MÔI TRƯỜNG KIỂM TOÁN

ThS. Mai Phương Thảo

 MỤC TIÊU

Sau khi hoàn tất chủ đề, sinh viên có thể:

1. Hiểu được đặc điểm của nghề nghiệp kiểm toán
2. Hiểu và giải thích định nghĩa chuẩn mực kiểm toán
3. Giải thích các nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp
4. Nắm vững các quy định liên quan đến trách nhiệm KTV
KHAÙI QUAÙT VEÀ MOÂI TRÖÔØNG KIEÅM TOAÙN
Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ngheà kieåm toaùn

Traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi

profession Tính chuyeân moân cao

Tieâu chuaån ñeå haønh ngheà

Nieàm tin cuûa coâng chuùng

 MÔI TRƯỜNG KIỂM TOÁN

• Yêu cầu của xã hội

• Yêu cầu của Nhà nước
• Yêu cầu của tổ chức nghề
nghiệp
Pháp luật
Chuẩn mực kiểm toán
Đạo đức nghề nghiệp
Trách nhiệm KTV
 Moâi tröôøng kieåm toaùn

• Ñaëc ñieåm cuûa ngheà nghieäp KT

KT laø 1 ngheà ñaëc bieät, coù ñaëc ñieåm:
• Laáy lôïi ích cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi söû duïng laøm
muïc tieâu vaø muïc ñích hoaït ñoäng
• Phaûi coù tieâu chuaån rieâng cho nhöõng ngöôøi
muoán tham gia vaøo hoaït ñoäng naøy, phaûi ñaûm
baûo chaát löôïng dòch vuï cung caáp
• Ñöôïc chính phuû chính thöùc coâng nhaän thoâng
qua vieäc caáp giaáy pheùp haønh ngheà KTV

5
 Moâi tröôøng kieåm toaùn

• Ñaëc ñieåm cuûa ngheà nghieäp KT

KT laø 1 ngheà ñaëc bieät, coù ñaëc ñieåm (tt)
• Ñöôïc ñaøo taïo coù heä thoáng, phaûi coù kieán thöùc saâu
roäng, vaø phaûi xem vieäc ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuï
theå cuûa xaõ hoäi laø muïc tieâu hoaït ñoäng.
• Coù toå chöùc ngheà nghieäp rieâng, toå chöùc naøy chuyeân
nghieân cöùu ñeå hoaøn thieän vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån
ngheà nghieäp, vaø laø phaùt ngoân vieân chính thöùc cuûa
ngheà nghieäp tröôùc xaõ hoäi

6
 Moâi tröôøng kieåm toaùn

• Ñaëc ñieåm cuûa ngheà nghieäp KT

KT laø 1 ngheà ñaëc bieät, coù ñaëc ñieåm (tt)
• Xem vieäc phuïc vuï XH coøn quan troïng hôn
caû nhieäm vuï ñoái vôùi khaùch haøng.
• Coâng khai thöøa nhaän traùch nhieäm ñoái vôùi
XH, ñoái vôùi vieäc baûo veä lôïi ích cuûa ñoâng
ñaûo ngöôøi söû duïng hôn laø nhöõng lôïi ích veà
vaät chaát.

7
 Moâi tröôøng kieåm toaùn

• Xuaát phaùt töø caùc ñaëc ñieåm treân, moâi

tröôøng cuûa hoaït ñoäng KT ñöôïc hình
thaønh döôùi taùc ñoäng töø nhieàu phía:
• Töø yeâu caàu cuûa XH: thuùc ñaåy kieåm toaùn
luoân phaûi ngaøy caøng hoaøn thieän hôn ñeå
cung caáp möùc ñoä ñaûm baûo cao hôn cho
caùc thoâng tin ñöôïc kieåm toaùn.

8
 Moâi tröôøng kieåm toaùn

• ….taùc ñoäng töø nhieàu phía:

• Töø yeâu caàu cuûa Nhaø nöôùc: NN thöôøng
ñöa ra caùc ñònh cheá ñeå giaùm saùt hñ KT
trong 1 khuoân khoå phaùp lyù phuø hôïp vôùi
ñaëc ñieåm vaø yeâu caàu cuûa XH ñoù.

9
 Moâi tröôøng kieåm toaùn

• ….taùc ñoäng töø nhieàu phía:

• Töø chính nhöõng ngöôøi haønh ngheà: söï yù
thöùc cao veà traùch nhieäm XH ñaõ thuùc ñaåy
toå chöùc ngheà nghieäp khoâng ngöøng giaùm
saùt caùc thaønh vieân cuûa mình ñeå naâng
cao chaát löôïng coâng vieäc vaø qua ñoù
naâng cao uy tín ñoái vôùi XH.

10
 Chuaån möïc kieåm toaùn (CMKT)

• CMKT laø __________________ veà nghieäp vuï vaø

veà vieäc xöû lyù caùc moái quan heä phaùt sinh trong quaù
trình KT.
• Hieåu theo nghóa roäng, ___________________

11
 TÌNH TRẠNG HIỆN NAY

Tình trạng xuống cấp về mức độ tin cậy

đối với hệ thống tài chính hiện tại – Nhu
cầu đánh giá lại vai trò của các yếu tố:

• Chuẩn mực kế toán

• Quản lý công ty
• Đạo đức
• Tính độc lập của kiểm toán viên
• Mức độ phức tạp và sự toàn cầu hóa của doanh nghiệp.
HÀNH ĐỘNG CỦA KIỂM TOÁN ĐỐI VỚI SỰ KHỦNG
HOẢNG VỀ ĐỘ TIN CẬY

• Kiểm soát và thành lập các ban kiểm soát

• Xem xét lại các chuẩn mực kiểm toán
• Xem xét lại tính độc lập của kiểm toán
• Xem xét lại vai trò của kiểm toán trong quản lý công ty
 ĐỊA VỊ NGHỀ NGHIỆP CỦA KIỂM TOÁN

• Những nghề chuyên nghiệp được phân biệt

theo 5 thuộc tính cơ bản sau
• Lý thuyết hệ thống

• Có uy tín nghề nghiệp

• Được cộng đồng thừa nhận

• Hệ thống Luật, chuẩn mực và

• Có văn hóa công ty

 CHUẨN MỰC KIỂM TOÁN SỐ 200
• Mục tiêu của kiểm toán báo cáo tài chính
• Nguyên tắc cơ bản chi phối kiểm toán BCTC
• Phạm vi kiểm toán
• Đảm bảo hợp lý
• Trách nhiệm đối với báo cáo tài chính
 MỤC TIÊU CỦA
KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH

• Đưa ra ý kiến xác nhận:

• Về sự tuân thủ _______
• Về sự tuân thủ _________
• Về tính _____________ và __________trên các khía
cạnh _____________.
• Nâng cao chất lượng thông tin tài chính
• Không đảm bảo khả năng tồn tại của doanh nghiệp,
và tính hiệu lực và hiệu quả trong quản lý
 NGUYÊN TẮC CƠ BẢN
CHI PHỐI KIỂM TOÁN BCTC

• Tuân thủ pháp luật của Nhà nước

• Tuân thủ chuẩn mực kiểm toán
• Tuân thủ nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp
• Thái độ hoài nghi nghề nghiệp
 Mục tiêu tổng thể của kiểm toán viên và doanh
nghiệp kiểm toán

• Mục tiêu tổng thể của kiểm toán viên và doanh nghiệp kiểm toán khi thực hiện một
cuộc kiểm toán báo cáo tài chính là:
-

• Trong trường hợp

___________________________________________________________________
__________________ là chưa đủ để cung cấp thông tin cho người sử dụng báo cáo
tài chính dự kiến thì chuẩn mực kiểm toán Việt Nam yêu cầu KTV phải từ chối đưa
ra ý kiến hoặc rút khỏi cuộc kiểm toán theo pháp luật và các quy định có liên quan.
• Cơ sở để tiến hành cuộc kiểm toán liên quan đến trách nhiệm của Ban
Giám đốc và Ban quản trị đơn vị được kiểm toán: Là việc Ban Giám
đốc và Ban quản trị phải hiểu và thừa nhận rằng để làm cơ sở cho việc
thực hiện một cuộc kiểm toán theo các chuẩn mực kiểm toán Việt Nam
thì Ban Giám đốc và Ban quản trị có trách nhiệm:
• Đối với việc lập và trình bày báo cáo tài chính phù hợp với khuôn khổ về
lập và trình bày báo cáo tài chính được áp dụng, bao gồm cả sự trình bày
hợp lý;
• Đối với kiểm soát nội bộ mà Ban Giám đốc và Ban quản trị xác định là
cần thiết để đảm bảo cho việc lập và trình bày báo cáo tài chính không
còn sai sót trọng yếu do gian lận hoặc nhầm lẫn;
Trong việc cung cấp cho kiểm toán viên:
• Quyền tiếp cận với tất cả tài liệu, thông tin mà Ban Giám
đốc và Ban quản trị (trong phạm vi phù hợp) nhận thấy là có
liên quan đến quá trình lập và trình bày báo cáo tài chính
như chứng từ kế toán, sổ kế toán và tài liệu khác;
• Các tài liệu, thông tin bổ sung mà kiểm toán viên yêu cầu
Ban Giám đốc và Ban quản trị (trong phạm vi phù hợp)
cung cấp hoặc giải trình để phục vụ cho mục đích của cuộc
kiểm toán;
• Quyền tiếp cận không hạn chế đối với nhân sự của đơn vị
được kiểm toán mà kiểm toán viên xác định là cần thiết để
thu thập bằng chứng kiểm toán.
 TRAÙCH NHIEÄM KIEÅM TOAÙN VIEÂN
CM Kieåm toaùn vieân
kieåm toaùn
VSA 200
VSA 240 Xem xeùt xem coù caùc sai
phaïm do
_______________________
Gian laän - ____gaây ra laøm aûnh höôûng
Sai soùt ______________ñeán baùo
caùo taøi chính khoâng
Khoâng phaûi
________________trong
vieäc ngaên ngöøa caùc gian
laän vaø sai soùt ôû ñôn vò
ñöôïc kieåm toaùn
Ban giaùm ñoác
Chòu traùch nhieäm
__________________
__________________
__________________
__________________
trong ñôn vò thoâng
qua vieäc xaây döïng vaø
duy trì thöïc hieän
thöôøng xuyeân heä
thoáng keá toaùn vaø heä
thoáng kieåm soaùt noäi
boä thích hôïp
21
 TRAÙCH NHIEÄM KIEÅM TOAÙN VIEÂN (TT)

CM Kieåm toaùn vieân Ban giaùm ñoác

kieåm toaùn

VSA 250

Haønh vi
khoâng
tuaân thuû
phaùp luaät
TẦM QUAN TRỌNG CỦA ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP

Đạo đức nghề nghiệp là các

_______________hướng dẫn các thành viên
có hành vi _________,
phục vụ _______________của xã hội và
ngành nghề
Đạo đức đòi hỏi sự hiểu biết về các nguyên tắc
đạo đức, và kỹ năng áp dụng chúng vào những
vấn đề khó khăn hoặc khi quyết định.

23
 MỤC ĐÍCH CỦA LUẬT VỀ ĐẠO ĐỨC

Luật về đạo đức (Code of Ethics) — Các luật,

nguyên tắc có hệ thống và chính thức được cộng
đồng triển khai thực hiện để thúc đẩy sự giàu có và
trừng phạt hành vi vi phạm. Vì vậy:

• Xây dựng những giá trị đạo đức chưa rõ ràng trở nên rõ
ràng và đầy đủ hơn.
• Xác định các hành vi giữa các thành viên với nhau.
• Đưa ra cơ sở để chế tài, nghiêm cấm.
24
 CHUẨN MỰC VỀ ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP

❖_____________________________________
_____________đã ban hành Chuẩn mực đạo
đức nghề nghiệp kế toán và kiểm toán.
❖Việc không tuân thủ sẽ bị kỷ luật hoặc chế
tài.
❖Các thành viên phải tuân thủ về mặt tinh
thần và nguyên văn câu chữ của Chuẩn mực.

25
 ÁP DỤNG ĐẠO ĐỨC

Các quyết định áp dụng chuẩn

mực đạo đức phụ thuộc vào:
• Sự hiểu biết về các nguyên tắc cơ bản đối với giá
trị và quy định về đạo đức.;
• Năng lực quyết định; và
• Khả năng lựa chọn các chính sách và thủ tục
quyết định phù hợp trong các tình huống khác
nhau.

26
 CÁC NGUYÊN TẮC ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP

(1.3 Đạo đức nghề nghiệp)

Integrity Professional
(Sự trung thực) 1 5 behaviour
(Tư cách nghề nghiệp)

2
4
Objectivity Confidentiality
(Sự khách quan)
(Tính bảo mật)

Professional
3
competence
and due care
(Sự thận trọng và năng
202010- Overview of audit
lực nghề nghiệp)

27
CÁC NGUYÊN TẮC ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP
• Chính trực
• Phải thẳng thắn, trung thực trong tất cả các mối quan hệ chuyên
môn và kinh doanh

• Khách quan
• Không cho phép sự thiên vị, xung đột lợi ích hoặc bất cứ ảnh hưởng
không hợp lý nào chi phối các xét đoán chuyên môn và kinh doanh
của mình

• Năng lực chuyên môn và tính thận trọng

• Thể hiện, duy trì sự hiểu biết và kỹ năng chuyên môn cần thiết nhằm
đảm bảo rằng khách hàng hoặc chủ doanh nghiệp được cung cấp
dịch vụ chuyên môn có chất lượng dựa trên những kiến thức mới
nhất về chuyên môn, pháp luật và kỹ thuật, đồng thời hành động
một cách thận trọng và phù hợp với các chuẩn mực nghề nghiệp và
kỹ thuật được áp dụn
CÁC NGUYÊN TẮC ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP
• Tính bí mật
• Phải bảo mật thông tin có được từ các mối quan hệ chuyên môn
và kinh doanh, vì vậy, không được tiết lộ bất cứ thông tin nào
cho bên thứ ba khi chưa được sự đồng ý của bên có thẩm quyền,
trừ khi có quyền hoặc nghĩa vụ phải cung cấp thông tin theo yêu
cầu của pháp luật hoặc cơ quan quản lý hoặc tổ chức nghề
nghiệp, và cũng như không được sử dụng thông tin vì lợi ích cá
nhân của kế toán viên, kiểm toán viên chuyên nghiệp hoặc của
bên thứ ba

• Tư cách nghề nghiệp

• Phải tuân thủ pháp luật và các quy định có liên quan, tránh bất kỳ
hành động nào làm giảm uy tín nghề nghiệp của mình
 ĐỘC LẬP
VSA 220 và CM đạo đức nghề nghiệp

▪ KTV sẽ không được kiểm toán khách hàng nếu:

► Quan hệ ruột thịt
► Cung cấp dịch vụ tư vấn kế toán cho cùng khách hàng
► Có quan hệ hay quyền lợi kinh tế
► Phí kiểm toán quá lớn so với doanh thu
► ….

30
 ĐỘC LẬP

CÁC YÊU CẦU VỀ ĐẠO ĐỨC

• Nhấn mạnh về :
• Hình thức: tỏ ra cho người khác thấy
là mình độc lập
• Tư tưởng: KTV loại bỏ thành kiến, tư
lợi và không bị áp lực của các tác động
ảnh hưởng đến đánh giá của mình
31
 CÁC NGUY CƠ ẢNH HƯỞNG TÍNH ĐỘC LẬP

• Tư lợi: Kiểm toán có lợi ích tài chính với khách hàng
• Tự kiểm tra: Kiểm toán phải xem xét lại đánh giá trước
đây do mình chịu trách nhiệm
• Sự bào chữa: kiểm toán ủng hộ một quan điểm hay ý
kiến đến mức độ mà tính khách quan có thể bị ảnh hưởng
• Sự quen thuộc: do các mối quan hệ quen thuộc mà kiểm
toán trở nên quá đồng tình với lợi ích của người khác
• Bị đe dọa: Kiểm toán bị ngăn cản khi không còn được
hành động một cách khách quan do các đe dọa (các đe
dọa này có thể là có thực hoặc do cảm nhận thấy)

32
 NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TÍNH
ĐỘC LẬP

• Mối quan hệ sử dụng kiểm toán viên

• Mối quan hệ về tài chính và hoạt động kinh doanh
• Cung cấp dịch vụ tư vấn không phải kiểm toán, bao
gồm:
• Lập báo cáo tài chính
• Tính thuế
• Kiểm toán nội bộ
• Thiết kế hệ thống
• Các dịch vụ vế pháp luật
• Tài chính doanh nghiệp 33
 ĐỘC LẬP

Các biện pháp bảo vệ

• Các biện pháp bảo vệ do pháp luật và chuẩn
mực quy định – học vấn, đào tạo, kiểm soát và kỷ
luật
• Các biện pháp bảo vệ tại khách hàng kiểm
toán: quy định về bộ máy quản lý điều hành doanh
nghiệp
• Các biện pháp bảo vệ tại cộng ty kiểm toán:
kiểm soát chất lượng, các thủ tục và chính sách.
34
 NHỮNG KIẾN NGHỊ NHẰM TĂNG CƯỜNG TÍNH
ĐỘC LẬP CỦA KIỂM TOÁN VIÊN

• Thành lập Ủy Ban giám sát để giảm tư tưởng cho rằng các
kiểm toán viên thiết lập chuẩn mực nhằm phục vụ cho nghề
nghiệp của họ.
• Đẩy mạnh vai trò của Ban kiểm soát
• Thay đổi luân phiên kiểm toán viên
• Thành lập Ban giám sát về tính độc lập của các công ty
kiểm toán.
• Các chính sách về khách hàng, như hạn chế các dịch vụ
khác không phải dịch vụ kiểm toán
35
 XÁC ĐỊNH PHÍ KIỂM TOÁN

• Phí kiểm toán nên tương xứng với dịch vụ cung cấp. Vì
vậy, phí kiểm toán cần tương ứng với thời gian kiểm
toán, kiến thức, kỹ năng và phí chuyên gia nếu cần
thiết.
• Kiểm toán viên không nên tham gia việc thương lượng
phí nếu nó ảnh hưởng đến tính độc lập.
• Phí kiểm toán của một kỳ kế toán không nên phụ thuộc
vào phí kiểm toán cho kiểm toán các kỳ sau hoặc các
dịch vụ khác.

36
 CHẤP NHẬN KHÁCH HÀNG

• Kiểm toán viên và công ty kiểm toán không được

làm quảng cáo về kiểm toán viên, về công ty hoặc
các dịch vụ của mình
• Kiểm toán viên và công ty kiểm toán được phép
trình bày, giới thiệu về kiểm toán viên, về công ty
và các dịch vụ của mình một cách khách quan,
đúng đắn, trung thực, xác thực, lịch sự và tinh tế .
• Cạnh tranh để lấy khách hàng thông qua đấu thầu
hiện nay được cho phép rộng rãi
• Các KTV nên cẩn thận với các công ty “đi mua” báo
cáo kiểm toán.
37
 Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp

• Caùc nguy cô aûnh höôûng tính ñoäc laäp

• Nguy cô tö lôïi
• Nguy cô töï kieåm tra
• Nguy cô veà söï baøo chöõa
• Nguy cô veà quan heä ruoät thòt
• Nguy cô bò ñe doïa
• Caùc bieän phaùp baûo veä
• Töø caùc chuaån möïc vaø caùc quy ñònh
• Töø moâi tröôøng laøm vieäc
PHẠM VI KIỂM TOÁN- ĐẢM BẢO HỢP LÝ

• Phạm vi kiểm toán

Những công việc và thủ tục kiểm toán cần thực
hiện để đạt được mục tiêu kiểm toán.
• Đảm bảo hợp lý
Thu thập bằng chứng kiểm toán cần thiết để kết
luận không còn sai sót trọng yếu trong báo cáo tài
chính.
 Haïn cheá tieàm taøng cuûa kieåm toaùn

• Söû duïng phöông phaùp kieåm tra choïn maãu vaø aùp
duïng caùc thöû nghieäm;
• Nhöõng haïn cheá tieàm taøng cuûa heä thoáng keá toaùn vaø
heä thoáng kieåm soaùt noäi boä
• Phaàn lôùn caùc baèng chöùng kieåm toaùn thöôøng coù tính
xeùt ñoaùn vaø thuyeát phuïc nhieàu hôn söï ñaûm baûo chaéc
chaén vaø khaúng ñònh.
• Söï xeùt ñoaùn ngheà nghieäp cuûa kieåm toaùn vieân
NHÖÕNG ÑOÁI TÖÔÏNG KIEÅM TOAÙN VIEÂN
COÙ THEÅ PHAÛI CHÒU TRAÙCH NHIEÄM
PHAÙP LYÙ
 TRÁCH NHIỆM ĐỐI VỚI BCTC

• Giám đốc
• Chịu trách nhiệm lập, trình bày trung thực, hợp lý
BCTC

• Kiểm toán viên và công ty kiểm toán

• Chịu trách nhiệm kiểm tra, chuẩn bị và trình bày ý kiến
về BCTC
 TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ
CỦA KIỂM TOÁN VIÊN

• Trách nhiệm dân sự: (Luật Dân Sự )

- Trong hợp đồng: trách nhiệm đối với khách hàng
(các nội dung ràng buộc trong hợp đồng)
- Ngoài hợp đồng: trách nhiệm đối với bên thứ ba có liên
quan (gây thiệt hại cho các đối tượng sử dụng kết quả kiểm
toán.)
• Trách nhiệm hình sự: Luật Hình Sự
(các hành vi vi phạm Luật hình sự )
 TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ
CỦA KIỂM TOÁN VIÊN
“DNKT chịu trách nhiệm trước pháp luật, trước khách
hàng theo hợp đồng kiểm toán đã ký kết và chịu trách
nhiệm một phần với người sử dụng kết quả kiểm toán và
các dịch vụ đã cung cấp. DNKT chỉ chịu trách nhiệm với
người sử dụng kết quả kiểm toán khi người sử dụng kết
quả kiểm toán:
- Có lợi ích liên quan trực tiếp tới kết quả dịch vụ kiểm
toán của đơn vị được kiểm toán tại ngày ký báo cáo kiểm
toán; và
- Có hiểu biết một cách hợp lý về BCTC và cơ sở lập
BCTC là các chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán và các
quy định pháp lý có liên quan; và
- Đã sử dụng một cách thận trọng thông tin trên BCTC đã
kiểm toán.”
 CÁC BIỆN PHÁP HẠN CHẾ
TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ

• Tuân thủ luật pháp

• Tuân thủ chuẩn mực kiểm toán
• Thận trọng khi tiếp nhận khách hàng
• Có các điều khoản ràng buộc rõ ràng về
nghĩa vụ trong hợp đồng
• Mua bảo hiểm nghề nghiệp
The End of Chapter 2