1

Araling Panlipunan
Ikatulo Nga Kwarter – Modyul 2
Ang Palibot ug Ang Akong Pagtuon
Araling Panlipunan – Una nga Grado
Alternative Delivery Mode
Ikatulo nga Kwarter – Modyul 2: Ang Palibot ug Ang Akong Pagtuon
Unang Edisyon, 2020

Batas Republika 8293, Seksiyon 176 naga ingon nga dili mahimong makaangkon og
katungod sa copyright sa bisan unsa nga tagsulat ang gobyerno sa Pilipinas. Bisan pa man,
kinahanglan una ang pagtugot sa ahensya sa gobyerno nga nagpatuman sa tagsulat kung kini
mahimong pagkakitaan. Apil sa mga pwede nga buhaton sa maong ahensya ang pagtakda sa
mahimong bayad.

Ang mga tagsulat sa (istorya, basahon, balak, kanta, hulagway, ngalan sa produkto o brand
name, tatak o trademark, salida sa telebisiyon, pelikula, atbp.) nga ginamit niini nga modyul
nagpanag-iya sa copyright nianang mga gihisgutan. Paningkamutan nga matultulan sila para makuha
ang ilang pagtugot sa paggamit sa mao nga mga materyales. Wala giangkon sa mga nagmantala ug sa
nagsulat ang katungod isip tag-iya niini. Ang unsa man nga gamit gawas niining modyul, kinahanglan
ang pagtugot gikan sa orihinal nga pagsulat.

Walay bisan unsa nga bahin o parte niining materyales ang mahimong kopyahon o ipatik sa
unsa man nga pamaagi nga walay pagtugot sa departamento.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim : Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim : Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat : Lavin Mae B. Arsenal

Tagaguhit (Cover) : Joshua Rey V. Aguinaldo
Tagaguhit (Contents) : Gerald B. Daligdig
Editor : Agnes M. Calibod and Felly S. Galay
Tagasuri : Shirley V. Yuro, Cleo F. Eribal and Jouie Lynn B. Aganos

Tagapamahala : Reynaldo E. Manuel Jr., PhD, CESE

Schools Division Superintendent
Roberto D. Napere, Jr.
PSDS, OIC-ASDS
Mga Miyembro : Francis J. Buac
Chief Education Supervisor, CID

Elvira L. Santos
Education Program Supervisor-AP

Vivian D. Echalico
Education Program Supervisor-LRMS

Inilimbag sa Pilipinas ng
Department of Education – Region X - Division of Oroquieta City
Office Address: Osilao St., Poblacion 1, Oroquieta City
Telefax: 088-531-0831
E-mail Address: depedoroquieta@gmail.com
 1

Araling Panlipunan
Ikatulo Nga Kwarter – Modyul 2
Ang Palibot ug Ang Akong Pagtuon

Ang modyul na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga

edukador mula sa mga publikong paaralan. Hinikayat naming ang mga
guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang
puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon Rehiyon X – Dibisyon
ng Lungsod ng Oroquieta sa depedoroquieta@gmail.com.
Mahalaga sa amin ang iyong mga puna at mungkahi.
 TALAAN SA MGA SULOD

Pasiuna Nga Mensahe ………… v

Hibalo-i Kini ………… 1
Sulayi Kini ………… 1
Aralin 1 Ang Palibot ug Ang Akong Pagtuon

Subli-a Kini ………… 3

Kat-oni Kini ………… 4
Susiha Kini ………… 5
Pagpauswag ………… 7
Hinumdumi Kini ………… 8
Buhata Kini ………… 8
Ebalwasyon ………… 9
Mga Buluhaton ………… 10
Tubag Sa Mga Pangutana ………… 12
Pakisayran ………… 13

Pasiuna nga Mensahe

Para sa Magtutudlo:
Kumusta, malipayong paggamit niining Araling Panlipunan - Una nga Grado
Alternative Delivery Mode (ADM) Module sa Ang Palibot ug Ang Akong
Pagtuon.

Kini nga Modyul nadesinyo, naugmad ug nasusi sa pagtinabangay sa mga

magtutudlo nga gikan sa pampublikong institusyon para sa pagtabang kanimo
nga makab-ot ang sumbanan nga gitakda sa K to 12 Curriculum samtang ilang
gibuntog ang mga babag nga adunay kalabutan sa personal, social, ug
economic nga mga sitwasyon sa ilang pag-eskwela.

Kining kapanguhaan sa pagkat-on o learning resource gilauman nga

makapadasig sa magtutuon o bata nga mobuhat sa mga giniyahan ug gawasnong
buluhaton sa iyang kaugalingon nga lihok ug panahon. Dugang pa, ang
katuyuan usab niini mao ang pagtabang sa magtutuon o bata nga makakuha sa
mga gikinahanglan nga kahanas niining atong panahon karon sa ika- 21 nga
siglo samtang gitagaan usab og konsiderasyon ang ilang mga panginahanglan
og sitwasyon.

Isip magtutudlo, ikaw ang gilauman nga maghatag sa magtutuon o bata kung
unsaon paggamit niini nga Modyul. Gitahasan usab ikaw sa pagsubay sa pag-
uswag sa iyang kahibawo samtang imo siya gitagaan og higayon nga makatuon
sa iyang kaugalingon nga pagkat-on sa kahibawo. Ug usab, gitahasan ka nga
dasigon ug tabangan ang magtutuon o bata sa iyang pagbuhat sa mga buluhaton
sulod niini nga Modyul.

Para sa Magtutuon
Kumusta, maayong paggamit niining Araling Panlipunan sa Una nga Grado,
Alternative Delivery Mode (ADM) Module sa Ang Palibot ug Ang Akong
Pagtuon.

v
Kini nga Modyul gihimo para matagaan ka sa makahuluganon nga higayon para
sa mga giniyahan ug gawasnong pagkat-on subay sa imong kaugalingon nga
lihok ug panahon. Isip aktibo nga magtutuon, mahimo nimo ang pagproseso sa
sulod niining modyul.
Kini nga Modyul adunay mga parte kapares sa mga icons:

Hibalo-i Kini Dinhi nga bahin, mahibaloan kung unsa ang

kinahanglan nga matun-an sa modyul.

Sulayi Kini Ang katuyoan niini nga bahin sa buluhaton mao ang
pagsusi sa imong naunang kahibalo mahitungod sa
leksiyon nga imong pagatun-an. Kung makuha nimo
ang ensakto nga mga tubag (100%), pwede na nimo
dili gamiton kini nga modyul.

Subli-a Kini Kini ang hamubo nga buluhaton o paghisgot sa

nauna nga kahibalo para matabangan ka nga
makonek ang karon ug sa una nga leksiyon.

Kat-oni Kini Dinhi nga bahin, ipaila ang bag-o nga leksiyon sa
nagkalain lain nga pamaagi sama sa usa ka istorya,
kanta, balak, pagpresentar sa problema, sitwasyon,
o mga buluhaton.

Susiha Kini Dinhi nga parte, tagaan ka og hamubo nga

panaghisgot sa leksiyon. Ang katuyuan niini para
matabangan ug masabtan ang bag-o nga konsepto
ug kahanas.

vi
 Pagpauswag Naglangkob kini sa mga buluhaton nga giniyahan
og gawasnon pagbansay para mapalig-on ang imong
pagsabot ug kahanas leksiyon. Mahimo nimo nga
tan-awon kung husto ba ang imong tubag sa mga
buluhaton sa pagtan-aw sa tubag nga nahimutang sa
susi sa hustong tubag nga anaa sa katapusan nga
parte sa modyul.

Hinumdumi Kini Kini naglangkob sa nga pangutana o pagbutang sa

mga tubag diha sa gibutangan og blanko nga parte
sa kapahayag para mapaproseso kung unsa ang
natun-an nimo gikan sa leksiyon.

Buhata Kini Kini naglangkob sa mga buluhaton nga makatabang

sa imo para mabalhin ang bag-ong kahibalo o
kahanas sa tinuod nga sitwasyon o ang kamatuoran
sa kinabuhi.

Ebalwasyon Kini usa ka buluhaton nga ang katuyuan masukod

ang lebel sa kahibalo nga nakab-ot sa natun-an nga
kompetensi.

Mga Buluhaton Dinhi nga bahin, adunay ihatag nga dugang nga
mga buluhaton para mapalambo ang imong
kahibawo ug kahanas sa natun-an nga leksiyon.

Tubag sa Mga Naglangkob kini sa ensaktong tubag sa tanan nga

Pangutana
mga buluhaton nga anaa sa modyul

Sa katapusan nga bahin ani nga modyul, makita usab ang:

Pakisayran Kini ang listahan sa tanan nga gikuhaan sa

pagbuhat ug pag-ugmad niini nga modyul.

vii
Ang mosunod mao ang importante nga pahinumdum sa paggamit niini nga
modyul:

1. Ayaw kalimti ang pagtubag sa Sulayi Kini sa dili pa mobalhin sa

laing gihatag nga buluhaton nga naa niini nga modyul.

2. Basaha og maayo ang mga direksiyon sa dili pa buhaton ang mga

buluhaton sa pagbansay.

3. Obserbahe ang pagkamatinud-anon ug ang integridad sa pagbuhat

sa mga buluhaton ug sa pagsusi sa insakto nga mga tubag.

4. Humanon una ang pagbuhat sa unang buluhaton ayha moadto sa

uban pa nga mga buluhaton.

5. Ibalik ang modyul sa imong maestro o sa facilitator kung

mahuman na ang pagtubag sa tanan nga mga buluhaton.

Kung ugaling naglisod ka sa pagtubag sa mga buluhaton, ayaw pag duha-duha

pagkonsulta sa imong maestra o facilitator. Mahimo ka usab mangayo ug
tabang sa imong nanay ug tatay, sa imong magulang o sa bisan kinsa nga nga
kauban sa balay na mas magulang nimo. Imong huna-hunaon pirmi nga wala ka
nag-inusara.
Maglaum kami nga pinaagi niining modyul makasinati ka sa usa ka
makahuluganon nga kahibalo ug makakuha ka sa lawom nga pagsabot nga may
kalabutan sa kompetensi nga gitun-an.

viii
 Hibalo-i Kini
Niini nga modyul, imong matun-an ug mahibalo-an ang mga
epekto sa pisikal nga palibot sa kaugalingong pagtuon.
Mahinungdanon kini nga imong tun-an aron hingpit ang imong
kahibalo sa mga sitwasyon nga makahatag og negatibong epekto sa
imong pagtuon ug aron usab masolusyonan ang mga problema
sa palibot nga mamahimong babag sa imong pagkat-on o pagtuon.

Sulayi Kini

Direksiyon: Tan-awa ang hulagway ug tubaga ang mga

pangutana sa ubos niini. Butangi og tsek (/) ang kahon sa imong
tubag.

1. Pila ka estudyante ang naminaw?

1
 8

2. Pila usab ang wala naminaw?

3. Kung anaa ka sulod sa mao nga klasrum unsa man ang imong
buhaton? Magtabi o maminaw? Ngano man?

Maminaw aron makakat-on.

Maminaw aron di makasab-an sa maestra.

Magtabi aron makakat-on.

Aralin
Ang Epekto sa Palibot sa
1 Akong Pagtuon

Learning Competency:
Nasasabi ang epekto ng pisikal na kapaligiran sa sariling
pag-aaral. AP1PAA-IIIb-3

2
 Subli-a Kini

Unsa ang buot ipasabot sa pulong nga epekto?

Epekto - nagpasabot sa resulta sa usa ka aksiyon o buhat,

sitwasyon o panghitabo.

Pananglitan:

Wala nagtuon sa iyang leksyon si Ana mao nga wala siya

nakapasar sa test.

Ang epekto sa wala pagtuon ni Ana mao ang wala niya

pagpasar sa test.

Kat-oni Kini

Direksiyon: Tan-awa pag-ayo ang gipakita sa matag hulagway.

Ipadayag pinaagi sa paglingin o pagcircle sa tibook
hulagway kung kini adunay MAAYO nga epekto o pagkahon o
pagsquare kung DILI MAAYO ang epekto.

3
 1. 2.

3.

Susiha Kini

Sa hulagway imong makita nga ang ubang tinun-an o estudyante

nagbanha ug nag-estoryahanay samtang ang ubang estudyante seryoso
nga naminaw sa ilang magtutudlo.

4
 Ang epekto o resulta kung ang imong mga klasmeyt magbanha
ug magtabi samtang ikaw nga gusto maminaw mawad-an ka og pukos
sa imong gipaminaw kay ang ilang tingog mao ang imong madungog.

Isip usa ka tinun-an o estudyante kinahanglan nga magbaton og

respeto dili lang sa maestra, sa klasmeyt kung dili sa tanang tawo.
Kini nga respeto mahatag pinaagi sa pagpaminaw sa imong maestra
kung siya nagsulti o nagleksyon. Dili usab maayo nga magsaba-saba
sulod sa klase kay makadisturbo kini sa imong mga klasmeyt sa ilang
pagpaminaw.

Ikaduhang Pananglitan

5
 Sa ikaduha nga hulagway imong makita nga ang matag
estudyante seryoso nga naminaw sa ilang magtutudlo. Kini nagpakita
og positibo nga epekto o resulta.
Kung ikaw ug ang imong mga klasmeyt seryoso nga maminaw
sa inyong maestro sigurado nga daghan ang inyong makat-unan sa
leksyon.

Ang pagpaminaw ug pag-apil sa mga kalihukan sa klase

makahatag og kaayohan sa imong pagtuon.

Pagpauswag
Direksiyon: Tan-awa ug tun-i ang gipakita sa matag hulagway.
Butangi og tsek (√) ang kahon kung kini makahatag og maayo nga
epekto sa pagtuon o ekis(X) kung dili.

1.

Maayo nga epekto

Dili maayo nga epekto

6
 2.

Maayo nga epekto

Dili maayo nga epekto

3.

Maayo nga epekto

Dili maayo nga epekto

Hinumdumi Kini

Ang kahimtang sa palibot adunay dakong epekto sa tagsa-tagsa

nga pagtuon. Ang limpiyo, hapsay ug linaw nga palibot makapadali sa
pagkat-on samtang ang gubot, banha ug hugaw nga palibot makahatag
ug babag sa pagkat-on o pagtuon.

Buhata Kini

Direksiyon: Tan-awa pag-ayo ang gipakita sa matag hulagway.

Ipadayag pinaagi sa pagsulat og ME sulod sa kahon kung MAAYO
ang epekto o DM kung DILI MAAYO ang epekto.

7
1. 2.

3.

Ebalwasyon

Direksiyon: Tan-awa ug tun-i ang gipakita sa matag hulagway.

Ipadayag ang epekto niini sa imong pagtuon pinaagi sa pagbutang
og tsek (/) sa box tapad sa hulagway kung kini makahatag og
maayong epekto sa pagkat-on (ug) o ekis (x) kung dili makahatag
og maayong epekto.

1. 2.

8
 3. 4.

5.

Mga Buluhaton

I. Direksiyon: Tan-awa ug tun-i ang gipakita sa matag hulagway.

Ipadayag ang epekto niini sa imong pagtuon pinaagi sa pagsulat sa
letrang M sa linya kung kini makatabang sa pagkat-on o DM kung
dili makatabang.

1.
Ang guot nga klasrum nga adunay mga tinun-an o estudyante
nga wala maminaw o nagtabi. _________

9
2.
Ang klasrum bisan puno og estudyante apan sila naminaw tanan.
_________

3.

Kung ang mga bata maminaw og tarong. _________

10
 Tubag Sa Mga Pangutana

Sulayi Kini Pagpauswag

1. 3 Kat-oni Kini 1. Maayo nga epekto
2. 5 1.
2. Maayo nga epekto
3. Maminaw 2. 3. Maayo nga epekto
aron makakat-
3.
on.

Ebalwasyon Mga
Buluhaton
1. /
2. / 1. DM
3. X 2. M
4. / 3. M
5. X

Buhata Kini
1. ME
2. ME
3. DM

11
 Pakisayran

DepEd Order No.12, s. 2020. Adoption of the Basic Education Learning

Continuity Plan for School Year 2021 in the Light of the Covid-19
Public Health Emergency. on June 19, 2020. Retrieved from
https://deped.gov.ph on August 12, 2020

Araling Panlipunan 1 Kagamitan ng Mag-aaral. Sinugbuanong Bisaya.

Retrieved on May 12,2020

K to 12 Grade 1 AP Teachers’ Guide. Final Edition. Retrieved on May

12, 2020

12
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education – Region X – Division of Oroquieta City

Osilao St., Poblacion 1, Oroquieta City

Telephone Number: (088) – 531 - 0831

Email Address: depedoroquieta@gmail.com