15.02.

2019

OMURİLİK REFLEKSLERİ
KAS İĞCİKLERİ
(KAS RESEPTÖRLERİ)

Doç.Dr. Ferihan Çetin

İstanbul Medeniyet Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Fizyoloji Anabilim Dalı

1
15.02.2019

2
 15.02.2019

• Afferent nöronlar arka kökten veya kranial sinirlerden giriş

yaparlar ve hücre gövdeleri arka kök ganglionunda veya kranial
sinirler içinde homolog gangliondadır.
• Omurilikte arka köklerin duyusal, ön köklerin motor olması ilkesi
Bell- Magendie Yasası olarak bilinir.

3
 15.02.2019

 REFLEKSLER
• Entegre refleks aktivitenin temel birimi refleks yayıdır.
• Refleks yayı Bir afferent nöron, merkezi entegre edici
istasyonda bir veya daha fazla sinaps, bir efferent nöron ve bir
«effektör» den oluşur.
• En basit refleks yayında afferent ve efferent nöronlar arasında tek
bir sinaps vardır. Bu tip refleks yayları monosinaptiktir ve burada
oluşan reflekslere Monosinaptik Refleks denir

4
15.02.2019

5
 15.02.2019

• 1. Monosinaptik refleksler
• 2. Polisinaptik refleksler

• Monosinaptik refleksler Gerilme Refleksi

(Patella tendon refleksi)
• Polisinaptik refleksler Geri çekme refleksi, çapraz ekstansör
yanıt

6
 15.02.2019

• Omuriliğin her segmenti (her bir spinal sinir seviyesi) gri madde
içerisinde bulunan birkaç milyon nörona sahiptir. Omurilikte
duyusal ileti nöronlarından başka iki tip daha nöron vardır:
• 1) Ön motor nöronlar
α-motor nöronlar
γ-motor nöronlar
2) Ara nöronlar

7
 15.02.2019

Periferik duyusal lifler ve kortikospinal liflerin omuriliğin ara

nöronları ve motor nöronlarla bağlantıları

8
 15.02.2019

• Alfa motor nöronlardan çapları ortalama 14µm olan kalın tip

A-α sinir lifleri başlar. Bu lifler kasa girdikten sonra birçok kez
dallanırlar ve iskelet kas liflerini inerve ederler.

• Bir sinir lifinin uyardığı liflerin tümüne birden motor ünite adı verilir.

• Tek bir alfa motor nöronun uyarılması ile uyarılan iskelet kası liflerinin
sayısı üçten yüzlerce life kadar değişebilir.

9
 15.02.2019

• γ-motor nöronlar: gama motor nöronlar impulsları ortalama 5µm

çapındaki A-γ motor sinir lifleri yoluyla intrafuzal lifler olarak
adlandırılan küçük ve özel iskelet kası liflerine iletir.
• İntrafuzal lifler kas tonusunu kontrolüne yardımcı olan kas iğciklerinin
orta bölümünü oluştururlar.

10
 15.02.2019

• Ara nöronlar

• Renshaw hücresi baskılayıcı sistemi

11
15.02.2019

12
 15.02.2019

Kas İğciklerinin Yapısı:

Her kas iğciği üç temel elemana sahiptir:
1.Kasılabilen kutup uçları ve kasılamayan merkeze sahip inrafuzal kas
lifleri
2.intrafuzal liflerin orta kısmından köken alan kalın çaplı miyelinli
afferent lifler (tip Ia ve tip II)
3.intrafuzal liflerin kasılabilir kutup uçlarını destekleyen küçük çaplı,
miyelinli efferent sinirler

13
 15.02.2019

• Kas boyundaki değişim eklem açısındaki değişim ile bağlantılıdır,

bundan dolayı kas iğcikleri pozisyon hakkında da bilgi verir
(propriosepsiyon).

14
 15.02.2019

• İntrafuzal lifler
ekstrafuzal liflere (kasın
düzenli kasılabilen
birimleri) paralel
yerleşiktir; iğcik
kapsülleri sonlanmaları
kasın her iki ucundaki
tendonlarla bağlantılıdır.
• İntrafuzal liflerin sadece
duyusal işlevleri vardır,
kasın total kasılma
gücüne katılmazlar.

Perifer duyusal lifler ve iskelet kaslarını innerve eden ön motor nöronlar

15
 15.02.2019

 Kas iğciklerinde 2 tip intrafuzal lif vardır:

• Çekirdek torba lifi (dinamik ve statik)
• Çekirdek zincir lifi

 Her iğcikte 2 çeşit duyusal sonlanma vardır:

• Grup Ia sonlanma (birincil sonlanma)
• Grup II sonlanma (ikincil sonlanma)

16
 15.02.2019

Her iğcikte 2 çeşit

duyusal sonlanma
vardır:
-Grup Ia sonlanma
(birincil sonlanma)
-Grup II sonlanma
(ikincil sonlanma)

17
 15.02.2019

KAS İĞCİĞİNİN EKSTRAFUZAL İSKELET KAS LİFLERİYLE İLİŞKİSİ

18
 15.02.2019

ÇEKİRDEK TORBALI VE ÇEKİRDEK ZİNCİRLİ KAS İĞCİĞİ

LİFLERİNİN ÜZERİNDEKİ SİNİRSEL BAĞLANTILARIN DETAYLARI

19
 15.02.2019

Sinir Liflerinin
Fizyolojik
Sınıflanması ve
İşlevleri

20
 15.02.2019

Kas iğciklerindeki anulospiral sonlanmaları

• Grup Ia kapsar. Ortalama çapları 17µm’dir. Genel
sınıflandırmadaki A α’ya denktir.
Golgi tendon organından başlayan liflerdir.
• Grup Ib
Ortalama çapları 16µm’dir. Genel
sınıflandırmadaki A α’ya denktir.

Deri dokunma reseptörleri ve kas

• Grup II iğciklerindeki çiçek püskülü sonlanmalarından
kaynaklanır. A β ve γ liflerine karşılık gelir.

Sıcaklık, kaba dokunma ve batıcı ağrıları ietir.

• Grup III 3µm çapında olup Aδ liflerine denk gelir.

• Grup IV Ağrı, kaşınma, sıcaklık, kaba dokunma duyularını

ileten miyelinsiz liflerdir. C grubu liflerine
karşılık gelir. 0.5-2µm çapındadır.

21
15.02.2019

22
 15.02.2019

• Kas iğciği reseptörü iki yoldan uyarılır:

• 1.Kasın tümüyle uzaması, iğciğin orta bölümünü gererek reseptörü
uyarır.
• 2.Kasın boyu tümüyle değişmese bile, iğcikteki intrafüzal liflerin uç
bölümlerinin kasılması liflerin orta kısmını gerer ve reseptörü uyarır.

23
15.02.2019

24
 15.02.2019

KAS İĞCİĞİ

GOLGİ TENDON ORGANI

25
 15.02.2019

GERİM REFLEKSİNİN NÖRON DEVRESİ

26
 15.02.2019

PATELLA REFLEKSİ
(Monosinaptik
Gerim Refleksi)

27
 15.02.2019

Düzgünleştirilmiş kas
kasılmasında söndürme
mekanizması.
Kasın motor sistemine
gelen giriş sinyallerinin
sıçrayıcı karakterde
olması durumunda bile,
kas iğciğinin pürüzsüz
kasılmayı sağlamak
üzere söndürücü
mekanizma yeteneği
vardır.
Bu etki, kas iğciği
refleksinin bir sinyalin
ortalamasını alma
fonksiyonu olarak
adlandırılır.

28
 15.02.2019

İstemli motor aktivitede kas iğciğinin rolü:

• Gama(γ) efferent sistem → kasa giden tüm motor sinirlerin %31’ni
oluşturur.
• Motor cortex ya da beynin diğer alanlarından doğan sinyaller α
motor nöronlara geldiğinde γ motor nöronları da uyarır→ α-γ
koaktivasyonu denir.
• Ekstrafüzal kas lifleri ile kas iğciği intrafüzal liflerinin eşzamanlı
kasılmasını sağlar.

29
 15.02.2019

• Kas iğciği intrafüzal liflerle birlikte kasıldığında:

• -Kasılma süreci boyunca kasın tamamında, kas iğciğinin reseptör
bölümünün uzunluğunu değişmeden korur.
• Böylece koaktivasyon kas iğciği refleksinin kas kasılmasına zıt bir
etki yapmasını önler.
• Kasın boyundaki değişmeye bağlı olmaksızın kas iğciğinin uygun
söndürme işlevini devam ettirir.

30
 15.02.2019

• Gama Motor sistemini kontrol eden beyin alanları:

• Gama efferent sistem, beyin sapının bulboretiküler fasilitatör
alanlarından gelen sinyallerle, ikinci olarak da;
• Cerebellumdan
• Basal ganglionlardan
• Cerebral cortexten bulboretiküler bölgeye iletilen impulslarla özgül
olarak uyarılır.

31
 15.02.2019

• Kas iğciği sistemi germe eylemi süresince vücudun pozisyonu

sabitleştirir.
• Bunun için bulboretiküler fasilitatör bölge ile beyin sapının ilgili
alanları γ sinir lifleri yoluyla uyarıcı sinyalleri, kas iğciklerinin
intrafüzal kas liflerine iletir.
• Sinyaller iğciklerin uç kısımlarını kısaltır, ortadaki reseptör bölgeyi
gerer ve iğcik reseptöründen sinyal çıkışını arttırır.
• Her eklemin her iki tarafındaki iğcikler aynı anda uyarılırsa eklemin
her iki tarafındaki iskelet kaslarının refleks uyarımı artar ve eklemde
birbirine zıt yönde etki gösteren sert, sıkı kaslar oluşur.
• Net etki eklem pozisyonu kuvvetli şekilde sabitleşir.

32
 15.02.2019

• Bir kişi Yüksek derecede hassas ve keskin pozisyon ayarı gerektiren

bir kas işlevi gerçekleştirmek zorunda kaldığında;
• Beyin sapının bulburetiküler fasilitatör alanından gelen sinyaller
yoluyla uygun kas iğciklerinin uyarılması ana eklemlerin pozisyonunu
sabitleştirir.

33
15.02.2019

34
15.02.2019

35
 15.02.2019

• Gerim refleksinin duyarlılığını değerlendirmek için patella refleksi

ve diğer kas refleksleri kullanılabilir.
• Kas gerim refleksleri, medulla spinalis merkezlerinin fasilitasyon
derecelerini değerlendirmek için kullanılır.
• MSS’nin üst bölümlerinden ms.’e çok sayıda kolaylaştırıcı impuls
iletildiği zaman kas refleksleri büyük ölçüde şiddetlenir.
• Kolaylaştırıcı impulslar baskılanır ya da ortadan kalkarsa kas
refleksleri çok zayıflar veya kaybolur.

36
 15.02.2019

• Gerim refleksleri beynin motor alanlarındaki lezyonların veya

beyin sapının bulboretiküler kolaylaştırıcı alanını uyaran
hastalıkların neden olduğu kas spastisitesinin bulunup
bulunmadığının belirlenmesinde kullanılır.
• Cerebral cortexin motor alanlarındaki geniş lezyonlar inme veya
tümörden kaynaklanan lezyonlar (alt motor kontrol alanlarını
kapsamayan) vücudun karşı tarafındaki kaslarda çok abartılı kas
reflekslerine neden olur.

37
 15.02.2019

GOLGİ TENDON ORGANI

38
15.02.2019

39
15.02.2019

40
15.02.2019

41
 15.02.2019

GOLGİ TENDON REFLEKSİ

(OTOJENİK İNHİBİSYON)

42
 15.02.2019

GOLGİ TENDON REFLEKSİ

43
15.02.2019

44
15.02.2019

45
15.02.2019

46
15.02.2019

47
15.02.2019

48
15.02.2019

49
15.02.2019

50
15.02.2019

51
15.02.2019

52
15.02.2019

53
 15.02.2019

Patella Tendon Refleksi

Tendonun üzerine vurulması ile tendon gerilir. Patella tendonuna
hafifçe vurulması quadriceps femoris kasının gerilme refleksi olan
patella tendon refleksini tetikler. Buna benzer bir kasılma quadriseps
kasının elle gerilmesi sonucunda da gözlenir.
Gerilme refleksi vücuttaki büyük kasların çoğunda oluşabilir. Örneğin
triseps brakinin tendonuna vurulması triseps kasının kasılması sonucu
dirsekte ekstansör bir yanıta neden olur. Aşil tendonuna vurulursa,
gastroknemius kasının refleks yoldan kasılması sonucu ayak bileğinde
ani bir hareket meydana gelir. Yüzün bir tarafındaki masseter kası
tendonuna vurulursa masseterde gerilme refleksi tetiklenir.

54
 15.02.2019

• Nörolojik bir test olarak patella tendon refleksi derin tendon

refleksinin (DTR) bir örneğidir.
• Aşağıdaki skalaya göre değerlendirilir:
0 Yok
1+ Hipoaktif
2+ Canlı/normal/intakt
3+ Klonus olmaksızın hiperaktif
4+ Hafif klonusla birlikte hiperaktif
5+ Devamlı klonusla birlikte hiperaktif

55
 15.02.2019

• Patella tendon refleksinin yokluğu refleks yayının herhangi bir

yerindeki anormalliğe işaret eder. Bu anormallik; kas iğciğini, Ia
afferent sinir lifini veya quadriceps kasına giden motor nöronu
kapsayabilir. En sık nedeni diyabet, alkolizm ve toksinlere bağlı
periferik nöropatilerdir.
• Hiperaktif refleks ise kortikospinal ve refleks yayına etki eden diğer
inen yollardaki kesintilere işaret eder.

56
 15.02.2019

• Fizyolojik Tremor
• Ia duyusal lif sonlanmalarının kastaki hem dinamik (fazik) hem de
statik süreçlere yanıtları önemlidir, çünkü ani, belirgin fazik yanıtlar
kas boyunu düzenleyici geribildirim devresinin iletim gecikmelerine
neden olduğu osilasyonları baskılamaya yardım eder.
• Bu geribildirim devresinde küçük bir osilasyon olması normaldir.

57
 15.02.2019

Fizyolojik Tremor
• Bu fizyolojik tremor (çıplak gözle görülemeyecek kadar) düşük
genliklidir ve frekansı yaklaşık 10Hz’dir. Fizyolojik tremor
hareketler sırasında veya postür sürdürülürken herkesin
karşılaştığı normal bir durumdur.
• Bununla birlikte, eğer kas iğciği gerilme hızına karşı duyarlı
olmasaydı, tremor daha kötü olurdu.
• Kişi anksiyeteli, yorgun veya ilaç toksisitesi etkisi altında olursa
tremor daha abartılı olabilir.
• Fizyolojik tremorun oluşumuna sayısız faktörlerin katkısı vardır.
• Tremor olasılıkla sadece merkezi (inferior olive) odaklara değil,
motor birim deşarj hızı, refleksler ve mekanik direnci kapsayan
periferik faktörlere de bağlıdır.

58
 15.02.2019

• KLONUS-1
• Artmış gama-motor nöron deşarjın bulunduğu tipik durum klonustur.
• Bu nörolojik bulgu, ani sabit bir gerim uygulanan kasta ortaya çıkan
düzenli, tekrarlayıcı, ritmik kasılmalardır.
• Beş veya daha fazla salınımlı sürekli klonuslar normal kabul edilir.
Ayak bileği klonusu buna tipik bir örnektir.
• Klonus, ani sabit bir gerilmede ayağın dorsifleksiyonu ile başlatılır,
yanıt ise ayak bileğinin ritmik plantar fleksiyonudur. Gerim refleksi-
ters gerim refleksinin (otojenik inhibisyon) birbirini izlemesi bu yanıta
katkıda bulunabilir.
• Bununla birlikte klonus, Golgi tendon organı deşarjı olmadan
senkronize motor nöron deşarjları ile oluşabilir.

59
 15.02.2019

• KLONUS-2
• Test edilen kas iğcikleri hiperaktiftir ve bunlardan gelen uyarılar
aynı kası innerve eden tüm motor nöronları bir defada
etkinleştirir. Bunu izleyen kas kasılması kas iğciği deşarjını
durdurur. Bununla birlikte gerim korunmuştur ve kas gevşer
gevşemez yeniden gerilir ve iğcik uyarılır. Renshaw hücresi
olarak adlandırılan glisinerjik inhibitör aranöronlara kortikal
inen girdilerin kesilmesi sonrasında da klonus ortaya çıkabilir.
• İnen kortikal lifler hasarlı ise (üst motor nöron lezyonu)
antagonistlerin inhibisyonu gerçekleşmez. Sonuç; ayakbileği
fleksor ve ekstansorlerinin tekrarlayan, ardışık kasılmalarıdır
(klonus).
• Klonus, amyotrofik lateral sklerozlu, omurilik hasarlı ve hepatik
ensefalopatili hastalarda görülebilir.

60
 15.02.2019

Postür ve hareket refleksleri

• Omuriliğin postürel ve hareketle ilişkili
refleksleri:
• Pozitif destekleyici reaksiyon
• Omuriliğin doğrulma refleksleri
• Adım atma ve yürüme hareketleri (tek
bir ekstremitenin ritmik adım atma
hareketleri, zıt ekstremitelerin
resiprokal adım atma hareketleri, dört
ekstremitenin tamamının çapraz adım
atma hareketi «yerinde sayma
refleksi», dörnala koşma refleksi)
• Kaşınma refleksi
• Kas spazmına neden olan omurilik
refleksleri
• Omurilikteki otonom refleksler

61
 15.02.2019

https://youtu.be/6fYS04ax218

KLONUS testi

62