Sosyedad at Literatura

“SA PILING NG MGA BITUIN”

Ni Rogelio L. Ordoñez

A. Talambuhay
Ni Rogelio L. Ordoñez

Si Rogelio Lunasco Ordoñez (ipinanganak noong Setyembre 24, 1940 - Mayo 19,
2016) na kilala rin bilang Ka Roger, ay isang multi-award na Pilipinong manunulat ng
katha, makata, aktibista, mamamahayag at edukador. Siya ay isa sa mga may-akda
ng iconic na anthology ng panitikan ng Tagalog na Mga Agos sa Recommendederto
noong 1960s. Nag-ambag siya sa Liwayway Magazine, Pilipino Free Press, Asia-
Philippines Leader, Pilosopong Tasyo, Diario Uno at Pinoy Weekly.

Si Ordoñez ay ipinanganak sa Alapan, Imus, Cavite. Nag-aral siya sa Mapua

Institute of Technology at Manuel L. Quezon University at kumuha ng Bachelor of
Science in Civil Engineering. Nakuha sa panitikang Pilipino na nakatuon sa reyalidad
ng buhay, lalo na tungkol sa mga manggagawa at magsasaka at mahinahon o
naaapi, si Ordoñez ay nakatuon sa pagsusulat sa halip na sanayin ang kanyang
degree. Sumulat siya ng maraming mga kathang-isip, kapansin-pansin na mga
maikling kwento sa Liwayway, mga haligi at editoryal sa Pilipino Free Press bilang
isang kawani, iba't ibang mga artikulo sa Pinuno ng Asya-Pilipinas din bilang isang
kawani, at mga tula, maikling kwento at sanaysay sa mga pampanitikang journal.
Ang kanyang unang maikling kwento ay lumitaw sa Liwayway noong siya ay nasa
high school pa lamang. Masigasig sa pagtuturo at paghubog ng mga manunulat ng
bagong henerasyon, kinuha niya ang kanyang MA sa Mass Communication sa
Polytechnic University of the Philippines.

Ang pagsulat ng kathang-isip, mga artikulo at pagpuna sa panitikan sa Filipino, mga

akdang Ordoñez ay antolohiya sa mga sumusunod: Mga Pagbasa sa Contemporary
Bilingual Literature (Ateneo de Manila University), Parnasong Tagalog ng Alejandro
G. Abadilla (piling mga tula sa Filipino), Hiyas (Vols. 2 & 3, mga aklat sa Public High
School), Bantayog (piling mga sanaysay sa Filipino, Philippine Normal University),
Nationalist Literature at Likhaan (University of the Philippines), Subverso (ACT),
Kilates (UP) at ang palatandaan ng Mga Agos sa Recommendederto (1964 ).
Kasama sa kanyang mga nobela ang Apoy sa Madaling Araw (1964), kapwa may
 Sosyedad at Literatura
akda nina Dominador B. Mirasol, at Limang Suwail (1963), kapwa may akda kasama
sina Efren Abueg, Rogelio Sicat, Edgardo M. Reyes at Eduardo Bautista Reyes.
Noong 1998. ang Unibersidad ng Pilipinas ay naglathala sa form ng libro ng ilan sa
kanyang napiling mga sinulat na Saan Papunta ang mga Putok ?. Noong 1997, ang
kanyang maikling kwento, Si Anto, ay isinalin sa Ingles at naisalin sa Mga Kwento
Mula sa Timog-Silangang Asya (Malaysia) at isinasaalang-alang bilang isa sa
pinakamagandang kwento sa Timog Silangang Asya sa nagdaang 30 taon, ayon kay
Muhammad Haji Salleh, patnugot ng nasabing antolohiya. Noong 2004, inilathala ng
Polytechnic University of the Philippines sa libro ang kanyang mga haligi na Pluma
at Papel mula sa Diario Uno at noong 2007, ang Prometheus Publishing Corp ay
naglathala din ng kanyang mga haligi at editoryal na Pluma at Papel (Sa Panahon ni
Gloria) mula sa Pinoy Weekly. Ang ilan sa kanyang mga tula ay kinilatis din sa
Ipuipo sa Piging (2010), mga piling tula ng ilang 32 makata sa Filipino. Noong Marso
15, 2011, ang kanyang koleksyon ng mga tula, HIJO Y HIJA DE PUTA at iba pang
mga tula ay inilunsad ng Grandwater Publishing sa Polytechnic University of the
Philippines. Noong Nobyembre 2013, ang isa sa kanyang mga tula, ang Alay sa
Bayaning Mandirigma ay anthologized sa Salita ng Sandata (Mga Panaa ni
Bonifacio sa Pakikibaka ng Tao); ang kanyang tulang Maita (Ka Dolor) Gomez ay
na-anthologized din sa Maita (Remembering Ka Dolor). Noong Oktubre, 2014,
inilunsad ng Center for Creative Writing ng Polytechnic University of the Philippines
ang kanyang bagong antolohiya ng mga tulang Sa Pamumulaklak ng mga Talahib,
na may English bersyon (The Talahib's Blooming). Dalawa sa kanyang mga tula,
ang To The Writers at Will Search for You Palaging na-anthologized sa Feelings
International Book of Poetry, 2nd Edition, isang koleksyon ng mga tula ng mga
makata mula sa Asya, Africa, Europe at USA na na-edit ng isang respetadong literati
na si Dr. Armeli Quezon ng Charleston, SC, USA.

Si Ordoñez ay nakakuha ng mga nangungunang premyo mula mismo sa Liwayway

(pagsulat ng nobela), ang José Rizal Centennial Commission noong 1961
(sanaysay), ang Gawad Kadipan para sa "Dugo ni Juan Lazaro", unang gantimpala
noong 1962 (isang samahan ng unibersidad ng mga manunulat at tagturo ng
Tagalog ), ang Balagtas Memorial Awards for Journalism (gaganapin bilang parangal
sa makatang bayani na si Francisco Balagtas). Siya ay iginawad ng Writers 'Union of
the Philippines (UMPIL) ng Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas (National
 Sosyedad at Literatura
Achievement Award for Literature) at isang Ang sertipiko ng pagkilala mula sa PUP
sa panahon ng pagtatatag nito noong 2001 para sa kanyang kwento, Si Anto na
lumitaw sa Tenggara Timog-Silangang Asya Journal. Pinarangalan din siya, noong
2009, ng kanyang lalawigan ng Cavite dahil sa pagiging isang Progressive Caviteño
sa larangan ng Panitikan. ang ika-234 na taong pagtatatag ng bayan ng Imus, Cavite
(Oktubre 7, 2009), iginawad sa kanya ang pagkakaiba bilang isang natitirang
Imuseño din sa larangan ng Panitikan. at ang Gawad Alejandro G. Abadilla dahil sa
pagiging "cre ative manunulat at militanteng mamamahayag. "Noong Hunyo 25,
2011, iginawad sa kanya ng KM64 Poetry Collective na titulong Makata ng Bayan
(People's Poet) para sa kanyang tula na malinaw na naglalarawan ng mga adhikain
ng masang Pilipino na palayain ang kanilang sarili mula sa mga paghawak ng mga
kawalang katarungan at pagsasamantala ay nagpatuloy laban sa kanila ng patuloy
na paniniil at pang-aapi ng ilang mga demigod o miyembro ng naghaharing uri sa
lipunang Pilipino. Sa taunang pagdiriwang ng POESIA (Ago. 8, 2011) ng De La Salle
University (Dasmarinas), pinarangalan siya para sa kanyang mga ambag sa
larangan ng tula at panitikan bilang sasakyan ng kamalayan sa lipunan at mabisang
instrumento patungo sa isang mas malaya at pantay. lipunan. Ang Polytechnic
University of the Philippines, sa kanyang 107th Founding Anniversary noong
Setyembre 30, 2011, ay iginawad sa kanya ang Plaque of Distinction bilang "isang
natitirang at kilalang manunulat na patuloy na nagdala ng karangalan sa Unibersidad
sa pamamagitan ng kanyang mga masusulat na pagsusulat bilang isang nobelista at
makata, sa gayon nakikilala ang kanyang sarili bilang pangunahing nag-ambag sa
pagpapayaman ng Panitikang Pilipino. " Noong Setyembre 29, 2012, sa ika-30
anibersaryo-pagdiriwang ng ACT (Alliance of Concerned Teacher), isang
progresibong organisasyon na patuloy na nakikipaglaban para sa kapakanan ng
mga guro ng Filipino, iginawad sa kanya ang titulong Guro ng Bayan (Guro ng Tao).
Pinarangalan din siya ng CONTEND (Kongreso ng Mga Guro at Tagapagturo para
sa Nasyonalismo at Demokrasya-UP) sa isang seremonya na ginanap sa Masscom
Auditorium ng Unibersidad ng Pilipinas noong nakaraang Setyembre 27, 2013 bilang
isa sa mga nasyonalistang guro (Makabayang Guro).

Si Ordoñez ay nakikipaglaban sa isang matagal na karamdaman sa atay. Sa

kanyang huling mga araw, iginiit ni Ordoñez na huwag uminom ng kanyang mga
gamot at hindi pumunta sa anumang ospital. He even created his might be last piece
 Sosyedad at Literatura
tula entitled Sa mga biktima ng masaker sa Mendiola, mga pagpatay sa Hacienda
Luisita at, ngayon naman, sa Kidapawan.

Noong Mayo 19, 2016, namatay si Ordoñez sa cancer sa atay sa edad na 75. Ang
kanyang labi ay pinasunog sa Holy Trinity Chapel at Crematorium sa Sucat,
Parañaque City noong Mayo 24.

B. Buod ng kwento
“SA PILING NG MGA BITUIN”
ni Rogelio L. Ordoñez

Ang “Sa Piling ng mga bituin” ay isang sikolohikal na kuwentong pumapaksa sa mga
bagay na nagpapagulo sa isip ng pintor na si Ismael. Isang paghahanap ng mga
sagot sa mga katanungan may kaugnayan sa kaganapan ng buhay. Ang bawat isa
sa atin ay inirerepresenta ni Ismael, lahat tayo ay pintor ng sariling buhay ngunit ano
ang mga bagay na nais o nararapat nating ipinta? Para saan o para kanino tayo
nabubuhay? Ang mga kagamitan sa pagpipinta na nabanggit sa akda ay may
isinasagisag kung iuugnay ito sa buhay. Una, ang Pinsel na sumusunod sa galaw ng
mga kamay at agos ng pintura. Bawat paghagod ay nagbibigay-daan sa kalalabasan
ng larawan (thoughts; ang mga pumapasok sa ating isipan na kalauna’y bibigyan
natin ng buhay sa pamamagitan ng pintura at paleta). Ikalawa, ang Pintura na
nagbibigay-kulay o buhay sa imaheng inilalarawan. (choices; ang paghirang natin sa
mga ideyang ating nilikha). Ikatlo, ang Paleta na sumasalo sa kulay ng pintura.
(actions; pisikal na manipestasyon ng ating mga desisyon sa buhay) at ikaapat, ang
Lona na nagpapakita ng kinalabasan ng imahe. (manifestation/outcome; kinahitnan
ng bawat desisyon at kinilos natin sa buhay. Ang resulta ay nahahati lamang sa
dalawa: mabuti at hindi.)

Ang buhay ba ay katulad ng gabi na laging may umaga? Ng umaga na laging may
gabi? Ng gabi na laging may umaga? Na waring walang simula at wakas? Na waring
isang kawalang-hanggan?
Parang hinahaplit ng mga katanungang iyon ang kanyang utak; uminog ang kanyang
diwa, uminog nang uminog, sumuling-suling sa kalawakan, nag-apuhap sa kawalan,
bumulusok sa kalaliman, sumisid, sumisid nang sumisid hanggang sa maarok;
ngunit malalim ang kalaliman at hindi niya maarok.
 Sosyedad at Literatura
Isinilang ba ang tao upang mabuhay, mamatay, at muling mabuhay? May kabilang-
buhay daw, sapagkat may impiyerno at paraiso. Ang impiyerno raw ay para sa mga
makasalanan, at ang paraiso raw ay para sa mga nakasusunod sa utos ng Diyos.
Ang impiyerno raw ay walang hanggang paghihirap sa kumukulong putik, sa
nagbabagang bato, sa nakasusukang amoy ng asupre, at ang paraiso raw ay
walang hanggang buhay, walang uhaw, walang gutom, pulos ng kaligayahan.

Ang mga eksistensiyal na katanungang ito ang gagambala kay Ismael, ngunit sa
dakong katapusan ng kanyang paghahanap ng mga sagot ay itatanong niya kung
bakit kailangang maghirap nang walang hanggan ang sangkatauhan. At ang huling
tanong na ito ang magpapabalikwas kay Ismael upang simulang buuin ang isang
kahindik-hindik na larawan ng buhay ng tao.

“Hindi ba ang Diyos daw ay pag-ibig? Mapagpatawad, mapagmahal? Bakit matitiis

Nitong papaghirapin nang walang hanggan ang kanyang mga nilalang?”

Ang buhay ay isang mahabang paglalakbay na hindi tiyak ang patutunguhan. Hindi
ipinangako ang bukas at lalong hindi rin tiyak kung ano ang kayang ibigay ng bukas.
Kung bakit tayo nabubuhay hindi ko rin alam ang sagot pero tiyak ako sa isang
bagay- walang sino man ang nabubuhay para sa sarili lamang at tayong lahat ay
may pananagutan sa isa’t isa. Ang anumang gawin o sabihin natin ay may malaking
epekto sa buhay ng iba. Ang mga pagsubok sa buhay marahil ang nagsisilbing
paalala na kakailanganin mo ang iba at kakailanganin ka ng iba, nagsisilbi itong
bigkis na nagtatali ng ugnayan natin sa isa’t isa.

C. Mga Elemento
1. Paksa: Sa Piling ng mga Bituin ni Rogelio L. Ordoñez
2. Tagpuan/Panahon:
 Hindi nabanggit
3. Tauhan:
 Ismael – isang pintor na nag hahanap ng kasagutan sa mga katanungan na
gumugulo sa kaniyang isipan.
4. Banghay:
i. Panimula – Paglalahad sa kwento.
 Sosyedad at Literatura
ii. Saglit na Kakintalan – nilalarawan ni Ismael ang bawat isa sa atin
bilang isang pintor. Pintor ng ating sariling buhay ngunit ano ang nais o
nararapat na ipinta.
iii. Papataas na Aksyon – mapapaisip at kukwestyonin ang mga bagay at
konsepto at pagmamahal ng Diyos sa bawat isa sa atin.
iv. Kasukdulan – Malalim at patuloy na paghahanap ng kasagutan sa mga
katanungan ni Ismael tungkol sa kahirapan ng buhay.
v. Pababang Aksyon – Sa pababang aksyon ay unit unti na nawawala
ang mga tanong sa kaniyang isipan.
vi. Wakas – ang huling tanong ay nagpapabalikwas kay Ismael upang
simulang buuin ang isang kahindik-hindik na larawan ng buhay ng tao.
“Hindi ba ang Diyos daw ay pag-ibig? Mapagpatawad, mapagmahal?
Bakit matitiis Nitong papaghirapin nang walang hanggan ang kanyang
mga nilalang?”
vii. Tunggalian – Tao laban sa tao. Kalaban ni Julian ang kanyang sarili sa
kwento sapagkat kaniyang tinatanong at sarili at patuloy na hinahanap
ang kasagutan sa kaniyang mga katanungan. Ang akda ay higit na
nakatuon sa personal na aspekto.
viii. Paningin – Ang Paningin sa kwento ay first person.

D. Teoryang Pampanitikan: Teoryang Realismo

 Ang Sa Piling ng mga Bituin ni Rogelio L. Ordoñez ay napapalooban ng teoryang
Realismo sapagkat sa maikling kwento si Ismael ay nasa punto ng kaniyang buhay
na hinahanap ang kaniyang kabuluhan sa buhay at ang bawat isa sa atin ay
inirerepresenta ni Ismael, lahat tayo ay pintor ng sariling buhay at ang mga
kagamitan sa pagpipinta na nabanggit sa akda ay may isinasagisag kung iuugnay ito
sa buhay.

E. Reaksyon
Sa pagbabasa ng akda labis akong nalungkot sa kalagayan ni Ismael sapagkat
marami siyang tanong sa kung ano nga ba ang kahulugan ng buhay. At dahil di niya
ito mabatid nagdulot ito sa kanya ng labis na pagkagalit at pagkainis na
nakakaapekto din sa relasyon nila ni Elena. Kiniwestiyon niya din kung bakit
 Sosyedad at Literatura
kailangang mabuhay para lamang mamatay. Oo, may mga oras na na naiisip din
natin ang ganoong mga bagay pero kung iisipin natin, tayo ang magbibigay ng
kahulugan sa buhay natin at di ito makikita sa ibang tao. Ang mga pagsubok o mga
nangyayari sa ating buhay ay nagdudulot lamang ng malay sa atin na tayo ang
magbibigay saysay sa ating buhay. Nakasalalay ito sa kung paano natin ito
haharapin at gagawan ng desisyon. Nasa sa atin din kung paano natin
ipagapaptuloy ang ating buhay kung tutungo ba tayo sa positibo na magbibigay
kasiyahan at saysay o sa negatibo na pamamaraan.