МАРИЈА ДРЕНКОВСКА-СТОЈАНОВСКА

ДЕЛОВНО
РАБОТЕЊЕ
II ГОДИНА

ЕКОНОМСКО-ПРАВНА И ТРГОВСКА СТРУКА

ЕКОНОМСКИ ТЕХНИЧАР

ДЕЛОВЕН СЕКРЕТАР

Скопје, 2010
Претседател на рецензентска комисија:
Татјана Петковска Мирчевска

Членови на рецензентска комисија:

Проф. Тања Јованова
Проф. Соња Илиева

Автор:
Марија Дренковска-Стојановска
Деловно работење, за II година
Економско-правна и трговска струка,
Економски техничар и деловен секретар

Лектура:
Розета Заќева

Дизајн на корици:
Александар Василевски за eXpressive graphics

Дизајн и техничко уредување:

eXpressive graphics

Илустрации:
gettyimages.com
shutterstock.com
eXpressive graphics

Издавач:
Министерство за образование и наука за Република Македонија

Печати:
Графички центар дооел, Скопје

Тираж:
1.800

Со решение на Министерот за образование и наука на Република Македонија бр. 22-4269/1 од

28.07.2010 година се одобрува употребата на овој учебник

CIP - Каталогизација во публикација

Национална и универзитетска библиотека “Св.Климент Охридски” , Скопје
338(075.3)
ДРЕНКОВСКА-Стојановска, Марија
Деловно работење : II година : економско-правна и трговска струка : економски техничар,
деловен секретар / Марија Дренковска-Стојановска. - Скопје : Министерство за образование и
наука на Република Македонија, 2010. - 215 стр. : илустр. ; 30 см
Фусноти кон текстот. - Содржи и: Прилози 1-3
ISBN 978-608-226-040-2
COBISS.MK-ID 84259082
СОДРЖИНА

ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ I

СОДРЖИНА III

ПРЕДГОВОР IX

ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ 1

ОСНОВНИ ПОИМИ ЗА СТОПАНСТВОТО 3

Поим за стопанството и стопанисувањето 3

Модели на стопанско уредување 4

1. Основните карактеристики на административниот стопански
систем (1945 - 1950) беа: 4
2. Основни карактеристики на самоуправниот стопански систем
(1950-1990) беа : 4
Пазарно стопанство 5

Карактеристики на пазарното стопанство 6

Kарактеристики на сегашниот стопански систем 8

ВНАТРЕШНО ТРГОВСКО РАБОТЕЊЕ 13

Поим и карактеристики за
внатрешниот стоковен промет 13

Посредување во стоковниот процес 15

Видови стоковен промет 16

iii
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ 21
Поим, значење и задачи на набавното работење 21
Организација на набавната служба 23

Задачи на набавната служба во друштвото 25

Поим и значење на истражувањето на пазарот на набавка 26

Политика на набавка 28

Начела на политиката за набавка 28

Облици и начини на набавка 29

Набавка преку комисионери (комисиони друштва) 30

Набавка преку трговски агенции и посреднички друштва 30
Набавка преку застапништва на странски фирми 30
Извршување на набавката 31

Испраќање на порачка за испорака до продавачот 31

Преземање и контрола на доставената испорака
од продавачот 32
Контрола на (квантитетот) количеството на стоката 32
Контрола на квалитетот 33
Рекламации во врска со набавката 33
Рекламации на квантитетот на стоката 33
Рекламации на квалитетот на стоката 34
Контрола и плаќање (ликвидација) на достасаните фактури од продавачот
и од другите учесници во процесот на набавката 35
Евиденција на набавното работењe 35

Анализа на набавното работење 37

Продажно работење 40

Поим, значење и задачи на продажбата 40

Политика на продажно работење 41

Планирање на продажбата 42
Организација на продажбата 43

Облици и начини на продажба 45

Поим и значење на пропагирање на продажбата 49
Средства на економската пропаганда 50

Начини на деловно комуницирање 52

Понуда, прифаќање на понуда и порачка 52

iv
 Купопродажен договор 54

Испратница, приемница и фактура 56

Комисиски записник 57

Рекламации 58

Рекламации за количеството 58
Рекламации за квалитет 58
Евиденција на продажбата 59

Анализа на продажното работење 62

Проверете го вашето знаење 64

ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ 67

ȀȞȎțȟȝȜȞȠțȜȞȎȏȜȠȓȷȓ 

Поим и значење на транспортот и транспортното работење 67

Организација на транспортната служба 70
Користење на сопствен возен парк 71
Постапка при транспортот на стоката со сопствени возила 72
Користење на туѓи транспортни услуги 72

Транспорт на стока со железница 72

Железнички пратки 73
Требување на вагон 73
Заклучување на договор за превоз 74
Товарање и растоварање на стоката 75
Транспорт на стоката со камион 75
Транспорт по вода 76
Транспорт на стока по река 76
Транспорт на стока со авион 77
Користење на услуги по пошта 78
Користење на шпедитерски услуги 79
Осигурување на стоката во транспортот 80
Складишно работење 85

Поим, значење и задачи на складишното работење 86

Значење, задачи и организација на складишната служба 87
Видови на складови 89
Постапка при прием на набавените материјали 90

v
 Прием на стока во складиштето 90
Постапка за прием на готови производи 90
Издавање на стока од склад 91
Постапка при издавање на материјали во производството 91
Постапка при издавање на
готови производи (стоки) на купувачите 92
Распоред на стока во склад 92
Одржување и уредување на складовите 93

КОНТРОЛА НА КВАЛИТЕТОТ 97
Поим за квалитет и потреба од контрола на квалитетот 97

Зошто се прави контрола на квалитетот? 98

Колкав дел од производството би требало да се контролира? 98
Предмет и значење на контролата на квалитет 99

Принципи и методи на контрола на квалитетот 100

Постапка со одделни неисправни производи 101

Стандарди на квалитет 102

НАДВОРЕШНО ТРГОВСКО РАБОТЕЊЕ 107

Надворешен стоковен промет и надворешно трговско работење 107

Суштина и карактеристики на надворешниот

стоковен промет 107
Надворешно-трговско работење 110

Суштина, значење и специфичности на надворешно-трговското работење 110

ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ 115

Извозно работење 116

Суштина и значење на извозното работење 116

Подготвителни извозни работи 117

Истражување на пазарот на земји – увознички 118

Воспоставување контакт со соодветен увозник 119
Водење на трговски преговори 122
Определување на извозен статус на стоката 123
Пријавување на извозната работа 125

Обезбедување на потребна документација за извоз 126

Стоковни документи 126
vi
 а) Фактура 126
б) Спецификација 127
в) Паковна листа 128
г) Тежинска листа 128
д) Сертификат за потекло 128
ѓ) Сертификат за квалитет 128
е) Сертификат за извршена контрола 129
Транспортни документи 129

а) Документи за поморски транспорт 129

Поморски коносман 129
б) Документи за воздушен транспорт 130
Авионски товарен лист 130
б) Документи за железнички транспорт 131
Железнички товарен лист 131
г) Документи за друмски транспорт 131
Меѓународен камионски товарен лист 131
д) Транспортни документи издадени од шпедитер 132
Шпедитерска потврда 132
Документи за осигурување на стоката 133

Полиса за осигурување и сертификат за осигурување 133

Царинска декларација 134
Единствен царински документ 135
Царинска фактура 136
Уверенија 137
Гаранции 138

Контрола на извозната работа 139

Извозно царинење на стоката 139

Пакување на стоката во меѓународен трговски промет 140

Завршни извозни работи 141

Формирање на цената 141

Доставување на фактура и наплата на
цената на стоката-услугата што е извезена 143
Ликвидирање на обврските кон другите учесници во ивозот 143
Ликвидирање и чување на предметот
во врска со извозната работа 144

vii
УВОЗНО РАБОТЕЊЕ 149
Увозно работење 149

Суштина и значење на увозното работење 149

Подготвителни увозни работи 152

Значење на истражување на пазарот на земјите – увознички 152

Воспоставување контакт со соодветен извозник и
водење на трговски преговори 153
Определување на увозен статус на стоката 154
Извршни увозни работи 155

Издавање на диспозиција на шпедитерот 155

Контрола и рекламации во врска со стоката што се увезува 155
Увозно царинење на стоката 157

РАБОТЕЊЕ НА МЕЃУНАРОДНИ ОРГАНИЗИРАНИ ПАЗАРИ 165

Саеми - суштина, значење и видови 166

Видови саеми 167

Организација на работењето на саемите 168
Аукции-суштина и значење 169

Организација на работењето на аукцијата 170

Берзи-суштина и значење 171

Видови берзи 173

а) Видови берзи според начинот на организирање 173
б) Видови берзи според предметот на работењето 174
в) Видови берзи според временската специјализација на вршење на работите 174
г) Видови берзи според технологијата и начинот на работење. 174
д) Видови берзи според начинот на остварување на контрола на државата врз нивното
работење 175
ѓ) Видови берзи според физичката локација 175
Ефектни берзи 175
Организација на берзите 176

ПРИЛОГ 183

РЕЧНИК НА ПОИМИ 207

ЛИТЕРАТУРА 214
ПРЕДГОВОР

ʢ
˚ˈ˄ːˋˍˑ˕ ʓˈˎˑ˅ːˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˈ ː˃ˏˈːˈ˕ ˊ˃ ˅˕ˑ˓˃ ˆˑˇˋː˃
˔˓ˈˇːˑ ˔˕˓˖˚ːˑ˕ˑ ˑ˄˓˃ˊˑ˅˃ːˋˈǡ ˈˍˑːˑˏ˔ˍˑǦ ˒˓˃˅ː˃ ˋ ˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃
˔˕˓˖ˍ˃Ǥ ʗˊˆˑ˕˅ˈː ˈ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˒˓ˑˆ˓˃ˏ˃˕˃ ˑˇ ʐˋ˓ˑ˕ˑ ˊ˃ ˓˃ˊ˅ˑˬ ː˃
ˑ˄˓˃ˊˑ˅˃ːˋˈ˕ˑǡ ˒˓ˋ ʛˋːˋ˔˕ˈ˓˔˕˅ˑ˕ˑ ˊ˃ ˑ˄˓˃ˊˑ˅˃ːˋˈ ˋ ː˃˖ˍ˃
ː˃ ʟˈ˒˖˄ˎˋˍ˃ ʛ˃ˍˈˇˑːˋˬ˃ ˋ ˔ˑ ˑː˙ˈ˒˙ˋˬ˃˕˃ ˊ˃ ˒ˋ˛˖˅˃˰ˈ ˖˚ˈ˄ːˋ˙ˋ ˅ˑ
ˑ˔ːˑ˅ːˑˋ˔˓ˈˇːˑˑ˄˓˃ˊˑ˅˃ːˋˈǤ
ʜ˃˔˕˃˅ː˃˕˃ ˔ˑˇ˓ˉˋː˃ ˈ ˑˇ ˑ˄ˎ˃˔˕˃ ː˃ ˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋˑ˕ ˋ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˑ˕
˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕ǡ˃˔˕˓˖ˍ˕˖˓ˋ˓˃ː˃ˈ˅ˑͻ˕ˈˏˋǤ
ʑˑ˖˚ˈ˄ːˋˍˑ˕˒ˑˍ˓˃ˬː˃˔˕˃˅ːˋ˕ˈˈˇˋːˋ˙ˋǡˇ˃ˇˈːˋ˔ˈ˒˓˃˛˃˰˃ˋˊ˃ˇ˃˚ˋǡ
˓ˈˊˋˏˈː˃˕ˈˏ˃˕˃ǡˊ˃ːˋˏˎˋ˅ˑ˔˕ˋˋː˃ˍ˓˃ˬ˕ˈ˓ˏˋːˑˎˑ˛ˍˋ˓ˈ˚ːˋˍǤ
ʜ˃˔˕˃˅ːˋ˕ˈ ˈˇˋːˋ˙ˋ ˒ˑˍ˓˃ˬ ˕ˑ˃ ˛˕ˑ ˆˑ ˔ˑˇ˓ˉ˃˕ ˑ˔ːˑ˅ːˋˑ˕ ˕ˈˍ˔˕ǡ
˔ˑˇ˓ˉ˃˕ ˋ ˆˑˎˈˏ ˄˓ˑˬ ˒˓ˋˏˈ˓ˋ ˋ ˊ˃ˇ˃˚ˋǤ ʡˋˈ ˔ˈ ˕˃ˍ˃ ˑ˔ˏˋ˔ˎˈːˋ ˛˕ˑ ˆˑ
ˇ˃˅˃˃˕˙ˈˎˋˑ˕˕ˈˍː˃˓ˈ˛˃˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˊ˃ˇ˃˚˃˕˃ǡˊ˃ˈˇːˑ˔ˑ˓˃ˊˏˋ˔ˎ˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ˋ ˒ˑ˅˓ˊ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˗˃ˍ˕ˋ˕ˈǤ ʜ˃ ˅˃ˍˑ˅ ː˃˚ˋːǡ ˔ˏˈ˕˃ˏˈ ˇˈˍ˃ ˖˚ˈːˋ˙ˋ˕ˈ ːˈ
˔˃ˏˑ˛˕ˑˮˈˆˑ˖˚˃˕ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕ǡ˕˖ˍ˖ˋˮˈ˖˚˃˕ˍ˃ˍˑˇ˃ˆˋ˔ˋː˕ˈ˕ˋˊˋ˓˃˃˕
ː˃˖˚ːˋ˕ˈ˗˃ˍ˕ˋˋˇ˃ˆˋ˒˓ˋˏˈː˃˕˅˓ˊˍˑːˍ˓ˈ˕ˈː˒˓ˋˏˈ˓Ǥ
ʛˈ˕ˑˇ˔ˍˋ˕ˈ ˈˇˋːˋ˙ˋ ˔ˈ ˄ˑˆ˃˕ˑ ˋˎ˖˔˕˓ˋ˓˃ːˋ ˋ ˛ˈˏ˃˕ˋˊˋ˓˃ːˋǡ ˔ˑ ˙ˈˎ
˖˚ˈːˋ˙ˋ˕ˈ ˒ˑˎˈ˔ːˑ ˇ˃ ˆˋ ˓˃ˊ˄ˈ˓˃˕ ˋ ː˃˖˚˃˕ ˔ˎˑˉˈːˋ˕ˈ ˗˃ˍ˕ˋǤ ʜ˃ ˍ˓˃ˬˑ˕
ː˃ ˕ˈˏˋ˕ˈ ˔ˈ ˇ˃ˇˈːˋ ˒˓˃˛˃˰˃ ˊ˃ ˔˃ˏˑ˒˓ˑ˅ˈ˓ˍ˃ ː˃ ˖˕˅˓ˇˈːˑ˕ˑ ˊː˃ˈ˰ˈ ː˃
˖˚ˈːˋ˙ˋ˕ˈǤ
ʜ˃ːˈˍˑˋˏˈ˔˕˃˅ˑ˕ˈˍ˔˕ˑ˕ǡˋˊˇ˅ˑˈːˋ˔ˈ˒ˑ˔ˈ˄ːˋ˄ˑˍ˔ˑ˅ˋǡˊ˃ːˋˏˎˋ˅ˑ˔˕ˋ
˒ˑ˅˓ˊ˃ːˋ ˔ˑ ˍˑːˍ˓ˈ˕ːˋˑ˕ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎǡ ˃ ˔± ˅ˑ ˅˓˔ˍ˃ ˔ˑ ːˈˍˑˋ ːˑ˅ˋːˋ ˋˎˋǡ
˒˃ˍǡ˒ˑ˅˓ˊ˃ːˋ˔ˑ˔ˈˍˑˬˇːˈ˅ːˋˑ˕ˉˋ˅ˑ˕Ǥʜˋ˅ː˃˕˃˖ˎˑˆ˃ˈˇ˃ˋˏˆˑˇˑ˄ˎˋˉˋ
ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕ ː˃ ˖˚ˈːˋ˙ˋ˕ˈ ˇ˃ ˬ˃ ˒ˑ˒˖ˎ˃˓ˋˊˋ˓˃ ˋ ˇ˃ ˆˋ ˊ˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ ː˃
˔˕ˈˍː˖˅˃˰ˈːˑ˅ˋˊː˃ˈ˰˃Ǥʢ˚ˈːˋˍˑ˕ːˋ˅ːˈ˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˆˋ˖˚ˋǡːˑ˒ˑˉˈˎːˑˈˇ˃
ˆˋ˒˓ˑ˚ˋ˕˃Ǥ
ʞˑ ˔ˈˍˑˬ˃ ˕ˈˏ˃ǡ ˔ˎˈˇ˖˅˃ ˓ˈˊˋˏˈ ː˃ ˕ˈˏ˃˕˃Ǥ ʡˑ˃ ˆˋ ˔ˑˇ˓ˉˋ ˔ˋ˕ˈ ˗˃ˍ˕ˋ
˛˕ˑ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈ˖˔˅ˑˬ˃˕ˑˇˇ˃ˇˈː˃˕˃˕ˈˏ˃Ǥʜ˃ˍ˓˃ˬˑ˕ː˃˖˚ˈ˄ːˋˍˑ˕ˈˇ˃ˇˈː
˕ˈ˓ˏˋːˑˎˑ˛ˍˋ˓ˈ˚ːˋˍǡ˅ˑˍˑˬ˔ˈˇˈ˗ˋːˋ˓˃ːˋ˒ˑˋˏˋ˕ˈ˛˕ˑ˔ˈ˔˓ˈˮ˃˅˃˃˕˅ˑ
ˑ˅ˑˬ˖˚ˈ˄ːˋˍǤ
ʠˈː˃ˇˈ˅˃ˏˇˈˍ˃˔ˑˑ˅˃ʓˈˎˑ˅ːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ˖˚ˈ˰ˈ˕ˑˮˈʑˋ˔ˈ˒˓ˈ˕˅ˑ˓ˋ˅ˑ
ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˔˕˅ˑˋˇˈˍ˃˔ˈ˕ˑˑː˃˛˕ˑˮˈˆˑː˃˖˚ˋ˕ˈˑˇːˈˆˑǡˮˈˆˑːˑ˔ˋ˕ˈ˅ˑ˔ˈ˄ˈ
ˍ˃ˍˑˇ˓˃ˆˑ˙ˈːˑˊː˃ˈ˰ˈ˅ˑ˕ˈˍˑ˕ː˃˙ˈˎˋˑ˕˅˃˛ˉˋ˅ˑ˕Ǥ

ʑˋ˒ˑ˔˃ˍ˖˅˃ˏ˔˓ˈˮ˃Ǥ
ʏ˅˕ˑ˓ˑ˕

ix
ДЕЛОВНО
РАБОТЕЊЕ

ЕКОНОМСКО-ПРАВНА И ТРГОВСКА СТРУКА,

ЕКОНОМСКИ ТЕХНИЧАР И ДЕЛОВЕН СЕКРЕТАР
ОСНОВНИ
ПОИМИ ЗА
СТОПАНСТВОТО 1
ТЕМА
ʠˑ˅ːˋˏ˃˕ˈˎːˑˋˊ˖˚˖˅˃˰ˈː˃˔ˑˇ˓ˉˋːˋ˕ˈ˅ˑˑ˅˃˃˕ˈˏ˃ˮˈˏˑˉˈ˛ǣ
 ʓ˃ˆˑ˔˗˃˕ˋ˛ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑˋ˔˕ˑ˒˃ːˋ˔˖˅˃˰ˈ˕ˑǢ
 ʓ˃ˆˋˑ˒ˋ˛ˈ˛ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ˕ˈː˃˒˃ˊ˃˓ːˑ˕ˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑǢ
 ʓ˃ˆˋˋˇˈː˕ˋ˗ˋˍ˖˅˃˛ˏˑˇˈˎˋ˕‡ː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˑ˖˓ˈˇ˖˅˃˰ˈǤ

ʞˑˋˏˊ˃˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑˋ˔˕ˑ˒˃ːˋ˔˖˅˃˰ˈ˕ˑ

ʞ
ˑˋˏˑ˕ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ ˬ˃ ˋˊ˓˃ˊ˖˅˃ ˔˗ˈ˓˃˕˃ ː˃ ˑ˒˛˕ˈ˔˕˅ˈː˃˕˃
˓ˈ˒˓ˑˇ˖ˍ˙ˋˬ˃ǡˍ˃ˍˑˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˑ˕ˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡ˕˃ˍ˃ˋ˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ǡ
ˑˇːˑ˔ːˑ ˙ˈˎˑˍ˖˒ːˑ˔˕˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ ˋ ːˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ
ˇˈˬːˑ˔˕ˋ ˅ˑ ˔˗ˈ˓˃˕˃ ː˃ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˑ˕ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǤ ʠ˒ˑ˓ˈˇ
˒˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕ ˋ ˇˈˬːˑ˔˕˃ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑ ˔ˈ ˇˈˎˋ ː˃ ˑ˄ˎ˃˔˕ˋǣ ˊˈˏˬˑˇˈˎ˔˕˅ˑǡ
˓ˋ˄˃˓˔˕˅ˑǡ ˛˖ˏ˃˓˔˕˅ˑǡ ˅ˑˇˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑǡ ˋːˇ˖˔˕˓ˋˬ˃ǡ ˆ˓˃ˇˈˉːˋ˛˕˅ˑǡ
˔ˑˑ˄˓˃ˮ˃ˬǡˊ˃ː˃ˈ˕˚ˋ˔˕˅ˑǡ˖ˆˑ˔˕ˋ˕ˈˎ˔˕˅ˑˋ˕˖˓ˋˊ˃ˏǡ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ǡ˄˃ːˍ˃˓˔˕˅ˑǡ
ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈǡ ˔˕˃ː˄ˈːˑ Ǧ ˍˑˏ˖ː˃ˎːˋ ˇˈˬːˑ˔˕ˋ ˋ ˇ˓˖ˆˑǤ ʝ˄ˎ˃˔˕ˋ˕ˈ
˒ˑː˃˕˃ˏ˖˔ˈˇˈˎ˃˕ː˃ˆ˓˃ːˍˋˋ˒ˑˇˆ˓˃ːˍˋǤʜ˃˔˒˓ˑ˕ˋ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˕ˈǡ˅ˑ˔ˈˍˑˈ
ˑ˒˛˕ˈ˔˕˅ˑ˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕ˋːˈ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˇˈˬːˑ˔˕ˋȋˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ǡˑ˄˓˃ˊˑ˅˃ːˋˈ˕ˑǡ
ˊˇ˓˃˅˔˕˅ˑ˕ˑǡː˃˖ˍ˃˕˃ǡˍ˖ˎ˕˖˓˃˕˃ˋˇ˓˖ˆˑȌǤʠ˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑǡ˃ː˃˒˓˅ˑˏˈ˔˕ˑ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǡ ˬ˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˑ˔ːˑ˅˃˕˃ ː˃ ˙ˈˎˑˍ˖˒ːˋˑ˕ ˑ˒˛˕ˈ˔˕˅ˈː
ˉˋ˅ˑ˕Ǥ
ʓˑˇˈˍ˃ǡ ˒ˑˇ ˒ˑˋˏˑ˕ ˔˕ˑ˒˃ːˋ˔˖˅˃˰ˈ ˔ˈ ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ ˅˓˛ˈ˰ˈ ː˃
ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃ˇˈˬːˑ˔˕ˊ˃˓˃ˇˋˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˋ˘ˑˇ˅ˑː˃˕˖˓˃ˋˎˋ˒˃˓ˋǤ
ʜ˃ˬˑ˒˛˕ˑǡ ˒ˑˇ ˒ˑˋˏˑ˕ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ ː˃ ˈˇː˃ ˊˈˏˬ˃ ˔ˈ ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃
˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈ˕ˑ˔ˑˇˑˏ˃ˮˋː˔˕˅ˑ˕ˑǡ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑǡ˔ˑˋˏˑ˕ˑ˕ǡ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ
˛˕ˑ˔ˈˑ˔˕˅˃˓˖˅˃ˊ˃ˈˇːˑ˔ˑ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˕˃ː˃˕˓˖ˇˑ˕ǡ˔ˑ˒˓ˋ˓ˑˇːˋ˕ˈ˓ˈ˔˖˓˔ˋǡ˔ˑ
˓˃ˊˏˈː˃˕˃ˋ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃˕˃Ǥ

3
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Стопански систем – облици и методи на ор-
ганизација на производството што се зас-
новаат врз историски определениот начин
на производство и врз постигнатиот степен
од општествено-економскиот развој. Покрај
општите белези, што се определени од
начинот на производство, во општествено
- економскиот развој стопанскиот систем,
повеќе или помалку, се прилагодува кон
соодветна етапа од развојот.
Стопански развој – претставува пораст на
материјалното производство и националниот
доход што се остварува во една земја, од
година во година. Неколку фактори имаат
особено влијание врз стапката на стопанскиот
развој, обемот на националната акумулација,
структурата на новите инвестиции, брзината
на примената на техничкиот прогрес, обемот
и квалификационата структура на работната
сила, карактерот на политичкиот систем.
Стопанска реформа - промена на стопанскиот
систем од една во друга општествена заед-
ница, во рамките на дадениот начин на
производство, прилагодување на стопанс-
киот систем на една заедница кон барањата
што се поставуваат на повисоката етапа од
развојот.

ʛˑˇˈˎˋː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˑ˖˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ
ʝˇˇˑ˔ˈˆ˃˛ːˋˑ˕˓˃ˊ˅ˑˬː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˑ˕˔ˋ˔˕ˈˏː˃ʸ˖ˆˑ˔ˎ˃˅ˋˬ˃ǡ˃˔ˑ˕ˑ˃ˋː˃
ʟˈ˒˖˄ˎˋˍ˃ʛ˃ˍˈˇˑːˋˬ˃ǡˇˑ˒ˑ˚ˈ˕ˑˍˑ˕ː˃ˇˈ˅ˈˇˈ˔ˈ˕˕ˋ˕ˈˆˑˇˋːˋǡˏˑˉ˃˕ˇ˃
˔ˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕ˇ˅˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˔ˋ˔˕ˈˏ˃ǣ

ͳǤ ʏˇˏˋːˋ˔˕˓˃˕ˋ˅ːˑǦ˙ˈː˕˓˃ˎˋ˔˕ˋ˚ˍˋǢ
ʹǤ ʠ˃ˏˑ˖˒˓˃˅ːˋˑ˕˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˔ˋ˔˕ˈˏǤ

ͳǤʝ˔ːˑ˅ːˋ˕ˈˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋː˃˃ˇˏˋːˋ˔˕˓˃˕ˋ˅ːˋˑ˕
˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˔ˋ˔˕ˈˏȋͳͻͶͷǦͳͻͷͲȌ˄ˈ˃ǣ
 ʓ˓ˉ˃˅ː˃˔ˑ˒˔˕˅ˈːˑ˔˕ː˃˔˓ˈˇ˔˕˅˃˕˃ˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǢ
 ʏˇˏˋːˋ˔˕˓˃˕ˋ˅ːˑ ˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈ ˔ˑ ˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˬ˃˕˃ ˋ ˔ˑ ˙ˈˎˑ˕ˑ
Илустрација 1 Вработени во ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑǤʓ˓ˉ˃˅˃˕˃˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˛ˈ˔ˑ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ˋ˕ˈˑˇ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑǢ
стопанство ʝ˅ˑˬ˔ˋ˔˕ˈˏ˄ˋˎ˙ˈː˕˓˃ˎˋ˔˕ˋ˚ˍˋǡ˄ˋˇˈˬˮˋ˔ˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑ˓˃ˍˑ˅ˑˇˈˎˈ
˙ˈː˕˓˃ˎːˋ˕ˈˇ˓ˉ˃˅ːˋˑ˓ˆ˃ːˋǡ˒ˎ˃ːˋ˓˃˰ˈ˕ˑ˄ˋˎˑ˔ˈˑ˒˗˃˕ːˑǡˇˈ˕˃ˎˋ˔˕ˋ˚ˍˑ
ˋ ˇˋ˓ˈˍ˕ːˑ ˒˓ˋ ˛˕ˑ ˔ˑ˔ˈˏ ˔ˈ ˊ˃˒ˑ˔˕˃˅ˋˎˈ ˑ˄ˬˈˍ˕ˋ˅ːˋ˕ˈ ˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ ˊ˃ˍˑǦ
ːˋ˕ˑ˔˕ˋˋ˒˓ˋː˙ˋ˒ˋǤ
ʝ˔ːˑ˅ː˃˕˃ːˈˆ˃˕ˋ˅ːˑ˔˕ː˃ˑ˅ˑˬ˔ˋ˔˕ˈˏ˄ˈ˛ˈːˈ˔˕ˋˏ˖ˎ˃˕ˋ˅ːˑ˔˕˃ǡːˈˏˑǦ
˕ˋ˅ˋ˓˃ːˑ˔˕˃ː˃˓˃˄ˑ˕ːˋ˙ˋ˕ˈˋ˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˬ˃˕˃ǡˍˑˬ˃˒˓ˈˇ˔±˒˓ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃
ˑˇːˈ˒ˑ˚ˋ˕˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒˃ˊ˃˓ːˋ˕ˈ˒˓ˋː˙ˋ˒ˋˋˏˈ˘˃ːˋˊˏˋǤ

Се разликуваат два стопански ʹǤʝ˔ːˑ˅ːˋˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋː˃˔˃ˏˑ˖˒˓˃˅ːˋˑ˕˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ

система: ˔ˋ˔˕ˈˏȋͳͻͷͲǦͳͻͻͲȌ˄ˈ˃ǣ
Административно -
централистички;  ʠˈ˗ˑ˓ˏˋ˓˃˃˔˃ˏˑ˖˒˓˃˅ːˋˑ˓ˆ˃ːˋ˅ˑ˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˬ˃˕˃ȋ˓˃˄ˑ˕ːˋ˚ˍˋ
Самоуправниот стопански ˔ˑ˅ˈ˕ˋǡ˖˒˓˃˅ːˋˑˇ˄ˑ˓ˋȌˍˑˋ˄ˈ˃ˋˊ˄ˋ˓˃ːˋˑˇ˓˃˄ˑ˕ːˋ˙ˋ˕ˈǢ
систем;  ʸ˃ˍːˈ˛ˈ ˔˃ˏˑ˔˕ˑˬːˑ˔˕˃ ː˃ ˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˬ˃˕˃ ˅ˑ ˒ˎ˃ːˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ˋ
4
 ОСНОВНИ ПОИМИ ЗА СТОПАНСТВОТО ТЕМА 1
ˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǡ ˅ˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˙ˈːˋ˕ˈǡ Карактеристики на
˒ˎ˃˔ˏ˃ːˑ˕ˋː˃˄˃˅ˍˋ˕ˈǡ˅ˑ˓ˈ˛˃˅˃˰ˈ˕ˑː˃˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋ˕ˈ˒˓ˑ˄ˎˈˏˋ административниот
ː˃˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˈ˕ˑˋ˔ˎˋ˚ːˑǤ стопански систем (1945 -
1950) се:
 ʠˈː˃ˏ˃ˎ˖˅˃˛ˈ˖ˎˑˆ˃˕˃ː˃ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃˅ˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑǢ  Државна сопственост
 ʠˑ ˇˈ˙ˈː˕˓˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˔ˈ ˅ˑ˅ˈˇ˖˅˃˛ˈ ˔˃ˏˑ˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˒˓ˈˍ˖ на средствата за
ˑ˒˛˕ˋːˋ˕ˈǤ ʝ˒˛˕ˋːˋ˕ˈ ˔˕˃ː˃˃ ˋ˔˕ˑ˅˓ˈˏˈːˑ ˋ ˑ˓ˆ˃ːˋ ː˃ ˅ˎ˃˔˕˃ ˋ производство;
ˑ˓ˆ˃ːˋː˃˔˃ˏˑ˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˆ˓˃ˣ˃ːˋ˕ˈǤ  Административно
управување со
 ʞ˃ˊ˃˓ˑ˕ ˔ˈ ˒˓ˋˊː˃˅˃˛ˈǡ ːˑ ˅ˑ ːˈˆˑ˅˃˕˃ ˑˆ˓˃ːˋ˚ˈː˃ ˖ˎˑˆ˃ ˋ ˅ˑ претпријатијата и со
ˍˑˏ˄ˋː˃˙ˋˬ˃˔ˑ˒ˎ˃ːˋ˓˃˰ˈ˕ˑǤʞˎ˃ːˋ˓˃˰ˈ˕ˑːˈ˄ˈ˛ˈˇˈ˕˃ˎˋ˔˕ˋ˚ˍˑǡ целото стопанство.
˕˖ˍ˖ ˆˎˑ˄˃ˎːˑǤ ʛˈˣ˖˕ˑ˃ǡ ˅ˑ ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˃˕˃ ːˈ ˔ˈ ˑ˅ˑˊˏˑˉˋ ˅ˋ˔˕ˋː˔ˍˑ  Државата располага
ˇˈˬ˔˕˅ˑǡːˋ˕˖ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡːˋ˕˖ː˃˒ˎ˃ːˋ˓˃˰ˈ˕ˑǤʞ˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˬ˃˕˃ˍˑˋ со резултатите од
˓˃˄ˑ˕ˈ˃ ˔ˑ ˊ˃ˆ˖˄˃ ːˈ ˒˓ˑ˒˃ˣ˃˃ ˚ˈ˔˕ˑǡ ˕˖ˍ˖ ˆˋ ˔˒˃˔˖˅˃˛ˈ ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃Ǥ работењето;
ʡˑ˃ ˈ ˈˇː˃ ˑˇ ˑ˔ːˑ˅ːˋ˕ˈ ˒˓ˋ˚ˋːˋǡ ˒ˑ˓˃ˇˋ ˍˑˋ ˒˓ˑ˒˃ˇː˃ ˋ ˙ˈˎˋˑ˕ Карактеристики на
самоуправниот стопански
˔ˑ˙ˋˬ˃ˎˋ˔˕ˋ˚ˍˋ˔ˋ˔˕ˈˏǤ
систем (1950 - 1990) се:
ʡ˃ˍ˅ˋ˕ˈ ːˈˆ˃˕ˋ˅ːˋ ˒ˑˬ˃˅ˋ ˔ˈ ˔˒˓ˈ˚˖˅˃˃˕ ˔ˑ ˍˑː˕˓ˑˎ˃ ː˃ ˏˑːˑ˒ˑˎˋ˔Ǧ  формирање на
˕ˋ˚ˍˋ˕ˈ˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˬ˃ˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃Ǥ самоуправни органи
во претпријатијата
ʑˑ ˔ˎ˖˚˃ˬ ː˃ ːˈˎˑˬ˃ˎː˃ ˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃ǡ ˒ˑː˖ˇ˖˅˃˚ˋ˕ˈ ˍˑːˍ˖˓ˋ˓˃˃˕ ˍˑǦ (работнички совети,
˓ˋ˔˕ˈˬˮˋ ˏˈ˕ˑˇˋ ː˃ ːˈ˒˓˃˅ˋˎː˃ ˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃ǡ ˔ˑ ˛ˋ˓ˈ˰ˈ ː˃ ːˈ˕ˑ˚ːˋ управни одбори )
ˋː˗ˑ˓ˏ˃˙ˋˋ ˊ˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ː˃ ˍˑːˍ˖˓ˈː˕ˋ˕ˈǡ ˒˃ ˇ˖˓ˋ ˋ ˔ˑ ˋˊˏ˃ˏˋ ː˃ кои беа избирани од
˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ работниците;
 самостојност на
ʜˈˆ˃˕ˋ˅ː˃˒ˑˬ˃˅˃ˈˋː˃˄ˋ˅˃˰ˈ˕ˑː˃˙ˈːˋ˕ˈ˔ˑ˅ˈ˛˕ˑ˅˓ˈˏˈːˑ˔ˏ˃ˎ˖˅˃˰ˈ
претпријатијата
ː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˋˎˋˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃ːˈˍˑˋˏˑˏˈː˕ːˋ˒ˑ˅ˑˎːˑ˔˕ˋː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡˊ˃ во планирањето и
˅ˈ˛˕˃˚ˍˑˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˰ˈː˃˙ˈːˋ˕ˈǤ остварувањето на
ʜ˃ˬˇˑ˄˃˓ˏˈ˕ˑˇˊ˃ːˈ˖˕˓˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃ːˈˆ˃˕ˋ˅ːˋ˕ˈ˒ˑˬ˃˅ˋˈ˛ˋ˓ˈ˰ˈ˕ˑ производството, во
ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡ˓˃˔˕ˈˉˑ˕ː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ǡˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˰ˈː˃˖˅ˑˊˑ˕ˋ˔ˎˋ˚ːˑǤ определувањето на
цените, пласманот
и набавките, во
ʞ˃ˊ˃˓ːˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ решавањето на
внатрешните проблеми
на претпријатието и
ʞ˃ˊ˃˓ːˑ˕ˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑˈˑː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˛˕ˑ˔ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˈˇ˖˅˃˔ˑː˃ˏˈː˃ слично;
ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡˊ˃˓˃ˊˏˈː˃Ǥʠˑˇˑ˄ˋˈːˋ˕ˈ˒˃˓ˋˑˇ˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ǡ˒˓ˑˋˊǦ  намалена улогата
˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ˍ˖˒˖˅˃˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˊ˃ˉˋ˅ˑ˕ǡ на државата во
стопанството;
ˑˇːˑ˔ːˑˊ˃ˎˋ˚ː˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃Ǥʐˋˇˈˬˮˋǡ˔˕ˑˍˋ˕ˈ˔ˈ˓˃ˊˏˈː˖˅˃˃˕ˊ˃˒˃˓ˋǡ
 децентрализацијата.
˒˃˔ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˖˛˕ˈˋˊ˃˔˕ˑˍˑ˅ˑǦ˒˃˓ˋ˚ːˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑǤ Општините станаа
ʖː˃˚ˋǡ ˅ˑ ˒˃ˊ˃˓ːˑ˕ˑ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ ːˈˏ˃ ˙ˈː˕˃˓ Ǧ ˑˇˎ˖ˍˋ˕ˈ ˏ˖ ˔ˈ истовремено и органи
˒˓ˈ˒˖˛˕ˈːˋ ː˃ ˒ˑˈˇˋːˈ˙ˑ˕ ˍ˃ˍˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎ ˋ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚Ǥ ʓ˃ ˔ˈ ˑ˄ˋǦ на власта и органи на
ˇˈˏˈ ˔ˑ ˈˇːˑ˔˕˃˅ːˋ ˒˓ˋˏˈ˓ˋ ˇ˃ ˒ˑˍ˃ˉˈˏˈ ˍ˃ˍˑ ˗˖ːˍ˙ˋˑːˋ˓˃ ˒˃ˊ˃˓ːˋˑ˕ самоуправувањето на
граѓаните;
ˏˈ˘˃ːˋˊ˃ˏˋˍ˃ˍˑˆˋ˓ˈ˛˃˅˃ˑ˔ːˑ˅ːˋ˕ˈˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ˒˓ˑ˄ˎˈˏˋǤ
 пазарот се признава. Но
ʞ˃ˊ˃˓ˑ˕ˈː˃ˬˈ˗ˋˍ˃˔ːˋˑ˕˒ˑˊː˃˕ˏˈ˘˃ːˋˊ˃ˏˊ˃˃ˎˑˍ˃˙ˋˬ˃ː˃˓ˈ˔˖˓˔ˋ˕ˈǡ во неговата ограничена
ːˑːˈˊː˃˚ˋˇˈˍ˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ˈ˔ˈˏˑˮˈːǡˋ˅ˑ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˕ˈ˒˃ˊ˃˓ːˋ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅˃ улога и во комбинација со
ˋˏ˃˒˓ˑ˄ˎˈˏˋǦ˅ˋ˔ˑˍ˃ˋː˗ˎ˃˙ˋˬ˃ː˃˒˓ˋˏˈ˓ǡˋˎˋ˒˃ˍ˅ˋ˔ˑˍ˃ːˈ˅˓˃˄ˑ˕ˈːˑ˔˕Ǥ планирањето.
ʗˏ˃ ˒ˑˎˋ˰˃ ː˃ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃˕˃ ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ǡ ˅ˑ ˍˑˋ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ːˈ ˏˑˉˈ ˖˔˒ˈ˛ːˑ  планирањето глобално
планирање.
ˇ˃ˆˋ˓ˈ˛˃˅˃˒˓ˑ˄ˎˈˏˋ˕ˈǤʖ˃ˆ˃ˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˚ˑ˅ˈˍˑ˅˃˕˃ˑˍˑˎˋː˃ˈ˕ˋ˒ˋ˚ˈː
 нема вистинско дејство,
˒˓ˋˏˈ˓ˊ˃˕ˑ˃Ǥʡ˃ˏ˖˒˃ˊ˃˓ˑ˕ˋˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃˕˃ˆˋ˔˕ˋˏ˖ˎˋ˓˃˃˕ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃
ниту на пазарот, ниту на
ˇ˃ ˆˋ ˊ˃ˆ˃ˇ˖˅˃˃˕ ˓ˈˍˋ˕ˈǡ ˔ˑ ˕ˑ˃ ˛˕ˑ ˆˋ ˋ˔˒˖˛˕˃˃˕ ˛˕ˈ˕ːˋ˕ˈ ˏ˃˕ˈ˓ˋˋ планирањето.
˅ˑ ˅ˑˇˋ˕ˈǡ ˄ˈˊ ˒˓ˈ˕˘ˑˇːˑ ˇ˃ ˆˋ ˒˓ˑ˚ˋ˔˕˃˕ ˔ˑ ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎːˋ ˗ˋˎ˕˓ˋǤ ʡˋˈǡ ːˈ  претпријатијата, кои
ˆˑ ˒˓˃˅˃˕ ˕ˑ˃ǡ ˄ˋˇˈˬˮˋ ˗ˋˎ˕˓ˋ˕ˈ ˚ˋː˃˕ ˔ˍ˃˒ˑǤ ʜˋ˅ːˑ˕ˑ ˅ˆ˓˃ˇ˖˅˃˰ˈ ˆˋ работеа со загуба често
ˊˆˑˎˈˏ˖˅˃ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˋ ги спасуваше државата.
ˬ˃ ː˃ˏ˃ˎ˖˅˃ ːˋ˅ː˃˕˃ ˍˑːˍ˖˓ˈː˕˔ˍ˃ ˔˒ˑ˔ˑ˄ːˑ˔˕ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕Ǥ ʖ˃˕ˑ˃ ˅ˑ ˔ˋ˕ˈ
5
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

ПРИМЕР
Во едно стопанство се произвеле повеќе
автомобили, од реалните потреби. Произво-
дителите брзо ќе забележат дека залихите
на автомобилите им се зголемуваат. За да
се ослободат од залихите, кои во суштина
се мртов капитал, производителите ќе ги
смалат цените на автомобилите. Со тоа,
потрошувачите ќе бидат заинтересирани да
купуваат повеќе автомобили, бидејќи истите
поевтинеле. Така залихите на истите ќе почнат
постепено да се намалуваат. Смалената цена
на автомобилите ќе предизвика реакција и
кај самите производители. Со пониска цена
тие остваруваат помал профит, поради што
ќе одлучат да го намалат производството на
автомобилите. Рамнотежата помеѓу пону-
дата и потрошувачката повторно ќе биде
воспоставена.

˒˃ˊ˃˓ːˋ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅˃ ˒ˑ˔˕ˑˋ ˋ ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃ ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ǡ ˍˑˬ˃ ˒˓ˈˍ˖ ˏˈ˓ˍˋ˕ˈ ˋ

ˋː˔˕˓˖ˏˈː˕ˋ˕ˈː˃ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ˆˋˋ˔˒˓˃˅˃ˆ˓ˈ˛ˍˋ˕ˈː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕Ǥ
ʜ˃ ˒˓ˋˏˈ˓ǣ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˛˕ˑ ˬ˃ ˊ˃ˆ˃ˇ˖˅˃˃˕ ˔˓ˈˇˋː˃˕˃ ˏˑ˓˃˃˕
ˇ˃˒ˎ˃ˮ˃˃˕˅ˋ˔ˑˍˋˇ˃ːˑ˙ˋˊ˃˕ˑ˃ǡˇˑ˘ˑˇˑ˕ː˃˒ˑ˄ˑˆ˃˕ˋ˕ˈ˔ˈˑˇ˃ːˑ˚˖˅˃˔ˑ
˒ˑ˅ˋ˔ˑˍ˃˔˕˃˒ˍ˃ˋ˔ˎˋ˚ːˑǤ

Илустрација 2 Стопанство
 Во пазарното стопанство
нема центар, одлуките му се
препуштени на поединецот
како производител и
потрошувач.
 Пазарот е најефикасниот
познат механизам за
алокација на ресурсите.
6
ʙ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋː˃˒˃ˊ˃˓ːˑ˕ˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ
ʞ˃ˊ˃˓ˑ˕˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˈˇˈːˑˇˑ˔ːˑ˅ːˋ˕ˈ˄ˈˎˈˊˋˊ˃˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˕ˈ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅˃Ǥ
ʞ˃ˊ˃˓ˑ˕ ːˈ ˆˑ ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ˏˈ ˍ˃ˍˑ ˏˈ˔˕ˑ ˍ˃ˇˈ ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ ˔ˈ ˔˓ˈ˕ː˖˅˃˃˕
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋ˕ˈ ˋ ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈ ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˋ ˖˔ˎ˖ˆˋǡ ˕˖ˍ˖ ˏːˑˆ˖ ˒ˑ˛ˋ˓ˑˍˑǡ
ˍ˃ˍˑ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˋ ˑˇːˑ˔ˋ ˏˈˣ˖ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ ˋ ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃ǡ ˍ˃ˇˈ ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃˃˕
ˑ˄ˬˈˍ˕ˋ˅ːˋǡˈˍˑːˑˏ˔ˍˋˊ˃ˍˑːˋ˕ˑ˔˕ˋˋ˔ˈ˒ˑˬ˃˅˖˅˃˃˕ˏːˑˆ˖˄˓ˑˬːˋˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ
ˍ˃˕ˈˆˑ˓ˋˋǤʡ˃ˍ˅ˋˍ˃˕ˈˆˑ˓ˋˋǡ˒ˑ˅˓ˊ˃ːˋ˔ˑˇˈˎ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕˔ˈ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ
˒˃˓ˋ˕ˈǡ˙ˈːˋ˕ˈǡˍ˃˒ˋ˕˃ˎˑ˕ǡˇˑ˄ˋ˅ˍ˃˕˃ˋˏːˑˆ˖ˇ˓˖ˆˋǤ
ʠˈˍˑˈˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˑ˒ˑ˅˓ˊ˖˅˃˰ˈː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˋ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍˋ
ˋ˖˔ˎ˖ˆˋˏˑˉˈˏˈˇ˃ˆˑˇˈ˗ˋːˋ˓˃ˏˈˍ˃ˍˑ˒˃ˊ˃˓Ǥ
ʑˑ ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ ˖˔ˎˑ˅ˋǡ ˑˆ˓˃ːˋ˚˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ˍ˃ˍˑ ˆˈˑˆ˓˃˗˔ˍˑ
ˏˈ˔˕ˑˍ˃ˇˈ˛˕ˑ˔ˈˍ˖˒˖˅˃ˋ˒˓ˑˇ˃˅˃ˈːˈˇˑ˅ˑˎːˑ˕ˑ˚ːˑǡ˔ˑˑˆˎˈˇː˃˕ˑ˃ˇˈˍ˃
ˇˈːˈ˔˔ˈ˕˓ˆ˖˅˃ǡˑˇːˑ˔ːˑ˔ˈ˅˓˛ˋ˒ˑː˖ˇ˃ˋ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˔ˍˑ˓ˑː˃˔ˈˍ˃ˇˈ˅ˑ
˔˅ˈ˕ˑ˕ǡˍˑ˓ˋ˔˕ˈˬˮˋː˃ˬ˓˃ˊˎˋ˚ːˋǡˇ˖˓ˋˋˈˎˈˍ˕˓ˑː˔ˍˋˑ˄ˎˋ˙ˋː˃˓˃ˊˏˈː˃ͳ
ʝ˔ːˑ˅ːˋ˕ˈ˗˖ːˍ˙ˋˋː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕˔ˈǣ
 ʞ˃ˊ˃˓ˑ˕ ˑ˄ˬˈˍ˕ˋ˅ːˑ ˆˋ ˅˓ˈˇː˖˅˃ ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ˕ˈ Ǧ ˔˕ˑˍˋ˕ˈǡ ˖˔ˎ˖ˆˋ˕ˈǡ
˓˃˄ˑ˕ː˃˕˃˔ˋˎ˃ˋ˔ˎˋ˚ːˑǤ
ʙ˃ˍˑ ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ːˋ˕ˈ ˑˇːˑ˔ˋ ː˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ ˋ ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃ ˔ˈ
˗ˑ˓ˏˋ˓˃˃˕˒˃ˊ˃˓ːˋ˕ˈ˙ˈːˋǤʡˋˈ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕ˍ˃ˍˑˑˇːˑ˔ː˃ˆˑˎˈˏˋː˃˕˃ː˃
˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˋ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃ˋˊ˃˕ˑ˃˔ˈ˒ˑˑ˄ˬˈˍ˕ˋ˅ːˑˏˈ˓ˋˎˑǡˑˇˍ˃ˍˑ˅˄ˋˎˑ
ˇ˓˖ˆ˅ˋˇː˃˗ˑ˓ˏˋ˓˃˰ˈː˃˙ˈːˋ˕ˈǤ
ʞˑː˖ˇ˃ Ǧ ˙ˈː˃ Ǧ ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃
 ʙ˃ˍˑ ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ ː˃ ˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃˕˃ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˈːˋ˙ˋ˕ˈ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑ ˆˑ
ˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˃˕ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ˋˆˑ˛ˋ˓˃˕˃˔ˑ˓˕ˋˏ˃ːˑ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ
ˋ˖˔ˎ˖ˆˋ˕ˈǤ
1 Кожухаров С., Менаџерска економија, Скопје, 2006, стр. 177.
 ОСНОВНИ ПОИМИ ЗА СТОПАНСТВОТО ТЕМА 1
ʞ˓ˈˍ˖ ˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ ˋ ˖˔ˎ˖ˆˋ˕ˈǡ  Пазарот претставува еден
˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈˆˋˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˃˕˔˅ˑˋ˕ˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋː˃˒ˑ˅ˋ˔ˑˍˑːˋ˅ˑǡˑˇːˑ˔ːˑ од основните белези на
˔ˈ˒ˑˇˋˆː˖˅˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃ˉˋ˅ˑ˕ˑ˕Ǥ современите стопанства.
Пазарот е постојан
 ʞ˃ˊ˃˓ˑ˕ ˅ˎˋˬ˃ˈ ˅˓ˊ ˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ˔˕˃ ː˃ ˔˕ˑ˒˃Ǧ односи меѓу понудата
ːˋ˔˖˅˃˰ˈ˕ˑǤ ʠ˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˈːˋ˙ˋ˕ˈ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑ ˔ˈ ˆ˓ˋˉ˃˕ ˇ˃ ˆˋ ˔ˏ˃ˎ˃˕ и побарувачката, каде
˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋ˕ˈǡˈːˈ˓ˆˋˬ˃ˋˇ˓˖ˆˑǡˇ˃˔ˑˊˇ˃ˇ˃˕ˈ˗ˋˍ˃˔ː˃ дејствуваат објективни,
ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˓˃˄ˑ˕ːˋ˕ˈ˒˓ˑ˙ˈ˔ˋǡ˒ˑˈ˗ˋˍ˃˔ːˑˇ˃˔˕ˑ˒˃ːˋ˔˖˅˃˃˕ економски законитости и
˔ˑ ˋː˅ˈ˔˕ˋ˙ˋˋ˕ˈ ȋ˔ˑ ˅ˎˑˉ˖˅˃˰˃˕˃ ˇ˃ ˒ˑ˔˕ˋˆː˖˅˃˃˕ ˒ˑˆˑˎˈˏˋ ˈˍˑǦ се појавуваат многубројни,
ːˑˏ˔ˍˋ ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ˋȌǤ ʖ˄ˋ˓ˑ˕ ː˃ ˔ˋ˕ˈ ˕˃ˍ˅ˋ ː˃˔˕ˑˬ˖˅˃˰˃ ˑˇ ˔ˋ˕ˈ економски категории, како
што се стоката, парите,
˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˈːˋ˙ˋǡ ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃ ˅˓ˊ ˒ˑˈ˗ˋˍ˃˔ˈː ˅ˍ˖˒ˈː ˓˃ˊ˅ˑˬ ˅ˑ ˔˕ˑǦ
цените, капиталот, добивката
˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑǤ и многу други.
ʑˑ ˅˓˔ˍ˃ ˔ˑ ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˋˏ˃˃˕ ˒˓ˈˇ˅ˋˇ ˋ
ːˈˍˑˋ ˒ˑˬ˃˅ˋǡ ˍˑˋ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˋˏ˃˃˕ ˇˈ˔˕˓˖ˍ˕ˋ˅ːˑ ˅ˎˋˬ˃ːˋˈ ˅˓ˊ ˓˃ˊ˅ˑˬˑ˕Ǥ
ʡ˃ˍ˅ˋ˕ˈ˒ˑˬ˃˅ˋ˔ˈˏˑːˑ˒ˑ˒ˑˎˋˊˋ˓˃˰ˈˋːˈˎˑˬ˃ˎː˃ˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃Ǥ  Функции на пазарот се:
ʑˑ ˔ˎ˖˚˃ˬˑ˕ ː˃ ˏˑːˑ˒ˑˎˋˊˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ˔ˈ ˊ˃ˆ˖˛˖˅˃ ˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃˕˃ǡ ˃ - Пазарот објективно ги
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˑ˕ˑ ˋˎˋ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ ˒ˑ˓˃ˇˋ ˒˓ˑ˔˕ˋˑ˕ ˗˃ˍ˕ ˛˕ˑ ˈ вреднува факторите. Како
ˈˇˋː˔˕˅ˈː˒ˑː˖ˇ˖˅˃˚˔ˈː˃ˏˈ˕ː˖˅˃˅˓ˊ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈ˔ˑˏˑːˑ˒ˑˎˋ˔˕ˋ˚ˍˋ резултат на пазарните
односи на понудата
˗ˑ˓ˏˋ˓˃ːˋ˙ˈːˋː˃˒ˑ˅ˋ˔ˑˍˑːˋ˅ˑǡ˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈˏˑ˓˃ˇ˃ˆˋ˒˓ˋ˗˃˕˃˕ǡ
и побарувачката се
˄ˋˇˈˬˮˋˈˑˆ˓˃ːˋ˚ˈː˃˔ˎˑ˄ˑˇ˃˕˃ː˃ˋˊ˄ˑ˓ˑ˕Ǥ формираат пазарните
цени. Тие се јавуваат
како однос на
големината на понудата и
побарувачката.
- Конкуренцијата меѓу
стопанствениците .
- Пазарот влијае врз
зголемувањето на
економичноста на
стопанисувањето.

7
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋː˃˔ˈˆ˃˛ːˋˑ˕˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˔ˋ˔˕ˈˏ
ʝ˔ːˑ˅ːˋ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ ː˃ ˔ˈˆ˃˛ːˋˑ˕ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ ˔ˋ˔˕ˈˏ ː˃ ˓ˈ˒˖˄ˎˋˍ˃
ˏ˃ˍˈˇˑːˋˬ˃˔ˈǣ

 ʟ˃ˏːˑ˒˓˃˅ːˑ˔˕ː˃˔ˋ˕ˈˑ˄ˎˋ˙ˋː˃˔ˑ˒˔˕˅ˈːˑ˔˕Ǣ
 ʣ˖ːˍ˙ˋˑːˋ˓˃˰ˈː˃˒˃ˊ˃˓ːˋ˕ˈ˒˓ˋː˙ˋ˒ˋˋˏˈ˘˃ːˋˊˏˋǢ
 ʞˑ˔˕ˑˈ˰ˈ ˋ ˓˃ˊ˅ˑˬ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ ˍ˃ˍˑ ˔˃ˏˑ˔˕ˑˬːˋ ˔˖˄ˬˈˍ˕ˋǡ
ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ˔˃ˏˑ˔˕ˑˬːˑ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˔ˑˇˑ˄ˋ˅ˍ˃˕˃ǡːˑˋ˔˕ˑ˕˃ˍ˃˔˃ˏˑˆˑ
˔ːˑ˔ˋˋ˓ˋˊˋˍˑ˕ˑˇ˒ˑˆ˓ˈ˛ːˋ˕ˈˑˇˎ˖ˍˋˋ˒ˑ˔˕˃˒ˍˋǡˊ˃ˆ˖˄˃˕˃ǡ˔±ˇˑ
˔˕ˈ˚˃ˬˑ˕ˋˎˋˍ˅ˋˇ˃˙ˋˬ˃˕˃Ǥ
 ʞˑˍ˓˃ˬ ˒˓ˋ˅˃˕ːˋ˕ˈ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕ ˋ ˇ˓ˉ˃˅ːˋǡ ˬ˃˅ːˋ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˔ˑ ˍˑˋ
˖˒˓˃˅˖˅˃˃˕ˏˈː˃˳ˈ˓˔ˍˋ˕ˋˏˑ˅ˋˍˑˋˆˋː˃ˊː˃˚˖˅˃ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃Ǥ
 ʞˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˓˃ˊ˅ˑˬː˃˒˓ˈ˕˒˓ˋˈˏːˋ˛˕˅ˑ˕ˑˋˏˈː˃˳ˈ˓˔˕˅ˑ˕ˑǢ
 ʜˑ˅˃ ˖ˎˑˆ˃ ː˃ ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ ˅ˑ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑǣ ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ ˆˋ ˔ˑˊˇ˃˅˃
ˑ˒˛˕ˋ˕ˈ ˖˔ˎˑ˅ˋ ː˃ ˔˕ˑ˒˃ːˋ˔˖˅˃˰ˈ ˅ˑ ˍˑˋ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˕ˈ ˔˖˄ˬˈˍ˕ˋ
ˮˈ ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃˃˕ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˔˅ˑˬˑ˕ ˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ ˋː˕ˈ˓ˈ˔Ǥ ʓ˓ˉ˃˅˃˕˃ ːˈ ˬ˃
˒˓ˋ˔˅ˑˬ˖˅˃ˇˑ˄ˋ˅ˍ˃˕˃ǡːˑːˈˆˋːˋ˒ˑˍ˓ˋ˅˃ˊ˃ˆ˖˄ˋ˕ˈǢ
 ʝ˔ːˑ˅ː˃ ː˃˔ˑˍ˃ ˅ˑ ˓˃ˊ˅ˑˬˑ˕ ː˃ ˔ˈˆ˃˛ːˋˑ˕ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ ˔ˋ˔˕ˈˏ ˈ
˒˓ˋˏˈː˃˕˃ ː˃ ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈ ː˃ ˋ˔ˍ˖˔˕˅ˑ˕ˑ ː˃ ˊˈˏˬˋ˕ˈ ˔ˑ ˓˃ˊ˅ˋˈːˑ
˒˃ˊ˃˓ːˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑˋ˒˓ˈˇ˔±ˑˇˊˈˏˬˋ˕ˈˑˇʔ˅˓ˑ˒˔ˍ˃˕˃˖ːˋˬ˃Ǥ

Граф. 1 Модели на стопанско уредување со нивните предности и негативности

во Република Македонија

АДМИНИСТРАТИВНО-
САМОУПРАВНО ПАЗАРНО
ЦЕНТРАЛИСТИЧКО
СТОПАНСТВО СТОПАНСТВО
СТОПАНСТВО

ПРЕДНОСТИ ПРЕДНОСТИ ПРЕДНОСТИ

- државна сопственост - формирање - рамноправност
на средства за самоуправни органи на сите облици на
Производство - самостојност на сопственост
- државата располага претпријатијата - објективно
со резултатите од - децентрализација вреднување на
работењето на факторите
- глобално
предпријатијата - зголемување на
планирање
квалитетот на
НЕГАТИВНОСТИ производите и
НЕГАТИВНОСТИ асортиманот
- нестимулативност
- нема вистинско - зголемување на
- немотивираност дејство, ниту на економичноста на
- непочитување на пазарот, ниту на стопанисувањето
пазарни принципи планирањето
- функционирање на
- загубата на пазарни принципи и
претпријатијата ја механизми
покрива државата.
- државата не ја
покрива загубата

8
 ОСНОВНИ ПОИМИ ЗА СТОПАНСТВОТО ТЕМА 1

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Полјоделство систем, определена институционална рамка
Представува гранка на земјоделството што за успешно стопанисување.
го опфаќа одгледувањето на ораничните кул-
Илустрација 3 Полјоделство во Македонија
тури (жита, градинарски, индустриски и дру-
ги растенија. Полјоделството како наука го
проучува одгледувањето на полјоделските
култури. Најголем дел од полјоделското про-
изводство е наменето за исхрана на насе-
лението. Помал дел се користи за суровина
во прехрамбената индустрија.
Всушност, под овој поим се подразбира раз-
мената и потрошувачката, грижата за успешно
решавање на сите проблеми поврзани со
обезбедувањето на материјалната основа за
животот на луѓето.
Секоја држава мора да води грижа за тоа како
се одвива стопанскиот живот во земјата, или
стручно кажано, мора да води определена
политика - да создава погодни услови,
односно, да изградува определен стопански

9
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

ПРОВЕРЕТЕ ГО ВАШЕТО ЗНАЕЊЕ

1. Што подразбираш под поимот стопанство
? 10. Кои се негативностите на самоуправниот
2. Што подразбираш под поимот
стопанисување?
3. Што е пазарно стопанство?
4. Кои се основните карактеристики на
пазарното стопанство?
5. Наброј ги основните карактеристики
на сегашниот стопански систем во
Република Македонија?
6. Кои стопански системи се разликуваат до
почетокот на деведесеттите години?
7. Кои се основните карактеристики на
административниот стопански систем?
8. Која е основната негативност на
административниот стопански систем?
9. Кои се основните карактеристики на
самоуправниот стопански систем?
стопански систем?
11. Дали можеш да ги воочиш разликите
помеѓу наведените стопански системи?
12. Со кои основни проблеми се среќава
стопанството во текот на своето
постоење и развивање?
13. Како се дели стопанството според
предметот на дејноста?
14. Врз кои принципи, функционираат
современите пазарни економии?
15. Со кои проблеми се среќаваат
современите пазарни стопанства?
16. Дали постојат активности, во кои
пазарот не може успешно да ги решава
проблемите?

КВИЗ
1. Поврзи ги стопанските и нестопанските дејности со соодветните области:
Угостителство и туризам
Стопански дејности Индустрија
Образование
Здравство
Земјоделство
Нестопански дејности Култура
Сообраќај
2. За пазарното стопанство карактеристично е:
а) централно управување,
б) децентралистичко управување.
3. Во пазарното стопанство одлуките за производство и потрошувачка се препуштени на:
а) поединецот,
б) државата.
4. Во пазарното стопанство цените се формираат како резултат на:
а) понудата,
б) односот на понудата и побарувачката,
в) побарувачката.
5. Во пазарното стопанство, добивката на стопанските субјекти:
а) ја присвојува државата,
б) не ја присвојува државата.

10
 ОСНОВНИ ПОИМИ ЗА СТОПАНСТВОТО
ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ
Сегашната структура на стопанството на
Република Македонија се формирала во
многу неповолни економски услови, како во
далечното така и во блиското минато. Тие
неповолни услови влијаеле да се создаде, а
и денес да имаме доста непогодна структура
на стопанството. Непогодноста се гледа
во тоа што во стопанската структура не се
развивале оние дејности и гранки, за кои
постојат најпогодни природни и други услови.
Друга непогодност во формирањето на сто-
панската структура на Република Македонија
е тоа што досегашната структура не се
формирала под влијание на пазарните прин-
ципи и критериуми.
Врз сосема поинакви принципи функцио-
РЕЗИМЕ
Науката за банкарството ги проучува улогата
и значењето на банките во општеството,
банкарските работи и нивното влијание на
стопанските текови, како и карактеристиките и
специфичностите и институции во светот.
Како појдовна основа на денешните банки
и банкарски работи, во науката се познати
менувачките работи, чие настанување е
поврзано со појавата на парите и за кои
работи се вели дека се најстарата и првата
банкарска работа. Тогашните менувачи седеле
на клупи-банки менувале разни пари. Со
текот на времето менувачите се здружувале
и засновале друштво, што добило име банка
- според клупите на кои менувачите седеле и
ги вршеле работите. Банката била спремна
да тргува (разменува) една форма на валута
ТЕМА 1
нираат современите пазарни економии. Та-
му пазарот, слободната игра на понудата и
побарувачката и цените, со еден чуден авто-
матизам, многу лесно го решаваат централ-
ниот економски проблем. Слободата на
поединецот лежи во основата на пазарното
стопанство. Поединецот сам одлучува како
ќе го употреби својот капитал, каква форма
ќе основа, што и колку ќе произведува и каде
ќе продава. Поединецот како потрошувач
сам одлучува за кои конкурентни производи
и услуги ќе се определи, односно кои
производи и услуги ќе ги купи и од кого ќе ги
купи. Тој сам одлучува и каде ќе се вработи,
за колкава плата и дали ќе го смени својот
работодавец.
(на пример, фунта) за друга форма на валута
(на пример, долар и др.). За услугата што ја
направила (размена на валутите), банката
добивала провизија. Дури, може да се каже
дека, современото банкарство своето потекло
го влече од менувачкото работење.
Банка во најопшта смисла на зборот можеме
да ја дефинираме како парична институција,
чија главна дејност е собирање на слободните
парични средства од стопанството, но и од
нестопанството, како и од граѓаните и нивно
позајмување врз определена интересна стапка,
т.е. давање кредити.
Една од најсложените задачи во науката
претставува категоризација на банките, според
природата на банкарските работи кои ги вршат.
11
ВНАТРЕШНО
ТРГОВСКО
РАБОТЕЊЕ 2
ТЕМА
ʠˑ˅ːˋˏ˃˕ˈˎːˑˋˊ˖˚˖˅˃˰ˈː˃ˑ˅˃˃˕ˈˏ˃ˮˈˏˑˉˈ˛ǣ

 ʓ˃ˆˑ˓˃ˊ˄ˈ˓ˈ˛˒ˑˋˏˑ˕˅ː˃˕˓ˈ˛ˈː˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕Ǣ
 ʓ˃ˆˋˑ˄ˬ˃˔ːˋ˛ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ˕ˈː˃˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋˑ˕˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕Ǣ
 ʓ˃ˆˋ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˛˅ˋˇˑ˅ˋ˕ˈ˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕Ǥ

ʞˑˋˏˋˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋˊ˃
˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋˑ˕˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕

ʑ
ˑ˒ˑ˚ˈ˕ˑˍˑ˕ː˃˓˃ˊ˅ˑˬˑ˕ː˃˚ˑ˅ˈˍˑ˅˃˕˃˙ˋ˅ˋˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ǡːˈ˒ˑ˔˕ˑˈˎˈ
ːˋ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ːˋ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃Ǥʞˑ˔˕ˑˈˎˈːˈˍˑˋˑ˄ˎˋ˙ˋː˃
˓˃ˊˏˈː˃ǡˍˑˋˆˎ˃˅ːˑ˔ˈˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋˊˋ˓˃ˎˈ˔ˑ˓˃ˊˏˈː˃ː˃˒ˑˇ˃˓ˑ˙ˋ
ˊ˃˅˓ˈˏˈː˃˅ˈ˓˔ˍˋ˕ˈ˒˓˃ˊːˋ˙ˋǤʜ˃ˬ˒˓˅ˋː˕˃˃˓˃ˊˏˈː˃˔ˈ˅˓˛ˈˎ˃
˅ː˃˕˓ˈǡ ˏˈˣ˖ ˒ˎˈˏˋ˰˃˕˃ ˋ ˔ˈ ː˃˓ˈˍ˖˅˃ˎ˃ Ƿ˙ˈ˓ˈˏˑːˋˬ˃ˎː˃ ˓˃ˊˏˈː˃Dz Ǧ ˍˑˬ˃
˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˈˏ˄˓ˋˑːˑˇˍˑˬ˒ˑ˚ː˖˅˃ˇ˃˔ˈ˓˃ˊ˅ˋ˅˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃Ǥ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Историски развој на
стоковниот промет и трговијата
Во почетокот на развојот на човековата циви-
лизација не постоеле ни стоковниот промет
ни трговијата. Постоеле некои облици на
размена, кои главно се карактеризирале со
размена на подароци за време на верските
празници. Најпрвин таа размена се вршела
внатре, меѓу племињата и се нарекувала
“церемонијална размена” - која представува
ембрион од кој почнува да се развива трго-
вијата.
“Трговија без трговија” која и предходи на
појавата на парите е т.н. “трампа” или непос-
редна размена на производ за производ.
Појавата на парите го одбележува развојот
на трговијата во вистинска смисла на зборот.

13
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

Илустрација 4 Продажба на големо од склад

Ƿʡ˓ˆˑ˅ˋˬ˃ ˄ˈˊ ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃Dz ˍˑˬ˃ ˋ ˒˓ˈ˕ˇ˘ˑˇˋ ː˃ ˒ˑˬ˃˅˃˕˃ ː˃ ˒˃˓ˋ˕ˈ ˈ ˕ǤːǤ
Ƿ˕˓˃ˏ˒˃Dzˋˎˋːˈ˒ˑ˔˓ˈˇː˃˓˃ˊˏˈː˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǤʹ
ʞˑˬ˃˅˃˕˃ː˃˒˃˓ˋ˕ˈˆˑˑˇ˄ˈˎˈˉ˖˅˃˓˃ˊ˅ˑˬˑ˕ː˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃˅ˑ˅ˋ˔˕ˋː˔ˍ˃
˔ˏˋ˔ˎ˃ː˃ˊ˄ˑ˓ˑ˕Ǥ
ʟ˃ˊˏˈː˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǡ ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕ ˒˓ˑˏˈ˕ ˋ ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ ˍ˃ˍˑ
ˋ˔˕ˑ˓ˋ˔ˍˋˈˍˑːˑˏ˔ˍˋˍ˃˕ˈˆˑ˓ˋˋǡːˈ˔ˈˋˊ˖˚˖˅˃ˎˈ˔ˑː˃˖˚ːˋˏˈ˕ˑˇˋ˔°ˇˑ
˒ˑˬ˃˅˃˕˃ː˃ˍˎ˃˔ˋ˚ː˃˕˃ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕ˈˑ˓ˋˬ˃Ǥ
ʠ˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ˋ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃˔ˈ˖˔ˎˑ˅ˈːˋˑˇ˒ˑˬ˃˅˃˕˃ː˃˅ˋ˛ˑ˙ˋː˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˍˑˋ ˏˑˉˈˎˈ ˇ˃ ˔ˈ ˓˃ˊˏˈː˖˅˃˃˕ǡ ˕ǤˈǤ ˋ˔˒ˑˎː˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ
ˏˈˣ˖˔ˈ˄ːˑ˒ˑ˅˓ˊ˃ːˋ˖˔ˎˑ˅ˋǣ

 ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑː˃ˇˑ˄˓˃ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˛˕ˑˆˋː˃ˇˏˋː˖˅˃ˎˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈ
ː˃ ˋːˇˋ˅ˋˇ˖˃ˎːˋˑ˕ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎ ˋ ˚ˎˈːˑ˅ˋ˕ˈ ː˃ ːˈˆˑ˅˃˕˃
ˊ˃ˈˇːˋ˙˃Ǣ
 ˒ˑˇˈˎ˄˃ː˃˕˓˖ˇˑ˕ˏˈˣ˖˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋ˕ˈˋ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˕ˈˊ˃ˈˇːˋ˙ˋǡ
ˍˑˋˏˈˣ˖˔ˈ˄ːˑˆˋ˓˃ˊˏˈː˖˅˃ˎˈ˅ˋ˛ˑ˙ˋ˕ˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˋ
 ˒˓˃˅ˑ ː˃ ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˑ˔˕ ˑˇːˑ˔ːˑǡ ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈ ˋ ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈ ˔ˑ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǤ
ʠ˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ː˃ˬ˒˓˅ˑǡ˔ˈ˓˃ˊ˅ˋ˅˃ˍ˃ˍˑ˔˕ˑˍˑ˅ːˑǦ˒˃˓ˋ˚ː˃˓˃ˊˏˈː˃
˄ˈˊ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋ˕ǤˈǤːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑˏˈˣ˖˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕ˋ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˑ˕Ǥʠˑ
˓˃ˊ˅ˑˬˑ˕ ː˃ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑǡ ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ˕ˑ ˒ˑ˅˓ˊ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ ˋ
˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃˕˃˔ˈ˒ˑˍ˃ˉ˃ˍ˃ˍˑːˈˑ˒˘ˑˇːˑ˒ˑ˓˃ˇˋ˛˕ˑ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕
˔ˈˋˊˇ˅ˑˬ˖˅˃ˍ˃ˍˑ˒ˑ˔ˈ˄ː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃ˆ˓˃ːˍ˃ˍˑˬ˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛˖˅˃ˍ˃ˍˑǣ

ͳǤ ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇˈː˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕ˍˑˆ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕ˋ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˑ˕
ˬ˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˃˕ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃˄ˈˊ˒ˑ˔˓ˈˇːˋˍǢ
ʹǤ ˒ˑ˔˓ˈˇˈː ˔˕ˑˍˑ˅ˈː ˒˓ˑˏˈ˕ ˅ˑ ˍˑˬ ˔ˈ ˬ˃˅˖˅˃ ˒ˑ˔˓ˈˇːˋˍ ˒ˑˏˈˣ˖
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕ˋ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˑ˕Ǥ

2 Јовановска-Ристевска С. и Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,

Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 21.
14
 ВНАТРЕШНО ТРГОВСКО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 2
ʦˈ˔˕ˑ˒˃˕ˋǡ ˒ˑˋˏˋ˕ˈ ˔˕ˑˍˑ˅ˈː ˒˓ˑˏˈ˕ ˋ ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ ˔ˈ ˍˑ˓ˋ˔˕˃˕ ˍ˃ˍˑ
˔ˋːˑːˋˏˋǤʑˑˎˋ˕ˈ˓˃˕˖˓˃˕˃ˋˏ˃˃˅˕ˑ˓ˋˍˑˋ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ˬ˃ˇˈ˗ˋːˋ˓˃˃˕ˍ˃ˍˑ
ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕Ǥʑˑ˖˔ˎˑ˅ˋː˃˓˃ˊ˅ˋˈː˃˒ˑˇˈˎ˄˃ː˃˕˓˖ˇˑ˕ǡ
ˑˇːˑ˔ːˑ ˍˑˆ˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕ ːˈ ˈ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ ː˃ ˔˅ˑˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ ˕ˑˬ
˒˓ˑˋˊ˅ˈˇ˖˅˃˔˕ˑˍ˃ˍˑˬ˃˔ˑ˒ˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑː˃˓˃ˊˏˈː˃ˮˈˇˑˬˇˈˇˑ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ
ʞ˓ˋ˕ˑ˃ǡ ˔ˈ˅ˍ˖˒ː˃˕˃ ˙ˋ˓ˍ˖ˎ˃˙ˋˬ˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˑˇ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕ ˇˑ
˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˑ˕ːˈ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ːˋ˛˕ˑˇ˓˖ˆˑǡ˕˖ˍ˖˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕Ǥ
ʠ˒ˑ˓ˈˇˊ˃ˍˑːˑ˕˅ˑʟʛ˃ˍˈˇˑːˋˬ˃˒ˑˇ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ˍ˖˒˖˅˃˰ˈ
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˋ ˅˓˛ˈ˰ˈ ː˃ ˖˔ˎ˖ˆˋ ˅ˑ ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ ˑˇ ˔˕˓˃ː˃ ː˃
ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ ˋ ˇ˓˖ˆˋ ˒˓˃˅ːˋ ˋ ˗ˋˊˋ˚ˍˋ ˎˋ˙˃ǡ ˓ˈˆˋ˔˕˓ˋ˓˃ːˋ ˊ˃ ˅˓˛ˈ˰ˈ ː˃
˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃Ǥ

ʞˑ˔˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ˅ˑ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑ˙ˈ˔
ʞˑ˔˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑ˔ˈˑˇ˅ˋ˅˃˅ˑˇ˅ˈ˗˃ˊˋǤ
ʑˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇ˕ˑ˃ˍˑˬ˃˗˃ˊ˃ˬ˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃ǡ˅ˑ˔˗ˈ˓˃˕˃ː˃˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕˔ˈ
ˬ˃˅˖˅˃˃˕ˍ˃ˍˑǣ
 Стоковниот промет се
 ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˇ˓˖˛˕˅˃ː˃ˏ˃ˎˑȋˇˈ˕˃ˎˋ˔˕ˋȌ издвојува како посебна
 ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˇ˓˖˛˕˅˃ː˃ˆˑˎˈˏˑȋˆ˓ˑ˔ˋ˔˕ˋȌ стопанска гранка, која може
да се извршува како:
 ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˇ˓˖˛˕˅˃ː˃ˆˑˎˈˏˑˋˏ˃ˎˑȋ˃ːˆ˓ˑˇˈ˕˃ˎˋ˔˕ˋȌǤ
Ǧ Непосреден
ʠ˒ˑ˓ˈˇ˒ˑˇ˓˃˚ˬˈ˕ˑː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋ˕ˈǣ стоковен промет
 ˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋˋː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋǤ кога производителот
и потрошувачот
ʡ˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ː˃ ˆˑˎˈˏˑ ˇˈˎ˖˅˃˃˕ ˍ˃ˍˑ ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋ ˅ˑ ˔˕ˑˍˑǦ ја извршуваат
˅ːˋˑ˕ ˒˓ˑˏˈ˕ ˏˈˣ˖ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋ˕ˈ ˑˇ ˈˇː˃ǡ ˋ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ː˃ купопродажбата без
ˏ˃ˎˑ ˋ ˆˑˎˈˏˋ˕ˈ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋǡ ˑˇ ˇ˓˖ˆ˃ ˔˕˓˃ː˃Ǥ ʜˋ˅ː˃ ˑ˔ːˑ˅ː˃ ˊ˃ˇ˃˚˃ посредник;
Ǧ Посреден стоковен
промет, во кој се јавува
посредник помеѓу
производителот и
потрошувачот.

 Стоковниот промет се
издвојува како посебна
стопанска гранка, која може
да се извршува како:
Ǧ Непосреден
стоковен промет
кога производителот
и потрошувачот
ја извршуваат
купопродажбата без
посредник;
Ǧ Посреден стоковен
промет во кој се јавува
посредник помеѓу
производителот и
Илустрација 5 Продажба на стоки на мало потрошувачот.

15
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Во зависност од тоа, која фаза
ја извршува во сферата на
прометот се јавуваат како:
 трговски друштва
на мало (деталисти).
Трговските друштва на
мало (деталисти), се
јавуваат како посредници
во стоковниот промет
помеѓу трговските друштва
на големо и крајните
потрошувачи.
 трговски друштва на големо
(гросисти).Трговските
друштва на мало-
деталисти, се јавуваат како
посредници во стоковниот
промет помеѓу трговските
друштва на големо и
крајните потрошувачи.
 трговски друштва на големо
и мало (ангродеталисти).
ˈ ˍˑˏ˒ˎˈ˕ˋ˓˃ːˑ˔˕ ː˃ ˃˔ˑ˓˕ˋˏ˃ːˑ˕ ˔ˑ ː˃˄˃˅ˍ˃ǡ ˍ˖˒˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˑˇ
ˇˑˏ˃˛ːˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋ ˋˎˋ ˑˇ ˖˅ˑˊǡ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈ ˋ ˇˋ˔˕˓ˋ˄˖˙ˋˬ˃
ˇˑ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ː˃ ˏ˃ˎˑǡ ˇˑ ˍ˓˖˒ːˋ˕ˈ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ ȋ˄ˑˎːˋ˙ˋǡ
ˋː˕ˈ˓ː˃˕ˋǡˋˇ˓ǤȌˋ˒˓ˈ˓˃˄ˑ˕˖˅˃˚ˋǤ͵
ʡ˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃ː˃ˏ˃ˎˑȋˇˈ˕˃ˎˋ˔˕ˋȌǡ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕ˍ˃ˍˑ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋ
˅ˑ ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕ ˒˓ˑˏˈ˕ ˒ˑˏˈˣ˖ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ː˃ ˆˑˎˈˏˑ ˋ ˍ˓˃ˬːˋ˕ˈ
˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋǤͶ ʠ˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕ ˕ˈˍ ˔ˈ ˑˇ˅ˋ˅˃ ˆˎ˃˅ːˑ ˑˇ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎ ˒˓ˈˍ˖
˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ː˃ˏ˃ˎˑˇˑ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈǤʡ˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ː˃ˏ˃ˎˑː˃˄˃˅˖˅˃˔˕ˑˍ˃ˑˇ
˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ː˃ˆˑˎˈˏˑǡˇˋ˓ˈˍ˕ːˑˑˇ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕ˋˎˋˍˑˏ˄ˋːˋ˓˃ːˑǤ
ʑˋˇˑ˅ˋ˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕
ʠ˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕ ˒˓ˑˏˈ˕ ˔ˈ ˬ˃˅˖˅˃ ˅ˑ ˇ˅˃ ˑ˔ːˑ˅ːˋ ˅ˋˇ˃ǣ ˇˋ˓ˈˍ˕ˈː ˋˎˋ ːˈ˒ˑ˔Ǧ
˓ˈˇˈː˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕ˋˋːˇˋ˓ˈˍ˕ˈːˋˎˋ˒ˑ˔˓ˈˇˈː˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕Ǥ
ʓˋ˓ˈˍ˕ˈː ˋˎˋ ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇˈː ˔˕ˑˍˑ˅ˈː ˒˓ˑˏˈ˕ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˑː˃˃
˙ˋ˓ˍ˖ˎ˃˙ˋˬ˃ː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈǡˍ˃ˬˍˑˬ˃˒ˑˏˈˣ˖ːˋ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋːˋ˅ːˋˑ˕
ˍˑ˓ˋ˔ːˋˍːˈ˔ˈˬ˃˅˖˅˃ːˋˍ˃ˍˑ˅˒ˑ˔˓ˈˇːˋˍǤʑˑˑ˅ˑˬ˔ˎ˖˚˃ˬǡ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕
ˇˋ˓ˈˍ˕ːˑˏ˖ˆˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˔˅ˑˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋː˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˑ˕Ǥ
ʜˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˋˑ˕˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕ˈˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋ˚ˈː˒˓ˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ː˃
˔˕ˑˍˋ˛˕ˑ˔ˎ˖ˉ˃˕ˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˈː˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃ǡˍ˃ˍˑˋ˒˓ˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃
ː˃˔˕ˑˍˋ˒˓ˈˍ˖˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃˕˃ˏ˓ˈˉ˃˛˕ˑˬ˃ˑ˔ːˑ˅˃˃˕˔˃ˏˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋǤ
ʗːˇˋ˓ˈˍ˕ːˋˑ˕ ˋˎˋ ˒ˑ˔˓ˈˇˈː ˔˕ˑˍˑ˅ˈː ˒˓ˑˏˈ˕ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˑː˃˃

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Стоковно производство – тоа е она произ-
водство што се произведува со намена за
продажба. Со добиените пари од продадената
стока производителот на пазарот купува
средства за производство и средства за
живот, односно за лична потрошувачка.
Бидејќи, стоките се разменуваат за пари,
па се говори уште и за стоковно - парично
стопанство.
Општи белези на стоковното производство:
Кај стоковното производство не постои ди-
ректна врска меѓу производството и пот-
рошувачката. Таа се воспоставува преку
размената, која станува посредник меѓу
производителите и потрошувачите. Задово-
лувањето на човечките потреби, како општата
и крајната цел на стопанската дејност.
Процесот на производство е автоматизиран,
односно расчленет на голем број стоковни
производители, создавачи на различни
употребни вредности. Производството се зас-
новува врз поделба на трудот. Со оглед на тоа
осамостоените стоковни производители се
зависни едни од други. Нивната определеност
да произведуваат овој или оној вид употребни
вредности ги упатува на размена на нивните
стоки за други стоки. Единствена врска меѓу
стоковните производители е размената на
пазарот. Следниве три услови го овозможија
настанувањето на стоковното производство:
појавата и развојот на поделбата на трудот,
појавата на вишок на производ и појавата на
приватна сопственост.

3 Јовановска-Ристевска С. и Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,

Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 170.
4 Јовановска-Ристевска С. и Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,
Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 172.
16
 ВНАТРЕШНО ТРГОВСКО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 2
˙ˋ˓ˍ˖ˎ˃˙ˋˬ˃ː˃˔˕ˑˍˋǡ˒˓ˋˍˑˬ˃˒ˑˏˈˣ˖˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋ˕ˈˋˍˑ˓ˋ˔ːˋ˙ˋ˕ˈː˃ Според подрачјето на
˔˕ˑˍˋ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕ˈˇˈːˋˎˋ˒ˑ˅ˈˮˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋǤͷʑˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇ˄˓ˑˬˑ˕ː˃ работењето на купувачите и
˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋ˕ˈǡ˙ˋ˓ˍ˖ˎ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ˒ˑˍ˖˔˃ˋˎˋ˒ˑˇˑˎˆ˃Ǥ продавачите:
ʙ˃ˍˑ˒ˑ˔˓ˈˇːˋˍː˃ˑ˅ˑˬ˒˓ˑˏˈ˕˔ˈˬ˃˅˖˅˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ǡ˕ǤˈǤ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ˅ˋˇˑ˅ˋ  внатрешни и
˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˇ˓˖˛˕˅˃Ǥʡ˃ˍ˃ǡˑ˅ˑˬ˒˓ˑˏˈ˕ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˒˓ˋˍ˃ˉˈˍ˃ˍˑǣ  надворешни.
ʞ˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎǦ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ː˃ˏ˃ˎˑǦ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚
ʞ˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎȂ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ː˃ˆˑˎˈˏˑǦ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ː˃ˏ˃ˎˑǦ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ Стоковниот промет се јавува
ʞ˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎǦː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ː˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃Ǧ˅ː˃˕˓ˈ˛ː˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃Ǧ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ во два основни вида:
ʞ˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎȂ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃Ǧ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚Ǥ  директен или непосреден
стоковен промет
ʞˑ˃ˣ˃ˬˮˋˑˇˋˊˎˑˉˈːˑ˕ˑǡ˒˓ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃˖˛˕ˈˈˇːˑ˔ˑˊː˃ːˋˈˊ˃˔˖˛˕ˋː˃˕˃ (производителот
ː˃˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ǣ˔ˑˊː˃ːˋˈ˕ˑˇˈˍ˃˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ːˈˈˋːˈ˕˓ˈ˄˃ директно му ги продава
ˇ˃˔ˈˋˊˈˇː˃˚ˋ˔ˑ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃Ǥ своите производи на
потрошувачот) и
Граф. 2 Број на контакти кога Граф. 3 Број на контакти кога помеѓу  индиректен или
производителот директно ги производителот и купувачот посреден стоковен
продава своите производи на се јавува еден посредник промет (циркулација на
купувачот стоки при која помеѓу
производителите и
ПРОИЗВОДИТЕЛ КУПУВАЧ ПРОИЗВОДИТЕЛ КУПУВАЧ корисниците на стоки се
јавуваат еден или повеќе
посредници).

ПОСРЕДНИК

ПОТРЕБНИОТ БРОЈ НА КОНТАКТИ ПОТРЕБНИОТ БРОЈ НА КОНТАКТИ

ПРОВЕРЕТЕ ГО ВАШЕТО ЗНАЕЊЕ

1. Што обележува појавата на парите?
2. Од што е условена појавата на
стоковниот промет и трговијата?
3. Што е стоковен промет?
4. Што е трговија?
5. Кои видови стоковен промет ги
разликуваш?
6. Објасни го директниот стоковен промет.
7. Објасни го индиректниот стоковен
промет.
8. Кој сè се јавува во улога на посредник?

5 Петковски Д.: Комерцијално работење, за I година економска и трговска струка,

Скопје, 1997, стр. 9
17
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Општи белези на стоковното производство:
Кај стоковното производство не постои ди-
ректна врска меѓу производството и потро-
шувачката. Таа се воспоставува преку раз-
мената, која што станува посредник меѓу
производителите и потрошувачите. Задово-
лувањето на човечките потреби, како општа
и крајна цел на стопанската дејност, во
условите на стоковното стопанство добива
посреднички карактер.
Процесот на производство е автоматизиран,
т.е. расчленет на голем број осамостоени
стоковни производители, создавачи на раз-
лични употребни вредности. Осамостоените
производители се зависни едни од други.
Нивната определеност да произведуваат овој
или оној вид употребни вредности ги упатува
на размена на нивните стоки за други стоки.
Единствена форма на врска меѓу стоковните
производители е размената на пазарот. Ка-
рактер на стопанската дејност во услови на
стоковното стопанство се изразува посредно,
преку пазарот, по пат на размената. Регулатор
на стоковното производство е законот на
вредноста.

КВИЗ
1. Поврзи ги видовите стоковен промет според начинот на остварување на купопродажбата:
Непосреден стоковен промет 1. купопродажба со посредник
Посреден стоковен промет 2. купопродажба без посредник
2. Поврзи ги видовите друштва според
Трговски друштва на мало ангродеталисти
Трговски друштва на големо деталисти
Трговски друштва на големо и мало гросисти
3. Циркулација на стоки, при која помеѓу производителите и корисниците на стоки се јавуваат
еден или повеќе посредници се нарекува:
а) индиректен стоковен промет;
б) директен стоковен промет;
в) непосреден стоковен промет.
4. Кога производителот директно му ги продава своите производи на потрошувачот се
нарекува:
а) непосреден стоковен промет;
б) посреден стоковен промет.

18

РЕЗИМЕ
Појавата на парите го одбележува развојот на
трговијата во вистинска смисла на зборот.
Стоковниот промет најпрво се развива како
стоковно - парична размена без посредници
т.е. непосредно меѓу производителот и
потрошувачот. Со развојот на стопанството,
посредното поврзување на производството
и потрошувачката се покажа повеќе како
неопходно поради што стоковниот промет се
издвојува како посебна стопанска гранка која
може да се извршува како: непосреден стоковен
промет кога производителот и потрошувачот
ја извршуваат купопродажбата без посредник
и како посреден стоковен промет во кој се
јавува посредник помеѓу производителот и
потрошувачот.
ВНАТРЕШНО ТРГОВСКО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 2
Директен или непосреден стоковен промет
претставува онаа циркулација на стоките, кај
која помеѓу нивниот производител и нивниот
корисник не се јавува никаков посредник. Во
овој случај производителот директно му ги
продава своите производи на потрошувачот
.Индиректниот или посреден стоковен промет
претставува онаа циркулација на стоки при
која помеѓу производителите и корисниците на
стоки се јавуваат еден или повеќе посредници.
Во зависност од бројот на посредниците,
циркулацијата на стоката може да биде покуса
или подолга. Како посредник на овој промет се
јавува трговијата.
19
НАБАВНО И
ПРОДАЖНО
РАБОТЕЊЕ 3
ТЕМА
ʠˑ˅ːˋˏ˃˕ˈˎːˑˋˊ˖˚˖˅˃˰ˈː˃˔ˑˇ˓ˉˋːˋ˕ˈː˃ˑ˅˃˃˕ˈˏ˃ˮˈˏˑˉˈ˛ǣ

ʓ˃ˆˑ˓˃ˊ˄ˈ˓ˈ˛ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑˋˊ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǣ
ʓ˃ˬ˃ˑ˄ˬ˃˔ːˋ˛ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃Ǣ
ʓ˃ˆˑ˔˗˃˕ˋ˛ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕Ǣ
ʓ˃ˬ˃˓˃ˊ˄ˈ˓ˈ˛˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃Ǣ
ʓ˃ˆˋ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˛ˑ˄ˎˋ˙ˋ˕ˈˋː˃˚ˋːˋ˕ˈː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǣ
ʓ˃ˆˑˑ˔ˑˊː˃ˈ˛ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǣ
ʓ˃ˆˑˑ˄ˬ˃˔ːˋ˛ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑˋˊ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǣ
ʓ˃ˬ˃˓˃ˊ˄ˈ˓ˈ˛˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǣ
ʓ˃ˆˋ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˛ˑ˄ˎˋ˙ˋ˕ˈˋː˃˚ˋːˋ˕ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǣ
ʓ˃ˆˑ˔˗˃˕ˋ˛ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃˒˓ˑ˒˃ˆˋ˓˃˰ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǣ
ʓ˃ˆˋ˓˃ˊ˄ˈ˓ˈ˛ː˃˚ˋːˋ˕ˈː˃ˇˈˎˑ˅ːˑˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈǢ
ʓ˃ˬ˃˔˗˃˕ˋ˛˒ˑ˕˓ˈ˄˃˕˃ˑˇˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ˋ˃ː˃ˎˋˊ˃Ǥ

ʞˑˋˏǡˊː˃˚ˈ˰ˈˋˊ˃ˇ˃˚ˋ
ː˃ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
ʜ˃˄˃˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˈ˒ˑ˛ˋ˓ˑˍ˒ˑˋˏˑˇˍ˖˒˖˅˃˰ˈ˕ˑǤʗˏˈːˑǡˍ˖˒˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ˈ˔˃ˏˑˈˇˈː˚ˋːˑˇˏːˑˆ˖˕ˈ˓˃˄ˑ˕ˋ˅˓ˊ˃ːˋˊ˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǥ͸

ʞȂʠ ǤǤǤ ʞ˓ ǤǤǤ ʠǯǤǤǤʞǯ

ː˃˄˃˅ˍ˃  ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ  ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˑˇ˓˖˛˕˅ˑ

ʞȂʠ  Ȃ  ʞǯ
ː˃˄˃˅ˍ˃      ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃
˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˇ˓˖˛˕˅˃
6 Јовановска-Ристевска С. и Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,
Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 167.

21
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

 Со набавка се одбележува
онаа дејност во друштвата,
со која започнува нивната
ПРОДАЖБА
вкупна дејност (вкупно
НАБАВКА ПРОИЗВОДСТВО
работење).

 Под набавка се подразбира

обезбедување на друштвото
со материјални добра и
услуги, обезбедување на
финансиски средства,
обезбедување на кадри и
слично.
 Зборот набавка се толкува
како дејност, со помош на
која друштвото се снабдува
со сè она што му е неопходно
за извршување на неговата
вкупна дејност, а со тоа и
извршување на дејноста
заради која тоа друштво се
основало.
 Предметот на набавка е
различен во зависност од
тоа дали станува збор за
индустриско или трговско
друштво.
 Со реализацијата на
набавката, друштвото се
поврзува со надворешниот
свет.
Илустрација 6 Кружно движење во производно друштво
ʠˑ˒ˑˋˏˑ˕ː˃˄˃˅ˍ˃˔ˈˑˇ˄ˈˎˈˉ˖˅˃ˑː˃˃ˇˈˬːˑ˔˕˅ˑˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ǡ˔ˑˍˑˬ˃
ˊ˃˒ˑ˚ː˖˅˃ ːˋ˅ː˃˕˃ ˅ˍ˖˒ː˃ ˇˈˬːˑ˔˕ ȋ˅ˍ˖˒ːˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈȌǤ ʖ˄ˑ˓ˑ˕ ː˃˄˃˅ˍ˃ ˔ˈ
˕ˑˎˍ˖˅˃ ˍ˃ˍˑ ˇˈˬːˑ˔˕ ˔ˑ ˒ˑˏˑ˛ ː˃ ˍˑˬ˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˔ˈ ˔ː˃˄ˇ˖˅˃ ˔ˑ ˔° ˑː˃
˛˕ˑˏ˖ˈːˈˑ˒˘ˑˇːˑˊ˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃ːˈˆˑ˅˃˕˃˅ˍ˖˒ː˃ˇˈˬːˑ˔˕ǡ˃˔ˑ˕ˑ˃ˋ
ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃ˇˈˬːˑ˔˕˃ˊ˃˓˃ˇˋˍˑˬ˃˕ˑ˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˔ˈˑ˔ːˑ˅˃ˎˑǤ
ʞˑˇː˃˄˃˅ˍ˃˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ˔ˑˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ
ˇˑ˄˓˃ ˋ ˖˔ˎ˖ˆˋǡ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˗ˋː˃ː˔ˋ˔ˍˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈ ː˃
ˍ˃ˇ˓ˋˋ˔ˎˋ˚ːˑǤ
ʞ˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃ˈ˓˃ˊˎˋ˚ˈː˅ˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃˕˃ˇˈˬːˑ˔˕
ˍˑˬ˃ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˅ˑ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˑ˕ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˇ˃ˎˋ ˈ ˋːˇ˖˔˕˓ˋ˔ˍˑ ˋˎˋ
˕˓ˆˑ˅˔ˍˑǤʑˑˋːˇ˖˔˕˓ˋ˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃˒˓ˈˇˏˈ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˔ˈ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˕˃ˊ˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡ˔ˑː˃ˆˎ˃˔ˈːˑ˖˚ˈ˔˕˅ˑː˃˓ˈ˒˓ˑˇ˖ˍ˙ˋˑːˋˑ˕ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎǤ
ʠˑˑˆˎˈˇː˃˕ˑ˃ˇˈˍ˃˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˑ˕ˑˇ˓˖˛˕˅ˑˊ˃ˑ˔ːˑ˅ˈː
ˋ˒ˑˏˑ˛ˈːˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎǡ˒ˑˆˑː˔ˍˑˆˑ˓ˋ˅ˑˋˊ˃˓˃ˊˎˋ˚ːˋˇ˓˖ˆˋ˖˔ˎ˖ˆˋˋˏ˃˃˕
ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ː˃˔ˈˍˑˬˇːˈ˅ːˋ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋǡː˃˄˃˅ˍˋ˕ˈˋˏ˃˃˕ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ː˃˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˋ
ː˃˄˃˅ˍˋǤ ʏǡ ː˃˄˃˅ˍˋ˕ˈ ː˃ ˑ˔ːˑ˅ːˋ˕ˈ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡ ˏ˃˛ˋːˋǡ ˖˓ˈˇˋ ˋ ˇ˓˖ˆ˃
ˑ˒˓ˈˏ˃ǡ˒ˑ˒˓˃˅ˋˎˑˋˏ˃˃˕ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ː˃˒ˑ˅˓ˈˏˈːˋː˃˄˃˅ˍˋǤ
НАБАВКА

 Набавната служба ќе биде

одговорна за навремено и
ПРОИЗВОДСТВО
постојано снабдување на
друштвото со потребните
средства за вршење на
стопанската дејност.
ВНАТРЕШЕН ТРАНСПОРТ

 Значењето на набавката
се огледа во тоа што и во
производните и во трговските
друштва, набавката го
обезбедува континуитетот во ПРОДАЖБА ОД СКЛАД
извршувањето на нивниот
ТРАНСПОРТ НА СТОКИТЕ
процес на трудот. НАБАВКАТА
влијае врз трошоците на
репродукцијата.

 Во набавката лежи
успешноста на работењето на
друштвото во целина. Илустрација 7 Набавка, производство, продажба, транспорт

22
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
ʝ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ːˑ˓ˏ˃ˎːˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˅ˑ ˆˑˎˈˏ˃ ˏˈ˓˃
ˊ˃˅ˋ˔ˋˑˇˈ˗ˋˍ˃˔ːˑ˔˕˃ː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃ˑ˒ˈ˓˃˕ˋ˅˃Ǥ
ʠˑ ˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ǡ ˒˓ˈˍ˖ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍˑː˕˃ˍ˕ˋ ˋ
ˇˈˎˑ˅ːˋ ˅˓˔ˍˋ ˔ˑ ˇ˓˖ˆˋ˕ˈ ˔˖˄ˬˈˍ˕ˋ ː˃ ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕ ˒˓ˑˏˈ˕ǡ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˔ˈ
˒ˑ˅˓ˊ˖˅˃˔ˑː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˑ˕˔˅ˈ˕Ǥʖ˃˕ˑ˃ǡː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ǡˍ˃ˍˑːˑ˔ˋ˕ˈˎː˃
ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˋˏ˃˙ˈˎˑ˔ː˃˔ˎˑ˄ˑˇ˃˅ˑ˔˅ˑˬ˃˕˃˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕Ǥ
ʠ˃ˏˑ ː˃ ˕ˑˬ ː˃˚ˋː ː˃˄˃˅ː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˮˈ ˄ˋˇˈ ˑˇˆˑ˅ˑ˓ː˃ ˊ˃ ː˃˅˓ˈˏˈːˑ ˋ
˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑ˔ː˃˄ˇ˖˅˃˰ˈː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ˔ˑ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋ˕ˈ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˊ˃˅˓˛ˈ˰ˈː˃
˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃˕˃ˇˈˬːˑ˔˕Ǥ
ʖː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ ˔ˈ ˑˆˎˈˇ˃ ˅ˑ ˕ˑ˃ ˛˕ˑ ˋ ˅ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ
ˋ ˅ˑ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ ˆˑ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ ˍˑː˕ˋː˖ˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˅ˑ
ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ːˋ˅ːˋˑ˕˒˓ˑ˙ˈ˔ː˃˕˓˖ˇˑ˕ǡ˃ˏˑˉˈ˅ˎˋˬ˃ˈˬˮˋ˅˓ˊ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ
ː˃ ˓ˈ˒˓ˑˇ˖ˍ˙ˋˬ˃˕˃ǡ ˊ˃˄ˈˎˈˉˋ˕ˈˎːˑ ˇ˃ ˅ˎˋˬ˃ˈ ˋ ˅˓ˊ ˒ˑ˔˕ˋˆː˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃
˒ˑ˅ˑˎː˃˒˓ˑˇ˃ˉː˃˙ˈː˃ˊ˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ
ʖ˃˕ˑ˃ǡːˈˍˑˋ˕ˈˑ˓ˈ˕ˋ˚˃˓ˋ˔ˏˈ˕˃˃˕ˇˈˍ˃˅ˑː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ˎˈˉˋ˖˔˒ˈ˛ːˑ˔˕˃
ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ˅ˑ˙ˈˎˋː˃Ǥ
ʖ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ˋˏ˃ˊː˃˚ˈ˰ˈː˃ˇˈˬːˑ˔˕˄ˈˊˍˑˬ˃ːˈ
˄ˋˏˑˉˈˎˑˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛˖˅˃ːˈ˒˓ˈ˚ˈːˑˋˍˑː˕ˋː˖ˋ˓˃ːˑːˋ˅ː˃˕˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇː˃
ˇˈˬːˑ˔˕Ǥ ʝ˅˃ǡ ˑˇ ˒˓ˋ˚ˋː˃ ˛˕ˑ ˔ˑ ˒ˑˏˑ˛ ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ ˔ˈ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˃˕
˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋ˕ˈ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǤ
ʑˑ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃ǡː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ˋˏ˃ˊː˃˚ˈ˰ˈː˃ˇˈˬːˑ˔˕ǡˍˑˬ˃˛˕ˑˬ˃
ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ː˃ˑ˅ˋˈˇ˓˖˛˕˅˃Ǥʖ˃˕ˑ˃ǡ˚ˈ˔˕ˑ˔ˈː˃˅ˈˇ˖˅˃ˇˈˍ˃ˊ˃
˖˔˒ˈ˛ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛ˋ˖˔˒ˈ˛ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃ǡˑˇːˑ˔ːˑ˔ˈ
˖ˍ˃ˉ˖˅˃ˇˈˍ˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑˈˇˑ˄˓ˑː˃˄˃˅ˈː˃ˈ˒ˑˎˑ˅ˋː˃˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃Ǥ
ʖː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˓˃ˊˆˎˈˇ˖˅˃ ˋ ːˋˊ
˒˓ˋˇˑːˈ˔ˑ˕ ˅ˑ ˑ˗ˑ˓ˏ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˋ ˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˋˏˋ˳ˑ˕ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ
ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ˋ˅ˑˬ˃˅ːˑ˔˕˃Ǥʞ˓ˋˇˑːˈ˔ˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ˅ˑ˕ˑˬ˒ˑˆˎˈˇǡ
ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˒ˑ˔˕ˋˆːˈ˔ˑǣ
 ʙˑ˓ˈˍ˕ːˑ˔˕˅ˑ˕ˈˍˑ˕ː˃˒˓ˈˆˑ˅˃˓˃˰ˈ˕ˑˋˇˑˆˑ˅˃˓˃˰ˈ˕ˑǡ˃˒ˑ˔ˈ˄ːˑ
˅ˑ˕ˈˍˑ˕ː˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋǢ
 ʞˑ˔˕ˑˬ˃ː˃ˎˋˍ˅ˋˇːˑ˔˕ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡˑˇːˑ˔ːˑˋ˔˒ˎ˃˕˃ː˃ˑ˄˅˓˔ˍˋ˕ˈ
˅ˑˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋˑ˕˒ˈ˓ˋˑˇǢ
 ʒ˓˃ˇˈ˰ˈˇˑˎˆˑ˓ˑ˚ːˋˇˈˎˑ˅ːˋ˅˓˔ˍˋ˔ˑ˔ˑˎˋˇːˋˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋǢ
 ʞ˓ˈˊˈˏ˃˰ˈˏˈ˓ˍˋˊ˃˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑ˖ː˃˒˓ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃ː˃˄˃˅ˍˋ˕ˈǢ
 ʞˑˇˆˑ˕ˑ˅ˍ˃ˊ˃˔ˑ˓˃˄ˑ˕ˍ˃ˋˊ˃ˇ˃˅˃˰ˈ˒ˑˏˑ˛ː˃ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋ˕ˈ˅ˑ˅ˋˇ
ː˃ˇˑ˄˓ˑː˃ˏˈ˓ːˋ˔˖ˆˈ˔˕ˋˋˊ˃˒ˑˇˑ˄˓˖˅˃˰ˈː˃ːˋ˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˋ
˔ˎˋ˚ːˑǤ͹

ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃
ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ˈˏˑ˛ːˈˑˇˆˑ˅ˑ˓ː˃ˋˇˈˎˋˍ˃˕ː˃ˊ˃ˇ˃˚˃ǡ
˄ˋˇˈˬˮˋˈ˗ˋˍ˃˔ːˑ˔˕˃ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ː˃ˬˏːˑˆ˖ˊ˃˅ˋ˔ˋˑˇˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ǡˍ˃ˍˑ
˅˃ˉː˃˒ˑˇ˗˖ːˍ˙ˋˬ˃˒˓ˋˍˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ
ʐ˃˓˃˰ˈ˕ˑː˃ˑ˒˕ˋˏ˃ˎːˑˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋ˔ˍˑ˓ˈ˛ˈːˋˈˈ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ː˒˓ˑ˙ˈ˔ǡˑˇ
ˍˑˬ˔ˈˑ˚ˈˍ˖˅˃ˊ˃˔ˈˍˑˬ˃ˈ˕˃˒˃ˑˇ˓˃ˊ˅ˑˬˑ˕ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡˑˇːˑ˔ːˑˊ˃˔ˈˍˑˬ˃
ˇ˃ˇˈː˃ ˒˃ˊ˃˓ː˃ ˔ˋ˕˖˃˙ˋˬ˃ ˇ˃ ˔ˈ ˇ˃ˇˈ ː˃ˬ˓˃˙ˋˑː˃ˎːˑ ˓ˈ˛ˈːˋˈǤ ʡˑ˃ ˊː˃˚ˋ
7 Јовановска-Ристевска С. и Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,
Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 168.
23
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Илустрација 8
Прифаќање на стока при набавка
 Од организацијата најмногу
зависи ефикасноста на
набавката,
 Избраното организациско
решение, треба да обезбеди
хармонично поврзување
на работите во рамките на
набавната служба и нејзината
соработка со другите
функции.
 Најдобро решение може
да се смета, само она
решение кое обезбедува
извршување на задачите со
максимално остварување
на принципите на работење
економичност, рентабилност
и продуктивност.
24
ˇˈˍ˃ ˔ˈˍˑˈ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋ˔ˍˑ ˓ˈ˛ˈːˋˈ ːˈ ˈ ˇ˃ˇˈːˑ ˈˇː˃˛ ˊ˃ ˔ˈˍˑˆ˃˛ ˋ ˇˈˍ˃
˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑˮˈ˄ˋˇˈ˒ˑˇˎˑˉːˑː˃˒ˑˏ˃ˎˋˋˎˋ˒ˑˆˑˎˈˏˋ˒˓ˑˏˈːˋǤ
ʜ˃ˬˇˑ˄˓ˑ˓ˈ˛ˈːˋˈˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˔ˏˈ˕˃˔˃ˏˑˑː˃˓ˈ˛ˈːˋˈǡˍˑˈˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃
ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃ˊ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈˍˑˋ˒˓ˈˇː˃˄˃˅ː˃˕˃˗˖ːˍ˙ˋˬ˃ˆˋ˔˕˃˅˃˃˕ˑ˓ˆ˃ːˋ˕ˈ
ː˃˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈˋ˓˃ˍˑ˅ˑˇˈ˰ˈː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ˔ˑˏ˃ˍ˔ˋˏ˃ˎːˑˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˰ˈː˃
˒˓ˋː˙ˋ˒ˋ˕ˈː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ˔˕ǡ˓ˈː˕˃˄ˋˎːˑ˔˕ˋ˒˓ˑˇ˖ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕Ǥ
ʗˊ˄˓˃ːˑ˕ˑˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋ˔ˍˑ˓ˈ˛ˈːˋˈǡ˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋ˘˃˓ˏˑːˋ˚ːˑ˒ˑ˅˓ˊ˖Ǧ
˅˃˰ˈː˃˓˃˄ˑ˕ˋ˕ˈ˅ˑ˓˃ˏˍˋ˕ˈː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ˋːˈˬˊˋː˃˕˃˔ˑ˓˃˄ˑ˕ˍ˃
˔ˑˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˗˖ːˍ˙ˋˋǤ
ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ˏˑ˓˃ˇ˃˄ˋˇˈ˒ˑ˔˕˃˅ˈː˃˕˃ˍ˃˛˕ˑˮˈˑ˅ˑˊˏˑˉˋ˙ˈˎˑ˔ːˑ
˖˔˒ˈ˛ːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃Ǥʜ˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃
˔ˎ˖ˉ˄˃˅ˑˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˇˈˎ˖˅˃˃˕ˇ˅˃˅ˋˇ˃˗˃ˍ˕ˑ˓ˋǣ
ƒȌ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˋ
˄Ȍ ˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋ
˃Ȍʖ˃ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋ˕ˈ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋ˚ːˑˈ˕ˑ˃˔ˈː˃ˑˣ˃˃˕ː˃ˇ˅ˑ˓
ˑˇ ˋːˆˈ˓ˈː˙ˋˋ˕ˈ ː˃ ˑ˓ˆ˃ːˋ˕ˈ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ ʑ˔˖˛ːˑ˔˕ǡ ˕ˑ˃ ˔ˈ ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ
ː˃ ˒˃ˊ˃˓ːˑ˕ˑ ˇ˅ˋˉˈ˰ˈǡ ˇ˃ˎˋ ˑˇ ˑ˒˛˕ˑ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ ˋˎˋ ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ
ˍˑˋ ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃˃˕ ˅ˑ ˓˃ˏˍˋ˕ˈ ː˃ ˑˇˇˈˎːˋ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ ˑ˄ˎ˃˔˕ˋ ȋˋːˇ˖˔˕˓ˋˬ˃ǡ
˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ˋ˔ˎǤȌǤʡ˃ˍ˃ː˃˒˓ˋˏˈ˓ǡˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ˋˏ˃
˅ˎˋˬ˃ːˋˈ˅˓ˊˇˈˬ˔˕˅˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǣ
 ˅ˑ ˇˑ˄˓ˑ ˔ː˃˄ˇˈː ˒˃ˊ˃˓ ˋ ˒ˑˈˇːˑ˔˕˃˅ːˑ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃
˖˔˒ˈ˛ːˑˮˈˬ˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˔˅ˑˬ˃˕˃ˊ˃ˇ˃˚˃Ǣ
 ˍˑˎˍ˖ ˈ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ˊ˃ ː˃˄˃˅ˍ˃ ˕ˈ˓ˋ˕ˑ˓ˋˬ˃ˎːˑ ˒ˑ˛ˋ˓ˑˍǡ ˕ˑˎˍ˖ ˋ
ː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ˮˈˋˏ˃˒ˑ˔ˎˑˉˈː˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃Ǣ
 ˍˑˎˍ˖ˈ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ˊ˃ː˃˄˃˅ˍ˃˒ˑ˄ˎˋ˔ˍ˖ˇˑ˔ˈˇˋ˛˕ˈ˕ˑː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ
ːˈˆˑ˅ˋ˕ˈ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ ˮˈ ˆˋ ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃ ˋ ˒ˑˈˇːˑ˔˕˃˅ːˑ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː˃
ː˃˄˃˅ː˃˔ˎ˖ˉ˄˃ˋˇ˓Ǥͺ
˄Ȍʑː˃˕˓ˈ˛ːˋ˕ˈ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋː˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃˔ˈ
ː˃ˑˣ˃˃˕˅ˑ˔˃ˏ˃˕˃ː˃˄˃˅ː˃˔ˎ˖ˉ˄˃Ǥʡˋˈ˔ˈǣ
 ʝ˄ˈˏˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃ǡ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃˕˃ˇˈˬːˑ˔˕ǡ˛ˋ˓ˑ˚ˋː˃˕˃ˋˇˎ˃˄ˑ˚ˋː˃˕˃
ː˃˃˔ˑ˓˕ˋˏ˃ːˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃ǡˑ˄ˎˋˍˑ˕ˋː˃˚ˋːˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃ǡˇˈˎˑ˅ː˃
˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˅ˑˑ˄ˎ˃˔˕˃ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ˋ˔ˎǤͻ
ʑˑ˒˓˃ˍ˕ˋ˚ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˕ˈ˔˖˄ˬˈˍ˕ˋǡ˗˃ˍ˕ˈˇˈˍ˃ːˋˍˑˬ
ːˈ˒ˑ˔˕˃˅ˋˎˋˇˈ˃ˎːˑˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑːˑ˓ˈ˛ˈːˋˈǡˍˑˈ˅˃ˉˋˊ˃˔ˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃Ǥ
ʛˈˣ˖˒ˑ˅˃ˉːˋ˕ˈ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋˍˑˋˆˑˇˋˍ˕ˋ˓˃˃˕ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑːˑ˕ˑ˓ˈ˛ˈːˋˈː˃
ː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃˔˒˃ˣ˃˃˕ǣ
 ˑ˄ˈˏˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃Ǣ
 ˒ˑ˔˕ˑˈ˰ˈː˃ˇˋ˔ˎˑ˙ˋ˓˃ːˋ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˈˇˋːˋ˙ˋǢ
 ˓˃ˊːˑ˅ˋˇːˑ˔˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǢ
 ˄˓ˑˬˑ˕ː˃˒ˑ˓˃˚ˍˋ˕ˈ
 ˔ˑ˔˕˃˅ː˃˅˓˃˄ˑ˕ˈːˋ˕ˈˋ˔ˎǤ
ʑˑ˒ˑˆˎˈˇː˃ˑ˄ˈˇˋː˖˅˃˰ˈː˃ː˃˄˃˅ˍˋ˕ˈˋˎˋǡ˒˃ˍǡː˃ːˋ˅ːˑ˕ˑ˓˃ˊ˅ˋ˅˃˰ˈ
8 Јовановска-Ристевска С. и Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,
Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 169.
9 Јовановска-Ристевска С. и Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,
Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 170.
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
ˏˑˉːˋ˔ˈ˔ˎˈˇːˋ˅ˈˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋ˔ˍˋ˓ˈ˛ˈːˋˬ˃ǣ

 ˃˒˔ˑˎ˖˕ː˃ ˙ˈː˕˓˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ Ǧ ˈˇː˃ ˈˇˋː˔˕˅ˈː˃ ː˃˄˃˅ː˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˅ˑ

ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˍˑˬ˃ˆˋ˅˓˛ˋ˔ˋ˕ˈ˔ː˃˄ˇ˖˅˃˰˃Ǣ
 ˃˒˔ˑˎ˖˕ː˃ˇˈ˙ˈː˕˓˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃Ǧˍ˃ˬˍˑˬ˃ːˈ˒ˑ˔˕ˑˋ˙ˈː˕˓˃ˎː˃ː˃˄˃˅ː˃
˔ˎ˖ˉ˄˃ǡ ˕˖ˍ˖ ː˃˄˃˅ˍˋ˕ˈ ˔ˈ ˅˓˛˃˕ ˒ˑ ˑˇˇˈˎːˋ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˈˇˋːˋ˙ˋǤ
ʞ˓ˋː˙ˋ˒ˑ˕ˈ˔ˈˍˑˬ˔ˈ˔ː˃˄ˇ˖˅˃˔˃ˏǢ
 ˍˑˏ˄ˋːˋ˓˃ːˑ ˓ˈ˛ˈːˋˈ Ǧ ˇˈˎ ˑˇ ː˃˄˃˅ˍˋ˕ˈ ˆˋ ˅˓˛ˋ ˙ˈː˕˓˃ˎː˃
ː˃˄˃˅ː˃˔ˎ˖ˉ˄˃ǡ˃ˇˈˎ˔ˈˑˇ˅ˋ˅˃˒˓ˈˍ˖ː˃˄˃˅ːˋ˕ˈˑ˓ˆ˃ːˋ˅ˑˑˇˇˈˎːˋ
˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˈˇˋːˋ˙ˋȋ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˍ˖ˮˋǡˏ˃˓ˍˈ˕ˋǡ˒˓ˑˇ˃˅ːˋ˙ˋˋ˔ˎǤȌǤ
ʝ˔ːˑ˅ːˑˊ˃ˎ˃ˆ˃˰ˈˊ˃ˍˑˈ˄ˋˎˑˑˇˑ˅ˋˈ˓ˈ˛ˈːˋˬ˃˄ˋ˄ˋˎˑːˈː˃˖˚ːˑǤʠˋ˕ˈ
˕˓ˋ˓ˈ˛ˈːˋˬ˃˔ˈˏˑˉːˋˋ˅ˑ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˃˕˃˒ˑˍ˃ˉ˖˅˃˃˕ˑˇˎˋ˚ːˋ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ˋǡ˔ˈ
˓˃ˊ˄ˋ˓˃ˇˑˍˑˎˍ˖˕ˋˈ˔ˈˇˋˍ˕ˋ˓˃ːˋˑˇ˅ˋ˔˕ˋː˔ˍˋ˕ˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ

ʖ˃ˇ˃˚ˋː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃˅ˑˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ
ʜ˃˄˃˅ː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˅ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ ˍ˃ˍˑ ˑ˔ːˑ˅ˈː ːˑ˔ˋ˕ˈˎ ː˃ ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ ˋˏ˃ ˔˅ˑˋ ˊ˃ˇ˃˚ˋ ˋ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋ˔ˍ˃ ˒ˑ˔˕˃˅ˈːˑ˔˕ ˛˕ˑ
˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˈˇˈːˑˇˆˎ˃˅ːˋ˕ˈ˚ˋːˋ˕ˈˎˋˊ˃˖˔˒ˈ˛ːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃
˔ˎ˖ˉ˄˃ǡ˃˔ˑ˔˃ˏˑ˕ˑ˕ˑ˃ˋ˖˔˒ˈ˘ː˃ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ
ʝ˄ˈˇˋː˖˅˃ˬˮˋ ˆˋ ˔ˋ˕ˈ ˒˓ˑ˙ˈ˔ˋ ˑˇ ˓˃˄ˑ˕˃˕˃ ˍˑˋ ˔ˈ ˑˇːˈ˔˖˅˃˃˕ ː˃
ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃˒˓ˋ˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ˍˋ˕ˈǡː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ˆˎ˃˅ːˑ
ˆˋˋˊ˅˓˛˖˅˃˔ˎˈˇːˋ˅ˈˊ˃ˇ˃˚ˋǣ

 ˊ˃˓˃ˇˋ ˋˊː˃ˑˣ˃˰ˈ ˒ˑ˒ˑ˅ˑˎːˋ ˋˊ˅ˑ˓ˋ ˊ˃ ː˃˄˃˅ˍ˃ǡ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑ ˆˑ

ˋ˔˒ˋ˕˖˅˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ˋˆˋ˔ˎˈˇˋˑˇːˑ˔ˋ˕ˈ˅ˑːˈˆˑǡ
 ˋˊ˓˃˄ˑ˕˖˅˃˒ˎ˃ːˊ˃ː˃˄˃˅ˍ˃ǡ
 ˆˑˋˊ˅˓˛˖˅˃˒ˎ˃ːˑ˕ˊ˃ː˃˄˃˅ˍ˃˔ˑˋ˔˕ˑ˅˓ˈˏˈːˑːˑ˔ˈ˰ˈː˃ˑˇˎ˖ˍˋˊ˃
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑǡˍ˃ˍˑˋˍ˃ˬˍˑˋˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋˮˈˆˋː˃˄˃˅ˋǡ
 ˊ˃ˍˎ˖˚˖˅˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋˊ˃ˍ˖˒˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃ǡ
 ˔ˈ ˆ˓ˋˉˋ ˊ˃ ˍ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ːˑ ˋ ˍ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ːˑ ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈ ː˃
ˋ˔˒ˑ˓˃ˍˋ˕ˈˑˇˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋ˕ˈǡ
 ˇ˃˅˃ ː˃ˎˑˆ ˊ˃ ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˅ˑ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˃ ˑˇ
˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˈ˕ˑˋ˔ˈˆ˓ˋˉˋˊ˃ːˈˬˊˋːˑ˕ˑ˔ˏˈ˔˕˖˅˃˰ˈǡ
 ˅˓˛ˋˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃˗˃ˍ˕˖˓ˋ˕ˈˑˇˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋ˕ˈǡ˔ˑ˔˒ˑ˓ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃
ˑˇ˓ˈˇ˄ˋ˕ˈˑˇˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓ǡ
 ˔ˑ˓˃˄ˑ˕˖˅˃˔ˑˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˔ˎ˖ˉ˄ˋː˃ˍˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎːˋˑ˕˔ˈˍ˕ˑ˓ǡˑˇːˑ˔ːˑ
˔ˑˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˔ˎ˖ˉ˄ˋ˅ˑ˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˈ˕ˑǡ
 ˅ˑˇˋˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈː˃˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˈ˕ˑ
ˋ˅˓ˊ˕˃˃ˑ˔ːˑ˅˃˅˓˛ˋ˒ˈ˓ˋˑˇˋ˚ː˃˃ː˃ˎˋˊ˃ː˃ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ
ʝˇ ˊ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˆˋ ˋˊ˅˓˛˖˅˃ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˔ˑˆˎˈˇ˃ ˋ ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃
 На организацијата на
ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǥʐ˓ˑˬːˋ˕ˈˋ˓˃ˊːˑ˅ˋˇːˋˊ˃ˇ˃˚ˋ˔ˈ˔˅ˈˇ˖˅˃˃˕ː˃ː˃˅˓ˈˏˈːˑˋ˔ˑ набавната служба во
ː˃ˬˈˍˑːˑˏˋ˚ːˋ˖˔ˎˑ˅ˋˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ˕ˈ˅˓ˈˇːˑ˔˕ˋ˛˕ˑˋˏ друштвото делуваат два вида
˔ˈːˈˑ˒˘ˑˇːˋˊ˃ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈˋ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃Ǥ фактори:
ʠ˒ˑ˓ˈˇ ːˈˍˑˋ ˏˋ˔ˎˈ˰˃ǡ ˄ˋ ˏˑˉˈˎˑ ˇ˃ ˔ˈ ˊ˄ˑ˓˖˅˃ ˊ˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑː˃ǡ а) надворешни и
˕ˈ˘ːˋ˚ˍ˃ˋˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃ˊ˃ˇ˃˚˃ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǥʞ˓˅˃˕˃˔ˈ˔ˑ˔˕ˑˋ˅ˑˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈ б) внатрешни
ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˑ˕ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ ˔ˑ ˔ˋ˕ˈ ˑːˋˈ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ˋ ˛˕ˑ ˋ ˔ˈ

25
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
  Набавната служба ги ːˈˑ˒˘ˑˇːˋˊ˃˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡ˃ː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑˇ˓˖˛˕˅ˑ˔ˑ˔ˋ˕ˈ
извршува следниве задачи: ˑːˋˈ˔˕ˑˍˋ˛˕ˑ˔ˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋˊ˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥ
 го испитува пазарот и ги ʜ˃˄˃˅ː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˅ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ ˈ ˑ˔ːˑ˅ˈː ːˑ˔ˋ˕ˈˎ ː˃ ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ
следи односите во него,
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ
 изработува план за
набавка,
ʜ˃˄˃˅ː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˅ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˋˏ˃ ˔˅ˑˋ ˊ˃ˇ˃˚ˋ ˋ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃
ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋ˔ˍ˃ ˒ˑ˔˕˃˅ˈːˑ˔˕ ˛˕ˑ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˈˇˈː ˑˇ ˆˎ˃˅ːˋ˕ˈ ˚ˋːˋ˕ˈˎˋ
 го извршува планот за
набавка, како и кај кои
ˊ˃˖˔˒ˈ˘ː˃ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ
добавувачи ќе ги набави ,
 склучува договори за
купување на стока,
ʞˑˋˏˋˊː˃˚ˈ˰ˈː˃ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃
 се грижи за ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃
квантитативно и
квалитативно преземање ʗ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˔ˈˬ˃˅˖˅˃ˍ˃ˍˑ˙ˈˎˋ˔˘ˑˇː˃˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕
на испораките од ː˃˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˈ˕ˑ˔ˑ˚ˋˈ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑ˃ː˃˔˕ˑˬ˖˅˃ˇ˃˖˕˅˓ˇˋ˛˕ˑǡˍˑˎˍ˖ǡ
добавувачите,
˒ˑ ˍˑˬ˃ ˙ˈː˃ǡ ˑˇ ˍˑˆˑǡ ˑˇ ˍ˃ˇˈǡ ˒ˑˇ ˍˑˋ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˋ ˔ˎǤ ˏˑˉ˃˕  ˇ˃ ˔ˈ ː˃˄˃˅˃˕
 дава налог за преземање ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋ˕ˈˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋˇˑ˄˓˃ǤͳͲ
на стоката и се грижи за
нејзиното сместување, ʐˈˊ˔˕˖ˇˋˑˊːˑ˒˓ˑ˖˚˖˅˃˰ˈː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃ǡːˈˏˑˉˈˇ˃˔ˈˊ˃ˏˋ˔ˎˋ
 врши контрола ˇˑ˄˓ˑ ˅ˑˇˈː˃ ː˃˄˃˅ː˃ ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ǡ ˄ˋˇˈˬˮˋ ˏˑˉːˑ˔˕˃ ˊ˃ ˓ˋˊˋˍ ˔ˈˍˑˆ˃˛
на фактурите од ˈ ˑ˄˓˃˕ːˑ ˒˓ˑ˒ˑ˓˙ˋˑː˃ˎː˃ ˑˇ ˔˕ˈ˒ˈːˑ˕ ː˃ ˒ˑˊː˃˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ːˋ˕ˈ
добавувачите, ˖˔ˎˑ˅ˋǤ ʑˑ ˕ˑˬ ˒ˑˆˎˈˇǡ ˑˇ ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈ ˈ ˋ˔˒ˋ˕˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ˊ˃
 соработува со другите ː˃˄˃˅ˍ˃ː˃˔˕ˑˍˋˍˑˋ˔ˈˍ˖˒˖˅˃˃˕˅ˑˆˑˎˈˏˋˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅˃ˋˎˋ˒ˑ˅ˈˮˈˍ˓˃˕ːˑǤ
служби, ʞ˓ˋ˕ˑ˃ǡ˔˕˓ˑˆˑˏˑ˓˃ˇ˃˔ˈ˅ˑˇˋ˔ˏˈ˕ˍ˃ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ˇ˃ːˈ
 води евиденција во врска ˇˑ˄ˋˈˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ː˃˔˕ˋ˘ˋˬː˃˃ˍ˙ˋˬ˃ǡ˕˖ˍ˖ː˃ˍˑː˕ˋː˖ˋ˓˃ː˒˓ˑ˙ˈ˔Ǥ
со набавното работење ʖ˃˓˃ˇˋ ˓˃˙ˋˑː˃ˎːˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˓˃ˏˍˋ˕ˈ ː˃ ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃˰ˈ˕ˑ
 и врз основа на ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ ːˈˑ˒˘ˑˇːˑ ˈ ˍ˃ˍˑ ˒˓˅ˑǡ ˒˓ˈ˙ˋˊːˑ ˇ˃ ˔ˈ ˖˕˅˓ˇˋ
евиденцијата врши ˔˕˓˖ˍ˕˖˓˃˕˃ ˋ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ː˃ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ ˃ ˍ˃ˍˑ ˅˕ˑ˓ˑǡ
периодична анализа на ˋˇˈː˕ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃˕˃ ː˃ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˋ˕ˈ ˋˊ˅ˑ˓ˋ ˊ˃ ˔ː˃˄ˇ˖˅˃˰ˈǡ ˑˇ˓ˉ˖˅˃ˬˮˋ
набавното работење.
˒˓ˋ˕ˑ˃˒ˑ˔˕ˑˬ˃ː˃˄˖ˇːˑ˔˕ˊ˃ːˑ˅ˋˋˊ˅ˑ˓ˋˋ˔ˎˋ˚ːˑǤ
ʞˑ˃ˣ˃ˬˮˋ ˑˇ ˔ˑˊː˃ːˋˈ˕ˑ ˇˈˍ˃ ˔ˈˍˑˬ ˍ˖˒˖˅˃˚ ˈ ˊ˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ː ˇ˃ ˊː˃ˈ
ˍ˃ˍˑ˅ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˏ˖˔ˈː˖ˇˋǡ˅ˑˍˑˈˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑǡ˒ˑˍˑˬ˃˙ˈː˃ˋ˒ˑˇˍˑˋ˖˔ˎˑ˅ˋǡ
˒˓ˋ˔ˈˍˑˈˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃ˑˇˋː˕ˈ˓ˈ˔ˈˇ˃˔ˈˋ˔˕˓˃ˉˋǣͳͳ

 ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃Ǣ
 ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˒ˑː˖ˇˈː˃˕˃ː˃˄˃˅ˍ˃Ǣ
 ː˃˄˃˅ː˃˕˃˙ˈː˃Ǣ
 ˒ˑˆˑˇːˑ˔˕˃ː˃ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ
ʗ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈː˃ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃Ǧʖ˃˅ˑˇˈ˰ˈː˃˓˃˙ˋˑː˃ˎː˃
˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ ˊ˃ ː˃˄˃˅ˍ˃ǡ ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋ ˔ˈ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ˊ˃ ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ǡ
˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ ˏˑˉːˑ˔˕ˋ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˈˇ˖˅˃˚ˋ˕ˈ ˅ˑ ˊˈˏˬ˃˕˃
ˋˏˑˉːˋ˕ˈ˖˅ˑˊːˑǦˋˊ˅ˑˊːˋ˓ˈˉˋˏˋǤʞˑː˖ˇ˃˕˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˓˃ˊˆˎˈˇ˖˅˃ˑˇ
ˆˎˈˇː˃ ˕ˑ˚ˍ˃ ː˃ ˓ˈ˃ˎːˑ˔˕˃ ː˃ ˒ˑː˖ˇˈːˋ˕ˈ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅˃Ǥ ʡˋˈ ːˈ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˬ˃
ˑˇ˓ˉ˖˅˃˃˕˅ˋ˔˕ˋː˔ˍ˃˕˃˔ˑ˔˕ˑˬ˄˃ː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃Ǥ
ʗ˔ˍ˓ˋ˅ˈː˃˕˃˔ˎˋˍ˃ː˃ˍ˅˃ː˕ˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕
ː˃ ːˈˍˑˋ ˛˒ˈˍ˖ˎ˃˕ˋ˅ːˋ ˏˑ˕ˋ˅ˋǤ ʠˑ ˇ˃˅˃˰ˈ ˬ˃˔ː˃ ˔ˎˋˍ˃ǡ ˊ˃ ˑˇːˑ˔ˑ˕ ː˃
˒ˑː˖ˇ˃˕˃ ˋ ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃ ˃ː˃ˎˋ˕ˋ˚˃˓ˋ˕ˈ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ː˃ ˑ˓ˆ˃ːˋ˕ˈ ː˃
˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˈ˕ˑ ˋˏ ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃˃˕ ˒˓˃˅ˋˎːˑ ˇ˃ ˆˋ ˑ˙ˈː˃˕
10 Петковски Д.: Комерцијално работење, за I година економска и трговска струка,
Скопје, 1997, цит. стр. 26.
11 исто, цит. стр. 22.
26
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈˊ˃ː˃˄˃˅ˍ˃ː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ˔˕ˑˍˋǤ  Набавната служба и
друштвото ја интересираат
ʗ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ː˃ ˒ˑː˖ˇˈːˋ˕ˈ ː˃˄˃˅ˍˋ Ǧ ʙ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕
условите и можностите
ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˍˑˬ ˔ˈ ː˖ˇˋ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ˈ ˔ˎˈˇˈː ˗˃ˍ˕ˑ˓ ˊ˃ ˅ˑˇˈ˰ˈ ː˃ ː˃˄˃˅ː˃ за набавка. Можностите
˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃Ǥ ʠ˒ˑ˓ˈˇ ˑ˅˃ ˒˓˃˛˃˰ˈǡ ˑˇ ˃ː˃ˎˋ˕ˋ˚˃˓ˋ˕ˈ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ˔ˈ ˑ˚ˈˍ˖˅˃ за набавка ги определува
ˇ˃ ˇ˃ˇ˃˕ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ˊ˃ ˑ˔ˑ˄ˈːˑ˔˕ˋ˕ˈ ː˃ ˒ˑː˖ˇˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˋ ˑ˙ˈːˍ˃ ː˃ понудата и побарувачката на
˕ˋˈ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ ˆˎˈˇ˃ːˑ ːˋˊ ˒˓ˋˊˏ˃˕˃ ː˃ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ стоки на пазарот. Од односот
ʝ˒˓ˈˇˈˎˈː ˒˃ˊ˃˓ ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˑ˅ˑˊˏˑˉˋ ˇˑ˄ˋ˅˃˰ˈ ˔ˑˊː˃ːˋˬ˃ на понудените количества
ˊ˃ ˕ˑ˃ ˇ˃ˎˋ ˑ˔ˑ˄ˈːˑ˔˕ˋ˕ˈ ː˃ ˑˇːˑ˔ːˋ˕ˈ ː˃˄˃˅ˍˋ ȋ˗ˋˊˋ˚ˍˋǡ ˘ˈˏˋ˔ˍˋǡ на стока и количински
˗˖ːˍ˙ˋˑː˃ˎːˋˋ˔ˎǤȌˑˇˆˑ˅˃˓˃˃˕ː˃˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈː˃˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃˕˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃ изразената побарувачка
зависат условите под кои
ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ˛˕ˑˆˑ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑǤ
може да се изврши набавката
ʝˇ˅ˋˇˑ˕ǡˑˇːˑ˔ːˑ˒˓ˋ˓ˑˇ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˚ˋˬ˃˒ˑː˖ˇ˃˔ˈˋ˔˒ˋ˕˖˅˃ˊ˃˅ˋ˔ˋ - цената.
ˋːˋ˅ˑ˕ˑː˃˕ˈ˘ːˋ˚ˍˑ˕ˑˑ˄˓˃ˊˑ˅˃ːˋˈˍˑˈ˃ː˃ˎˋ˕ˋ˚˃˓ˑ˕ˏˑ˓˃ˇ˃ˆˑ˒ˑ˔ˈˇ˖˅˃Ǥ  Квалитетот на стоката по
ʐˋˇˈˬˮˋǡ˅ˑˑˇːˑ˔ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ˏˑˉːˋ˔ˈːˈː˃ˇˈˬːˋˋ˄˓ˊˋ˒˓ˑˏˈːˋǤ правило не зависи од овој
ʝˇ˔˕˖ˇˋˬ˃˕˃ˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕˔ˈ˄˃˓˃˕˃˃ˇ˃˄ˋˇˈ˔ˈˑ˒˗˃˕ː˃ǡˑˇːˑ˔ːˑˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ однос, но сепак често е под
ːˈ˔ˏˈˈˈˇːˑ˔˕˓˃ːˑˇ˃˔ˈ˓˃ˊˆˎˈˇ˖˅˃Ǥ негово влијание.
ʗ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃˙ˈː˃Ǧʞˑˍ˓˃ˬˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ˋˍ˅˃ː˕ˋ˕ˈ˕ˑ˕  За реализација на набавката
неопходно е како прво,
ː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ǡː˃˄˃˅ːˋ˕ˈˑ˓ˆ˃ːˋˆˋˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ˋː˃˄˃˅ː˃˕˃˙ˈː˃Ǥʞ˓ˋ˕ˑ˃˄ˋ
прецизно да се утврди
˄ˋˎˑ˔ˑ˔ˈˏ˃˒ˑˆ˓ˈ˛ːˑ˃ˍˑ˒ˑː˖ˇˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃˔ˈ˓˃ˊˆˎˈˇ˖˅˃˔˃ˏˑˑˇˆˎˈˇˋ˛˕ˈ структурата и квалитетот
ː˃˒˃ˊ˃˓ː˃˕˃˙ˈː˃Ǥʥˈː˃˕˃ːˈˏˑ˓˃˔ˈˍˑˆ˃˛ˇ˃˄ˋˇˈˏˈ˓ˋˎˑˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕Ǥ на потребите на друштвото,
ʖ˃˕ˑ˃ǡ˔ˑ˙ˈˎ˒˓˃˅ˋˎːˑˇ˃˔ˈ˔ˎˈˇˋˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑː˃˙ˈː˃˕˃˃ː˃ˎˋ˕ˋ˚˃˓ˋ˕ˈː˃ идентификацијата на
˒˃ˊ˃˓ˑ˕ːˈ˃ˬ˃ˆˎˈˇ˃˃˕ˍ˃ˍˑǣ постојаните извори за
снабдување, одржувајќи
 ˍˑˎˋ˚ˋː˔ˍˋˑˇːˑ˔ː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˋ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕Ǣ притоа постојана будност за
 ˗˖ːˍ˙ˋˬ˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕Ǣ нови извори и слично.
 ˗˖ːˍ˙ˋˬ˃ː˃ˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋː˃ː˃˄˃˅ˍ˃ȋˋ˔˒ˑ˓˃ˍˋǡ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈˋ˔ˎǤȌ  Потребни се податоци за
движењето на понудата, врз
ʏː˃ˎˋ˕ˋ˚˃˓ˋ˕ˈː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ˆˑ˔ˎˈˇ˃˕ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑː˃˙ˈː˃˕˃ˍ˃ˍˑǣ основа на производните
можности на произведувачите
 ˍˑˎˋ˚ˋː˔ˍˋˑˇːˑ˔ː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˋ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕Ǣ во земјата и можните увозно -
 ˗˖ːˍ˙ˋˬ˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕Ǣ извозни режими.
 ˗˖ːˍ˙ˋˬ˃ː˃ˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋː˃ː˃˄˃˅ˍ˃ȋˋ˔˒ˑ˓˃ˍˋǡ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈˋ˔ˎǤȌ  Од аналитичарите на
пазарот се очекува да дадат
ʗ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒ˑˆˑˇːˑ˔˕˃ ː˃ ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋ˕ˈ Ǧ ʛˈˣ˖ ˒˓ˑ˄ˎˈˏˋ˕ˈ податоци за особеностите на
˔ˑ ˚ˋˈ ˓ˈ˛˃˅˃˰ˈ ˔ˈ ˊ˃ːˋˏ˃˅˃ ː˃˄˃˅ː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ǡ ˔ˈˍ˃ˍˑ ˈ ˇˑːˈ˔˖˅˃˰ˈ˕ˑ понудената стока и оценка на
ː˃ˑˇˎ˖ˍ˃˕˃ˊ˃ˋˊ˄ˑ˓ː˃ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋˊ˃˔ˈˍˑˬ˃ˑˇˇˈˎː˃ː˃˄˃˅ˍ˃Ǥʢ˔ˎˑ˅ˋˊ˃ тие карактеристики гледано
ˑ˒˕ˋˏ˃ˎːˑ ˓ˈ˛ˈːˋˈ ː˃ ˑ˅˃˃ ˊ˃ˇ˃˚˃ǡ ˚ˋˬ˃ ˍ˓˃ˬː˃ ˙ˈˎ ˈ ˋˊ˄ˑ˓ ː˃ ː˃ˬˇˑ˄˃˓ низ призмата на потребите на
ˏˑˉˈːˇˑ˄˃˅˖˅˃˚˔ˈǣ друштвото.

 ʧ˕ˑ˒ˑˇˑ˄˃˓˖˅ˋˇ˅ˑ˒ˑ˕ˈː˙ˋˬ˃ˎːˋ˕ˈˋˊ˅ˑ˓ˋˊ˃ː˃˄˃˅ˍ˃ǡˋ
 ˓˃˙ˋˑː˃ˎː˃˔ˈˎˈˍ˙ˋˬ˃ː˃ˈ˅ˋˇˈː˕ˋ˓˃ːˋ˕ˈˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋǤ
 ʝˇˎ˖ˍ˃˕˃ˊ˃ˋˊ˄ˑ˓ː˃ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋ˔ˈˇˑːˈ˔˖˅˃˔ˑ˒˓ˑ˙ˈːˍ˃ː˃ˍˑːˍǦ
˓ˈ˕ː˃˔ˋ˕˖˃˙ˋˬ˃˒˓ˋ˔ˈˍˑˬ˃ˑˇˇˈˎː˃ː˃˄˃˅ˍ˃Ǥʝˇˏ˃˔˃˕˃ː˃ˇˑ˄˃˅˖Ǧ
˅˃˚ˋˍ˃ˍˑ˅˓ˈˇːˋ˅ˑˑˇːˑ˔ː˃ˇˑ˅ˈ˓˄˃˔ˈˊˈˏ˃˃˕˅ˑˑ˄˧ˋ˓˔˃ˏˑˑːˋˈǣ
 ˍˑˋ˔ˈ˅ˑˏˑˉːˑ˔˕ˇ˃ˆˑ˔ː˃˄ˇ˃˕ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˔ˑ˔˕ˑˍˋ˅ˑˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋˑ˕
˓ˑˍǢͳʹ
 ˍˑˋˋˏ˃˃˕ˊˇ˓˃˅˃˗ˋː˃ː˔ˋ˔ˍ˃˔ˑ˔˕ˑˬ˄˃ˋ˔ˎǤ
ʜˈ˒ˑ˅ˑˎːˑ ˋˊ˄˓˃ːˋˑ˕ ˇˈˎˑ˅ˈː ˒˃˓˕ːˈ˓ǡ ːˈˆ˃˕ˋ˅ːˑ ˔ˈ ˑˇ˓˃ˊ˖˅˃ ˅˓ˊ
ˇˈˎˑ˅ːˋˑ˕˖˔˒ˈ˘ˋˎˋˍ˅ˋˇːˑ˔˕˃ː˃˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˈ˕ˑǤ

12 Јовановска-Ристевска С. И Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,

Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 182.
27
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
  Оптимални решенија за избор Граф. 2 Истражување на пазарот на набавка за извршување на оптимална набавка
на најдобар можен добавувач на стоки наменети за продажба.
се:
 Што подобар увид во Истражување на
потенцијалните извори за пазарот на набавка
набавка, и
 рационална селекција
на евидентираните
добавувачи. Истражување на Истражување Истражување
Истражување на
 Одлуката за избор на количество на на понудените на погодност
набавната цена
понуда набавки добавувачите
добавувачи се донесува
со проценка на конкретна
ситуација при секоја
одделна набавка. Од
масата на добавувачи
како вредни во однос ʞˑˎˋ˕ˋˍ˃ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃
на доверба се земаат во
обѕир само оние:
ʜ˃˚ˈˎ˃ː˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˕˃ˊ˃ː˃˄˃˅ˍ˃
 кои се во можност да
го снабдат купувачот со ʠː˃˄ˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˈ˕ˑˋˏ˃˔˅ˑˬ˃˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ː˃˒˓ˑ˄ˎˈˏ˃˕ˋˍ˃Ǥ
стоки во договорениот ʖ˃ ˒ˑ˖˔˒ˈ˛ːˑ ˓ˈ˛˃˅˃˰ˈ ː˃ ˔ː˃˄ˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑǡ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˔ˈ ˓˃ˍˑ˅ˑˇˋ ˑˇ
рок; ˒ˑ˔ˈ˄ːˋ˒˓ˋː˙ˋ˒ˋˋ˔ˈ˔ˎ˖ˉˋ˔ˑ˒ˑ˔ˈ˄ːˋː˃˚ˈˎ˃ǣ
 кои имаат здрава
ʗˊ˄ˑ˓ˑ˕ ː˃ ˑ˅ˋˈ ˒˓ˋː˙ˋ˒ˋ ˅˔˖˛ːˑ˔˕ ˬ˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˕˃ ː˃
финансиска состојба и сл.
ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ
ʙ˃ˍˑ˒˓˅˒˓ˋː˙ˋ˒ː˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˕˃ˊ˃ː˃˄˃˅ˍ˃˔ˈˬ˃˅˖˅˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ː˃ ˒ˎ˃ːˑ˕ ˊ˃ ː˃˄˃˅ˍ˃Ǥ ʡˑ˃ ˊː˃˚ˋ ˇˈˍ˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˔ː˃˄ˇ˖˅˃ ˔ˑ
˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋ˕ˈ ˔˕ˑˍˋ ˊ˃ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔˅ˑˬ˃˕˃ ˇˈˬːˑ˔˕Ǥ ʞ˓˃˅ˋˎːˑ ˅ˑˇˈː˃˕˃
 Неповолно избраниот
˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ˊ˃ː˃˄˃˅ˍ˃ǡˍ˃ˍˑˑ˔ːˑ˅ˈː˖˔ˎˑ˅ǡ˒˓ˈ˕˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃ǣ
деловен партнер, негативно
се одразува врз деловниот  ˒ˑˊː˃˅˃˰ˈː˃˔ˑ˔˕ˑˬ˄ˋ˕ˈː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡˊ˃˓˃ˇˋ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈː˃ˏˑˉːˋ˕ˈ
успех и ликвидноста на
ˋˊ˅ˑ˓ˋ ˊ˃ ː˃˄˃˅ˍ˃ǡ ˑ˔ˑˊː˃˅˃˰ˈ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ːˋ˕ˈ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˋ ˏˑˉːˑ˔˕ˋ
претпријатието.
ȋ˅ˋˇˑ˅ˋǡˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑǡˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ǡ˙ˈːˋǡ˖˔ˎˑ˅ˋˊ˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ˋ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ
ˋ˔ˎǤȌ˒ˑˇˍˑˋˏˑˉ˃˕ˇ˃˔ˈ˅˓˛˃˕ː˃˄˃˅ˍˋ˕ˈˊ˃ˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛ˋˋˊ˄ˑ˓ː˃
ː˃ˬ˒ˑ˅ˑˎˈːˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ǡ
 ˔ˑˎˋˇːˑ˒ˑˊː˃˅˃˰ˈː˃˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ˚ˋˈˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˰ˈˈ
ˑ˔ːˑ˅ː˃ˊ˃ˇ˃˚˃ː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃Ǥ
ʑ˕ˑ˓ˋˑ˕ ˒˓ˋː˙ˋ˒ ː˃ ː˃˄˃˅ː˃˕˃ ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ ˄˃˓˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˇ˃
ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤʏǡ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˑ˅ˑˬ˒˓ˋː˙ˋ˒˔ˈ
˅˓˛ˋ˒˓ˈˍ˖ǣ

 ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ˊ˃˃˔ˑ˓˕ˋˏ˃ːˋˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ː˃ː˃˄˃˅ˈː˃˔˕ˑˍ˃Ǣ
 ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ˊ˃ˋˊ˄ˑ˓ː˃ː˃˚ˋːˑ˕ˋˋˊ˅ˑ˓ˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃Ǣ
 ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ˊ˃ː˃˄˃˅ːˋ˙ˈːˋǢ
 ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ˊ˃ˊ˃ˎˋ˘ˋ˕ˈǤ
ʡ˓ˈ˕ˋˑ˕ ˒˓ˋː˙ˋ˒ ˔ˈ ˑˇːˈ˔˖˅˃ ː˃ ˅ˑˇˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ ˊ˃ ː˃˄˃˅ˍ˃ǡ
ˍˑˬ˃ˮˈˆˑˋˊˎˑˉˋˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑː˃˛˕ˑ˒ˑˏ˃ˎˇˈˎˑ˅ˈː˓ˋˊˋˍǤ
ʗǡː˃ˍ˓˃ˬˑ˕Ƿ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑ˅ˑˇ˖˘ˑ˕ː˃ˑˇ˓ˈˇ˄ˋ˕ˈˑˇˇˈˎˑ˅ːˋˑ˕ˏˑ˓˃ˎDzˈ
˚ˈ˕˅˓˕ˋˑ˕˒˓ˋː˙ˋ˒Ǧ˅˓ˊˍˑˬ˔ˈ˒ˑ˕˒ˋ˓˃˒˓˃˅ˋˎːˑ˕ˑ˅ˑˇˈ˰ˈː˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˕˃
ˊ˃ ː˃˄˃˅ˍ˃Ǥ ʑˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˔ˈ ˅ˑˇˋ ˍ˓˃˕ˍˑ˓ˑ˚ː˃ ˋ ˇˑˎˆˑ˓ˑ˚ː˃ ː˃˄˃˅ː˃
˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃Ǥ

28
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
ʏˍˑ ˍ˓˃˕ˍˑ˓ˑ˚ː˃˕˃ ː˃˄˃˅ː˃ ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ ˆˋ ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ ː˃˔ˑˍˋ˕ˈ ː˃
ː˃˄˃˅ˍ˃ǡ ˑˇːˑ˔ːˑǡ ˔ː˃˄ˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˅ˑ ˕ˈˍˑ˕ ː˃ ˇˈˎˑ˅ː˃˕˃ ˆˑˇˋː˃ǡ ˕ˑˆ˃˛
ˇˑˎˆˑ˓ˑ˚ː˃˕˃ ː˃˄˃˅ː˃ ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ ˔ˈ ˕ˈˏˈˎˋ ˄˓ˊ ˒˓ˈˇ˅ˋˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃
ˑ˒˕ˋˏ˃ˎːˋ˕ˈˇ˅ˋˉˈ˰˃ː˃ː˃˄˃˅ˍˋ˕ˈ˅ˑ˒ˑˇˑˎˆˋ˅˓ˈˏˈː˔ˍˋ˒ˈ˓ˋˑˇˋǤ
ʗ˃ˍˑǡ ːˈ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ːˈˆˋ˓˃ ˗˃ˍ˕ˑ˕ ˇˈˍ˃ ˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˈ
˒ˑ˅ˈˮˈ ˋˊˎˑˉˈːˑ ː˃ ˓ˋˊˋˍǡ ˔ˈ˒˃ˍ ˅ˑ ːˋˍˑˬ ˔ˎ˖˚˃ˬ ːˈ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˒ˑ˕˙ˈːˋ
ˋ ˒˓ˑ˄ˎˈˏ˃˕ˋˍ˃˕˃ ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǥ ʑ˔˖˛ːˑ˔˕ǡ ˓ˋˊˋˍˑ˕ ˔ˈˍˑˆ˃˛ ˒ˑ˔˕ˑˋǡ
ːˈˊ˃˅ˋ˔ːˑ ˑˇ ˋː˕ˈːˊˋ˕ˈ˕ˑ˕ ː˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ Ǧ ː˃ ˛˕ˑ ˒ˑ˒ˑ˅ˑˎːˋ
˖˔ˎˑ˅ˋ ː˃ ˔ː˃˄ˇ˖˅˃˰ˈǡ ˑˇːˑ˔ːˑǡ ˓ˋˊˋˍˑ˕ ː˃ ˙ˈː˃˕˃ ˋ ˇ˓˖ˆˋ˕ˈ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˊ˃
ˊ˃ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃ː˃˄˃˅ˍ˃˔ˈˍˑˆ˃˛˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕Ǥͳ͵
ʐˈˊ˔˕˖ˇˋˑˊːˑ˒˓ˑ˖˚˖˅˃˰ˈː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃ːˈˏˑˉˈˇ˃˔ˈˊ˃ˏˋ˔ˎˋ
ˇˑ˄˓ˑ ˅ˑˇˈː˃ ː˃˄˃˅ː˃ ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ǡ ˄ˋˇˈˬˮˋ ˏˑˉːˑ˔˕˃ ˊ˃ ˒ˑˬ˃˅˃ ː˃ ˓ˋˊˋˍ
˔ˈˍˑˆ˃˛ˈˑ˄˓˃˕ːˑ˒˓ˑ˒ˑ˓˙ˋˑː˃ˎːˑˑˇ˔˕ˈ˒ˈːˑ˕ː˃˒ˑˊː˃˅˃˰ˈː˃˒˃ˊ˃˓ːˋ˕ˈ
˖˔ˎˑ˅ˋǤʑˑ˕ˑˬ˒ˑˆˎˈˇǡˑˇ˒ˑ˔ˈ˄ːˑˊː˃˚ˈ˰ˈˈˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ː˃
ː˃˄˃˅ˍ˃Ǥ

ʝ˄ˎˋ˙ˋˋː˃˚ˋːˋː˃ː˃˄˃˅ˍ˃
ʑˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇ˔ˋ˔˕ˈˏˋ˕ˈ˕ǤˈǤǡˑˇˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑːˋ˕ˈ˗ˑ˓ˏˋˋˏˈ˕ˑˇˋ˛˕ˑ
˔ˈ ˒˓ˋˏˈː˖˅˃˃˕ ˒˓ˋ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ǡ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˔ˈ ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕ ˒ˑ˅ˈˮˈ ˅ˋˇˑ˅ˋ
ː˃˄˃˅ˍˋǣ
ʓˋ˓ˈˍ˕ˈː ˋ ˋːˇˋ˓ˈˍ˕ˈː ː˃˚ˋː ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃ ȋːˈ˒ˑ˔˓ˈˇː˃ ˋ ˒ˑ˔˓ˈˇː˃
ː˃˄˃˅ˍ˃Ȍ Ǧ ʓˋ˓ˈˍ˕ˈː ː˃˚ˋː ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˈ ˑːˑˬ ː˃˚ˋː ˍˑˆ˃ ˒˓ˋ
ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ ːˈ ˔ˈ ˍˑ˓ˋ˔˕˃˕ ˖˔ˎ˖ˆˋ˕ˈ ː˃ ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋ˕ˈǤ ʖ˃˕ˑ˃ǡ ˑ˅˃˃ ː˃˄˃˅ˍ˃
˔ˈ ː˃˓ˈˍ˖˅˃ ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃ǡ ˇˑˇˈˍ˃ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˔ˈ ˋˊ˅˓˛˖˅˃ ˔ˑ
˒ˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑ ː˃ ˒ˑ˔˓ˈˇːˋˍ ˔ˈ ː˃˓ˈˍ˖˅˃ ˋːˇˋ˓ˈˍ˕ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃ ˋˎˋ ˒ˑ˔˓ˈˇː˃
ː˃˄˃˅ˍ˃Ǥʛˈˣ˖ˇˋ˓ˈˍ˕ːˋˑ˕ˋˋːˇˋ˓ˈˍ˕ːˋˑ˕ː˃˚ˋːː˃ː˃˄˃˅ˍ˃ǡˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ
˔ˈˍˑˆ˃˛˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ˊ˃˕ˑˬ˛˕ˑˏ˖ˈː˃ˬ˒ˑ˅ˑˎˈːǤ
ʜˑǡː˃˄˃˅ː˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˔ˑ˔ˈˏ˃˄ˋ˄ˋˎ˃˒ˑˆ˓ˈ˛ːˑ˅ˑˇˈː˃ǡˇˑˍˑˎˍ˖˄ˋ
˔ˈˋ˔ˍˎ˖˚ˋˎ˃ˏˑˉːˑ˔˕˃ˊ˃˒ˑˎˊ˖˅˃˰ˈː˃˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋǤʗˏˈːˑǡ˅ˑ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˃˕˃  Условите и можностите за
ˋˏ˃ ˔ˎ˖˚˃ˋ ˍˑˆ˃ ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋ˕ˈ ːˈ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˔ˈ ˋˊ˄ˈˆː˃˕ǡ ˒˃ ˇ˖˓ˋ ˋ ˍˑˆ˃ набавка, ги определува
понудата и побарувачката на
ː˃˄˃˅ˍˋ˕ˈ ˒˓ˈˍ˖ ːˋ˅ ˔ˈ ˒ˑ˅ˑˎːˋǡ ˑ˕ˍˑˎˍ˖ ˍ˃ˬ ˇˋ˓ˈˍ˕ːˋˑ˕ ˍˑː˕˃ˍ˕ ˔ˑ
стоки на пазарот. Од односот
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˋ˔ˎǤ на понудените количества
ʞˑ˔˓ˈˇːˋ˚ˍ˃˕˃˒˓ˑ˅ˋˊˋˬ˃ˆˑ˒ˑ˔ˍ˃˒˖˅˃˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥʡˑ˃ˈ˗˃ˍ˕Ǥ на стока и количински
ʜˑǡ ˛˕ˑ ˔ˈ ˔ˎ˖˚˖˅˃ ˍˑˆ˃ ː˃˄˃˅ː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ːˈ ˈ ˅ˑ ˏˑˉːˑ˔˕ ˇ˃ ˆˑ ˔ː˃˄ˇˋ изразената побарувачка
˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˈ˕ˑ ˔ˑ ˇˋ˓ˈˍ˕ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃ǫ Ǧ ʡˑˆ˃˛ǡ ˑ˔ˑ˄ˈːˑ ˈ ˇˑ˄˓ˈˇˑˬˇˈː˃ зависат условите под кои
˒ˑˏˑ˛˕˃ˑˇ˒ˑ˔˓ˈˇːˋˍˑ˕Ǥ може да се изврши набавката
– цената.
ʙˑˆ˃˔ˈ˓˃˄ˑ˕ˋˊ˃ː˃˄˃˅ˍ˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˊ˃˚ˋˋˋˊ˅ˑ˓ˋː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃
ːˈˏ˃ˇˑ˄˃˓ˋ˙ˈˎˑ˔ˈː˒˓ˈˆˎˈˇː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡ˔ˑː˃˄˃˅ˍ˃˕˃˒˓ˈˍ˖˒ˑ˔˓ˈˇːˋˍǡˍˑˬ
ˊ˃˒˃ˊ˃˓ːˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋˈ˒ˑˇˑ˄˓ˑˋː˗ˑ˓ˏˋ˓˃ː˚ˈ˔˕ˑ˔ˈ˒ˑ˔˕ˋˆː˖˅˃ˋ˒ˑˇˑ˄˃˓
˗ˋː˃ː˔ˋ˔ˍˋˈ˗ˈˍ˕Ǥ
 Една од улогите на набавката
ʙ˃ˍˑ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋ˒˓ˋː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ˏˑˉ˃˕ˇ˃˔ˈˬ˃˅˃˕ǣ се дефинира како одржување
 ˍˑˏˋ˔ˋˑːˈ˓ˋǢ на поволен однос на
друштвото со конкуренцијата.
 ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˃ˆˈː˙ˋˋǢ Притоа се мисли на
 ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˚ˍˋˇ˓˖˛˕˅˃ˋ снабдување на друштвото со
 ˊ˃˔˕˃˒ːˋ˛˕˅˃ː˃˔˕˓˃ː˔ˍˋ˗ˋ˓ˏˋǤ исти производи со пониска
цена или барем со истата
13 Јовановска-Ристевска С. И Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија, цена, како и конкуренцијата.
Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 180
29
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
 Директен начин на набавка ʜˋ˅ːˋ˕ˈ ˖˔ˎ˖ˆˋ ˆˋ ˍˑ˓ˋ˔˕˃˕ ˇ˓˖˛˕˅˃ǡ ˍˑˋ ˋˏ˃˃˕ ˒ˑ˕˓ˈ˄˃ ˑˇ ːˋ˅Ǥ ʖ˃
на стока е оној начин кога ˔˅ˑˬ˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃ǡ˕ˋˈː˃˒ˎ˃˕˖˅˃˃˕ː˃ˇˑˏˈ˔˕˅ˑ˅ˋˇː˃˒˓ˑ˅ˋˊˋˬ˃Ǥ
набавката не користи услуги
на посредници. Оваа набавка
Граф. 3 Видови посредници кои можат да се јават при набавното работење
се нарекува непосредна
набавка.

Посредници при
 Набавката што се извршува набавката
со посредство на посредник
се нарекува индиректна
набавка или посредна
набавка.
Трговски Посреднички Застапништва на
Комисионери
агенции друштва странски фирми

 Меѓу директниот и
индиректниот начин на
набавка, друштвото секогаш
се определува за тој што му е
најповолен.
 Посредничката провизија
го поскапува прометот на
стоката.
 Кога набавната служба не
е во можност да го снабди
претпријатието со директна
набавка тогаш, особено
е добредојдена помошта
од посредникот. А често
се постигнува и подобар
финансиски ефект.
 За својата работа,
посредниците во набавката
наплатуваат надомест во вид
на провизија.
 Трговските агенции вршат
три вида работи:
 склучуваат купопродажни
договори;
 посредуваат меѓу купу-
вачите и продавачите и
 даваат информации за
движењето на пазарот,
конкуренцијата и сл.
ʜ˃˄˃˅ˍ˃˒˓ˈˍ˖ˍˑˏˋ˔ˋˑːˈ˓ˋȋˍˑˏˋ˔ˋˑːˋˇ˓˖˛˕˅˃Ȍ
ʏˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕˃ː˃ˍˑˏˋ˔ˋˑːˈ˓˔ˈˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋˊˋ˓˃˒˓ˈˍ˖ːˋ˅ː˃˕˃˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˚ˍ˃
ˊ˃ˇ˃˚˃ǡ ˛˕ˑ ˬ˃ ˅˓˛˃˕ ˅ˑ ˔˅ˑˈ ˋˏˈǡ ˃ ˊ˃ ˕˖ˣ˃ ˔ˏˈ˕ˍ˃Ǥ ʡˋˈ ˒ˑ˔˓ˈˇ˖˅˃˃˕ ˅ˑ
ˑ˄ˎ˃˔˕˃ː˃˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ˋ˕ˑ˃˒ˑː˃ˎˑˆˋˊ˃˔ˏˈ˕ˍ˃ː˃ˍˑˏˋ˕ˈː˕ˑ˕Ǥ
ʙˑˏˋ˔ˋˑːˈ˓ˑ˕˔ˈ˕˓˖ˇˋˇ˃ˆˋˊ˃ˇˑ˅ˑˎˋˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˕ˈː˃˔˅ˑˬˑ˕ˍˑˏˋ˕ˈː˕ǡ
˒˃ˊ˃˕ˑ˃ː˃˔˕ˑˬ˖˅˃ˇ˃ˋˊ˅˓˛ˋ˛˕ˑ˒ˑ˒ˑ˅ˑˎː˃ː˃˄˃˅ˍ˃Ǥʙˑˏˋ˔ˋˑːˈ˓ˑ˕˒˓ˋ
ˍ˖˒˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˒ˑ˔˕˃˒˖˅˃ ˔˒ˑ˓ˈˇ ː˃ˎˑˆˑ˕ ː˃ ˔˅ˑˬˑ˕ ˍˑˏˋ˕ˈː˕Ǥ ʡˑˬ ː˃ˎˑˆ ˔ˈ
˔ˏˈ˕˃ˊ˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˊ˃ˍˑˏˋ˔ˋˑː˃ː˃˄˃˅ˍ˃Ǥ
ʜ˃˄˃˅ˍ˃˒˓ˈˍ˖˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˃ˆˈː˙ˋˋˋ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˚ˍˋˇ˓˖˛˕˅˃
ʑˑˑ˔ːˑ˅˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ˃ˆˈː˙ˋˋ˅˓˛˃˕˕˓ˋ˅ˋˇ˃˓˃˄ˑ˕ˋǣ
 ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˃˕ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋǢ
 ˒ˑ˔˓ˈˇ˖˅˃˃˕ˏˈˣ˖ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋ˕ˈˋ
 ˇ˃˅˃˃˕ˋː˗ˑ˓ˏ˃˙ˋˋˊ˃ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃˕˃ˋ˔ˎǤ
ʒˎ˃˅ː˃ ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ ː˃ ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˚ˍˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˔ˈ ˔ˑ˔˕ˑˋ ˅ˑ ˒ˑ˔˓ˈˇ˖Ǧ
˅˃˰ˈ˕ˑǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˇˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˅ˑ ˅˓˔ˍ˃ ː˃ ˍˑˏˋ˕ˈː˕ˑ˕ ˔ˑ ˕˓ˈ˕ˑ ˎˋ˙ˈ ˊ˃
ˍˑːˍ˓ˈ˕ː˃˓˃˄ˑ˕˃ǡˍ˃ˍˑˋˇ˃˅˃˰ˈː˃ˋː˗ˑ˓ˏ˃˙ˋˋˊ˃˔ˑ˔˕ˑˬ˄ˋ˕ˈː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕Ǥ
ʙ˃ˍˑ˔˒ˑ˓ˈˇː˃ˇˈˬːˑ˔˕˔ˈˬ˃˅˖˅˃˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋǤ
ʞˑ˔˓ˈˇːˋ˚ˍˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˊ˃ ˓˃ˊˎˋˍ˃ ˑˇ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˃ˆˈː˙ˋˋ ˅ˑ ˒˓˅
˓ˈˇ˅˓˛˃˕˓˃˄ˑ˕ˋː˃˚ˋ˔˕ˑ˒ˑ˔˓ˈˇ˖˅˃˰ˈǡ˃˒ˑˍ˓˃ˬ˕ˑ˃˒ˑˑ˅ˎ˃˔˕˖˅˃˰ˈː˃
ˍˑˏˋ˕ˈː˕ˑ˕ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˆˋ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˃˕ ː˃˄˃˅ˍˋ˕ˈ ˇˑ ˍ˓˃ˬǢ ˑˇːˑ˔ːˑ ˊ˃ˍˎ˖Ǧ
˚˖˅˃˰ˈ ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ ˊ˃ ˍ˖˒˖˅˃˰ˈ ˅ˑ ˋˏˈ ˋ ˒ˑ ˑ˅ˎ˃˔˕˖˅˃˰ˈ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ
Ǧː˃ˎˑˆˑˇ˃˅˃˚Ǥ
ʜ˃˄˃˅ˍ˃˒˓ˈˍ˖ˊ˃˔˕˃˒ːˋ˛˕˅˃ː˃˔˕˓˃ː˔ˍˋ˗ˋ˓ˏˋ
ʝ˅ˋˈ ˅˓˛˃˕ ˒ˑ˔˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ ˏˈˣ˖ ˇˑˏ˃˛ːˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˋ ˔˕˓˃ː˔ˍˋ˕‡ Ǧ
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋː˃˔˕ˑˍ˃Ǥʜ˃˄˃˅ˍ˃˕˃˒˓ˈˍ˖ːˋ˅˔ˈ˅˓˛ˋ˅˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃˒˓ˋˏˈ˓ˑˍ
ȋˏˑ˔˕˓˃Ȍǡˍ˃˕˃ˎˑˆˋ˒˓ˑ˔˒ˈˍ˕ǡ˔ˑˍˑˋ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˃˕ˋˎˋ˒˃ˍˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ː˃˔˕ˑˍ˃
ˑˇˍˑː˔ˋˆː˃˙ˋ˔ˍˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ː˃˔˕˓˃ː˔ˍˋ˗ˋ˓ˏˋ˅ˑː˃˛˃˕˃ˊˈˏˬ˃ǡˍˑˋˆˋ
˅ˑˇ˃˕ːˋ˅ːˋ˕ˈˊ˃˔˕˃˒ːˋ˛˕˅˃Ǥ

30
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3

Застапништво – овластена фирма во земјата што застапува  Застапништвата на странски

странски фирми врз основа на склучен договор и под одредени фирми вршат посредување
услови: нуди и склучува договори за продажба на стоки за меѓу домашните друштва и
странскитe - продавачи на
застапуваните странски фирми, држи консигнациски складишта,
стока.
организира сервиси и сл.

 Набавката преку
ʗˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ застапништвата на странски
фирми се врши врз основа
на примерок (мостра),
ʗˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ˆˋˑ˒˗˃ˮ˃˔ˋ˕ˈˑːˋˈ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋ˛˕ˑ˔ˈ˒˓˃˅˃˕ каталог и проспект, или пак
˔ˑ˙ˈˎˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛˃˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋ˕ˈˑ˄˅˓˔ˍˋː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˋˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ со испорака на стока од
˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǥʓˑˍˑˎˍ˖˔ˑˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˈ˒˓ˈˇ˅ˋˇˈːˑ консигнациски складишта на
ˋˎˋ ˇˑˍˑˎˍ˖ ˕ˑ˃ ˒˓ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃ ˑˇ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˑ˄ˋ˚˃ˋǡ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˋˏ˃ странски фирми во нашата
ˑ˄˅˓˔ˍ˃ˇ˃ˏ˖ˬ˃ˇˑ˔˕˃˅ˋȋˋ˔˒˓˃˕ˋȌ˔˕ˑˍ˃˕˃ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ˕ˑˏˈ˔˕ˑǤ земја.
ʝˇˇ˓˖ˆ˃˔˕˓˃ː˃ǡ˒˃ˍǡˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˋˏ˃ˑ˄˅˓˔ˍ˃ˇ˃ˬ˃˒˓ˈˊˈˏˈˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃
˔˕ˑˍ˃ˇˑˍˑˎˍ˖˕˃˃˔ˑˑˇ˅ˈ˕˔˕˅˖˅˃ː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋˋˇ˃ˏ˖ˬ˃ˋ˔˒ˎ˃˕ˋ  Извршувањето на набавката
ː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˒˓ˑ˕ˋ˅˅˓ˈˇːˑ˔˕˃ˊ˃˕˃˃˔˕ˑˍ˃Ǥʗ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈ˕ˑː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ги опфаќа сите активности
ˑˇ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˋ ˋ˔˒ˎ˃˕˃˕˃ ː˃ ːˈˬˊˋː˃˕˃ ˒˓ˑ˕ˋ˅˅˓ˈˇːˑ˔˕ ˔ˈ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ːˋ што се прават, со цел да
ˑ˄˅˓˔ˍˋː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˛˕ˑ˕ˑˬˆˋˋˊ˅˓˛˖˅˃˒˓ˈˍ˖˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˓˃˄ˑ˕ˋǣ се извршат договорените
обврски на продавачот
 ˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˑ˓˃˚ˍ˃ˊ˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ˇˑ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǣ и купувачот во врска со
набавката.
 ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈˋˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˇˑ˔˕˃˅ˈː˃˕˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ˑˇ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǣ
 ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋˇˑ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃Ǣ
 Продавачот има обврска
 ˍˑː˕˓ˑˎ˃ ˋ ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ ȋˎˋˍ˅ˋˇ˃˙ˋˬ˃ ː˃ ˇˑ˔˕˃˅ˈːˋ˕ˈ ˗˃ˍ˕˖˓ˋ ˑˇ да му ја достави (според
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˋˑˇˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˅ˑ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃ȌǤ диспозиција) да му ја испрати
стоката во определеното
Граф. 4 Договорни обврски на купувачот при извршување на набавката место на купувачот,.

 Купувачот има обврска да ја

Купувач преземе испорачаната стока
доколку таа соодветствува
на договорените услови и да
му ја исплати на продавачот
противвредноста за таа стока.
Преземање и
Испраќање на Рекламации до Контрола и
контрола на
порачка продавачот плаќање
испораката  Преземањето на испораката
од продавачот и исплатата
на нејзината противвредност
се договорни обврски
ʗ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˑ˓˃˚ˍ˃ˊ˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ˇˑ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ на купувачот, што тој ги
ʞˑ˓˃˚ˍ˃˕˃ˬ˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˔ˑˍˑˬ˃˕ˑˬˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ извршува преку следниве
ː˃˄˃˅ˍ˃ ː˃ ːˈˍˑˬ˃ ˔˕ˑˍ˃ ˋˎˋ ˖˔ˎ˖ˆ˃ ˑˇ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎ ˋˎˋ работи:
˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑǤ ʠˑ ˔ˍˎ˖˚ˈːˋˑ˕ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ ˊ˃ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑǡ ˔ˈ  испраќање на порачка;
ˇˑˆˑ˅˃˓˃ˆˎˑ˄˃ˎːˑ˕ˑˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˏ˖  преземање и контрола на
ˬ˃ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥ ʡ˃ˍ˅˃˕˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ǡ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˬ˃ ˑ˔˕˅˃˓˖˅˃ ˔ˑ доставената испорака од
ˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃ˇˑˍ˖ˏˈː˕˒ˑ˓˃˚ˍ˃Ǥ продавачот;
 рекламации до
ʞˑ˓˃˚ˍ˃˕˃ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ˅ˑ˖˔ː˃ˋˎˋ˒ˋ˔ˏˈː˃˗ˑ˓ˏ˃ǡˑ˄ˋ˚ːˑ˕˃˃˔ˑˇ˓ˉˋ
продавачот во врска со
ˋ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˖˔ˎˑ˅ˋ ː˃ ˒˓ˋˏˈ˓ǣ ˊ˃ ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈǡ ː˃˚ˋː ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ǡ ˓ˑˍ ː˃ испораката;
ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ˋˇ˓Ǥ
 контрола и плаќање.

31
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
 Кога и продавачот и
купувачот се наоѓаат на
исто подрачје, купувачот ја
презема стоката од складот
на продавачот.
 Кога купувачот и продавачот
се територијално разделени,
често продавачот ја
транспортира договорената
стока до купувачот.
 Со приемот на испораката на
купувачот, тој треба да утврди
дали количеството на стоката
одговара на договорот.
 Во практика тоа најчесто
претставуваат работи кои
договорните страни при
испораката стоката ја бројат,
ја мерат или ја вагаат
 Кога продавачот и купувачот
или негов претставник имаат
седиште или живеалиште
во исто место, а испораката
на стоката треба да се
изврши во тоа место на
складиштето на продавачот,
продавачот мора да го повика
купувачот или неговиот
претставник да присуствува
при утврдувањето на
количеството. Како
претставник на купувачот се
смета и шпедитерот на кој
што купувачот му ја доверил
стоката.
32
ʞ˓ˈˊˈˏ˃˰ˈˋˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˇˑ˔˕˃˅ˈː˃˕˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃
ˑˇ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕
ʓˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˑ˕ˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˋˎˋ ˖˔ˎ˖ˆ˃ǡ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˆˑ
˒˓ˈˊˈˏˈ ˑˇ ˏ˃ˆ˃˙ˋːˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˋˎˋ ˒˃ˍ ˑˇ ˇ˓˖ˆˑ ˏˈ˔˕ˑ ˛˕ˑ ˈ
ˑˇː˃˒˓ˈˇ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˑǤ ʝ˄ˋ˚ːˑǡ ˍˑˆ˃ ˋ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˋ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˔ˈ ː˃ˑˣ˃˃˕
ː˃ˋ˔˕ˑ˒ˑˇ˓˃˚ˬˈǡˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˬ˃˒˓ˈˊˈˏ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˑˇ˔ˍˎ˃ˇˑ˕ː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǥ
ʙˑˆ˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˋ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˔ˈ ˕ˈ˓ˋ˕ˑ˓ˋˬ˃ˎːˑ ˓˃ˊˇˈˎˈːˋǡ ˚ˈ˔˕ˑ
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˬ˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ˇˑˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥʛˈˣ˖˕ˑ˃˄ˈˊ
ˑˆˎˈˇː˃ˍˑˬː˃˚ˋːˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˬ˃˒˓ˈˊˈˏ˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ˑˇ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡ
˒˓ˋːˈˬˊˋːˑ˕ˑ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈˏˑ˓˃ˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛ˋˍ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ː˃ˋˍ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ː˃
ˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʙˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ȋˍ˅˃ː˕ˋ˕ˈ˕ˑ˕Ȍˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃
ʙˑː˕˓ˑˎ˃ ː˃ ȋˍ˅˃ː˕ˋ˕ˈ˕ˑ˕Ȍ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃
˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔˕˅˃˓ːˑ˕ˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˔ˑ ˑː˃
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ˛˕ˑ ˈ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˑǤ ʙ˅˃ː˕ˋ˕ˈ˕ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˈ ˔ˑ˔˕˃˅ˈː ˇˈˎ ː˃
˒˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕ ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˊ˃ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥ ʠˑ ˒˓ˋˈˏˑ˕ ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ː˃
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ˕ˑˬ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˖˕˅˓ˇˋˇ˃ˎˋˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˑˇˆˑ˅˃˓˃ː˃
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ǡ˅ˑ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˃˕ˑ˃ˋː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ˔ˈ˓˃˄ˑ˕ˋǣ˒˓ˋˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃˔˕˓˃ːˋ˕ˈ
ˬ˃˄˓ˑˬ˃˕ǡˬ˃ˏˈ˓˃˕ˋˎˋˬ˃˅˃ˆ˃˃˕˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˬ˃ ˅˓˛ˋ
ˋˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǥʏˍˑˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ˬ˃˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˒˓ˋ
ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˑˇ ːˈˆˑ˅ˋˑ˕ ˔ˍˎ˃ˇ ˋˎˋ ː˃ ˇ˓˖ˆˑ ˏˈ˔˕ˑǡ ˕ˑˬ ˕˓ˈ˄˃
ˇ˃ ˆˑ ˒ˑ˅ˋˍ˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ Ǧ ˃ˍˑ ˔ˑ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˕ˑ˃ ˈ ː˃ˆˎ˃˔ˈːˑǤ ʏˍˑ ˕˃ˍ˃ ːˈ
˒ˑ˔˕˃˒ˋǡ˕ˑˆ˃˛˔ˈ˒˓ˋˊː˃˅˃ˍ˃ˍˑ˅ˋ˔˕ˋːˋ˕ˑˑː˃ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑ
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˮˈˬ˃˖˕˅˓ˇˋ˒˓ˋːˈˬˊˋːˑ˕ˑ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈǤ
ʓˑˍˑˎˍ˖ːˈˈˏˑˉːˑˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˇ˃˔ˈ˖˕˅˓ˇˋ˅ˑˏˈ˔˕ˑ˕ˑˋ
˅ˑ˅˓ˈˏˈ˕ˑː˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃˕ˑˆ˃˛ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˄ˈˊˑˇˎ˃ˆ˃˰ˈǡ
ˍˑˆ˃ˈ˕ˑ˃ˏˑˉːˑ˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˆˑ˖˕˅˓ˇˋˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʙˑˆ˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˋ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˋˎˋ ːˈˆˑ˅ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋˍ ˋˏ˃˃˕ ˔ˈˇˋ˛˕ˈ
ˋˎˋˉˋ˅ˈ˃ˎˋ˛˕ˈ˅ˑˋ˔˕ˑˏˈ˔˕ˑǡ˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛ˋ
˅ˑ˕ˑ˃ˏˈ˔˕ˑː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˏˑ˓˃ˇ˃ˆˑ˒ˑ˅ˋˍ˃
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˋˎˋːˈˆˑ˅ˋˑ˕˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋˍˇ˃˒˓ˋ˔˖˔˕˅˖˅˃˒˓ˋ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑǤʙ˃ˍˑ˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋˍː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˔ˈ˔ˏˈ˕˃ˋ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ǡː˃
ˍˑˬ˛˕ˑˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˏ˖ˬ˃ˇˑ˅ˈ˓ˋˎ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʓˑˍˑˎˍ˖ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡ ˅ˑ ˑ˅ˑˬ ˔ˎ˖˚˃ˬ ːˈ ˆˑ ˒ˑ˅ˋˍ˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˋˎˋ
ːˈˆˑ˅ˋˑ˕˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋˍˇ˃˒˓ˋ˔˖˔˕˅˖˅˃ǡ˔ˈ˒˓ˈ˕˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃ˇˈˍ˃ˈˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ːˑ
ˑː˃ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˛˕ˑˆˑ˖˕˅˓ˇˋˎˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˅ˑ˔˅ˑˈ˕ˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈǤ˛˕ˑˊː˃˚ˋǡ
˔ˈ˕˓ˆː˖˅˃ˑˇˑː˃˛˕ˑˆˑ˖˕˅˓ˇˋˎˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ˃ːˈ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡ˒˓ˋ˛˕ˑː˃
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˎˈˉˋ ˕ˑ˅˃˓ˑ˕ ː˃ ˇˑˍ˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˍˑˆ˃ ˔˃ˍ˃ ˇ˃ ˇˑˍ˃ˉˈ ˇˈˍ˃ ːˈ
ˈ˕ˑ˚ːˑˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ˛˕ˑˆˑ˖˕˅˓ˇˋˎˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥʝ˅˃˔ˈˬ˃˅˖˅˃ˍ˃ˍˑˈˇˈː
˅ˋˇ ˔˃ːˍ˙ˋˬ˃ ˛˕ˑ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ːˈ ˆˑ ˋˊ˅ˈ˔˕ˋˎ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥ ʞˑːˈˍˑˆ˃˛ ˒˓ˋ
˖˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ˔ˈ˅˓˛ˋˍˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋˊ˃˒ˋ˔ːˋˍǤ
ʡˑ˃ ˈ ˔ˎ˖˚˃ˬˑ˕ǡ ˍˑˆ˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˋˎˋ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˆˑ ˖˕˅˓ˇˋ
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ ˔ˑ ˒˓ˈ˅ˈˊ˖˅˃˚ˑ˕ ˋˎˋ ˔ˑ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ǡ ˃ ˒˓ˈ˅ˈˊ˖˅˃˚ˑ˕ ˋˎˋ
˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ ˑˇ˄ˋˬ˃˕ ˇ˃ ˋˊˇ˃ˇ˃˕ ˋ˔˒˓˃˅˃ ˊ˃ ˖˕˅˓ˇˈːˑ˕ˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑǤ ʠˑ
ˍˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋ ˊ˃˒ˋ˔ːˋˍǡ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˔ˈ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃ ˋ ˅ˑ ˔ˎ˖˚˃ˬ
˖˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑˇ˃˔ˈ˅˓˛ˋ˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˄ˈˊ˒˓ˋ˔˖˔˕˅ˑː˃
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˋˎˋː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˄ˈˊ˒˓ˋ˔˖˔˕˅ˑː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǥ
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
ʡ˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˔˒ˑˏˈːˈ ˇˈˍ˃ ˍˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋˑ˕ ˊ˃˒ˋ˔ːˋˍ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈ ː˃  Квалитетот може да се
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑːˈ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˒ˑ˕˒ˑˎːˑˇˑˍ˃ˊːˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑǡ˕˖ˍ˖˔˖ˇˑ˕˕ˑ˃ˆˑ договори на различни
˙ˈːˋ˔ˑˑˆˎˈˇː˃ː˃˚ˋːˑ˕ˋˑˍˑˎːˑ˔˕ˋ˕ˈ˒ˑˇˍˑˋˈ˔ˑ˔˕˃˅ˈːǤʙˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋˑ˕ начини:
ˊ˃˒ˋ˔ːˋˍ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˑˇ˓ˉˋǣ  со опис,
 според спецификација,
ͳǤ ʜ˃˚ˋːː˃ˍˑˬ˛˕ˑˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ˈˋˇˈː˕ˋ˗ˋˍ˖˅˃ː˃Ǣ  со мостра, модел и
ʹǤ ʙˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑː˃˔˕ˑˍ˃ˋ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˕ˑ˃ˍˑˆ˃ǡˍ˃ˇˈˋː˃ˍˑˬː˃˚ˋːˈ  на друг начин.
˖˕˅˓ˇˈːˑ˕ˑ˃Ǣ
͵Ǥ ʗˏˈ˕ˑǡˊ˃ːˋˏ˃˰ˈ˕ˑˋ˃ˇ˓ˈ˔˃˕˃ː˃˚ˎˈːˑ˅ˋ˕ˈː˃ˍˑˏˋ˔ˋˬ˃˕˃Ǥ
ʖ˃˒ˋ˔ːˋˍˑ˕ˆˑ˒ˑ˕˒ˋ˛˖˅˃˃˕˒˓ˋ˔˖˕ːˋ˕ˈ˔˕˓˃ːˍˋˋˎˋːˋ˅ːˋ˕ˈ˒˓ˈ˕˔˕˃˅Ǧ  Квалитетот може да се
определи со опишување
ːˋ˙ˋǡ˚ˎˈːˑ˅ˋː˃ˍˑˏˋ˔ˋˬ˃˕˃ǡ˔˅ˈˇˑ˙ˋˋ˔ˎǤ
на физичките и хемиските
својства на стоката.
ʙˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕
ʙ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ ː˃ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ ː˃˚ˋːˋǣ ˔ˑ ˑ˒ˋ˔ǡ ˔˒ˑ˓ˈˇ
 Квалитетот на стоката може
˔˒ˈ˙ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃ǡ˔ˑˏˑ˔˕˓˃ǡˏˑˇˈˎˋː˃ˇ˓˖ˆː˃˚ˋːǤʙ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ да се определи според
ˑ˒˓ˈˇˈˎˋ ˔ˑ ˑ˒ˋ˛˖˅˃˰ˈ ː˃ ˗ˋˊˋ˚ˍˋ˕ˈ ˋ ˘ˈˏˋ˔ˍˋ˕ˈ ˔˅ˑˬ˔˕˅˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ називот и според потеклото.
ʞ˓ˋˏˈ˓ǣǦ˒˓ˋˇˑˆˑ˅˃˓˃˰ˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˑˇ˕ˈˍ˔˕ˋˎː˃˕˃ˋːˇ˖˔˕˓ˋˬ˃˕˓ˈ˄˃
ˇ˃ ˔ˈ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ ːˈ ˔˃ˏˑ ˅ˋˇˑ˕ ː˃ ˅ˑˎː˃ ˋˎˋ ˇ˓˖ˆˋ ˔˖˓ˑ˅ˋːˋǡ ˆ˖˔˕ˋː˃ ː˃
˕ˍ˃ˈ˰ˈ˕ˑǡ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑ˔˕˃ ː˃ ˄ˑˋ˕ˈǡ ˕˖ˍ˖ ˋ ˒˓ˑ˙ˈː˕ˑ˕ ː˃ ˅ˑˎː˃˕˃ǡ ˔˅ˋˎ˃˕˃ǡ  Контролата може да се
˒˃ˏ˖ˍˑ˕ˋ˔ˎǤʗ˔˕ˑ˕˃ˍ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎˋ˔˒ˑ˓ˈˇ спроведува кај купувачот
ː˃ˊˋ˅ˑ˕ˋ˔˒ˑ˓ˈˇ˒ˑ˕ˈˍˎˑ˕ˑǤ или пак од страна на некое
специјализирано друштво за
ʓˑˍˑˎˍ˖ ː˃ˊˋ˅ˑ˕ ː˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ ˇˑ˄ˋˎ ˅ˑ ˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ ˔˅ˑˈ вршење на оваа контрола.
ˍˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎːˑǦ ˕ˈ˘ːˋ˚ˍˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈ ˕ˑˆ˃˛ ˔ˑ ː˃ˊˋ˅ˑ˕ ˔ˈ ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ ˋ
ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕Ǥʡ˃ˍ˅ˋ˕ˈː˃ˊˋ˅ˋː˃˔˕˃ː˖˅˃˃˕ǡ˒ˑ˒˓˃˅ˋˎˑ˔˒ˑ˓ˈˇ˒ˑ˕ˈˍˎˑ˕ˑː˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǡ ˑˇˇˈˎːˋ ː˃ˊˋ˅ˋ ˔ˑ ˅˓ˈˏˈ ˆˑ ˆ˖˄˃˕ ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒ˑ˕ˈˍˎˑ˕ˑ  Атестот претставува потврда,
ˋ ˔˕˃ː˖˅˃˃˕ ˒ˑˋˏ ˊ˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕Ǥ ʡ˃ˍˑ˅ ˈ ˔ˎ˖˚˃ˬˑ˕ ˔ˑ ˍ˃˗ˈ˕ˑ ǷʟˋˑDz ˍˑˈ˛˕ˑ уверение, документ за
ˆˑ ˇˑ˄ˋˎˑ ˋˏˈ˕ˑ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˄˓˃ˊˋˎ˔ˍ˃˕˃ ˒˓ˑ˅ˋː˙ˋˬ˃ Ǥ ʓˑˇˈˍ˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ потекло, својствата и
ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˔˒ˑ˓ˈˇ˄˃ ː˃ ˗ˋˊˋ˚ˍˋ˕ˈǡ ˘ˈˏˋ˔ˍˋ˕ˈ ˋ ˇ˓˖ˆˋ˕ˈ квалитетот на производот.
ˑ˔ˑ˄ˈːˑ˔˕ˋ ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ǡ ˔ˑ ˑːˋˈ ˛˕ˑ ˔ˈ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋ ˅ˑ Доколку контролата на
квалитетот укаже на
ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥ
определени отстапувања
од она што е договорено,
ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ купувачот има право на
рекламација.
Граф. 5 Видови рекламации од страна на купувачот со цел отстранување на
пропусти во врска со определена испорака на стока.
 По извршената контрола
Рекламации издаваат потврда - атест.

 Атестот претставува потврда,

Рекламации за квантитет Рекламации за квалитет
уверение, документ за
потекло, својствата и
квалитетот на производот.

ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋː˃ˍ˅˃ː˕ˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃
 Доколку контролата на
ʑˑ ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˃˕˃ ˔ˈ ˔ˏˈ˕˃ ˇˈˍ˃ ˍ˖˔ˑˍˑ˕ ː˃ ˍ˅˃ː˕ˋ˕ˈ˕ˑ˕ ȋˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑȌ
квалитетот укаже на
ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˓˃ˊˎˋˍ˃˕˃ ˏˈˣ˖ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ːˑ˕ˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ˋ определени отстапувања
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ ˍˑˈ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˆˑ ː˃ˊː˃˚ˋˎ ˅ˑ ˒˓ˈ˅ˑˊːˋ˕ˈ ˋ˔˒˓˃˅ˋǡ ˅ˑ од она што е договорено,
˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃ǡ˅ˑˋ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃˕˃ˋˎˋː˃ˇ˓˖ˆː˃˚ˋːǤ купувачот има право на
ʓˑˍˑˎˍ˖ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˑˊː˃˚ˋˎ ˇˈˍ˃ ˋ˔˒˓˃˕ˋˎ ˋˎˋ ː˃ ˇ˓˖ˆ ː˃˚ˋː ˋ˔˒ˑǦ рекламација.

33
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Кусокот на квантитетот
(количеството) на стоката
претставува разликата меѓу
испорачаното количество и
количеството кое продавачот
го назначил во превозните
исправи, во фактурата, во
испратницата или на друг
начин.
Доколку купувачот констатира
соодветни пропусти најчесто
доставува рекламации.
Рекламацијата претставува
приговор за неизвршените
договорни обврски.
Рекламацијата претставува
приговор од купувачот на
продавачот во врска со
квалитетот, количеството и
други забелешки во однос на
продажбата и испораката на
стоката.
Продавачот, односно
испорачувачот на стоката
е должен да ги задоволи
барањата од рекламацијата.
34
˓˃˚˃ˎ ˕ˑˎˍ˖ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ˔˕ˑˍ˃ ˍˑˎˍ˖ ˛˕ˑ ˖˕˅˓ˇˋˎ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ ˕ˑˆ˃˛
ːˈ ˒ˑ˔˕ˑˋ ˔˒ˑ˓ ˅ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ːˑ˕ˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ ʛˈˣ˖
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˋ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˈ ˅˃ˉːˑ ˇ˃ˎˋ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ˎ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ
˛˕ˑ˔˒ˑ˓ˈˇˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕˄ˋˎˇˑˎˉˈːˇ˃ˆˑˋ˔˒ˑ˓˃˚˃Ǥ
ʓˑˍˑˎˍ˖ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˍˑː˔˕˃˕ˋ˓˃ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋ ˒˓ˑ˒˖˔˕ˋǡ ˕ˑˬ ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ
ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃ ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ ˅ˑ ˅˓˔ˍ˃ ˔ˑ ˒˓ˑ˒˖˔˕ˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˆˋ ˍˑː˔˕˃˕ˋ˓˃ ˒˓ˋ
ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ː˃ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑˋˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃Ǥ
ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˒˓ˋˆˑ˅ˑ˓ ˊ˃ ːˈˋˊ˅˓˛ˈːˋ˕ˈ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ːˋ
ˑ˄˅˓˔ˍˋǡ ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ˒˓ˋˆˑ˅ˑ˓ ˑˇ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˅ˑ ˅˓˔ˍ˃ ˔ˑ
ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ǡ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ ˋ ˇ˓˖ˆˋ ˊ˃˄ˈˎˈ˛ˍˋ ˅ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ˋ
ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥʞˑ˒˓˃˅ˋˎˑǡ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡˑˇːˑ˔ːˑˋ˔˒ˑ˓˃˚˖˅˃˚ˑ˕ː˃
˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˈˇˑˎˉˈːˇ˃ˆˋˊ˃ˇˑ˅ˑˎˋ˄˃˓˃˰˃˕˃ˑˇ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃Ǥ
ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˕ˈ ˍˑˋ ː˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˏ˖ ˔ˈ ˖˒˃˕ˈːˋ ˒˓ˈˍ˖ ˕ˈˎˈ˗ˑːǡ ˔ˑ
˕ˈˎˈˆ˓˃ˏ˃ ˋˎˋ ˒˓ˈˍ˖ ˕ˈˎˈ˒˓ˋː˕ˈ˓ ˕˓ˈ˄˃ ˋ˔˕ˋ˕ˈ ˅ˈˇː˃˛ ˇ˃ ˄ˋˇ˃˕ ˒ˑ˕˅˓Ǧ
ˇˈːˋ ˔ˑ ˒˓ˈ˒ˑ˓˃˚˃ːˑ ˒ˋ˔ˏˑǤ ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˕ˈ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˄ˋˇ˃˕ ˍˑːˍ˓ˈ˕ːˋ ˋ
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋǤʞ˓ˋˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈ˕ǤˈǤ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˕ˈ˅ˑ˅ˋˇː˃ːˈˍˑˋˑ˒˛˕ˋˋˊˬ˃˅ˋ
ˇˈˍ˃ ˒˓ˋˏˈːˑ˕ˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ːˈ ˑˇˆˑ˅˃˓˃ ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˑ˕ˑ ːˈ ˔ˈ ˇˑ˅ˑˎːˋǤ
ʡ˓ˈ˄˃ ˕ˑ˚ːˑ ˇ˃ ˔ˈ ː˃˅ˈˇˈ ˍˑˎˍ˖ ˖˕˅˓ˇˈːˑ˕ˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ˑ˕˔˕˃˒˖˅˃ ˑˇ
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˑ˕ˑǤ
ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃
ʙ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˈ ˇˑˎˉˈː ˅ˑ ˓ˑˍˑ˕ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː ˊ˃ ˇ˃˅˃˰ˈ ː˃ ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋǡ ː˃
˔ˋˆ˖˓ˈː ː˃˚ˋː ˇ˃ ˆˑ ˋˊ˅ˈ˔˕ˋ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˊ˃ ˒˓ˋˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˅ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃
ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʙ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˏ˖ˇˑ˔˕˃˅ˋˋˋ˔˒˓˃˅˃ˊ˃˖˕˅˓ˇˈːˋˑ˕
ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˇˑˍˑˎˍ˖ˬ˃ˋˏ˃Ǥʞ˓ˋ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕
˕˓ˈ˄˃ ˕ˑ˚ːˑ ˇ˃ ˆˋ ˑˊː˃˚ˋ ːˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋ˕ˈǤ ʜˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋ˕ˈ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˄ˋˇ˃˕
ˑˊː˃˚ˈːˋ˕˃ˍ˃˛˕ˑ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˇ˃ˏˑˉˈˇ˃ˑ˙ˈːˋˊ˃ˍ˃ˍ˅ˋːˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋ˔ˈ
˓˃˄ˑ˕ˋǤ
ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˄ˋˇˈ ˕˃ˍ˅˃ ˇ˃ ˏˑˉˈ ˕ˑ˚ːˑ ˇ˃ ˆˑ ˊ˃˒ˑˊː˃ˈ
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˔ˑːˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋ˕ˈː˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃Ǥʞ˓˃˅˃˕˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕
ˊ˃ ˔ˎ˖˚˃ˬ ˍˑˆ˃ ˮˈ ˔ˈ ˒ˑˬ˃˅˃˕ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ ːˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋ ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃
˔˕ˑˍ˃ǡ˔ˈǣ
ͳǤ ʓ˃ ˄˃˓˃ ˑˇ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ːˈˇˑ˔˕˃˕ˑˍˑ˕ ˇ˃ ˆˑ ˑ˕˔˕˓˃ːˋ ˋˎˋ ˇ˃ ˏ˖
ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ˇ˓˖ˆ˃˔˕ˑˍ˃ǡˑˇːˑ˔ːˑˇ˃˄˃˓˃ˋ˔˒ˑˎː˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕Ǣ
ʹǤ ʓ˃˄˃˓˃ː˃ˏ˃ˎ˖˅˃˰ˈː˃˙ˈː˃˕˃Ǣ
͵Ǥ ʓ˃ˋˊˬ˃˅ˋˇˈˍ˃ˆˑ˓˃˔ˍˋː˖˅˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕Ǣ
ʑˑ ˔ˈˍˑˬ ˑˇ ˑ˅ˋˈ ˔ˎ˖˚˃ˋ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˋˏ˃ ˒˓˃˅ˑ ˇ˃ ˄˃˓˃ ˋ ː˃ˇˑˏˈ˔˕ ː˃
˛˕ˈ˕˃ǡ˃˒ˑˍ˓˃ˬːˈ˃ˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˏ˖ˑˇˆˑ˅˃˓˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˋˊ˃˛˕ˈ˕˃˕˃
ˍˑˬ˃ˏ˖ˈ˒˓ˋ˚ˋːˈ˕˃˒ˑ˓˃ˇˋːˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋ˕ˈː˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
ʏˍˑ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ːˈ ˆˑ ˇˑ˄ˋˈ ˄˃˓˃ːˑ˕ˑ ˋ˔˒ˑˎː˖˅˃˰ˈ ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˅ˑ
˓˃ˊ˖ˏˈː ˓ˑˍǡ ˕ˑˬ ˆˑ ˊ˃ˇ˓ˉ˖˅˃ ˒˓˃˅ˑ˕ˑ ˇ˃ ˆˑ ˓˃˔ˍˋːˈ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˋˎˋ ˇ˃ ˬ˃
ː˃ˏ˃ˎˋ˙ˈː˃˕˃Ǥ
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
ʙˑː˕˓ˑˎ˃ˋ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈȋˎˋˍ˅ˋˇ˃˙ˋˬ˃Ȍː˃ˇˑ˔˕˃˔˃ːˋ˕ˈ˗˃ˍ˕˖˓ˋ  Рекламацијата треба точно
ˑˇ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˋˑˇˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˅ˑ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ː˃ да го запознае продавачот
со недостатоците на
ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ испорачаната стока.
ʞ˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˈ ˇˑˎˉˈː ˇ˃ ˏ˖ ˆˋ ˒˓ˈˇ˃ˇˈ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˔ˋ˕ˈ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋ
ˋˎˋ˅ˑˑ˄ˋ˚˃ˈːˋ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˛˕ˑˏ˖ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃˃˕ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕
˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈ˔ˑ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ  Правата на купувачот за
ʙ˃ˍˑ ˑ˔ːˑ˅ːˋ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃ ˍˑˋ ˔ˈ ˙ˈːˋ ˋ˔˒˓˃˅ːˑ˔˕˃ ː˃ случај кога ќе се појават
материјални недостатоци на
ː˃˄˃˅ː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃ǡˋ˅˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃ˍˑˋ˔ˈˋˊ˅˓˛˖˅˃ˋ˔˒ˎ˃˕˃˕˃ː˃˕˃˃˓˃˄ˑ˕˃
испорачаната стока се:
˔ˈǣ˒ˑ˓˃˚ˍ˃ǡˋ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃ǡ˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕ˋ˔ˎǤ
- Да бара од продавачот
ʞ˓ˈˇ ˇ˃ ˔ˈ ˋˊ˅˓˛ˋ ˋ˔˒ˎ˃˕˃˕˃ ː˃ ˇˑ˔˕˃˔˃ːˋ˕ˈ ˗˃ˍ˕˖˓ˋǤ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˆˋ недостатокот да го
˒˓ˋ˄ˋ˓˃˔ˋ˕ˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋˑˇˍˑˋˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˅ˋˇˋˇˈˍ˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ˆˋ˒ˑˏˋː˃ˎ˃ отстрани или да
˔ˋ˕ˈ ˅ˋˇˑ˅ˋ ː˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃ ˋ ˇˈˍ˃ ˒˓ˋ˕ˑ˃ ˈ ˍˑː˔˕˃˕ˋ˓˃ːˑ ˋ˔˒˓˃˅ːˑ˔˕˃ ˅ˑ му испорача друга
ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ стока, односно да
бара исполнување на
ʓˑˆˑ˅ˑ˓ˈː˃˕˃ː˃˄˃˅ˍ˃˔ˈ˔ˏˈ˕˃ˊ˃ˇˈ˗ˋːˋ˕ˋ˅ːˑˊ˃˅˓˛ˈː˃˔ˑˋ˔˒ˎ˃˕˃˕˃
договорот;
ː˃˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃Ǥ
- Да бара намалување на
ʜ˃ ˔ˈˍˑˬ˃ ˗˃ˍ˕˖˓˃ ˛˕ˑ ˈ ˒˓ˈˆˎˈˇ˃ː˃ ˋ ˍˑː˕˓ˑˎˋ˓˃ː˃ǡ ˎˋˍ˅ˋˇ˃˕˖˓˃˕˃ цената;
˔˕˃˅˃ ˎˋˍ˅ˋˇ˃˙ˋˑːˈː ˒ˈ˚˃˕Ǥ ʡ˃ˍ˃ ˑˊː˃˚ˈː˃˕˃ ˗˃ˍ˕˖˓˃ǡ ˔ˑ ː˃ˎˑˆ ˊ˃ ːˈˬˊˋǦ - Да изјави дека го
ː˃˕˃ ˋ˔˒ˎ˃˕˃ǡ ˋ ˔ˈ ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃ ː˃ ˄ˎ˃ˆ˃ˬː˃˕˃Ǥ ʏ ˔ˑ ˋˊ˅˓˛ˈː˃˕˃ ˋ˔˒ˎ˃˕˃ ː˃ раскинува договорот;
˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ˈˊ˃˅˓˛ˈː˃Ǥ - Купувачот има право да
бара и надомест на штета
ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰‡
ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˔ˋ˔˕ˈˏ˃˕˔ˍˑ˓ˈˆˋ˔˕˓ˋ˓˃˰ˈː˃˔ˋ˕ˈ
ˋˊˏˈːˋ˛˕ˑː˃˔˕˃ː˖˅˃˃˕˅ˑ˕ˈˍˑ˕ː˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ː˃˄˃˅ˍ˃Ǥ

Граф. 6 Видови евиденција во набавното работење

Евиденција на добавувачи

Евиденција на понуди

Евиденција на порачки и договори

Евиденција на набавка

Евиденција на набавни цени

Евиденција на извршување на планот

на набавка

Евиденција на рекламации

35
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Евиденцијата на набавката
претставува систематско
регистрирање на сите измени
што настануваат во текот на
извршувањето на определена
набавка.
Значењето на евиденцијата
на набавката се огледа
во можноста врз основа
на податоците што таа ги
регистрира, да се анализира
и контролира извршувањето
на набавката.
Во основа се јавуваат
следниве видови
евиденција на набавката; на
добавувачите; на понудите;
на порачките и договорите;
на набавните цени; на
извршувањето на планот на
набавките и на рекламациите.
Илустрација 9
Електронска евиденција на
добавувачи
36
ʖː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˑ˅˃˃ ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ˔ˈ ˑˆˎˈˇ˃ ˅ˑ ˏˑˉːˑ˔˕˃ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃
ː˃ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˕˃˃ ˆˋ ˓ˈˆˋ˔˕˓ˋ˓˃ǡ ˇ˃ ˔ˈ ˃ː˃ˎˋˊˋ˓˃ ˋ ˍˑː˕˓ˑˎˋ˓˃
ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǥ
ʑˑˑ˔ːˑ˅˃˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˅ˋˇˑ˅ˋˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ǢͳͶ
 ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋ˕ˈǢ
 ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃˒ˑː˖ˇˋ˕ˈǢ
 ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃˒ˑ˓˃˚ˍˋ˕ˈˋˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈǢ
 ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃ː˃˄˃˅ːˋ˕ˈ˙ˈːˋǢ
 ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒ˎ˃ːˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍˋ˕ˈˋ
 ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃˕˃ː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˕ˈǤ
ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃˕˃ ː˃ ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋ˕ˈ ˔ˈ ˅ˑˇˋ ˅ˑ ˍ˃˓˕ˑ˕ˈˍ˃ ˅ˑ ˍˑˬ˃ ˔ˈˍˑˬ
ˑ˔ˈ˄ˈːˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋˏ˃˔˅ˑˬ˃ˍ˃˓˕ˋ˚ˍ˃Ǥʙ˃˓˕ˋ˚ˍˋ˕ˈ˔ˈˆ˓˖˒ˋ˓˃˃˕˒ˑ˅ˋˇˑ˅ˋ
˔˕ˑˍˋǤʠˑˍ˃˓˕ˋ˚ˍˋ˕ˈ˔ˈˑ˒˗˃˕ˈːˋǡˍ˃ˍˑ˒ˑ˔˕ˑˬːˋ˕ˈǡ˕˃ˍ˃ˋ˒ˑ˕ˈː˙ˋˬ˃ˎːˋ˕ˈ
ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋǤ ʜ˃ ˑ˒˃˚ˋː˃˕˃ ː˃ ˍ˃˓˕ˋ˚ˍ˃˕˃ ˑ˄ˋ˚ːˑ ˔ˈ ː˃˅ˈˇ˖˅˃˃˕ ːˈˍˑˋ
˒ˑˇˈ˕˃ˎːˋ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˇˑ˄˃˅˖˅˃˚Ǥ
ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃˕˃ː˃˒ˑː˖ˇˋ˕ˈ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˓ˈˆˋ˔˕˓ˋ˓˃˰ˈː˃˒˓ˋˏˈːˋ˕ˈ
˒ˑː˖ˇˋˑˇˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋ˕ˈˋ˔ˈ˅ˑˇˋ˔˃ˏˑˊ˃˒ˑˊː˃˚˃ˬːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˛˕ˑ˔ˈ
˒˓ˈˇˏˈ˕ ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǥ ʠˑ ːˈ˃ ˔ˈ ˓ˈˆˋ˔˕˓ˋ˓˃Ǣ ˑˇ ˍˑˆˑǡ ˅ˑ ˍˑˈ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑǡ
˔ˑ ˍ˃ˍˑ˅ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ǡ ˅ˑ ˍˑˬ ˓ˑˍ ˊ˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ ˋ˕ːǤ ˈ ˋˊ˅˓˛ˈː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ ː˃
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ǡˍˎ˖˚ː˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃˕˃ ː˃ ˒ˑ˓˃˚ˍˋ˕ˈ ˋ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈ ˔ˈ ˅ˑˇˋ ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ː˃
ˍ˃˓˕ˋ˚ˍˋǤ ʠˈ ˅ˑˇˋ ː˃ ˇ˅˃ ː˃˚ˋː˃ǣ ˒ˑ ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋ ˋ ˒ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˛˕ˑ ˔ˈ
ː˃˄˃˅˖˅˃˃˕Ǥʠˈˑ˒˗˃ˮ˃˃˕ǡˆˎ˃˅ːˑˑːˋˈ˒ˑ˓˃˚ˍˋˋˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ˛˕ˑ˔ˈˑˇ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ
ˊː˃˚ˈ˰ˈˊ˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˍ˖˒˖˅˃˚Ǥ
ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ːˋ˕ˈ˙ˈːˋˬ˃˓ˈˆˋ˔˕˓ˋ˓˃ˇˋː˃ˏˋˍ˃˕˃ː˃˙ˈːˋ˕ˈ
˒ˑ ˍˑˋ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ ː˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ˋǤ ʗ ˑ˅˃˃
ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ˔ˈ ˅ˑˇˋ ˒ˑ ˒˃˕ ː˃ ˍ˃˓˕ˑ˕ˈˍ˃Ǥ ʖ˃ ˔ˈˍˑˬ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ ˛˕ˑ
˔ˈː˃˄˃˅˖˅˃˔ˈˑ˕˅‘˓˃˒ˑ˔ˈ˄ˈːˍ˃˓˕ˑːˋ˅ˑːˈˆˑ˔ˈ˅ːˈ˔˖˅˃˃˕˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˕ˈ
ˊ˃ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑː˃ːˈˆˑ˅˃˕˃˙ˈː˃ˍ˃ˬˑˇˇˈˎːˋˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˋˋ˅ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ
˅˓ˈˏˈː˔ˍˋ˒ˈ˓ˋˑˇˋǤʠˑ˕ˑ˃ǡ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑ˔ˈˋˏ˃˒˓ˈˇ˅ˋˇ˓˃ˊˎˋˍ˃˕˃˛˕ˑ˒ˑ˔˕ˑˋ
˒ˑˏˈˣ˖ˈ˅ˋˇˈː˕ˋ˓˃ː˃˕˃ˋ˅ˋ˔˕ˋː˔ˍ˃˕˃ː˃˄˃˅ː˃˙ˈː˃Ǥͳͷ
ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃˕˃ ˋ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒ˎ˃ːˑ˕ ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ ˔ˈ ˅ˑˇˋ ˊ˃
˔ˋ˕ˈǡ˃ːˈ˔˃ˏˑˊ˃ˍˎ˖˚ːˋ˕ˈˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋˇˑ˄˓˃ȋ˔˕ˑˍˋȌǤʜ˃˕˃ˍˑ˅ː˃˚ˋːˑ˅˃˃
ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ ˋ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑ ˇ˃ ˔ˈ ˔ˑˆˎˈˇ˃ ˙ˈˎˑˍ˖˒ːˑ˕ˑ ː˃˄˃˅ːˑ
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ˛˕ˑːˈˈ˔ˎ˖˚˃ˬ˔ˑ˒˓ˈ˕˘ˑˇːˋ˕ˈː˃˅ˈˇˈːˋ˅ˋˇˑ˅ˋˈ˅ˋˇˈː˙ˋˋǤ
ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃˕˃ː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˕ˈˈˊː˃˚˃ˬː˃˒ˑ˕ˑ˃˛˕ˑ˕˃˃˓ˈˆˋ˔˕˓ˋ˓˃
ˍˑˬˍ˖˒˖˅˃˚ǡ˅ˑˍˑˈ˅˓ˈˏˈˋˊˑ˛˕ˑ˒˓˃˅ˋ˒˓ˋˆˑ˅ˑ˓˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃˕˃
ː˃˄˃˅ˍ˃Ǥ ʝ˅˃˃ ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ˔ˈ ˅ˑˇˋ ː˃ ˍ˃˓˕ˋ˚ˍˋ ˋˎˋ ˒ˑ ˍːˋˆ˃Ǥ ʠˑ ːˈ˃ǡ ˒ˑ
˘˓ˑːˑˎˑ˛ˍˋ ˓ˈˇǡ ˔ˈ ˓ˈˆˋ˔˕˓ˋ˓˃˃˕ ˔ˋ˕ˈ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ˛˕ˑ ˔ˈ ˓ˈˎˈ˅˃ː˕ːˋ ˊ˃
˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃Ǥʑˑ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˖˔ˎˑ˅ˋ˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕˔ˑ˗˕˅ˈ˓˔ˍˋ˒˃ˍˈ˕ˋ
ˊ˃ˍˑˏ˒ˬ˖˕ˈ˓˔ˍˑˈ˅ˋˇˈː˕ˋ˓˃˰ˈː˃ˑ˅ˋˈˋˏːˑˆ˖ˇ˓˖ˆˋˋːˇˋˍ˃˕ˑ˓ˋǤ
14 Јовановска-Ристевска С. И Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,
Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 186
15 Јовановска-Ристевска С. И Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,
Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 189.
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3

ʏː˃ˎˋˊ˃ː˃ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
ʏː˃ˎˋˊ˃˕˃ ː˃ ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˒˓ˑ˙ˈ˔ ː˃ ˓˃˔˚ˎˈː˖˅˃˰ˈ Анализата на набавното
ː˃ ˙ˈˎˋː˃˕˃ ː˃ ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ ˔ˑ ˙ˈˎ ˒˓ˈˍ˖ ˕˃ˍ˅˃˕˃ ˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃ ˇ˃ работење претставува процес
˔ˈ ˇˑ˄ˋˈ ˛˕ˑ ˒ˑˇˑ˄˓˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˃ ˊ˃ ˖˔˒ˈ˛ːˑ˔˕˃ǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ːˈ˖˔˒ˈ˛ːˑ˔˕˃ǡ на расчленување на целината
˅ˑ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˊ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈ ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǥ ʢ˔˒ˈ˛ːˑ˔˕˃ ː˃ ˃ː˃ˎˋˊ˃˕˃ на набавното работење,
ˈ ˖˔ˎˑ˅ˈː˃ ˑˇ ˓˃˔˒ˑˎˑˉˎˋ˅ˋ˕ˈ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ˅ˑ ˔ˏˈ˕ˍˑ˅ˑˇ˔˕˅ˈː˃˕˃ ˋ
ˑ˒ˈ˓˃˕ˋ˅ː˃˕˃ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˍ˃ˍˑ˅ˍ˖˒ː˃ǡ˕˃ˍ˃˛˕ˑ˔ˈ˒˓ˋˏˈː˖˅˃
ː˃˒ˎ˃ːˑ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǥʑ˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃˔˒˓ˑ˅ˈˇˈː˃˕˃˃ː˃ˎˋˊ˃ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ǡ Преку анализата на
˔ˈ ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ ˒ˑ˓ˈ˃ˎːˑ ˔ˑˆˎˈˇ˖˅˃˰ˈ ˊ˃ ˕ˑ˃ ˅ˑ ˍˑˬ˃ ː˃˔ˑˍ˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ набавното работење треба
ˑˇ˅ˋ˅˃ǡˑˇːˑ˔ːˑ˒ˎ˃ːˋ˓˃ǡ˓˃ˊ˅ˋ˕ˑˍˑ˕ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑǤͳ͸ да се добие што подобра
претстава за успешноста,
ʏː˃ˎˋˊ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ǡˑˇ˃˔˒ˈˍ˕ː˃ːˈˬˊˋːˑ˕ˑː˃˄˯˖ˇ˖˅˃˰ˈǡˏˑˉˈˇ˃ односно неуспешноста, во
˔ˈˬ˃˅ˋˍ˃ˍˑǣ извршувањето на задачите на
набавката.
 ʏː˃ˎˋˊ˃ː˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǣ
 ʏː˃ˎˋˊ˃ː˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǣ
 ʏː˃ˎˋˊ˃ː˃˕ˈ˘ːˋˍ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃Ǣ Успешноста на
анализата е условена од
ʠ˒ˑ˓ˈˇ˅˓ˈˏˈ˕ˑˊ˃ˍˑˈ˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃ǡ˕˃˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈˬ˃˅ˋˍ˃ˍˑǣ расположливите податоци
во сметководствената и
 ʏː˃ˎˋˊ˃ː˃˔ˈˆ˃˛ː˃˕˃ˋ
оперативната евиденција на
 ʏː˃ˎˋˊ˃ː˃ˋˇː˃˕˃ǡˑˇːˑ˔ːˑ˒ˑ˕ˈː˙ˋˬ˃ˎː˃˕˃ː˃˄˃˅ˍ˃Ǥ друштвото.
ʠ˒ˑ˓ˈˇ˒˓ˋˑˇˑ˕˛˕ˑ˔ˈ˒˓ˋˏˈː˖˅˃ǡ˃ː˃ˎˋˊ˃˕˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈˇˋ˗ˈ˓ˈː˙ˋ˓˃ː˃ǣ

 ʓˈˇ˖ˍ˕ˋ˅ː˃˃ː˃ˎˋˊ˃ˋ Врз основа на спроведената

 ʗːˇ˖ˍ˕ˋ˅ː˃˃ː˃ˎˋˊ˃Ǥ анализа на набавката,
се овозможува пореално
ʠ˒ˑ˓ˈˇ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˕ˈˋˏˈ˕ˑˇˋ˕ˈ˛˕ˑ˔ˈ˒˓ˋˏˈː˖˅˃˃˕˒˓ˋ˃ː˃ˎˋˊ˃˕˃˔ˈ согледување за тоа во која
ˇˋ˗ˈ˓ˈː˙ˋ˓˃˃˕ǣ насока треба да се одвива,
односно планира, развитокот
 ʙ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ː˃˃ː˃ˎˋˊ˃ на работењето.
 ʙ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ː˃˃ː˃ˎˋˊ˃Ǥ

Таб. 1 Видови анализа на набавка од различни аспекти

Од аспект на Според времето за Според приодот што Според методот што

набљудување кое се однесува се применува се применува
Анализа на политика Анализа на сегашна Дедуктивна анализа Квантитативна
на набавка набавка анализа
Анализа на Анализа на идна Индуктивна анализа Квалитативна
организација на потенцијална анализа
набавката набавка
Анализа на
техниката на
набавката

ʜ˃ˬ˚ˈ˔˕ˑˇ˓˖˛˕˅˃˕˃˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˃˕ˍˑˏ˄ˋː˃˙ˋˬ˃ˑˇː˃˅ˈˇˈːˋ˕ˈ˅ˋˇˑ˅ˋ
˃ː˃ˎˋˊ˃˒˓ˋ˃ː˃ˎˋˊˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃˅ˍ˖˒ːˑ˕ˑː˃˄˃˅ːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˋˎˋː˃ˑˇˇˈˎːˋ
ː˃˄˃˅ˍˋǤ
16 видовите анализа на набавка се превземени од Петковски Д.: Комерцијално
работење, за И година економска и трговска струка, Скопје, 1997, стр. 41.
37
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ʑ˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃ ˔˒˓ˑ˅ˈˇˈː˃˕˃ ˃ː˃ˎˋˊ˃ ː˃ ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˔ˈ
ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃˖˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈː˃ˏˈ˓ˍˋ˛˕ˑ˅ˑˋˇːˋː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˮˈ˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˆˋ
˒˓ˈˊˈˏˈː˃˒ˎ˃ːˑ˕ː˃ˑ˅˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ
ʏː˃ˎˋˊ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˑ˄ˋ˚ːˑ˔ˈ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃ˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃
˃ː˃ˎˋ˕ˋ˚ˍ˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤʡ˃˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˅˓˛ˋ˒ˈ˓ˏ˃ːˈː˕ːˑ
ˋˎˋ˒ˑ˄˃˓˃˰ˈː˃˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈːˑ˓ˆ˃ːː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ
ʑˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ː˃ˬˆˑˎˈˏˑ ˅ːˋˏ˃ːˋˈ ˔ˈ ˒ˑ˔˅ˈ˕˖˅˃ ː˃
˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ˋ˕ˈ˛˕ˑ˔ˈˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˃˕˒˓ˋː˃˄˃˅ˍ˃ː˃˔˓ˈˇ˔˕˅˃˕˃ˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡ
˃ˍ˃ˬ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃ː˃˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ˋ˕ˈ˛˕ˑ˔ˈˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˃˕˒˓ˋː˃˄˃˅ˍ˃
ː˃ˆˑ˕ˑ˅ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ
ʑˑˋˊ˅ˈ˔ːˋ˔ˎ˖˚˃ˋǡ˃ː˃ˎˋˊ˃˕˃ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ˬ˃˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˃˕ˋː˔˕ˋ˕˖˙ˋˋ
ː˃ˇ˅ˑ˓ˑˇˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤʝ˅˃˔ˈ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˖˅˃˅ˑˑːˋˈ˔ˎ˖˚˃ˋˍˑˆ˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈ
Илустрација 10
Циркулирање на стока
ˇˑ˄ˋˈ˓ˈ˃ˎˈː˖˅ˋˇˊ˃˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ˋ˕ˈ˛˕ˑ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈˑ˚ˈˍ˖˅˃˃˕˒˓ˋː˃˄˃˅ˍ˃˕˃
ː˃ˆˑˎˈˏˋˍˑˎˋ˚ˋːˋǡˑˇːˑ˔ːˑ˅˓ˈˇːˑ˔˕ˋǡˍ˃ˍˑˋ˒˓ˋː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ˑˇ˖˅ˑˊǤ

Граф. 7 Процес на расчленување на целината на набавното работење од аспект на

добавувачот - Анализа
ДОБАВУВАЧ

НАЛОГ ЗА ПРЕВЗЕ-
ПОБАРУВАЧКА ПОНУДА НАБАВКА СМЕТКА
МАЊЕ

БАРАЊЕ ЗА
НАБАВКА УВОЗЕН
ЦАРИНСКИ РЕКЛАМАЦИЈА
ДОКУМЕНТ
РАБОТЕН
НАЛОГ

ВРЕДНУВАЊЕ ОБВРСКИ
НА
ДОБАВУВАЧОТ
ДДВ

ВНАТРЕШЕН ТЕК НА ПОДАТОЦИ

НАДВОРЕШЕН ТЕК НА ПОДАТОЦИ

ИЗБОРЕН ТЕК НА ПОДАТОЦИ

ДРУГА АПЛИКАЦИЈА

ОД АНАЛИЗА

* Извор: http://www.link-elearning.com

Граф. 8 Процес на расчленување на целината на набавното работење од аспект на

купувачот - Анализа

КУПУВАЧ

ЦАРИНСКИ
ПОБАРУВАЧКА ПОНУДА ПОРАЧКА ИСПРАТНИЦА СМЕТКА ДОКУМЕНТ

РАБОТЕН РЕКЛАМАЦИЈА
НАЛОГ ПЛАН НА
ПРОДАЖБА

УПРАВУВАЊЕ СО
КУПУВАЧИТЕ ПОБАРУВАЊЕ

ДДВ

МАЛОПРОДАЖБА

* Извор: http://www.link-elearning.com
38

ПРИМЕР 1
ПРИМЕР ЗА НАБАВНО РАБОТЕЊЕ БРОЈ 1
Веледрогеријата Витан Скопје има потреба
од набавка на сапуни и шампони. Врз основа
на спроведеното истражување на домашниот
пазар Витан има информации дека друштвото
Липа Скопје располага со тој вид производи
по поволна цена. За таа цел, на ден 10.05.2008
г. Витан испраќа прашалник до Липа ул. Ѓ.
Петров бр. 71 тел. 2324-715 жиро-сметка
Седиштето на веледрогеријата Витан е на ул.
ЛОНДОНСКА бб. Скопје жиро-сметка
Примениот прашалник е прифатен и на ден
15.05.2008 г. Липа Скопје испраќа специјална
понуда до Вита Скопје при што ги нуди
следниве производи:
 глицерински сапун 120 грама по цена
од 30 денари за парче;
 медицински сапун 100 грама по цена
од 25 денари за парче;
 детски медицински сапун 87 грама по
цена од 28 денари за парче;
 Пеги детски сапун 100 грама по цена
од 30 денари за парче;
 Пеги детски шампон 250 мл по цена
од 42 денари за парче;
 Пеги детска крема 200 мл по цена од
150 денари за парче;
 Пеги детски талк 100 грама по цена
од 55 денари за парче.
По извршената анализа примената понуда е
прифатена од страна на Вита од Скопје. Врз
основа на тоа на ден 20.05.2008 година меѓу
преставниците на двете друштва се склучува
купопродажен договор бр. 82/08 за следниве
производи:
1. Глицерински сапун 120 грама по цена
од 30 денари за парче/ 1200 парчиња;
2. Медицински сапун 100 грама по цена
од 25 денари парче / 800 парчиња;
3. Пеги детски сапун 100 грама по цена
од 30 денари парче / 600 парчиња;
4. Пеги детски шампон 250 мл по цена
од 42 денари парче / 1000 парчиња.
НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
Продавачот на понудените производи одоб-
рува 10% на име количински рабат.
На вкупниот износ да се пресмета данок на
промет 5%.
Производите треба да се испорачаат веднаш
по склучувањето на купопродажниот договор.
Плаќањето е во рок од 8 дена по приемот на
фактурата.
Пакувањето на стоката да се изврши во
картонски кутии по 20 парчиња во кутија.
Испораката е франко магацин на купувачот.
Рекламации во рок од 8 дена од приемот на
стоката.
Во случај на спор надлежен е Стопанскиот
суд во Скопје.
Врз основа на склучениот договор на ден
21.05.2008 г Липа – Скопје ја испорачува
стоката со сопствен камион. Истовремено
ги подготвува и потребните документи:
испратница бр. 120/08 и фактура бр. 85/08.
Стоката пристигнува истиот ден.
Во магацинот на купувачот извршен е
квалитативен и квантитативен прием на
стоката, при што е констатирано следното:
наместо договорениот производ Пеги детски
шампон од 250 мл испратен е производ Пеги
детска купка од 250 мл.
Купувачот испраќа рекламација до
продавачот и бара да се изврши замена на
производот за оној што е договорен.
Продавачот ја прифаќа рекламацијата и го
известува купувачот дека стоката ќе биде
заменета во најкус рок.
Да се состават и пополнат следниве деловни
писма и документи:
 прашалник;
 понуда;
 купопродажен договор;
 испратници;
 приемници;
 комисиски записник;
 фактура;
 рекламација и одговор на
рекламација.
39
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
  Продажно работење
претставува збир на работи и
активности кои ги преземаат
друштвата, со цел да се
оствари продажбата на стоки
и услуги.
  Самиот чин на продажба
може да се разгледува од
економски аспект.
  Од економско стојалиште,
продажбата, како реализација
на стоките или услугите,
претставува завршна фаза на
процесот на размена.
  Продажбата претставува
реализација на стоката,
нејзино претворање во пари.
  Продажбата ја претставува
третата, последната фаза
од кружното движење на
капиталот.
  Со продажбата на стоки
се враќаат вложените
финансиски средства, а
покрај тоа се остварува
профит.
  Во услови на развиена
конкуренција и отворен
пазар, продажбата
претставува најтешка фаза во
кружното движење
40
ʞ˓ˑˇ˃ˉːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
ʞˑˋˏǡˊː˃˚ˈ˰ˈˋˊ˃ˇ˃˚ˋː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃
ʝ˔ːˑ˅ˈːˏˑ˕ˋ˅ˊ˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˈˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃ˊ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈˊ˃
ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈ ː˃ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈǡ ˃ ˒˓ˈˍ˖ ˕ˑ˃ ˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˰ˈ
ː˃ ˇˑ˄ˋ˅ˍ˃Ǥ ʞ˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˕˃˃ ˊ˃ˇ˃˚˃ ˬ˃ ˅˓˛˃˕ ˔ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ
ː˃˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋ˕ˈ˔˕ˑˍˋˋːˋ˅ːˑ˔˕˃˅˃˰ˈː˃˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈː˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ
ʡ˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃ˆˋˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˃˕˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈː˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈ˒˓ˈˍ˖
˒ˑ˔˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ˅ˑ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ǡˑˎˈ˔ː˖˅˃ˬˮˋˆˑˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃
ː˃ːˈˬˊˋːˋˑ˕˒˃˕ˑˇ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕ˇˑ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˑ˕Ǥ
ʞˑˇ˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ˊ˄ˋ˓ː˃˓˃˄ˑ˕ˋˋ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋ
ˍˑˋˆˋ˒˓ˈˊˈˏ˃˃˕ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ǡ˔ˑ˙ˈˎˇ˃˔ˈˑ˔˕˅˃˓ˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ː˃˔˕ˑˍˋˋ
˖˔ˎ˖ˆˋǤ
ʠ˃ˏˋˑ˕˚ˋːː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˓˃ˊˆˎˈˇ˖˅˃ˑˇˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ˃˔˒ˈˍ˕Ǥ
ʝˇ ˈˍˑːˑˏ˔ˍˑ ˔˕ˑˬ˃ˎˋ˛˕ˈǡ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ˍ˃ˍˑ ˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ ː˃ ˔˕ˑˍˋ˕ˈ ˋˎˋ
˖˔ˎ˖ˆˋ˕ˈǡ ːˈ ˈ ːˋ˛˕ˑ ˇ˓˖ˆˑǡ ˕˖ˍ˖ ˊ˃˅˓˛ː˃ ˗˃ˊ˃ ː˃ ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ ː˃ ˓˃ˊˏˈː˃Ǥ
ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡ˅˔˖˛ːˑ˔˕ǡˈ˒ˑ˔ˎˈˇˈː˚ˋː˅ˑˍ˓˖ˉːˑ˕ˑˇ˅ˋˉˈ˰ˈː˃˔˓ˈˇ˔˕˅˃˕˃
ˑˇˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǦ˕˓˃ː˔˗ˑ˓ˏ˃˙ˋˬ˃ː˃ˑ˄ˎˋˍˑ˕ː˃ˑ˄˓˕ːˋ˕ˈ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ȋˑ˄˓˕ːˋ˕ˈ
˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˆˑː˃˒˖˛˕˃˃˕˔˅ˑˬˑ˕ː˃˕˖˓˃ˎˈːǡˇˑ˄ˋ˅˃ˬˮˋ˒˃˓ˋ˚ˈːˑ˄ˎˋˍȌǤʖː˃˚ˋ
ˇˑ˄˓˃˕˃˔ˈ˓˃ˊˏˈː˖˅˃˃˕ˊ˃˒˃˓ˋǤ
ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡːˈˬˊˋːˑ˒˓ˈ˕˅ˑ˓˃˰ˈ
˅ˑ˒˃˓ˋǤʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ˬ˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˕˓ˈ˕˃˕˃ǡ˒ˑ˔ˎˈˇː˃˕˃˗˃ˊ˃ˑˇˍ˓˖ˉːˑ˕ˑ
ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ ː˃ ˍ˃˒ˋ˕˃ˎˑ˕ ȋ˒˓˅˃ ˈ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ǡ ˍ˖˒˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ˕ˈ ˊ˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǡ ˃ ˅˕ˑ˓˃˕˃ ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ ˋ ˔ˑˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑ
ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ȌǤ ʠˑ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˔ˈ ˅˓˃ˮ˃˃˕ ˅ˎˑˉˈːˋ˕ˈ ˗ˋː˃ː˔ˋ˔ˍˋ
˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡ ˃ ˒ˑˍ˓˃ˬ ˕ˑ˃ ˔ˈ ˑ˔˕˅˃˓˖˅˃ ˒˓ˑ˗ˋ˕Ǥ ʑˑ ˖˔ˎˑ˅ˋ ː˃ ˓˃ˊ˅ˋˈː˃
ˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃ˋˑ˕˅ˑ˓ˈː˒˃ˊ˃˓ǡ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ː˃ˬ˕ˈ˛ˍ˃˗˃ˊ˃˅ˑ
ˍ˓˖ˉːˑ˕ˑˇ˅ˋˉˈ˰ˈǤ
ʑˑ ˒ˑ˔˕ˑˬːˋ˕ˈ ˖˔ˎˑ˅ˋ ː˃ ˔˕ˑ˒˃ːˋ˔˖˅˃˰ˈǡ ˑˇ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ˔ˈ ˄˃˓˃ ˇ˃ ˔ˈ
ˑ˔˕˅˃˓ˋ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːǡ˅ˋ˔ˑˍˋ˓ˈː˕˃˄ˋˎˈː˒˓ˑˏˈ˕Ǥʖ˃ˇ˃˔ˈˑ˔˕˅˃˓ˋ˕˃ˍˑ˅˒˓ˑˏˈ˕
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅ˋ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃ ˑ˒˕ˋˏ˃ˎː˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ ː˃
˒ˑˇˆˑ˕ˑ˅ˍ˃˕˃ǡː˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑˋː˃˔ˎˈˇˈ˰ˈ˕ˑː˃ːˈˬˊˋːˑ˕ˑˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈǤ
ʠ˃ˏˑ˕˃ˍ˃˕˃˃ˏˑˉˈˇ˃ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋǣ
 ʝ˒˕ˋˏ˃ˎːˑ ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˰ˈ ː˃ ː˃ˬ˓˃ˊːˑ˅ˋˇːˋ˕ˈ ˑ˒˛˕ˈ˔˕˅ˈːˋ
˒ˑ˕˓ˈ˄ˋǢ
 ʜˈ˒˓ˈ˚ˈːˑˋ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑˑˇ˅ˋ˅˃˰ˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋˑ˕˒˓ˑ˙ˈ˔Ǣ
 ʙˑː˕˃ˍ˕ ˒ˑˏˈˣ˖ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˑ˕ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ ˋ ːˈˆˑ˅ˑ˕ˑ ˑ˒ˍ˓˖ˉ˖˅˃˰ˈ
ȋ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡˇ˓˖ˆˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃ǡ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈˋ˔ˎˋ˚ːˑȌǤ
ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡˍˑˬ˃˒˓ˋˏˈː˖˅˃˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑːˋ˗ˑ˓ˏˋˋˏˈ˕ˑˇˋ
ˋˍˑˬ˃˔ˑ˕ˑ˃ˋˏˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ˇ˃ˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˃˕˒ˑˊ˃˄ˈˎˈˉˋ˕ˈˎːˋ
ˇˈˎˑ˅ːˋ ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ˋ ˅ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃ ˒ˑ˓˃ːˈ˛ːˑ˕ˑ ːˋ˅ːˑ ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃˰ˈ ˔ˈ
ː˃˓ˈˍ˖˅˃˔ˑ˅˓ˈˏˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥʑ˃ˍ˅˃˕˃˒˓ˈˑ˓ˋˈː˕˃˙ˋˬ˃˅ˑˇˈˬ˔˕˅˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ː˃ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ˈ˒ˑˊː˃˕˃ˍ˃ˍˑˏ˃˓ˍˈ˕ˋːˆǦˑ˓ˋˈː˕˃˙ˋˬ˃Ǥ
Маркетингот претставува акт или процес на продавање и купување на
пазарот. Изразот е од англосаксонско потекло, се употребува во многу
земји, па и кај нас, со него се опфаќаат сите одлуки и мерки што се
преземаат во стопанските друштва поради најдобар пласман на стоката.
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
ʠ˃ˏˑ ˑːˋˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ǡ ˍˑˋ ˅ˑ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˋ˕ˈ ˖˔ˎˑ˅ˋ ː˃ ˔˕ˑ˒˃ːˋ˔˖˅˃˰ˈ Современата продажба на
˔ˑˊˇ˃˅˃˃˕ ˋ ˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃˃˕ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˛˕ˑ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈ ˆˋ ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˃˕ потрошувачот му обезбедува
ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˃˕ ˒ˑˊˋ˕ˋ˅ːˋ ˇˈˎˑ˅ːˋ ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ˋǡ ˇ˃ ˑ˒˔˕ˑˬ˖˅˃˃˕ ˅ˑ таков производ, кој во
себе содржи и белези од
ˍˑːˍ˖˓ˈː˕˔ˍ˃˄ˑ˓˄˃ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ˋˇ˃˔ˑˊˇ˃˅˃˃˕˖˔ˎˑ˅ˋˊ˃˔˅ˑˬˑ˕ː˃˕˃ˏˑ˛ˈː
неекономски карактер.
˓˃ˊ˅ˑˬǤ Се работи за белези кои
ʝˇ˔ˑ˅˓ˈˏˈː˃˕˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˔ˈ˄˃˓˃ː˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˑ˕ˇ˃ˏ˖ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋːˈ на производот му даваат
˔˃ˏˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǡ ˍˑˬ ˊ˃ ːˈˆˑ ˈ ˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ ː˃ˬ˒ˑ˅ˑˎˈːǡ ˕˖ˍ˖ ˕˃ˍˑ˅ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ квалитет т.е. својства што
ˍˑˬ ˅ˑ ˔ˈ˄ˈ ˔ˑˇ˓ˉˋ ˋ ˕˃ˍ˅ˋ ˄ˈˎˈˊˋ ˑˇ ːˈˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ ˛˕ˑ ˊ˃ˈˇːˑ задоволуваат разновидни
˔ˑːˈˆˑ˅ˋ˕ˈˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ˄ˈˎˈˊˋː˃ˬˏːˑˆ˖ˑˇˆˑ˅˃˓˃˃˕ˊ˃˒ˑ˔˕ˑˬːˑ˕ˑˉˋ˅ˈˈ˰ˈ хумани, културни и други
потреби кај корисниците на
ˋˇˈˬ˔˕˅˖˅˃˰ˈː˃˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋˑ˕˚ˑ˅ˈˍǤʠˈ˓˃˄ˑ˕ˋˊ˃˄ˈˎˈˊˋǡː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕
односниот производ.
ˍˑˋ ˏ˖ ˇ˃˅˃˃˕ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ǡ ˕ǤˈǤ ˔˅ˑˬ˔˕˅˃ ˛˕ˑ ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˃˕ ˓˃ˊːˑ˅ˋˇːˋ
˘˖ˏ˃ːˋǡ ˍ˖ˎ˕˖˓ːˋ ˋ ˇ˓˖ˆˋ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ ˍ˃ˬ ˍˑ˓ˋ˔ːˋ˙ˋ˕ˈ ː˃ ˑˇːˑ˔ːˋˑ˕
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǤ ʝ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ˬˮˋ ˏ˖ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˇ˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˈˇ˖˅˃ ˋ ˇ˃ ˒ˎ˃˔ˋ˓˃
˕˃ˍˑ˅˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǡ˔ˑ˅˓ˈˏˈː˃˕˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˏ˖ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃˒ˑ˃ˇˈˍ˅˃˕ːˑˇ˃˔ˈ
Продажните активности
˅ˍˎ˖˚˖˅˃˅ˑ˒ˑ˔˕ˑˬːˋ˕ˈ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋˈˍˑːˑˏ˔ˍˋˇ˅ˋˉˈ˰˃Ǥ
започнуваат со првиот настап
ʞ˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋ ˊ˃˒ˑ˚ː˖˅˃˃˕ ˔ˑ ˒˓˅ˋˑ˕ ː˃˔˕˃˒ ː˃ на друштвото на пазарот.
ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕Ǥʡˋˈ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋ˒ˑ˚ː˖˅˃˃˕˔ˑˋ˔˒ˋ˕˖˅˃˰ˈː˃
˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈˊ˃˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ǡ˒˃˔°ˇˑ˒˓ˈˑˣ˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑ˓˃˙ˈ˕ˈː˃
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥ
ʖ˃ˇ˃˄ˋˇˈ˒˓ˈˇ˃ˇˈː˃ː˃ˍˑ˓ˋ˔ːˋ˙ˋ˕ˈǡ˔˕ˑˍ˃˕˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˆˑˋˊ˅˓˛ˋ˃ˍ˕ˑ˕ Продажните активности
ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥʖː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ˈ˅ˑ˕ˑ˃˛˕ˑǡ˄ˈˊːˈ˃˒˓ˑˋˊ˅ˈˇˈː˃˕˃ почнуваат со испитување на
˔˕ˑˍ˃ ːˈ ˄ˋ ˑˇˆˑ˅˃˓˃ˎ˃ ː˃ ˔˅ˑˬ˃˕˃ ː˃ˏˈː˃ Ǧ ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈ условите за реализација, па
сè до преоѓање на стоката во
ː˃ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ ʑˑ ˍˑˬ˃ ˏˈ˓ˍ˃ ˇˈˬːˑ˔˕˃ ː˃ ˈˇːˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ ˈ ˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ
рацете на купувачот.
ˑ˒˓˃˅ˇ˃ː˃ˑ˙ˈː˖˅˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕Ǥ
ʖː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ˈ ˅ˑ ˕ˑ˃ ˛˕ˑ ːˈˬˊˋː˃˕˃ ˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃
˖˔ˎˑ˅˖˅˃ ˑ˄ːˑ˅˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˑ˕ ˋ ˓ˈ˒˓ˑˇ˖ˍ˕ˋ˅ːˋˑ˕ ˔ˋ˔˕ˈˏǡ ˃ ˕ˑ˃
ˑˇ ˇ˓˖ˆ˃ ˔˕˓˃ː˃ǡ ˊː˃˚ˋ ˇˈˍ˃ ˅ˑ ːˈ˃ ˎˈˉˋ ˍˎ˖˚ˑ˕ ˊ˃ ˑ˒˔˕˃ːˑˍ ˋ ˓˃ˊ˅ˑˬ ː˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈˋ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃Ǥ
ʞˑ˔˕ˑˬ˃˕ ːˋˊ˃ ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋ ˍˑˋ ːˈˏˋːˑ˅ːˑ ˔ˎˈˇ˃˕ ˒ˑ ˔˃ˏˋˑ˕ ˚ˋː ː˃
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡ˃˕ˑ˃˔ˈ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋˑˍˑˎ˖ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ǡ
˔ˎˈˇˈ˰ˈ ː˃ ˔˖ˇ˄ˋː˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡ ˑ˄˓˃˄ˑ˕ˍ˃ ː˃
˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˕ˈː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǡ˃ː˃ˎˋˊ˃ˋˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǥ

ʞˑˎˋ˕ˋˍ˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
ʝ˒˛˕ˑ ˊˈˏˈːˑǡ ˔ˑ ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ ˔ˈ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˃˕ ˙ˈˎˋ˕ˈ ː˃ ˒˓ˑǦ
ˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡː˃˚ˋːˋ˕ˈˊ˃˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃˰ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡː˃˚ˋːˋ˕ˈˊ˃˓˃˙ˋˑː˃ˎːˑ
˒ˑˎˊ˖˅˃˰ˈː˃˔˓ˈˇ˔˕˅˃˕˃ˋˍ˃ˇ˃˓ˑ˕˃ːˆ˃ˉˋ˓˃ːˋ˅ˑ˔˗ˈ˓˃˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǥ
ʞ˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ˋˏ˃ˑ˒˛˕ˋˋ˒ˑ˔ˈ˄ːˋ˙ˈˎˋǣ

 ʝ˒˛˕ˋ˕ˈ ˙ˈˎˋ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ ˔ˈ ˔ˑˆˎˈˇ˖˅˃˃˕ ˅ˑ

˕ˈːˇˈː˙ˋˬ˃˕˃ ˇ˃ ˔ˈ ˒˓ˋˇˑ˄ˋˬ˃˕ ˛˕ˑ ˒ˑˆˑˎˈˏ ˄˓ˑˬ ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ ˋ ˅ˑ
˕ˈːˇˈː˙ˋˬ˃˕˃ˇ˃˔ˈ˒ˑ˚ˋ˕˖˅˃˃˕ˇˈˎˑ˅ːˋ˕ˈˑˇːˑ˔ˋˍˑː˒˃˓˕ːˈ˓ˋ˕ˈǡ
ˑˇːˑ˔ːˑˇ˃˔ˈ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃ˎˑˬ˃ˎː˃ˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃ˍˑːˍˑːˍ˖˓ˈː˕ˋ˕ˈǤ
 ʞˑ˔ˈ˄ːˋ˕ˈ ˙ˈˎˋ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ǡ ˔ˈ ˑːˋˈ ˅ˑ ˍˑˋ ˛˕ˑ
˔ˈ ː˃˔˕ˑˬ˖˅˃ ˒˓ˋ ˔ˈˍˑˬ ˍˑːˍ˓ˈ˕ˈː ˔ˎ˖˚˃ˬ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡ ˕ˋˈ ˇ˃ ˔ˈ
˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃˃˕Ǥͳ͹
17 Петковски Д.: Комерцијално работење, за I година економска и трговска струка,
Скопје, 1997, стр. 75.
41
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
  Планирањето на продажбата
претставува онаа фаза
на управување во која се
донесуваат:
- одлуки за целите,
- одлуки за политиката,
- одлуки за плановите и
- одлуки за стратегијата на
продажните активности
во друштвото.
 Со планирањето, друштвото
ја креира својата иднина
и го определува квантумот
на производи кои може да
ги продаде на определен
пазарен сегмент.
Планирањето, освен што ја
има улога на свесна акција
е и динамичен процес на
донесување на плански
одлуки, со кои друштвото
свесно го креира својот пазар
во иднина.
 Планот на продажба
е систематски приказ
на опфатениот обем на
продажба, кој како можен се
предвидува во наредниот
временски период.
 Планот за продажба усвоен
еднаш, претставува работна
задача за продажната служба
на друштвото чиј успех во
работата се оценува со
извршување на планот на
продажба.
 Во зависност од тоа дали
плановите се однесуваат на
една или на повеќе години се
разликуваат:
- Перспективни планови за
продажба
- Долгорочни планови.
42
ʠˑ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˔ˈ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˃˕ǣ
 ˙ˈˎˋ˕ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡ
 ː˃˚ˋːˋ˕ˈˊ˃˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃˰ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡ
 ː˃˚ˋːˋ˕ˈ ˊ˃ ˓˃˙ˋˑː˃ˎːˑ ˒ˑˎˊ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˕˃ ˋ ˍ˃ˇ˃˓ˑ˕ǡ
˃ːˆ˃ˉˋ˓˃ːˋ˅ˑ˔˗ˈ˓˃˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǥ
ͳǤʞˎ˃ːˋ˓˃˰ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃
ʞˎ˃ːˋ˓˃˰ˈ˕ˑˈ˒˓ˋˏ˃˓ː˃˗˃ˊ˃˅ˑ˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈ˕ˑ˔ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋǤ
ʡˑ˃ ˈ ˑː˃˃ ˗˃ˊ˃ ː˃ ˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈ ˅ˑ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ˇˑːˈ˔˖˅˃˃˕ ˑˇˎ˖ˍˋ ˊ˃ ˙ˈˎˋ˕ˈǡ
˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˕˃ǡ ˒ˎ˃ːˑ˅ˋ˕ˈ ˋ ˊ˃ ˔˕˓˃˕ˈˆˋˬ˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋ
˅ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ ʠˑ ˒ˎ˃ːˋ˓˃˰ˈ˕ˑǡ ˅˔˖˛ːˑ˔˕ǡ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˬ˃ ˍ˓ˈˋ˓˃ ˔˅ˑˬ˃˕˃
ˋˇːˋː˃ˋˆˑˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ˍ˅˃ː˕˖ˏˑ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˍˑˋˏˑˉˈˇ˃ˆˋ˒˓ˑˇ˃ˇˈ
ː˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː ˒˃ˊ˃˓ˈː ˔ˈˆˏˈː˕Ǥ ʞˎ˃ːˋ˓˃˰ˈ˕ˑǡ ˑ˔˅ˈː ˛˕ˑ ˋˏ˃ ˖ˎˑˆ˃˕˃ ː˃
˔˅ˈ˔ː˃˃ˍ˙ˋˬ˃ˈˋˇˋː˃ˏˋ˚ˈː˒˓ˑ˙ˈ˔ː˃ˇˑːˈ˔˖˅˃˰ˈ˒ˎ˃ː˔ˍˋˑˇˎ˖ˍˋǡ˔ˑˍˑˋ
ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ˔˅ˈ˔ːˑˆˑˍ˓ˈˋ˓˃˔˅ˑˬˑ˕˒˃ˊ˃˓˅ˑˋˇːˋː˃Ǥ
ʞˎ˃ːˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ˈˈˇː˃ˑˇː˃ˬˑˇˆˑ˅ˑ˓ːˋ˕ˈ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋ˅ˑ
ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ
ʞˎ˃ːˑ˕ ˊ˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˈ ˔ˋ˔˕ˈˏ˃˕˔ˍˋ ˒˓ˋˍ˃ˊ ː˃ ˑ˒˗˃˕ˈːˋˑ˕ ˑ˄ˈˏ ː˃
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡˍˑˬˍ˃ˍˑˏˑˉˈː˔ˈ˒˓ˈˇ˅ˋˇ˖˅˃˅ˑː˃˓ˈˇːˋˑ˕˅˓ˈˏˈː˔ˍˋ˒ˈ˓ˋˑˇǤ
ʞˎ˃ːˑ˕ ˊ˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˍˑːˍ˓ˈ˕ˋˊ˃˙ˋˬ˃ ː˃ ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˕˃ ː˃
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ˔˕˃˅ˈːˑ˅ˑ˓ˈ˃ˎːˋ˓˃ˏˍˋǡ˃ˍˑˬ˃ː˃ˈˇː˃˕˃˔˕˓˃ː˃
ˑ˄ˈˎˈˉ˖˅˃ ˒˃ˊ˃˓ːˋ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˊ˃ ˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡ ˃ ː˃ ˇ˓˖ˆ˃
˔˕˓˃ː˃ǡ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˈːˋǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˒˓ˑˏˈ˕ːˋ ˏˑˉːˑ˔˕ˋ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˋ
ˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋˊ˃˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǥʞˎ˃ːˑ˕ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˖˔˅ˑˈː
ˈˇː˃˛ǡ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˓˃˄ˑ˕ː˃ ˊ˃ˇ˃˚˃ ˊ˃ ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ
˚ˋˬ˖˔˒ˈ˘˅ˑ˓˃˄ˑ˕˃˕˃˔ˈˑ˙ˈː˖˅˃˔ˑˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃˒ˎ˃ːˑ˕ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥ
ʑˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇ˕ˑ˃ˇ˃ˎˋ˒ˎ˃ːˑ˅ˋ˕ˈ˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃˃˕ː˃ˈˇː˃ˋˎˋː˃˒ˑ˅ˈˮˈ
ˆˑˇˋːˋ˔ˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕ǣ
ʞˈ˓˔˒ˈˍ˕ˋ˅ːˋ ˒ˎ˃ːˑ˅ˋ ˊ˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ Ǧ ˔ˈ ˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˃˕ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃
˒˓ˈˇ˅ˋˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒ˈ˓˔˒ˈˍ˕ˋ˅ːˋˑ˕˓˃ˊ˅ˑˬː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ
ʑˑːˋ˅˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃˔ˈ˒ˎ˃ːˋ˓˃˔˃ˏˑ˅ˑˆˎˑ˄˃ˎːˋˊ˃˗˃˕ˋ˛˕ˑ˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕˃˕
˅˓ˈˇːˑ˔ːˋǡ ˑ˕ˍˑˎˍ˖ ː˃˕˖˓˃ˎːˋ ˒ˑˍ˃ˊ˃˕ˈˎˋǡ ˊ˃ ˋˊ˓˃ˊ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˑ˄ˈˏˑ˕ ˋ
˔˕˓˖ˍ˕˖˓˃˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǥ
ʓˑˎˆˑ˓ˑ˚ːˋ˒ˎ˃ːˑ˅ˋǦ˔ˈ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕ˊ˃˒ˈ˕ˋˎˋ˒ˑ˅ˈˮˈˆˑˇˋːˋǡ˅ˑ
ˍˑˋ˒˓ˈˇ˔°ˇˑ˃ˣ˃˃˕ˇˑˋˊ˓˃ˊˋˊˏˈːˋ˕ˈ˅ˑ˃˔ˑ˓˕ˋˏ˃ːˑ˕ǡ˓ˈˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃
˅ˑ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ˑ˒ˈ˓˃˕ˋ˅˃ǡˍ˃ˍˑˋˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˑ˄ˈˏˑ˕ː˃˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃
˅˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃˒ˎ˃ːˋ˓˃ːˋ˕ˈ˒˓ˑ˛ˋ˓˖˅˃˰˃ː˃ˍ˃˒˃˙ˋ˕ˈ˕ˑ˕Ǥ
ʑˑ ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˕ˈ ˕ˈˍˑ˅ˋ ˋ ˕ˈːˇˈː˙ˋˋ ː˃ ˒ˎ˃ːˋ˓˃˰ˈǡ ˇˈˎˑ˅ːˑ
ˑˇˎ˖˚˖˅˃˰ˈǡ ˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈ ˋ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ ˒ˎ˃ːˑ˕ ˊ˃ ˒˓ˑǦ
ˇ˃ˉ˄˃˔ˈˊ˃ˏˈː˖˅˃˔ˑ˒ˎ˃ːˑ˕ˊ˃ˏ˃˓ˍˈ˕ˋːˆˍ˃ˍˑ˒ˑˈ˗ˋˍ˃˔ˈːǡ˒ˑ˔ˑ˅Ǧ
˓ˈˏˈːˋ˒ˑ˗ˎˈˍ˔ˋ˄ˋˎˈːˋː˔˕˓˖ˏˈː˕ˋˏˈˇˋ˖ˏǤʠˋ˕ˈˇ˓˖ˆˋ˒ˎ˃ːˑ˅ˋ
˔ˈ˒ˑ˕˒ˋ˓˃˃˕˅˓ˊ˒ˎ˃ːˑ˕ː˃ˏ˃˓ˍˈ˕ˋːˆˑ˕ǡˍˑˬˋˏ˃˒˓ˋˏ˃˓ːˑˊː˃˚ˈ˰ˈǤ
ʞˎ˃ːˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˒˓ˋˏ˃˓ː˃˗˃ˊ˃˅ˑ˖˒˓˃˅˖˅˃Ǧ
˰ˈ˕ˑ˔ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋǤ
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Асортиман на продажба и политика на
продажен асортиман
Проблематиката сврзана со асортиманот на
продажба спаѓа во доменот на најсуштест-
вените прашања во концепцијата на маркетинг
- политиката за производите. Имено, во ус-
лови на пазарно стопанисување, каде што
конкуренцијата меѓу производителите е
мошне силна, само правилно програмирана
и ефикасна политика на производот може да
обезбеди ефикасен раст и развој на друшт-
вото.
Таа е значаен инструмент на планирањето,
развојот и растот, со тоа што одлуките во под-
рачјето на истата имаат директно влијание врз
содржината и интензитетот на планирањето
во другите подрачја од деловното работење,
односно деловните функции: производната,
набавната, продажната, финансиската, функ-
ција на кадри и слично.
Поимот асортиман претставува збир на
голем број производи, односно артикли.
Притоа, асортиманот до кој се доаѓа поради
карактеристиките на определен начин на
производство, претставува асортиман на
производство, а асортиманот кој се опре-
делува според барањата на купувачите,
претставува асортиман за продажба. Значи,
асортиманот за продажба мора да биде
поширок од асортиманот на производство,
бидејќи друштвото може да изврши докуп на
некои производи, со што го проширува својот
асортиман.
Политиката на продажен асортиман, претс-
тавува еден од најефикасните инструменти
на пласманот и затоа има многу влијание
врз набавната политика. Имено, самиот факт
што асортиманот во трговските друштва
претставува избор на мноштво производи
кои се појавуваат на пазарот, тоа веќе
претставува определено ограничување.
Таквиот избор на трговските друштва има
тежиште кај определен круг потрошувачи,
во зависност од делокругот на работата,
големината, локацијата итн. Во суштина,
за секое претпријатие важи мислењето на
Ј.Цимерман дека трговското друштво на
мало не претставува продавач за своите до-
бавувачи, туку набавувач за своите купувачи
- муштерии.

ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃

Потсети се:
Што е набавна служба?
Кои задачи ги извршува набавната служба?
Како е организирана набавната служба?
Зошто од посебно значење е организационата поставеност на
набавната служба?

ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑː˃˕˃ ˈˇˋːˋ˙˃ǡ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ˊ˃ːˋˏ˃˅˃ ˔ˑ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˔ˈ
ː˃˓ˈˍ˖˅˃ ˒˓ˑˇ˃ˉː˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˅ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ ʑˑ ˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ ˑˇ ˆˑˎˈˏˋː˃˕˃
ˑ˅˃˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˅ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˇˑ˄ˋ˅˃ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ ː˃ˊˋ˅ˋǣ ˒˓ˑˇ˃ˉˈː ˑ˕˔ˈˍǡ
˒˓ˑˇ˃ˉːˑˑˇˇˈˎˈːˋˈǡ˓ˈ˗ˈ˓˃ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˋ˕ːǤ
ʞ˓ˑˇ˃ˉːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˋ ː˃ˏˈ˕ː˖˅˃ ˙ˈˎ˃ ːˋˊ˃
˔ˎˑˉˈːˋˋˇˈˎˋˍ˃˕ːˋˊ˃ˇ˃˚ˋǤ

43
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
 ʞˑˊː˃˅˃˰ˈː˃˒˃ˊ˃˓ːˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋ
 ʝ˔ˑˊː˃˅˃˰ˈː˃ˉˈˎ˄ˋ˕ˈˋ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈː˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ
 ʢː˃˒˓ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃
 ʠ˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃Ǥ
 ʑˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈː˃ˇˈˎˑ˅ːˋ˅˓˔ˍˋ˔ˑˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǢ
 ʟˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃ˊ˃ˍˎ˖˚ːˋ˕ˈˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋˊ˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǣ
 ʟˈ˛˃˅˃˰ˈː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˕ˈː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈˋ
 ʑˑˇˈ˰ˈ ˓˃ˊːˋ ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˋ ˋ ˅˓˛ˈ˰ˈ ˃ː˃ˎˋˊ˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˕ˑ
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˋ˔ˎˋ˚ːˑǤ
ʜ˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ː˃ ˈˇːˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ ˇˈˎ˖˅˃˃˕
ˇ˅˃˅ˋˇ˃˗˃ˍ˕ˑ˓ˋǢ

 ʜ˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˋ
 ʑː˃˕˓ˈ˛ːˋǤͳͺ
ʜ˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋ˕ˈ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ˔ˈ˅˔˖˛ːˑ˔˕ǡ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋː˃ˇ˅ˑ˓ˑˇˋːˆˈ˓ˈː˙ˋˋ˕ˈ
ː˃˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈˑ˓ˆ˃ːˋː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤʡˑ˃˔ˈ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋː˃˒˃ˊ˃˓ːˋ˕ˈˇ˅ˋˉˈ˰˃ǡ
˅ˑˑ˒˛˕ˑ ˑˇ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ ˋˎˋ ˅ˑ ˓˃ˏˍˋ˕ˈ ː˃ ˑˇˇˈˎːˋ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ
ˇˈˬːˑ˔˕ˋǤʗˊˏˈː˃˕˃ː˃˒˃ˊ˃˓ːˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋ˅ˑ˒ˑˎˊ˃ˋˎˋ˛˕ˈ˕˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ
˔ˈˍ˃ˍˑˮˈ˔ˈˑˇ˓˃ˊˋ˅˓ˊ˖˔˒ˈ˘ˑ˕ː˃ːˈˆˑ˅ˑ˕ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤʑˑˑ˅˃˃
ˆ˓˖˒˃ ː˃ ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ ˔˒˃ˣ˃˃˕ǣ ˍˑːˬ˖ˍ˕˖˓˃˕˃ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡ ˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃˕˃ǡ
ˆˑˎˈˏˋː˃˕˃ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡ˄˓ˑˬˑ˕ː˃˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˕ˈ˅ˑːˈˆˑˋˇ˓˖ˆˋǤ
ʑː˃˕˓ˈ˛ːˋ ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ ˔ˈ ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ ˓ˈˎˈ˅˃ː˕ːˋ ˊ˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ ː˃
˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˋ ˔ˈ ː˃ˑˣ˃˃˕ ˅ˑ ˔˃ˏ˃˕˃ ːˈ˃Ǥ ʑˑ ˑ˅˃˃ ˆ˓˖˒˃ ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ
˔˒˃ˣ˃˃˕ǣ

 ʝ˄ˈˏˑ˕ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǣ
 ʑˋˇˑ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑˑˇˇˈˎːˑǡ˔ˈ˓ˋ˔ˍˑǡˏ˃˔ˑ˅ːˑǤ
 ʜ˃ˏˈː˃˕˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈȋˊ˃˓ˈ˒˓ˑˇ˖ˍ˙ˋˬ˃ˋˊ˃ˎˋ˚ː˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃
Ǧˇːˈ˅ːˋǡ˒ˈ˓ˋˑˇˋ˚ːˋ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋȌǢ
 ˛ˋ˓ˑ˚ˋː˃˕˃ˋˇˎ˃˄ˑ˚ˋː˃˕˃ː˃˃˔ˑ˓˕ˋˏ˃ːˑ˕Ǣ
 ˑ˄ˎˋ˙ˋˋː˃˚ˋːˋː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǣ
 ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˍ˃ˇ˓ˋ ȋˍ˅˃ˎˋ˗ˋˍ˃˙ˋˑː˃ ˔˒ˑ˔ˑ˄ːˑ˔˕Ȍǡ
ˊ˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ːˑ˔˕ ˊ˃ ˖˔˒ˈ˘ ˅ˑ ˓˃˄ˑ˕˃˕˃ ˋ ˔ˎˋ˚ːˑǤ ʞ˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃
˔ˎ˖ˉ˄˃˅ˑˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ˒ˑ˔˕˃˅ˈː˃˅˓ˊǣ
ͳǤ ˙ˈː˕˓˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋ
ʹǤ ˇˈ˙ˈː˕˓˃ˎˋˊˋ˓˃ːː˃˚ˋːǤ
ʞˑˇː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ː˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃
ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈː˃ːˈˬˊˋːˑ˕ˑˏˈ˔˕ˑ˅ˑˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋ˔ˍ˃˕˃˛ˈˏ˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ
ʑː˃˕˓ˈ˛ː˃˕˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ǡ˕ǤˈǤ˒ˑˇˈˎ˄˃˕˃ː˃
˓˃˄ˑ˕˃˕˃ ˅ˑ ːˈˬˊˋːˋ ˓˃ˏˍˋ ˔ˈ ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃ ˑˇ ˇ˓˖˛˕˅ˑ ˇˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑǤ ʠˈˍˑˈ
ˇ˓˖˛˕˅ˑ ː˃˔˕ˑˬ˖˅˃ ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑːˑ ˇ˃ ˬ˃ ˒˓ˋˎ˃ˆˑˇˋ
ː˃ ˍˑːˍ˓ˈ˕ːˋ˕ˈ ˖˔ˎˑ˅ˋ ː˃ ˓˃˄ˑ˕˃ ˋ ː˃ ˔˅ˑˋ˕ˈ ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˋ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋǤ ʜ˃
˅ː˃˕˓ˈ˛ː˃˕˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˅ˎˋˬ˃˃˕˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋǢ

 ʑˋˇˋ˃˔ˑ˓˕ˋˏ˃ːː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǢ

18 Јовановска-Ристевска С. И Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,

Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 170.
44
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
 ʒˑˎˈˏˋː˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǢ Во зависност од тоа, дали
 ʙ˃ˇ˓ˋ˕ˈǡˍ˃ˇ˓ˑ˅˔ˍ˃˕˃˔˕˓˖ˍ˕˖˓˃ˋ˔ˎǤ продавачот стапува во
директен контакт со купувачот
ʑˑ˓˃ˏˍˋ˕ˈː˃ˏ˃ˎˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃˔ˑ˓˃˄ˑ˕ˋ˕ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˔ˈˊ˃ːˋˏ˃˅˃˃˕ на стоката или со него
ˏ˃ˎ˄˓ˑˬˎˋ˙˃ˍˑˋ˓˃˄ˑ˕˃˕˔°Ǥʝ˅˃˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃ː˃˒˓ˋ˓ˑˇ˃˕˃ː˃˓˃˄ˑ˕ˋ˕ˈǡ контактира преку посредник
˅ˋˇˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǡ ˇˈˎˑ˅ːˋ˕ˈ ˒˃˓˕ːˈ˓ˋ ˋ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ˍ˃ˇˈ ˛˕ˑ ˕ˋˈ ˔ˈ се разликуваат два основни
ˬ˃˅˖˅˃˃˕Ǥ начина на продажба:
ʑˑ ˆˑˎˈˏˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃ ˅ː˃˕˓ˈ˛ː˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ ː˃  Директна продажба и
˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ǡ ˔ˑ ˙ˈˎ ˇ˃ ˔ˈ ˇˑˬˇˈ ˇˑ ˒˓˃˅ˋˎː˃ ˒ˑˇˈˎ˄˃ ː˃ ˓˃˄ˑ˕˃˕˃  Продажба со помош на
˒˓ˈˍ˖ˍˑˬ˃ˮˈ˔ˈˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋ˖˔˒ˈ˘˅ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ посредници.

ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ǡ ˔˒ˑ˓ˈˇ ː˃˚ˋːˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃

˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˒ˑ˓˃ˊːˋˍ˃ː˃ˎˋː˃ˇˋ˔˕˓ˋ˄˖˙ˋˬ˃Ǥʥˈˎˋ˔˘ˑˇːˑ˔˕˃ː˃
ˑ˅ˑˬː˃˚ˋːː˃˓˃˄ˑ˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃˔ˈˑ˒˓˃˅ˇ˖˅˃˔ˑ˓˃ˊˎˋ˚ːˑ˔˕˃
ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ ˒˓ˑ˄ˎˈˏ˃˕ˋˍ˃ ˋ ˕ˈ˘ːˋˍ˃ ˒ˑ ˑˇˇˈˎːˋ ˍ˃ː˃ˎˋ ȋː˃˚ˋːˋȌ ː˃
Директната продажба може
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥʡ˃ˍ˃ǡ˅ˑ˓˃ˏˍˋ˕ˈː˃˔ˎ˖ˉ˄˃˕˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ да се врши во повеќе облици,
ˬ˃˅ˋˍ˃ˍˑǣ во зависност од тоа кој е
продавач на стоката, што е
 ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃˒˓ˈˍ˖ˇˈˎˑ˅ːˋˈˇˋːˋ˙ˋǢ
предмет на продажба и кои се
 ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃˒˓ˈˍ˖˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˒˃˕ːˋ˙ˋˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˒˓ˈˍ˖˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋǤ купувачи на дадената стока.
Се разликува:
- продажба од складиште,
ʝ˄ˎˋ˙ˋˋː˃˚ˋːˋː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ -. продажба преку трговски
деловни единици,
Потсети се: - продажба преку трговски
патници,
Кои видови на набавка разликуваш?
- продажба преку
Која е директна, а која индиректна набавка? - Објасни ги. организирани пазари,
ʑˑ ˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ ˑˇ ˕ˑ˃ ˇ˃ˎˋ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˔˕˃˒˖˅˃ ˅ˑ ˇˋ˓ˈˍ˕ˈː ˍˑː˕˃ˍ˕ - продажба преку автомат.
˔ˑ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˋˎˋ ˔ˑ ːˈˆˑ ˍˑː˕˃ˍ˕ˋ˓˃ ˒˓ˈˍ˖ ˒ˑ˔˓ˈˇːˋˍ ˔ˈ
˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕ˇ˅˃ˑ˔ːˑ˅ːˋː˃˚ˋː˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǣ

 ʓˋ˓ˈˍ˕ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˋ
 ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃˔ˑ˒ˑˏˑ˛ː˃˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋǤ
ʑˑˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕˃ˎˋ˕ˈ˓˃˕˖˓˃ǡˑ˔˅ˈːˑ˅ˋˈˇ˅˃˅ˋˇ˃˔ˈ˔˓ˈˮ˃˅˃ˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃
˒˓ˈˍ˖ˏ˃ˎˑ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ˏ˓ˈˉ˃
ʓˋ˓ˈˍ˕ː˃˕˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˅˓˛ˋ˅ˑ˒ˑ˅ˈˮˈˑ˄ˎˋ˙ˋǡ˅ˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕
ˑˇ ˕ˑ˃ ˍˑˬ ˈ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ ˛˕ˑ ˈ ˒˓ˈˇˏˈ˕ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˋ ˍˑˋ ˔ˈ
ˍ˖˒˖˅˃˚ˋː˃ˇ˃ˇˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃Ǥʠˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃ǣ

ͳǤ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˑˇ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈǡ
ʹǤ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˒˓ˈˍ˖˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˇˈˎˑ˅ːˋˈˇˋːˋ˙ˋǡ
͵Ǥ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˒˓ˈˍ˖˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˒˃˕ːˋ˙ˋǡ
ͶǤ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˒˓ˈˍ˖ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˋ˒˃ˊ˃˓ˋǡ
ͷǤ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˒˓ˈˍ˖˃˅˕ˑˏ˃˕Ǥ
ͳǤʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˑˇ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˖˅˃˃˕˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈˋ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ
ˇ˓˖˛˕˅˃ ː˃ ˆˑˎˈˏˑǤ ʞ˓ˑˋˊ˅ˈˇˈː˃˕˃ǡ ˕ǤˈǤ ː˃˄˃˅ˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˈ ˔ˏˈ˔˕ˈː˃ ˅ˑ
˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ ˑˇ ˍˑˋ ˇˋ˓ˈˍ˕ːˑ ˔ˈ ˒˓ˑˇ˃˅˃ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ˬ˃
˅˓˛˃˕˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ˔ˎ˖ˉ˄ˋː˃ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃Ǥʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ˑˇ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˃˔ˈ
ˊ˃ˍˎ˖˚˖˅˃ˋˎˋ˔ˑˑ˅ˎ˃˔˕ˈː˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋˍː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡˋˎˋ˔ˑˇˑ˒ˋ˛˖˅˃˰ˈ

45
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
  Произведената, т.е.
набавената стока е сместена
во складишта од каде
директно се продава на
купувачите.
 Продажбата ја вршат
продажните служби на
друштвата.
 Продажбата на стоката од
складиште се врши на еден
од следниве начини:
 Врз основа на мостра или
примерок на стоката,
 Увид на купувачот во
конкретна партија на
стока,
 Врз основа на
деклариран квалитет на
стоката преку каталог или
проспект,
 Со повикување на
официјален или интерен
стандард и
 Со повикување на
производствена ознака
(марка или жиг).
 Продажбата може да се врши
преку трговски деловни
единици кои се формираат
од страна на производни и
трговски друштва. Такви се:
 стоваришта,
 претставништва,
 продавници.
46
ȋˍˑ˓ˈ˔˒ˑˇˈː˙ˋˬ˃ȌǦ˓˃ˊˏˈː˃ǡ˒ˑ˒ˋ˔ˏˈː˒˃˕ǡː˃ːˈˑ˒˘ˑˇː˃˕˃ˇˑˍ˖ˏˈː˕˃˙ˋˬ˃
ȋ˒ˑː˖ˇˋǡ ˒ˑ˓˃˚ˍˋǡ ˊ˃ˍˎ˖˚ːˋ˙ˋȌǤ ʗːˋ˙ˋˬ˃˕ˋ˅˃˕˃ ˊ˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ˬ˃ ˇ˃˅˃˃˕
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˋˎˋˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥʗːˋ˙ˋˬ˃˕ˋ˅˃˕˃ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˬ˃ˇ˃˅˃
ː˃˓˃ˊˎˋ˚ːˋː˃˚ˋːˋȋ˒ˑː˖ˇ˃ː˃˔˕ˑˍˋȌǣ˔ˑ˒ˑ˅ˋˍː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈ˒˓ˈˍ˖˓˃ˊːˋ
˔˓ˈˇ˔˕˅˃ː˃ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕˃˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇ˃ǡ˔ˑ˒ˑ˔ˈ˕˃ˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋˍ
ː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡ˔ˑ˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˋ˔ˏˈːˋ˒ˑː˖ˇˋǤ
ʗːˋ˙ˋˬ˃˕ˋ˅˃˕˃ˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˏˑˉˈˇ˃ˊ˃˒ˑ˚ːˈ˔ˑ˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃
˒ˋ˔ˏˈːˋ˒˓˃˛˃ˎːˋ˙ˋǡ˄˃˓˃˰ˈ˒ˑː˖ˇ˃ǡ˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˑ˓˃˚ˍˋˋ˔ˑˇˑ˃ˣ˃˰ˈː˃
˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋˍː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˅ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˕ˑˑˇˇˈˎˈːˋˈː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǥ
ʑˑ ˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˕ˑ ˑˇˇˈˎˈːˋˈ ˒˓ˈˆˑ˅˃˓˃˰ˈ˕ˑ ˋ ˊ˃ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˆˑ ˅˓˛˃˕
ˑ˅ˎ˃˔˕ˈːˋ ˎˋ˙˃ ˊ˃ ˕ˑ˃Ǥ ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˑˇ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ː˃
ˈˇˈːˑˇ˔ˎˈˇːˋ˅ˈː˃˚ˋːˋǣ
 ʑ˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃ˏˑ˔˕˓˃ˋˎˋ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ
 ʢ˅ˋˇː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˅ˑˍˑːˍ˓ˈ˕ː˃˒˃˓˕ˋˬ˃ː˃˔˕ˑˍ˃ǡ
 ʑ˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃ˇˈˍˎ˃˓ˋ˓˃ːˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˒˓ˈˍ˖ˍ˃˕˃ˎˑˆˋˎˋ
˒˓ˑ˔˒ˈˍ˕ǡ
 ʠˑ˒ˑ˅ˋˍ˖˅˃˰ˈː˃ˑ˗ˋ˙ˋˬ˃ˎˈːˋˎˋˋː˕ˈ˓ˈː˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋ
 ʠˑ˒ˑ˅ˋˍ˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˈː˃ˑˊː˃ˍ˃ȋˏ˃˓ˍ˃ˋˎˋˉˋˆȌǤ
ʞˑ ˊ˃ˍˎ˖˚ˈː˃˕˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˗˃ˍ˕˖˓ˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ː˃
˔˕ˑˍ˃˕˃ː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋˑ˕ː˃˚ˋːǤʞˑ˒˓ˋˈˏˑ˕ː˃ˋˊ˅ˈ˛˕˃ˬˑ˕ˊ˃˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈ
ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˑˇ ˔˕˓˃ː˃ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˋ ː˃˒ˎ˃˕˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑ˕ˋ˅˅˓ˈˇːˑ˔˕˃ ː˃
ˋ˔˕˃˕˃ǡ˗ˑ˓ˏ˃ˎːˑ˔ˈˊ˃˅˓˛˖˅˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʞˑ ˊ˃ˍˎ˖˚ˈː˃˕˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˗˃ˍ˕˖˓ˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ː˃
˔˕ˑˍ˃˕˃
ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˒˓ˈˍ˖ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˇˈˎˑ˅ːˋ ˈˇˋːˋ˙ˋǡ ˍˑˋ ˔ˈ ˗ˑ˓ˏˋ˓˃˃˕
ˑˇ ˔˕˓˃ː˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ ˋ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˇ˓˖˛˕˅˃Ǥ ʡˑ˃ ˔ˈǣ ˔˕ˑ˅˃˓ˋ˛˕˃ǡ
˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋ˛˕˅˃ǡ˒˓ˑˇ˃˅ːˋ˙ˋǤ
ʠ˕ˑ˅˃˓ˋ˛˕˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕˔˕ˑˍˑ˅ˋˇˈ˒ˑ˃ˍˑˋˆˋˑ˕˅ˑ˓˃˃˕˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ
ˋ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃ˊ˃˓˃ˇˋ˒ˑˇˑ˄˃˓˒ˎ˃˔ˏ˃ːː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʡ˓ˆˑ˅˔ˍˋ˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋ˛˕˅˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕ˋˊˇ˅ˑˈːˋˇˈˎˑ˅ˋː˃ˍˑˏˈ˓˙ˋǦ
ˬ˃ˎː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃˅ˑˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ˔ˈˑ˕˅ˑ˓˃˃˕˅ˑ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ˙ˈː˕˓ˋǡˑˇːˑ˔ːˑ
˅ˑ˒ˑˇ˓˃˚ˬ˃˕˃˅ˑˍˑˋˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˋǤ
ʑˑ˒˓ˑˇ˃˅ːˋ˙ˋ˕ˈ˔ˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˔ˋ˔˕ˈˏˋː˃˕ˈ˘ːˋˍ˃ˊ˃˒˓ˑǦ
ˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǣ
ʙˎ˃˔ˋ˚ˈːː˃˚ˋːː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡ
 ʠ˃ˏˑ˒ˑ˔ˎ˖ˉ˖˅˃˰ˈȋ˒ˑ˔ˎ˖ˉˋ˔ˈ˔˃ˏǡˏ˃ˎˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ȍ
 ʠ˃ˏˑˋˊ˄ˑ˓ȋˑ˔˕˃ː˖˅˃ːˈˑ˒˘ˑˇː˃˒ˑˏˑ˛˕˃ˋ˖˔ˎ˖ˆ˃˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕
˒˓ˋˍ˖˒˖˅˃˰ˈː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˔˕ˑˍ˃ˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ˒˓ˋˏˈ˓
˒˓ˋˍ˖˒˖˅˃˰ˈː˃ˏˈ˕˓˃ˉː˃˔˕ˑˍ˃ˋ˔ˎˋ˚ːˑǤȌ
ʠ˕ˑ˅˃˓ˋ˛˕˃ ˔ˈ ː˃˓ˈˍ˖˅˃˃˕ ˔˕ˑˍˑ˅ˋ˕ˈ ˇˈ˒ˑ˃ ˍˑˋ ˆˋ ˑ˕˅ˑ˓˃˃˕
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈˋ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃ˊ˃˓˃ˇˋ˒ˑˇˑ˄˃˓˒ˎ˃˔ˏ˃ːː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʠˈ ˑ˕˅ˑ˓˃˃˕ ː˃ ˅˃ˉːˋ˕ˈ ˒˖ːˍ˕ˑ˅ˋ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ˋ ˔ˑ ːˋ˅ ˔ˈ ˖ː˃˒˓ˈˇ˖˅˃
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǥ ʠ˕ˑ˅˃˓ˋ˛˕˃˕˃ ˒ˑ ˒˓˃˅ˋˎˑ ˒˓ˑˇ˃˅˃˃˕ ˔˕ˑˍ˃ ː˃ ˆˑˎˈˏˑǡ ˃
ː˃ˇˎˈˉˈːˑ˓ˆ˃ːˏˑˉˈˇ˃ˇˑˊ˅ˑˎˋˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃ˏ˃ˎˑǤʞ˓ˑˇ˃ˇˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃
˔ˈˋ˔˒ˑ˓˃˚˖˅˃ˑˇ˔˕ˑ˅˃˓ˋ˛˕ˈ˕ˑǡ˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈ˔ˈ˖˒˃˕˖˅˃˃˕˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˕ˑˇ˃ˆˑ
ˋˊ˅˓˛˃˕˅ˑ˒ˑˎˊ˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
ʡ˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋ˛˕˅˃ Ǧ ˔ˈ ˋˊˇ˅ˑˈːˋ ˇˈˎˑ˅ˋ ː˃ ˍˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎː˃˕˃
˔ˎ˖ˉ˄˃˅ˑˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤʗ˔˕ˋ˕ˈ˔ˈˑ˕˅ˑ˓˃˃˕˅ˑ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ˙ˈː˕˓ˋǡˑˇːˑ˔ːˑ
˅ˑ ˒ˑˇ˓˃˚ˬ˃˕˃ ˅ˑ ˍˑˋ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˋǤ ʡ˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋ˛˕˅˃ǡ
˒ˑˍ˓˃ˬˇ˓˖ˆˑ˕ˑǡ˔ˈˊ˃ːˋˏ˃˅˃˃˕˔ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃ǡ˃˕ˑ˃ˈ˅˔˖˛ːˑ˔˕ˈˇˈː
˅ˋˇ ˒˓ˑˇ˃ˉː˃ ˃ˆˈː˕˖˓˃ǡ ˍˑˬ˃ ˇˑːˈ˔˖˅˃ ˊ˃ˍˎ˖˚ˑ˙ˋ ˅ˑ ˋˏˈ ˋ ˊ˃ ˔ˏˈ˕ˍ˃ ː˃
˔˅ˑˈ˕ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑǤ ʓˋ˓ˈˍ˙ˋˬ˃˕˃ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˅˓˛ˋ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ ˋ ː˃˒ˎ˃˕˃ ː˃
˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃ː˃ˏ˃ˎˑ˒˓ˈˍ˖˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋ˒˓ˑˇ˃˅ːˋ˙ˋǦˈˑ˄ˎˋˍ
ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡˍˑˬ˃˔ˈ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˖˅˃˓ˈ˚ˋ˔ˋˍ˃ˬ˔ˋ˕ˈ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˇ˓˖˛˕˅˃Ǥʡˑ˃ˈ
˅ˑ˒˓˅˓ˈˇ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃ː˃ˏ˃ˎˑǡːˑˋː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ
ˇ˓˖˛˕˅˃˅ˑ˄ˑ˓˄˃ˊ˃ˑ˔˅ˑˬ˖˅˃˰ˈːˑ˅ˋ˒˃ˊ˃˓ˋˊ˃˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Продажбата преку саеми е мошне присутна
во прометот на големо. Саемите се одржуваат
во определени градови, во однапред
определени места. На саемите производните
друштва во прв ред, а потоа и трговските
друштва на големо, закупуваат определен
простор, на кој ги уредуваат своите штандови.
Последниве претставуваат изложбено и
продажни места на односните друштва.
Саемите ги организираат специјални друшт-
ва за организирање саеми.
Денешниве саеми, саемите по примероци
на стока, експонати и модели на дадената
стока, водат потекло од собирите што
порано се одржувале на верските празници,
главно околу или во близина на црквите и
манастирите.
Продажба на стокови берзи - берзата прет-
ставува организиран пазар, лоциран во
одредена зграда, каде што според одредени
правила, редовно се тргува, обично преку
посредници, со определени стоки, хартии
од вредност, пари и услуги. Берзата
претставува нераздвоен дел од пазарот и
пазарното стопанство воопшто. Со оглед на
специфичноста на организацијата и начинот
на работење претставува значаен сегмент
од чие работење и успешност зависи и
успешноста на вкупниот пазар, односно
пазарното стопанство.
Берзата е постојано место на тргување според
строго определени правила. Честопати
берзата ја означува и зградата во која се
вршат берзанските работи.
Берзата претставува постојано место за
склучување на договори за продавање и
тргување, купување на типизирани стоки,
услуги, пари, девизи и хартии од вредност,
под режим на посебни правила и со учество
на овластени посредници: агенти, брокери и
други. Се продава стока во големи количества,
а има својство на фунгибилност (лесно
заменлива) исполнува цврсти стандарди
за квалитет. Оваа стока не се изложува на
берзите.
Продажба на аукции - Аукцијата претставува
облик на купопродажба со јавно наддавање,
лицитација. Продажбата се врши на одредено
место во присуство на голем број купувачи,
при што цената се формира со лицитирање,
односно наддавање. На аукциите се продава
стока што е присутна на аукцијата, во
аукциските складишта во индивидуално
определени партии на стока. Стоката е со
неизедначен квалитет.
 Пазаришта (пазари на големо) и
кванташки (гросистички) пазари - се
продаваат земјоделски производи.
 Продажба на мали пазарчиња
(пазари на мало) - исто така, се
продаваат земјоделски производи,
а можат да се јават како дневни,
неделни и годишни пазари.

47
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Трговски патник е работник
или лице во друштвото, кое
има задача да ги посетува
купувачите и да ја продава
стоката на своето друштво.
Трговските патници можат
со себе да носат само
колекции на примероци од
стоката што ја продаваат,
односно стоковни каталози,
проспекти, ценовници и
слично за односната стока.
Продажба преку каталог
се врши преку специјално
уредени книги, во кои по
ред се наведени стоките
што одделни фирми ги
нудат за продажба, со нужни
податоци: слики, цртежи,
важни карактеристики
на производот, со намена
и начин на употреба на
производот, цените и
условите за продажба.
Илустрација 11
Продажба преку автомат
48
ʞˑˍ˓˃ˬ ˒ˎ˃˔ˏ˃ːˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ ˑ˕˅ˑ˓˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑˇ˃˅ːˋ˙ˋ ˋˏ˃ ˊ˃ ˙ˈˎ
˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈˇˋ˓ˈˍ˕ːˋˍˑː˕˃ˍ˕ˋ˔ˑˍ˓˃ˬːˋ˕ˈ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ
˃ ˔ˎ˖ˉ˃˕ ˋ ˍ˃ˍˑ ˈ˗ˋˍ˃˔ːˑ ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˑ ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑǤ ʑˑ ˑ˅ˋˈ ˒˓ˑˇ˃˅ːˋ˙ˋ ˔ˈ
˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˔ˋ˔˕ˈˏˋː˃˕ˈ˘ːˋˍ˃ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǣ
ʙˎ˃˔ˋ˚ˈːː˃˚ˋːː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡ
 ʠ˃ˏˑ˒ˑ˔ˎ˖ˉ˖˅˃˰ˈȋ˒ˑ˔ˎ˖ˉˋ˔ˈ˔˃ˏǡˏ˃ˎˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ȍ
 ʠ˃ˏˑˋˊ˄ˑ˓ȋˑ˔˕˃ː˖˅˃ːˈˑ˒˘ˑˇː˃˒ˑˏˑ˛˕˃ˋ˖˔ˎ˖ˆ˃˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕
˒˓ˋˍ˖˒˖˅˃˰ˈː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˔˕ˑˍ˃ˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ˒˓ˋˏˈ˓
˒˓ˋˍ˖˒˖˅˃˰ˈː˃ˏˈ˕˓˃ˉː˃˔˕ˑˍ˃ˋ˔ˎˋ˚ːˑǤȌ
ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˒˓ˈˍ˖ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˒˃˕ːˋ˙ˋ Ǧ ʡ˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˒˃˕ːˋˍ ˈ ˓˃˄ˑ˕ːˋˍ
ˋˎˋˎˋ˙ˈ˅ˑˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡˍˑˈˋˏ˃ˊ˃ˇ˃˚˃ˇ˃ˆˋ˒ˑ˔ˈ˕˖˅˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈˋˇ˃ˬ˃
˒˓ˑˇ˃˅˃˔˕ˑˍ˃˕˃ː˃˔˅ˑˈ˕ˑˇ˓˖˛˕˅ˑǤʑˑ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕˔ˑ˒ˑ˔˕ˑˬːˋ˕ˈˊ˃ˍˑː˔ˍˋ
˒˓ˑ˒ˋ˔ˋǡ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˒˃˕ːˋ˙ˋ ˏˑˉ˃˕ ˔ˑ ˔ˈ˄ˈ ˇ˃ ːˑ˔˃˕ ˔˃ˏˑ ˍˑˎˈˍ˙ˋˋ ː˃
˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋ ˑˇ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˬ˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃˃˕ǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˔˕ˑˍˑ˅ːˋ ˍ˃˕˃ˎˑˊˋǡ
˒˓ˑ˔˒ˈˍ˕ˋǡ˙ˈːˑ˅ːˋ˙ˋˋ˔ˎˋ˚ːˑǡˊ˃ˑˇːˑ˔ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃Ǥʖ˃˔˅ˑˬ˃˕˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃
˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˑ˕ ˒˃˕ːˋˍ ˅˓˛ˋ ˋ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰˃ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ˋ ˊ˃ ˕ˑ˃
ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃ˋˊ˅ˈ˛˕˃ˋǤʡ˃ˍ˅ˋˋˊ˅ˈ˛˕˃ˋ˕ˑˬˈˇˑˎˉˈːˇ˃ˇˑ˔˕˃˅ˋˋˊ˃˔ˈˍˑˬ˃
˔ˍˎ˖˚ˈː˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˓˃˄ˑ˕˃Ǥ
ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˒˓ˈˍ˖ ˍ˃˕˃ˎˑˆ Ȃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˒˓ˈˍ˖ ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎːˑ
˖˓ˈˇˈːˋ ˍːˋˆˋǡ ˅ˑ ˍˑˋ ˒ˑ ˓ˈˇ ˔ˈ ː˃˅ˈˇˈːˋ ˔˕ˑˍˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˑˇˇˈˎːˋ ˗ˋ˓ˏˋ
ˆˋ ː˖ˇ˃˕ ˊ˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡ ˔ˑ ː˖ˉːˋ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǣ ˔ˎˋˍˋǡ ˙˓˕ˈˉˋǡ ˅˃ˉːˋ ˍ˃˓˃ˍǦ
˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕ǡ˔ˑː˃ˏˈː˃ˋː˃˚ˋːː˃˖˒ˑ˕˓ˈ˄˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕ǡ
˙ˈːˋ˕ˈˋ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥʖ˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ːˋ˕ˈˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˔ˑ˒ˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑ
ː˃ ˍ˃˕˃ˎˑˆˑ˕ ˔ˈ ˋː˗ˑ˓ˏˋ˓˃˃˕ ˋ ˅˓˛˃˕ ˒ˑ˓˃˚ˍˋ ː˃ ˔˃ˍ˃ːˋ˕ˈ ˔˕ˑˍˋǡ ˔ˑ
˒ˎ˃ˮ˃˰ˈˑˇː˃˒˓ˈˇˊ˃ˈˇːˑ˔ˑ˒ˑ˓˃˚ˍ˃˕˃ˋˎˋ˒ˑ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ȋ˅ˑ
ˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇ˒ˑ˔˕˃˅ˈːˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋ˅ˑˍ˃˕˃ˎˑˆˑ˕ȌǤʙ˃˕˃ˎˑˆˑ˕ˋˏ˃ˋˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓
ː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃Ǥ
ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˒˓ˈˍ˖ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˋ ˒˃ˊ˃˓ˋ Ǧ ˈ ˑː˃˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˛˕ˑ ˔ˈ
˅˓˛ˋː˃˒˃ˊ˃˓ˋǡ˕ǤˈǤː˃ˏˈ˔˕˃ː˃ˍˑˋː˃˒ˑ˔ˈ˄ːˑˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːː˃˚ˋːǡ˛˕ˑ
ːˈ ˈ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋ˚ˈː ˊ˃ ˇ˓˖ˆˋ˕ˈ ˅ˋˇˑ˅ˋ ˒˃ˊ˃˓ˋǡ ˇˑ˃ˣ˃ ˇˑ ˔˓ˈˮ˃˅˃˰ˈ ː˃
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋ˕ˈˋː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǤʜ˃ˬ˒ˑˊː˃˕ˋ˕˃ˍ˅ˋ˒˃ˊ˃˓ˋ˔ˈǣ˔˃ˈˏˋ˕ˈǡ˄ˈ˓ˊˋ˕ˈ
ˋ˃˖ˍ˙ˋˋ˕ˈǤ
ʞ˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˒˓ˈˍ˖ ˃˅˕ˑˏ˃˕ˋ Ǧ ˖˓ˈˇˋ ˍˑˋ ˒ˑ ː˃˓ˈˇ˄˃ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˬ˃
ˋˊˇ˃˅˃˃˕˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥʝ˔˅ˈːˋˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑ˔˕ˑˍ˃ǡ˕ˋˈ˅˓˛˃˕ˋːˈˍˑˋˇˑ˒ˑˎːˋ˕ˈˎːˋ
˓˃˄ˑ˕ˋǣˎ˃ˇˈ˰ˈː˃ˬ˃ˇˈ˰˃ˋ˒ˋˬ˃ˎ˃˙ˋǡˆ˓ˈˈ˰ˈǡ˒˓˃˅ˈ˰ˈˬ˃ˇˈ˰˃ˋ˒ˋˬ˃ˎ˃˙ˋǡ
ˋˊˇ˃˅˃˰ˈ˒˓ˋ˄ˑ˓ˊ˃ˬ˃ˇˈ˰ˈȋ˚˃˛ˋˋ˘˃˓˕ˋˈːˋ˚ˋːˋˋȌǤʏ˅˕ˑˏ˃˕ˋ˕ˈ˅˓˛˃˕ˋ
ːˈˍˑˋˏ˃ːˋ˒˖ˎ˃˙ˋˋ˔ˑ˒˃˓ˋ˕ˈȋ˅˓˃ˮ˃˰ˈː˃ˍ˃˖˙ˋˬ˃ˊ˃˅˓˃˕ˈː˃˕˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃ǡ
˓˃˔ˋ˕ː˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒˃˓ˋȌǡ ˃ ˋ ˅˓˛ˈ˰ˈ ː˃ ˏˈː˖˅˃˚ˍˋ ˓˃˄ˑ˕ˋ ȋˏˈː˖˅˃˰ˈ ː˃
˔˕˓˃ː˔ˍˋ˅˃ˎ˖˕ˋȌǤ
ʑˑ ˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ ˑˇ ˅ˋˇˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˔ˈ ˒˓ˑˇ˃˅˃˃˕ǡ ˔ˈ ˒˓˃˅ˋ
˓˃ˊˎˋˍ˃ˏˈˣ˖ǣ˃˅˕ˑˏ˃˕ˋˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˙ˋˆ˃˓ˋǡː˃˄ˑː˄ˑːˋǡː˃˚ˑˍˑˎ˃ˇ˃ǡ
ː˃ ˉˋ˅ˑ˕ːˋ ː˃ˏˋ˓ːˋ˙ˋ ˋ ː˃ ˒ˋˬ˃ˎ˃˙ˋǤ ʏ˅˕ˑˏ˃˕ˋ˕ˈ ˑ˄ˋ˚ːˑ ˔ˈ ˎˑ˙ˋ˓˃˃˕
ː˃ ˒˓ˑˏˈ˕ːˋ ˖ˎˋ˙ˋ ˋ ˓˃˔ˍ˓˔ːˋ˙ˋǡ ˅ˑ ˆˑˎˈˏˋ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˋ ˖˔˕˃ːˑ˅ˋǡ ˅ˑ
˓ˈ˔˕ˑ˓˃ːˋǡˍ˃ː˕ˋːˋǡː˃ˉˈˎˈˊːˋ˚ˍˋ˔˕˃ːˋ˙ˋǡ˃˅˕ˑ˄˖˔ˍˋˋː˃ˏˈ˕˓ˑ˔˕˃ːˋ˙ˋǡ
˒ˑ˄ˈːˊˋː˔ˍˋ˒˖ˏ˒ˋˋː˃ˇ˓˖ˆˋˏˈ˔˕˃Ǥ
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3

ʞˑˋˏˋˊː˃˚ˈ˰ˈː˃˒˓ˑ˒˃ˆˋ˓˃˰ˈ Продажба преку

организирани пазари е онаа
ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ продажба што се врши на
места на кои на посебно
ʞ˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇ˃˕˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˒ˎ˃ː˔ˍˑˋ˔ˋ˔˕ˈˏ˃˕˔ˍˑ˔ˑˑ˒˛˕˖˅˃˰ˈˑˇ˔˕˓˃ː˃ организиран начин, што не е
карактеристичен за другите
ː˃ ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ ȋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋǡ  ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˋ ˔ˎǤȌ ˒˓ˈˍ˖ ˑˇ˓ˈˇˈːˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ ˊ˃
видови пазари, доаѓа до
˔˅ˑˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋˊ˃˓˃ˇˋˊ˃˒ˑˊː˃˅˃˰ˈǡ˅ˎˋˬ˃ːˋˈˋ˒˓ˋˇˑ˄ˋ˅˃˰ˈ среќавање на продавачите и
ː˃˛˕ˑ˒ˑ˅ˈˮˈˍ˖˒˖˅˃˚ˋǤ на купувачите.
ʞ˓ˑ˒˃ˆˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃˔ˈˬ˃˅˖˅˃ˍ˃ˍˑ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ
˒˓ˈˍ˖ˍˑˬ˃˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃ˍˑː˕˃ˍ˕˔ˑˍˑ˓ˋ˔ːˋ˙ˋ˕ˈː˃ːˈˬˊˋːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ Најпознати организирани
ˋ ˖˔ˎ˖ˆˋǡ ˔ˑ ˙ˈˎ ˇ˃ ˔ˈ ˇˑ˄ˋˬ˃˕ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋ ˔ˑˊː˃ːˋˬ˃ ˊ˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˋ ˊ˃ видови пазари се:
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǡˑˇːˑ˔ːˑ˖˔ˎ˖ˆˋ˕ˈǡ˛˕ˑˆˋː˖ˇˋː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǥ  саемите,
ʞ˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇ˃˕˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˊ˃˔ːˋ˅˃ ˅˓ˊ ˑˇ˓ˈˇˈːˋ ˒˓ˋː˙ˋ˒ˋǣ ˅ˋ˔˕ˋːˋ˕ˑ˔˕ǡ  берзите и
ˑ˄ˬˈˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ǡ ˎˑˬ˃ˎːˑ˔˕ ˋ ˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ˔˕Ǥ ʥˈˎ˕˃ ː˃ ˋː˗ˑ˓ˏˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ˈ ˍ˃ˬ  аукциите.
ˍˑ˓ˋ˔ːˋ˙ˋ˕ˈ ˇ˃ ˔ˈ ˔ˑˊˇ˃ˇˈ ˖˄ˈˇ˖˅˃˰ˈ ˊ˃ ˙ˈˎˋ˔˘ˑˇːˑ˔˕˃ ˑˇ ˍ˖˒˖˅˃˰ˈ ː˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕ ˋˎˋ ˖˔ˎ˖ˆ˃˕˃ ˛˕ˑ ˔ˈ ˒˓ˈˇˏˈ˕ ː˃ ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇ˃˕˃ǡ ˋǡ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ Автомати претставуваат
ː˃ ˕ˑ˃ǡ ˕ˋˈ ˇ˃ ˇˑːˈ˔˃˕ ˑˇˎ˖ˍ˃ ˊ˃ ˍ˖˒˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒˓ˑ˒˃ˆˋ˓˃ːˋˑ˕ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǡ уреди, кои по наредба на
ˑˇːˑ˔ːˑ ˖˔ˎ˖ˆ˃Ǥ ʖː˃˚ˋǡ ˒˓ˑ˒˃ˆˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ˋˏ˃ ˊ˃ ˊ˃ˇ˃˚˃ ːˈ купувачот ја издаваат стоката.
˔˃ˏˑ ˇ˃ ˆˋ ˋː˗ˑ˓ˏˋ˓˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈ ˕˖ˍ˖ ˋ ˇ˃ ˆˋ
˖˄ˈˇ˖˅˃Ǥʝ˅˃˃˖˄ˈˇ˖˅˃˚ˍ˃˖ˎˑˆ˃ː˃˒˓ˑ˒˃ˆˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ˔ˈˍ˓ˋ˕ˋˍ˖˅˃ǡ Продажба со помош на
˄ˋˇˈˬˮˋ ˕˃˃ǡ ː˃ ˋˊ˅ˈ˔ˈː ː˃˚ˋːǡ ˬ˃ ˑˆ˓˃ːˋ˚˖˅˃ ˔ˎˑ˄ˑˇ˃˕˃ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ посредник се врши преку:
ˑˇːˑ˔ːˑ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˑ˕ǡ˒ˑˑˇːˑ˔ː˃ˇˑːˈ˔˖˅˃˰ˈː˃ˑˇˎ˖ˍ˃ˊ˃ˇ˃ˍ˖˒ˋˋˎˋ  Трговски агенции и
ˇ˃ ːˈ ˍ˖˒ˋ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǡ ˇ˃ ˍˑ˓ˋ˔˕ˋ ˋˎˋ ˇ˃ ːˈ ˍˑ˓ˋ˔˕ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃ друштва,
˖˔ˎ˖ˆ˃Ǥʛˈˣ˖˕ˑ˃ǡˑˇˇ˓˖ˆ˃˔˕˓˃ː˃ǡ˒˓ˑ˒˃ˆˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ˈˏˑ˛ːˈ  Посреднички агенции и
˒ˑ˅ˑˎːˑˊ˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǡˑˇːˑ˔ːˑ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈǡ˄ˋˇˈˬˮˋ˒˓ˈˍ˖ːˈˆˑ˕ˋˈ˔ˈ друштва и
ˊ˃˒ˑˊː˃˅˃˃˕˛˕ˑ˔ˈˋˏ˔˕ˑˋː˃˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈˍ˃ˍˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˎˋ˖˔ˎ˖ˆ˃˔ˑ  Комисиони агенции и
˚ˋˈˍ˖˒˖˅˃˰ˈˋ˕˓ˑ˛ˈ˰ˈ˕ˋˈˏˑˉ˃˕ˇ˃ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˃˕˔˅ˑˋˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ друштва.
ˋ˒ˑˇˍ˃ˍ˅ˋ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˋˈˏˑˉ˃˕ˑˇːˑ˔ːˋˑ˕˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˎˋ˖˔ˎ˖ˆ˃ˇ˃ˆˑˍ˖˒˃˕Ǥ
ʞ˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ ˋ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃˕˃ ˔ˈ ˓˃ˊˇˈˎˈːˋǤ ʡˋˈ ˔ˈ ˒ˑ˅˓ˊ˖˅˃˃˕
˒˓ˈˍ˖˓˃ˊˏˈː˃˕˃Ǥʖ˃˓˃ˇˋ˕ˑ˃˔ˈˬ˃˅˖˅˃˒ˑ˕˓ˈ˄˃ˑˇˋː˗ˑ˓ˏˋ˓˃˰ˈː˃˒ˑ˕˓ˑǦ Пропагирањето на
˛˖˅˃˚ˋ˕ˈ ˊ˃ ˇ˃ ˔ˈ ˊ˃˒ˑˊː˃˃˕ ˔ˑ ˔ˈ ˑː˃ ˛˕ˑ ˋˏ ˔˕ˑˋ ː˃ ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈ ˋ продажбата претставува
ˍ˖˒˖˅˃˰ˈǤ ʝ˕˕˖ˍ˃ ˔ˈ ː˖ˉːˋ˕ˈ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ ˊ˃ ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇ˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡ планско и систематско
ˍ˃ˍˑ˗ˑ˓ˏ˃ː˃ˋː˗ˑ˓ˏˋ˓˃˰ˈː˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ соопштување од страна на
ʙ˃ˍˑˈˇː˃ˑˇ˗ˑ˓ˏˋ˕ˈˊ˃ˋː˗ˑ˓ˏˋ˓˃˰ˈː˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈˈ˒˓ˑˏˑ˙ˋˬ˃˕˃ друштвата, преку одредени
средства за своите производи
ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǤ
и услуги заради запознавање,
ʞ˓ˑˏˑ˙ˋˬ˃˕˃˒˓ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃ˑˇ˛ˋ˓ˑˍ˃˕˃ˎˈ˒ˈˊ˃ː˃ˑ˄ˎˋ˙ˋˍˑˋˑ˒˗˃ˮ˃˃˕ влијание и придобивање на
ˑˇˈˇː˃˔˕˓˃ː˃˖˄ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈǡ˃ˑˇˇ˓˖ˆ˃˔˕˓˃ː˃ˋ˅ˍ˖˒ːˋˑ˕ што повеќе купувачи.
˔ˋ˔˕ˈˏˋ˒˓ˑ˙ˈ˔ː˃ˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈˏˈˣ˖˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕ˋ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈˋ
˒˓ˈ˅ˊˈˏ˃˰ˈː˃ːˈˍˑˋ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋ˚ˋˬ˃˙ˈˎˈˇ˃˔ˈ˔ˑˊˇ˃ˇˈ˒ˑ˅ˑˎːˑˏˋ˔ˎˈ˰ˈ
ˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˊ˃ˊˆˑˎˈˏˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥͳͻ
Илустрација 12
Промоција на продажба
(Sales promotion)

19 Јаќовски Б., Јовановски П., Јовановска С., Маркетинг и услужни дејности, Скопје,
2006.
49
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Пропагирањето на
продажбата се јавува како
активност на друштвото
со помош на кое таа
воспоставува контакт со
корисниците на нејзините
производи и услуги, со цел
да се добијат соодветни
сознанија за односното
друштво и за производите,
односно услугите, што
таа ги нуди на пазарот на
продажбата. Пропагандата
треба да се заснова врз
одредени принципи:
 вистинитост,
 објективност,
 лојалност и
 економичност.
Целта на информирањето е
кај корисниците да се создаде
убедување за целисходноста
од купување на производот
или услугата што се предмет
на пропагандата, и врз основа
на тоа, да донесат одлука за
купување на пропагираниот
производ, односно услуга.
Пропагирањето на
продажбата има за задача
не само да ги информира
купувачите, односно
потрошувачите туку и да ги
убедува.
50
ʠ˓ˈˇ˔˕˅˃ː˃ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕˃˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇ˃
ʠ˓ˈˇ˔˕˅˃˕˃ː˃ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕˃˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇ˃ˏˑˉ˃˕ˇ˃˔ˈˆ˓˖˒ˋ˓˃˃˕ː˃˔ˎˈˇːˋˑ˅
ː˃˚ˋːǣ
 ʝˆˎ˃˔ˋǢ
 ʓˈˎˑ˅ːˑǦ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǣ
 ʓˋ˓ˈˍ˕ːˋ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǣ
 ʟˈ˒˓ˈˊˈː˕˃˕ˋ˅ːˋ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǣː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ
˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǣ
 ʏˍ˖˔˕ˋ˚ːˋ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˋ
 ʝ˔˕˃ː˃˕ˋ
ʝˆˎ˃˔ˑ˕ ˈ ˈˇˈː ˑˇ ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ˍˑ˓ˋ˔˕ˈːˋ˕ˈ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ ː˃ ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕˃
˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇ˃Ǥ ʠˈ ˔ˏˈ˕˃ ˇˈˍ˃ ˑˇ ˔ˋ˕ˈ ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡ ˅ˑ ˒ˑˆˎˈˇ ː˃
˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈǡ ˄ˎˋˊ˖ ˒ˑˎˑ˅ˋː˃˕˃ ˑ˕˒˃ˣ˃˃˕ ː˃ ˑˆˎ˃˔ˋ˕ˈ ȋͷͲǦ͹ͲΨ ˑˇ ˕˓ˑ˛ˑǦ
˙ˋ˕ˈȌǤ ʙ˃ˍˑ ˈˎˈˏˈː˕ˋ ː˃ ˑˆˎ˃˔ˑ˕ ˔ˈ ˔ˏˈ˕˃˃˕ǣ ː˃˔ˎˑ˅ˑ˕ǡ ˋˎ˖˔˕˓˃˙ˋˬ˃˕˃ǡ
˗ˑ˕ˑˆ˓˃˗ˋˬ˃˕˃ ˋ ˔ˎǤ ʠ˕ˈ˒ˈːˑ˕ ː˃ ˅ˋˇˎˋ˅ˑ˔˕˃ ː˃ ˑˆˎ˃˔ˑ˕ǡ ˊ˃˅ˋ˔ˋ ː˃ ˍˑˈ
ˏˈ˔˕ˑ˔ˈː˃ˑˣ˃˅ˑ˅ˈ˔ːˋ˙ˋ˕ˈǤ
ʑˑˇˈˎˑ˅ːˑ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˔˒˃ˣ˃˃˕ːˋˊ˃ˑ˄˓˃˔˙ˋˍˑˋˇ˓˖˛˕Ǧ
˅ˑ˕ˑ ˆˋ ˍˑ˓ˋ˔˕ˋ ˅ˑ ˍˑː˕˃ˍ˕ˋ˕ˈ ˔ˑ ˇ˓˖ˆˋ ˇ˓˖˛˕˅˃ǡ ˔˕˓˃ːˍˋ ˋ ˔ˎǤ ʑˑ ˑ˅ˋˈ
˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˔˒˃ˣ˃˃˕ǣ
 ʓˈˎˑ˅ːˋ˒ˋ˔ˏ˃ˋˏˈˏˑ˓˃ːˇ˖ˏˋǢ
 ʞˎˋˍˑ˅ˋǢ
 ʖ˃ˍˎ˖˚ːˋ˙ˋ
 ʓˈˎˑ˅ːˋˍ˃˓˕ˋȋ˅ˋˊˋ˕ˍ˃˓˕ˋː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑȌǢ
 ʥˈːˑ˅ːˋ˙ˋˋ˔ˎǤ
ʝ˔ːˑ˅ː˃ː˃ˏˈː˃ː˃ˑ˅ˋˈ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˈˇ˃˔ˈ˔ˑˊˇ˃ˇˈ˒ˑ˅ˑˎːˑ
ˏˋ˔ˎˈ˰ˈˊ˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ˔ˑˈˇːˑ˅˓ˈˏˈːˑˇ˃˅˃˰ˈː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋˋː˗ˑ˓ˏ˃˙ˋˋ
ȋ˄˓ˑˬː˃˕ˈˎˈ˗ˑːǡ˃ˇ˓ˈ˔ˋˋ˔ˎǤȌ
ʓˋ˓ˈˍ˕ːˋ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǧ˔ˈˑːˋˈ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˔ˑˍˑˋ˔ˈː˃˔˕ˑˬ˖˅˃
ˇ˃˔ˈ˒˓ˑ˒˃ˆˋ˓˃ˍ˃ˬ˔ˈˍˑˬ˖˚ˈ˔ːˋˍ˅ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋˊ˄˓˃ː˔ˈˆˏˈː˕Ǥʝ˔ːˑ˅ːˋ
ˇˋ˓ˈˍ˕ːˋ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˔ˈǣ
 ʞ˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˑ˒ˋ˔ˏˑǢ
 ʞ˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇː˃ˇˑ˒ˋ˔ːˋ˙˃Ǣ
 ʚˈ˕ˑˍǢ
 ʞ˓ˑ˔˒ˈˍ˕Ǣ
 ʙ˃˕˃ˎˑˆǢ
 ʠˑ˒˔˕˅ˈːˑˆˎ˃˔ˋˎˑȋ˅ˈ˔ːˋˍˋˇ˓˖ˆˑȌǤ
ʝ˅ˋˈ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ ˔ˈ ˍˑ˓ˋ˔˕˃˕ ˊ˃ ˙ˈˎˑ˔ːˑ ˋː˗ˑ˓ˏˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˒ˑ˕˓ˑǦ
˛˖˅˃˚ˋ˕ˈ˅ˑˇ˃ˇˈː˔ˈˆˏˈː˕ǡːˑːˋ˅ː˃˕˃˒˓ˋˏˈː˃ˈ˓ˈˎ˃˕ˋ˅ːˑˑˆ˓˃Ǧ
ːˋ˚ˈː˃˄ˋˇˈˬˮˋˇˋ˓ˈˍ˕ːˑ˕ˑˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈ˄˃˓˃˒ˑˊː˃˅˃˰ˈ˃ˇ˓ˈ˔ˋǡ
˒ˑˆˑˎˈˏˋ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋˋ˔ˎǤ
ʟˈ˒˓ˈˊˈː˕˃˕ˋ˅ːˋ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˔ˈǦˑːˋˈˍˑˋ˔ˈˇ˃˅˃˃˕
˄ˈ˔˒ˎ˃˕ːˑˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǣ
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
 ʙ˃ˎˈːˇ˃˓ˋǢ
 ʜˑ˕ˈ˔ˋǡ˕ˈˎˈ˗ˑː˔ˍˋˋˏˈːˋ˙ˋǢ
 ˚ˈ˔˕ˋ˕ˍˋˋ˔ˎǤ
ʑˑ ː˃˛˃˕˃ ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˃ ˔˒ˑˏˈː˃˕ˋ˕ˈ ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ ˔ˈ ˏˑ˛ːˈ
˓˃˛ˋ˓ˈːˋǡ˃˚ˈ˔˕ˑ˔ˈ˒ˑˇˎˑˉːˋˋː˃ˑ˒˛˕ˈ˔˕˅ˈː˃ˍ˓ˋ˕ˋˍ˃Ǥʡˑ˃˒˓ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃
ˑˇ ˗˃ˍ˕ˑ˕ ˛˕ˑ ˍ˃ˍˑ ˓ˈ˒˓ˈˊˈː˕˃˕ˋ˅ːˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ ˔ˈ ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˖˅˃˃˕ ˔ˍ˃˒ˋ
˒˓ˈˇˏˈ˕ˋǡ ˍˑˋ ːˈˏ˃˃˕ ːˋˍ˃ˍ˅˃ ˒˓ˋ˚ˋː˔ˍ˃ ˅˓˔ˍ˃ ˔ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ ː˃
ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ
ʜ˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋ ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ Ǧ ˔ˈ ˕˃ˍ˅ˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ ˔ˑ ˍˑˋ
˔ˈ ˒˓ˑ˒˃ˆˋ˓˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˋˎˋ ːˈˍˑˬ ːˈˆˑ˅ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǡ ˔ˑ ˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ ː˃ Илустрација 13 Репрезентативни
˅ˋˇˎˋ˅ˋˏˈ˔˕˃ˊ˃ˇ˃ˆˑ˒ˑ˕˔ˈ˕˖˅˃˃˕ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ː˃ːˈˍˑˬ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǡˋˎˋ˒˃ˍ пропагандни средства
ː˃ːˈˍˑˬ˃ːˈˆˑ˅˃ˑ˔ˑ˄ˋː˃Ǥʝ˅ˋˈ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˔ˈˏːˑˆ˖˄˓ˑˬːˋǣ

 ˒ˎ˃ˍ˃˕ˋǢ
 ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ˒˃ːˑ˃Ǣ
 ˔˅ˈ˕ˎˑ˔ːˋ˓ˈˍˎ˃ˏˋˋ˔ˎǤ
ʞ˓ˑˈˍ˙ˋˑːˋ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǧ˔ˈˑːˋˈ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˍˑˋ˔ˎ˖ˉ˃˕ˊ˃
˒˓ˑˈˍ˕ˋ˓˃˰ˈ˅ˑˍˋː˃˕˃ǡː˃ˬ˃˅ːˋˏˈ˔˕˃ǡ˅ˑˋˊˎˑˊˋ˕ˈˋ˕ːǤʝ˅ˋˈ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ
˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˇˑˉˋ˅˖˅˃˃˕˙ˈˎˑ˔ː˃˃˗ˋ˓ˏ˃˙ˋˬ˃˅ˑˇˈːˈ˛ːˋ˅ˈ˖˔ˎˑ˅ˋǤ
ʏˍ˖˔˕ˋ˚ːˋ ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇːˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ Ǧ ˔ˈ ˑːˋˈ ˍˑˋ ˔ˎ˖ˉ˃˕ ˊ˃
ˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈ ˒˓ˈˍ˖ ˓˃ˇˋˑ ˋ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ ˔˕˃ːˋ˙ˋǤ ʡ˖ˍ˃ ˔ˈ ˅˄˓ˑˬ˖˅˃˃˕
˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎːˋˆ˓˃ˏˑ˗ˑː˔ˍˋ˒ˎˑ˚ˋǡˎˈː˕ˋˋˇ˓Ǥ
ʓˑˇˈˍ˃ˏˈˇˋ˖ˏˋ˕ˈ˔ˈ˒˓ˈːˑ˔ˋ˕ˈˎˋː˃˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇː˃˕˃˒ˑ˓˃ˍ˃Ǥʛˈˇˋ˖ˏ
ː˃ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕˃˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇ˃ǡ˅˔˖˛ːˑ˔˕˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˔˓ˈˇ˔˕˅ˑˊ˃˒˓ˈːˈ˔˖˅˃˰ˈ
ˇˑ˃˖ˇˋ˕ˑ˓ˋ˖ˏˑ˕Ǥ
ʑˈ˔ːˋ˙ˋ˕ˈ Ǧ ˔ˈ ˔ˋˆ˖˓ːˑ ː˃ˬˏːˑˆ˖ ˍˑ˓ˋ˔˕ˈː ˏˈˇˋ˖ˏǡ ˊ˃˓˃ˇˋ ˕ˑ˃ ˛˕ˑ
˒ˑˍ˓ˋ˅˃˛ˋ˓ˑˍˑ˒ˑˇ˓˃˚ˬˈˋ˕ˈ˓ˋ˕ˑ˓ˋˬ˃ˎːˑˋ˅ˑ˒ˑˆˑˎˈˏ˄˓ˑˬ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋǡ
˔ˑ˓ˈˎ˃˕ˋ˅ːˑ˒ˑːˋ˔ˍˋ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋˑˇˇ˓˖ˆˋ˕ˈˏ˃˔ˑ˅ːˋˏˈˇˋ˖ˏˋǤ
ʠ˒ˋ˔˃ːˋˬ˃˕˃ Ǧ ˔ˈ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ ˏˈˇˋ˖ˏˋ ˍˑˋ ˔ˈ ˑˇˎˋˍ˖˅˃˃˕ ˔ˑ ˕ˑ˃ ˛˕ˑ
ˈˍˑːˑˏ˔ˍˑ ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇː˃˕˃ ˒ˑ˓˃ˍ˃ǡ ˊ˃ ˓˃ˊˎˋˍ˃ ˑˇ ˅ˈ˔ːˋ˙ˋ˕ˈǡ ˋˏ˃ ˒ˑˆˑˎˈˏ
˅ˈˍː˃˕˓˃ˈ˰ˈǤ
ʟ˃ˇˋˑ˕ˑǦˊ˃˓˃ˊˎˋˍ˃ˑˇ˅ˈ˔ːˋ˙ˋ˕ˈˋ˔˒ˋ˔˃ːˋˬ˃˕˃ǡˍ˃ˍˑˏ˃˔ˑ˅ˈːˏˈˇˋ˖ˏ
ːˈˈ˒ˑ˅˓ˊ˃ː˔ˑˏˑˉːˑ˔˕˃ˋ˒ˑ˕˓ˈ˄˃˕˃˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇː˃˕˃˒ˑ˓˃ˍ˃˅ˋˊ˖ˈˎːˑˇ˃
˔ˈ˒˓ˋˏˋˋˇ˃˔ˈ˒˓ˑ˚ˋ˕˃ǡ˕˖ˍ˖˔˃ˏˑ˔˒ˑ˔ˑ˄ːˑ˔˕ˇ˃˔ˈ˔ˎ˖˛ːˈǤ
ʡˈˎˈ˅ˋˊˋˬ˃˕˃ Ǧ ˋˏ˃ ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈ ˅ˑ ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕˃ ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇ˃ǡ
˄ˋˇˈˬˮˋ ˍ˃ˍˑ ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ˈː ˏˈˇˋ˖ˏ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˑ˔˕˅˃˓ˋ ˔ˋˎː˃ ˋˏ˒˓ˈ˔ˋˬ˃ ˍ˃ˬ
˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈ˔ˑˍˑˏ˄ˋː˃˙ˋˬ˃ː˃ˊ˅˖ˍǡ˔ˎˋˍ˃ǡ˄ˑˬ˃ˋˇ˓Ǥ

51
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Економската пропаганда и рекламата -
се поими кои најчесто се употребуваат за
одбележување на пропагандната акција
што ја презема друштвото. Рекламата,
која историски претходи на економската
пропаганда, по пат на извикување на
вистинити и невистинити аргументи за
квалитетот на производот или услугата
што се пропагира, настојува да ја зголеми
продажбата. Економската пропаганда
настојува да го постигне тоа со изнесување
на вистинити аргументи за производот
(услугата) што ја пропагира, како и со
користење на побројни и поразновидни
акустични, визуелни и др. средства и начини
за доставување на пропагандна порака од
оној субјект на кој му е таа наменета.

Илустрација 14
Кога се работи за
продажба, иницијатива за
воспоставување на контактот
најчесто потекнува од
продавачот. Особено тоа е
случај кога се врши продажба
на големо, додека на
продажбата на мало е можна
и иницијатива од страна на
купувачот.
Понуда, по правило, се
доставува и кога се работи
за директно контактирање
и за контактирање што е
остварено на организираните
пазари. Понуди за
соодветна продажба треба
да се испратат најмалку
до три купувачи, односно
потрошувачи.
52
ʜ˃˚ˋːˋː˃ˇˈˎˑ˅ːˑˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈ
ʞˑː˖ˇ˃ǡ˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˑː˖ˇ˃ˋ˒ˑ˓˃˚ˍ˃
ʞˑː˖ˇ˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˔˕ˑˍˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋ˛˕ˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋ˕ˈˆˋ
ː˖ˇ˃˕ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˅ˑˑˇ˓ˈˇˈːˑ˅˓ˈˏˈǡː˃ˑˇ˓ˈˇˈː˒˃ˊ˃˓ˋˑˇ˓ˈˇˈː˃˙ˈː˃Ǥ
ʞˑː˖ˇ˃˕˃ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ˬ˃˒˓ˈˇ˔˕˃˅˖˅˃ˍˑˎˋ˚ˋː˃˕˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋ
ˍˑˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋ˕ˈ˔˃ˍ˃˃˕ˋˏˑˉ˃˕ˇ˃ˬ˃˒˓ˑˇ˃ˇ˃˕ˊ˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˒ˈ˓ˋˑˇ˒ˑˇ
ˑˇ˓ˈˇˈːˋ ˖˔ˎˑ˅ˋǤʹͲ ʞˑː˖ˇ˃˕˃ ˬ˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˔˕˓˃ː˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǤ
ʛˈˣ˖˕ˑ˃ǡ˕˃˃ːˈˈ˔ˑ˔ˈˏ˃ˋˇˈː˕ˋ˚ː˃˔ˑːˈˆˑǤʝ˄ˈˏˑ˕ː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˆˑˑ˒˗˃ˮ˃
˔˃ˏˑˑːˑˬˇˈˎː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ˛˕ˑˇˑ˄ˋ˅˃˔˕ˑˍˑ˅ː˃˗ˑ˓ˏ˃ǡ˕ǤˈǤ˛˕ˑ˔ˈ
˒˓ˑˇ˃˅˃Ǥ
ʙˑː˕˃ˍ˕ˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ Ǧ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ ˔ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ Ǧ ˍ˖˒˖˅˃˚ǡ
ˑˇːˑ˔ːˑ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ǡ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕˔ˑˍˑˬ˃˒˓˃ˍ˕ˋ˚ːˑˊ˃˒ˑ˚ː˖˅˃
˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ː˃ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǥʜ˃˅ˈˇˈːˋˑ˕ˍˑː˕˃ˍ˕
˔ˈ˅˓˛ˋː˃ː˃˚ˋː˔ˎˋ˚ˈːː˃ː˃˄˃˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤʡ˃ˍ˃ǡː˃˒˓ˋˏˈ˓ǡˍˑˆ˃˔ˈ
˓˃˄ˑ˕ˋˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡˋːˋ˙ˋˬ˃˕ˋ˅˃ˊ˃˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈː˃ˍˑː˕˃ˍ˕ˑ˕ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ
˒ˑ˕ˈˍː˖˅˃ˑˇ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǥʝ˔ˑ˄ˈːˑ˕ˑ˃ˈ˔ˎ˖˚˃ˬˍˑˆ˃˔ˈ˅˓˛ˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃
ˆˑˎˈˏˑǡˇˑˇˈˍ˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ː˃ˏ˃ˎˑˈˏˑˉː˃ˋˋːˋ˙ˋˬ˃˕ˋ˅˃ˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥ
ʞ˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˅ˎˈˆ˖˅˃ ˅ˑ ˍˑː˕˃ˍ˕ ˔ˑ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ȋ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˑ˕Ȍ ː˃
ˇˋ˓ˈˍ˕ˈː ː˃˚ˋːǡ ˕ǤˈǤ ˔ˑ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈ ː˃ ˔˅ˑˋ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋ˙ˋ ˇˑ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ
ː˃ˋːˇˋ˓ˈˍ˕ˈːː˃˚ˋːǦ˔ˑˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˑː˖ˇ˃˒˓ˑ˔ˎˈˇˈː˃˔ˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː
ˋː˗ˑ˓ˏ˃˕ˋ˅ːˑǦ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇˈːˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎȋ˙ˈːˑ˅ːˋ˙ˋǡ˒˓ˑ˔˒ˈˍ˕ˋǡˍ˃˕˃ˎˑˊˋ
ˋ ˔ˎǤȌ ˋ ˔ˑ ˔˓ˈˮ˃˅˃˰ˈ ː˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˋ ˒˃ˊ˃˓ːˋ ˏ˃ːˋ˗ˈ˔˕˃˙ˋˋ ȋ˔˃ˈˏˋ ˋ
˔ˎǤȌǤʞ˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ˔ˈˑ˄˓˃ˮ˃ˇˑˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡˑˇːˑ˔ːˑ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˑ˕ǡ
˔ˑˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˑː˖ˇ˃Ǥʡ˃ˍˑ˅ˇˑˍ˖ˏˈː˕ǡ˒ˑ˒˓˃˅ˋˎˑǡ˔ˈˇˑ˔˕˃˅˖˅˃ˋˍˑˆ˃
˔ˈ˓˃˄ˑ˕ˋˊ˃ˇˋ˓ˈˍ˕ːˑˍˑː˕˃ˍ˕ˋ˓˃˰ˈˋˊ˃ˍˑː˕˃ˍ˕ˋ˓˃˰ˈ˛˕ˑˈˑ˔˕˅˃˓ˈːˑ
ː˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˋ˕ˈ ˒˃ˊ˃˓ˋǤ ʞˑː˖ˇˋ ˊ˃ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ
ˋ˔˒˓˃˕˃˕ː˃ˬˏ˃ˎˍ˖ˇˑ˕˓ˋˍ˖˒˖˅˃˚ˋǡˑˇːˑ˔ːˑ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋǤ
ʠˈˍˑˬ˃˒ˑː˖ˇ˃ǡ˒ˑ˒˓˃˅ˋˎˑˆˋ˔ˑˇ˓ˉˋ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˓˃˄ˑ˕ˋǣˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑˋ
ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑ˔ˈ˒˓ˑˇ˃˅˃ǡ˙ˈː˃ː˃˕˃˃˔˕ˑˍ˃ǡ˓ˑˍː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ˋ
˓ˑˍː˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˍ˃ˍˑˋːˈˍˑˋˇ˓˖ˆˋ˒ˑ˔ˈ˄ːˋǡ˖˔ˎˑ˅ˋːˈˑ˒˘ˑˇːˋ
ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃ˑˇːˑ˔ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃Ǥʡ˃˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃˄ˋˇˈ˔˕˓˖˚ːˑ˔ˑ˔˕˃˅ˈː˃ǡˇ˃
20 Темјановски Р., Применета Економија, Скопје, 2008, стр. 122.
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
˄ˋˇˈˬ˃˔ː˃ǡ˒˓ˈ˙ˋˊː˃ǡˈˇːˑ˔˕˃˅ː˃ǡ˓˃ˊ˄ˋ˓ˎˋ˅˃ǡˎˑˆˋ˚ː˃ˋ˔ˎǤ Секоја понуда, по правило ги
ʝ˕ˍ˃ˍˑ ˮˈ ˔ˈ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅ˋ ˍˑː˕˃ˍ˕ ˒ˑˏˈˣ˖ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˋ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ содржи следниве елементи:
˒ˑˏˈˣ˖ ːˋ˅ ˊ˃˒ˑ˚ː˖˅˃ ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ ː˃ ˇˑˆˑ˅˃˓˃˰ˈǡ ˒˓ˑ˙ˈ˔ ˍˑˬ ˊ˃˅˓˛˖˅˃ ˔ˑ  количеството и
˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ ˊ˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥ ʛˈˣ˖˕ˑ˃ǡ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˑˇ˄ˈˎˈˉˋ ˇˈˍ˃ квалитетот на стоката што
˔ˈˍˑˬ ˍˑː˕˃ˍ˕ ˒ˑˏˈˣ˖ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˋ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ ːˈ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ː˃ се продава,
˅˃ˍˑ˅ː˃˚ˋːǤʗˏˈːˑǡˍˑː˕˃ˍ˕ˑ˕ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅ˈːˋ˔ˑˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈ  цена на таа стока,
ː˃ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˑ˕ ˒ˑ˓˃˚ˍ˃ ˑˇ ˔˕˓˃ː˃ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˇˑ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː ˒˓ˑˇ˃˅˃˚Ǥ  рок на испорака
ʡˑ˃ ˈ ˔ˎ˖˚˃ˬ ˍˑˆ˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˅ˈˮˈ ˑˇ˓ˉ˖˅˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˇˈˎˑ˅ːˋ ˑˇːˑ˔ˋ  рок на плаќање на
˔ˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋˍˑˆ˃˕ˑˬˋˏ˃˔ˑˊː˃ːˋˈˇˈˍ˃ˑˇːˑ˔ːˋˑ˕˒˓ˑˇ˃˅˃˚ стоката,
˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃ ˔ˑ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ ˇˑ˄˓˃ ˛˕ˑ ːˈˏ˖ ˏ˖ ˔ˈ ːˈˑ˒˘ˑˇːˋǡ ˒˓ˑˇ˃˅˃ ˅ˑ  како и некои други
˖˔ˎˑ˅ˋ˛˕ˑˊ˃ːˈˆˑ˔ˈ˒˓ˋ˗˃˕ˎˋ˅ˋǤ посебни, услови
неопходни за продажба
ʞˑ˓˃˚ˍ˃˕˃ǡ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˔ˑˍˑˬ˃˕ˑˬˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ на односната стока.
ː˃˄˃˅ˍ˃ ː˃ ːˈˍˑˬ˃ ˔˕ˑˍ˃ ˋˎˋ ˖˔ˎ˖ˆ˃ ˑˇ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎ ˋˎˋ
˕˓ˆˑ˅˔ˍˑˇ˓˖˛˕˅ˑǤ
ʞˑ˓˃˚ˍ˃˕˃ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ˅ˑ˖˔ː˃ˋˎˋ˒ˋ˔ˏˈː˃˗ˑ˓ˏ˃Ǥʝ˄ˋ˚ːˑ˕˃˃˔ˑˇ˓ˉˋ Откако ќе се воспостави
ˋ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˖˔ˎˑ˅ˋ ː˃ ˒˓ˋˏˈ˓ǣ ˊ˃ ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈǡ ː˃˚ˋː ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ǡ ˓ˑˍ ː˃ контакт помеѓу продавачот
ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ˋ˔ˎˋ˚ːˑǤ и купувачот, помеѓу нив
ʓˑˇˈˍ˃ ˍ˃ˬ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ ˊ˃˒ˑ˚ː˖˅˃ ˔ˑ ˒ˑ˕˕ˋˍː˖˅˃˰ˈ ː˃ започнува процесот на
договарање, процес кој
ˋːˋ˙ˋˬ˃˕ˋ˅˃˕˃ ˊ˃ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍˑː˕˃ˍ˕ ˒ˑˏˈˣ˖ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˛˕ˑ
најчесто завршува со
ː˃˄˃˅˖˅˃ǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˍ˖˒˖˅˃˚ ˋ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˛˕ˑ ˇˑ˄˃˅˖˅˃ǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˒˓ˑˇ˃˅˃ склучување на договор за
ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋˇˑ˄˓˃ˋˎˋ˖˔ˎ˖ˆˋǤʝˇ˃˔˒ˈˍ˕ː˃ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ǡˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˒ˑ˕˕ˋˍǦ продажба.
ː˖˅˃ ˋːˋ˙ˋˬ˃˕ˋ˅˃ ˊ˃ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍˑː˕˃ˍ˕ ˊ˃ ˊ˃˒ˑ˚ː˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒˓ˈǦ
ˆˑ˅ˑ˓ˋ˔ˑ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡˍˑ˓ˋ˔˕ˈˬˮˋˈˇˈːˑˇ˔ˎˈˇːˋ˅ˈː˃˚ˋːˋǣ
Порачката претставува
 ˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˒˓˃˛˃ˎːˋˍǡ˒ˑ˓˃˚ˍ˃ˇˑ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǣ
активност на купувачот
 ˔˓ˈˇ˄ˋ˔ˑ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ː˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˋ˒˃ˊ˃˓ˋȋ˔˃ˈˏˋˋ˔ˎǤȌǢ
 ˇ˓˖ˆˋː˃˚ˋːˋǤ
Порачката може да биде во
ʜ˃ˬ˚ˈ˔˕˔ˎ˖˚˃ˬˈˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˇ˃˔ˈˑ˄˓˃ˮ˃ˇˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː˒˓ˑˇ˃˅˃˚˒ˑ˒˃˕
усна или писмена форма.
ː˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˒˓˃˛˃ˎːˋˍˋˎˋ˒ˑ˒˃˕ː˃˒ˑ˓˃˚ˍ˃Ǥʞ˓˃˛˃ˎːˋˍ˔ˈˋ˔˒˓˃ˮ˃
ː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ǡ˛˕ˑːˈˏ˖ˈˇˑ˅ˑˎːˑ˒ˑˊː˃˕ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ˃˒ˑ˓˃˚ˍ˃ː˃ˑːˑˬ
˛˕ˑˈ˒ˑˊː˃˕ǡˍˑˬ˅ˈˮˈ˄ˋˎˇˈˎˑ˅ˈː˒˃˓˕ːˈ˓ǡˊ˃ˍˑˬ˔ˈˊː˃ˈ˔ˑ˔ˋˆ˖˓ːˑ˔˕ˇˈˍ˃
Обично порачката содржи
˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˔ˑˑː˃˛˕ˑˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˔˃ˍ˃ˇ˃ˆˑˍ˖˒ˋˋ˒ˑˇ˖˔ˎˑ˅ˋ˛˕ˑːˈˏ˖ˏ˖ определени услови на
ˑˇˆˑ˅˃˓˃˃˕Ǥʙ˃ˍˑˑˇˆˑ˅ˑ˓ː˃ˋ˔˒˓˃˕ˈːˋˑ˕˒˓˃˛˃ˎːˋˍǡ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˋ˔˒˓˃ˮ˃ пример:
˒ˑː˖ˇ˃Ǥ  за плаќање,
ʞˑː˖ˇ˃˕˃ ˔ˈ ˬ˃˅˖˅˃ ˍ˃ˍˑ ˏˑ˛ːˈ ˊː˃˚˃ˈː ˇˑˍ˖ˏˈː˕ǡ ˍ˃ˍˑ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ˔ˑ  начин на испорака и
ˍˑˬ˔ˈ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˃˕ˇˈˎˑ˅ːˋˑˇːˑ˔ˋ˒ˑˏˈˣ˖ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋ˕ˈǤ  рок на испорака.
ʠˑ ˇ˃˅˃˰ˈ ː˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ǡ ˒ˑː˖ˇ˖˅˃˚ˑ˕ ˑˇː˃˒˓ˈˇ ˇ˃˅˃ ˔˅ˑˬ˃ ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕
ˊ˃ ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˔ˈ ˔ˑˇ˓ˉ˃ːˋ ˅ˑ ːˈ˃ǡ ˕˃ˍ˃ ˛˕ˑ ːˈˬˊˋːˑ˕ˑ ˈ˅ˈː˕˖˃ˎːˑ
˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ ˑˇ ˔˕˓˃ː˃ ː˃ ˒ˑː˖ˇˈːˑ˕ˑ ˎˋ˙ˈ ˇˑ˅ˈˇ˖˅˃ ˇˑ ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ ː˃
ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥ ʞˑː˖ˇ˃˕˃ ˋ ːˈˬˊˋːˑ˕ˑ ˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ ˇˑ˅ˈˇ˖˅˃˃˕ ˇˑ ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ ː˃
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋǡ˕˃ˍ˃˛˕ˑˏˑˉˈˇ˃˔ˈˍ˃ˉˈˇˈˍ˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ
ː˃˒ˑː˖ˇ˃Ǥ
ʞ˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˑː˖ˇ˃Ǧʞ˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ˕ˑː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˋˊˬ˃˅˃
ː˃ ˅ˑˎˬ˃˕˃ ː˃ ˒ˑː˖ˇˈːˋˑ˕ǡ ˔ˑ ˍˑˬ˃ ˕ˑˬ ˙ˈˎˑ˔ːˑ ˬ˃ ˒˓ˋ˗˃ˮ˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ ː˃
˒ˑː˖ˇ˖˅˃˚ˑ˕ˊ˃˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥʞ˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ˕ˑː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃˖˛˕ˈ˔ˈ
˅ˋˍ˃ˋ˒˓ˋˈˏǡ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕ǡ˖˔˅ˑˬ˖˅˃˰ˈː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃Ǥʗˊˬ˃˅˃˕˃ː˃ˈˇːˑˎˋ˙ˈ
˛˕ˑ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˑˇˆˑ˅ˑ˓ː˃˒ˑː˖ˇˈːˑ˕ˑˎˋ˙ˈː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ː˃˒ˑː˖ˇ˖˅˃˚ˑ˕ǡ
˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˆˋ ˋ˔˒ˑˎː˖˅˃ ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ ˖˔ˎˑ˅ˋǣ ˇ˃ ˄ˋˇˈ ˇ˃ˇˈː˃ ˑˇ ˒ˑː˖ˇˈːˋˑ˕ Илустрација 15 Деловни писма
ˋˎˋˑˇːˈˆˑ˅ˋˑ˕ˊ˃˔˕˃˒ːˋˍǢ˒ˑ˔˅ˑˬ˃˕˃˔ˑˇ˓ˉˋː˃ː˃˒ˑˎːˑˇ˃ˑˇˆˑ˅˃˓˃ː˃

53
 ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Илустрација 16
Договор
Прифаќањето на понудата
претставува изјава на волјата
на понудениот, со која тој
целосно ја прифаќа понудата.
По прифаќањето на понудата
следи склучување на
купопродажен договор.
Прифаќањето на понудата,
треба да ги исполнува
следниве услови :
 треба да биде дадена
од понудениот или од
неговиот застапник;
 по својата содржина
наполно да одговара на
понудата;
 да содржи јасно и
сериозно изразена волја
на понуденото лице
дека сака да склучи
договор според условите
содржани во понудата;
 прифаќањето на понудата
навреме да пристигне кај
понудувачот.
Ако понудениот изјави
дека ја прифаќа понудата и
истовремено предложи таа
да се измени или дополни
во нешто, се смета дека
понудата ја одбил.
54
˒ˑː˖ˇ˃˕˃Ǣˇ˃˔ˑˇ˓ˉˋˬ˃˔ːˑˋ˔ˈ˓ˋˑˊːˑˋˊ˓˃ˊˈː˃˅ˑˎˬ˃ː˃˒ˑː˖ˇˈːˑ˕ˑˎˋ˙ˈ
ˇˈˍ˃ ˔˃ˍ˃ ˇ˃ ˔ˍˎ˖˚ˋ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ǡ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ ˔ˑˇ˓ˉ˃ːˋ ˅ˑ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃Ǣ
˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ˕ˑː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ː˃˅˓ˈˏˈˇ˃˒˓ˋ˔˕ˋˆːˈˍ˃ˬ˒ˑː˖ˇ˖˅˃˚ˑ˕Ǥ
ʞ˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ ˑˇ ˔˕˓˃ː˃ ː˃ ˒ˑː˖ˇˈːˋˑ˕ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˄ˋˇˈ
˙ˈˎˑ˔ːˑǡ ˕˃ˍ˃ ˍ˃ˍˑ ˛˕ˑ ˈ ˇ˃ˇˈːˑ ˅ˑ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃Ǥ ʏˍˑ ˒ˑː˖ˇˈːˋˑ˕ǡ ˋˊˬ˃˅ˋ
ˇˈˍ˃ˬ˃˒˓ˋ˗˃ˮ˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˋˋ˔˕ˑ˅˓ˈˏˈːˑ˒˓ˈˇˎˑˉˋ˕˃˃ˇ˃˔ˈˋˊˏˈːˋˋˎˋ
ˇˑ˒ˑˎːˋ˅ˑːˈ˛˕ˑǡ˔ˈ˔ˏˈ˕˃ˇˈˍ˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˬ˃ˑˇ˄ˋˎˋˇˈˍ˃ˑˇ˔˅ˑˬ˃˔˕˓˃ː˃
ˏ˖ ː˃˒˓˃˅ˋˎ ˇ˓˖ˆ˃ ˒ˑː˖ˇ˃ ː˃ ˔˅ˑˬˑ˕ ˒ˑ˓˃ːˈ˛ˈː ˒ˑː˖ˇ˖˅˃˚Ǥ ʝˇˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˊ˃
˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ː˃˒ˑː˖ˇˈːˋˑ˕˕˓ˈ˄˃ˇ˃˒˓ˋ˔˕ˋˆːˈː˃˅˓ˈˏˈǤ
ʗ˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ˕ˑː˃˒ˑː˖ˇ˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˋˊˬ˃˅˃ː˃˅ˑˎˬ˃Ǥʡˑ˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˔˕ˑ˓ˋ
ː˃˓˃ˊːˋː˃˚ˋːˋǣ
 ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˋˋ
 ˒ˑ˔˓ˈˇːˋǤ
ʑˑ ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ ː˃˚ˋːˋ ː˃ ˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ ː˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ ˔˒˃ˣ˃˃˕ ˋˊˬ˃˅ˋ
ː˃ ˅ˑˎˬ˃ ˔˕ˑ˓ˈːˋ ˔ˑ ˊ˄ˑ˓ˑ˅ˋǡ ˒ˋ˔ˏˈːˑǡ ˔ˑ ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˃ ː˃ ˇ˓˖ˆˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ ː˃
ˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈ ȋ˕ˈˎˈ˗ˑː ˋ˕ːǤȌǡ ˋˎˋ ˔ˑ ˑ˒˛˕ˑ ˒˓ˋ˗˃˕ˈːˋ ˊː˃˙ˋ ȋˇ˃˅˃˰ˈ
ˍ˃˒˃˓ˋ˔ˎǤȌǤ
ʗ ˔ˑ ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ ː˃˚ˋːˋ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˋˊ˓˃ˊˋ ˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ ː˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃Ǥ ʖ˃
ˇ˃ ˔ˈ ˋˊ˓˃ˊˋ ˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ ː˃ ˒ˑ˔˓ˈˇˈː ː˃˚ˋːǡ ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑ ˈ
ˑˇ ˑˇːˈ˔˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒ˑː˖ˇˈːˋˑ˕ ˔ˑ ˔ˋˆ˖˓ːˑ˔˕ ˇ˃ ˔ˈ ˊ˃ˍˎ˖˚ˋ ˇˈˍ˃ ˬ˃ ˒˓ˋǦ
˗˃˕ˋˎ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˇˈˍ˃ ˔ˈ ˔ˑˆˎ˃˔ˋˎ ˇ˃ ˔ˍˎ˖˚ˋ ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥ ʜˑǡ ˃ˍˑ ˑˇ
˒ˑ˅ˈˇˈːˋˈ˕ˑː˃˒ˑː˖ˇˈːˋˑ˕˄ˋˏˑˉˈˎˑˇ˃˔ˈˊ˃ˍˎ˖˚ˋːˈ˛˕ˑˇ˓˖ˆˑǡ˕ˑˆ˃˛
˕ˑ˃ːˈ˄ˋ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˎˑ˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃Ǥʡ˃ˍ˃ǡ˃ˍˑˈˇːˑˎˋ˙ˈˏ˖
˒˓ˈˇ˃ˇˈˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˒˓ˈˇˏˈ˕˅˓˃˙ˈǡˊ˃ˇ˃ˆˑ˅ˋˇˋː˖ˇˈˬˮˋˏ˖ˆˑː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡ
˕ˑˆ˃˛ ˑˇ ˕ˑ˃ ːˈ ˏˑˉˈ ˔ˑ ˔ˋˆ˖˓ːˑ˔˕ ˇ˃ ˔ˈ ˊ˃ˍˎ˖˚ˋ ˇˈˍ˃ ˒ˑː˖ˇˈːˋˑ˕ ˔ˈ
˔ˑˆˎ˃˔ˋˎˇ˃ˆˑˍ˖˒ˋ˒˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕Ǥʜˑǡ˃ˍˑ˒ˑː˖ˇˈːˋˑ˕˒ˑˋˊ˅˓˛ˈːˋˑ˕˒˓ˈˆˎˈˇ
ˆˑ˔˕˃˅ˋ˅ˑ˕ˑ˓˄˃ǡ˕ˑˆ˃˛ˑˇˑ˅˃ːˈˆˑ˅ˑˇˈˬ˔˕˅ˋˈˏˑˉˈˇ˃˔ˈˊ˃ˍˎ˖˚ˋˇˈˍ˃
˔˃ˍ˃ˇ˃ˆˑˍ˖˒ˋǤ
ʙ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉˈːˇˑˆˑ˅ˑ˓
ʙ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˑˇːˑ˔ ˒ˑˏˈˣ˖ ˍ˖˒˖˅˃˚ ˋ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ ˛˕ˑ ˔ˈ
˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃˔ˑˇˑˆˑ˅ˑ˓ǡ˔ˑˍˑˬ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˔ˈˑ˄˅˓ˊ˖˅˃˖˓ˈˇːˑˇ˃ˏ˖˒˓ˈˇ˃ˇˈ
ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˔˕ˑˍ˃ǡ ː˃ ːˈˆˑ ˇ˃ ˆˑ ˒˓ˈːˈ˔ˈ ˒˓˃˅ˑ˕ˑ ː˃ ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˑ˔˕ǡ ˃ ˑˇ
ˇ˓˖ˆ˃ ˔˕˓˃ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˒˓ˈˊˈˏ˃ ˑ˄˅˓˔ˍ˃ ˇ˃ ˬ˃ ˒˓ˋˏˋ ˋ ˇ˃ ˏ˖ ˬ˃ ˒ˎ˃˕ˋ ː˃
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈː˃˕˃ ˙ˈː˃Ǥ ʓˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˔ˍˎ˖˚ˋ ˅ˑ ˒ˋ˔ˏˈː˃
˗ˑ˓ˏ˃ǡ˖˔ːˑǡ˒˓ˈˍ˖˒ˑˎːˑˏˑ˛ːˋ˙ˋˋ˔ˎˋ˚ːˑǤ
ʓˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˔ˈ˔ˏˈ˕˃ˇˈˍ˃ˈ˔ˍˎ˖˚ˈːˍˑˆ˃ː˃˒ˋ˔ˏˈːˋˑ˕
ˑ˄˓˃ˊˈ˙ ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ǡ ˔˕˓˃ːˍˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˔ˈ ˇˑˆˑ˅˃˓˃˃˕ ˆˋ ˔˕˃˅ˋˎˈ ˔˅ˑˋ˕ˈ
˒ˑ˕˒ˋ˔ˋǤ ʑˑˑ˄ˋ˚˃ˈːˑ ˈ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˊ˃ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˔ˏˈ˕˃ ˇˈˍ˃ ˈ
˔ˍˎ˖˚ˈːǡ ˃ˍˑ ˔˕˓˃ːˍˋ˕ˈ ˔ˈ ˔˒ˑˆˑˇˋˎˈ ˊ˃ ˄ˋ˕ːˋ˕ˈ ˈˎˈˏˈː˕ˋ ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕Ǥ
ʙ˃ˍˑ˄ˋ˕ːˋˈˎˈˏˈː˕ˋː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕˔ˈ˔ˏˈ˕˃˃˕˔ˎˈˇːˋ˅ˈǣ
 ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑǢ
 ˅ˋˇˑ˕ˋ˙ˈː˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑˈ˒˓ˈˇˏˈ˕ː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕Ǣ
 ː˃˚ˋːˑ˕ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
 ˅˓ˈˏˈ˕ˑː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃Ǣ
 ː˃˚ˋːˑ˕ː˃˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
 ː˃˚ˋːˑ˕ː˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˕ˑː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈː˃˕˃˙ˈː˃ˋ˔ˎˋ˚ːˑǤ
ʙˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˈˋˊ˓˃ˊ˖˅˃ǣ˅ˑ˄˓ˑˬː˃˒˃˓˚ˋ˰˃ǡˍˋˎˑˆ˓˃ˏˋǡ
ˏˈ˕˃˓ǡ ˅ˑ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡ ˔ˑ ˒˓ˋ˄ˎˋˉːˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈȋˑˇ Ȃ ˇˑǡ
˙ˋ˓ˍ˃Ȍ˒˃˖˛˃ˎːˑȋˣ˖˕˖˓ˈȌǤ
ʑˋˇˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǧ˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ǣ˔ˑ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˃ː˃˅ˑˑ˄ˋ˚˃ˈːˋː˃ˊˋ˅ˋ
ː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈǡ˔ˑː˃˅ˈˇˈː˃˔ˑ˓˕ˋˏ˃ːǡ˔ˑː˃ˊː˃˚ˈːˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˋ˔ˎǤ
ʙ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǧ˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ǣ

 ˒ˑ˒˃˕ː˃˔˒ˈ˙ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃ȋˇˈ˕˃ˎˈːˑ˒ˋ˔ː˃˗ˋˊˋ˚ˍˋ˕ˈˋ˔˕˓˖ˍ˕˖˓˃ˎǦ
ːˋ˕ˈˑ˔ˑ˄ˈːˑ˔˕ˋː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ȌǢ
Илустрација 17
 ˒ˑ˒˃˕ː˃˒˓ˋˏˈ˓ˑˍˍˑˬˏˑ˓˃ˇ˃˄ˋˇˈ˓ˈ˒˓ˈˊˈː˕˃˕ˋ˅ˈːȌǢ Купопродажен договор
 ˒ˑ˒˃˕ː˃˔˕˃ːˇ˃˓ˇǢ
Купопродажбата претставува
 ˔ˑˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˅ˑˑ˄ˋ˚˃ˈːˋˋˊ˓˃ˊˋˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕Ǣ однос помеѓу купувач и
 ˔ˑ ː˃ˊː˃˚˖˅˃˰ˈ ː˃ ˊ˃˛˕ˋ˕ˈː ˄ˈˎˈˆ ȋˊː˃ˍǡ ˔ˑ ˍˑˬ ˔ˈ ˑˇ˄ˈˎˈˉ˖˅˃ продавач.
˒ˑ˕ˈˍˎˑ˕ˑˋˑ˓ˋˆˋː˃ˎːˑ˔˕˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕ȌǤ Со купопродажниот договор
продавачот се обврзува:
ʥˈː˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǧ˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ˍ˃ˍˑǣ
 на купувачот уредно да му
 ˙ˈː˃ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ˒ˎ˃ˮ˃ ˅ˑ ˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ ˑˇ ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ˍ˃ˇˈ ˔ˈ предаде стока,
 правото на сопственост
˒ˎ˃˔ˋ˓˃˔˕ˑˍ˃˕˃
да го пренесе на
 ˙ˈː˃ˊ˃˔˕ˑˍ˃˄ˈˊ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃ǡ˕ǤˈǤ˔ˑ˄ˈ˔˒ˎ˃˕ː˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃Ǣ купувачот,
 ˙ˈː˃ː˃˔˕ˑˍ˃˔ˑː˃˒ˎ˃˕ˋ˅˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃Ǣ Со купопродажниот договор
купувачот презема обврска
 ˙ˈː˃˔ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋˍˎ˃˖ˊ˖ˎˋˋ˔ˎǤ да:
ʜ˃˚ˋː ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ Ǧ ˔ˈ ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ ˔ˑ ː˃ˊː˃˚˖˅˃˰ˈ ː˃ ˅ˋˇˑ˕ ː˃  ја прими и
˒˓ˈ˅ˑˊːˑ˕ˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑ˔ˑˍˑˈˮˈ˔ˈ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˋ˔ˑˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈ  да му ја плати на
ː˃˒˃˕ˑ˕ː˃ːˈˬˊˋːˑ˕ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈǤ продавачот договорената
цена.
ʑ˓ˈˏˈ˕ˑː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃Ǧ˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ˍ˃ˍˑǣ Договорот може да се склучи
во:
 ˒˓ˑˏ˕ːˑ Ǧ ˍˑˆ˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ˅ˈˇː˃˛ǡ ˄˓ˊˑ ˋˎˋ ˋ˕ːˑ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ
 писмена форма,
ˋˊ˅˓˛ˋǢ
 усно,
 ˕ˈ˓ˏˋː˔ˍˑ Ǧ ˍˑˆ˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ˔ˈ ˋˊ˅˓˛˖˅˃ ˅ˑ ˓ˑˍ ˒ˑˇˑˎˆ ˑˇ ˑ˔˖ˏ
 преку полномошници и
ˇˈːˑ˅ˋǤ слично.
ʛˈ˔˕ˑ˕ˑː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃Ǧ˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ǣ Договорот за купопродажба
се смета дека е склучен
 ˔ˑː˃ˊː˃˚˖˅˃˰ˈː˃ˏˈ˔˕ˑ˕ˑː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ˋˎˋ кога на писмениот образец
на договорот странките ги
 ˔ˑˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋˍˎ˃˖ˊ˖ˎˋǤ ставиле своите потписи.
ʞˎ˃ˮ˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˍ˖˒ˑ˅ː˃˕˃ ˙ˈː˃ Ǧ ˔ˈ ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ ˔ˑ ː˃ˊː˃˚˖˅˃˰ˈ ː˃ Битните елементи на КУПО-
˅˓ˈˏˈ˕ˑǡ ˏˈ˔˕ˑ˕ˑ ˋ ː˃˚ˋːˑ˕ ː˃ ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ ȋˆˑ˕ˑ˅ˋː˔ˍˑ ˋˎˋ ˄ˈˊˆˑ˕ˑ˅ˋː˔ˍˑ ПРОДАЖНИОТ договор се:
˒ˎ˃ˮ˃˰ˈȌǤ  количеството;
 видот и цената на
ʠˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃ː˃˔˕˃ː˖˅˃˔ˑ˒ˑː˖ˇ˃ˋ стоката што е предмет на
˔ˑ˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃Ǥʖ˃ˇ˃˔ˈ˔ˍˎ˖˚ˋˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ǡ˅˃ˉːˑˈ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˍ˃ˍˑ договорот;
˒˓ˈˇˎˑˆˊ˃˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃˔ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ  начинот на испораката на
ˎˋ˙ˈˇ˃ˆˋ˔ˑˇ˓ˉˋ˔ˋ˕ˈ˄ˋ˕ːˋǡ˔˖˛˕ˈ˔˕˅ˈːˋˈˎˈˏˈː˕ˋː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˋˇ˃ˈ стоката;
ː˃˒˓˃˅ˈː˃˔ˑː˃ˏˈ˓˃ˇ˃˔ˈ˔ˍˎ˖˚ˋˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍˋǤ  времето на испораката;
ʑˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃ˑˇ˒ˑ˔ˈ˄ː˃  начинот на пакување на
˅˃ˉːˑ˔˕ ˔ˈ ˒˓˃˅ˋˎ˃˕˃ ˍˑˋ ˔ˈ ˑˇːˈ˔˖˅˃˃˕ ː˃ ˏˑˏˈː˕ˑ˕ ː˃ ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ ː˃ стоката;
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ǡˏˈ˔˕ˑ˕ˑː˃˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ǡː˃˚ˋːː˃˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈː˃  начинот на плаќањето
на договорената цена и
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ǡˍ˃ˍˑˋ˗ˑ˓ˏ˃˕˃Ǥ слично.

55
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Илустрација 18
Потпишување на купопродажен
договор
Продавачот најчесто има
обврска стоката да му ја
достави на купувачот или да
му ја испрати во местото на
определувањето.
Испраќањето на стоката
продавачот најчесто го врши,
преку посебна испратна
служба, обично организирана
во состав на складиштата и
главно опфаќа:
 пакување на стоката за
испраќање,
 товарање,
 превоз,
 истоварување и
 предавање на стоката на
купувачот.
Фактурата претставува сметка
за продадена стока или
извршена услуга,
56
ʓˈːˈ˔ˍ˃ ˈ ˏːˑˆ˖ ˚ˈ˔˕˃ ˒ˑˬ˃˅˃˕˃ǡ ˑ˒˛˕ˋ˕ˈ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˊ˃ ˊ˃ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ ː˃
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈ ˑˇː˃˒˓ˈˇ ˇ˃ ˔ˈ ˑ˕˒ˈ˚˃˕ˈːˋ ː˃ ˒ˑ˔ˈ˄ːˋ ˗ˑ˓ˏ˖ˎ˃˓ˋǡ ˕˃ˍ˃ ˛˕ˑ
ˑ˄ˋ˚ːˑ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˑˇː˃˒˓ˈˇˆˋˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ˒ˑˇˍˑˋ˔ˈ˔ˑˆˎ˃˔˖˅˃
ˇ˃ˋˊ˅˓˛ˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˅ˑˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ
ʓˑˆˑ˅ˑ˓ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃ǡ˅ˑ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˖˔ˎˑ˅ˋǡ˚ˈ˔˕ˑ˔ˈ˔ˍˎ˖˚˖˅˃
˔ˑ ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈ ː˃ ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ ˊ˃ ˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈǣ ˈˎˈˍ˕˓ˑː˔ˍˋǡ
˕ˈˎˈ˗ˑːǡ˕ˈˎˈˆ˓˃ˏ˃ˋ˔ˎˋ˚ːˑǤ
ʓˑˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈ ˔ˍˎ˖˚ˈːˋ ˒˓ˈˍ˖ ˕ˈˎˈ˗ˑː ˔ˈ ˇˑˍ˃ˉ˖˅˃˃˕ ˔ˑ ˓˃ˊːˋ ˇˑˍ˃ˊːˋ
˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǣ˔ˑ˒ˋ˔ˏˈːˑ˒ˑ˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈː˃˓˃ˊˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ǡ˔ˑ˔˅ˈˇˑ˚ˈ˰ˈˋ˕ːǤ
ʙˑˆ˃ˊ˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃ˈ˒˓ˈˇ˅ˋˇˈː˃˒ˋ˔ˏˈː˃˗ˑ˓ˏ˃ǡ
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕˔ˈ˔ˏˈ˕˃ˊ˃˔ˍˎ˖˚ˈːˍˑˆ˃˅ˑ˒ˋ˔ˏˈːˋˑ˕˔ˑ˔˕˃˅ː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕˔ˈ
˅ːˈ˔ˈːˋːˈˆˑ˅ˋ˕ˈ˄ˋ˕ːˋˈˎˈˏˈː˕ˋˑˇːˑ˔ːˑ˔˕ˑˍ˃˕˃ˋːˈˬˊˋː˃˕˃˙ˈː˃ˋˍˑˆ˃
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕˅ˑ˒ˋ˔ˏˈː˃˗ˑ˓ˏ˃ˈ˒ˑ˕˒ˋ˛˃ːˑˇ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˋˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˋˎˋˑˇ
ːˋ˅ːˋ˕ˈ˒ˑˎːˑˏˑ˛ːˋǤ
ʗ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃ǡ˒˓ˋˈˏːˋ˙˃ˋ˗˃ˍ˕˖˓˃
ʓˑˍˑˎˍ˖ ˅ˑ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˊ˃ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˈ ˒˓ˈˇ˅ˋˇˈːˑ ˋˎˋ ˇˑˍˑˎˍ˖ ˕ˑ˃
˒˓ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃ˑˇ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈˑ˄ˋ˚˃ˋǡ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˋˏ˃ˑ˄˅˓˔ˍ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˇ˃ˏ˖
ˬ˃ˇˑ˔˕˃˅ˋː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˋˎˋˇ˃ˏ˖ˬ˃ˋ˔˒˓˃˕ˋ˅ˑˏˈ˔˕ˑ˕ˑː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈ˕ˑǤ
ʗ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈ˕ˑ ˆˑ ˅˓˛ˋǡ ˑ˄ˋ˚ːˑ ˒ˑ˔ˈ˄ː˃ ˋ˔˒˓˃˕ː˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˛˕ˑ ˑ˄ˋ˚ːˑ ˈ
ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː˃ ˅ˑ ˔ˑ˔˕˃˅ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˃ ˋ ˆˎ˃˅ːˑ ˑ˒˗˃ˮ˃ǣ ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ ː˃
˔˕ˑˍ˃˕˃ ˊ˃ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈǡ ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈǡ ˒˓ˈ˅ˑˊǡ ˋ˔˕ˑ˅˃˓˖˅˃˰ˈ ˋ ˒˓ˈˇ˃˅˃˰ˈ ː˃
˔˒˃ˍ˖˅˃ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥʠ˕ˑˍ˃˕˃˔ˈ˒˃ˍ˖˅˃ǡ˔ˈ˒˓ˈ˅ˈˊ˖˅˃ˋ˔ˈ˒˓ˈˇ˃˅˃
˅˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃ˋ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃˛˕ˑˬ˃ˋˊˇ˃˅˃˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ
ʑˑˋ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃˕˃ǡˑ˄ˋ˚ːˑ˔ˈˑˊː˃˚˖˅˃ˋː˃˚ˋːˑ˕ː˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈ˕ˑǤ
ʣ˃ˍ˕˖˓˃˕˃ Ǧ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˔ˏˈ˕ˍ˃ ˊ˃ ˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˋˎˋ ˋˊ˅˓˛ˈː˃
˖˔ˎ˖ˆ˃ǡ ˛˕ˑ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˏ˖ ˬ˃ ˇ˃˅˃ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ ˅ˑ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ː˃ˊː˃˚ˈːˋ
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑˋ˙ˈː˃˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ˋˎˋˋˊ˅˓˛ˈː˃˕˃˖˔ˎ˖ˆ˃ǡ˒˃ˋ
˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈˊ˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈǤ
ʣ˃ˍ˕˖˓˃˕˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ȋˋ˔˒˓˃˅˃Ȍ ˛˕ˑ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˏ˖ ˬ˃
ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˊ˃ ˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃Ǥ ʐˋˇˈˬˮˋǡ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˊ˃
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃˔ˈ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˒ˑ˒˓˃˅ˋˎˑ˖˔ːˑǡ˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃ˑ˄ˋ˚ːˑˈ˒˓˅ˋˑ˕
˒ˋ˔ˏˈː˃ˍ˕ˊ˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕˛˕ˑˆˋ˔ˑˇ˓ˉˋ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ˒ˑˇˍˑˋ˛˕ˑˈ˔ˍˎ˖˚ˈː
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡ˃˒ˑ˔ˈ˄ːˑ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈˊ˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˕ˑǤ
ʝ˕ˍ˃ˍˑ ˮˈ ˬ˃ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ ˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈː˃˕˃
˖˔ˎ˖ˆ˃ ˔ˈ ˋ˔˒˓˃ˮ˃ ˗˃ˍ˕˖˓˃ ˇˑ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥ ʜ˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˏ˖ ˑ˔˕˃ː˖˅˃ ˔˃ˏˑ
ˑ˄˅˓˔ˍ˃˕˃ ˇ˃ ˬ˃ ˒ˎ˃˕ˋ ˗˃ˍ˕˖˓ˋ˓˃ː˃˕˃ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ ˊ˃ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃
˕ǤˈǤˊ˃ˋˊ˅˓˛ˈː˃˕˃˖˔ˎ˖ˆ˃Ǥʙ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡˑˇ˔˅ˑˬ˃˔˕˓˃ː˃ǡ˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˬ˃˒˓ˋ˗˃˕ˋ
ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ˋ ˇˑˍˑˎˍ˖ ːˈˏ˃ ˊ˃˄ˈˎˈ˛ˍˋ ˒ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃ ːˈ˃ǡ ˒ˑ ˒˓ˋˈˏˑ˕ ː˃
˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃ˑˇ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡ˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˋˊ˅˓˛ˋ˖˒ˎ˃˕˃ː˃˗˃ˍ˕˖˓ˋ˓˃ː˃˕˃˔˖ˏ˃Ǥ
ʓˑˍˑˎˍ˖ǡ ˒˃ˍǡ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˋˏ˃ ˋˊ˅ˈ˔ːˋ ˊ˃˄ˈˎˈ˛ˍˋ ˒ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃
ˋˎˋ ˒ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃ ˗˃ˍ˕˖˓ˋ˓˃ː˃˕˃ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ ˕ˑˬ ˮˈ ˬ˃ ˋˊ˅˓˛ˋ ˋ˔˒ˎ˃˕˃˕˃ ː˃
˕˃˃ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ ˇ˖˓ˋ ˒ˑ ˑ˕˔˕˓˃ː˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑ˒˖˔˕ˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˆˋ ː˃˒˓˃˅ˋˎ
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǥʖ˃˕ˋˈ˒˓ˑ˒˖˔˕ˋˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˕˓ˈ˄˃˄ˎ˃ˆˑ˅˓ˈˏˈːˑˇ˃ˆˑˋˊ˅ˈ˔˕ˋ
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǥ
ʙ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˅˓˛ˋˋ˔˒ˎ˃˕˃˅˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃˒˓ˋ˔˕ˋˆː˃˕˃˕˃˗˃ˍ˕˖˓˃ǡ˄ˋˇˈˬˮˋ
˔ˑ ˑ˅ˑˬ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˇˈ˗ˋːˋ˕ˋ˅ː˃ ˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍ˃ ː˃ ˔ˋ˕ˈ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ ˛˕ˑ
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
ː˃˔˕˃ː˃ˎˈ ˅ˑ ˅˓˔ˍ˃ ˔ˑ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈː˃˕˃ ˒˓ˑˇ˃ˉː˃ ˓˃˄ˑ˕˃ Продавачот фактурата му ја
˒ˑˏˈˣ˖˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˋˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥ дава на купувачот.
ʣ˃ˍ˕˖˓˃˕˃˔ˑˇ˓ˉˋǣ Во фактурата се назначени
количеството и цената на
 ˑˊː˃ˍ˃ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˋˎˋ ˋˏˈ˕ˑ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˋ ː˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˋ продадената стока или
ːˋ˅ː˃˕˃˃ˇ˓ˈ˔˃Ǣ извршената услуга, па и
 ː˃ˊˋ˅Ƿ˗˃ˍ˕˖˓˃DzˋˎˋǷ˔ˏˈ˕ˍ˃Dz условите на плаќање.
 ˇ˃˕˃ː˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑǢ Договорот за продажба на
 ˅ˋˇǡˋˏˈˋˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ стока по правило се склучува
усно, фактурата обично е
 ˙ˈː˃Ǣ
првиот писмен акт.
 ˏˈ˔˕ˑǢ
Купувачот врши исплата врз
 ː˃˚ˋːˋ˓ˑˍː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
основа на пристигнатата
 ˓ˑˍˋː˃˚ˋːː˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˕ˑː˃˙ˈː˃˕˃Ǣ фактура.
 ˒ˑ˕˒ˋ˔ː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˋˎˋː˃ˎˋ˙ˈ˕ˑˑ˅ˎ˃˔˕ˈːˑˇ˃˒ˑ˕˒ˋ˛˖˅˃Ǥ
Со ФАКТУРАТА се врши
ʑˑ˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃ˏˑˉ˃˕ˇ˃˔ˈ˅ːˈ˔˃˕ˋːˈˍˑˋˇ˓˖ˆˋ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˋ˖˔ˎˑ˅ˋː˃ дефинитивна пресметка на
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ǡˑ˔ˑ˄ˈːˑˑːˋˈ˛˕ˑ˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃˃˕ː˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈː˃˙ˈː˃˕˃Ǥ сите трошоци што настанале
во врска со извршувањето
ʓˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃ ˋˏ˃ ˊ˃ ˙ˈˎǡ ːˈ ˔˃ˏˑ ˇ˃ ˏ˖ ˆˑ ˔ˑˑ˒˛˕ˋ на договорената продажна
ˍˑːˈ˚ːˋˑ˕ˋˊːˑ˔ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˛˕ˑ˕ˑˬ˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˆˑ˒ˎ˃˕ˋǡ˕˖ˍ˖ˋˈˎˈˏˈː˕ˋ˕ˈ работа помеѓу продавачот и
ˋ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ˕ˈ˛˕ˑˇˑ˅ˈˎˈˇˑˍˑːˈ˚ːˋˑ˕ˋˊːˑ˔ǡˍ˃ˍˑː˃ˇˑˎˉːˋˍˑ˕˄ˋˏ˖ˇ˃ˎˈ купувачот.
ˏˑˉːˑ˔˕ˇ˃ˆˑ˒˓ˑ˅ˈ˓ˋˍˑːˈ˚ːˋˑ˕ˋˊːˑ˔Ǥ

ʙˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋˊ˃˒ˋ˔ːˋˍ
ʓˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˑ˕ˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ˋ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ȋ˖˔ˎ˖ˆ˃Ȍ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˏˑˉˈ
Наодите од контролата
ˇ˃ ˬ˃ ˒˓ˈˊˈˏˈ ˑˇ ˏ˃ˆ˃˙ˋːˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˋˎˋǡ ˒˃ˍǡ ˑˇ ˇ˓˖ˆˑ ˏˈ˔˕ˑ ˛˕ˑ
на стоката, комисијата ги
ˈ ˑˇː˃˒˓ˈˇ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˑǤ ʐˈˊ ˑˆˎˈˇ ː˃ ˍˑˬ ː˃˚ˋː ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˬ˃ ˒˓ˈˊˈˏ˃ изнесува во комисиски
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˑˇ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡ ˒˓ˋ ːˈˬˊˋːˑ˕ˑ ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˔ˈ записник.
ˋˊ˅˓˛ˋˍ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ː˃ˋˍ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ː˃ǡˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˃ˈ˅ˈː˕˖˃ˎːˑǡ
ˋˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ːˈˍˑˋˇ˓˖ˆˋˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋ˖˔ˎˑ˅ˋˊ˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃Ǥ Комисиски записник се
составува и во случај кога
ʑˑ˒ˑˏ˃ˎˋ˕ˈ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋˇ˓˖˛˕˅˃ǡˍ˃ˍˑˋ˅ˑ˔ˎ˖˚˃ˋ˕ˈˍˑˆ˃ договорената стока се
˔ˈː˃˄˃˅˖˅˃˃˕˒ˑˏ˃ˎˋˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅˃ː˃˔˕ˑˍˋǡˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃˒˓ˋ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈ˕ˑ презема од магацинот на
ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋ˕ˈ ˋ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ːˋ˕ˈ ˔˕ˑˍˋ ˬ˃ ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃ ˏ˃ˆ˃˙ˋˑːˈ˓ˑ˕Ǥ продавачот или во магацинот
ʓˑˇˈˍ˃ǡ˅ˑ˒ˑˆˑˎˈˏˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃˔ˈ˗ˑ˓ˏˋ˓˃˒ˑ˔ˈ˄ː˃˔ˎ˖ˉ˄˃ˊ˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ на купувачот без присуство на
ː˃ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˈː˃˕˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ˋː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕Ǥʜ˃ˬˇˑ˄˓ˑˈ˕˃˃ продавачот.
˔ˎ˖ˉ˄˃ˇ˃˄ˋˇˈ˔˃ˏˑ˔˕ˑˬː˃ǡ˄ˋˇˈˬˮˋːˈˬˊˋːˑ˕ˑ˅ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ˅ˑː˃˄˃˅ː˃˕˃ˋˎˋ Комисиски записник се
˅ˑˇ˓˖ˆ˃˔ˎ˖ˉ˄˃˔ˑˊˇ˃˅˃ˏˑˉːˑ˔˕ˋːˈˑ˄ˬˈˍ˕ˋ˅ːˑˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛˖˅˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃Ǥ составува и во случаи кога
ʙˑˏˋ˔ˋˬ˃ ˔ˈ ˗ˑ˓ˏˋ˓˃ ˅ˑ ˑːˋˈ ˔ˎ˖˚˃ˋ ˍˑˆ˃ ːˈ ˒ˑ˔˕ˑˋ ˒ˑ˔ˈ˄ː˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˊ˃ стоката треба да ја преземат
ˍˑː˕˓ˑˎ˃˅ˑˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ǡˍ˃ˍˑˋ˅ˑˑːˋˈ˔ˎ˖˚˃ˋˍˑˆ˃˒ˑ˔˕ˑˋ˔ˑˏːˈ˅˃˰ˈˋˎˋ превозникот или шпедитерот,
ˍˑˆ˃˔ˈˊ˃˄ˈˎˈˉ˖˅˃ˇˈˍ˃˒˓ˋ˔˕ˋˆː˃˕˃˕˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ˊ˃˄ˈˎˈˉˋ˕ˈˎːˑˑ˕˔˕˃˒˖˅˃ а тие не дале потврда за
ˑˇˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˑ˕ˑǤ утврденото количество.
ʠ˅ˑˋ˕ˈ ː˃ˑˇˋ ˍˑˏˋ˔ˋˬ˃˕˃ ˆˋ ˋˊːˈ˔˖˅˃ ˅ˑ ˍˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋ ˊ˃˒ˋ˔ːˋˍǤ ʑ˃ˍˑ˅
ˍˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋ ˊ˃˒ˋ˔ːˋˍ ˔ˈ ˔ˑ˔˕˃˅˖˅˃ ˋ ˅ˑ ˔ˎ˖˚˃ˬ ˍˑˆ˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˔ˈ
˒˓ˈˊˈˏ˃ˑˇˏ˃ˆ˃˙ˋːˑ˕ː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˋˎˋ˅ˑˏ˃ˆ˃˙ˋːˑ˕ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˄ˈˊ
˒˓ˋ˔˖˔˕˅ˑː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǥʗ˔˕ˑ˕˃ˍ˃˅˃ˍˑ˅ˊ˃˒ˋ˔ːˋˍ˔ˈ˒˓˃˅ˋˋ˅ˑ˔ˎ˖˚˃ˋ
ˍˑˆ˃˔˕ˑˍ˃˕˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˬ˃˒˓ˈˊˈˏ˃˕˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍˑ˕ˋˎˋ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ǡ˃˕ˋˈːˈ
ˇ˃ˎˈ˒ˑ˕˅˓ˇ˃ˊ˃˖˕˅˓ˇˈːˑ˕ˑˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑǤ

57
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Рекламацијата претставува
приговор за неизвршени
договорни обврски.
Рекламацијата е приговор
од купецот на продавачот во
врска со:
 квалитетот на стоката,
 количеството на стоката,
 други забелешки во однос на
продажбата и испораката на
стоката.
По составувањето на
комисискиот записник,
купувачот треба да поднесе
рекламација до продавачот.
Рекламацијата треба да се
поднесе веднаш по приемот
(до 8 дена).
Рекламацијата може да биде:
 рекламација за квантитет
и
 рекламација за квалитет.
Доколку се констатира
разлика помеѓу постигнатото
и фактурираното количество,
купувачот може да бара:
 разликата дополнително
да му се испорача;
 да не се фактурира
вредноста на тие стоки;
 стоката да му се стави
на располагање на
добавувачот.
58
ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ
ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˒˓ˋˆˑ˅ˑ˓ ˊ˃ ːˈˋˊ˅˓˛ˈːˋ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ːˋ ˑ˄˅˓˔ˍˋǤ
ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ˈ˒˓ˋˆˑ˅ˑ˓ˑˇˍ˖˒ˈ˙ˑ˕ː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ǡ
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑˋˇ˓˖ˆˋˊ˃˄ˈˎˈ˛ˍˋ˅ˑˑˇːˑ˔ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ˋˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ː˃
˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋˊ˃ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ
ʞˑ ˔ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˍˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋˑ˕ ˊ˃˒ˋ˔ːˋˍ ˅ˑ ˍˑˬ ˈ ˍˑː˔˕˃˕ˋ˓˃ːˑ ˇˈˍ˃
˒ˑ˔˕ˑˋ ˓˃ˊˎˋˍ˃ ˒ˑˏˈˣ˖ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ːˑ˕ˑ ˋ ˒˓ˋˏˈːˑ˕ˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ː˃ ˔˕ˑˍ˃ǡ
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˒ˑˇːˈ˔ˈ ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃ ˇˑ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǥ ʡ˃˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ
˒ˑˇːˈ˔ˈ˅ˈˇː˃˛˒ˑ˒˓ˋˈˏˑ˕ȋˇˑͺˇˈː˃ȌǤʟˑˍˑ˕ː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ˏˑˉˈ˅ˑ
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˇ˃˄ˋˇˈˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋ˒ˑˋː˃ˍ˖Ǥ
ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˄ˋˇˈ ˖˒˃˕ˈː˃ ː˃ ˒ˑ˅ˈˮˈ ː˃˚ˋːˋ ȋ˖˔ːˑǡ ˒ˑ
˕ˈˎˈ˗ˑːǡ˒ˋ˔ˏˈːˑȌǤʜ˃ˬ˔ˋˆ˖˓ːˑˈ˔ˑ˒˓ˈ˒ˑ˓˃˚˃ːˑ˒ˋ˔ˏˑǤ
ʓˑˍˑˎˍ˖˔ˈˍˑː˔˕˃˕ˋ˓˃˓˃ˊˎˋˍ˃˒ˑˏˈˣ˖˒ˑ˔˕ˋˆː˃˕ˑ˕ˑˋ˗˃ˍ˕˖˓ˋ˓˃ːˑ˕ˑ
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑǡˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˏˑˉˈˇ˃˄˃˓˃ǣ
 ˇ˃ˏ˖˔ˈˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ˇˑ˒ˑˎːˋ˕ˈˎːˑ˓˃ˊˎˋˍ˃˕˃Ǣ
 ˇ˃ːˈ˔ˈ˗˃ˍ˕˖˓ˋ˓˃˅˓ˈˇːˑ˔˕˃ː˃˕ˋˈ˔˕ˑˍˋǢ
 ˇ˃ ˏ˖ ˔ˈ ˔˕˃˅ˋ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ː˃ ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈ ː˃ ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˑ˕Ǥ ȋʑˑ
˒˓˃ˍ˕ˋˍ˃˕˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˏ˖˔ˈˑ˔˕˃˅˃ː˃˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈˍˑˆ˃˕˃˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃
ˈˇː˃˙ˈˎˋː˃Ǥʜ˃˒˓ˋˏˈ˓ǡ˃ˍˑːˈˇˑ˔˕˃˔˖˅˃ːˈˍˑˬˇˈˎˑˇˆ˃˓ːˋ˕˖˓˃ː˃
˔ˈ˓˅ˋ˔ˋˎˋˈˎˈˏˈː˕ˋˑˇ˔˕ˑˍ˃˕˃ˋ˕ːǤȌǤ
ʑˑ ˔ˎ˖˚˃ˋ ˍˑˆ˃ ˈ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ːˑ ˒ˑˆˑˎˈˏˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ˔˕ˑˍ˃ ˑˇ
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˑ˕ˑǡˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˏˑˉˈˇ˃˄ˋ˓˃ǣ
 ˇ˃ˬ˃ˊ˃ˇ˓ˉˋ˓˃ˊˎˋˍ˃˕˃ˋ˕˃˃ˇ˃ˏ˖˄ˋˇˈ˗˃ˍ˕˖˓ˋ˓˃ː˃Ǣ
 ˇ˃ˏ˖ˬ˃˔˕˃˅ˋ˔˕ˑˍ˃˕˃ː˃˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈǤ
ʞ˓ˋ˓ˈ˛˃˅˃˰ˈ˕ˑː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˕ˈ˅ˑˋː˕ˈ˓ˈ˔ː˃ˇˑ˄˓ˋˇˈˎˑ˅ːˋˑˇːˑ˔ˋǡ
ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˑ˕ ˋ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˋˊː˃ˬˇ˃˕ ː˃ˬ˒ˑˆˑˇːˑ ˓ˈ˛ˈːˋˈǡ ˛˕ˑ ˮˈ
ˑˇˆˑ˅˃˓˃ː˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˕ˈː˃ˇ˅ˈ˕ˈ˔˕˓˃ːˍˋǤʓˑˍˑˎˍ˖˒˃ˍˇˑˬˇˈˇˑ˔˒ˑ˓ǡ˕ˑˬ
˔ˈ˓ˈ˛˃˅˃ˑˇː˃ˇˎˈˉːˋˑ˕˔˖ˇˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ˅ˑˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥ
ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕
ʠˑ ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃˰ˈ ː˃ ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˔ˈ ˊˇˑ˄ˋ˅˃ ˔ˑ ˒˓˃˅ˑ ˊ˃
ː˃ˇˑˏˈ˔˕ː˃˒˓ˈ˕˓˒ˈː˃˕˃˛˕ˈ˕˃Ǥʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃˔ˈ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃ː˃ˋ˔˕ː˃˚ˋː
ˍ˃ˍˑ ˋ ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˊ˃ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ ʠˑ ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˔ˈ
˒ˑˇːˈ˔˖˅˃ˍˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋˊ˃˒ˋ˔ːˋˍǤ
Граф. 9 Видови рекламации
Рекламации
Рекламации за квалитет Рекламации за
на стока квантитет на стока
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
ʞ˓ˋˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ǡ˃ˍˑ˔ˈˍˑː˔˕˃˕ˋ˓˃ˑ˕˔˕˃˒˖˅˃˰ˈ˅ˑˑˇːˑ˔
ː˃ˑː˃˛˕ˑˈˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˑˋ˔ˈ˕ˑˎˈ˓ˋ˓˃ȋʹǦͷΨȌǡˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˏˑˉˈˇ˃˒˓ˋ˔˕˃˒ˋ
ː˃ˈˇˈːˑˇ˔ˎˈˇːˋ˅ˈː˃˚ˋːˋǣ
ͳǤ ˇ˃˒ˑ˄˃˓˃ˇˑ˒ˑˎːˋ˕ˈˎː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ː˃˔˕ˑˍ˃˔ˑˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕Ǣ
ʹǤ ˇ˃ ˬ˃ ˒˓ˈˊˈˏˈ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˒ˑˇ ˖˔ˎˑ˅ ˇ˃ ˏ˖ ˔ˈ ˑˇˑ˄˓ˋ
ː˃ˏ˃ˎ˖˅˃˰ˈː˃˙ˈː˃˕˃Ǣ
͵Ǥ ˇ˃˄˃˓˃ˑˇ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˇ˃ˆˋˑ˕˔˕˓˃ːˋˍˑː˔˕˃˕ˋ˓˃ːˋ˕ˈːˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋ
˅ˑˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ˇˑˍˑˎˍ˖˕˃ˍ˅ˑːˈ˛˕ˑˈˏˑˉːˑǤ
ʙ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˅ˑˇˋ ˔ˏˈ˕ˍ˃ ˊ˃ ː˃˚ˋːˑ˕ ː˃ ˍˑˬ ˬ˃ ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃
˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˋ ː˃ ˓ˑˍˑ˅ˋ˕ˈ ˅ˑ ˓˃ˏˍˋ˕ˈ ː˃ ˍˑˋ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˬ˃ ˇˑ˔˕˃˅ˋǤ Илустрација 19
ʙ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˋˏ˃ ˒˓˃˅ˑ ˋ ː˃ ː˃ˇˑˏˈ˔˕ ː˃ ˒˓ˈ˕˓˒ˈː˃˕˃ ˊ˃ˆ˖˄˃Ǥ ʑˑ ˔ˎ˖˚˃ˬ Утврдување на количество
ː˃ ˓˃˔ˍˋː˖˅˃˰ˈ ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ǡ ˕ǤˈǤ ˅ˑ ˔ˎ˖˚˃ˬ ˍˑˆ˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˏ˖ ˔ˈ ˔˕˃˅˃ ː˃
˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈ ː˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˈ ˇˑˎˉˈː ˇ˃ ˬ˃ ˚˖˅˃ ˑˇ ˔ˈˍ˃ˍ˅ˑ Во случаи кога е испорачано
ˑ˛˕ˈ˕˖˅˃˰ˈˋ˓˃˔ˋ˒˖˅˃˰ˈǤ поголемо количество стока од
договореното, купувачот може
да бира:
ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃  да ја задржи разликата
и таа да му биде
фактурирана;
Потсети се:
 да му ја стави стоката на
Што представува евиденцијата на набавката? располагање.
Кои видови на евиденција се водат, при набавното работење? Купувачот мора да води
сметка за:
ʠˑ ˙ˈˎ ˇ˃ ˔ˈ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˃˕ ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋ˕ˈ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ˑˇ ˑ˄ˎ˃˔˕˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˕ˑ  начинот на кој ја
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˅ˑˇˋ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ ˅ˋˇˑ˅ˋ доставува рекламацијата:
ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃Ǥ ʑˑ ːˋ˅ ˔ˋ˔˕ˈˏ˃˕˔ˍˋ ˔ˈ ˔˓ˈˇ˖˅˃˃˕ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ˅ˑ ː˃˕˖˓˃ˎːˋ ˋ  сроковите во кои треба
˅˓ˈˇːˑ˔ːˋ˒ˑˍ˃ˊ˃˕ˈˎˋǤʠˑˑ˄˓˃˄ˑ˕ˍ˃ː˃ˍˑːˈ˚ːˋ˕ˈ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˕ˑ да ја достави.
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˅ˑˈˇː˃ˇˈˎˑ˅ː˃ˆˑˇˋː˃ǡ˅ˑ˅ˋˇː˃˓˃ˊːˋ˃ː˃ˎˋˊˋː˃ˋ˔˕ˋ˕ˈǡ˔ˈ
ˇ˃˅˃˃˕ ˓ˈ˃ˎːˋ ˏˑˉːˑ˔˕ˋ ː˃ ˑ˓ˆ˃ːˋ˕ˈ ː˃ ˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˅ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ
˒˓˃˅ˋˎːˑˇ˃ˆˋ˒ˑ˔˕˃˅˃˕˒˓˃˅˙ˋ˕ˈˋː˃˔ˑˍˋ˕ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˅ˑ
ː˃˓ˈˇːˋˑ˕ˇˈˎˑ˅ˈː˒ˈ˓ˋˑˇǤ
Граф. 10 Видови евиденција на продажбата од страна на продажната службе

Евиденција на движење на продажба

Евиденција на купувачи

Евиденција на стока

Евиденција на продажни цени

Евиденција на продажбата
Евиденција на рекламации
од купувачи

Евиденција на фактури
и нивни наплати

Евиденција на порачки

Евиденција на звршување
на планот на продажба

59
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Продажната служба на
друштвото води различни
видови евиденција.
Со евиденцијата од страна
на продажната служба
систематски се средуваат
податоците во натурални и
вредносни показатели.
Со евиденцијата се врши
обработка на конечните
податоци за продажното
работење во една деловна
година.
Евиденцијата на продажбата
може да се евидентира преку:
 Евидентирање на
продажбата според
производи;
 Според категорија на
купувачи;
 Според продажни реони;
 Според облици и начини
на продажба;
 Според временски
периоди
60
ʑˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ ˅ˑ ˅˓˔ˍ˃ ˔ˑ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ ˔ˈ ˅ˑˇ˃˕ ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ
˅ˋˇˑ˅ˋˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ǣ
ͳǤ ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ː˃ ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ Ǧ ˑ˔ːˑ˅ːˋ ˋˊ˅ˑ˓ˋ ː˃
˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ˊ˃ ˈ˅ˋˇˈː˕ˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡ ˅ˑ ˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕
ː˃ ˆˑˎˈˏˑ ˔ˈ ˋˊˎˈˊːˋ˕ˈ ˗˃ˍ˕˖˓ˋǡ ˃ ˅ˑ ˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ ː˃ ˏ˃ˎˑ ˋˊ˅ˈ˛˕˃ˋ˕ˈ ː˃
˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ˒˖ːˍ˕ˑ˅ˋǤʑ˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃ːˋ˅˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃ː˃˕˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˏˑˉˈˇ˃
˔ˈˈ˅ˋˇˈː˕ˋ˓˃˒˓ˈˍ˖ǣ
 ʔ˅ˋˇˈː˕ˋ˓˃˰ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃˔˒ˑ˓ˈˇ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǢ
 ʠ˒ˑ˓ˈˇˍ˃˕ˈˆˑ˓ˋˬ˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋǢ
 ʠ˒ˑ˓ˈˇ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˓ˈˑːˋǢ
 ʠ˒ˑ˓ˈˇˑ˄ˎˋ˙ˋˋː˃˚ˋːˋː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǣ
 ʠ˒ˑ˓ˈˇ˅˓ˈˏˈː˔ˍˋ˒ˈ˓ˋˑˇˋǤ
ʹǤ ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈ Ǧ ˬ˃ ˅˓˛˃˕ ˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˬ˃˕˃ ˍˑˋ ˔ˈ
ˊ˃ːˋˏ˃˅˃˃˕ ˔ˑ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ː˃ ˔˕ˑˍˋ ː˃ ˆˑˎˈˏˑǤ ʡ˃˃ ˔ˈ ˅ˑˇˋ ː˃ ˍ˃˓˕ˑː ː˃
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡˍˑˬˆˋ˔ˑˇ˓ˉˋ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǣ
 ʜ˃ˊˋ˅ǡˏˈ˔˕ˑˋ˃ˇ˓ˈ˔˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǣ
 ʖ˃˄ˈˎˈ˛ˍˋˑˇˇˑ˔ˈˆ˃˛ːˋˑ˕ˍˑː˕˃ˍ˕˔ˑˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǣ
͵Ǥʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǧ˔ˈˋˊ˓˃ˊ˖˅˃˔ˑ˒ˑˏˑ˛ː˃ǣ
 ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑː˃˔˕ˑˍ˃ː˃ˊ˃ˎˋ˘˃ǡ
 ˍˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎːˋˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˋ˔ˎǤ
ͶǤ ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ ˙ˈːˋ Ǧ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ ˒˓ˈˆˎˈˇ ː˃
ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑː˃˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋ˕ˈ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˙ˈːˋǡˊ˃ˇ˃˔ˈ˔˒ˑ˓ˈˇ˃˕˔ˑˇ˅ˋˉˈ˰˃˕˃
ː˃ ˒˃ˊ˃˓ːˋ˕ˈ ˙ˈːˋ ː˃ ˑˇːˑ˔ːˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ ʞˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˕ˈ ˔ˈ ˙˓˒˃˕ ˑˇ
˔ˍˎ˖˚ˈːˋ˕ˈˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ˔ˑˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ
ͷǤ ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ː˃ ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˕ˈ ˑˇ ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈ Ǧ ˘˓ˑːˑˎˑ˛ˍˋ ˔ˈ
ˈ˅ˋˇˈː˕ˋ˓˃˃˕ː˃ː˃˚ˋːˍˑˬˆˋˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˕ˈǣ
 ˍˑˬ˓ˈˍˎ˃ˏˋ˓˃Ǣ
 ː˃˛˕ˑ˔ˈˉ˃ˎˋˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˋˍˑˋ˔ˈːˈˆˑ˅ˋ˕ˈ˃˓ˆ˖ˏˈː˕ˋ
 ˍˑˆ˃ˈ˒˓ˋˏˈː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ˋˍ˃ˍˑˈ˓ˈ˛ˈː˃Ǥ
͸Ǥʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃˗˃ˍ˕˖˓ˋˋːˋ˅ː˃ː˃˒ˎ˃˕˃Ǧˈˈˇˈː˅ˋˇː˃˓ˈˆˋ˔˕ˈ˓
ː˃ˋˊˎˈˊːˋ˗˃ˍ˕˖˓ˋ˔ˑ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃ːˋ˅ː˃ː˃˒ˎ˃˕˃Ǥʠˎ˖ˉˋ˅ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃
ː˃ˆˑˎˈˏˑˍ˃ˍˑˋˊ˅ˑ˓ː˃˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃ˇːˈ˅ːˑˇ˅ˋˉˈ˰ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡ˃˅ˑ
˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ː˃ˏ˃ˎˑ˔ˈ˔ˑ˔˕˃˅˖˅˃˃˕ʓːˈ˅ːˋˋˊ˅ˈ˛˕˃ˋˊ˃ˋˊ˅˓˛ˈːˋˑ˕˒˃ˊ˃˓Ǥ
͹Ǥʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃˒ˑ˓˃˚ˍ˃˕˃ȋˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕Ȍˋːˈˆˑ˅ˑ˕ˑˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈǦ
˔ˈ˅ˑˇˋ˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˓ˈ˗ˈ˓˃˕ˋ˅ˑ˅ˋˇː˃˘˓ˑːˑˎˑ˛ˍˋ˒ˑ˒ˋ˔ː˃˒˓ˋˏˈːˋ˕ˈ
˒ˑ˓˃˚ˍˋˋˎˋˊ˃ˍˎ˖˚ˈːˋ˕ˈˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃˕˃ˆˋ˔ˑˇ˓ˉˋ
˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǣ
 ʙ˃ˇˈ ˋ ˑˇ ˍˑˆˑ ˈ ˒˓ˋˏˈː˃ ˒ˑ˓˃˚ˍ˃˕˃ǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˔ˑ ˍˑˆˑ ˈ ˊ˃ˍˎ˖˚ˈː
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕Ǣ
 ʙ˃ˇˈǡː˃ˍˑˬː˃˚ˋːǡˍˑˬ˅ˋˇˋˍˑˎˋ˚ˋː˃˔˕ˑˍ˃ˈˋ˔˒˓˃˕ˈː˃Ǥ
ͺǤ ʔ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ː˃ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒ˎ˃ːˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ Ǧ ˍˑˎˍ˖
ˈ ˑ˔ːˑ˅ːˋˑ˕ ˒ˎ˃ː ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˒ˑˇˈ˕˃ˎːˑ ˓˃ˊ˓˃˄ˑ˕ˈːǡ ˕ˑˎˍ˖ ˋ ˑ˅˃˃
ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ˒ˑ˅ˈˮˈ ˔ˈ ˍˑˏ˒ˎˋˍ˖˅˃Ǥ ʜ˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ˕ˑ˃ ˈ ˊ˄ˋ˓ː˃ ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ː˃
ˆˎ˃˅ːˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˊ˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡ ˍˑˬ˃ ˅ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃ ˒ˎ˃ːˑ˕ ˇ˃˅˃ ˏˈ˔ˈ˚ːˋ
˒˓ˋˍ˃ˊˋˊ˃ˊ˃ˍˎ˖˚ˈːˋ˕ˈˋˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ːˋˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅˃ː˃˔˕ˑˍˋǤ
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
Таб. 2 Видови евиденција на продажното работење од страна
на продажната служба

Евиденција на
Евиденција Евиденција Евиденција
на движење наЕвиденција
Евиденција на Евиденција Евиденција на извршување
на продажни на
на продажба купувачите стоки цени рекламации на фактури порачки на планот на
продажба

Месечни
Излезни Назив, место Количина стоки Движење на Кој Дневни Од кого е прикази за
и адреса на сопствените движења на пратена
фактури на залиха рекламира заклучување
купувачот цени фактурите порачката
на испорака

Извештаи Забелешки Комерцијални Месечни Каде и Месечен

Споредба со На што се кој вид е приказ за
на продажни од досегашни карактеристики пазарни цени жали движења на испорачаната испорачани
пунктови контакти на стоките фактурите
стоката количества

ʞˑˍ˓˃ˬ ː˃˅ˈˇˈːˋ˕ˈǡ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˔ˈ ˅ˑˇ˃˕ ˋ ˇ˓˖ˆˋ ˅ˋˇˑ˅ˋ ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ː˃
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡˍ˃ˍˑː˃˒˓ˋˏˈ˓ǡˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ˒˓ˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ː˃
ˇ˃ˇˈːˋ˕ˈ˒ˑː˖ˇˋǡˋˎˋˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒ˎ˃ːˑ˕ː˃ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕˃˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇ˃Ǥ
ʙˑˬ˃ ˑˇ ː˃˅ˈˇˈːˋ˕ˈ ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˋ ˋ ː˃ ˍˑˬ ː˃˚ˋː ˮˈ ˔ˈ ˅ˑˇˋ ˑˇˎ˖˚˖˅˃˃˕
˔˃ˏˋ˕ˈ ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ ˔ˎ˖ˉ˄ˋ ˅ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ ˅ˑ ˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ ˑˇ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈ ˋ
˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈˑˇ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑǤ

61
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Илустрација 20 Анализа на
продажно работење
Анализата на продажното
работење претставува процес
на расчленување на целината
на продажното работење.
Анализата на продажното
работење претставува таква
постапка, преку која може
да се добие што подобра
претстава за успешноста,
односно неуспешноста, во
извршувањето на задачите на
продажбата.
Илустрација 21
Електронска анализа
62
ʏː˃ˎˋˊ˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
Што представува анализата на набавното работење?
Што се е потребно за вршење на анализа на набавното работење?
ʏː˃ˎˋˊ˃˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˒˓ˑ˙ˈ˔ː˃˓˃˔˚ˎˈː˖˅˃˰ˈ
ː˃ ˙ˈˎˋː˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ ˔ˑ ˙ˈˎ ˒˓ˈˍ˖ ˕˃ˍ˅˃˕˃ ˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃ ˇ˃
˔ˈˇˑ˄ˋˈ˛˕ˑ˒ˑˇˑ˄˓˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˃ˊ˃˖˔˒ˈ˛ːˑ˔˕˃ǡˑˇːˑ˔ːˑːˈ˖˔˒ˈ˛ːˑ˔˕˃ǡ˅ˑ
ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˊ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǥ
ʔˇˈːˑˇ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˋ˕ˈː˃˔˕ˑˬ˖˅˃˰˃ː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑˇ˓˖˛˕˅ˑˈ˒ˑˇˑ˄˓˖˅˃˰ˈ
ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑǤʞ˓˅ˋˑ˕˚ˈˍˑ˓ˍˑː˕ˑ˃ˈ˃ˍ˕˖ˈˎː˃˕˃˔ˑ˔˕ˑˬ˄˃ˋ˒˓ˑ˙ˈːˍ˃ː˃
˕ˈːˇˈː˙ˋˬ˃˕˃ː˃ˇ˅ˋˉˈ˰ˈǡˍˑˬ˃ˑˇːˈ˃ˏˑˉ˃˕˅ˑ˄ˎˋ˔ˍ˃ˋˇ˃ˎˈ˚ː˃ˋˇːˋː˃
ˇ˃˔ˈˑ˚ˈˍ˖˅˃˃˕Ǥʠˑˑ˅ˋˈ˒˓ˑ˄ˎˈˏˋ˔ˈˊ˃ːˋˏ˃˅˃˃ː˃ˎˋˊ˃˕˃ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑǤ
ʖ˃ˇ˃˚˃˕˃ ː˃ ˃ː˃ˎˋˊ˃˕˃ ˈ ˇ˃ ˆˋ ˑ˔ˑˊː˃ˈ ȋˇ˃ ˇˑˬˇˈ ˇˑ ˊ˃ˍˎ˖˚ˑ˙ˋȌ
ˊ˃ ˍ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ːˋ˕ˈ ˋ ˍ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ːˋ˕ˈ ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ˋ ˑˇ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃
ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ ˃ ˒ˑ˕ˑ˃ ˇ˃ ˆˋ ˖˕˅˓ˇˋ ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ˕ˈ ˚ˋˈ ˇˈˬ˔˕˅ˑ ˬ˃ ˖˔ˎˑ˅ˋˎˑ
˒ˑˬ˃˅˃˕˃ː˃˕˃ˍ˅ˋ˕ˈ˔ˑ˔˕ˑˬ˄ˋǡˍ˃ˍˑˋˇ˃ˇ˃˅˃˒˓ˈ˒ˑ˓˃ˍˋˍˑˋˮˈ˅ˑˇ˃˕ˍˑː
˖ː˃˒˓ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃˓˃˄ˑ˕˃˕˃Ǥʖ˃˅˓˛ˈ˰ˈː˃˃ː˃ˎˋˊ˃˕˃ˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑǣ
ͳǤ ˇ˃˔ˈ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˔ˑˇˑ˄˓˃ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑǢ
ʹǤ ˇ˃˔ˈ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˔ˑ˔˕˓˖˚ːˋˍ˃ˇ˓ˋˊ˃ˑ˅ˋˈ˓˃˄ˑ˕ˋǢ
͵Ǥ ˒˓˃˅ˋˎːˑˇ˃˔ˈˑˇ˄ˈ˓ˈˏˈ˕ˑˇˑ˕ː˃˃ː˃ˎˋˊ˃˛˕ˑˊ˃ˇ˃ˇˈːˋˑ˄ˎ˃˔˕ˋˑˇ
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑˮˈ˔ˈ˒˓ˋˏˈːˋˋ
ͶǤ ˕ˑ˚ːˑˇ˃˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎˋ˙ˈˎ˕˃ː˃˔ˈˍˑˬ˃ˍˑːˍ˓ˈ˕ː˃˃ː˃ˎˋˊ˃Ǥ
ʑˑˑ˄ˎ˃˔˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕˃˕˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˒ˑˊː˃˚˃ˬːˋ
˃ː˃ˎˋˊˋǣ
 ˃ː˃ˎˋˊ˃ː˃ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǣ
 ˃ː˃ˎˋˊ˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǢ
 ˃ː˃ˎˋˊ˃ː˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃˒ˑ˓˃˚ˍˋ˕ˈǢ
 ˃ː˃ˎˋˊ˃ː˃˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ˒˓ˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃
 ˃ː˃ˎˋˊ˃ː˃˒˓ˑˇ˖ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕˃ː˃˕˓˖ˇˑ˕ː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋ˕ˈǢ
 ˃ː˃ˎˋˊ˃ː˃ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕˒˓ˑ˔˕ˑ˓Ǣ
 ˃ː˃ˎˋˊ˃ ː˃ ˒ˎ˃ːˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ˋ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒ˎ˃ːˑ˕ ː˃
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥ
ʠˈˍˑˈ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑˇ˓˖˛˕˅ˑǡ˅ˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇːˈˆˑ˅ˋ˕ˈˍˑːˍ˓ˈ˕ːˋ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋǡ
ˑˇˎ˖˚˖˅˃ ˍˑˬ ˑˇ ː˃˅ˈˇˈːˋ˕ˈ ˅ˋˇˑ˅ˋ ː˃ ˃ː˃ˎˋˊ˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ˮˈ ˔ˈ
˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃Ǥʜ˃ˬ˚ˈ˔˕ˈ˔ˎ˖˚˃ˬˑ˕ˇ˃˔ˈ˅˓˛ˋˍˑˏ˄ˋːˋ˓˃ː˃˒˓ˋˏˈː˃Ǥ
ʙ˃ˍˑˋ˔ˈˍˑˬ˃˃ː˃ˎˋˊ˃ǡ˕˃ˍ˃ˋ˃ː˃ˎˋˊ˃˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˏˑˉˈ
˅ˑ˓˃ˏˍˋ˕ˈː˃˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ː˃˃ː˃ˎˋˊ˃˕˃ˇ˃ˬ˃ˑ˒˗˃˕ˋˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˕˃˒˓ˑˇ˃ˉː˃
˓˃˄ˑ˕˃ˋˎˋˇ˃ˆˑˑ˒˗˃˕ˋ˙ˈˎˑˍ˖˒ːˑ˕ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ
ʗ ˅ˑ ˈˇːˋˑ˕ ˋ ˅ˑ ˇ˓˖ˆˋˑ˕ ˔ˎ˖˚˃ˬ ˖˔˒ˈ˛ːˑ˔˕˃ ː˃ ˃ː˃ˎˋˊ˃˕˃ ˮˈ ˊ˃˅ˋ˔ˋ ˑˇ
˓˃˔˒ˑˎˑˉˎˋ˅ˑ˔˕˃ː˃˒ˑˍ˃ˊ˃˕ˈˎˋ˕ˈ˅˓ˊˍˑˋ˔ˈˆ˓˃ˇˋ˃ː˃ˎˋˊ˃˕˃Ǥ
 НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
Граф. 11 Позначајни видови анализи во областа на продажното работење

Анализа на движење на продажбата

Анализа на купувачи

Анализа на извршување на порачки

Анализа на трошоци при продажба

Видови анализа
Анализа на продуктивност на трудот

Анализа на продавачи

Анализа на користење
на продажен простор

Анализа на планирање на продажба

Анализа на извршувањ на
планот на продажба

ʞˑˏˈˣ˖ˏːˑˆ˖˄˓ˑˬːˋ˕ˈ˒ˑˍ˃ˊ˃˕ˈˎˋǡˍˑˋˏˑˉ˃˕ˇ˃˒ˑ˔ˎ˖ˉ˃˕ˊ˃˃ː˃ˎˋˊ˃˕˃
ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡˍ˃ˍˑ˒ˑˊː˃˚˃ˬːˋ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕˒ˑˍ˃ˊ˃˕ˈˎˋ˕ˈ˔ˑˍˑˋ˔ˈˇˑ˄ˋ˅˃
˒˓ˈ˕˔˕˃˅˃ ˊ˃ ˑ˔˕˅˃˓ˈː˃˕˃ ˒˓ˑˇ˖ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ ȋˑ˔˕˅˃˓ˈːˋˑ˕ ˒˓ˑˏˈ˕ ˅ˑ ˑˇːˑ˔
ː˃˄˓ˑˬˑ˕ː˃˅˓˃˄ˑ˕ˈːˋ˕ˈ˅ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ȍǡˊ˃˄˓ˊˋː˃˕˃ː˃ˑ˒˔ˎ˖ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ȋ˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ ː˃ ˈˇˈː ˍ˖˒˖˅˃˚Ȍǡ ˊ˃ ˅ˈ˛˕ˋː˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑ ȋ˒˓ˑˏˈ˕ ˒ˑ
ˈˇˈː ˒˓ˑˇ˃˅˃˚Ȍǡ ˊ˃ ˋː˕ˈːˊˋ˕ˈ˕ˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ȋˍ˖˒˖˅˃˚ˋ ˅ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃
˅˓˃˄ˑ˕ˈːˋ˕ˈ˅ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ȍǡˊ˃˒ˑ˔˕ˋˆː˃˕˃˕˃ˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ˔˕˅ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡ
ˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ȋˍˑˎˋ˚ˋː˃˕˃˕ǤˈǤ˅˓ˈˇːˑ˔˕˃ǡː˃ˋ˔˒˓˃˕ˈː˃˕˃
˔˕ˑˍ˃˅ˑˑˇːˑ˔ː˃ˑ˔˕˅˃˓ˈːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕Ȍˋˇ˓Ǥ

63
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

ПРОВЕРЕТЕ ГО ВАШЕТО ЗНАЕЊЕ

1. Што претставува и кое е значењето на
набавното работење?
2. Кои се задачите на набавната служба во
производните друштва?
3. Каква може да биде организационата
поставеност на набавната служба?
4. Што опфаќа политиката на набавката?
5. Што опфаќа евиденцијата на набавното
работење?
6. Што опфаќа анализата на набавното
работење?
7. Поим и задачи на продажното работење?
8. Од што е определена политиката на
продажното работење?
9. Организација на продажбата - облици и
начини на продажба?
10. Контрола на продажбата - значење и
активности?

ПРИМЕР 2
ПРИМЕР ЗА ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ 1. мазут 200 т по цена од 6,9 денари/кг
АД Рафинерија за нафта „Окта“ -Скопје тел. 2. масло за горење ЕЛ 500 тони по цена
6112-244, на ден 10.09.2008 година испраќа од 15 денари/л
понуда до Министерство за здравство Фонд Испораката е франко магацин на купувачот.
за здравствено осигурување, со која ги нуди
Квалитетот на производите според утврден
следниве производи:
стандард.
1. Мазут
Плаќањето е во рок од 10 дена од денот на
количина: 400 т месечно испораката.
цена: 6,9 ден/кг+ превоз по тарифи Доколку дојде до промена на структурата на
рок на плаќање: 10 дена од денот на цената на нафтени деривати со одлука на
испораката Владата, горенаведените цени ќе подлежат
2. Масло за горење ЕЛ на промени.
количина: 850 т месечно Да се состават и пополнат следниве
документи:
цена: 15 ден/ л со вклучен превоз
- Понуда
испорака: со наши автоцистерни
- Купопродажен договор
рок на плаќање: 10 - дена од денот на
испораката - Фактура
Примената понуда Министерството за - Испратница
здравство ја прифаќа и на ден 15.09.2008 г. - Приемница
се склучува купопродажен договор број - Комисиски записник
57/08 за следниве производи:

64

РЕЗИМЕ
Набавката претставува комерцијална дејност
што се состои во купување заради снабдување
со средства за производство за да може
друштвото да обезбеди рамномерен тек на
процесот на репродукција. Во купопродажните
односи, набавката го сочинува првиот, односно
почетниот акт – купувањето. Набавката опфаќа:
подготовка за набавка, што се состои во
проверка на залихите, избор на материјали,
утврдување на техничките карактеристики,
усогласување на техничкиот и комерцијалниот
асортиман, групирање на порачките,
определување рокови на порачките и избор на
роковите за испорака, барање на понуди и сл.
Продажбата претставува реализација
на стоката, нејзино претворање во пари.
Продажбата ја претставува третата, последната
фаза од кружното движење на капиталот
(прва е набавката, купувањето на факторите
за производството, а втора процесот на
производството и создавањето на стоката). Со
продажбата на стоката се враќаат вложените
финансиски средства, а покрај тоа се остварува
профит. Во услови на конкуренција и отворен
пазар, продажбата претставува најтешка фаза
во кружното движење. Продажбата може
да биде директна (преку продажната мрежа
на производителот) и индиректна, преку
посредник, односно преку трговијата (на големо
и мало). Постојат разни форми на продажба. Се
разликуваат два основни начина на продажба:
директна продажба и продажба со помош на
посредници. Директната продажба може да
НАБАВНО И ПРОДАЖНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 3
се врши во повеќе облици, во зависност од тоа
кој е продавач на стоката, што е предмет на
продажба и кои се купувачи на дадената стока.
Така се разликува: продажба од складиште,
продажба преку трговски деловни единици,
продажба преку трговски патници, продажба
преку организирани пазари, преку автомат.
По заклучената продажба се врши
фактурирање на испораката на стоката на
договорениот начин. По приемот на извештајот
за преземање на стоката од страна на купувачот
и наплатата на противвредноста на истата,
формално се завршува продажбата на стоката.
Пропагирањето на продажбата се јавува
како активност на друштвото со помош на кое
таа воспоставува контакт со корисниците на
нејзините производи и услуги со цел да се
добијат соодветни сознанија за односното
друштво и за производите, односно услугите,
што таа ги нуди на пазарот на продажбата.
Пропагирањето на продажбата има за задача
не само да ги информира купувачите, односно
потрошувачите туку и да ги убедува.
Во теоријата, не се прави разлика помеѓу
средствата на економска пропаганда и
медиумите (преносниците) на пропагандните
пораки. Средствата би претставувале елементи
кои преку медиумите, како преносници, служат
за спроведување на пропагандната порака
до потрошувачот. Така на пример, сигурно е
дека огласот не е медиум, туку средство, како
што и радиото не е средство туку медиум на
економската пропаганда.
65
ТРАНСПОРТНО
И СКЛАДИШНО
РАБОТЕЊЕ 4
ТЕМА
ʠˑ˅ːˋˏ˃˕ˈˎːˑˋˊ˖˚˖˅˃˰ˈː˃˔ˑˇ˓ˉˋːˋ˕ˈː˃ˑ˅˃˃˕ˈˏ˃ˮˈˏˑˉˈ˛ǣ
 ˇ˃ˆˑ˓˃ˊ˄ˈ˓ˈ˛˒ˑˋˏˑ˕ˋˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕Ǣ
ˇ˃ˬ˃ˑ˄ˬ˃˔ːˋ˛ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃Ǣ
ˇ˃ˆˋ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˛ˈ˗ˈˍ˕ˋ˕ˈˑˇˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˔ˑ˒˔˕˅ˈː˅ˑˊˈː˒˃˓ˍ
ˋˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˕˖ˣˋ˕ˈ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˖˔ˎ˖ˆˋǢ
ˇ˃ ˆˋ ˍˎ˃˔ˋ˗ˋ˙ˋ˓˃˛ ˅ˋˇˑ˅ˋ˕ˈ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ȋˉˈˎˈˊːˋ˚ˍˋǡ ˒˃˕ˈːǡ
˄˓ˑˇ˔ˍˋǡ˅ˑˊˇ˖˛ˈːˋ˒ˑ˒ˑ˛˕˃ȌǢ
 ˇ˃ˆˑ˓˃ˊ˄ˈ˓ˈ˛ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕Ǣ
ˇ˃ˆˑ˔˗˃˕ˋ˛˒ˑˋˏˑ˕ǡˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑˋˊ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ǡ
ˇ˃ˆˋ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˛˅ˋˇˑ˅ˋ˕ˈː˃˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋǢ
ˇ˃ˬ˃ˑ˒ˋ˛ˈ˛ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃Ǣ
ˇ˃ˆˑ˔˗˃˕ˋ˛ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍˑ˅ː˃˕˃˓ˈˊˈ˓˅˃˅ˑ˔ˍˎ˃ˇǢ
ˇ˃ˬ˃˓˃ˊ˄ˈ˓ˈ˛˒ˑ˕˓ˈ˄˃˕˃ˑˇˍ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ˈːˋˍ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ˈː˒˓ˋˈˏ
˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˋː˃˚ˋːˑ˕ː˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˑˇ˔ˍˎ˃ˇˑ˕Ǣ
ˇ˃ˬ˃˒ˑˊː˃˅˃˛˖ˎˑˆ˃˕˃ˋˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃˕˃ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ː˃˕˃
˔˕ˑˍ˃

Ɍɪɚɧɫɩɨɪɬɧɨɪɚɛɨɬɟʃɟ

ʞˑˋˏˋˊː˃˚ˈ˰ˈː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃ ˇˈˬːˑ˔˕ǡ ˔˅˓ˊ˃ː˃ ˔ˑ ˔ˑ˅ˎ˃ˇ˖˅˃˰ˈ ː˃
˒˓ˑ˔˕ˑ˓ː˃˕˃ˑˇˇ˃ˎˈ˚ˈːˑ˔˕Ǥʠˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕˔ˈ˒˓ˈːˈ˔˖˅˃˃˕ˎ˖ˣˈȋ˒˃˕ːˋ˚ˍˋ
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕Ȍǡ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋȋ˕ˑ˅˃˓ˈː˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕Ȍǡ˅ˈ˔˕ˋˋˈːˈ˓ˆˋˬ˃ˑˇˈˇːˑˏˈ˔˕ˑ
ː˃ˇ˓˖ˆˑ˔ˑ˒ˑˏˑ˛ː˃˒ˑ˔ˈ˄ːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡ˒˃˕ˋ˛˕˃ˋ˔ˎǤ
ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˒˓ˑˇˑˎˉˈːˋˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˈǦ
ːˋˑ˕ ˒˓ˑ˙ˈ˔ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕Ǥ ʡˑ˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˋː˕ˈˆ˓˃ˎˈː ˇˈˎ ː˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˈːˋˑ˕˒˓ˑ˙ˈ˔ǡˇˈˎˑˇ˓ˈ˒˓ˑˇ˖ˍ˙ˋˑːˋˑ˕˙ˋˍˎ˖˔˅ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑ
ː˃ˈˇːˑˇ˓˖˛˕˅ˑǤ Илустрација 22: Користење
траспортни средств

67
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

Илустрација 23:
Користење на современи технологии и средства во транспортот на стоки

ʣ˃ˍ˕ˑ˕˛˕ˑː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑˏ˖˔ˈˇ˃˅˃˒˓ˈˇːˑ˔˕ˈ˔ˑ˔ˈˏ˃ˇˑ˅ˑˎˈːǡ
˅ˈˇː˃˛ ˇˑ ːˈˆˑ ˒ˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈ ˇ˃ ˆˑ ˔ˏˈ˔˕ˋˏˈ ˋ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ
ʜˈˆˑ˅ˑ˕ˑ˖˔˒ˈ˛ːˑ˗˖ːˍ˙ˋˑːˋ˓˃˰ˈˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ˑˇ˅ˋ˅˃˰ˈː˃˙ˈˎˑˍ˖˒ː˃˕˃
˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃ˇˈˬːˑ˔˕Ǥʑˎˋˬ˃ːˋˈ˕ˑː˃˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋˑ˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˈ˖˛˕ˈ˒ˑˋˊ˓˃ˊˈːˑǡ
ːˈ ˔˃ˏˑ ˛˕ˑ ˆˑ ˖˔ˎˑ˅˖˅˃ ˅˓˛ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǡ ˕˖ˍ˖
ˋ ˆˑ ˇˋˍ˕ˋ˓˃ ːˈˆˑ˅ˋˑ˕ ˓ˋ˕˃ˏ ˋ ˕ˈˏ˒ˑǤ ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ˅ˎˋˬ˃ˈǡ ˓ˈ˚ˋ˔ˋǡ ˅˓ˊ
˔ˋ˕ˈˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ˒˓ˋː˙ˋ˒ˋǡˑ˔ˑ˄ˈːˑ˅˓ˊ˒˓ˋː˙ˋ˒ˋ˕ˈː˃ǣˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ˔˕ˋ
˓ˈː˕˃˄ˋˎːˑ˔˕Ǥ ʠˑ ˕ˑ˃ ˇˋ˓ˈˍ˕ːˑ ˔ˈ ˅ˎˋˬ˃ˈ ˅˓ˊ ˗ˑ˓ˏˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˙ˈː˃˕˃ ː˃
˚ˋːˈ˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˃˔ˑ˕ˑ˃˔ˈˍ˃ˍˑ˔ˈˊˆˑˎˈˏ˖˅˃ˋˍˑːˍ˖˓ˈː˕ː˃˕˃˒˓ˈˇːˑ˔˕
ː˃ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕Ǥ
ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈː˃ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃˔ˈˏ˃ːˋ˗ˈ˔˕ˋ˓˃˅ˑˋˊ˅˓˛˖˅˃Ǧ
˰ˈ˕ˑː˃ˊ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈː˃˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋˑ˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋˋ˔˒ˑ˓˃˚˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈǤ
ʞˑˇ ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈ ˔ˈ ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ː˃ ː˃˄˃˅ˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˑˇ
ˏˈ˔˕ˑ˕ˑː˃ːˈˬˊˋːˑ˕ˑ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈˑˇˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˑ˕ǡ˒˃˔°ˇˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑː˃
ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ
ʑː˃˕˓ˈ˛ːˋˑ˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˆˑˑ˒˗˃ˮ˃ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑ˓˃ˏˍˋ˕ˈ
ː˃ˑˇˇˈˎːˋ˕ˈˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑːˋˈˇˋːˋ˙ˋǡˍ˃ˍˑˋˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈˏˈˣ˖
ːˋ˅˅ˑ˓˃ˏˍˋ˕ˈː˃ˈˇːˑˇ˓˖˛˕˅ˑǤʑˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋˑ˕
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃ː˃ˇ˅ˋˉˈ˰ˈː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋ˕ˈ˅ː˃˕˓ˈ˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈǡ
˒˓ˈːˑ˔ ː˃ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋ˕ˈ ˑˇ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ ˇˑ ˓˃˄ˑ˕ːˑ˕ˑ ˏˈ˔˕ˑǡ ˒˓ˈːˑ˔ ˏˈˣ˖
˓˃˄ˑ˕ːˋ˕ˈ ˏˈ˔˕˃ ˋ ˒ˑˆˑːˋǡ ˒˓ˈːˑ˔ ː˃ ˇˑ˅˓˛ˈːˑ˕ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ ˑˇ
˓˃˄ˑ˕ːˑ˕ˑˏˈ˔˕ˑˋ˒ˑˆˑːˋǡ˒˓ˈːˑ˔ː˃ˇˑ˅˓˛ˈːˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑˑˇ˓˃˄ˑ˕ːˑ˕ˑ
ˏˈ˔˕ˑˇˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑˊ˃ˆˑ˕ˑ˅ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡˇ˅ˋˉˈ˰ˈː˃ˆˑ˕ˑ˅ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ
ˇ˅ˋˉˈ˰ˈː˃ˏ˃˛ˋːˋ˕ˈǡ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃ǡˑ˕˒˃ˇˑ˙ˋ˕ˈˋˇ˓˖ˆˑǤ
Илустрација 24: Превземање на
стока за транспорт ʑˑ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ǡ ˅ː˃˕˓ˈ˛ˈː ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ˔ˈ ː˃˓ˈˍ˖˅˃˃˕
ˇ˅ˋˉˈ˰˃˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍˋ˕ˈ ˅ˑ ˓˃ˏˍˋ˕ˈ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑǡ ˅ˑ ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ
68
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 4
˔˕ˑ˅˃˓ˋ˛˕˃ǡ˒˓ˋ˓˃˚ːˋ˕ˈ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ǡ˒˓ˑˇ˃˅ːˋ˙ˋ˕ˈǡˍ˃ˍˑˋ˅ˑ˓˃ˏˍˋ˕ˈː˃ Транспортното работење
˔˃ˏˋ˕ˈ˒˓ˑˇ˃˅ːˋ˙ˋǤ претставува продолжение на
производствениот процес на
ʗ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ǡ ˒˃ˍǡ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˑˇ производителот.
ˏˈ˔˕ˑ˕ˑː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈˇˑˏˈ˔˕ˑ˕ˑː˃ːˈˬˊˋːˑ˕ˑ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃
Транспортното работење на
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥ друштвата се манифестира
ʠ˒ˑ˓ˈˇ ˕ˑ˃ǡ ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈ˕ˑ ˋ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ˈː во:
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ǡ ˊ˃˕ˑ˃ ˛˕ˑ ˔ˈ ˑˇ˅ˋ˅˃˃˕ ː˃ ˓ˈˎ˃˙ˋˬ˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ Ǧ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ˈː о извршувањето на
˔˅ˈ˕ǡ ˇˑˇˈˍ˃ ˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋˑ˕ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ˈ ˒ˑˬ˃˅˃ ˑˇ ˋː˕ˈ˓ˈː ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ǡ ˕ǤˈǤ задачите на внатрешниот
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕˅ˑ˓˃ˏˍˋ˕ˈː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ транспорт и
ʣ˖ːˍ˙ˋˬ˃˕˃ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ˈ ˇ˃ ˔ˈ ˊ˃ːˋˏ˃˅˃ ˔ˑ ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ ː˃ о испорачувањето на
˔˕ˑˍˋ˕ˈ ˑˇ ˈˇˈː ˇˑ ˇ˓˖ˆ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˈː ˒˓ˑ˙ˈ˔ǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˔ˑˊˇ˃˅˃˰ˈ ː˃ стоките.
˒˓ˑ˔˕ˑ˓ː˃ˍˑ˓ˋ˔ːˑ˔˕Ǥʞ˓ˑ˄ˎˈˏˑ˕˔ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ǡ˅ˑˆˎˑ˄˃ˎ˃ǡ˔ˈ˔ˑ˔˕ˑˋ˅ˑ Во производните друштва
ˑˇ˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˍˑˬː˃˚ˋːˇ˃˔ˈ˔ː˃˄ˇˋˏˈ˔˕ˑ˕ˑː˃˒˓ˋˈˏː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˑˇ внатрешниот транспорт се
однесува на:
ˏˈ˔˕ˑ˕ˑː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˔ˑː˃ˊː˃˚ˈːˑ˕ˑˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˔˕ˑˍ˃Ǥʗˏ˃ˬˮˋˆˑ˒˓ˈˇ˅ˋˇ
ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ǡ ˑ˔ˑ˄ˈːˑ ˊ˃ ˒ˑˑˇˇˈˎːˋ ˆ˓˖˒ˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ о довршеното
производство од
˚˖˅˔˕˅ˋ˕ˈˎːˋ ː˃ ˏ˃ːˋ˒˖ˎ˃˙ˋˬ˃ ˋ ˔ˑ ˏ˃ˎ˃ ˕˓˃ˬːˑ˔˕ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˑ˒˗˃˕˃˕
работното место и погони,
˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˒˓˃˛˃˰˃ǣ
о пренос на довршено
 ˋˊ˄ˑ˓ː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑǢ производство од
работното место до
 ˔ˑˆˎˈˇ˖˅˃˰ˈː˃˙ˈːˋ˕ˈː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈ˖˔ˎ˖ˆˋǢ
складиштето за готови
 ː˃ˏ˃ˎ˖˅˃˰ˈː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋˋ производи,
 ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕Ǥ о движење на готови
производи,
ʗˊ˄ˑ˓ˑ˕ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˕ˑ ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑ ˮˈ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃
о движење на машините,
ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ˕ˈ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕ǡ ˇˑˎˉˋː˃˕˃ ː˃ ˓ˈˎ˃˙ˋˬ˃˕˃ǡ ˅ˋ˔ˋː˃˕˃ ː˃
амбалажата, отпадоците
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǡ˙ˈː˃˕˃ː˃˕ˑːǦˍˋˎˑˏˈ˕˃˓ˋ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃˙ˈː˃˅ˑ и друго.
ˏˈ˔˕ˑ˕ˑː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈǤ Во трговските друштва
ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˊ˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈː˃ˑˇˇˈˎːˋˆ˓˖˒ˋ˒˓ˑˋˊǦ како внатрешен транспорт
˅ˑˇˋǡ˒ˑ˔ˈ˄ːˑˊ˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈː˃˒ˑˇˑˎˆ˃˓ˈˎ˃˙ˋˬ˃ǡ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˒ˑ˔ˈˇ˖˅˃˃˕ најчесто се нарекуваат:
ˋ˕ˈ˘ːˋ˚ˍˋ˓ˈ˛ˈːˋˬ˃˛˕ˑˮˈˑ˅ˑˊˏˑˉ˃˕ˊ˃˚˖˅˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǤ о движењата на стоките во
ʥˈːˋ˕ˈː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕˔ˈ˖˔ˎˑ˅ˈːˋˑˇ˒ˑ˅ˈˮˈ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋǣ рамките на складиштето,
о во продажните
ͳǤ ˑˇ˕ˑ˅˃˓ːˋ˕ˈˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕Ǣ стоваришта,
ʹǤ ˔˕ˈ˒ˈːˑ˕ː˃ˋ˔ˍˑ˓ˋ˔˕ˈːˑ˔˕˃ː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˕ˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑǢ о продавниците, како и
͵Ǥ ˓ˋˊˋˍˑ˕ ˅ˑ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ˊ˃˅ˋ˔ːˑ ˑˇ ˅ˋˇˑ˕ ˋ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ˕ˈ ː˃ во рамките на самите
продавници.
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕Ǣ
ͶǤ ˇˑˎˉˋː˃˕˃ː˃˓ˈˎ˃˙ˋˬ˃˕˃Ǣ
ͷǤ ˄˓ˑˬˑ˕ː˃ˎˋːˋˋ˕ˈ˅ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ˋ˕ːǤ
͸Ǥ ʥˈː˃˕˃ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ ˆˋ ˊˆˑˎˈˏ˖˅˃ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ ː˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǡ ˃ ˕ˑ˃ ˅ˎˋˬ˃ˈ ˋ ˅˓ˊ ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ ˙ˈːˋ ː˃ ˑˇˇˈˎːˋ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ˅ˑˍˑˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˖˚ˈ˔˕˅˖˅˃˃˕˅ˑ˓˃ˏˍˋ˕ˈ
ː˃ˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋː˃ˇˋ˔˕˓ˋ˄˖˙ˋˬ˃Ǥʖ˃˕ˑ˃˔ˑː˃ˏ˃ˎ˖˅˃˰ˈː˃˙ˈː˃˕˃
ː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ˮˈ˔ˈː˃ˏ˃ˎ˃˕ˋ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǡ˃˔ˑ
˕ˑ˃ˋ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ˙ˈːˋː˃ˑˇˇˈˎːˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤʝ˕˕˃ˏ˖ǡ˒˓˃˛˃˰ˈ˕ˑ
ˊ˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ˈ ˏːˑˆ˖ ˅˃ˉːˑ ˊ˃ ˑˇ˅ˋ˅˃˰ˈ˕ˑ
ː˃ ˅ˍ˖˒ːˋˑ˕ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˈː ˒˓ˑ˙ˈ˔Ǥ ʚˑ˛ˑ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕
ˏˑˉˈˎˑ˛ˑˇ˃˅ˎˋˬ˃ˈː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑǡ˃ˋ˔˕ˑ˕˃ˍ˃ǡˏˑˉˈˇ˃ˇˑ˅ˈˇˈˇˑ
ˆ˖˄ˈ˰ˈː˃˓˃˄ˑ˕ːˑ˅˓ˈˏˈǡ˚ˈˍ˃˰ˈǡˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˈːˋ˕ˈ Илустрација 25: Видови
˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǡ˃˔ˑ˕ˑ˃ˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ˙ˈːˋǤ транспортни средства

69
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Илустрација 26:
Транспортна служба
Изборот на транспортното
средство ќе се врши врз
основа на:
о карактеристиките на
производот,
о должината на релацијата,
о висината на
транспортните трошоци,
о цената на тон - километар
и ˔˅ˑˋˋˎˋǡ˒˃ˍǡ˔ˑ˕˖ˣˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡ˕ˑ˃ˏˑ˓˃ˇ˃ˋˏ˃˔˅ˑˬ˒ˑ˔ˈ˄ˈː
о продажната цена
во местото на
транспортирање.
70
ʖː˃˚ˈ˰ˈː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕Ǥʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕˔ˑ˔˅ˑˬ˃˕˃˗˖ːˍ˙ˋˬ˃ˏˑˉˈˇ˃
ˆˋˊ˃˄˓ˊ˃˔ˋ˕ˈ˕ˈˍˑ˅ˋː˃˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑǡːˑǡˋ˔˕ˑ˕˃ˍ˃ǡ˕ˑˬˏˑˉˈˇ˃ˆˋˊ˃˒˓ˈǡ
˃ˍˑˈːˈ˃ˇˈˍ˅˃˕ːˑ˓˃ˊ˅ˋˈːǤ
ʑ˃ˍ˅˃˕˃ ˖ˎˑˆ˃ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ˇˑ˃ˣ˃ ˇˑ ˋˊ˓˃ˊ ˇˑˍˑˎˍ˖ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕
˔ˈˬ˃˅˖˅˃ˍ˃ˍˑ˖˚ˈ˔ːˋˍ˅ˑ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ː˃˓ˈ˒˓ˑˇ˖ˍ˙ˋˬ˃˕˃ǡ˄ˋˇˈˬˮˋ˕ˑˬˈ˃ˎˍ˃
ː˃ ˔ˋ˕ˈ ˗˃ˊˋ ˅ˑ ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ ː˃ ˓ˈ˒˓ˑˇ˖ˍ˙ˋˬ˃˕˃ǡ ˑˇ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ː˃
˒˓ˋˏ˃˓ːˋ˕ˈ˔˖˓ˑ˅ˋːˋˋ˓˖ˇ˃˅ˑ˒˓˅˃˕˃˗˃ˊ˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǡ˒˃˔°ˇˑ
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃ˆˑ˕ˑ˅ˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˅ˑˏˈ˔˕ˑ˕ˑ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋˊ˃ːˋ˅ːˑ
ˋ˔ˍˑ˓ˋ˔˕˖˅˃˰ˈˋ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˃Ǥ
ʖ˃˕ˑ˃ ˔ˑ ˒˓˃˅ˑ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˓ˈ˚ˈ ˇˈˍ˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ˋˏ˃ ˇ˃ˎˈˍˑ˔ˈˉːˋ
˒ˑ˔ˎˈˇˋ˙ˋ ˊ˃ ːˑ˓ˏ˃ˎːˑ ˗˖ːˍ˙ˋˑːˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑǡ ˊ˃ ːˈˆˑ˅˃˕˃
ˈ˗ˋˍ˃˔ːˑ˔˕ǡ ː˃ ˅ˍ˖˒ːˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ ˋ ˉˋ˅ˑ˕ːˋ˕ˈ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ ː˃
ː˃˔ˈˎˈːˋˈ˕ˑ˅ˑː˃ˬ˛ˋ˓ˑˍ˃˔ˏˋ˔ˎ˃ː˃ˊ˄ˑ˓ˑ˕Ǥ
ʜˈ˓˃ˏːˑˏˈ˓ː˃˕˃˓˃˔˒˓ˈˇˈˎ˄˃ː˃˒˓ˋ˓ˑˇːˋ˕ˈ˄ˑˆ˃˕˔˕˅˃ˋ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ˕ˈ
˖˔ˎˑ˅ˋˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑˬ˃ː˃ˏˈ˕ː˃ˎˈ˒ˑ˕˓ˈ˄˃˕˃˔˕ˑˍˋ˕ˈˇ˃˔ˈ˒˓ˈːˈ˔˖˅˃˃˕
ˑˇˈˇːˑː˃ˇ˓˖ˆˑˏˈ˔˕ˑǡˑˇːˑ˔ːˑˑˇˏˈ˔˕ˑ˕ˑː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ˅ˑˏˈ˔˕ˑ˕ˑ
ː˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ
ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃
ʜˈˊ˃˅ˋ˔ːˑˑˇ˕ˑ˃ˇ˃ˎˋˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ˅ˑː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˑ˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕˔ˈ˔ˎ˖ˉˋ˔ˑ
ˑ˓ˆ˃ːˍˑˬˮˈ˔ˈˆ˓ˋˉˋˊ˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥʞ˓ˋ˓˃ˊˆˎˈˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃
ˊ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˔˕˃˅ˋ ˃ˍ˙ˈː˕ ːˈ ˔˃ˏˑ ː˃
ˊ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈ˔˅˓ˊ˃ːˋ˔ˑ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˑ˕˅ˑˊˈː˒˃˓ˍǡ˕˖ˍ˖ˋː˃ˊ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈ˔˅˓ˊ˃ːˋ˔ˑ
˃ːˆ˃ˉˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃˕˖ˣˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǥ
ʖ˃ˇ˃˚ˋː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃˔ˈǣ
ͳǤ ˋˊ˓˃˄ˑ˕ˍ˃ː˃ˆˑˇˋ˛ˈː˒ˎ˃ːˊ˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
ʹǤ ˋˊ˄ˑ˓ː˃˒˃˕ˋː˃˚ˋːˊ˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
Илустрација 27:
Обезбедување на транспортот- пат и начин на транспортирање на стоката
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 4
͵Ǥ ˔ˑ˓˃˄ˑ˕ˍ˃˔ˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǢ Настојувањето кон поевтин
транспорт бара:
ͶǤ ˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃ˎˑˊˋˊ˃˓˃˄ˑ˕˃ː˃˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˑ˕˅ˑˊˈː˒˃˓ˍǢ
о избор на најкус пат,
ͷǤ ˃ːˆ˃ˉˋ˓˃˰ˈː˃˕˖ˣˋ˖˔ˎ˖ˆˋ˅ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕Ǣ о најекономичен начин на
͸Ǥ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈ˒˓ˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕Ǣ транспорт,
о рационално користење на
͹Ǥ ˊ˃ˍ˖˒˖˅˃˰ˈː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛ˈː˒˓ˑ˔˕ˑ˓˅ˑˬ˃˅ːˋ˕ˈ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃Ǣ
транспортните средства,
ͺǤ ˇˑ˅ˈ˓˖˅˃˰ˈ ː˃ ˙ˈˎˑˍ˖˒ː˃˕˃ ˆ˓ˋˉ˃ ˊ˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ː˃ ˔˕ˑˍˋ˕ˈ ː˃ и
˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃Ǣ о заштеди кај сите други
ͻǤ ˔ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋǢ транспортни трошоци.

ͳͲǤ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈː˃˔˕ˑˍˋˑˇˇ˓˖ˆˋ˒˓ˈ˅ˑˊːˋ˙ˋǢ
ͳͳǤ˅ˑˇˈ˰ˈː˃ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ˊ˃˓˃˄ˑ˕˃ː˃˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˑ˕˅ˑˊˈː˒˃˓ˍǢ
ͳʹǤˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ː˃˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˕˖ˣˋ˖˔ˎ˖ˆˋǢ
ͳ͵Ǥˍˑː˕˓ˑˎ˃ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ ˋ ˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍ˃ ː˃ ˒˃˕ːˋ˕ˈ
˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǢ
ͳͶǤˋˇ˓˖ˆˑǤ
ʝ˔ːˑ˅ː˃ˊ˃ˇ˃˚˃ː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ˈˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃ˈ˅˕ˋːǡ˄˓ˊǡ
˖˓ˈˇˈːˋ˔ˋˆ˖˓ˈː˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʜ˃˔˕ˑˬ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˍˑː ˒ˑˈ˅˕ˋː ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ˄˃˓˃ ˋˊ˄ˑ˓ ː˃ ː˃ˬˍ˖˔
˒˃˕ǡ ː˃ˬˈˍˑːˑˏˋ˚ˈː ː˃˚ˋː ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ǡ ˓˃˙ˋˑː˃ˎːˑ ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈ ː˃
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡ ˍ˃ˍˑ ˋ ˊ˃˛˕ˈˇˋ ˍ˃ˬ ˔ˋ˕ˈ ˇ˓˖ˆˋ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ
˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǤʞˑ˒˓˃˅ˋˎˑː˃ˬˍ˖˔ˋˑ˕˒˃˕ˈː˃ˬˈˍˑːˑˏˋ˚ˈːǤʜˑǡˑˇˑ˅˃˒˓˃˅ˋˎˑǡ
˒ˑːˈˍˑˆ˃˛ ˋ ˔ˈ ˑ˕˔˕˃˒˖˅˃ǡ ˒˓ˈˇ ˔°ǡ ˒ˑ˓˃ˇˋ ˒˓ˋ˓ˑˇ˃˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˋˎˋ
˒ˑ˓˃ˇˋˇ˓˖ˆˋ˒˓ˋ˚ˋːˋǤʗ˔˕ˑ˕˃ˍ˃ǡ˔ˈˑ˕˔˕˃˒˖˅˃ˋˑˇˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ˔˕˃ǡ˃ˍˑ˅ˑ
ˇ˃ˇˈːˏˑˏˈː˕˔ˈ˄˃˓˃˄˓ˊ˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ˋˎˋːˈˍˑˋˇ˓˖ˆˋ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˋ˄˃˓˃˰˃
˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˕ˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑǤ
ʙ˃ˎˍ˖ˎ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˊ˃ ˙ˈː˃˕˃ ː˃ ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ ˋːˇˋ˓ˈˍ˕ːˑ ˮˈ ˊ˃˅ˋ˔ˋ ˋ ˑˇ
ˏ˃ːˋ˒˖ˎ˃˙ˋˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˆˑ ˔ˎˈˇ˃˕ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ǡ ˍ˃ˍˑ ˛˕ˑ ˔ˈǣ ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈ˕ˑǡ
˓˃˔˕ˑ˅˃˓˃˰ˈ˕ˑǡ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃˕˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃ˋˇ˓˖ˆˑǤʐ˓ˊˋː˃˕˃ː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕˔ˈ
ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˔ˑ˔ˍ˓˃˕˖˅˃˰ˈː˃˒˃˕ˑ˕ǡ˔ˑˋˊ˄ˑ˓ː˃˄˓ˊˋː˃˕˃ː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˕ˑ
˔˓ˈˇ˔˕˅ˑǡ ˏ˃ːˋ˒˖ˎ˃˙ˋˋ˕ˈ ˔ˑ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˋ ˇ˓˖ˆˋ ˒˓ˋ˚ˋːˋǡ ˕˃ˍ˃ ˛˕ˑ ˔ˈ˕ˑ ˕ˑ˃
˄˃˓˃ ˇˑ˄˓˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ ˊ˃ ː˃ˇˏˋː˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ːˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋ˕ˈ ˊ˃˔˕ˑˋǤ
ʢ˓ˈˇːˑ˕ˑ ˑˇ˅ˋ˅˃˰ˈ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˔ˈ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ ˔˃ˏˑ ˔ˑ
˒ˎ˃ː˔ˍˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡˍˑˈˋ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˔ˈˍ˃ˍ˅˃˔˕ˋ˘ˋˬ˃Ǥʞ˓ˋ˕ˑ˃ǡ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈ˅ˑˇˋ
˔ˏˈ˕ˍ˃ ˋ ˊ˃ ˔ˋˆ˖˓ːˑ˔˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ˒˓ˈ˅ˈˊ˖˅˃ǡ ˃ ˕ˑ˃ ˄˃˓˃ ˒ˑ˔ˈ˄ːˋ
ˏˈ˓ˍˋː˃ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈˑˇ˓˃ˊːˋˍ˓˛ˈ˰˃ǡ˓˃˔˕˖˓˃˰˃ˋˊ˃ˆ˖˄ˋǤ

ʙˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˔ˑ˒˔˕˅ˈː˅ˑˊˈː˒˃˓ˍ
ʖ˃ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ ː˃ ˓˃˄ˑ˕ˋ˕ˈ ˋ ˓˃˄ˑ˕ːˋ˕ˈ ˊ˃ˇ˃˚ˋ ˛˕ˑ ˔ˈ ˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˃˕ ˅ˑ
˅˓˔ˍ˃ ˔ˑ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ ˇˑ˄˓˃ǡ ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃
˗ˑ˓ˏˋ˓˃˃˕˔ˑ˒˔˕˅ˈː˅ˑˊˈː˒˃˓ˍǤʠˈ˓˃˄ˑ˕ˋˊ˃˅ˑˊˈː˒˃˓ˍ˔ˑˍˑˬ˔ˈˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃
ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˓˃˄ˑ˕ˋ˕ˈˋ˓˃˄ˑ˕ːˋ˕ˈˊ˃ˇ˃˚ˋ˛˕ˑ˔˒˃ˣ˃˃˕˅ˑˇˑˏˈːˑ˕ː˃
ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˑ˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕Ǥʖ˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃ˑ˅ˋˈ˓˃˄ˑ˕ˋˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ˏˑˉ˃˕
ˇ˃ ˍˑ˓ˋ˔˕˃˕ ˋ ˖˔ˎ˖ˆˋ ˑˇ ˒˓ˈ˅ˑˊːˋ˚ˍˋ ˋ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˋ ˇ˓˖˛˕˅˃Ǥ ʝˇˎ˖ˍ˃˕˃
ˊ˃˕ˑ˃ˇ˃ˎˋˇ˃˔ˈ˗ˑ˓ˏˋ˓˃˔ˑ˒˔˕˅ˈː˅ˑˊˈː˒˃˓ˍˋˎˋˇ˃˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕˃˕˖˔ˎ˖ˆˋ
ˑˇˇ˓˖ˆˋˇ˓˖˛˕˅˃ˬ˃ˇˑːˈ˔˖˅˃˔ˈˍˑˈˇ˓˖˛˕˅ˑ˓˃ˍˑ˅ˑˇˈˬˮˋ˔ˈˑˇ˕ˑ˃˔ˑˍˑˬ
ː˃˚ˋː ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ˕ˈ ˇˑ˄˓˃ ˔ˈ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ ːˋ˅ˈː

71
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
 Одлука дали да се формира
сопствен возен парк или да
се користат услуги од други
друштва донесува секое
друштво раководејќи се од
тоа:
о со кој начин на
транспортирање на
материјалните добра се
обезбедува нивен побрз,
посигурен, помалку
ризичен, поредовен и
о што е особено значајно
– поекономичен и
поефикасен транспорт.
Илустрација 28: Сопствени
транспортни средства
 ЖЕЛЕЗНИЧКИОТ транспорт
се користи за превоз на:
о масовни,
о тешки товари (како на
пример, руда, градежен
материјал и др.)
 Железничкиот транспорт
има значајно место по својот
обем од другите превозни
средства.
 Железничкиот транспорт има
големи предности во однос на
другите видови транспорт, а
тоа се:
о релативно поевтин
превоз на стока;
о уредност при вршење на
превозот;
о масовност при превозот;
о постоење на превоз во
текот на целата година.
72
˒ˑ˄˓ˊǡ˒ˑ˔ˋˆ˖˓ˈːǡ˒ˑˏ˃ˎˍ˖˓ˋˊˋ˚ˈːǡ˒ˑ˓ˈˇˑ˅ˈːˋ˛˕ˑˈˑ˔ˑ˄ˈːˑˊː˃˚˃ˬːˑȂ
˒ˑˈˍˑːˑˏˋ˚ˈːˋ˒ˑˈ˗ˋˍ˃˔ˈː˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕Ǥ
ʖ˃ ˅˓˛ˈ˰ˈ ː˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˑ˕ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ǡ ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˋˏ˃˃˕
˔ˑ˒˔˕˅ˈː˅ˑˊˈː˒˃˓ˍǤʙ˃ˍˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ː˃˒˓˅ˑˏˈ˔˕ˑ˔ˈː˃ˑˣ˃˃˕
ˍ˃ˏˋˑːˋ˕ˈǡˊ˃˕ˑ˃˛˕ˑ˕ˋˈː˃ˬˏːˑˆ˖ˑˇˆˑ˅˃˓˃˃˕ː˃˄˃˓˃˰˃˕˃ː˃˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋˑ˕
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˊ˃ˍ˖˔ˋˋ˔˓ˈˇːˋ˓ˈˎ˃˙ˋˋǤ
ʞˑ˔˕˃˒ˍ˃˒˓ˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃
˔ˑ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋ˅ˑˊˋˎ˃
ʐˋˇˈˬˮˋǡ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˑ˕ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ˔ˑ ˔ˑ˒˔˕˅ˈː ˅ˑˊˈː ˒˃˓ˍ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃
ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ˔ˈ ˑˇ˅ˋ˅˃ ˔ˑ ˅ˑˊˋˎ˃Ǧˍ˃ˏˋˑːˋǡ ː˃ˍ˖˔ˑ ˮˈ ˄ˋˇˈ ˑ˄ˬ˃˔ːˈ˕ˑ
ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕˔ˑˑ˅ˋˈ˒˓ˈ˅ˑˊːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǥ
ʞ˓ˈːˑ˔ˑ˕ ː˃ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ ˇˑ˄˓˃ ˔ˑ ˍ˃ˏˋˑːˋ ˔ˈ ˋˊ˅˓˛˖˅˃ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃
ː˃ː˃ˎˑˆǡˍˑˬˏ˖˔ˈˇˑ˔˕˃˅˖˅˃ː˃˅ˑˊ˃˚ˑ˕Ǥʖ˃˒˓ˈːˑ˔ː˃ˇ˅ˑ˓ˑˇ˔ˈˇˋ˛˕ˈ˕ˑ
ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˔ˈ ˋˊˇ˃˅˃ ˒˃˕ˈː ː˃ˎˑˆ ˊ˃ ˕ˑ˅˃˓ːˑ ˅ˑˊˋˎˑǤ ʑˑ ˑ˅ˑˬ ː˃ˎˑˆ ˔ˈ
˅ːˈ˔˖˅˃˃˕˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˅ˑˊˋˎˑ˕ˑȋˋˏˈˋˑˊː˃ˍˋȌǡˋˏˈː˃˅ˑˊ˃˚ˑ˕ǡː˃ˎˑˉˈː˃
˓ˈˎ˃˙ˋˬ˃ˊ˃˅ˑˊˈ˰ˈǡ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˕ˑ˅˃˓ˑ˕˒˓ˋ˕˓ˆː˖˅˃˰ˈˋ˅˓˃ˮ˃˰ˈȋ˅ˋˇː˃
˔˕ˑˍ˃ǡː˃˚ˋːː˃˒˃ˍ˖˅˃˰ˈˋ˕ːǤȌǡ˅˓ˈˏˈː˃˕˓ˆː˖˅˃˰ˈˋ˅˓˃ˮ˃˰ˈˋ˕ːǤ
ʙˑˆ˃˅ˑˊˋˎˑ˕ˑǦˍ˃ˏˋˑːˑ˕ːˈˍˑˎˍ˖˒˃˕ˋ˔ˈˇ˅ˋˉˋ˒ˑˋ˔˕˃˓ˈˎ˃˙ˋˬ˃ǡ˔ˈ
ˋˊˇ˃˅˃ ˔˃ˏˑ ˈˇˈː ˒˃˕ˈː ː˃ˎˑˆǡ ˃ ˃ˍˑ ˔ˈ ˏˈː˖˅˃ ˓ˈˎ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˔ˈ ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˖˅˃
˒ˑ˔ˈ˄ˈː ˅ˋˇ ˇːˈ˅ˈː ˒˃˕ˈː ː˃ˎˑˆ ˊ˃ ˕ˑ˅˃˓ːˑ ˅ˑˊˋˎˑ ˛˕ˑ ˔ˈ ˋˊˇ˃˅˃ ˒˓ˋ
˒˓˅ˑ˕ˑ˅ˑˊˈ˰ˈǡ˔ˑ˕ˑ˃˛˕ˑ˅ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋˍˑˎˑːˋ˔ˈ˅ːˈ˔˖˅˃˅ˑˊˈ˰ˈ˕ˑ˅ˑ
˕ˈˍˑ˕ ː˃ ˈˇˈː ˇˈːǤ ʑˑˊ˃˚ˑ˕ ː˃ ˍ˃ˏˋˑːˑ˕ǡ ːˑ˔ˋ ˋ ˒˓ˋˇ˓˖ˉːˋ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ
ˇˑ˔˕˃˅ːˋ˙ˋˋˎˋˑ˕˒˓ˈˏːˋ˙˃˅ˑː˃ˬˏ˃ˎˍ˖ˇ˅˃˒˓ˋˏˈ˓ˑˍ˃Ǥ
ʙˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˕˖ˣˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˖˔ˎ˖ˆˋ
ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˔˕ˑˍ˃˔ˑˉˈˎˈˊːˋ˙˃
ʓˑ˔ˈˆ˃˛ːˋ˕ˈ ˋ˔ˍ˖˔˕˅˃ ˒ˑˍ˃ˉ˃˃ ˇˈˍ˃ ˉˈˎˈˊːˋ˙˃˕˃ ˔° ˖˛˕ˈ ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃ ˔ˑ
˒ˑˆˑˎˈˏˋ˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍ˃˒˃˙ˋ˕ˈ˕ˋˑˇˇ˓˖ˏ˔ˍˋˑ˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕Ǥʖ˃˕ˑ˃ːˈˬˊˋː˃˕˃
˖˒ˑ˕˓ˈ˄˃ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊ ː˃ ˏ˃˔ˑ˅ːˋǡ ˕ˈ˛ˍˋ ˕ˑ˅˃˓ˋ ȋˍ˃ˍˑ ː˃ ˒˓ˋˏˈ˓ǡ ˓˖ˇ˃ǡ
ˆ˓˃ˇˈˉˈːˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋˇ˓ǤȌˊ˃ˊˈˏ˃ˊː˃˚˃ˬːˑˏˈ˔˕ˑ˒ˑ˔˅ˑˬˑ˕ˑ˄ˈˏˑˇˇ˓˖ˆˋ˕ˈ
˒˓ˈ˅ˑˊːˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǥ ʕˈˎˈˊːˋ˚ˍˋˑ˕ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ˋˏ˃ ˏːˑˆ˖ ˒˓ˈˇːˑ˔˕ˋ ˅ˑ
ˑˇːˑ˔ː˃ˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˅ˋˇˑ˅ˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ǡ˃˕ˑ˃˔ˈǣ
ͳǤ ˓ˈˎ˃˕ˋ˅ːˑ˒ˑˈ˅˕ˋː˒˓ˈ˅ˑˊː˃˔˕ˑˍ˃Ǣ
ʹǤ ˖˓ˈˇːˑ˔˕˒˓ˋ˅˓˛ˈ˰ˈː˃˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕Ǣ
͵Ǥ ˏ˃˔ˑ˅ːˑ˔˕˒˓ˋ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕Ǣ
ͶǤ ˒ˑ˔˕ˑˈ˰ˈ ː˃ ˒˓ˈ˅ˑˊ ˅ˑ ˕ˈˍˑ˕ ː˃ ˙ˈˎ˃˕˃ ˆˑˇˋː˃ ˄ˈˊ ˑˆˎˈˇ ː˃
ˍˎˋˏ˃˕˔ˍˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋǡˊ˃˓˃ˊˎˋˍ˃ˑˇˇ˓˖ˆˋ˅ˋˇˑ˅ˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕˅˓ˊˍˑˋ
ˋˏ˃˃˕ˆˑˎˈˏ˃˖ˎˑˆ˃ȋˍ˃ˍˑː˃˒˓ˋˏˈ˓ǣˏ˓˃ˊǡˏ˃ˆˎ˃ˋˇ˓ǤȌ
ʗ ˒ˑˍ˓˃ˬ ˆˑˎˈˏ˃˕˃ ˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃ ː˃ ˍ˃ˏˋˑː˔ˍˋˑ˕ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ǡ
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˔ˑ ˉˈˎˈˊːˋ˙˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˑ˔ːˑ˅ˈː ˅ˋˇ ː˃
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ȋː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ˈː˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ȌǤʝ˅ˑˬ˅ˋˇ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˔ˑ˄ˈːˑˑˇˆˑ˅˃˓˃
ˍˑˆ˃ ˔ˈ ˓˃˄ˑ˕ˋ ˊ˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ː˃ ˆˑˎˈˏˋ ˇ˃ˎˈ˚ˋːˋǡ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊ ː˃
ˍ˃˄˃˔˕˃˔˕ˑˍ˃˔ˑ˓ˈˎ˃˕ˋ˅ːˑ˒ˑˏ˃ˎ˃˅˓ˈˇːˑ˔˕ˋ˕ːǤ
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 4

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Евиденција на работата во возниот парк
Евидентирањето на работата во возниот
парк во себе вклучува податоци за возило-
то, возачот, погонското гориво и подмачку-
вањето, гумите на возилото и сл. како и сите
информации кои ја прикажуваат состојбата на
возниот парк, амортизираноста, превезената
количина стока, исправноста итн.
Анализа на користењето
на носивоста на возилото
Анализата на користењето на носивоста
на возилото е еден од показателите за
работењето на возниот парк. Искажувањето
на искористувањето на возилото во оства-
рени тон - километри дава најреален преглед
за ефектот од неговото работење. Еднона-
сочното возење под товар обезбедува иско-
ристеност од 50 % од неговиот капацитет.
Се смета дека долна граница на економично
користење на возилото е 60% од неговата
носивост.
Анализа за временска ангажираност на
возилото
За оваа анализа се потребни податоци од
минатиот период и тоа:
- број на работни денови во минатата
година;
- број на денови на возилото во работа;
- број на работни часови во годината.
Анализа на трошоците на возниот парк
Со анализата на трошоците на возниот парк,
се прават анализи со цел да се согледа и да
се оцени економичноста и рентабилноста на
работењето на возниот парк. Во елементи
на трошоци што можат да бидат предмет
на анализа влегуваат: горивото, маслото и
маслата за подмачкување, авто-гумите, так-
сите, регистрацијата на возилото, каматата
на основните средства, осигурувањето, одр-
жувањето на возилото, дневниците на воза-
чот, амортизацијата, трошоците за погонска
и управно-продажната режија, личните при-
мања на работниците, фондовите и слично.

ʕˈˎˈˊːˋ˚ˍˋˑ˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑˇ˔˅ˑˬ˃˔˕˓˃ː˃ˏˑ˓˃ˇ˃˄ˋˇˈˍˑˏ˄ˋːˋ˓˃ː˔ˑ
ˇ˓˖ˏ˔ˍˋˑ˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ǡ˒˓ˈˇ˔°ǡ˒ˑ˓˃ˇˋ˅˓ˊ˃ːˑ˔˕˃ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˒˓˃˅˙ˋː˃
ˇ˅ˋˉˈ˰ˈˋˏˈ˔˕˃ː˃˒˓ˈ˔˕ˑˬǤ

ʕˈˎˈˊːˋ˚ˍˋ˒˓˃˕ˍˋ
ʕˈˎˈˊːˋ˙˃˕˃ ˒˓ˋˏ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊ ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ː˃ ˒˃˓˚ˈ ˋ ˅˃ˆˑː˔ˍ˃ ˔˕ˑˍ˃Ǥ ʝˇ
ˉˈˎˈˊːˋ˙˃˕˃˔ˈˊ˃ˍ˖˒˖˅˃˙ˈˎ˅˃ˆˑːˊ˃˔˕ˑˍ˃ǡ˚ˋˬ˃˕ˈˉˋː˃ˈː˃ˇͷǤͲͲͲˍˆǡ˃˅ˑ
ˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇ˅ˋˇˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ˋ˅ˋˇˑ˕ː˃˅˃ˆˑːˑ˕Ǥ
ʐ˓ˊˋː˃˕˃ː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ˊ˃˅ˋ˔ˋˑˇˉˈˎ˄˃˕˃ː˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ː˃˒˓˃˕ˍ˃˕˃Ǥ
ʠˈ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ˇˈˍ˃ˊ˃˒ˑ˄˓ˊ˒˓ˈ˅ˑˊ˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕ˋ˒ˑ˅ˋ˔ˑˍˋ˕˃˓ˋ˗ˋǤʑˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕
ˑˇ ˄˓ˊˋː˃˕˃ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ǡ ˔ˈ ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕ǣ ˔˒ˑ˓ˑ˅ˑˊːˋǡ ˄˓ˊˑ˅ˑˊːˋǡ Илустрација 29: Железнички
ˈˍ˔˒˓ˈ˔ːˋ˒˓˃˕ˍˋː˃˔˕ˑˍˋˋ˔ˎǤ сообраќај

ʡ˓ˈ˄˖˅˃˰ˈː˃˅˃ˆˑː
ʖ˃ ˍˑˎ˔ˍˋ ˒˓˃˕ˍˋǡ ˊ˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ːˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˔ˈ ˑ˄˓˃˕˃˕ ː˃
ˉˈˎˈˊːˋ˚ˍˑ˕ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑˇ˓˖˛˕˅ˑˊ˃˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋˑ˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˈː˒˓ˑ˔˕ˑ˓
ː˃ˬˏ˃ˎˍ˖ ˇ˅˃ ˇˈː˃ ˒˓ˈˇ ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍˋ˕ˈ ˅ˑ ˅˃ˆˑːǤ ʖ˃ ˑ˅˃˃ ː˃ˏˈː˃
˒ˑ˔˕ˑˋ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˈː˗ˑ˓ˏ˖ˎ˃˓ˍˑˎ˔ˍ˃ː˃˓˃˚ˍ˃ː˃˚ˋˬˋ˔ˈ˚ˑˍˉˈˎˈˊːˋ˙˃˕˃ˬ˃
˒˓ˋ˗˃ˮ˃ː˃˓˃˚ˍ˃˕˃Ǥʞˑ˓˃˚ˍ˃˕˃ˆˋ˔ˑˇ˓ˉˋ˔ˋ˕ˈːˈˑ˒˘ˑˇːˋˋː˗ˑ˓ˏ˃˙ˋˋǤ
ʗˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ː˃˓˃˚ˍ˃˕˃ˏˑ˓˃ˇ˃˔ˈ˒ˎ˃ːˋ˓˃ˋˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛ˋˑˇː˃˒˓ˈˇǡ
73
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Илустрација 30: Транспорт на
нафта со железница
74
˄ˋˇˈˬˮˋ ˏˑ˛ːˈ ˎˈ˔ːˑ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˔ˎ˖˚ˋ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˇ˃ ːˈ ˄ˋˇˈ ˒˓ˋ˗˃˕ˈː˃ ˊ˃
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ǡ˃˕ˑ˃ːˈˏˋːˑ˅ːˑ˒ˑ˅ˎˈˍ˖˅˃ːˋˊ˃˕˓ˑ˛ˑ˙ˋˋ˒˓ˑ˄ˎˈˏˋǤʝˇˇ˓˖ˆ˃
˔˕˓˃ː˃ǡ˒˃ˍǡˉˈˎˈˊːˋ˙˃˕˃ˈˇˑˎˉː˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˇ˃ˏ˖ˆˋː˃ˇˑˏˈ˔˕ˋ˔ˋ˕ˈ
˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˃ˍˑ˒˓ˋ˗˃˕ˋˎ˃ǡ˃˒ˑ˕ˑ˃ˇ˃ːˈˈ˅ˑˏˑˉːˑ˔˕ˇ˃ˆˑˋˊ˅˓˛ˋ˔˅ˑˬˑ˕
ˇˈˎˑˇ˓˃˄ˑ˕˃˕˃Ǥʖː˃˚ˋǡ˒ˑ˕˓ˈ˄ː˃ˈ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ː˃ˍˑˏ˖ːˋˍ˃˙ˋˬ˃ˋ˒ˎ˃ːˋ˓˃˰ˈː˃
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋˊ˃ˇ˃ːˈˇˑˬˇˈˇˑːˈ˔˃ˍ˃ːˋ˒ˑ˔ˎˈˇˋ˙ˋǤ
ʖ˃ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊ
ʕˈˎˈˊːˋ˚ˍ˃˕˃˕˃˓ˋ˗˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˑ˔ːˑ˅˃˒˓ˋˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊǤʡˑ˃ˈ
ˊ˄ˋ˓ː˃ˑˇ˓ˈˇ˄ˋ˔ˑˍˑˋ˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˙ˈːˋ˕ˈˋˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊ
˔ˑˉˈˎˈˊːˋ˙˃Ǥʑ˃ˉːˑˈˇ˃˔ˈˍ˃ˉˈˇˈˍ˃ˉˈˎˈˊːˋ˚ˍˋ˕ˈ˕˃˓ˋ˗ˋ˔ˈ˒ˑˏ˃ˎˍ˖
˒ˑˇˎˑˉːˋː˃ˋˊˏˈːˋˑˇ˙ˈːˋ˕ˈː˃ˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋː˃˔˕ˑˍ˃ǡ˃˕ˑ˃ˈˑˇ
ˆˑˎˈˏˑˊː˃˚ˈ˰ˈǡˑ˔ˑ˄ˈːˑ˒˓ˋ˒ˎ˃ːˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕Ǥ
ʥˈː˃˕˃ ː˃ ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ ˔ˈ ˔ˑ˔˕ˑˋ ˑˇǣ ˅ˑˊ˃˓ˋː˃ǡ ˔˒ˑ˓ˈˇːˋ ˋ ˇ˓˖ˆˋ ˕˓ˑǦ
˛ˑ˙ˋ ˛˕ˑ ː˃˔˕˃ː˖˅˃˃˕ ˒˓ˋ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕Ǥ ʔˎˈˏˈː˕ˋ ˊ˃ ˒˓ˈ˔ˏˈ˕˖˅˃˰ˈ
ː˃ ˅ˑˊ˃˓ˋː˃˕˃ ˔ˈǣ ˕ˈˉˋː˃˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˋˎˋ ˒ˑ˅˓˛ˋː˃˕˃ ː˃ ˊ˃ˊˈˏˈːˋˑ˕
˒˓ˑ˔˕ˑ˓ǡ ˇˑˎˉˋː˃˕˃ ː˃ ˓ˈˎ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊǡ ˍˑˎ˔ˍ˃˕˃ ˍˎ˃˔˃ ˅ˑ ˍˑˬ˃ ˈ
˓˃˔˒˓ˈˇˈˎˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˋ˔ˎǤ
ʑˑˊ˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ ˔˕˃˅ˍˋǡ ˏˈˣ˖˕ˑ˃ǡ ˊ˃˅ˋ˔˃˕ ˋ ˑˇ ˇ˓˖ˆˋ ˏˑˏˈː˕ˋ ˍ˃ˍˑ
˛˕ˑ ˔ˈǣ ˅ˋˇˑ˕ ː˃ ˒˓˃˕ˍ˃˕˃ǡ ˄˓ˊˋː˃˕˃ ː˃ ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˋ ːˑ˔ˋ˅ˑ˔˕˃
ː˃ ˍˑ˓ˋ˔˕ˈːˋˑ˕ ˅˃ˆˑːǤ ʗ˔˕ˑ ˕˃ˍ˃ǡ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ ˔ˈ ˕˃˓ˋ˗ˋ˕ˈ ˊ˃ ˔˒ˑ˓ˑ˅ˑˊːˑǡ
˄˓ˊˑ˅ˑˊːˑˋˊ˃˄˓ˊ˃ːˑ˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʡ˃˓ˋ˗˃˕˃ ˔ˈ ˅˓ˊ˖˅˃ ˋ ˊ˃ ˒ˑˏˋː˃˕ˑ ˓˃˔˕ˑˬ˃ːˋˈǤ ʜ˃ˬˏ˃ˎ˃˕˃ ˇˑˎˉˋː˔ˍ˃
ˈˇˋːˋ˙˃ ˋˊːˈ˔˖˅˃ ͻ ˍˏǡ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ː˃˒ˎ˃˕˖˅˃ ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ ˊ˃ ˔ˋ˕ˈ
˓˃˔˕ˑˬ˃ːˋˬ˃Ǥ ʜˑǡ ˄ˋˇˈˬˮˋ ˉˈˎˈˊːˋ˙˃˕˃ǡ ˒˓ˈˇ ˔ˈǡ ˆˑ ˒˓ˈ˗ˈ˓ˋ˓˃ ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ ː˃
˔˕ˑˍ˃ ː˃ ˒ˑˇˑˎˆˋ ˓ˈˎ˃˙ˋˋ ˅ˑˊ˃˓ˋː˃˕˃ ˈ ˒ˑːˋ˔ˍ˃Ǥ ʡ˃˓ˋ˗˃˕˃ǡ ˋ˔˕ˑ ˕˃ˍ˃ǡ ˔ˈ
ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ˋ˅ˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇ˕ˈˉˋː˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˃˅ˑ˔ˎ˖˚˃ˬː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕
ː˃ˇˑ˄ˋ˕ˑˍȋˉˋ˅ˑ˕ːˋȌ˅ˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇ˒ˑ˅˓˛ˋː˃˕˃˛˕ˑˬ˃ˊ˃˗˃ˮ˃Ǥ
ʡˑ˅˃˓ːˋˑ˕ ˎˋ˔˕ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˒˓ˑ˒ˋ˛˃ː ˑ˄˓˃ˊˈ˙ ˅ˑ ˍˑˬ ˔ˈ ː˃ˑˣ˃
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊ˔ˑˉˈˎˈˊːˋ˙˃Ǥʣˑ˓ˏ˃ˎːˑ˒˓ˋ˗˃˕ˈːˋˑ˕˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕ǡ
˃˅˕ˑˏ˃˕˔ˍˋˊː˃˚ˋ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕ˊ˃ˇˈˎ˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑ˒ˋ˔ˋ˕ˈˍˑˋ˔ˈˇˑːˈ˔˖˅˃˃˕
ˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋ˕ˈ˔˕˓˃ːˍˋǤ
ʙ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋː˃˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ˎˋ˔˕˔ˈǣ
˃Ȍ ˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ˎˋ˔˕ˆˑ˒ˑ˒ˑˎː˖˅˃˃˕ˇ˅ˈ˕ˈˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋ˔˕˓˃ːˋǢ
˄Ȍ ˒ˑ˒ˑˎː˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ ˎˋ˔˕ ˈ ˒˓ˑ˔ˎˈˇˈːˑ ˔ˑ ˓ˋˆˑ˓ˑˊːˋ
˒˓ˑ˒ˋ˔ˋǢ
˅Ȍ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕˒ˑ˔ˈ˄ːˋ˗ˑ˓ˏ˖ˎ˃˓ˋˊ˃˄˃˅ːˑ˅ˑˊːˋˋ˄˓ˊˑ˅ˑˊːˋ˒˓˃˕ˍˋː˃
˔˕ˑˍ˃Ǣ
ˆȌ ˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ ˎˋ˔˕ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˒˓ˋˇ˓˖ˉˈː ˔˕ˑˍˑ˅ˈː ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ˋ ˈ
˒ˑ˕˅˓ˇ˃ˊ˃˒ˎ˃˕ˈː˃˅ˑˊ˃˓ˋː˃ˋˇ˓˖ˆˋ˔˒ˑ˓ˈˇːˋ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǢ
ˣȌ ˅ˑ ˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋˑ˕ ˒˓ˈ˅ˑˊ ˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ ˎˋ˔˕ ˔ˈ ˔ˑ˔˕ˑˋ ˑˇ ˚ˈ˕ˋ˓ˋ
ˇˈˎ˃Ǥ ʡˑ˃ ˔ˈ ˅˔˖˛ːˑ˔˕ǡ ˚ˈ˕ˋ˓ˋ ˈˇː˃ˍ˅ˋ ˇˈˎˑ˅ˋǤ ʞ˓˅ˋˑ˕ ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍ
ȋˑ˓ˋˆˋː˃ˎˑ˕ȌǦ˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕ˬ˃˔ˎˈˇˋ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˊ˃ˇ˃ˏ˖˄ˋˇˈ˒˓ˈˇ˃ˇˈː
ː˃ ˒˓ˋˏ˃˚ˑ˕Ǥ ʑ˕ˑ˓ˋˑ˕ ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍ Ǧ ˕˓ˋ˒ˎˋˍ˃˕ ˬ˃ ˔ˎˈˇˋ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ ˃
ːˈˆˑˆˑˊ˃ˇ˓ˉ˖˅˃˓˃˔˕ˑ˅˃˓ː˃˕˃˔˕˃ːˋ˙˃Ǥʡ˓ˈ˕ˋˑ˕˒˓ˋˏˈ˓ˑˍǦˍˑ˒ˋˬ˃
ˑ˔˕˃ː˖˅˃˅ˑ˕ˑ˅˃˓ː˃˕˃˔˕˃ːˋ˙˃ǡ˃˚ˈ˕˅˓˕ˋˑ˕˒˓ˋˏˈ˓ˑˍˏ˖˔ˈ˒˓ˈˇ˃˅˃
ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃˕ˈˎˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʡˑ˅˃˓ːˋˑ˕ˎˋ˔˕ˏˑ˓˃ˇ˃˔ˑˇ˓ˉˋǣ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑǡ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 4
˖˒˃˕ː˃˕˃˔˕˃ːˋ˙˃ǡ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˒˓ˋˏ˃˚ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ Карактеристики на товарниот
ˋ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕Ǥʞˑˍ˓˃ˬˑ˅ˋˈˑ˔ːˑ˅ːˋ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǡ˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ˎˋ˔˕ лист се:
˔ˑˇ˓ˉˋˋːˈˍˑˋˇ˓˖ˆˋ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǤʞ˓˃˅ˋˎˑˈˇˈˍ˃ˏˑ˓˃ˇ˃˔ˈ˒ˑ˒ˑˎːˋ˒ˑ˔ˈ˄ˈː о го пополнуваат двете
договорени страни;
˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕ˊ˃˔ˈˍˑˬ˅˃ˆˑːǡˑ˔˅ˈː˅ˑ˔ˎ˖˚˃ˬː˃˔ˑ˔˕˃˅ˈːˋ˅˃ˆˑːˋȋ˔˕ˑˍ˃˔ˑ
ˆˑˎˈˏˋˇˋˏˈːˊˋˋȌǤ о проследено е со
ригорозни прописи;
ʖ˃ ˇ˃ ːˈ ˇˑˬˇˈ ˇˑ ːˈˬ˃˔ːˋ ˔ˋ˕˖˃˙ˋˋ ˒˓ˋ ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˕ˑǡ ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑ ˈ ˅ˑ
о постојат посебни
˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ ˎˋ˔˕ ˈ ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑ ˇ˃ ˔ˈ ˒˓ˈ˙ˋˊˋ˓˃ ˇ˃ˎˋ ˔ˈ ˑˇːˈ˔˖˅˃ ˔˃ˏˑ ː˃ формулари за бавновозни
˅ˑˊ˃˓ˋː˃˕˃ˋˎˋː˃˔ˋ˕ˈ˔˒ˑ˓ˈˇːˋˋˇ˓˖ˆˋ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕Ǥ и брзовозни пратки на
ʙˑˆ˃ ː˃ ˒˓ˋˈˏː˃˕˃ ˔˕˃ːˋ˙˃ ːˈ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˑ˒˓ˈˇˈˎˋ ˕ˑ˚ːˋˑ˕ ˋˊːˑ˔ ː˃ стока;
˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈǡ˃˕ˋˈ˒˃ˣ˃˃˕ː˃˕ˑ˅˃˓ː˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ǡˑˇˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕˔ˈː˃˒ˎ˃˕˖˅˃ о претставува придружен
ˈˇˈːˇˈˎˍ˃ˍˑ˃ˍˑː˕˃˙ˋˬ˃ǡ˔ˑ˕ˑ˃˛˕ˑ˔ˑ˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˈˋ˔˒˓˃ˮ˃ˈˇˈː˒ˑ˔ˈ˄ˈː стоковен документ и
ˑ˄˓˃ˊˈ˙ǡ˅ˑˍˑˬˇˑ˒˓ˈˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡː˃˒˓ˋˏ˃˚ˑ˕ˏ˖˔ˈˊ˃˒ˋ˛˖˅˃˃˕ о претставува потврда за
˔ˋ˕ˈ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋː˃˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ǡ˅˓ˊ˚ˋˬ˃ˑ˔ːˑ˅˃˔ˈ˅˓˛ˋˇˈ˗ˋːˋ˕ˋ˅ː˃˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍ˃ платена возарина и други
˔ˑˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ споредни трошоци;
о се состои од четири
ʡˑ˅˃˓˃˰ˈˋ˓˃˔˕ˑ˅˃˓˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ делови.

ʕˈˎˈˊːˋ˙˃˕˃ ˈ ˇˑˎˉː˃ ˇ˃ ˏ˖ ˇ˃ˇˈ ˕ˑ˚ːˋ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ː˃ ˍˑ˓ˋ˔ːˋˍˑ˕ ˊ˃ ˕ˑ˃
ˍˑˆ˃ˮˈˏ˖˄ˋˇ˃˕˔˕˃˅ˈːˋː˃˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈ˕˓ˈ˄˖˅˃ːˋ˕ˈ˅˃ˆˑːˋǡˊ˃ˇ˃ˏˑˉˈ
ˇ˃˒˓ˈˊˈˏˈː˃˅˓ˈˏˈːˋˏˈ˓ˍˋˊ˃˕ˑ˅˃˓˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ Товарниот лист содржи:
о податоци за издавањето,
ʓˑ˕˖˓ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˋ ːˈˬˊˋːˑ˕ˑ ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈ ˈ ˓˃˄ˑ˕˃ ː˃ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ ː˃
˔˕ˑˍ˃˕˃ǡːˑ˕˃˃ˑ˄˅˓˔ˍ˃ǡ˒ˑˇˑˆˑ˅ˑ˓ǡˏˑˉˈˇ˃ˬ˃˒˓ˈˊˈˏˈˋˉˈˎˈˊːˋ˙˃˕˃ǡˊ˃ о податоци за упатната
станица,
˛˕ˑː˃˒ˎ˃˕˖˅˃ˑˇ˓ˈˇˈːː˃ˇˑˏˈ˔˕˖˕˅˓ˇˈː˔ˑ˕˃˓ˋ˗˃˕˃Ǥʞ˓˃˅ˋˎːˑ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈ
˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ ˇˑ˄˓ˑ ˓˃˔˒ˑ˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ ˒ˑ ˒ˑˇˑ˕ ː˃ ˅˃ˆˑːˑ˕ǡ ˅ːˋˏ˃˕ˈˎːˑ о податоци за примачот на
стоката,
ˏ˃ːˋ˒˖ˎˋ˓˃˰ˈ˒˓ˋ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈ˕ˑǡ˅ˑˇˈ˰ˈ˔ˏˈ˕ˍ˃ˊ˃ːˑ˔ˋ˅ˑ˔˕˃ː˃˅˃ˆˑːˑ˕ˋ
˔ˎǤʠ˕ˑˍˋ˕ˈ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˄ˋˇ˃˕˓˃ˏːˑˏˈ˓ːˑ˓˃˔˒ˑ˓ˈˇˈːˋ˒ˑ˒ˑˇˑ˕ː˃˅˃ˆˑːˑ˕ǡ о податоци за стоката,
ˇˑ˄˓ˑ˒˓ˋ˙˅˓˔˕ˈːˋǡˋ˄ˈˊ˒˓ˈ˕˘ˑˇːˑː˃˒˓˃˅ˈːˋ˛˕ˈ˕ˋ˒˓ˋ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈ˕ˑǤ о податоци за испраќачот.
и
о некои други податоци.
ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˑˍ˃ˏˋˑː
ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˔ˑ ˍ˃ˏˋˑː ˇˑ˄ˋ˅˃ ˔° ˒ˑˆˑˎˈˏˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈǤ ʝ˅ˑˬ ˅ˋˇ
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˏˑˉˈˇ˃˔ˈˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃˅ˑ˔ˑ˒˔˕˅ˈː˃˓ˈˉˋˬ˃ǡ˕ǤˈǤˍ˃ˍˑ˔ˑ˒˔˕˅ˈː
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ˋˎˋ ˅ˑ ˅ˋˇ ː˃ ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈ ː˃ ˖˔ˎ˖ˆˋ ˑˇ ˇ˓˖ˆˋ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ
ˇ˓˖˛˕˅˃Ǥʑˑˍ˃ˏˋˑː˔ˍˋˑ˕˒˓ˈ˅ˑˊǡˋ˔˕ˑ˕˃ˍ˃ǡ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕ˇ˅˃˅ˋˇ˃ː˃˒˓˃˕ˍˋǣ
ː˃˒˃˓˚ˈˋˍˑˎ˔ˍˋ˒˓˃˕ˍˋǤʹͳ
ʞ˓˃˕ˍˋ˕ˈ ː˃ ˒˃˓˚ˈ ˆˋ ˒˓ˋˏ˃˃˕ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊ ː˃
ˎˋːˋˋ˕ˈ ˍˑˋ ˆˋ ˑˇ˓ˉ˖˅˃˃˕ ˍ˃ˍˑ ˓ˈˇˑ˅ːˋǤ ʝ˅ˋˈ ˎˋːˋˋ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˄ˋˇ˃˕ ˔ˑ
˗ˋˍ˔ˈː˓ˈˇˊ˃˅ˑˊˈ˰ˈˋˎˋ˅ˑ˅ˋˇː˃˖˔ˎˑ˅ˈː˒˓ˋˈˏː˃˔˕ˑˍˋǡ˕ǤˈǤ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕
ˮˈ ˔ˈ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ ˃ˍˑ ˋˏ˃ ˇˑ˅ˑˎːˑ ˔˕ˑˍˋ ˍˑˋ ˮˈ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˃˕ ˋ˔˒ˎ˃˕ˎˋ˅ˑ
ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃ˇ˃ˇˈː˃˕˃˓ˈˎ˃˙ˋˬ˃Ǥ
ʙ˃ˬ ˒˓˃˕ˍˋ˕ˈ ː˃ ˒˃˓˚ˈǡ ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ ˔ˈ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ ˅˓ˈˏˈ
˒ˑ˓˃ːˑǡ˔ˑ˙ˈˎˇ˃˔ˈˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋ˒˓ˈ˅ˑˊːˑ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˋ˔ˎǤ
ʓˑˆˑ˅ˑ˓ ˊ˃ ˃ːˆ˃ˉˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˍ˃ˏˋˑː ˊ˃ ˍˑˎ˔ˍ˃ ˒˓˃˕ˍ˃ ˔ˈ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃
˖˔ˏˈːˑȋ˒˓ˈˍ˖˕ˈˎˈ˗ˑːȌˋˎˋ˒ˋ˔ˏˈːˑǤʝ˄ˋ˚ːˑǡ˔ˈ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˖˅˃ˊ˃ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ
ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ ˒˓ˈˍ˖ ˍ˃ˏˋˑː˔ˍˋ ˕ˑ˅˃˓ːˋ ˎˋ˔˕ˑ˅ˋǡ ːˑ ˕ˋˈ ːˈˏ˃˃˕ ːˈˍˑˬ˃
ˊ˃ˇˑˎˉˋ˕ˈˎː˃ ˗ˑ˓ˏ˃Ǥ ʓˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˑˇ˓ˉˋǣ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ˊ˃
ˍˑ˓ˋ˔ːˋˍˑ˕ ː˃ ˖˔ˎ˖ˆ˃˕˃ǡ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ˊ˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ ˊ˃ ˏˈ˔˕ˑ˕ˑ ː˃ ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈ
Илустрација 31
ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˊ˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈǡˏˈ˔˕ˑˊ˃˓˃˔˕ˑ˅˃˓˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡː˃˚ˋːˑ˕ː˃ Камион - современ транспорт за
˒ˎ˃ˮ˃˰ˈˋˇ˓˖ˆˋ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǤ куси и средни релации
21 Јовановска-Ристевска С. И Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,
Економски факултет, Скопје, 2002, стр.253.
75
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ʠˋ˕ˈ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋˇ˓˖˛˕˅˃ˋˏ˃˃˕˔˅ˑˋ˕˃˓ˋ˗ˋˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊː˃˔˕ˑˍ˃ǡːˑ
˕ˋˈːˈˏˑ˓˃ˇ˃˔ˈˋ˔˕ˋˊ˃˔ˈˍˑˬˍˑˏˋ˕ˈː˕Ǥʡ˃˓ˋ˗ˋ˕ˈˑ˄ˋ˚ːˑ˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ
˒ˑ˕ˑːǦˍˋˎˑˏˈ˕˃˓ǡːˑ˔ˈ˔˓ˈˮ˃˅˃˃˕ˋ˙ˈːˋː˃ˊ˃ˍ˖˒ː˃˅ˑˊˋˎ˃˕˃ˊ˃ˇˈːˑ˅ˋ
ˋ˚˃˔ˑ˅ˋǤ
ʙˑːˈ˚ː˃˕˃ ˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍ˃ ː˃ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˒ˑ ˊ˃˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃
˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕Ǥ ʏ˅˕ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˊ˃ ˔ˈˍˑˈ ˅ˑˊˈ˰ˈ ˋˊˇ˃˅˃˃˕ ˒˃˕ˈː
ː˃ˎˑˆ˅ˑˍˑˬˊ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈː˃˅ˑˊ˃˚ˑ˕ː˃ˍ˃ˏˋˑːˑ˕˔ˈ˅ːˈ˔˖˅˃˃˕˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˍˑˋ
˔ˎ˖ˉ˃˕ˊ˃ˋˊˆˑ˕˅˖˅˃˰ˈː˃˗˃ˍ˕˖˓ˋː˃ˍ˃ˏˋˑːˑ˕Ǥ

ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕˒ˑ˅ˑˇ˃
Илустрација 32: Колска пратка ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕˒ˑ˅ˑˇ˃ˆˋˑ˒˗˃ˮ˃˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˅ˋˇˑ˅ˋǣ

˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˔˕ˑˍ˃˒ˑˏˑ˓ˈˋ
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˔˕ˑˍ˃˒ˑ˓ˈˍ˃Ǥ
ʞˑˏˑ˓˔ˍˋˑ˕˒˓ˈ˅ˑˊ˔ˈˑˇ˅ˋ˅˃˒˓ˈˍ˖ˏˑ˓ˋ˰˃ˋˑˍˈ˃ːˋǤʡˑˬ˔˒˃ˣ˃ˏˈˣ˖
ː˃ˬˊː˃˚˃ˬːˋ˕ˈ ˅ˋˇˑ˅ˋ ˒˓ˈ˅ˑˊ ː˃ ˔˕ˑˍ˃Ǥ ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˒ˑ ˏˑ˓ˈ ˔ˈ
ˑˆ˓˃ːˋ˚˖˅˃ː˃ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˖˔ˎ˖ˆˋ˅ˑ˒˓ˈ˅ˑˊ˔ˑ˄˓ˑˇˑ˅ˋǡː˃ˍ˓˃ˬ˄˓ˈˉː˃
˒ˎˑ˅ˋˇ˄˃ ˍˑˋ ˒ˑ˅˓ˊ˖˅˃˃˕ ˏˈ˔˕˃ ː˃ ˄˓ˈˆˑ˕ǡ ˄˓ˈˆˑ˕ ˔ˑ ˑ˔˕˓ˑ˅ˋ˕ˈ ˋ ˔˃ˏˋ˕ˈ
ˑ˔˕˓ˑ˅ˋˏˈˣ˖˔ˈ˄ːˑǤʞ˓ˈ˅ˑˊˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˒ˑˏˑ˓ˈˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˅˓˛ˋˏ˃˔ˑ˅ːˑǡ
˅ˑ ˆˑˎˈˏˋ ˍˑˎˋ˚ˋːˋ ˋ ˅ˑ ːˈ˒ˑˆˑˇːˋ ˇˋˏˈːˊˋˋ ˊ˃ ˓˃ˊˎˋˍ˃ ˑˇ ˇ˓˖ˆˋ˕ˈ
˅ˋˇˑ˅ˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕Ǥʝˇ˙ˈˎˑ˔ː˃˕˃˔˅ˈ˕˔ˍ˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ˑˍˑˎ˖ͺͲΨ˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃˃˕
ː˃ˏ˃˔ˑ˅ːˋ˕ˑ˅˃˓ˋȋ˒˓ˋˏˈ˓ǣː˃˗˕˃ǡː˃˗˕ˈːˋˇˈ˓ˋ˅˃˕ˋǡ˓˖ˇˋǡˉˋ˕˃ˋ˔ˎǤȌǡ˃
˔˃ˏˑˑˍˑˎ˖ʹͲΨˑ˕˒˃ˣ˃ː˃˔˕ˑˍ˃˅ˑ˒˃˓˚ˋ˰˃ˋ˒˃ˍ˖˅˃ː˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
ʛˈˣ˖˕ˑ˃ ˋ ˒ˑˏˑ˓˔ˍˋˑ˕ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ˋˏ˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˔˅ˑˋ ːˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋǡ
ˍ˃ˍˑ˛˕ˑ˔ˈǣ˓ˈˎ˃˕ˋ˅ːˑˏ˃ˎ˃˄˓ˊˋː˃ǡ˓ˈˎ˃˕ˋ˅ːˑ˒ˑˆˑˎˈˏˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˓ˋǦ
ТИлустрација 33: Поморски ˊˋ˙ˋ ˅ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃ ˇ˓˖ˆˋ ˅ˋˇˑ˅ˋ ː˃ ˒˓ˈ˅ˑˊǡ ˍ˃ˍˑ ˋ ˕ˈ˓ˋ˕ˑ˓ˋˬ˃ˎː˃ ˑˆ˓˃ːˋǦ
транспорт-танкер ˚ˈːˑ˔˕Ǥ
ʓ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡˍˑˈ˔˃ˍ˃ˇ˃ˬ˃ˋ˔˒˓˃˕ˋ˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˑ˒ˑˏˑ˓˔ˍˋ˄˓ˑˇǡ˒ˑ˒ˑˎː˖˅˃
ˑ˄˓˃ˊˈ˙ˍˑˬ˔ˈː˃˓ˈˍ˖˅˃Ƿˋ˔˒˓˃˕ˈːˎˋ˔˕Dzˋ˅ˑˍˑˬ˔ˈ˅ːˈ˔˖˅˃˃˕˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˕ˈ
 Превозот на стока по море
ˊ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ǡ˒˓ˋˏ˃˚ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˑˇ˓ˈˇ˄˃ˊ˃˕ˑ˃ˍˑˬˆˋ˒ˎ˃ˮ˃
може да се врши: ˒˓ˈ˅ˑˊːˋ˕ˈ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋˋˇ˓˖ˆˑǤʝ˅ˑˬˎˋ˔˕˔ˈ˒˓ˈˇ˃˅˃ː˃˒ˑˏˑ˓˔ˍ˃˕˃˃ˆˈː˙ˋˬ˃
о масовно, ˍˑˬ˃˅ˑːˈˆˑˆˋ˅ːˈ˔˖˅˃˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˕ˈˊ˃˄˓ˑˇˑ˕ˋ˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍ˃ː˃˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ
ˊ˃ ˅ˑˊ˃˓ˋː˃Ǥ ʝ˓ˋˆˋː˃ˎˑ˕ ː˃ ˋ˔˒˓˃˕ːˋˑ˕ ˎˋ˔˕ ˆˑ ˊ˃ˇ˓ˉ˖˅˃ ˊ˃ ˔ˈ˄ˈǡ ˈˇː˃
о во големи количини и
ˍˑ˒ˋˬ˃ ˑˇ ː˃ˎˑˆˑ˕ ˊ˃ ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈ ˔ˈ ˒˓ˈˇ˃˅˃ ː˃ ˍ˃˒ˈ˕˃ːˑ˕ ː˃ ˄˓ˑˇˑ˕ǡ ˃
о во непогодни димензии
˕˓ˈ˕ˋˑ˕˒˓ˋˏˈ˓ˑˍ ˒ˑ˕˅˓ˇ˃ ˊ˃ ˕ˑ˅˃˓ˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˔ˈ ˇ˃˅˃ ː˃ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕Ǥ
ʑ˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃ˑ˅ˑˬ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍǡˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˬ˃˒˓ˈˇ˃˅˃˔˕ˑˍ˃˕˃ː˃
˕ˑ˅˃˓˃˰ˈǡ ˃ ˍ˃˒ˈ˕˃ːˑ˕ ː˃ ˄˓ˑˇˑ˕ ˒ˑ ˋˊ˅˓˛ˈːˑ˕ˑ ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈ ˆˑ ˒ˑ˕˅˓ˇ˖˅˃
˒˓ˋˈˏˑ˕ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊǤ ʠˑ ˕˃˃ ˒ˑ˕˅˓ˇ˃ ˊ˃ ˕ˑ˅˃˓ˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ǡ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕
˒ˑ˅˕ˑ˓ːˑ ˋ ˔ˈ ˑ˄˓˃ˮ˃ ː˃ ˄˓ˑˇ˔ˍ˃˕˃ ˃ˆˈː˙ˋˬ˃ ˋ ˑˇ ːˈ˃ ˇˑ˄ˋ˅˃ ˍˑːˑ˔ˏ˃ːǤ
ʙˑːˑ˔ˏ˃ːˑ˕˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˑˇ˓ˉˋˍˎ˃˖ˊ˖ˎˋǡ˔ˑˍˑˋ˔ˈ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃˃˕ˏˈˣ˖˔ˈ˄ːˋ˕ˈ
˒˓˃˅˃ˋˑ˄˅˓˔ˍˋː˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ˋ˄˓ˑˇ˔ˍ˃˕˃˃ˆˈː˙ˋˬ˃Ǥʗ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ˇˑ˄ˋ˅˃
ˇ˅˃ ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍ˃ ˑˇ ˕ˑ˅˃˓ːˋ˙˃˕˃Ǥ ʝ˓ˋˆˋː˃ˎˑ˕ ˈ ː˃ˏˈːˈ˕ ˊ˃ ˒˓ˋˏ˃˕ˈˎˑ˕
ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ ʙˑ˒ˋˬ˃˕˃ ˑˇ ˕ˑ˅˃˓ːˋ˙˃˕˃ǡ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ ˬ˃ ˊ˃ˇ˓ˉ˖˅˃ ˊ˃ ˔ˈ˄ˈǤ
ʡˑ˅˃˓˃˰ˈ˕ˑ ˋ ˋ˔˕ˑ˅˃˓˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ː˃ ˄˓ˑˇˑ˕ ˆˑ ˅˓˛ˋ ˋ˔ˍˎ˖˚ˋ˅ˑ
˄˓ˑˇ˔ˍ˃˕˃˃ˆˈː˙ˋˬ˃Ǥ

ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˔˕ˑˍ˃˒ˑ˓ˈˍ˃
Илустрација 34: Транспорт на
стока со брод ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕˒ˑ˓ˈˍ˃ˈˏːˑˆ˖˔˕˃˓˒˓ˈ˅ˑˊː˃˔˕ˑˍ˃Ǥʝ˅ˑˬ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˈˏˑˉˈː
˔˃ˏˑ˒ˑ˓ˈˍˋˍˑˋ˔ˈ˒ˎˑ˅ːˋˋˍˑˋ˖˓ˈˇːˑ˔ˈˑˇ˓ˉ˖˅˃˃˕ˊ˃˒ˎˑ˅ˋˇ˄˃Ǥʞˑˇ
76
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 4
˒ˑˋˏˑ˕˓ˈ˚ˈː˅ˑˇˈː˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕˔˒˃ˣ˃˃˕˔ˋ˕ˈ˅ˋˇˑ˅ˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˒˃˕ˋ˛˕˃
ˍ˃ˍˑ˛˕ˑ˔ˈǣ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕˒ˑ˒ˎˑ˅ːˋ˓ˈˍˋǡˈˊˈ˓˔ˍˋˋˍ˃ː˃ˎ˔ˍˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕Ǥ
ʟˈ˚ːˋˑ˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˔˕ˑˍˋ˅ˑˑˇˇˈˎːˋˊˈˏˬˋȋˍ˃ˍˑː˃˒˓ˋˏˈ˓ǣʣ˓˃ː˙ˋˬ˃ǡ
ʒˈ˓ˏ˃ːˋˬ˃ǡʧ˅˃ˬ˙˃˓ˋˬ˃ˋˇ˓ǤȌ˅ˑˏːˑˆ˖ˆˑˎˈˏ˃ˏˈ˓˃ˆˋˋ˔ˍˑ˓ˋ˔˕˖˅˃˃˕˓ˈˍˋ˕ˈ
ˊ˃˓˃ˊˎˋˍ˃ˑˇˇ˓˖ˆˋ˕ˈˊˈˏˬˋǤ
ʟˈ˚ːˋˑ˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋˏ˃˒ˑ˔ˈ˄ː˃ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃ˑ˒˓˃˅ˇ˃ːˑ˔˕˄ˋˇˈˬˮˋǡ˕ˑˬˈ
ː˃ˬˈ˅˕ˋː˒˓ˈ˅ˑˊː˃˔˕ˑˍ˃ǡˏːˑˆ˖˒ˑˈ˅˕ˋːˑˇˉˈˎˈˊːˋ˚ˍˋˑ˕ˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕
˒ˑ˒˃˕ˋ˛˕˃Ǥʡˑˬˏːˑˆ˖˚ˈ˔˕ˑ˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕ˋˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊː˃˕ǤːǤˏ˃˔ˑ˅ːˋˋˈ˅˕ˋːˋ
˕ˑ˅˃˓ˋˑˇːˑ˔ːˑˆˑˎˈˏ˃ˍˑˎˋ˚ˋː˃ː˃˔˕ˑˍ˃˚ˋˬ˃˅˓ˈˇːˑ˔˕ː˃˕ˑ˅˃˓ˑ˕ˈˏ˃ˎ˃ǡ
ˍ˃ˍˑˋˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊː˃˕ˑ˅˃˓ˋˍˑˋˋˏ˃˃˕ːˈ˒ˑˆˑˇːˋˇˋˏˈːˊˋˋǤʡˑˬˏˑˉˈˇ˃˔ˈ
ˍˑ˓ˋ˔˕ˋˋ˅ˑˍˑˏ˄ˋː˃˙ˋˬ˃˔ˑˇ˓˖ˆˋ˅ˋˇˑ˅ˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕Ǥ Илустрација 35:
Транспортирање на стока по река
ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˒ˑ˓ˈˍ˃ˆˑ˅˓˛˃˕ǡ˄˓ˑˇ˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃Ǥʜˋ˅ːˑ˕ˑ
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˔ˈˑˇ˅ˋ˅˃˒˓ˈˍ˖˄˓ˑˇ˔ˍˋ˃ˆˈː˙ˋˋ˔ˑ˔ˈˇˋ˛˕ˈ˅ˑ˒ˑˆˑˎˈˏˋ˓ˈ˚ːˋ
˒˓ˋ˔˕˃ːˋ˛˕˃Ǥ ʗ ˕˖ˍ˃ǡ ˔ˈ ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕ǡ ˒˓˃˕ˍˋ ː˃ ˒˃˓˚ˈ ˋ ˒˓˃˕ˍˋ ˍˑˋ ˆˑ Поморскиот транспорт
˃ːˆ˃ˉˋ˓˃˃˕˙ˈˎˑ˕ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑǦ˛ˎˈ˒ˈ˓Ǥ има определени свои
ʞ˓˃˕ˍˋ˕ˈː˃˒˃˓˚ˈˇˑͳͲͲͲˍˆ˕ˈˉˋː˃ːˈˏˑ˓˃˒˓ˈ˕˘ˑˇːˑˇ˃˔ˈː˃ˬ˃˅˖˅˃˃˕ǡ недостатоци, како што се:
ːˑ˃ˍˑˈ˒˓˃˕ˍ˃˕˃˒ˑ˕ˈ˛ˍ˃ˑˇͳͲͲͲˍˆǡ˕ˑˆ˃˛˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈː˃ˬ˃˅ˋː˃ˬˏ˃ˎˍ˖ о релативно мала брзина,
˕˓ˋ ˇˈː˃ ˒ˑ˓˃ːˑǤ ʏǡ ˑːˋˈ ˒˓˃˕ˍˋ ˍˑˋ ˆˑ ˃ːˆ˃ˉˋ˓˃˃˕ ˙ˈˎˋˑ˕ ˛ˎˈ˒ˈ˓ ˔ˈ о релативно поголеми
˒˓ˋˬ˃˅˖˅˃˃˕ː˃ˬˏ˃ˎˍ˖ˑ˔˖ˏˇˈː˃˒ˑ˓˃ːˑǡ˕ˑ˃˔ˈ˒˓˃˕ˍˋˑˇˈˇˈː˅ˋˇ˔˕ˑˍ˃˔ˑ транспортни ризици во
однос на други видови на
˕ˈˉˋː˃ˇˑͶͲ˕ˑːˋǤʡˈˉˋː˃˕˃ː˃ˑ˅˃˃˔˕ˑˍ˃ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈˋ˒ˑˏ˃ˎ˃ǡˇˑˍˑˎˍ˖
превоз, како и
˕ˑ˅˃˓ˑ˕ˆˑˊ˃ˊˈˏ˃˙ˈˎˋˑ˕˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˊ˃˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈː˃˛ˎˈ˒ˈ˓ˑ˕Ǥ
о територијална
ʓˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊ ˔ˈ ː˃˓ˈˍ˖˅˃ ˊ˃ˍˎ˖˚ːˋ˙˃ ˃ ˔ˈ ˔ˍˎ˖˚˖˅˃ ˒˓ˈˇ ограниченост.
˒˓ˈˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊǤ ʖ˃ˍˎ˖˚ːˋ˙˃˕˃ ˔ˈ ˔ˑ˔˕˃˅˖˅˃ ˅ˑ ˇ˅˃
˒˓ˋˏˈ˓ˑˍ˃ǡ ˒ˑ ˈˇˈː ˊ˃ ˔ˈˍˑˬ˃ ˔˕˓˃ː˃Ǥ ʡ˃˃ ˔ˑˇ˓ˉˋ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ˊ˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ Речниот транспорт:
˕ˑ˅˃˓ːˑ ˋ ˋ˔˕ˑ˅˃˓ːˑ ˒˓ˋ˔˕˃ːˋ˛˕ˈǡ ˋˊ˅˓˛ˋ˕ˈˎ ː˃ ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈ˕ˑǡ ˓ˑˍ ː˃ о е најевтин превоз на
˕ˑ˅˃˓˃˰ˈǡ˅ˑˊ˃˓ˋː˃ˋˇ˓˖ˆˑǤ стока,
ʙˑˆ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˮˈ˔ˈ˒˓ˈˇ˃ˇˈˊ˃˕ˑ˅˃˓˃˰ˈǡ˔ˈ˒ˑ˒ˑˎː˖˅˃˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ˎˋ˔˕ǡ о многу поевтин од
железничкиот и
ˍˑˬ˒ˑˍ˓˃ˬ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˕ˈˊ˃ˊ˃ˍˎ˖˚ːˋ˙˃˕˃ǡ˔ˑˇ˓ˉˋˋ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˒˓ˋˏ˃˚ˑ˕ː˃
˔˕ˑˍ˃˕˃ǡː˃˚ˋːˑ˕ː˃˒˃ˍ˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˍ˃ˍˑˋˋˊːˑ˔ˑ˕ː˃˒˓ˈ˔ˏˈ˕˃ː˃˕˃ о транспортот по патишта.
˅ˑˊ˃˓ˋː˃Ǥʞ˓ˋ˒ˑ˒ˑˎː˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ˎˋ˔˕˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈ˅ˑˇˋ˔ˏˈ˕ˍ˃ о се користи за превоз на
ˊ˃ˇˈˍˎ˃˓ˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃˅ˋˇˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˊ˃˕ˑ˃˛˕ˑ˅ˑˊ˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ˔˕˃˅ˍˋ˔ˈ т.н. масовни и евтини
товари
ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˃˕˔˒ˑ˓ˈˇ˔˕ˑˍˑ˅ː˃˕˃ˍˎ˃˔ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃Ǥ
о се користи и во
ʡˑ˅˃˓ːˋˑ˕ ˎˋ˔˕ ˔ˈ ˋˊˇ˃˅˃ ˅ˑ ˒ˈ˕ ˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋǡ ˬ˃˔ːˑ ˒ˑ˒ˑˎːˈ˕ˋǡ ˃ ˔ˋ˕ˈ комбинација со други
ˇˑ˒ˑˎːˋ˕ˈˎːˋ ˋ˔˒˓˃˅ˍˋ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˆˋ ˊ˃˅ˈ˓ˋ ˔ˑ ˔˅ˑˬ ˒ˑ˕˒ˋ˔Ǥ видови на транспорт.
ʧ˕ˈ˕˃˕˃ ː˃˔˕˃ː˃˕˃ ˍ˃ˍˑ ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ ː˃ ːˈˇˑ˅ˑˎːˑ ˋˎˋ ːˈ˕ˑ˚ːˑ ˒ˑ˒ˑˎːˈ˕
˕ˑ˅˃˓ˈː ˎˋ˔˕ ˬ˃ ˔ːˑ˔ˋ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ ʑˑ ˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ ˎˋ˔˕ ˅ˑ Речниот транспорт има и
определени недостатоци:
˓˖˄˓ˋˍ˃˕˃ ː˃˒ˑˏˈː˃ǡ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˄ˋˇ˃˕ ˑˊː˃˚ˈːˋ ˋ ˒˓ˋˎˑˉˈːˋǡ ˊ˃ˈˇːˑ ˔ˑ
˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ˎˋ˔˕ǡ˔ˋ˕ˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋˍˑˋ˔ˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋˊ˃˅˓˛ˈ˰ˈː˃˙˃˓ˋː˔ˍˋǡ о речната пловидба
се одвива во еден
˔˃ːˋ˕ˈ˕˔ˍˋˋˇ˓˖ˆˋ˗ˑ˓ˏ˃ˎːˑ˔˕ˋː˃ˍˑˋ˔˕ˑˍ˃˕˃ː˃˔˅ˑˬˑ˕˒˃˕˒ˑˇˎˈˆː˖˅˃Ǥ
определен правец,
одреден од корито
ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˔˕ˑˍ˃˔ˑ˃˅ˋˑː реката;
ʝ˅ˑˬ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˄˓ˊǡ ˈ˗ˋˍ˃˔ˈːǡ ˔ˍ˃˒ ˋ ˇˑ˔˕˃ ːˈ˓ˈˇˑ˅ˈː о водосостојбата не е
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕Ǥʟˈˆ˖ˎˋ˓˃ːˈ˔ˑː˃˙ˋˑː˃ˎːˋˋ˔ˑˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋǤ секогаш иста, што многу
зависи од паѓањето на
ʠˑ ˑ˅ˑˬ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ˔ˈ ˒˓ˈːˈ˔˖˅˃˃˕ ˔˕ˑˍˋ ˛˕ˑ ˔ˈ ˎˈ˔ːˑ ˓˃˔ˋ˒ˎˋ˅ˋ дождот;
ȋː˃ ˒˓ˋˏˈ˓ǣ ˒˓ˈ˘˓˃ː˄ˈːˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋȌǡ ˒ˑ˕ˑ˃ ˔˕ˑˍˋ ˛˕ˑ ˕˓ˈ˄˃ ˄˓ˆ˖ ˇ˃ о зависи од климатските
˒˓ˋ˔˕ˋˆː˃˕ ȋː˃ ˒˓ˋˏˈ˓ǣ ˎˈˍˑ˅ˋ ˋ ˔ˎǤȌǡ ˔˕ˑˍˋ ˚ˋˬ˃ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ ˈ ˆˑˎˈˏ˃ ˅ˑ услови (појава на мраз,
ˑˇːˑ˔ː˃ːˋ˅ː˃˕˃ˏ˃˔˃ˋˇˋˏˈːˊˋˬ˃ȋː˃˒˓ˋˏˈ˓ǣ˒ˎˋːǡˏˈ˕˃ˎˋˋ˔ˎǤȌǤ снег и слично).
ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˔ˑ˃˅ˋˑː˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃˒˃ˍ˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˔˒ˑ˓ˈˇ

77
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Илустрација 36:
транспорт со авион
Авионскиот транспорт
претставува:
о брз,
о ефикасен,
о скап и
о доста нередовен
транспорт.
Со овој транспорт се
пренесуваат стоки:
о што се лесно расипливи,
о стоки што треба бргу да
пристигнат,
о стоки, чија вредност
е голема во однос на
нивната маса и димензија
78
Илустрација 37: Илустрација 38: Комбиниран транспорт
Утовар на стока во авион со камион и авион
˒ˑ˔ˈ˄ːˋ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋˍˑˋˆˋ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃˃˕ˇˋˏˈːˊˋˋ˕ˈˋ˕ˈˉˋː˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˃
˅ˑˊ˃˓ˋː˃˕˃˔ˈ˒ˎ˃ˮ˃ˑˇː˃˒˓ˈˇǤ
ʖ˃˒˓ˈ˅ˑˊː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕˃˕˒˃˕ːˋ˚ˍˋ˃˅ˋˑːˋː˃˓ˈˇˑ˅ː˃ˎˋːˋˬ˃ǡ
ˍˑˋ ˇˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ ˕ˈˉˋː˃ ˒˓ˋˏ˃˃˕ ˋ ˕ˑ˅˃˓ːˋ ˒˓˃˕ˍˋǤ ʑˑ ˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ ˑˇ
ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕˃ ˑ˒˓˃˅ˇ˃ːˑ˔˕ǡ ˔ˈ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˃˕ ˋ ˔ˈˊˑː˔ˍˋ ˍ˃˓ˆˑ ˕ˑ˅˃˓ːˋ
ˎˋːˋˋ ˍˑˋ ˒˓ˈːˈ˔˖˅˃˃˕ ˔˃ˏˑ ˔˕ˑˍ˃ǡ ˃ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˊ˃ˍ˖˒ˋ ˃˅ˋˑː ˔˃ˏˑ ˊ˃
˕ˑ˅˃˓ːˋ˒˓˃˕ˍˋǡˍˑˬˏˑˉˈˇ˃ˎˈ˕˃ː˃ˇ˅ˑ˓ˑˇ˓ˈˇˑ˅ːˋ˕ˈˎˋːˋˋǤ
ʓˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊ ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˔ˑ ˃˅ˋˑː ˔ˈ ː˃˓ˈˍ˖˅˃ ˅ˑˊˇ˖˘ˑ˒ˎˑ˅ˈː
˕ˑ˅˃˓ˈː ˎˋ˔˕ ˍˑˬ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˆˑ ˒˓ˈˇ˃˅˃ ˒ˑ˒ˑˎːˈ˕ ˊ˃ˈˇːˑ ˔ˑ
˔˕ˑˍ˃˕˃ ˅ˑ ˕˓ˋ ˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋǤ ʗ ˕ˑˬ ˕ˑ˅˃˓ˈː ˎˋ˔˕ ˆˋ ˔ˑˇ˓ˉˋ ˅ˑˑ˄ˋ˚˃ˈːˋ˕ˈ
˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǤ
ʙˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˖˔ˎ˖ˆˋ˒ˑ˒ˑ˛˕˃
ʠˈˍˑ˓ˋ˔˕ˋˊ˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˒ˑˏ˃ˎˋ˒˓˃˕ˍˋǦ˔ˑˏ˃˔˃ˇˑʹͲˍˋˎˑˆ˓˃ˏˋǤʡˑ˃
˔ˈˏ˃ˎˋ˒˓˃˕ˍˋ˔ˑ˒ˑˆˑˎˈˏ˃˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥʞˑ˛˕˃˕˃˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕ˋˋ˒˓ˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃
˒˓ˈˍ˖ˍ˃˕˃ˎˑˆǡˍ˃ˍˑˋˊ˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˔˕ˑˍˑ˅ːˋ˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋǤ
ʡ˃˓ˋ˗ː˃˕˃˖˔ˎ˖ˆ˃ː˃˒ˑ˛˕˃˕˃Ǧ˒ˑ˛˕˃˓ˋː˃˕˃ǡ˔ˈ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˅ˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕
ˑˇ˕ˈˉˋː˃˕˃ː˃˒˃ˍˈ˕ˑ˕ǡˇˈˍˎ˃˓ˋ˓˃ː˃˕˃˅˓ˈˇːˑ˔˕ˋˑˇ˄˃˓˃˰ˈ˕ˑˊ˃˒ˑ˔ˈ˄ːˑ
˓˃ˍ˖˅˃˰ˈ ˔ˑ ˒˃ˍˈ˕ˑ˕ ȋˑˇˇˈˎːˑ ˓˃ˍ˖˅˃˰ˈǡ ˓˃ˍ˖˅˃˰ˈ ˔ˑ ˑ˕ˍ˖˒ːˋː˃ǡ ˄˓ˊˑ
˓˃ˍ˖˅˃˰ˈǡˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈ˔ˑ˃˅ˋˑːˋ˔ˎǤȌ
ʖ˃ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍˑ˅ːˋ ˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕ ˒ˑ˔ˈ˄ːˋ ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋǤ ʠˈ
ˍˑ˓ˋ˔˕˃˕ ˏːˑˆ˖ ːˋ˔ˍˋ ˕˃˓ˋ˗ːˋ ˔˕˃˒ˍˋǡ ːˑ ˋ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˖˔ˎˑ˅ˋǤ ʖ˃ ˇ˃ ˔ˈ
ˑ˔˕˅˃˓ˋ ˒ˑ˅ˑˎː˃ ˕˃˓ˋ˗˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˃˕ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˅ˑ
˒ˑˆˎˈˇː˃˕ˈˉˋː˃˕˃ȋˇˑͷͲͲˆ˓ǤȌǡˇˋˏˈːˊˋˋ˕ˈǡ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ˕ˑˋˇ˓Ǥʠˑ˒˓˃˕ˍ˃˕˃
˔ˈ˒˓ˈˇ˃˅˃ǡ˒ˑ˒ˑˎːˈ˕ˑ˄˓˃ˊˈ˙˔˒˓ˑ˅ˑˇːˋ˙˃ˊ˃˒˃ˍˈ˕ˋː˃ːˈˆˑ˔ˈ˒ˑ˕˒ˋ˛˖˅˃
˒˓ˋˏ˃˚ˑ˕ ː˃ ˒˃ˍˈ˕ˑ˕Ǥ ʑˑ ˔ˎ˖˚˃ˬ ˒˃ˍˈ˕ˑ˕ ˇ˃ ːˈ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˒˓ˈˇ˃ˇˈ ː˃
ˑˊː˃˚ˈː˃˕˃˃ˇ˓ˈ˔˃ǡ˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕˕˓ˋ˔ˑˎ˖˙ˋˋ
˒˃ˍˈ˕ˑ˕˅ˈˇː˃˛ˇ˃˔ˈ˅˓˃˕ˋǢ
˒˃ˍˈ˕ˑ˕ˇ˃˔ˈ˒˓ˈˇ˃ˇˈː˃ˇ˓˖ˆ˃˃ˇ˓ˈ˔˃ˋ
˒˃ˍˈ˕ˑ˕ˇ˃˔ˈ˒˓ˈˇ˃ˇˈː˃˓ˋˊˋˍː˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕Ǥ
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 4
ʙˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˋ˖˔ˎ˖ˆˋ
ʓˑˍˑˎˍ˖ ˋˏ˃ ˊ˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ːˋ ˖˚ˈːˋ˙ˋ ˍˑˋ ˋˏ˃˃˕ ˏˑˉːˑ˔˕ ˇ˃ ˒ˑ˔ˈ˕˃˕
˔˃ˏˑ˔˕ˑˬːˑ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑǡ ˊ˃ˇ˃ˇˈ˕ˈ ˋˏ ˊ˃ˇ˃˚˃ ˇ˃ ˃ːˍˈ˕ˋ˓˃˃˕
˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓Ǥʓ˃ˬ˕ˈˋː˔˕˓˖ˍ˙ˋˋˊ˃˔ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈː˃˒˓˃˛˃˰˃ˍˑˋˮˈˏ˖˄ˋˇ˃˕
˖˒˃˕ˈːˋ ː˃ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕Ǥ ʢ˚ˈːˋ˙ˋ˕ˈ ˍˑˋ ˮˈ ˆˑ ˋˊ˅˓˛˃˕ ˃ːˍˈ˕ˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ː˃
˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ ˔ˑ ˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒˓˃˛˃˰˃ǡ ˮˈ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˑˇ˄ˈ˓˃˕ ː˃˚ˋː ː˃
ˋˎ˖˔˕˓ˋ˓˃˰ˈǡ ˈ˅ˋˇˈː˕ˋ˓˃˰ˈ ˋ ˑ˄˓˃˄ˑ˕ˍ˃ ː˃ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˕ˈǡ ˇˑːˈ˔˖˅˃˰ˈ ː˃
˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋˊ˃ˍˎ˖˚ˑ˙ˋˍˑˋˮˈˆˋ˒˓ˋˎˑˉ˃˕ˊ˃ˈˇːˑ˔ˑ˃ːˍˈ˕ːˋˑ˕ˎˋ˔˕Ǥ
ʑˑ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˃˕˃ǡ˚ˈ˔˕˃ˈ˒ˑˬ˃˅˃˕˃ˆ˓ˋˉ˃˕˃ˑˍˑˎ˖˒˓˃ˮ˃˰ˈ˕ˑˋ˒˓ˋˏ˃˰ˈ˕ˑ
ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˇ˃ˋˏ˔ˈˇˑ˅ˈ˓ˋː˃˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋˇ˓˖˛˕˅˃ˊ˃˛˒ˈˇˋ˙ˋˬ˃Ǥ
ʧ˒ˈˇˋ˙ˋˬ˃˕˃ˈ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃ˇˈˬːˑ˔˕ˍˑˬ˃ˇˑˇˈːˈ˔ˏːˑˆ˖˔ˈ˓˃ˊ˅ˋˋˇˑ˄ˋ
ˏːˑˆ˖˒ˑˆˑˎˈˏˑˊː˃˚ˈ˰ˈˑˇ˒ˑ˓˃ːˑǤʖ˃˛˒ˈˇˋ˙ˋˬ˃˕˃ˑˇˆˑˎˈˏ˃˅˃ˉːˑ˔˕ˈ
ˆˑˎˈˏˋˑ˕ ˓˃ˊ˅ˑˬ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˕ˑ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ ˋ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˕˃ ˓˃ˊˏˈː˃
ː˃ ˔˕ˑˍ˃Ǥ ʓˈːˈ˔ǡ ˓ˈ˚ˋ˔ˋ ːˈ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˊ˃ˏˋ˔ˎˋ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇˈː
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˔˕ˑˍ˃˄ˈˊ˔˕˓˖˚ː˃˒ˑˏˑ˛ː˃˛˒ˈˇˋ˙ˋˬ˃˕˃Ǥ
ʧ˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˑ˕ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ ˔ˈ ˬ˃˅˖˅˃ ˍ˃ˍˑ ˒ˑ˔ˈ˄ˈː ˅ˋˇ ˇ˓˖˛˕˅ˑ ˛˕ˑ
˅˓˛ˋ˖˔ˎ˖ˆˋ˅ˑ˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍˋǤʜˈˆˑ˅˃˕˃ˑ˔ːˑ˅ː˃ˊ˃ˇ˃˚˃ˈˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ
ː˃ ˖˔ˎ˖ˆˋ ˅ˑ ˅˓˔ˍ˃ ˔ˑ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ː˃ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ ˇˑ˄˓˃Ǥ ʡˑ˃ ːˈ ˈ
ˇˋ˓ˈˍ˕ˈː˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍǡ˃˕ˑ˃ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈˇˑˍˑˎˍ˖˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˔ˑ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋ
˒˓ˈ˅ˑˊːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǥʧ˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃ǡˬ˃˒˓ˈˊˈˏ˃˃˕ˆ˓ˋˉ˃˕˃ˊ˃˔ˋ˕ˈ
ˏ˃ːˋ˒˖ˎˋ˓˃˰˃˔ˑ˔˕ˑˍ˃˕˃ǣ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈǡˋ˔˕ˑ˅˃˓˃˰ˈǡ˒˓ˈ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈǡ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ
ˋ ˒˓ˈ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈǡ ˍ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ˈː ˋ ˍ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ˈː ˒˓ˋˈˏ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ
˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈǡ ˙˃˓ˋːˈ˰ˈǡ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˋ ˇ˓˖ˆˑǤ ʝ˔ːˑ˅ː˃˕˃ ˙ˈˎ
ˈ ˛˕ˑ ˑ˅ˋˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˔ˈ ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋ ˊ˃ ˕˃˃ ˓˃˄ˑ˕˃ ˋ ˬ˃ ˅˓˛˃˕ ˄˓ˊˑǡ
ˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑǡ˔ˋˆ˖˓ːˑˋ˒ˑˇː˃ˬ˒ˑ˅ˑˎːˋ˖˔ˎˑ˅ˋˊ˃ˍˑˏˋ˕ˈː˕ˑ˕Ǥ
ʧ˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ˇˑ˄ˋ˅˃ː˃ˎˑˆǦˇˋ˔˒ˑˊˋ˙ˋˬ˃ˑˇˍˑˏˋ˕ˈː˕ˑ˕ˋ˔ˈ˒˓ˋˇ˓ˉ˖˅˃
ː˃ ːˈˆˑǤ ʖ˃ ˔ˈˍˑˬ˃ ˋˊˏˈː˃ǡ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ ˈ ˇˑˎˉˈː ˇ˃ ˔ˈ ˑ˄˓˃˕ˋ ˋ ˇ˃ ˆˑ
ˋː˗ˑ˓ˏˋ˓˃ˍˑˏˋ˕ˈː˕ˑ˕Ǥʜ˃ˎˑˆˑ˕˔ˑˇ˓ˉˋ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˋ˔ˎǤ
ʑˑ ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕ ˔ˑ ˑ˔ːˑ˅ː˃˕˃ ˊ˃ˇ˃˚˃ ˛˕ˑ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˬ˃ ˋˊ˅˓˛˖˅˃ǡ
˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ ˅˓˛ˋ ˒˓ˈˇ˃˅˃˰ˈ ː˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˑ ˇˑ˄˓ˑ ˛˕ˑ ˏ˖
ˆˑ ˇˑ˅ˈ˓ˋˎ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː ˍˑˏˋ˕ˈː˕ ː˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː ˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˆˑ
˒˓ˈˊˈˏ˃˕ˑ˃ˇˑ˄˓ˑˑˇ˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥʞˑ˒ˑ˕˓ˈ˄˃ǡˑˇːˑ˔ːˑ˒ˑː˃ˎˑˆː˃˔˅ˑˬˑ˕
ˍˑˏˋ˕ˈː˕ǡ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ˏˑˉˈˇ˃ˆˋˋˊ˅˓˛˖˅˃˓˃˄ˑ˕ˋ˕ˈ˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑǣ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ Илустрација 39:
ː˃˅ˑˊ˃˓ˋː˃ǡ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈː˃ˎˈˉ˃˓ˋː˃ː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈ˅ˑˬ˃˅ːˋ˕ˈˋ˅ˑ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ Поштенски пратки
˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ǡ˔ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈˋ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˔˕ˑˍˋˋ˔ˎǤʔˇˋː˔˕˅ˈːˑ
ːˈ˔ˏˈˈˇ˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˓˃˄ˑ˕ˋˋ˓˃˄ˑ˕ːˋˊ˃ˇ˃˚ˋ˛˕ˑˊː˃˚˃˕ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥ
ʠˑ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˊ˃ ˛˒ˈˇˋ˙ˋˬ˃ Ǧ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ ˔ˈ ˑ˄˅˓ˊ˖˅˃ ˒ˑ˓˃ˇˋ ˒˓ˈ˅ˑˊ
ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˔˕ˑˍ˃ˇ˃˔ˍˎ˖˚ˋ˅ˑ˔˅ˑˈˋˏˈǡ˃ˊ˃˔ˏˈ˕ˍ˃ː˃ː˃ˎˑˆˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡ
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊ ˋ ˇ˓˖ˆˋ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋ ˊ˃ ˅˓˛ˈ˰ˈ ː˃ ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ǡ ˃
ˑˇˇ˓˖ˆ˃˔˕˓˃ː˃ǡ˒˃ˍǡː˃ˎˑˆˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˔ˈˑ˄˅˓ˊ˖˅˃ˇ˃ˏ˖ˋ˔˒ˎ˃˕ˋˑ˒˓ˈˇˈˎˈː
ː˃ˇˑˏˈ˔˕ˑˍǤ
ʝ˄˅˓˔ˍˋː˃˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕˔ˈǣ
 ˇ˃ˬ˃˒˓ˋˏˋ˔˕ˑˍ˃˕˃ˑˇˍˑˏˋ˕ˈː˕ˑ˕Ǣ
 ˇ˃˒ˑ˔˕˃˒˖˅˃˔ˑ˅ːˋˏ˃ːˋˈǡˍ˃ˍˑˇˑ˄˃˓˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˈːˋˍǢ
 ˇ˃ˬ˃˚˖˅˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
 ˇ˃ˬ˃ˑ˔ˋˆ˖˓ˋ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
 ˇ˃ˋˊ˅˓˛ˋ˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍ˃˔ˑˍˑˏˋ˕ˈː˕ˑ˕ˋ˔ˎǤ
Илустрација 40: шпедиција
ʞ˓˃˅˃˕˃ː˃˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕˔ˈǣ
79
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Шпедитерското друштво
претставува посебен вид
друштво што врши услуги во
прометот на стоки.
Основна задача на
шпедитерското друштво е
извршување на услуги во
врска со транспортот на
материјални добра.
Шпедитерските друштва, не
се директни превозници, а
тоа може да бидат доколку
располагаат со сопствени
превозни средства.
Шпедитерските друштва, ја
преземаат грижата за сите
манипулирања со стоката:
о товарање,
о истоварање,
о претоварање,
о пакување и
о препакување,
о квалитативен и
квантитативен прием на
стоката,
о складирање,
о царинење,
о осигурување на стоката и
о друго.
Диспозиција претставува
налог добиен од комитентот.
80
 ˇ˃ː˃˒ˎ˃˕ˋ˒˓ˑ˅ˋˊˋˬ˃Ǣ
 ˇ˃ː˃˒ˎ˃˕ˋː˃ˇˑˏˈ˔˕ˑˍː˃˕˓ˑ˛ˑ˙ˋˋ˔ˎǤ
ʖ˃˖˔ˎ˖ˆˋ˕ˈ˛˕ˑˆˋˋˊ˅˓˛˖˅˃ǡ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ˋˎˋ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˑ˕ˑˇ˓˖˛˕˅ˑǡ
ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃˔ˏˈ˕ˍ˃˔ˑ˔˕ˑ˓ˈːˋ˕ˈ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋˋ˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍ˃ː˃˒˓ˑ˅ˋˊˋˬ˃˕˃˕ǤˈǤ
ː˃ˇˑˏˈ˔˕ˑˍˑ˕ˊ˃˔˕ˑ˓ˈːˋ˕ˈ˖˔ˎ˖ˆˋǤ
ʧ˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˑ˕ˑˇ˓˖˛˕˅ˑˇˈˬ˔˕˅˖˅˃ˍ˃ˍˑ˅ˑ˓˃ˏˍˋ˕ˈː˃ˈˇː˃ˊˈˏˬ˃˕˃ˍ˃
ˋ ː˃ˇ˅ˑ˓ ˑˇ ːˈ˃Ǥ ʛˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋ˕ˈ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˋ ˇ˓˖˛˕˅˃ǡ ˔ˈ ˊ˃ːˋˏ˃˅˃˃˕
˔ˑ ˒ˑˍˑˏ˒ˎˋ˙ˋ˓˃ːˋ ˊ˃ˇ˃˚ˋ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ ˒ˑ˔˓ˈˇ˖˅˃˰ˈǡ ˑˇ ˑːˋˈ ˛˕ˑ
ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃˃˕˅ˑ˓˃ˏˍˋ˕ˈː˃ˈˇː˃ˊˈˏˬ˃Ǥ
ʖ˃ ˃ˇˈˍ˅˃˕ːˑ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ ː˃ ˖˔ˎ˖ˆˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˆˋ ˒˓ˈˊˈˏ˃˃˕ ˅˓ˊ ˔ˈ˄ˈǡ
˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˃˕ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː ˔˕˓˖˚ˈː ˍ˃ˇ˃˓ ˋ
˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǥ
ʝ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕
ʝ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˈˇˈːˑˇ˅ˋˇˑ˅ˋ˕ˈː˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖Ǧ
˅˃˰ˈ˅ˑˑ˒˛˕ˑǤ
ʞ˓ˈˇˏˈ˕ ː˃ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˈ ˔ˈˍˑˈ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˑ ˇˑ˄˓ˑ ˛˕ˑ ˔ˈ
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃ǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˒˓ˈ˅ˈˊ˖˅˃ǡ ˋ ˒˓ˋ˕ˑ˃ ˈ ˋˊˎˑˉˈːˑ ː˃ ˓˃ˊːˑ˅ˋˇːˋ
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ ˓ˋˊˋ˙ˋǡ ˍˑˋ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˒˓ˈˇˋˊ˅ˋˍ˃˃˕ ː˃˔˕˃ː˖˅˃˰ˈ ː˃
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˛˕ˈ˕ˋˍ˃ˬˑˇːˑ˔ːˑ˕ˑˇˑ˄˓ˑǤ
ʞ˓ˋˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˑˉˈˎˈˊːˋ˙˃˒ˑ˔˕ˑˋ˒˓˃˅ˋˎˑː˃˃˅˕ˑˏ˃˕ˋˊ˃ˏǡ
˕ǤˈǤ˔ˑ˔˃ˏˑ˕ˑ˒˓ˈˇ˃˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊ˕˃˃˔ˈˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃Ǧ˅ˑ˙ˈː˃˕˃
ː˃˅ˑˊ˃˓ˋː˃˕˃ˈ˅ˍˎ˖˚ˈː˃ˋ˒˓ˈˏˋˬ˃˕˃ˊ˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈǤʜˑǡ˕ˑ˃ːˈˈ˔ˎ˖˚˃ˬ
ˍ˃ˬˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˅ˋˇˑ˅ˋː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ǡ˒˃ˊ˃˕ˑ˃ˏˑ˓˃ˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛ˋˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ
ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˍ˃ˬˑ˔ˋˆ˖˓ˋ˕ˈˎːˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃Ǥ
ʞ˓ˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑ˔ˑ˒˔˕˅ˈː˃˓ˈˉˋˬ˃˒ˑˍ˓˃ˬˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ȋˍ˃˓ˆˑ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈȌǡ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˋ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒˓ˈ˅ˑˊːˋ˕ˈ
˔˓ˈˇ˔˕˅˃ȋˍ˃˓ˆˑˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈȌǤʠˑˑ˔ˋˆ˖˓ˋ˕ˈˎːˑ˕ˑˇ˓˖˛˕˅ˑ˔ˈ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˃˕
ˇ˅˃ ˅ˋˇ˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ ˊ˃ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈǣ ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎː˃ ˒ˑˎˋ˔˃ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˖˅˃
ˊ˃ ˑˇˇˈˎːˋ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰˃ ȋ˔ˈ ˒ˎ˃ˮ˃ ˑˇː˃˒˓ˈˇȌ ˋ ˆˈːˈ˓˃ˎː˃ ˒ˑˎˋ˔˃ǡ ˔ˑ ˍˑˬ˃
˔ˈ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˃˕ ˔ˋ˕ˈ ˋˇːˋ ˒˓˃˕ˍˋ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ ˅ˑ ˑˇː˃˒˓ˈˇ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː
˅˓ˈˏˈː˔ˍˋ˒ˈ˓ˋˑˇȋ˔ˈ˒ˎ˃ˮ˃˔˒ˑ˓ˈˇˏˈ˔ˈ˚ːˋ˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍˋȌǤ
ʝ˔ˋˆ˖˓ˋ˕ˈˎːˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ːˈ ˆˑ ˒˓ˋ˗˃ˮ˃˃˕ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˑˇ ˔ˋ˕ˈ
˅ˋˇˑ˅ˋˏˑˉˈː˓ˋˊˋˍǤʞˑˇ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˈː˓ˋˊˋˍ˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ˏˑˉːˑ˔˕˃ˊ˃
˒ˑˬ˃˅˃ː˃ːˈˍˑˬ˛˕ˈ˕ˈːː˃˔˕˃ː˅ˑ˕ˈˍˑ˕ː˃˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥʞˑˎˋ˔˃˕˃ˊ˃
ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈǡˍ˃ˍˑˇˑˍ˖ˏˈː˕ˊ˃˔ˍˎ˖˚ˈːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓ǡ˔ˑˇ˓ˉˋ˕˓ˋˈˎˈˏˈː˕ˋ
ː˃ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈǣ ˓ˋˊˋˍǡ ˒˓ˈˏˋˬ˃ ˋ ː˃ˇˑˏˈ˔˕ˑˍǤ ʝ˔ˋˆ˖˓ˋ˕ˈˎːˑ˕ˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑ
ˬ˃˒˓ˋ˗˃ˮ˃ˑˇˆˑ˅ˑ˓ːˑ˔˕˃ˊ˃ː˃ˇˑˏˈ˔˕ˑˍː˃˛˕ˈ˕˃˕˃ǡː˃˔˕˃ː˃˕˃ˑˇ˓ˋˊˋˍˑ˕
ː˃˅ˈˇˈː˅ˑ˒ˑˎˋ˔˃˕˃Ǥʞ˓ˈˏˋˬ˃˕˃ˈ˔˖ˏ˃ˍˑˬ˃ˑ˔ˋˆ˖˓ˈːˋˍˑ˕ˬ˃˒ˎ˃ˮ˃ˍ˃ˍˑ˙ˈː˃
ː˃˓ˋˊˋˍˑ˕Ǥʑˋ˔ˋː˃˕˃ː˃˒˓ˈˏˋˬ˃˕˃ˊ˃˅ˋ˔ˋˑˇ˅ˈ˓ˑˬ˃˕ːˑ˔˕˃ː˃˒ˑˬ˃˅˃˕˃ː˃
˛˕ˈ˕ː˃˕˃˔ˎ˖˚ˍ˃ǡˑˇ˔˖ˏ˃˕˃ː˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈǡˑˇˇˑˎˉˋː˃˕˃ː˃˅˓ˈˏˈː˔ˍˋˑ˕
˒ˈ˓ˋˑˇ ˋ˕ːǤ ʜ˃ˇˑˏˈ˔˕ˑˍ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˋˊːˑ˔ˑ˕ ˔ˑ ˍˑˬ ˑ˔ˋˆ˖˓ˋ˕ˈˎːˑ˕ˑ
ˇ˓˖˛˕˅ˑ ˆˑ ˑ˄ˈ˛˕ˈ˕˖˅˃ ˑ˔ˋˆ˖˓ˈːˋˍˑ˕ ˍˑˬ ˒˓ˈ˕˓˒ˈˎ ˛˕ˈ˕˃Ǥ ʜ˃ˇˑˏˈ˔˕ˑˍˑ˕
˔ˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃ˑˇ˔ˎ˖˚˃ˬˇˑ˔ˎ˖˚˃ˬˋˊ˃˅ˋ˔ˋˑˇˏːˑˆ˖˗˃ˍ˕ˑ˓ˋǤ
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ
ПРОВЕРЕТЕ ГО ВАШЕТО ЗНАЕЊЕ
1. Што претставува транспортното
работење?
2. Кои задачи ги извршува транспортната
служба ?
3. Кои економски принципи ги применува
транспортот?
4. Која е постапката при транспортот на
стоката со сопствени возила?
5. Објасни го значењето на железничкиот
транспорт.
6. Кои видови пратки ги прима
железницата за превоз?
7. Како се склучува договор за превоз со
железница?
8. Кои се карактеристиките на
железничкиот товарен лист?
9. Објасни го значењето на транспортот на
стока со камион.
РЕЗИМЕ
Фактот што на производството му се дава
предност е сосема доволен, веднаш до него
по значење да го сместиме и транспортното
работење. Неговото успешно функционирање
обезбедува одвивање на целокупната стопанска
дејност. Влијанието на внатрешниот транспорт
е уште поизразено, не само што го условува
вршењето на процесот на производството, туку и
ги диктира неговиот ритам и темпо. Транспортот
влијае, речиси врз сите економски принципи,
особено врз принципите на економичност и
рентабилност. Со тоа директно се влијае врз
формирањето на цената на чинење на стоката,
а со тоа, секако се зголемува и конкурентната
предност на друштвата на пазарот.
Транспортните трошоци се трошоци што
се додаваат на трошоците на производство
ТЕМА 4
10. Какви видови транспорт по вода
разликуваш?
11. Објасни го транспортот на стока по река.
12. Објасни го транспортот на стока по море.
13. Кое е значењето на авионскиот
транспорт и кои видови стока се
транспортираат?
14. Објасни го начинот на користење на
услугите на поштата.
15. Која е основната задача на друштвото за
шпедиција?
16. Објасни ја работата на шпедитерското
друштво.
17. На кој начин се осигурува железничкиот
транспорт?
18. Што се подразбира под транспортен
ризик?
19. Што е премија и од што зависи висината
на премијата?
на стоките што се превезуваат од едно на
друго место, па се манифестираат како до-
полнителни трошоци на производството и
претставуваат составен дел на вкупните тро-
шоци на производството на стоките. Тоа
доаѓа оттаму што транспортниот процес се
јавува како продолжение на процесот на
производство, што се врши во рамките на
прометниот процес. Тоа претставува интег-
рален дел на производствениот процес, дел
од репродукциониот циклус во работењето на
едно друштво.
Транспортот може да се одвива со же-
лезница, со камион, транспорт по вода, кој ги
опфаќа следниве видови: транспорт на стока
по море и по река, авионски транспорт и други
видови на транспорт во зависност од видот на
81
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

РЕЗИМЕ продолжува
стоката што е предмет на транспортот.
Шпедитерското друштво се јавува како
посебен вид друштво што врши услуги во
прометот на стоки. Шпедитерот добива налог
(диспозиција) од комитентот и се придржува на
него. За секоја измена, шпедитерот е должен
да се обрати и да го информира комитентот.
Налогот содржи податоци за стоката и сл.
Обврски на шпедитерот се: да ја прими
стоката од комитентот; да постапува со вни-
мание, како добар стопанственик; да ја чува
стоката; да ја осигури стоката; да изврши
пресметка со комитентот и сл. А, правата
на шпедитерот се: да наплати провизија и
надоместок на трошоци и сл.
Осигурувањето на транспортот претставува
еден од видовите на осигурување воопшто.
Предмет на осигурувањето е секое матери-
јално добро што се транспортира, односно
превезува, и притоа е изложено на разно-
видни транспортни ризици што можат да
предизвикуваат настанување на определени
штети кај односните добра. Под транспортен
ризик се подразбира можноста за појава на
некој штетен настан во текот на превозот на
стоката. Полисата за осигурување, како доку-
мент за склучениот договор, содржи три еле-
менти на осигурување: ризик, премија и
надоместок.

КВИЗ
1. Движењето на стоката во рамките на одделни организациони единици, како и движењето
на стоките меѓу нив, во рамките на една фирма, претставува:
а) внатрешен транспорт
б) надворешен транспорт
в) товарен транспорт
2. Преземањето на стоката и испораката претставуваат:
а) надворешен транспорт
б) внатрешен транспорт
в) функција на транспорт
3. За транспорт на стоката, за куси и средни релации најчесто се користи:
а) камион
б) воз
в) авион
4. За превоз на масовни и тешки товари, најчесто се користи:
а) транспорт на стока со железница
б) транспорт на стока со авион
5. Посебен вид на друштво кое врши услуга во транспортот на стоки е:
а) шпедитерско друштво
б) производно друштво

82
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 4

КВИЗ продолжува
в) трговско друштво.
6. Препознај ги и поврзи ги одделните права и обврски на шпедитерот:
Обврски да ја прими стоката
да наплати провизија
Права да ја чува стоката
да наплати надоместок на трошоците
да ја осигури стоката
7. Полиса со која се осигуруваат сите идни пратки на стоката, во определен период е:
а) генерална полиса
б) специјална полиса
в) каско полиса
8. Дали е точно тврдењето дека транспортот директно влијае врз економичноста во
работењето:
а) да
б) не
9. Налог што шпедитерот го добива од комитентот и се придржува кон него, се нарекува:
а) диспозиција
б) Единствен царински документ шпедитерска фактура.
10. Надоместокот на шпедитерските услуги претставува:
а) провизија
б) камата
в) интерес

83
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 4

ʠˍˎ˃ˇˋ˛ːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
ʞˑ˕˓ˈ˄˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˇ˃ ˔ˈ ˔ˏˈ˔˕ˋ ː˃ ˔ˋˆ˖˓ːˑ ˏˈ˔˕ˑ ˋ ːˈˬˊˋːˑ˕ˑ ˚˖˅˃˰ˈ ˇ˃
˔ˈ ˇˑ˅ˈ˓ˋ ː˃ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ ˈ ˒ˑˊː˃˕˃ ˖˛˕ˈ ˅ˑ ˔˕˃˓ˋˑ˕ ˋ ˔˓ˈˇːˋˑ˕
˅ˈˍǤ ʠˈ˒˃ˍǡ ˒ˑˆˑˎˈˏˑ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˃ ˇˑ˄ˋ˅˃˃˕ ˇ˖˓ˋ
ˍˑː ˍ˓˃ˬˑ˕ ː˃ ͳͺ ˋ ˒ˑ˚ˈ˕ˑˍˑ˕ ː˃ ͳͻ ˅ˈˍ ˍˑˆ˃ ˔ˈ ˬ˃˅˖˅˃˃˕ ˕˓ˆˑ˅˙ˋ ˍˑˋ ˔ˈ
˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ˎˈˊ˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˋ˓˃˄ˑ˕ˋǤʠˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˃ː˃ˬ˒˓˅ˑ˔ˈ˓˃ˊ˅ˋ˅˃ˎˈ
˅ˑ ˒ˑˏˑ˓˔ˍˋ˕ˈ ˒˓ˋ˔˕˃ːˋ˛˕˃ ː˃ ʏːˆˎˋˬ˃ ˍ˃ˍˑ ˅ˑˇˈ˚ˍ˃ ˒ˑˏˑ˓˔ˍ˃ ˔ˋˎ˃ ˅ˑ
˔˅ˈ˕ˑ˕Ǥ ʠ˕ˑˍ˃˕˃ ˔ˏˈ˔˕ˈː˃ ˅ˑ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˃ ˄ˋˎ˃ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˈː˃ ˑˇ ˍ˓˃ˉ˄ˋ ˋ
˓˃˔ˋ˒˖˅˃˰ˈǤʞˑˇˑ˙ː˃ˬ˃˅ːˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˔ˈˑ˔ːˑ˅˃˃˕ːˈ˔˃ˏˑː˃˕ˈ˓ˋ˕ˑ˓ˋˬ˃˕˃
ː˃ ˒ˑˏˑ˓˔ˍˋ˕ˈ ˒˓ˋ˔˕˃ːˋ˛˕˃ǡ ˕˖ˍ˖ ˋ ˅ˑ ˅ː˃˕˓ˈ˛ːˑ˔˕˃ ː˃ ˊˈˏˬˋ˕ˈǤ
ʠˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃ˇˈːˈ˔ˈ˒˓ˋ˗˃˕ˈː˃ˍ˃ˍˑːˈˑ˒˘ˑˇːˑ˔˕ː˃˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋˑ˕
˔˕ˑˍˑ˅˒˓ˑˏˈ˕Ǥ
ʞˑ˓˃ˇˋ ˅˓ˈˏˈː˔ˍˑ˕ˑǡ ˕ˈ˓ˋ˕ˑ˓ˋˬ˃ˎːˑ˕ˑǡ ˍ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ːˑ˕ˑ ˋ ˍ˅˃ˎˋ˕˃Ǧ
˕ˋ˅ːˑ˕ˑ ːˈ˔ˑ˅˒˃ˣ˃˰ˈ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ ˋ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃˕˃ǡ ˍ˃ˍˑ
ːˈˑ˒˘ˑˇːˑ˔˕ ˔ˈ ː˃ˏˈ˕ː˖˅˃ ˒ˑ˕˓ˈ˄˃˕˃ ˊ˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍˋ˕ˈǤ ʡˑˍˏ˖ǡ
˒ˑ˓˃ˇˋ ˕ˑ˃ǡ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˒ˑ˔˅ˈ˕ˋ ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ
˅ːˋˏ˃ːˋˈǡ ˊˑ˛˕ˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ˇˑ˅ˈˎˑ ˇˑ ˔ˑˊˇ˃˅˃˰ˈ ː˃
˒ˑ˔ˈ˄ːˋˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˋˋˋː˔˕ˋ˕˖˙ˋˋˊ˃˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈǡˍ˃ˍˑˬ˃˅ːˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ǡ
˙˃˓ˋː˔ˍˋǡˍˑː˔ˋˆː˃˙ˋ˔ˍˋǡˉˈˎˈˊːˋ˚ˍˋǡ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˋ˕ːǤ
ʑˑ ˓˃ˏˍˋ˕ˈ ː˃ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˕ˈ ˔˖˄ˬˈˍ˕ˋǡ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˑ˕ˑ
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˊ˃ˊˈˏ˃ ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ ˏˈ˔˕ˑ ˋ ˖ˎˑˆ˃ ˅ˑ ˅ˍ˖˒ːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ ʠˑ
ːˈˆˑ˅ˑ˕ˑ ˖˔˒ˈ˛ːˑ ˅ˑˇˈ˰ˈǡ ːˈ ˔˃ˏˑ ˛˕ˑ ˔ˈ ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ ːˈ˒˓ˈˍˋː˃˕ ˕ˈˍ
ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ ˋ ˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ǡ ˕˖ˍ˖ ˔ˈ ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ ˋ ˓˃˙ˋˑː˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃
˅ˑˑ˒˛˕ˑǡ ˄ˋˇˈˬˮˋ ˖˔˒ˈ˛ːˑ˕ˑ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˊː˃˚ˋ ˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈ ː˃
ˊ˃ˎˋ˘ˋ˕ˈ ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ː˃ ˑ˒˕ˋˏ˃ˎːˑ ːˋ˅ˑǡ ˃ ˔ˑ ˕ˑ˃ ˔ˈ ˒˓˃˅˃˕ ˋ ˑ˒˕ˋˏ˃ˎːˋ
˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǤ ʑˑˈˇːˑǡ ˔ˈ ˔ˋː˘˓ˑːˋˊˋ˓˃ ˋ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ː˃˄˃˅ˍ˃˕˃ ˋ ː˃
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ˇ˃˔ˈˑˇ˅ˋ˅˃˃˕˄ˈˊːˋˍ˃ˍ˅ˋˊ˃˔˕ˑˋǡˑˇ˃˔˒ˈˍ˕ː˃ːˈˇˑ˔˕ˋˆˋˎˋ
˒˓ˈː˃˕˓˖˒˃ːˑ˔˕ː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈǤ

Илустрација 41: Складирана стока

85
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Под складишно работење
се подразбира збир на
активности кои се однесуваат
на:
о прифаќање,
о чување и
о издавање на набавената,
односно произведената
стока.
Активностите за складирање
на стоката во стопанските
друштва, најчесто ги врши,
посебна организациона
единица, наречена
складишна служба на
друштвото. Под поимот
складиште се подразбира
специјална просторија
за чување материјали,
посебно уредена просторија
во која се врши прием,
сместување и чување на
суровини, полупроизводи,
готови производи и нивно
подготвување за испорака
според дадениот налог.
Складишните работи имаат
големо економско значење.
Благодарение на трговските
складишта трговците
(стопанственици):
о се ослободуваат од грижи
за складишен простор;
о им се овозможува
поекономично
чување на стоката со
специјализираните
трговски
складишта.
86
ʞˑˋˏǡˊː˃˚ˈ˰ˈˋˊ˃ˇ˃˚ˋː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
ʞˑˇ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˔ˈ ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ ˕˃ˍ˅ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˍˑˈ ˑ˒˗˃ˮ˃
ˊ˄ˋ˓ː˃˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋˍˑˋ˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃˃˕ː˃˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈǡ˚˖˅˃˰ˈˋˋˊˇ˃˅˃˰ˈ
ː˃ː˃˄˃˅ˈː˃˕˃ǡˑˇːˑ˔ːˑ˒˓ˑˋˊ˅ˈˇˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃Ǥʝ˅ˋˈ˓˃˄ˑ˕ˋ˅ˑ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˕ˈ
ˇ˓˖˛˕˅˃ǡ ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ˆˋ ˅˓˛ˋǡ ˒ˑ˔ˈ˄ː˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋ˔ˍ˃ ˈˇˋːˋ˙˃ǡ ː˃˓ˈ˚ˈː˃
˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˔ˎ˖ˉ˄˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤʏǡ˒ˑˇ˒ˑˋˏˑ˕˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃
˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎː˃˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˋˬ˃ˊ˃˚˖˅˃˰ˈˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋǡ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ˖˓ˈˇˈː˃˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˋˬ˃
˅ˑˍˑˬ˃˔ˈ˅˓˛ˋ˒˓ˋˈˏǡ˔ˏˈ˔˕˖˅˃˰ˈˋ˚˖˅˃˰ˈː˃˔˖˓ˑ˅ˋːˋǡ˒ˑˎ˖˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ
ˆˑ˕ˑ˅ˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˋ ːˋ˅ːˑ ˒ˑˇˆˑ˕˅˖˅˃˰ˈ ˊ˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˇ˃ˇˈːˋˑ˕
ː˃ˎˑˆǤ
ʠˍˎ˃ˇˋ˛ːˋ˕ˈ˓˃˄ˑ˕ˋ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕ˆˑˎˈˏˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ˗˃ˍ˕ˑ˓ˊ˃˔ˈˍˑˬ˃
ˊˈˏˬ˃Ǥʐˎ˃ˆˑˇ˃˓ˈːˋˈː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˓ˆˑ˅˙ˋ˕ˈȋ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˈːˋ˙ˋȌ
˔ˈ ˑ˔ˎˑ˄ˑˇ˖˅˃˃˕ ˑˇ ˆ˓ˋˉˋ ˊ˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ˈː ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ ˋ ˋˏ ˔ˈ ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃
˒ˑˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ˚˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʝ˅ˋˈ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˬ˃ ˚˖˅˃˃˕ ˋ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˃˕ ˏːˑˆ˖ ˒ˑˈ˅˕ˋːˑ ˋ
˒ˑ˔˕˓˖˚ːˑǡ ˑ˕ˍˑˎˍ˖ ˛˕ˑ ˄ˋ ˏˑˉˈˎˈ ˕ˑ˃ ˇ˃ ˆˑ ˒ˑ˔˕ˋˆː˃˕ ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋ˙ˋ˕ˈ
ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ ʓˑˍˑˎˍ˖ ːˈ ˄ˋ ˒ˑ˔˕ˑˈˎˈ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ǡ ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ ˑˇ ˑ˄ˎ˃˔˕˃ ː˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑˋ˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕˄ˋˏˑ˓˃ˎˈˇ˃ˆ˓˃ˇ˃˕˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ˍˑˋ
ːˈ˔˃ˏˑ˛˕ˑːˈ˄ˋ˄ˋˎˈ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑˋ˔ˍˑ˓ˋ˔˕˖˅˃ːˋǡ˕˖ˍ˖ˋːˈ˄ˋˏˑˉˈˎˈ˅ˑ
˕ˑˎˍ˃˅˃ˏˈ˓˃ˇ˃˒ˑ˔˕ˋˆː˃˕˔˕˓˖˚ːˑ˚˖˅˃˰ˈˋˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥʑ˃ˍ˃
ˑ˔ːˑ˅˃ːˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˄ˋ˚ˋːˈˎˈ˔ˍ˃˒ˑˋ˄ˋˬ˃ˊˆˑˎˈˏˋˎˈ˙ˈː˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʞˑ˓˃ˇˋ˕ˑ˃˅ˑ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˖˔ˎˑ˅ˋ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃
ˊ˃˚˖˅˃˰ˈː˃˕ˑ˚ːˑˑˇ˓ˈˇˈː˃˔˕ˑˍ˃ǡˍ˃ˍˑː˃˒˓ˋˏˈ˓ǣˎ˃ˇˋˎːˋ˙ˋˊ˃ˎˈ˔ːˑ
˓˃˔ˋ˒ˎˋ˅˃˔˕ˑˍ˃ǡ˔ˋˎˑ˔ˋˊ˃˚˖˅˃˰ˈː˃ˉˋ˕˃˓ˋ˙ˋˋ˔ˎǤ
ʠ˕ˑˍ˃ ˍˑˬ˃ ˒ˑˇˑˎˆˑ ˅˓ˈˏˈ ˔ˈ ː˃ˑˣ˃ ˅ˑ ˅˃ˍ˅ˋ˕ˈ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ǡ ˅ˑ ˋ˔˕ˋ˕ˈ
˚ˈ˔˕ˑ˒˃˕ˋ˔ˈ˒˓ˈ˓˃˄ˑ˕˖˅˃ǡˇˑ˓˃˄ˑ˕˖˅˃ǡ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉˋ˓˃ˋ˔ˎǤ
ʞˑ˔˕ˑˬ˃ːˋˑ˕ ˓˃ˊ˅ˑˬ ː˃ ˕ˈ˘ːˋˍ˃˕˃ ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ ˔ˈ ˒ˑˇˑ˄˓ˑ ˋ ˒ˑ˔˕˓˖˚ːˑ
ˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ ʒˑˎˈˏˋ˕ˈ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ ˋˏ˃˃˕ ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈ ˅ˑ
˔ˑˑ˄˓˃ˮ˃ˬːˋ˕ˈ ˙ˈː˕˓ˋǤ ʜˋ˅ːˑ˕ˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈ ˔ˈ ˔ˑ˔˕ˑˋ ˅ˑ ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃˰ˈ ː˃
˒ˑ˔˕ˑˬ˃ː˃˒ˑː˖ˇ˃ˋ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃ː˃˔ˎˑ˄ˑˇˈː˒˓ˑ˔˕ˑ˓Ǥʠˑ˒ˑˏˑ˛ː˃ˬ˃˅ːˋ˕ˈ
˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ ˒˓ˈ˅ˑˊːˋ˙ˋ˕ˈ ˏˑˉ˃˕ ˅ˑ ˙ˈˎˑ˔˕ ˇ˃ ˆˋ ˍˑ˓ˋ˔˕˃˕ ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋ˕ˈ
ˍ˃˒˃˙ˋ˕ˈ˕ˋ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡ ˃ ˋ˔˕ˑ ˕˃ˍ˃ ˄˓ˊˑ ˋ ˎˈ˔ːˑ ˇ˃ ˔ˈ
ˑ˔ˎˑ˄ˑˇ˖˅˃˃˕ˑˇ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʠˑ˅˓ˈˏˈːˋ˕ˈ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ˍ˃ˍˑ˔ˑ˒˔˕˅ˈː˃˔˒ˑ˓ˈˇː˃ˇˈˬːˑ˔˕˅˓˛˃˕ˋːˋˊ˃
ˇ˓˖ˆˋ˓˃˄ˑ˕ˋː˃˒˓ˋˏˈ˓ǣ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈˋˋ˔˕ˑ˅˃˓ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˔˕˓˖˚ːˑ˓ˈˇˈ˰ˈː˃
˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑ˒˓ˈ˅ˑˊːˋ˕ˈ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˋ˔ˎǤ
ʠˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˃˒˓ˈˍ˖ˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˋ˙˃ǡˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃˃˕ˋ˒˓ˑˏˈ˕
ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˄ˈˊ ˇ˃ ˔ˈ ˋˊ˅˓˛ˋ ˋ ˗˃ˍ˕ˋ˚ˍˑ ˒˓ˈˇ˃˅˃˰ˈ ː˃ ˋ˔˕˃˕˃Ǥ ʡ˃˃ ˔˕ˑˍ˃
ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˒˓ˑˇ˃˅˃ǡˍ˖˒˖˅˃ǡˇ˃˔ˈˇˑ˄ˋ˅˃ˍ˓ˈˇˋ˕ˊ˃ːˈ˃ˋ˔ˎǤǡˋ˃ˍˑˊ˃˔ˈ˕ˑ˕ˑ˃
˅˓ˈˏˈ˔ˈː˃ˑˣ˃˅ˑ˔ˍˎ˃ˇǤ
ʠˍˎ˃ˇˋ˛ːˋ˙˃˕˃ ˈ ˘˃˓˕ˋˬ˃ ˑˇ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ ˛˕ˑ ˬ˃ ˋˊˇ˃˅˃˃˕ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˃
ˊ˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˔ˈ ˚˖˅˃Ǥ ʠˎ˖ˉˋ ˊ˃ ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈ ˔ˑ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ ˃ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ
˒˓ˈːˈ˔˖˅˃ː˃ˇ˓˖ˆˑˎˋ˙ˈǡ˄ˈˊˇ˃˔ˈ˒˓ˈːˈ˔ˈ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʖ˃ˇ˃˚ˋ˕ˈ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ˒˓ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃˃˕ ˑˇ ːˈˆˑ˅ˑ˕ˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈǤ ʑˑ
˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋː˃˔˕ˑ˒˃ːˋ˔˖˅˃˰ˈ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈ˕ˑˋˏ˃ˊ˃ˊ˃ˇ˃˚˃ǣ
ͳǤ ˇ˃ ˑ˅ˑˊˏˑˉˋ ˔ˏˈ˔˕˖˅˃˰ˈ ː˃ ː˃˄˃˅ˈːˋ˕ˈ ˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˈˇˈːˋ˕ˈ ˏ˃˕ˈǦ
˓ˋˬ˃ˎːˋ ˇˑ˄˓˃ ˅ˑ ˏˑˏˈː˕ˑ˕ ː˃ ːˋ˅ːˑ ˅ˎˑˉ˖˅˃˰ˈ ˅ˑ ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ ː˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡˑˇːˑ˔ːˑ˅ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǥ
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 4
ʹǤ ˇ˃ ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃ ˍ˃ˍˑ ˒˓ˑˇˑˎˉˈː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇː˃ ˇˈˬːˑ˔˕ ˊ˃ ˒˓ˈ˓˃˄ˑ˕ˍ˃ǡ Складишницата претставува
ˑˇːˑ˔ːˑˇˑ˓˃˄ˑ˕ˍ˃ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ːˋ˕ˈˇˑ˄˓˃Ǣ хартија од вредност што ја
издаваат складиштата за
͵Ǥ ˇ˃ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃ˍ˃ˍˑ˔ˑ˔˕˃˅ˈːˇˈˎː˃ˇˋ˔˕˓ˋ˄˖˕ˋ˅ː˃˕˃ˇˈˬːˑ˔˕ǡ˕ǤˈǤˇ˃ стоката што се чува.
ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ˋ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ːˋ˕ˈˇˑ˄˓˃Ǥ

ʖː˃˚ˈ˰ˈǡˊ˃ˇ˃˚ˋˋˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ Складишницата се користи

за располагање со стоката,
ʝ˔ːˑ˅ːˋˊ˃ˇ˃˚ˋː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃˔ˈǣ а може да се пренесува на
ͳǤ ˇ˃ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋːˈ˒˓ˈ˚ˈːˑˑˇ˅ˋ˅˃˰ˈː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ˕ǤˈǤ друго лице, без да се пренесе
ˍ˓˖ˉˈ˰ˈ˕ˑː˃˔˓ˈˇ˔˕˅˃˕˃Ǣ стоката.

ʹǤ ˇ˃ˬ˃ˊ˃˚˖˅˃˅˓ˈˇːˑ˔˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑˋˈˇˑ˅ˈ˓ˈː˃ː˃˚˖˅˃˰ˈǢ
͵Ǥ ˇ˃ˑ˔˕˅˃˓ˋˏˋːˋˏ˃ˎːˋ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˒˓ˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈǤ Задачите на складирањето
се:
Граф. 12 Посебни задачи на складишната служба
- овозможува сместување
на набавените и
произведените
материјални добра;
Задачи на складишната - дејствува како
служба продолжена производна
дејност за преработка,
односно доработка на
складираните добра;
Кружно движење на Зачувување на Минимални трошоци - дејствува како составен
средствата вредноста на стоката на складирање дел на продажбата на
складираните добра.

ʑˑ ˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ ˑˇ ˕ˑ˃ ˇ˃ˎˋ ˔ˈ ˓˃˄ˑ˕ˋ ˊ˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊǦ
˅ˑˇ˔˕˅ˈːˑ ˋˎˋ ː˃ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑǡ ˒˓ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃˃˕ ˋ ˒ˑ˔ˈ˄ːˋ ˊ˃ˇ˃˚ˋ ː˃
˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃Ǥ
ʡ˃ˍ˃ǡ ˅ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˈːˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˈ ˅˓ˊ˃ːˑ
ˋˎˋ ˊ˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ ˊ˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡ ˋˎˋ ˊ˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈ ː˃
ˆˑ˕ˑ˅ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ
˃Ȍ ʠˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˕˃ ˊ˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ ˑ˒˗˃ˮ˃ǣ ˒˓ˋˈˏ
ː˃ː˃˄˃˅ˈːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˊ˃˓˃˄ˑ˕˃ȋˑ˔ːˑ˅ˈːˋ˒ˑˏˑ˛ˈːˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎǡ˒ˑˆˑː˔ˍˑ
ˆˑ˓ˋ˅ˑǡ ˔˕ˑˍˋ ˋ ˇ˓ǤȌǡ ːˋ˅ːˑ ˔ˏˈ˔˕˖˅˃˰ˈ ˋ ˚˖˅˃˰ˈ ˔° ˇˑ ˏˑˏˈː˕ˑ˕ ː˃
ːˋ˅ːˑ ˋˊˇ˃˅˃˰ˈ ˅ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˈːˋˑ˕ ˒˓ˑ˙ˈ˔Ǥ ʗ˔˕ˑ˕ˑ ˔ˈ ˑˇːˈ˔˖˅˃ ˋ ː˃
˒˓ˋ˅˓ˈˏˈːˑ˕ˑ˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˑˎ˖˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˋːˈˇˑ˅˓˛ˈːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ
ˇˑːˋ˅ːˑ˕ˑˋˊˇ˃˅˃˰ˈˊ˃ː˃˕˃ˏˑ˛ː˃˒˓ˈ˓˃˄ˑ˕ˍ˃Ǥ
˄Ȍʠˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃ˆˑ˕ˑ˅ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˑ˒˗˃ˮ˃˓˃˄ˑ˕ˋˑˍˑˎ˖˒˓ˋˈˏˑ˕
ː˃ ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ ː˃ˏˈːˈ˕ˋ ˊ˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡ ːˋ˅ːˑ ˔ˏˈ˔˕˖˅˃˰ˈ
ˋ ˚˖˅˃˰ˈǡ ˍ˃ˍˑ ˋ ˓˃˄ˑ˕ˋ ˑˍˑˎ˖ ˒ˑˇˆˑ˕ˑ˅ˍ˃˕˃ ˊ˃ ˋˊˇ˃˅˃˰ˈ ȋˏˈ˓ˈ˰ˈ ˋˎˋ
ˍ˓ˑˈ˰ˈː˃˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ˕ˑȌˋˑ˕˒˓ˈˏ˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ
ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑː˃˕˃ ˒ˑ˔˕˃˅ˈːˑ˔˕ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˏˑˉˈ
ˇ˃ ˄ˋˇˈ ː˃ˬ˓˃ˊˎˋ˚ːˑ ˒ˑ˔˕˃˅ˈː˃Ǥ ʑˑ ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˃˕˃ǡ ˔ˈ ˔˓ˈˮ˃˅˃˃˕ ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ
ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑːˋ˓ˈ˛ˈːˋˬ˃ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ǣ

˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˔ˎ˖ˉ˄˃˅ˑ˔ˑ˔˕˃˅ː˃ː˃˄˃˅ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃Ǣ
˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˔ˎ˖ˉ˄˃˅ˑ˔ˑ˔˕˃˅ː˃˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃Ǣ
˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˔ˎ˖ˉ˄˃ˍ˃ˍˑ˒ˑ˔ˈ˄ː˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑː˃ˈˇˋːˋ˙˃˅ˑ˔ˑ˔˕˃˅
ː˃ˍˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎːˋˑ˕˔ˈˍ˕ˑ˓Ǣ
87
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

Како ќе биде организирана ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˔ˎ˖ˉ˄˃˅ˑ˔ˑ˔˕˃˅ː˃ˏ˃˓ˍˈ˕ˋːˆ˔ˈˍ˕ˑ˓ˑ˕Ǣ

складишната служба зависи ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˔ˎ˖ˉ˄˃˅ˑ˔ˑ˔˕˃˅ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˈːˋˑ˕˔ˈˍ˕ˑ˓Ǣ
од:
˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˔ˎ˖ˉ˄˃ˍ˃ˍˑ˔˃ˏˑ˔˕ˑˬː˃˔ˎ˖ˉ˄˃Ǥ
о дејноста што ја врши
друштвото, ʠˈˍˑˈˇ˓˖˛˕˅ˑˆˑ˓ˈ˛˃˅˃ˑ˅˃˒˓˃˛˃˰ˈː˃ː˃˚ˋːǡˍˑˬː˃ˬˇˑ˄˓ˑˏ˖ˑˇˆˑ˅˃˓˃
о обемот на работа и ː˃ːˈˆˑ˅ˋ˕ˈ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˋ˖˔ˎˑ˅ˋː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤʙ˃ˍˑˮˈ˄ˋˇˈˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː˃
о примената на новите ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ǡ ˊ˃˅ˋ˔ˋ ˑˇ ˇˈˬːˑ˔˕˃ ˛˕ˑ ˬ˃ ˅˓˛ˋ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ ˑ˄ˈˏˑ˕
научни достигнувања во ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˋ˒˓ˋˏˈː˃˕˃ː˃ːˑ˅ˋ˕ˈː˃˖˚ːˋˇˑ˔˕ˋˆː˖˅˃˰˃˅ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑǡ
работењето. ˒˓ˈˇ˔°ǡ˅ˑˑ˒˛˕˃˕˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑː˃˒ˑ˔˕˃˅ˈːˑ˔˕Ǥʠˋ˕ˈˑ˅ˋˈ˓ˈ˛ˈːˋˬ˃ˋˏ˃˃˕
˔˅ˑˋ˒˓ˈˇːˑ˔˕ˋˋːˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋǡːˑ˔ˈˍ˃ˍˑˇˈˍ˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˍˑˈ˔ˈˊ˃ːˋˏ˃˅˃
˔ˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑˋˎˋ˔ˑ˒˓ˑˏˈ˕ː˃˔˕ˑˍ˃ˋ˚ˋˬˑ˄ˈˏː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˈ˒ˑˆˑˎˈˏˮˈ
ˋˏ˃˒ˑ˕˓ˈ˄˃ˑˇ˒ˑ˔˕ˑˈ˰ˈː˃˒ˑ˔ˈ˄ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˔ˎ˖ˉ˄˃ǡˑ˕ˍˑˎˍ˖ˇ˓˖˛˕˅ˑ
˚ˋˬ˃ ˇˈˬːˑ˔˕ ˈ ː˃ ˒˓ˋˏˈ˓ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ˋˎˋ ˕˖˓ˋˊ˃ˏǡ ˍ˃ˇˈ ˛˕ˑ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˑ˕ˑ
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ˅ˑ˔ˑ˔˕˃˅ˑ˕ː˃ːˈˍˑˬ˃ˇ˓˖ˆ˃˔ˎ˖ˉ˄˃ˋˎˋ˔ˈˍ˕ˑ˓Ǥ
ʙˑˆ˃ ˔˕˃ː˖˅˃ ˊ˄ˑ˓ ˊ˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ
˖ˍ˃ˉˈː˃˗˃ˍ˕ˑ˕ˇˈˍ˃˕˃˃ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː˃ˍ˃ˍˑ˙ˈː˕˓˃ˎˋˊˋ˓˃ː˃
ˋ ˍ˃ˍˑ ˇˈ˙ˈː˕˓˃ˎˋˊˋ˓˃ː˃Ǥ ʙˑˆ˃ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈ ːˈ ˇˋˍ˕ˋ˓˃˃˕ ˇ˓˖ˆˑ ˓ˈ˛ˈːˋˈǡ
˙ˈː˕˓˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˃ˈ˔ˋ˔˕ˈˏǡˍˑˬː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˏ˖ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃
˒ˑ˓˃˙ˋˑː˃ˎːˑ ˋ ˒ˑˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˔ˑ ˊ˃ˎˋ˘ˋ˕ˈ ː˃ ˔˕ˑˍ˃Ǥ ʛˈˣ˖˕ˑ˃ǡ
˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕ ˏːˑˆ˖˄˓ˑˬːˋ ˒˓ˋ˚ˋːˋ ˍˑˋ ː˃˅ˈˇ˖˅˃˃˕ ː˃ ˇˈ˙ˈː˕˓˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ ː˃
˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˃Ǥʡˋˈ˔ˈǣ

˒ˑ˕˓ˈ˄˃ˑˇ˒ˑ˔˕ˑˈ˰ˈː˃˒ˑˆˑː˔ˍˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ˊ˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋǡˈˍ˃ˍˑ
˒ˑ˓˃ˇˋ ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ː˃˕˃ ˑˇˇ˃ˎˈ˚ˈːˑ˔˕ ː˃ ˒ˑˆˑːˋ˕ˈ ˑˇ ˙ˈː˕˓˃ˎːˑ˕ˑ
˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈǡ ˕˃ˍ˃ ˋ ˒ˑ˓˃ˇˋ ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˑ˔˕˃ ː˃ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋ˕ˈ ˔ˑ ˍˑˋ
˛˕ˑ˕ˋˈ˔ˈ˔ː˃˄ˇ˖˅˃˃˕Ǣ
˒ˑ˕˓ˈ˄˃ ˑˇ ˒ˑ˔˕ˑˈ˰ˈ ː˃ ˏˈˣ˖˗˃ˊːˋ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ ˊ˃ ˒˓ˋ˅˓ˈˏˈːˑ
˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ˅ˑ˕ˈˍǢ
˒ˑ˕˓ˈ˄˃ ˑˇ ˒ˑ˔˕ˑˈ˰ˈ ː˃ ˒ˑ˔ˈ˄ːˋ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ ˊ˃ ˑˇˇˈˎːˋ ˒ˑˆˑˎˈˏˋ
˒˓ˑˇ˃˅ːˋ˙ˋˋˎˋˆ˓˖˒ˋ˒ˑˏ˃ˎˋ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˒˓ˑˇ˃˅ːˋ˙ˋˋ˕ːǤ
ʞ˓ˈˇːˑ˔˕ˋ˕ˈ ː˃ ˇˈ˙ˈː˕˓˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˔ˈ ˅ˑ ˒˓ˋ˄ˎˋˉ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔ˍˎ˃Ǧ

Граф. 13 Видови складови според: видот на градбата и според специфичноста на

дејствување

Видови на
складови

Според специфичноста Според видот

на дејствување на градба

Покриени
Јавни складишта
складови

Консигнациони Полупокиени
складишта складови

Царинскии Непокриени
складишта складови

88
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 4
ˇˋ˛˕˃˕˃ǡ˕˃˃˅ˑ˒ˑˏ˃ˎ˃ˋˎˋ˅ˑ˒ˑˆˑˎˈˏ˃ˏˈ˓˃ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ˋ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃
ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˃ǡ ˍˑˬ˃ ˑ˔ˑ˄ˈːˑ ˒ˑˊˋ˕ˋ˅ːˑ ˔ˈ ˑˇ˓˃ˊ˖˅˃ ː˃ ˔ˑˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑ
˒ˑˇˑ˄˓ˋ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˊ˃ ˔ˏˈ˔˕˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˋ ːˈˬˊˋː ˒ˑ˔˕˓˖˚ˈː ˕˓ˈ˕ˏ˃ːǤ
ʛˈˣ˖˕ˑ˃ǡˇˈ˙ˈː˕˓˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ˋˏ˃˄˓ˑˬːˋːˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋǣ
ˏˑˉːˑ˔˕ˋː˃ˊ˃˕˓˖˒˖˅˃˰ˈː˃ˊ˃ˎˋ˘ˋˑˇˋ˔˕˃˔˕ˑˍ˃ː˃˒ˑ˅ˈˮˈˏˈ˔˕˃Ǣ
˒ˑ˕ˈ˛ˍˑ ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˈˇˋː˔˕˅ˈː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃ ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ ː˃
ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ˅ˑ˙ˈˎˋː˃Ǣ
˓ˈˎ˃˕ˋ˅ːˑˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˰ˈː˃˅ˍ˖˒ːˋ˕ˈ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈˋ˔ˎǤ

ʑˋˇˑ˅ˋː˃˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ Илустрација 42:

ʠˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˃˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕˅ˑˏːˑˆ˖˄˓ˑˬːˋˋ˓˃ˊːˑ˅ˋˇːˋ˅ˋˇˑ˅ˋǤʠˑ˒˓ˋˏˈː˃ Покриени складови
ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋˍ˓ˋ˕ˈ˓ˋ˖ˏˋǡ˔ˋ˕ˈ˕ˋˈˏˑˉ˃˕ˇ˃˔ˈˆ˓˖˒ˋ˓˃˃˕˅ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ
ˆ˓˖˒ˋǤ
ʠ˒ˑ˓ˈˇ˅ˋˇˑ˕ː˃ˆ˓˃ˇ˄˃˕˃˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕ˍ˃ˍˑǣ˒ˑˍ˓ˋˈːˋˋːˈ˒ˑˍ˓ˋˈːˋǤ
ʞˑˍ˓ˋˈːˋ˕ˈ ˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ ȋˇ˓˅ˈːˋ ˄˃˓˃ˍˋǡ ˘˃ːˆ˃˓ˋǡ ˊˋˇ˃ːˋ ˒˓ˋˊˈˏːˋ
˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋǡ ˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ ˔ˑ ˒ˑˇ˓˖ˏˋǡ ˒˓ˋˊˈˏˬˈ ˋ ˍ˃˕ˑ˅ˋ ˋ ˔ˎǤȌ ˔ˎ˖ˉ˃˕ ˊ˃
˔ˏˈ˔˕˖˅˃˰ˈː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋˇˑ˄˓˃ȋ˒˓ˈ˘˓˃ː˄ˈːˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡˎˈ˔ːˑˊ˃˒˃ˎˋ˅ˋ
ˋˎˈ˔ːˑˋ˔˒˃˓ˎˋ˅ˋ˔˕ˑˍˋˋ˔ˎǤȌǡ˛˕ˑ˔ˈ˚˖˅˔˕˅ˋ˕ˈˎːˋː˃˅˓ˈˏˈː˔ˍˋ˕ˈǡˍ˃ˍˑ
ˋː˃ːˈˍˑˋˇ˓˖ˆˋ˅ˎˋˬ˃ːˋˬ˃Ǥ
ʞˑˎ˖˒ˑˍ˓ˋˈːˋ˕ˈ ˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ ˔ˎ˖ˉ˃˕ ˊ˃ ˔ˏˈ˔˕˖˅˃˰ˈ ː˃ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ
ˇˑ˄˓˃ˍ˃ˍˑ˛˕ˑ˔ˈǣˇ˓˅ˈː˃ˆ˓˃ˣ˃ǡˬ˃ˆˎˈːǡ˅˃˓ˋ˔ˎǤ
ʜˈ˒ˑˍ˓ˋˈːˋ˕ˈ˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ˔ˈǡ˅˔˖˛ːˑ˔˕ǡ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˋ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˋ˅ˑˍˑˋ˔ˈ Илустрација 43:
˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ǣ˒ˈ˔ˑˍǡˍˈ˓˃ˏˋ˚ˍˋ˔˕ˑˍˋǡ˔˕ˑˍˋˊ˃ˑˇ˅ˑˇː˃˔˃ːˋ˕˃˓ˋˬ˃ˋ˔ˎǤ Полупокриени складови
ʠ˒ˑ˓ˈˇ˅ˋˇˑ˕ː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˑ˕ˑˇˑ˄˓ˑ˛˕ˑ˔ˈ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ǡ˔ˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕ǣ
˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ ˊ˃ ˔˖˓ˑ˅ˋːˋǡ ˊ˃ ˒ˑˎ˖˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ ˊ˃ ˆˑ˕ˑ˅ˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ ˑˇːˑ˔ːˑ
˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋˊ˃ˋːˇ˖˔˕˓ˋ˔ˍˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡˊ˃ˊˈˏˬˑˇˈˎ˔ˍˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˋ˔ˎǤʠ˒ˑ˓ˈˇ
˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˑ˔˕˃ː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˑ˕ˑˇˑ˄˓ˑ˛˕ˑ˔ˈ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ǡ˔ˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕ǣ
˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋˊ˃˖ːˋ˅ˈ˓ˊ˃ˎːˋ˔˕ˑˍˋˋ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎːˋ˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋǤ
ʠ˒ˑ˓ˈˇ˒˓ˋ˒˃ˇːˑ˔˕˃ˍˑːˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋˇ˓˖˛˕˅˃ǡ˔ˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕ǣ˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ
ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃ǡ˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˇ˓˖˛˕˅˃Ǥ
ʠ˒ˑ˓ˈˇ ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˑ˔˕˃ ː˃ ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˔ˈ ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕ǣ ˬ˃˅ːˋ
˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ǡˍˑː˔ˋˆː˃˙ˋ˔ˍˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ˋ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃Ǥ
ʸ˃˅ːˋ˕ˈ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˃˕ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ ˇˑ˄˓˃ ː˃ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ
ˇ˓˖˛˕˅˃Ǥ ʞˑˍ˓˃ˬ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ˅˓˛˃˕ ˋ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˖˔ˎ˖ˆˋǡ ˚ˋˬ˃ ˑ˔ːˑ˅ː˃ Илустрација 44:
˙ˈˎˈˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈː˃˅˓ˈˇːˑ˔˕˃ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ːˋ˕ˈˇˑ˄˓˃ȋ˚ˋ˔˕ˈ˰ˈǡ˔ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈǡ Непокриени складови
ˍˎ˃˔ˋ˓˃˰ˈǡ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ ˋ ˔ˎǤȌǤ ʠˑ ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˍˑ˕ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ːˋ˕ˈ ˇˑ˄˓˃
˔ˍˎ˖˚˖˅˃˃˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥʖ˃˔˅ˑˬ˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃ˇˑ˄ˋ˅˃˃˕ː˃ˇˑˏˈ˔˕ȋ˒˓ˑ˅ˋˊˋˬ˃ȌǤ
ʑˑˇ˃˕ ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ˊ˃ ˒˓ˋˏˈːˋ˕ˈ ˋ ˋˊˇ˃ˇˈːˋ˕ˈ ˇˑ˄˓˃ ˑˇ ˔ˍˎ˃ˇˑ˕Ǥ ʜ˃
˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˍˑ˕ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ːˑ˕ˑˇˑ˄˓ˑˏ˖ˋˊˇ˃˅˃˃˕ˇˑˍ˖ˏˈː˕Ǧ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˋ˙˃Ǥ
ʠˍˎ˃ˇˋ˛ːˋ˙˃˕˃ˋˏ˃˔˅ˑˬ˔˕˅ˑː˃˘˃˓˕ˋˬ˃ˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕ˋˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˒˓ˈːˈ˔˖˅˃ǡ
˃˔ˑ˕ˑ˃˔ˈ˒˓ˈːˈ˔˖˅˃ˋ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˑ˔˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʙˑː˔ˋˆː˃˙ˋ˔ˍˋ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ ˑ˕˅ˑ˓˃˃˕ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˛˕ˑ
ˊ˃˔˕˃˒˖˅˃˃˕ ˔˕˓˃ː˔ˍˋ ˗ˋ˓ˏˋǡ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˛˕ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˈˇ˖˅˃˃˕
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˔ˑ ˎˋ˙ˈː˙ˋ ː˃ ˔˕˓˃ː˔ˍˋ ˗ˋ˓ˏˋ ˋ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˊ˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ː˃
˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃Ǥ ʠˈ ˎˑ˙ˋ˓˃˃˕ ˅ˑ ˄ˎˋˊˋː˃ ː˃ ˙˃˓ˋː˃˓ːˋ˙ˋ˕ˈǤ ʑˑ ːˋ˅ ˔ˈ ˔ˏˈ˔˕˖˅˃
˔˕ˑˍ˃˛˕ˑˋ˒˓ˋ˒˃ˣ˃ː˃˔˕˓˃ː˔ˍ˃˗ˋ˓ˏ˃ȋˍˑː˔ˋˆː˃˕ˑ˓ȌǤʜ˃ˑ˅˃˃˔˕ˑˍ˃ːˈ˔ˈ Илустрација 45: Јавен склад
˒ˎ˃ˮ˃˙˃˓ˋː˃˔°ˇˑˇˈˍ˃˕˃˃ːˈ˄ˋˇˈ˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃ˋːˈ˔ˈˋˊːˈ˔ˈˑˇ˔ˍˎ˃ˇˑ˕Ǥʖ˃
˔˅ˑˬ˃˕˃˖˔ˎ˖ˆ˃˔ˍˎ˃ˇˑ˕˔ˋː˃˒ˎ˃˕˖˅˃˒˓ˑ˅ˋˊˋˬ˃Ǥ
89
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ʥ˃˓ˋː˔ˍˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˔ˎ˖ˉ˃˕ˊ˃˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋˇˑ˄˓˃ǡ˕ǤˈǤ
˔˕ˑˍˋˑˇ˖˅ˑˊˋˋˊ˅ˑˊǤʡˋˈ˔ˈˎˑ˙ˋ˓˃˃˕˅ˑ˄ˎˋˊˋː˃ː˃ˆ˓˃ːˋ˚ːˋ˒˓ˈˏˋːˋǡ
˅ˑ ˄ˎˋˊˋː˃ ː˃ ˉˈˎˈˊːˋ˚ˍˋ˕ˈ ˔˕˃ːˋ˙ˋ ː˃ ˆˑˎˈˏˋ˕ˈ ˆ˓˃ˇˑ˅ˋǡ ˅ˑ ˄ˎˋˊˋː˃
ː˃ ˒˓ˋ˔˕˃ːˋ˛˕˃ ˋ ˃ˈ˓ˑˇ˓ˑˏˋ˕ˈ ˋ ˔ˎǤ ʝ˅ˋˈ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ ˋˏ ˒˓ˋ˒˃ˣ˃˃˕ ː˃
˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ˖˒˓˃˅ˋǤʥ˃˓ˋː˃˕˃˔ˈː˃˒ˎ˃˕˖˅˃˒˓ˋ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˑˇ
˔ˍˎ˃ˇˑ˕Ǥʹʹ

ʞˑ˔˕˃˒ˍ˃˒˓ˋ˒˓ˋˈˏː˃ː˃˄˃˅ˈːˋ˕ˈˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋ

ʞ˓ˋˈˏː˃˔˕ˑˍ˃˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑ
ʞˑˆˑˎˈˏˋ˕ˈ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ˋˏ˃˃˕˒ˑ˔ˈ˄ː˃˒˓ˋˈˏː˃˔ˎ˖ˉ˄˃Ǥʜˈˬˊˋː˃˕˃ˊ˃ˇ˃˚˃
˔ˈ˔ˑ˔˕ˑˋ˅ˑǣ

˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ ː˃ ˒˓ˋ˔˕ˋˆː˃˕ˋˑ˕ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎ ˋ ˔˕ˑˍˑ˅ːˋ˕ˈ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ

˛˕ˑˆˋ˔ˎˈˇ˃˕Ǣ
˅˓˛ˈ˰ˈː˃ˍ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ˈːˋˍ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ˈː˒˓ˋˈˏː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕Ǣ
ˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃˒˓ˋˈˏːˋ˙˃ˊ˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕Ǥʹ͵
ʞ˓ˋˈˏːˋ˙˃˕˃ǡ ˑ˄ˋ˚ːˑǡ ˆˋ ˔ˑˇ˓ˉˋ ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǣ ˇ˃˕˖ˏ ː˃
˒˓ˋˈˏˑ˕ǡ˓ˈˇˈː˄˓ˑˬː˃˒˓ˋˈˏːˋ˙˃˕˃ǡˋˏˈː˃ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˑ˕ǡ˅ˋˇː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑˋˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˙ˈː˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˅ˋˇˋ˄˓ˑˬː˃˒˃˓˚ˋ˰˃
˔˒ˑ˓ˈˇ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃ǡ˒ˑ˕˒ˋ˔ː˃˓˃ˍˑ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑˋˇ˓Ǥ
ʞ˓ˈ˒ˑ˓˃˚ˎˋ˅ˑˈ˅ˑ˔ˎ˖˚˃ˋ˕ˈˍˑˆ˃˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕
˒˃ˣ˃˃˕ ː˃ ˕ˑ˅˃˓ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ ˒˓ˋˈˏː˃˕˃ ˔ˎ˖ˉ˄˃ ˇ˃ ˋˊ˅˓˛ˋ ˒˓ˈ˒ˋ˔ ː˃
˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ˎˋ˔˕ˋːˈˆˑˇ˃ˆˑ˒˓ˋˎˑˉˋˍˑː˔˕ˑˍˑ˅ːˋ˕ˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋǤ
ʜ˃ ˕ˑˬ ː˃˚ˋː ˔ˈ ˑ˔ˎˑ˄ˑˇ˖˅˃ ˑ˓ˋˆˋː˃ˎːˋˑ˕ ˕ˑ˅˃˓ˈː ˎˋ˔˕ǡ ˔ˑ ˙ˈˎ ˇ˃ ˔ˈ
Илустрација 46: ˋˊ˄ˈˆː˃˕ˑ˄˅˓˔ˍˋ˕ˈˊ˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈː˃ˉˈˎˈˊːˋ˙˃˕˃ǡˇˑˍˑˎˍ˖˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕˔ˈ˅˓˛ˋ
Прием на стока во склад ˒˓ˈˍ˖ːˈ˃Ǥʞ˓ˈ˒ˋ˔ˑ˕ˑ˄ˋ˚ːˑ˔ˈ˅˓˛ˋ˔ˑ˅ːˈ˔˖˅˃˰ˈː˃˄ˋ˕ːˋ˕ˈˈˎˈˏˈː˕ˋˑˇ
˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ˎˋ˔˕ː˃ˈˇˈː˒ˑ˔ˈ˄ˈːˑ˄˓˃ˊˈ˙ˊ˃˕˃˃˙ˈˎǤ
ʙ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ː˃˕˃ ˋ ˍ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ː˃˕˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃ ː˃ ˒˓ˋ˔˕ˋˆː˃˕ˋˑ˕
ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎ ˬ˃ ˅˓˛ˋ ˒ˑ˔ˈ˄ː˃ ˍˑˏˋ˔ˋˬ˃ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ ˍˑˬ˃ ˑ˄ˋ˚ːˑ ˬ˃
˔ˑ˚ˋː˖˅˃˃˕˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋ˙ˋː˃˔ˎ˖ˉ˄˃˕˃ˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ǡ˔ˎ˖ˉ˄˃˕˃
ˊ˃˒ˑˇˆˑ˕ˑ˅ˍ˃ː˃˕˓˖ˇˑ˕ˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ǤʹͶ
ʓˑˍˑˎˍ˖ ˒˓ˋ ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ˔ˈ ˖˕˅˓ˇˋ ˑ˕˔˕˃˒˖˅˃˰ˈ ˑˇ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋˑ˕
ˍ˅˃ː˕ˋ˕ˈ˕ ˋ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ǡ ˕ˑ˃ ˔ˈ ˍˑː˔˕˃˕ˋ˓˃ ˍˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋǤ ʙˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋˑ˕
ˊ˃˒ˋ˔ːˋˍ˔ˈˇˑ˔˕˃˅˖˅˃ˇˑˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˑ˕ǡ˔ˑ˄˃˓˃˰ˈˇ˃˒ˑ˔˕˃˒ˋ˅ˑ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕
˔ˑˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡˑˇːˑ˔ːˑ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋ˕ˈˊ˃˒˓ˑˏˈ˕ː˃˔˕ˑˍ˃Ǥ

ʞˑ˔˕˃˒ˍ˃ˊ˃˒˓ˋˈˏː˃ˆˑ˕ˑ˅ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ
ʝ˔˅ˈː˅ˑ˔ˎ˖˚˃ˋ˕ˈˍˑˆ˃˔ˈ˓˃˄ˑ˕ˋˊ˃ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇː˃ˑ˕˒˓ˈˏ˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǡ˒ˑ
ˊ˃˅˓˛ˈːˑ˕ˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡˍ˃ˍˑ˛˕ˑ˔ˈǣ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˒ˑ˒ˑ˓˃˚ˍ˃ǡˑˇː˃˒˓ˈˇ
˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃˒˃˓˕ˋˬ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋː˃ˇˈˎˑ˅ːˋˈˇˋːˋ˙ˋ
ˋˎˋ ː˃ ˍˑː˔ˋˆː˃˙ˋ˔ˍˋ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ǡ ˆˑ˕ˑ˅ˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˔ˈ ˔ˏˈ˔˕˖˅˃˃˕ ˅ˑ
˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃Ǥ

22 Петковски Д.: Комерцијално работење, за I година економска и трговска струка,

Скопје, 1997, стр. 48.
23 Јовановска-Ристевска С. и Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,
Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 211.
24 Јовановска-Ристевска С. и Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,
Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 211.
90
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 4
ʖ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǡˍˑˋ˔ˑˑ˙ˈːˍ˃ː˃˕ˈ˘ːˋ˚ˍ˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ːˈ˔ˈˍ˅˃ˎˋ˗ˋˍ˖˅˃ːˋ
ˍ˃ˍˑǷ˛ˍ˃˓˕˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋDzˋˎˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˔ˑˆ˓ˈ˛ˍ˃ǡ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃˕˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇː˃
ˈˇˋːˋ˙˃ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ǡ ˒ˑˊː˃˕ ˍ˃ˍˑ ˋ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃ ː˃
ˆˑ˕ˑ˅ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ˅˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃ˍˑˋ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑˋˏ˅˓˛ˋ˒˓ˋˈˏǤ
ʗ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃˕˃ ˑ˄ˋ˚ːˑ ˆˋ ˔ˑˇ˓ˉˋ ˔ˎˈˇːˋ˕ˈ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǣ ˋˏˈ ː˃ ˒˓ˑˋˊǦ
˅ˑˇː˃˕˃ ˈˇˋːˋ˙˃ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˅ˑ ˍˑˈ ˈ ˋˊ˓˃˄ˑ˕ˈː ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕ǡ ˓ˈˇˈː
˄˓ˑˬː˃ˋ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃˕˃ǡˇ˃˕˖ˏː˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃ˋ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃˕˃ǡˈˇˋːˋ˙˃ˏˈ˓˃ǡ
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑǡ˙ˈː˃ˋ˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥʗ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃˕˃ˬ˃˒ˑ˕˒ˋ˛˖˅˃˃˕ǣ˓˃ˍˑ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕
ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇː˃˕˃ˈˇˋːˋ˙˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡˎˋ˙ˈ˕ˑˍˑˈˆˑ˒˓ˈˇ˃ˎˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕
ˋˎˋ˙ˈ˕ˑˍˑˈˆˑ˒˓ˑˍːˋˉˋˎˑˑ˅ˑˬˇˑˍ˖ˏˈː˕Ǥ
ʑ˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃ ˈˇˈː ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍ ˑˇ ˋ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃˕˃ǡ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˑ˕ˑ ˑˇˇˈǦ Илустрација 47:
ˎˈːˋˈ ˆˑ ˈ˅ˋˇˈː˕ˋ˓˃ ˋˊ˅˓˛ˈːˋˑ˕ ˑ˄ˈˏ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡ ˃ ˅˕ˑ˓ˋˑ˕ ˒˓ˋǦ Прием на стока во склад
ˏˈ˓ˑˍǡ ˒˃ˍǡ ˔ˈ ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃ ˅ˑ ˔ˏˈ˕ˍˑ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ ʏˍˑ ːˈ ˈ
˒˓ˈˇ˅ˋˇˈːˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ˇ˃ˋˊˇ˃ˇˈ˒ˑ˔ˈ˄ˈːˇˑˍ˖ˏˈː˕ˊ˃˒˓ˋˈˏː˃
ˆˑ˕ˑ˅ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ˕ˑˆ˃˛˕˓ˈ˕ˋˑ˕˒˓ˋˏˈ˓ˑˍː˃ˋ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃˕˃˔ˎ˖ˉˋˍ˃ˍˑ Испратницата ги содржи
ˈˇˋː˔˕˅ˈːˇˑˍ˖ˏˈː˕ˊ˃ˈ˅ˋˇˈː˕ˋ˓˃˰ˈː˃˅ˎˈˊˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑǤ следните податоци:
ʑˑːˈˍˑˋˇ˓˖˛˕˅˃˔ˈ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˖˅˃˔ˏˈ˕ˍˑ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǡ˅˓ˊˑ˔ːˑ˅˃˒˓ˑˏˈ˕Ǧ о име на производната
ːˋ˕ˈˋ˔˒˓˃˕ːˋ˙ˋˇ˃ˋˊˇ˃ˇˈʖ˄ˋ˓ˈːː˃ˎˑˆˊ˃˒˓ˋˈˏː˃ˆˑ˕ˑ˅ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ единица на друштвото
во кое е изработен
ʝ˅ˑˬ ː˃ˎˑˆ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˋˊˇ˃ˇˈ ˇːˈ˅ːˑ ˋˎˋ ˒ˈ˓ˋˑˇˋ˚ːˑǡ ˃ ˆˋ ˑ˒˗˃ˮ˃ ˔ˋ˕ˈ
производот,
ˋˊˇ˃ˇˈːˋ ˋ˔˒˓˃˕ːˋ˙ˋ ˅ˑ ˕ˈˍˑ˕ ː˃ ˈˇˈː ˇˈː ˋˎˋ ˅ˑ ˕ˈˍˑ˕ ː˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː
о реден број на
˒ˈ˓ˋˑˇǤ
испратницата,
о датум на издавање на
ʗˊˇ˃˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃ˑˇ˔ˍˎ˃ˇ испратницата,
ʞˑ˔˕˃˒ˍ˃˒˓ˋˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋ˅ˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ о единица мера,
о количество,
ʞ˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈˈˇˋːˋ˙ˋː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǡ˕˓ˈ˄˖˅˃˃˕ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑˇ˔ˍˎ˃ˇˑ˕˅˓ˊ
ˑ˔ːˑ˅˃ː˃ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˍˑˬ˔ˈː˃˓ˈˍ˖˅˃˕˓ˈ˄˖˅˃˰ˈː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎǡ˃ˍˑˬˑ˄ˋ˚ːˑ о цена и
ˆˋ˔ˑˇ˓ˉˋ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǣˑˊː˃ˍ˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˑ˕ˑˑˇˇˈˎˈːˋˈǡ˓ˈˇˈː о вредност.
˄˓ˑˬː˃˕˓ˈ˄˖˅˃˰ˈ˕ˑǡˇ˃˕˖ˏǡ˓ˈˇˈː˄˓ˑˬː˃ː˃ˎˑˆˑ˕ˊ˃˚ˋˈˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˔ˈ
˕˓ˑ˛ˋˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕ǡˑˊː˃ˍ˃ː˃˔ˍˎ˃ˇˑ˕ˑˇˍˑˬ˔ˈ˕˓ˈ˄˖˅˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕ǡˋˏˈǡ
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑˋ˅˓ˈˇːˑ˔˕ː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕ˋˇ˓Ǥ
ʙˑˆ˃ ː˃ ˈˇːˑ ˕˓ˈ˄˖˅˃˰ˈ ˔ˈ ː˃ˑˣ˃˃˕ ˒ˑ˅ˈˮˈ ˅ˋˇˑ˅ˋ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋǡ
˒ˑˇˆˑ˕ˑ˅ˍ˃˕˃ː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋ˕ˈˊ˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈǡ˔˒ˑ˓ˈˇ˕˃ˍˑ˅ˇˑˍ˖ˏˈː˕ǡˏˑˉˈ
ˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛ˋː˃ˇ˅˃ː˃˚ˋː˃ˋ˕ˑ˃ǣ
˔ˑ˔ˋˏ˖ˎ˕˃ːˑˍˑˏ˒ˎˈ˕ˋ˓˃˰ˈǡ˔˒ˑ˓ˈˇˍˑˈ˕˓ˈ˄˖˅˃˰ˈ˕ˑ˔ˈ˓˃˔˚ˎˈː˖˅˃
ː˃ Ƿ˘Dz ˑˇˇˈˎˈːˋˬ˃ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑǡ ˑˇ ˍˑˋ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕ ˮˈ ˄ˋˇˈ
ˋˊˇ˃ˇˈːǤ ʗ˔˕ˑ˅˓ˈˏˈːˑ ȋ˔ˋˏ˖ˎ˕˃ːˑȌǡ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕ ˔ˈ ˒ˑˇˆˑ˕˅˖˅˃ ˅ˑ
˔ˋ˕ˈˑ˅ˋˈˑˇˇˈˎˈːˋˬ˃ǡ˔ˑ˕ˑ˃˛˕ˑˮˈ˄ˋˇˈˇˑ˔˕˃˅ˈːː˃ˈˇːˑˏˈ˔˕ˑ˅ˑ
˔ˍˎ˃ˇˑ˕ǡ˕ǤːǤ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ː˃ˈˍ˔˒ˈˇˋ˙ˋˬ˃Ǥʜ˃ˑ˅˃ˏˈ˔˕ˑ˒ˑ˔ˈ˄ːˑˎˋ˙ˈǡ˕ǤːǤ
˒˓ˈ˒˃˓˃˕ˑ˓ˮˈˋˊ˅˓˛ˋˍˑˏ˒ˎˈ˕ˋ˓˃˰ˈː˃˅˃ˍ˅ˋ˕ˈˊ˄ˋ˓ːˋ˕˓ˈ˄˖˅˃˰˃Ǥ
ʠˑ˔˖ˍ˙ˈ˔ˋ˅ːˑˍˑˏ˒ˎˈ˕ˋ˓˃˰ˈǡ˔˒ˑ˓ˈˇˍˑˈ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˕ˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑ Илустрација 48: Стока на пат
˅ˑ˒˓ˋˇ˓˖ˉ˄˃ː˃˒˓ˈ˒˃˓˃˕ˑ˓ˑ˕ǡˑˇˋˑˇˑˇˇˈˎˈːˋˈˇˑˑˇˇˈˎˈːˋˈ˅ˑ
˔ˍˎ˃ˇˑ˕ǡˇˑ˒ˑˎː˖˅˃ˬˮˋˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎ˒ˑ˔ˈˍˑˈ˕˓ˈ˄˖˅˃˰ˈǤ
ʝ˅ˑˬː˃˚ˋːː˃ˍˑˏ˒ˎˈ˕ˋ˓˃˰ˈː˃˕˓ˈ˄˖˅˃˰ˈ˕ˑ˔ˈ˒˓ˋˏˈː˖˅˃ˑ˔ˑ˄ˈːˑ˅ˑ
˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ˕ˈˍ˃ˇˈ˛˕ˑ˔˕ˑˍ˃˕˃ˈ˓˃˔˒ˑ˓ˈˇˈː˃˔˒ˑ˓ˈˇ˔ˋ˔˕ˈˏˑ˕ː˃˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˋ
ˏˈ˔˕˃ǡ˄ˋˇˈˬˮˋ˅ˑːˋ˅ˎˈ˔ːˑˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˖˕˅˓ˇˋ˓ˈˇˑ˔ˎˈˇˑ˕ː˃ˇ˅ˋˉˈ˰ˈˑˇ
ˑˇˇˈˎˈːˋˈ˅ˑˑˇˇˈˎˈːˋˈǤ
ʑˑ˔ˎ˖˚˃ˋ˕ˈˍˑˆ˃ˈ˕˓ˈ˄˖˅˃ːˑ˒ˑ˅ˈˮˈˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕ˍˑˎˍ˖˛˕ˑˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑǡ
ˋˎˋ ˍˑˆ˃ ˈ ˊˈˏˈː ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎ ˛˕ˑ ːˈ ˈ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˈːǡ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇː˃˕˃ ˈˇˋːˋ˙˃ ˈ

91
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Илустрација 49: Утовар на стока
Готовите производи од
складот купувачите им се
издаваат на со документот
налог за издавање на стока
Налог за издавање на стока
го издава продажната служба
на друштвото. Врз основа
на овој налог, складишната
служба издава испратница
Илустрација 50: Издавање на
стока од склад со помош на
внатрешен транспорт - вилушкар
92
ˇˑˎˉː˃ˇ˃ˆˑ˅˓˃˕ˋ˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˑ˕Ǥʡˑˆ˃˛ˍ˃ˍˑˇˑˍ˖ˏˈː˕˔ˑˍˑˬ˔ˈ˅˓˛ˋ˅˓˃ˮ˃˰ˈ
ː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕˔ˈˇˑ˔˕˃˅˖˅˃˒ˑ˅˓˃˕ːˋ˙˃ː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕Ǥ
ʞˑ˔˕˃˒ˍ˃˒˓ˋˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃
ˆˑ˕ˑ˅ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋȋ˔˕ˑˍˋȌː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈ
ʒˑ˕ˑ˅ˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˑˇ˔ˍˎ˃ˇˑ˕ǡː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈˋˏ˔ˈˋˊˇ˃˅˃˃˕˔ˑˇˑˍ˖ˏˈː˕ˑ˕
ː˃ˎˑˆˊ˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃ǡˍˑˬˆˑˋˊˇ˃˅˃˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ
ʑ˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃ˑ˅ˑˬː˃ˎˑˆǡ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ː˃˕˃˔ˎ˖ˉ˄˃ˋˊˇ˃˅˃ˋ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃Ǥ
ʑˑːˈˍˑˋˇ˓˖˛˕˅˃˓˃˄ˑ˕˃˕˃ˑˍˑˎ˖ˋˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˕ˈ˅ˑ˅˓˔ˍ˃
˔ˑˑ˕˒˓ˈˏ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˈ˒ˑˈˇːˑ˔˕˃˅˖˅˃ː˃˔ˎˈˇːˋˑ˅ː˃˚ˋːǤʖ˃ˍˎ˖˚ːˋ˙˃˕˃ǡ
ˍ˃ˍˑˇˑˍ˖ˏˈː˕ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃ǡ˔ˈˋˊˇ˃˅˃ˍˑ˒ˋ˓ːˑ˅ˑͳͲ˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋǤ
ʞ˓˅ˋ˕ˈ˕˓ˋːˑ˔˃˕ˋˏˈˊ˃ˍˎ˖˚ːˋ˙˃ǡ˃ˇ˓˖ˆˋ˕ˈː˃ˎˑˆˊ˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃ǡ
ˋ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃ǡˋˊ˅ˈ˛˕˃ˬˊ˃ˋˊ˅˓˛ˈː˃˕˃ˑ˕˒˓ˈˏ˃ˋ˔ˎǤ
ʗˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃ˑˇ˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ˕ˈː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃˔ˈ˅˓˛ˋː˃
ˋ˔˕ ː˃˚ˋːǡ ˍ˃ˍˑ ˋ ˍ˃ˬ ˋˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˆˑ˕ˑ˅ˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˑˇ ˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ˕ˈ ː˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈˇ˓˖˛˕˅˃Ǥ
ʟ˃˔˒ˑ˓ˈˇː˃˔˕ˑˍ˃˅ˑ˔ˍˎ˃ˇ
ʟ˃˔˒ˑ˓ˈˇˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑˊ˃ˊˈˏ˃˒ˑ˔ˈ˄ːˑˏˈ˔˕ˑ˅ˑ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˕˃
ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤʞ˓ˈˇ˔°ǡ˓˃˔˒ˑ˓ˈˇˑ˕˕˓ˈ˄˃ˇ˃˄ˋˇˈ˓˃˙ˋˑː˃ˎˈːǡ
ˋˍ˃ˍˑ˕˃ˍˑ˅ˮˈˑ˅ˑˊˏˑˉˋǣʹͷ
˔ˍ˓˃˕˖˅˃˰ˈː˃˒˃˕ˋ˛˕˃˕˃ˊ˃˒˓ˈːˑ˔ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˋ
ˑˎˈ˔ː˖˅˃˰ˈˋˊ˃˄˓ˊ˖˅˃˰ˈː˃ˏ˃ːˋ˒˖ˎ˃˙ˋˬ˃˕˃˔ˑ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʙˎ˃˔ˋ˚ːˑ˕ˑ˒˓˃˅ˋˎˑˊ˃˓˃˔˒ˑ˓ˈˇˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˑ˕ˆˎ˃˔ˋǣǷʔˇːˑ
ˏˈ˔˕ˑ ˊ˃ ˈˇˈː ˅ˋˇ ˔˕ˑˍ˃ ˋ ˔ˈˍˑˬ ˅ˋˇ ˔˕ˑˍ˃ ː˃ ˔˅ˑˈ˕ˑ ˏˈ˔˕ˑDzǤ ʞ˓ˋˏˈː˃˕˃
ː˃ ˑ˅˃ ˒˓˃˅ˋˎˑ ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ ˇˈˍ˃ ˔ˈˍˑˬ˃ ˔˕ˑˍ˃ ˋˏ˃ ˔˅ˑˈ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑ ˏˈ˔˕ˑ
˅ˑ ˔ˍˎ˃ˇˑ˕ǡ ˃ ˒˓ˋ˅˓ˈˏˈːˑ˕ˑ ˋˎˋ ˔ˎ˖˚˃ˬːˑ˕ˑ ˏˈ˔˕ˑ ˕˓ˈ˄˃ ˔˕˓ˑˆˑ ˇ˃ ˔ˈ
ˋˊ˄ˈˆː˖˅˃Ǥʞ˓ˋˏˈː˖˅˃ˬˮˋˆˑˑ˅˃˒˓˃˅ˋˎˑǡ˔˕ˑˍˋ˕ˈ˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ
˔ˈ˓˃˔˒ˑ˓ˈˇ˖˅˃˃˕˒ˑ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˓ˈˇˑ˔ˎˈˇˋǣʹ͸
ʏˊ˄˖˚ˈː˓ˈˇˑ˔ˎˈˇǡ˔˒ˑ˓ˈˇˍˑˬ˒ˑ˚ː˖˅˃ˬˮˋˑˇ˅ˎˈˊˑ˕ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑ
˔ˈˑˇ˓ˉ˖˅˃˃˕ˏˈ˔˕˃ˊ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˒˓ˋ˛˕ˑ˔ˈ˅ˑˇˋ˔ˏˈ˕ˍ˃ˊ˃ːˈˬˊˋːˑ˕ˑ
ˋˏˈǤ ʡ˃ˍ˃ǡ ˒˓˅ˑ˕ˑ ˏˈ˔˕ˑ ˮˈ ˄ˋˇˈ ˓ˈˊˈ˓˅ˋ˓˃ːˑ ˊ˃ ˔˕ˑˍ˃ǡ ˚ˋˈ ˋˏˈ
˒ˑ˚ː˖˅˃˔ˑ˄˖ˍ˅˃˕˃ʏǡ˒ˑ˕ˑ˃˔ˑʐǡ˔ˑʑǡˋ˕ːǤ
ʜˑˏˈːˍˎ˃˕˖˓ˈː˓ˈˇˑ˔ˎˈˇǡ˔˒ˑ˓ˈˇˍˑˬ˓˃˔˒ˑ˓ˈˇˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˈ˅˓˛ˋ
˒ˑ ˑ˗ˋ˙ˋˬ˃ˎː˃ ˋˎˋ ˋː˕ˈ˓ː˃ ːˑˏˈːˍˎ˃˕˖˓˃ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ ʙ˃ˍˑ ˋ
ˍ˃ˬ ˃ˊ˄˖˚ːˋˑ˕ ˓ˈˇˑ˔ˎˈˇǡ ˒˓ˈˇːˑ˔˕ˋ˕ˈ ː˃ ˑ˅ˑˬ ˔ˋ˔˕ˈˏ ˔ˈ ˆˎˈˇ˃˃˕ ˅ˑ
ˆˑˎˈˏ˃ ˒˓ˈˆˎˈˇːˑ˔˕ ˋ ˎˈ˔ːˑ˕ˑ ˔ː˃ˑˣ˃˰ˈ ˅ˑ ˔ˍˎ˃ˇˑ˕Ǥ ʛˈˣ˖˕ˑ˃ ˍ˃ˬ
ˑ˅ˋˈ ˔ˋ˔˕ˈˏˋ ˕ˈ˛ˍˑ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˒ˑ˔˕ˋˆːˈ ˆˑˎˈˏ˃ ˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ˔˕
ː˃ ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˑ˕ǡ ˄ˋˇˈˬˮˋ ˒˓ˋ ˓˃˔˒ˑ˓ˈˇˑ˕ ːˈ ˔ˈ ˅ˑˇˋ ˔ˏˈ˕ˍ˃ ˊ˃
ˍˑˈ˗ˋ˙ˋˈː˕ˑ˕ː˃ˑ˄˓˕ˑ˕ː˃ˑˇˇˈˎːˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡːˑ˅ˋ˕ˈˇˋˏˈːˊˋˋǡ
˕ˈˉˋː˃˕˃ǡˑ˄ˎˋˍˑ˕ǡ˗ˋˊˋ˚ˍˋ˕ˈˋ˘ˈˏˋ˔ˍˋ˕ˈ˔˅ˑˬ˔˕˅˃Ǥ
ʟ˃˔˒ˑ˓ˈˇ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˔˕ˑˍˑ˅ːˋ˕ˈ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋǡ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˍˑˬ ˔ˈ ˅ˑˇˋ
˔ˏˈ˕ˍ˃ˊ˃˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˑ˔˕ˋ˕ˈː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˅ˋˇˑ˅ˋː˃˔˕ˑˍˋǡ˃˅ˑˈˇːˑ
˔ˈ ˒ˑ˔˕ˋˆː˖˅˃ ˑ˒˕ˋˏ˃ˎː˃ ˈˍˑːˑˏˋˬ˃ ː˃ ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˑ˕ǡ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ǡ
25 Јовановска-Ристевска С. и Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,
Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 199.
26 Јовановска-Ристевска С. и Јаќовски Б.: Економика на внатрешната трговија,
Економски факултет, Скопје, 2002, стр. 199.
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 4
ˏ˃ːˋ˒˖ˎ˃˙ˋˬ˃˕˃ˋˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˑ˕Ǥʞ˓ˋ˓˃˔˒ˑ˓ˈˇˑ˕ː˃
˔˕ˑˍ˃˕˃˒ˑˑ˅ˑˬ˔ˋ˔˕ˈˏǡ˔ˈ˒ˑ˔˕˃˒˖˅˃ː˃˔ˎˈˇːˋˑ˅ː˃˚ˋːǣ
˔˕ˑˍ˃˔ˑˆˑˎˈˏˋˇˋˏˈːˊˋˋǡˍ˃˄˃˔˕˃˔˕ˑˍ˃ˋ˔˕ˑˍ˃˔ˑˆˑˎˈˏ˃˕ˈˉˋː˃
˔ˈ˔ˏˈ˔˕˖˅˃˒˓ˋ˅ˎˈˊˑ˕˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑˋː˃˒˓ˋˊˈˏˬˈǢ
ˍˑˆ˃˔ˈ˔ˏˈ˔˕˖˅˃˔˕ˑˍ˃ː˃˒ˑˎˋ˙ˋǡ˅ˑ˗ˋˑˍˋˋˎˋː˃ˇ˓˖ˆˋː˃˚ˋːˋǡ
˔ˈ ː˃˔˕ˑˬ˖˅˃ ˅ˑ ˄ˎˋˊˋː˃ ˇ˃ ˔ˈ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˃˕ ˔˕ˑˍˋ ˔ˑ ˔˓ˑˇːˋ
ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋǢ
˔˕ˑˍ˃ ˔ˑ ˛˕ˈ˕ːˋ ˇˈˬ˔˕˅ˋˬ˃ ˔ˈ ː˃˔˕ˑˬ˖˅˃ ˇ˃ ˄ˋˇˈ ˛˕ˑ ˒ˑˇ˃ˎˈˍ˖ ˑˇ
ˇ˓˖ˆˋ˕ˈ ː˃ ˍˑˋ ˕˃ˍ˅ˋ˕ˈ ˇˈˬ˔˕˅ˋˬ˃ ːˈˆ˃˕ˋ˅ːˑ ˄ˋ ˅ˎˋˬ˃ˈˎˈǡ ˍ˃ˍˑ ː˃
˒˓ˋˏˈ˓ǡˑ˕˓ˑ˅ː˃˔˕ˑˍ˃ǡˈˍ˔˒ˎˑˊˋ˅ː˃ˋˇ˓˖ˆ˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
Илустрација 51: распоред на стка
˔˕ˑˍ˃ ˔ˑ ˒ˑˆˑˎˈˏ˃ ˊ˃˚ˈ˔˕ˈːˑ˔˕ ˅ˑ ˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ǡ ˋ˔˕ˑ ˕˃ˍ˃ǡ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ во склад според номенклатура
˄ˋˇˈ ˔ˏˈ˔˕ˈː˃ ˄ˎˋ˔ˍ˖ ˇˑ ˅ˎˈˊˑ˕ǡ ˋˊˎˈˊˑ˕ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑǡ ˒ˑ˓˃ˇˋ
˒ˑˈˇːˑ˔˕˃˅ː˃ˏ˃ːˋ˒˖ˎ˃˙ˋˬ˃Ǥ
ʖ˃˒ˑˎˈ˔ːˑ˔ː˃ˑˣ˃˰ˈˍ˃ˬ˅˃ˍ˅ˋˑ˕˓˃˔˒ˑ˓ˈˇǡ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑˈˑ˄ˈˎˈˉ˖˅˃˰ˈː˃
˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˋ˕ˈ ˑˇˇˈˎˈːˋˬ˃ǡ ˃ ˅ˑ ˒ˑˆˑˎˈˏˋ˕ˈ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃ ˋ ˑ˄ˈˎˈˉ˖˅˃˰ˈ ː˃
˔ˑˑ˄˓˃ˮ˃ˬːˋ˙ˋ˕ˈǤ
ʛˈˣ˖˕ˑ˃ǡ˄ˈˊˑˆˎˈˇˍˑˬ˓˃˔˒ˑ˓ˈˇˮˈ˔ˈ˒˓ˋˏˈː˖˅˃ǡ˒˓˃˅ˋˎːˑˈ˒˓ˋ˅ˎˈˊˑ˕
ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˑ˕ ˇ˃ ˔ˈ ˋ˔˕˃ˍːˈ ˒ˎ˃ː ː˃ ˓˃˔˒ˑ˓ˈˇ ː˃ ˔˕ˑˍˑ˅ːˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ
ʗ˔˕ˑ˕˃ˍ˃ǡˊ˃˛˕ˑ˒ˑ˔ˎˑ˄ˑˇːˑˇ˃˔ˈ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˔ˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˋˑ˕˒˓ˑ˔˕ˑ˓ǡ˔ˈ
ˋˊ˄ˈˆː˖˅˃˃˕˗ˋˍ˔ːˋ˒˓ˈˆ˓˃ˇˋǡˍˑˋ˕˓˃ˬːˑˆˑˇˈˎ˃˕˔ˍˎ˃ˇˑ˕ː˃ˑˇˇˈˎˈːˋˬ˃ǡ
ˑ˔˅ˈː ˅ˑ ˔ˎ˖˚˃ˬǡ ˍˑˆ˃ ˕ˑ˃ ːˈ ˆˑ ˇˋˍ˕ˋ˓˃˃˕ ˒ˑ˔ˈ˄ːˋ ˒˓ˋ˚ˋːˋǤ ʖ˃˕ˑ˃ǡ
˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˕ˈ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˔ˈˆ˓˃ˇ˃˕ˍ˃ˍˑˆˑˎˈˏˋ˘˃ˎˋ˅ˑˍˑˋ˔˃ˏˑ˔ˑˑˊː˃ˍˋ
ː˃˒ˑˇ˅ˋˉːˋ˕ˈ˒˓ˈˆ˓˃ˇˋ˔ˈˑ˄ˈˎˈˉ˖˅˃˒ˑˇˈˎ˄˃˕˃ː˃ˑˇˇˈˎˈːˋˬ˃Ǥ

ʝˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈˋ˖˓ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ˕ˈ
ʞˑˇ ˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈ ˋ ˖˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ˕ˈ ˔ˈ ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ ˒˓ˋˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈ
ˋ ˒˓ˋˏˈː˃ ː˃ ˒˓ˋː˙ˋ˒ˋ˕ˈ ː˃ ˓ˈˇ ˋ ˊ˃˛˕ˋ˕˃ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ːˋ˕ˈ ˇˑ˄˓˃ ˅ˑ
˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˋˑ˕˒˓ˑ˔˕ˑ˓Ǥ
Илустрација 52: Распоред на
ʝˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˘ˋˆˋˈː˃˕˃ˋ˓ˈˇˑ˕˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˋˑ˕˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˈˑˇˆˑˎˈˏˑ стока во склад по големина на
ˊː˃˚ˈ˰ˈˊ˃˖˔˒ˈ˛ːˑˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃˓˃˄ˑ˕ˋ˕ˈˋ˓˃˄ˑ˕ːˋ˕ˈˊ˃ˇ˃˚ˋ˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˑ˕Ǥ стоката
ʠˑ˒˓ˈ˕˘ˑˇːˑ˕ˑ˔ˈ˔ˑˊˇ˃˅˃˃˕˒ˑˇˑ˄˓ˋ˖˔ˎˑ˅ˋˊ˃ˊˇ˓˃˅ˬˈ˕ˑː˃˅˓˃˄ˑ˕ˈːˋ˕ˈǡ
ˊ˃ˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ˋˍ˅˃ː˕ˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ːˋ˕ˈˇˑ˄˓˃ǡ˕ǤˈǤ
˔ˈˑˇ˄ˈˆː˖˅˃˃˕ˈ˅ˈː˕˖˃ˎːˋːˋ˅ː˃ˊ˃ˆ˖˄ˋǡ˒ˑ˓˃ˇˋˎˑ˛ˋ˕ˈ˘ˋˆˋˈː˔ˍˋ˖˔ˎˑ˅ˋ
˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˑ˕Ǥʦˋ˔˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˔ˍˎ˃ˇˑ˕˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛˖˅˃˔ˈˍˑˬˇˈːǡ˔ˑ˙ˈˎˇ˃
ːˈ˔ˈˇˑˊ˅ˑˎˋ˒ˑˬ˃˅˃ː˃ˋː˔ˈˍ˕ˋǡ˄˃ˍ˕ˈ˓ˋˋǡˆˎ˖˅˙ˋˋ˔ˎǤʖː˃˚ˋǡ˔˃ːˋ˕˃˓ːˑǦ
˘ˋˆˋˈː˔ˍˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋ˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˑˇˆˑ˅˃˓˃˃˕ː˃˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋǤ
ʢ˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˑ˕ ˋˏ˃ ˊ˃ ˙ˈˎ ˕ˑˬ ˇ˃ ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃ ˔ˑ ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ ˋ
˔ˑ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃ ˑ˒˓ˈˏ˃ ˛˕ˑ ˮˈ ˑˇˆˑ˅˃˓˃ ː˃ ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˑ˔˕ˋ˕ˈ ː˃ ˇˑ˄˓˃˕˃
˔ˏˈ˔˕ˈːˋ ˅ˑ ːˋ˅Ǥ ʡˑ˃ ˔ˑˊˇ˃˅˃ ˒ˑ˅ˑˎːˋ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˊ˃ ˚˖˅˃˰ˈ ː˃ ˇˑ˄˓˃˕˃ ˋ ˆˑ
ː˃ˏ˃ˎ˖˅˃ːˋ˅ːˑ˕ˑˑ˛˕ˈ˕˖˅˃˰ˈˋ˓˃˔ˋ˒˖˅˃˰ˈǤ
ʑˑ˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ˕ˈː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑˑˇˑ˒˓ˈˏ˃˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕˃˕ǣ˓˃˗˕ˑ˅ˋǡ˛˕ˈːˇˈ˓ˋǡˏ˃˔ˋ
˔ˍ˃ˎˋǡ˕ˈ˘ːˋ˚ˍˋ˖˓ˈˇˋˊ˃ˊ˃ˏ˓ˊː˖˅˃˰ˈˋˎ˃ˇˈ˰ˈȋ˗˓ˋˉˋˇˈ˓ˋǡˎ˃ˇˋˎːˋ˙ˋ
ˋ˔ˎǤȌ
ʟ˃˗˕ˑ˅ˋ˕ˈ˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˑ˕˔ˎ˖ˉ˃˕ˊ˃˓˃˔˒ˑ˓ˈˇ˖˅˃˰ˈˋ˚˖˅˃˰ˈː˃ˇˑ˄˓˃˕˃Ǥ
ʡˋˈ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˄ˋˇ˃˕ ˈˇːˑ˔˕˓˃ːˋ ˋ ˇ˅ˑ˔˕˓˃ːˋǤ ʔˇːˑ˔˕˓˃ːˋ˕ˈ ˓˃˗˕ˑ˅ˋ ˔ˈ
˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˃˕ˇˑ˧ˋˇˑ˅ˋ˕ˈː˃˔ˍˎ˃ˇˑ˕ǡ˃ˇ˅ˑ˔˕˓˃ːˋ˕ˈ˓˃˗˕ˑ˅ˋǦ˅ˑ˔˓ˈˇˋː˃˕˃
ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˋˑ˕ ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ǡ ˔ˑ ˇˑˊ˅ˑˎˈː˃ ˑˇˇ˃ˎˈ˚ˈːˑ˔˕ ˈˇˈː ˑˇ ˇ˓˖ˆǡ ˛˕ˑ
Илустрација 53: рафтови

93
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ ˒ˑˎˈ˔ːˑ ˏ˃ːˋ˒˖ˎˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍˋ˕ˈ ːˋˊ ˙ˈˎˋˑ˕ ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ ˅ˑ
˔ˍˎ˃ˇˑ˕Ǥ
ʧ˕ˈːˇˈ˓ˋ˕ˈ ˔ˎ˖ˉ˃˕ ˊ˃ ˊ˃ˍ˃˚˖˅˃˰ˈ ː˃ ˊ˃ˍ˃˚˃ˎˍˋ ː˃ ˆˑ˓ː˃ ˑ˄ˎˈˍ˃ǡ
ˊ˃ˍ˃˚˖˅˃˰ˈː˃ˍˋˎˋˏˋˋ˔ˎǤ
ʠˍ˃ˎˋ˕ˈ ˔ˎ˖ˉ˃˕ ˊ˃ ˏ˃ːˋ˒˖ˎ˃˙ˋˬ˃ ˔ˑ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ˕ˈ ˇˑ˄˓˃ ˛˕ˑ ˔ˈ
˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ːˋː˃˒ˑ˅ˋ˔ˑˍˋ˕ˈ˒˓ˈˆ˓˃ˇˋˑˇ˓˃˗˕ˑ˅ˋ˕ˈˊ˃ˊ˃ˍ˃˚˖˅˃˰ˈǤ
ʢ˓ˈˇˋ˕ˈ ˊ˃ ˊ˃ˏ˓ˊː˖˅˃˰ˈ ˔ˎ˖ˉ˃˕ ˊ˃ ˕˓˃ˬːˑ ˍˑːˊˈ˓˅ˋ˓˃˰ˈ ː˃
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˅ˋˇˑ˅ˋˇˑ˄˓˃ǡ˔ˑ˛˕ˑ˔ˈ˒˓ˑˇˑˎˉ˖˅˃ːˋ˅ːˋˑ˕˅ˈˍː˃˕˓˃ˈ˰ˈǤ
ʝ˅ˋˈ˖˓ˈˇˋ˖˛˕ˈ˔ˈ˅ˋˍ˃˃˕ˋˎ˃ˇˋˎːˋˍˍˑˏˑ˓ˋǤ
ʢ˓ˈˇˋ ˊ˃ ˎ˃ˇˈ˰ˈ ˔ˎ˖ˉ˃˕ ˊ˃ ˓˃ˊˎ˃ˇ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒˓ˈ˘˓˃ː˄ˈːˋ ˋ ˇ˓˖ˆˋ
Илустрација 54: ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ːˋˇˑ˄˓˃˛˕ˑ˔ˈˎˈ˔ːˑ˓˃˔ˋ˒ˎˋ˅ˋǤ
Опрема во склад - скали ʡˈ˘ːˋ˚ˍ˃ ˑ˒˓ˈˏ˃ ˔ˎ˖ˉˋ ˊ˃ ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ ˚˖˅˃˰ˈ ˋ ˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈ ː˃
˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ːˋ˕ˈˇˑ˄˓˃Ǥʡ˃ˍ˃ǡː˃˒˓ˋˏˈ˓ǡ˔ˈ˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˃˕˅ˈː˕ˋˎ˃˕ˑ˓ˋǡˍˎˋˏ˃
˖˓ˈˇˋǡ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˒˓ˑ˅ˈ˕˓˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˋˑ˕ ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ǡ ˔ˈ ˅ˆ˓˃ˇ˖˅˃˃˕
˃ˎ˃˓ˏːˋǡ˒˓ˑ˕ˋ˅˒ˑˉ˃˓ːˋˋˇ˓˖ˆˋ˖˓ˈˇˋǤ
ʢ˓ˈˇˋˊ˃˅ː˃˕˓ˈ˛ˈː˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕˔ˎ˖ˉ˃˕ˊ˃˒˓ˈːˈ˔˖˅˃˰ˈˋ˓˃˔˒ˑ˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ
ː˃ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ːˋ˕ˈ ˇˑ˄˓˃ ˋ ː˃ ˑ˒˓ˈˏ˃˕˃ ˅ˑ ˔ˍˎ˃ˇˑ˕Ǥ ʡˋˈ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˄ˋˇ˃˕
ː˃ˬ˓˃ˊˎˋ˚ːˋǡ˛˕ˑˊ˃˅ˋ˔ˋˑˇ˅ˋˇˑ˕ː˃ˇˑ˄˓˃˕˃ˋˑ˒˓ˈˏ˃˕˃ǡːˋ˅ː˃˕˃˗ˑ˓ˏ˃ǡ
ˇˋˏˈːˊˋˋˋ˔ˎǤʑˑːˈˍˑˋ˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ˔ˈ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˖˅˃˃˕˄ˈ˔ˍˑːˈ˚ːˋˎˈː˕ˋǡ˛˕ˑ
˔ˈˇ˅ˋˉ˃˕˔ˑ˒ˑˏˑ˛ː˃ˈˎˈˍ˕˓ˑˏˑ˕ˑ˓Ǥʑˑ˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ˕ˈˍ˃ˇˈ˛˕ˑ˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕˃˕
˒ˑ˅ˈˮˈˍ˃˕ˑ˅ˋ˔ˈ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˖˅˃˃˕ˎˋ˗˕ˑ˅ˋǡ˅ˑːˈˍˑˋ˅ˋˎ˖˛ˍ˃˓ˋǡˇˋˆ˃ˎˍˋˋ˔ˎǤ
ʞˑˍ˓˃ˬː˃˅ˈˇˈːˋ˕ˈ˅ˋˇˑ˅ˋˑ˒˓ˈˏ˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˔˓ˈ˕ː˃˕ˋˇ˓˖ˆˋ˅ˋˇˑ˅ˋǡ
ˍˑˋˮˈˑˇˆˑ˅˃˓˃˃˕ː˃˅ˋˇˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˋˮˈˑ˅ˑˊˏˑˉ˃˕˒ˑˎˈ˔ːˑǡ˒ˑˇˑ˄˓ˑˋ
˒ˑˈ˗ˋˍ˃˔ːˑˏ˃ːˋ˒˖ˎˋ˓˃˰ˈ˔ˑ˔˕ˑˍˋ˕ˈ˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˑ˕Ǥ
Илустрација 55:
Уреди за ладење во склад

ПРОВЕРЕТЕ ГО ВАШЕТО ЗНАЕЊЕ

1. Што подразбираш под поимот
складишно работење?
2. Какви можат да бидат организационите
решенија на складишната служба?
3. Кои видови на складови ги разликуваш?
4. Објасни ја постапката за прием на
набавените материјали во складот.
5. Објасни ја постапката за прием на готови
производи во склад.
6. Објасни ја постапката за издавање на
стока од склад.
7. Што се подразбира под одржување и
уредување на складот?

94
 ТРАНСПОРТНО И СКЛАДИШНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 4

КВИЗ
1. Збир на активности кои се однесуваат на: прифаќање, чување и издавање на набавката,
односно продадената стока, најчесто ги врши:
а) продажна служба
б) набавна служба
в) складишна служба
2. Поврзете ги складовите со видовите на производи што се чуваат во нив:
песок
Покриени прехранбени производи
Полупокриени дрвена граѓа
Непокриени керамички стоки
лесно запаливи стоки
3. Поврзете ги видовите стоки со соодветните складови:
стоки за увоз и извоз
jавни складови производи со лиценца на странски фирми
Консигнациски складови стока што припаѓа на странска фирма
Царински складови покрај складирање вршат и други услуги (осигурување)
4. Нарој дел од опрема која ја користат складиштата за да го задржат квалитетот на
производот __________,_____________,___________.
5. Поврзи ги карактеристиките на видовите распореди на стока во склад:
голема прегледност
азбучен редослед чие име почнува со А, потоа со Б
номенклатурен распоред нема голема економичност
распоред според стоковни
карактеристики оптимална економичност
6. Според припадноста кон одредено друштво се разликуваат:
а) складови на производни и трговски друштва
б) царински складови
в) јавни складишта
7. Според видот на материјалното добро што се складира, се разликуваат:
а) складови за суровини, земјоделски и индустриски производи
б) универзални и специјални складови
8. Складишната служба може да биде организирана како:
а) централизирана и децентрализирана
б) административна и централизирана
в) административна и децентрализирана
9. Организационата поставеност на складишната служба може да биде:
а) најразлично поставена во различни друштва
б) исто поставена во различни друштва
в) според строго утврдени правила

95
КОНТРОЛА НА
КВАЛИТЕТОТ
5
ʞˑ˅ːˋˏ˃˕ˈˎːˑˋˊ˖˚˖˅˃˰ˈː˃˔ˑˇ˓ˉˋːˋ˕ˈː˃ˑ˅˃˃˕ˈˏ˃ˮˈˏˑˉˈ˛ǣ

 ˇ˃ˆˑ˓˃ˊ˄ˈ˓ˈ˛˒ˑˋˏˑ˕ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˋˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕Ǣ
 ˇ˃ˆˋˑ˄ˬ˃˔ːˋ˛˒˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕ˋˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕Ǣ
 ˇ˃ˆˋ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˛˒˓ˋː˙ˋ˒ˋ˕ˈː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕Ǣ
 ˇ˃ˆˋˑ˄ˬ˃˔ːˋ˛ˏˈ˕ˑˇˋ˕ˈː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕Ǣ
 ˇ˃ˬ˃ˑ˔ˑˊː˃ˈ˛˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃˕˃˔ˑːˈˋ˔˒˓˃˅ːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǢ
 ˇ˃ˆˋˊ˃˒ˑˊːˈ˛˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋ˕ˈˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕Ǥ

ʞˑˋˏˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˋ˒ˑ˕˓ˈ˄˃
ˑˇˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕

Објасни ја квантитативната квалитативната контрола при

реализирање на набавното и продажното работење?
Кој ја врши квантитативната и квалитативната контрола?
Што е атест?

ʞˑˇˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃˃˕˕˃ˍ˅ˋˑ˔ˑ˄ˋːˋˍˑˋˏˑˉ˃˕ˇ˃ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˃˕
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˒ˑ˕˓ˈ˄˃Ǥʞ˓ˋ˕ˑ˃˔ˈˈˇːˑˈˊ˃ˍ˃ˍ˅ˋ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˔ˈ˓˃˄ˑ˕ˋǡˋˍ˃ˍˑ
ˆˋˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋˑ˕˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǡˇ˃ˎˋːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑˍ˃ˍˑ˒˓ˈˇˏˈ˕ː˃
˖ˉˋ˅˃˰ˈǡˋˎˋ˒ˑ˔˓ˈˇːˑˍ˃ˍˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǤ
ʞˑˋˏˑ˕ˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ːˋˑ˔ˑ˄ˋːˋː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕ˈ˔ˎˑˉˈːǡ˄ˋˇˈˬˮˋ˒˓ˈˇ
˔°ˑ˒˗˃ˮ˃ǣ

ͳǤ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋˑˇˍˑˋ˛˕ˑˈˋˊ˓˃˄ˑ˕ˈːǢ
ʹǤ ˑ˄ˎˋˍˑ˕ȋ˗ˑ˓ˏ˃˕˃ȌǢ

97
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
 Поимот за квалитет пред се ͵Ǥ ˔ˑ˔˕˃˅ˑ˕Ǣ
опфаќа:
ͶǤ ˄ˑˬ˃˕˃Ǣ
- материјали од кои што е
изработен;
ͷǤ ˄ˈˎˈˊˋ˅ˑ˒ˑˆˎˈˇː˃˅ˍ˖˔ˑ˕ˋ˔ˎǤ
- обликот (формата); ʝ˙ˈːˍ˃˕˃ ˊ˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ːˋ˕ˈ ˑ˔ˑ˄ˋːˋ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕ ˋ ˒˓ˋ˔˕˃˒ˑ˕ ˅ˑ
- составот; ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˃˕˃˔ˈˏˑ˛ːˈ˓˃ˊˎˋ˚ːˋǤʗˏˈːˑǡ˚ˈ˔˕ˑˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ
- бојата; ˔ˈː˃˄˯˖ˇ˖˅˃ˑˇ˃˔˒ˈˍ˕ː˃˖˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋˑ˕ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋːˋ˅ˑ˕ˑː˃˕ˈ˘ːˑˎˑˆˋˬ˃
- белези во поглед на
ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋˑ˕˒˓ˑ˙ˈ˔Ǥʛˈˣ˖˕ˑ˃ǡˑː˃˛˕ˑˈˊː˃˚˃ˬːˑˊ˃ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ˈ˛˕ˑ
вкусот и сл. ˅ˑ˒ˑ˔ˎˈˇːˋ˅ˈˆˑˇˋːˋ˔ˑˑ˄ˬ˃˅˖˅˃˰ˈː˃˄˓ˑˬːˋ˔˕˃˕ˋˋˋˍːˋˆˋ˔ˈˑ˄ˬ˃˔ː˖˅˃
 Оценката за квалитетот на ːˑ˅ˋˑ˕ ˒˓ˋˑˇ ˒ˑˊː˃˕ ˍ˃ˍˑ ˓ˈ˅ˑˎ˖˙ˋˬ˃ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕Ǥ ʝ˔ːˑ˅˃˚ˋ˕ˈ ː˃
производот и пристапот ˓ˈ˅ˑˎ˖˙ˋˬ˃˕˃ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˋː˔ˋ˔˕ˋ˓˃˃˕ ː˃ ˕ˑ˃ ˇˈˍ˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˒˓ˈ˔˕˃ːˈ
во практиката. се мошне ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˔ˑ ˔ˎ˃˄ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ǡ ˑ˕ˍˑˎˍ˖ ˒ˑˇˑ˙ː˃ ˇ˃ ˔ˈ
различни ˍˑ˓ˋˆˋ˓˃ˆ˓ˈ˛ˍ˃˕˃˅ˑ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǤ

ʖˑ˛˕ˑ˔ˈ˒˓˃˅ˋˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ǫ
ʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋ ˔ˈˍˑˬ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ ˛˕ˑ ˬ˃
ː˃˒˖˛˕˃˗˃˄˓ˋˍ˃˕˃ˇ˃ˆˑˋˏ˃˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋˑ˕ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕˖˕˅˓ˇˈː˔ˑ˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋ˕ˈ
ˋ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˋ˕ˈǤʛˈˣ˖˕ˑ˃ǡˊ˃ˇ˃˚˃˕˃ː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ːˈ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈ˔˗˃˕ˋ
˔˃ˏˑ ˍ˃ˍˑ ˒˓ˑ˅ˈ˓ˍ˃ ː˃ ˗ˋː˃ˎːˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ ˔ˑ ˙ˈˎ ˇ˃ ˔ˈ ˑ˕˔˕˓˃ː˃˕
ȋˑˇˇˈˎ˃˕Ȍ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ˛˕ˑːˈˑˇˆˑ˅˃˓˃˃˕ː˃˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ˛˕ˑ˔ˈ˖˕˅˓ˇˈːˋ˔ˑ
˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋ˕ˈǤʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃˄ˋˇˈ˒˓ˈ˅ˈː˕ˋ˅ː˃ˏˈ˓ˍ˃ǡˍˑˬ˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃
˔˒˓ˈ˚ˋˇ˃˔ˈˬ˃˅˃˕ˆ˓ˈ˛ˍˋˍ˃ˬ˗ˋː˃ˎːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˋː˃˕˃ˍˑ˅ː˃˚ˋːˇ˃
ˆˑ˔˅ˈˇˈ˅ˑː˃ˬˏ˃ˎ˃ˏˈ˓˃˖ːˋ˛˕˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋ˕ˈˋːˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑ˕ˑ
˕˓ˑ˛ˈ˰ˈː˃˚ˑ˅ˈˍˑ˅ˋˑ˕˕˓˖ˇǤ
ʞ˓ˈ˒ˑ˓˃˚ˎˋ˅ˑ ˈ ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ˇ˃ ˄ˋˇˈ ˒ˑ˓ˈ˕ˍ˃ǡ ˃ ˕ˑ˃ ˊː˃˚ˋ ˇ˃ ˔ˈ
ˍˑː˕˓ˑˎˋ˓˃˃˕ˈ˅ˈː˕˖˃ˎːˑ˔˃ˏˑˆˑ˕ˑ˅ˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤʛˈˣ˖˕ˑ˃ǡːˋˊ˃˔ˎ˖˚˃ˋ
˖ˍ˃ˉ˖˅˃˃˕ ˇˈˍ˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ˮˈ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˬ˃ ˑ˔˕˅˃˓ˋ ˔˅ˑˬ˃˕˃ ˊ˃ˇ˃˚˃ ˃ˍˑ ˔ˈ
˅˓˛ˋ˒ˑ˚ˈ˔˕ˑǡ˒˓ˈˇˋˎˋ˒ˑ˔ˈˍˑˬ˃ˋˊ˅˓˛ˈː˃ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˬ˃ǡ˔ˑ˙ˈˎˇ˃˔ˈ˔˒˓ˈ˚ˋ
ː˃˕˃ˏˑ˛ːˑˋˊˎˈˆ˖˅˃˰ˈː˃ːˈˋ˔˒˓˃˅ːˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ

ʙˑˎˍ˃˅ˇˈˎˑˇ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ˄ˋ˕˓ˈ˄˃ˎˑˇ˃˔ˈˍˑː˕˓ˑˎˋ˓˃ǫ
ʝˇˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ː˃ˑ˅˃˒˓˃˛˃˰ˈǡ˅ˑː˃ˬˑ˒˛˕˃˗ˑ˓ˏ˃˄ˋˏˑˉˈˎˇ˃ˆˎ˃˔ˋǣʧ˕ˑˈ
ˏˑˉːˑ ˒ˑˏ˃ˎˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑǡ ˃ ˒˓ˋ˕ˑ˃ ˇ˃ ˔ˈ ˒ˑ˔˕ˋˆːˈ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕
ȋ˓ˈ˒˓ˈˊˈː˕˃˕ˋ˅ˈː ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍǡ ˔ˎ˖˚˃ˈː ˋˊ˄ˑ˓ȌǤ ʜˑǡ ˔ˈ˒˃ˍ ːˈˋˊ˄ˈˉː˃ ˈ ˋ
˅ˋˊ˖ˈˎː˃˕˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃ ː˃ ˆˑ˕ˑ˅ˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ ˔ˑ ˍˑˬ˃ ˄ˋ ˕˓ˈ˄˃ˎˑ ˇ˃ ˔ˈ
ˑ˕ˍ˓ˋˬ˃˕˔ˋ˕ˈ˅ˋˇˎˋ˅ˋˇˈ˗ˈˍ˕ˋǡˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˇˋˏˈːˊˋˋ˕ˈǡ˗˖ːˍ˙ˋˑːˋ˓˃˰ˈ
ˋˇ˓Ǥ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Маркетинг ориентираните друштва отсекогаш
се окупирани со квалитетот на производот
- услугата, TQM - претставува менаџмент
филозофија на континуирано подобрување
на квалитетот водено од менаџментот, со цел
да се задоволат потребите на потрошувачите.
Реакциите на потрошувачите се најдобра
мерка и индикатор за квалитетот на произ-
водот - услугата. Се верува дека задоволст-
вото на потрошувачот е најважното барање за
долгорочниот успех на друштвото и дека ова
задоволство бара друштвото да го фокусира
работењето кон потребите на потрошувачот.

98
 КОНТРОЛА НА КВАЛИТЕТОТ ТЕМА 5
ʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˊ˃ˊˈˏ˃ ˇˈˎ ˑˇ ˅˓ˈˏˈ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ
ˋ ˖˔ˎˑ˅˖˅˃ ˔ˑˊˇ˃˅˃˰ˈ ˊː˃˚ˋ˕ˈˎˈː ˇˈˎ ː˃ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǤ
ʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˅ˎˋˬ˃ˈ ˅˓ˊ ˙ˈˎˋː˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ ː˃ ˓˃˄ˑ˕˃˕˃Ǥ
ʞˑˆˑˎˈˏˋ˕ˈːˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋˇˑ˅ˈˇ˖˅˃˃˕ˇˑ˒ˑ˓˃˔˕ː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˕ˈˑˇ˔˕˓˃ː˃
ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǡ ˃ ˑ˅˃ ˒˃ˍ ˋˏ˃ ːˈˆ˃˕ˋ˅ˈː ˑˇ˓˃ˊ ˅˓ˊ ˖ˆˎˈˇˑ˕ ː˃ ˗ˋ˓ˏ˃˕˃
ˋˏ˃ˬˮˋ ˒˓ˈˇ˅ˋˇ ˇˈˍ˃ ˖˔˒ˈ˘ˑ˕ ˅ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑ ˊ˃˅ˋ˔ˋ ˑˇ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕Ǥ ʏǡ
ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕˔ˑˊˇ˃˅˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋǤ

ʞ˓ˈˇˏˈ˕ˋˊː˃˚ˈ˰ˈː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃
ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕
ʙˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋ˔ˈˍˑˬ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˛˕ˑˬ˃ː˃˒˖˛˕˃
Илустрација 56 Лабараториска
˗˃˄˓ˋˍ˃˕˃ǡ ˇ˃ ˆˑ ˋˏ˃ ˒˓ˈˇ˅ˋˇˈːˋˑ˕ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ ˖˕˅˓ˇˈː ˔ˑ ˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋ˕ˈ ˋ
контрола на квалитет
˔˒ˈ˙ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˋ˕ˈǤʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃˄ˋˇˈ˒˓ˈ˅ˈː˕ˋ˅ː˃ˏˈ˓ˍ˃ǡˍˑˬ˃˕˓ˈ˄˃
ˇ˃˔˒˓ˈ˚ˋˇ˃˔ˈˬ˃˅˃˕ˆ˓ˈ˛ˍˋˍ˃ˬ˗ˋː˃ˎːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˋː˃˕˃ˍˑ˅ː˃˚ˋː
ˇ˃ˆˑ˔˅ˈˇˈ˅ˑː˃ˬˏ˃ˎ˃ˏˈ˓˃˖ːˋ˛˕˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋ˕ˈˋˋˊˎˋ˛ːˑ˕ˑ
˕˓ˑ˛ˈ˰ˈ ː˃ ˚ˑ˅ˈ˚ˍˋˑ˕ ˕˓˖ˇǤ ʞˑ˓˃ˇˋ ˕ˑ˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˈ
ː˃˔ˑ˚ˈː˃ˍˑː˒˓ˑ˅ˈ˓ˍ˃ǣ

 ː˃˔˖˓ˑ˅ˋːˋ˕ˈˋˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋ˕ˈˊ˃ˇ˃˔ˈˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋ˒ˑ˕˓ˈ˄ˈːˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˈː
˔ˑ˔˕˃˅ˋˇˋˏˈːˊˋˋǢ
 ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˅ˑ˕ˈˍǡˊ˃ˇ˃˔ˈˑ˙ˈːˋˋ˔˒˓˃˅ːˑ˔˕˃ː˃ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˋ˕ˈǢ
Илустрација 57: Лабараторија
 ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˈˇˈːˋˇˈˎˑ˅ˋǡː˃˗ˋː˃ˎːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǢ
 ː˃˃ˎ˃˕ˋ˕ˈ˛˕ˑ˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕˃˕˅ˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǤ
ʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ ˆˎ˃˅ːˑ ˈ ː˃˔ˑ˚ˈː˃ ˍˑː  Контролата на квалитет
треба да обезбеди секој
˒˓ˑ˅ˈ˓ˍ˃ː˃˔ˎˈˇːˋ˅ˈˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋǣ производ што ја напушта
фабриката, да го има
 ˗˖ːˍ˙ˋˑː˃ˎːˋǡ предвидениот квалитет
 ˋˊˆˎˈˇǡ утврден со стандардите и
спецификациите.
 ˕˓˃ˬːˑ˔˕ˋ
 ˇˋˏˈːˊˋˋǤ  Контролата на квалитетот е
насочена кон проверка:
ʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ˍ˃ˍˑ˛˕ˑ˔˒ˑˏˈː˃˅ˏˈˊ˃ˊˈˏ˃ˇˈˎˑˇ˅˓ˈˏˈ˕ˑ
 на суровините и
ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑˋ˖˔ˎˑ˅˖˅˃˔ˑˊˇ˃˅˃˰ˈː˃ˊː˃˚ˋ˕ˈˎˈːˇˈˎˑˇ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ материјалите;
ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǤ  на производство во тек;
ʔˍˑːˑˏ˔ˍˑ˕ˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈ ː˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˇˑ˃ˣ˃ ˇˑ ˋˊ˓˃ˊ  на произведени делови,
ˍˑˆ˃ǣ на финалните производи;
 на алатите што
ͳǤ ʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˅ˎˋˬ˃ˈ ˅˓ˊ ˙ˈˎˋː˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ се користат во
ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǤ ʞˑˆˑˎˈˏˋ˕ˈ ːˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋ ˍ˃ˬ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ производството.
ˇˑ˅ˈˇ˖˅˃˃˕ˇˑ˒ˑ˓˃˔˕ː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˕ˈˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǡ˃ˑ˅˃
 Контролата на квалитетот
˒˃ˍˋˏ˃ːˈˆ˃˕ˋ˅ˈːˑˇ˓˃ˊ˅˓ˊ˖ˆˎˈˇˑ˕ː˃˗ˋ˓ˏ˃˕˃˅ˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑǤ
на производството главно е
ʹǤ ʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˆˑ ˔˒˓ˈ˚ˋ ːˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑ˕ˑ насочена кон проверка на
˕˓ˑ˛ˈ˰ˈ ː˃ ˕˓˖ˇ ˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡ ˒˓ˈˍ˖ ˄ˎ˃ˆˑ˅˓ˈˏˈːˑ ˑˇˇˈˎ˖˅˃˰ˈ ː˃ следниве карактеристики:
ːˈˋ˔˒˓˃˅ːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ  функционални
карактеристики,
 изглед;
 трајност и
 димензии.

99
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

ʞ˓ˋː˙ˋ˒ˋˋˏˈ˕ˑˇˋː˃
ˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕
ʝ˔ːˑ˅ˈː ˒˓ˋː˙ˋ˒ ˊ˃ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˈ ˇ˃ ˔ˈ
ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕ˇ˃ˑˇˆˑ˅˃˓˃ː˃ˑːˑˬ˛˕ˑˈ˒˓ˈˇ˅ˋˇˈː
˅ˑ ˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋ˕ˈ ˋ ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˋ˕ˈǡ ˃ ˒˓ˋ˕ˑ˃ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˆˋ ˖˔ˎˑ˅˖˅˃
ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ˇ˃˄ˋˇ˃˕˛˕ˑ˒ˑˏ˃ˎˋǤʖ˃ˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˰ˈː˃ˑ˅ˑˬ˒˓ˋː˙ˋ˒˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑ
ˈˇ˃˔ˈ˅ˑˇˋ˔ˏˈ˕ˍ˃ǣ

ͳǤ ʖ˃ˏˑˏˈː˕ˑ˕˅ˑˍˑˬˮˈ˔ˈ˅˓˛ˋˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕Ǣ
ʹǤ ʖ˃ˑ˒˗˃˕ːˑ˔˕˃ː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃Ǣ
͵Ǥ ʖ˃ˏˈ˔˕ˑ˕ˑː˃ˍˑˈˮˈ˔ˈ˅˓˛ˋˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ˋ
ͶǤ ʖ˃ˏˈ˕ˑˇˋ˕ˈː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃Ǥ
ͳǤʝˇ˔˕ˑˬ˃ˎˋ˛˕ˈː˃ˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ˔˕˃˒˓ˈ˒ˑ˓˃˚ˎˋ˅ˑˈˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ˇ˃˔ˈ
˅˓˛ˋ˒ˑ˓ˈ˕ˍˑǡ˃˕ˑ˃ˊː˃˚ˋˇ˃˔ˈˍˑː˕˓ˑˎˋ˓˃˃˕˔˃ˏˑˆˑ˕ˑ˅ˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ
ʛˈˣ˖˕ˑ˃ǡːˋˊ˃˔ˎ˖˚˃ˋ˒ˑˍ˃ˉ˖˅˃˃˕ˇˈˍ˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ˮˈˏˑˉˈˇ˃ˬ˃ˑ˔˕˅˃˓ˋ
˔˅ˑˬ˃˕˃ ˊ˃ˇ˃˚˃ ˃ˍˑ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˒ˑ˚ˈ˔˕ˑǡ ˒˓ˈˇ ˔ˈˍˑˬ˃ ˋˎˋ ˒ˑ ˔ˈˍˑˬ˃ ˋˊ˅˓˛ˈː˃
ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˬ˃Ǥʡ˃ˍ˃ː˃˒˓ˋˏˈ˓ǡˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ˇ˃˔ˈ˅˓˛ˋ˒ˑ˔ˈˍˑˬ˃ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˬ˃˔ˑ
˙ˈˎˇ˃˔ˈ˔˒˓ˈ˚ˋː˃˕˃ˏˑ˛ːˑ˕ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃˰ˈː˃ːˈˋ˔˒˓˃˅ːˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˑˇ
ˑˇːˑ˔ːˋ˕ˈ ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˋǤ ʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˒˓ˈˇ ˊ˃˒ˑ˚ː˖˅˃˰ˈ ː˃
ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˋ˕ˈȋː˃˒˓ˋˏˈ˓ǡ˒˓ˈˇ˄ˑˬ˃ˇˋ˔˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕ȌǤʑˑˑːˋˈ˔ˎ˖˚˃ˋ
ˍˑˆ˃˒ˑ˔˕ˑˋˑ˒˃˔ːˑ˔˕˔ˑ˔ˎˈˇː˃˕˃ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˬ˃ˇ˃˔ˈ˒ˑˍ˓ˋˬ˃˕ːˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋ˕ˈ
ˍ˃ˬ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǡː˃˔˕˃ː˃˕ˋ˅ˑ˒˓ˈ˕˘ˑˇːˋ˕ˈˑ˒ˈ˓˃˙ˋˋǡˋˎˋ˅ˑ˔ˎ˖˚˃ˋ˕ˈˍˑˆ˃
ːˈˋ˔˒˓˃˅ːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˑˇ˒˓ˈ˕˘ˑˇːˋ˕ˈˑ˒ˈ˓˃˙ˋˋˏˑˉ˃˕ˇ˃˒˓ˈˇˋˊ˅ˋˍ˃˃˕
ˑ˛˕ˈ˕˖˅˃˰ˈ ː˃ ˑ˒˓ˈˏ˃˕˃ ˅ˑ ː˃˓ˈˇːˋ˕ˈ ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˋǤ ʙˑˆ˃ ˔ˈ ˅ˑ ˒˓˃˛˃˰ˈ
ˆˑ˕ˑ˅ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈ˅ːˋˏ˃˅˃˕ˋˈˇ˃ːˈˆˑː˃˒˖˛˕˃˕ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ
˄ˈˊˇ˃˄ˋˇ˃˕˒ˑˇˎˑˉːˋː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ǡˊˑ˛˕ˑːˈˋ˔˒˓˃˅ːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˛˕ˑ
˄ˋ˔ˈː˃˛ˎˈˍ˃ˬˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˏ˖˛˕ˈ˕˃˕ː˃˖ˆˎˈˇˑ˕ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˋˏˑˉ˃˕ˇ˃
˒˓ˈˇˋˊ˅ˋˍ˃˃˕ˇˑ˒ˑˎːˋ˕ˈˎːˋ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǤ
ʹǤ ʠ˒ˑ˓ˈˇ ˑ˒˗˃˕ːˑ˔˕˃ ː˃ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǡ ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃
ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ˙ˈˎˑ˔ː˃ˋˎˋˇˈˎ˖ˏː˃Ǥʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ˍ˃ˍˑ˛˕ˑ˄ˈ˛ˈˋ˔˕˃ˍː˃˕ˑ
˒˓ˈˇˋˊ˅ˋˍ˖˅˃ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǡ ˍˑˋ ːˈ ˔ˈ ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ ˒˓ˑˇ˖ˍ˕ˋ˅ːˋ ˅ˑ ˔ˏˋ˔ˎ˃
ˇ˃ ˬ˃ ˊˆˑˎˈˏ˃˕ ˅˓ˈˇːˑ˔˕˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǤ ʖ˃ ˇ˃ ˔ˈ ˑ˒˓ˈˇˈˎˋ ˑ˒˗˃˕ːˑ˔˕˃
ː˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˋˏ˃ ˒˓ˈˇ˅ˋˇ ˒˓ˋ˓ˑˇ˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ
˒˓ˑ˙ˈ˔ˋǤʞ˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ˔ˑ˒ˑˏ˃ˎ˃˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡˑ˄ˋ˚ːˑːˈ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃˃˕˙ˈˎˑ˔ː˃
ˍˑː˕˓ˑˎ˃ǡ ˍˑˬ˃ ˒˓ˈˇˋˊ˅ˋˍ˖˅˃ ˅ˋ˔ˑˍˋ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǤ ʗ˔˕ˑ ˕˃ˍ˃ ːˈ ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃˃˕
˙ˈˎˑ˔ː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ːˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ˛˕ˑ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕˅ˑˆˑˎˈˏˋˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅˃
ː˃ˈˇːˑ˓ˑˇː˃ˏ˃˔˃˔ˑ˔˕˃˅ˈː˃ˑˇ˔ˋ˕ˈˇˈˎˑ˅ˋȋ˛ˈˮˈ˓ǡ˙ˈˏˈː˕ǡˉˋ˕ˑǡ˛˃ˬˍˋ
ˋˇ˓ǤȌǤ
͵Ǥʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˅˓˛ˋː˃˓˃ˊːˋ
ˏˈ˔˕˃ˋ˕ˑ˃ǣː˃ˏˈ˔˕ˑ˕ˑˍ˃ˇˈ˛˕ˑ˔ˈˋˊ˅˓˛˖˅˃ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˬ˃˕˃ǡː˃˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎːˑ
ˏˈ˔˕ˑ ˊ˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃ǡ ˍ˃ˬ ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˑ˕ ː˃ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋ˕ˈ ˋ ˇˈˎˑ˅ˋ˕ˈ ˋ ˍ˃ˬ
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ː˃ ˆˑ˕ˑ˅ˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ ʠˈˍˑˈ ˑˇ ː˃˅ˈˇˈːˋ˅ˈ ˏˈ˔˕˃ ˋˏ˃ ˔˅ˑˋ
˒˓ˈˇːˑ˔˕ˋˋːˈˇˑ˔˕˃˕ˑ˙ˋˋ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋ˓ˈ˒ˈ˓ˍ˖˔ˋˋ˅˓ˊˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ˔˕˃ː˃
ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃Ǥ
ͶǤʖ˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕˃˕˓˃ˊːˋˏˈ˕ˑˇˋǡˍˑˋ˄ˋˏˑˉˈˎˈ
ˇ˃˔ˈˆ˓˖˒ˋ˓˃˃˕˅ˑːˈˍˑˎˍ˖ˆ˓˖˒ˋˋ˕ˑ˃ǣ

ͳǤ ʑˋˊ˖ˈˎːˋˏˈ˕ˑˇˋǢ

100
 КОНТРОЛА НА КВАЛИТЕТОТ ТЕМА 5
ʹǤ ʛˈ˕ˑˇˋˊ˃ˏˈ˓ˈ˰ˈː˃ˇˋˏˈːˊˋˋ˕ˈǢ
͵Ǥ ʡˈ˔˕ˋ˓˃˰ˈȋˋ˔˒ˋ˕˖˅˃˰ˈȌː˃˗˖ːˍ˙ˋˑːˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǢ
ͶǤ ʗ˔˒ˋ˕˖˅˃˰ˈ ː˃ ˘ˈˏˋ˔ˍˋˑ˕ ˔ˑ˔˕˃˅ ˋ ˗ˋˊˋ˚ˍˋ˕ˈ ˔˅ˑˬ˔˕˅˃ ː˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǤ
ʗˊ˄ˑ˓ˑ˕ː˃ˏˈ˕ˑˇˋ˕ˈˊ˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ˈˇˋˍ˕ˋ˓˃ːˑˇ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˑ˔˕ˋ˕ˈː˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕ˋˑˇ˅ˋˇˑ˕ˋˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ˕ˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ˛˕ˑ˕˓ˈ˄˃ˇ˃
˔ˈˍˑː˕˓ˑˎˋ˓˃˃˕Ǥʦˈ˔˕ˑǡˊ˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˈˇˈː˅ˋˇː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˏˑˉˈˇ˃˔ˈ
ˬ˃˅ˋ ˒ˑ˕˓ˈ˄˃ ˑˇ ˍˑˏ˄ˋːˋ˓˃ːˑ ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈ ː˃ ˒ˑ˅ˈˮˈ ˏˈ˕ˑˇˋ ˊ˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃ǡ
˒˓ˋ ˛˕ˑ ˅ˋˊ˖ˈˎː˃˕˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃ ˔ˈ ˬ˃˅˖˅˃ ˓ˈ˚ˋ˔ˋ ˄ˈˊ ˋ˔ˍˎ˖˚ˑˍǤ ʠˈˍˑˬ˃ ˑˇ
ˏˈ˕ˑˇˋ˕ˈ˄˃˓˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ˅˓ˈˏˈˊ˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈǡ˃ːˆ˃ˉˋ˓˃ˎ˖ˣˈˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǥ
ʡ˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ ˊ˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ ˄ˋ ˏˑˉˈˎˑ ˊː˃˚ˋ˕ˈˎːˑ ˇ˃ ˔ˈ
ː˃ˏ˃ˎ˃˕˔ˑ˖˒˓ˑ˔˕˖˅˃˰ˈː˃ːˈˬˊˋː˃˕˃˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃ˋ˔ˑ˔ˍ˓˃˕˖˅˃˰ˈː˃˅˓ˈˏˈ˕ˑ
ˊ˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃Ǥ Илустрација 58: Контрола
на квалитет на стока со
репрезентативен примерок
ʞˑ˔˕˃˒ˍ˃˔ˑˑˇˇˈˎːˋːˈˋ˔˒˓˃˅ːˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ
ʖ˃ˇ˃˚˃ ː˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ǡ ˍ˃ˍˑ ˛˕ˑ ˅ˈˮˈ ˄ˈ˛ˈ ˋ˔˕˃ˍː˃˕ˑ ˈ  За контрола на квалитетот се
користат разни методи:
ˇ˃ ˔ˈ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋ ˔ˑˊˇ˃˅˃˰ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˔ˑ ˒˓ˑ˒ˋ˛˃ːˋ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋǤ
ʛˈˣ˖˕ˑ˃ǡˋ˒˓ˋː˃ˬ˖˔˒ˈ˛ːˑˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃˰ˈː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃˔ˈ˔ˎ˖˚˖˅˃ːˈˍˑˈ - Визуелни методи;
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ˑˇ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ ˇ˃ ˔ˈ ˑˇˇˈˎˋ ˑˇ ˏ˃˔˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˍ˃ˍˑ - Методи за мерење на
ːˈˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ːˑ ˋ ˅˃ˍ˅˃˕˃ ˔ˋ˕˖˃˙ˋˬ˃ ˄ˋ ˏˑˉˈˎˑ ˇ˃ ˔ˈ ˔ˏˈ˕˃ ˍ˃ˍˑ ˒ˑˇˑ˄˓˃ǡ димензиите;
ˑ˕ˍˑˎˍ˖ːˈˋ˔˒˓˃˅ːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˇ˃ˆˑː˃˒˖˛˕˃˕ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˋˇ˃˔ˈː˃ˬˇ˃˕ - Тестирање (испитување)
на функционирањето на
˅ˑ˓˃˙ˈ˕ˈː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈˋ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ
производите;
ʜˑǡˆ˓ˋˉ˃˕˃ˊ˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ˊ˃˅˃ˍ˃ˑˇˇˈˎˈːˋːˈˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ːˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ - Испитување на хемискиот
ːˈ ˒˓ˈ˔˕˃ː˖˅˃Ǥ ʠˈˍˑˬ˃ ˈˇˋːˋ˙˃ ˑˇ ˑˇˇˈˎˈːˑ˕ˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ːˈˋ˔˒˓˃˅ːˋ состав и физичките
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈˍˎ˃˔ˋ˓˃ǡˍ˃ˍˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˛˕ˑ˄ˋˏˑˉˈˎˇ˃˔ˈ˒ˑ˒˓˃˅ˋ својства на производите

Илустрација 59: Шематски приказ на постапка со неисправен производ

101
 ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ˋˎˋ ˍ˃ˍˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ ˛˕ˑ ˄ˋ ˕˓ˈ˄˃ˎˑ ˇ˃ ˔ˈ ˑ˕˗˓ˎˋ ˍ˃ˍˑ ːˈ˒ˑ˒˓˃˅ˎˋ˅Ǥ
ʞ˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˑˇ˒˓˅˃˕˃ˆ˓˖˒˃˄ˋ˕˓ˈ˄˃ˎˑˇ˃˔ˈ˅˓˃˕˃˕˅ˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǡ
ˊ˃ˇ˃˔ˈˑ˕˔˕˓˃ː˃˕ːˈˋ˔˒˓˃˅ːˋ˕ˈˋ˒ˑ˕ˑ˃ˍ˃ˍˑˋ˔˒˓˃˅ːˋˇ˃˔ˈ˅ˍˎ˖˚˃˕˅ˑ
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑː˃ˋ˔˒˓˃˅ːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤʠ˖ˇ˄ˋː˃˕˃ː˃ˑ˅ˋˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˛˕ˑ
ːˈˏˑˉ˃˕ˇ˃˄ˋˇ˃˕˒ˑ˒˓˃˅ˈːˋˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ˓˃ˊˎˋ˚ː˃Ǥʡˋˈ˄ˋ˕˓ˈ˄˃ˎˑˇ˃
˄ˋˇ˃˕ˍˑ˓ˋ˔˕ˈːˋ˅ˑˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˊ˃ːˈˍˑˬ˃ˇ˓˖ˆ˃ː˃ˏˈː˃ˋˎˋǡ˒˃ˍǡˇ˃˄ˋˇ˃˕
˒˓ˑˇ˃ˇˈːˋˍ˃ˍˑˑ˕˒˃ˇˈːˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎǤ
ʞˑˆˑˎˈˏˋ˕ˈ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅˃ ːˈˋ˔˒˓˃˅ːˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˬ˃ ˅ˎˑ˛˖˅˃˃˕
ˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ˔˕˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǡːˈˊ˃˅ˋ˔ːˑˑˇ˕ˑ˃ˇ˃ˎˋ˒ˑ˔˕ˑˋˏˑˉːˑ˔˕
˕ˋˈ ˇ˃ ˄ˋˇ˃˕ ˒ˑ˒˓˃˅ˈːˋ ˋˎˋ ˇ˃ ˔ˈ ː˃ˬˇˈ ˍ˖˒˖˅˃˚ ˊ˃ ːˋ˅Ǥ ʞˑ˒˓˃˅ˍ˃˕˃ ː˃
˅˃ˍ˅ˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˄˃˓˃ ˇˑ˒ˑˎːˋ˕ˈˎːˑ ˅ˎˑˉ˖˅˃˰ˈ ˕˓˖ˇ ˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡ ˃ ˔ˑ
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ː˃ːˈˋ˔˒˓˃˅ːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˍ˃ˍˑˑ˕˒˃ˇːˋˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋːˋˍˑˆ˃˛
ːˈˏ˃ ˇ˃ ˔ˈ ˇˑ˄ˋˈ ˙ˈː˃ǡ ˔ˑ ˍˑˬ˃ ˄ˋ ˏˑˉˈˎˑ ˇ˃ ˔ˈ ˒ˑˍ˓ˋˬ˃˕ ː˃˒˓˃˅ˈːˋ˕ˈ
˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǤ

ʠ˕˃ːˇ˃˓ˇˋː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕
ʜˈˏˑˉˈˇ˃ˋˏ˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˄ˈˊ˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋǤʠ˕˃ːˇ˃˓ˇˋ˕ˈˆˑ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕
˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ˑ˕ ˍˑˬ ˈ ˒ˑ˔˃ˍ˖˅˃ːǤ ʠ˕˃ːˇ˃˓ˇˋ˕ˈ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕ ːˋ˅ˑ˃ ː˃
ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈǤʡˋˈ˔ˈˍ˓ˋ˕ˈ˓ˋ˖ˏˋ˔ˑˍˑˋ˔ˈˏˈ˓ˋ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ˑ˕Ǥʑˑ˒ˎ˃ːˋ˓˃˰ˈ˕ˑ
˔ˈ ˗ˑ˓ˏ˖ˎˋ˓˃˃˕ ˙ˈˎˋǡ ˒ˑˎˋ˕ˋˍˋ ˋ ˒ˎ˃ːˑ˅ˋ ˍˑˋ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˑ˚ˈˍ˖˅˃ ˇ˃ ˆˋ
ˑ˔˕˅˃˓ˋǡ ˃ ˕ˑˍˏ˖ ˕ˋˈ ˙ˈˎˋǡ ˒ˑˎˋ˕ˋˍˋ ˋ ˒ˎ˃ːˑ˅ˋ ˔˕˃ː˖˅˃˃˕ ˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋ ː˃
ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃Ǥ ʞˑːˈˍˑˆ˃˛ ˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋ˕ˈ ˔ˈ ˏːˑˆ˖ ˍˑːˍ˓ˈ˕ːˋǡ ˋˊ˓˃ˊˈːˋ ˅ˑ
˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǡ˒˓ˋ˘ˑˇǡ˓˃˄ˑ˕ːˋ˚˃˔ˑ˅ˋǤʓ˓˖ˆ˒˃˕˕ˋˈ˔ˈˍ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ːˋ˒ˑ˔˅ˑˬ˃˕˃
˒˓ˋ˓ˑˇ˃ˋˊ˓˃ˊˈːˋˍ˃ˍˑˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˰ˈː˃ˏˑ˓˃ˎˑ˕ˏˈˣ˖˅˓˃˄ˑ˕ˈːˋ˕ˈǡ˖˔˒ˈ˘ˑ˕
ː˃ˈˇː˃˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇ˃ǡ˖ː˃˒˓ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃ˑˇːˑ˔ˋ˕ˈ˔ˑˬ˃˅ːˑ˔˕˃ˋ˔ˎǤ
ʠ˕˃ːˇ˃˓ˇˋ Ȃ ːˋ˅ˑ ː˃ ˑ˚ˈˍ˖˅˃ːˋ ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ˋ ˑˇ ˔ˈˍˑˬ ˅˓˃˄ˑ˕ˈː ˅ˑ
ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˋˍ˓ˋ˕ˈ˓ˋ˖ˏ˔ˑˍˑˬ˔ˈˏˈ˓ˋ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ˑ˕Ǥ
ʞˑ˔˕ˑˬ˃˕ ːˈˍˑˎˍ˖ ː˃˚ˋːˋ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˍˑˋ ˔ˈ ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˃˕ ˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋ˕ˈǤ
ʡˋˈ ˆˋ ˑˇ˓˃ˊ˖˅˃˃˕ ˒ˎ˃ː˔ˍˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ː˃ ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ ˋ ː˃ ːˈˆˑ˅ˋ˕ˈ
ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑːˋ ˈˇˋːˋ˙ˋǤ ʞˑ˕ˈ˛ˍˑ˕ˋˋ ˔ˈ ˬ˃˅˖˅˃˃˕ ˍ˃ˬ ˏˈ˓ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃
ˍ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ːˋ˕ˈ ˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋǡ ˍˑˋ ˔ˈ ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ ˅˃ˉːˋ ˊ˃ ˖˔˒ˈ˘ˑ˕ ː˃ ˔ˈˍˑˈ
˔ˑ˅˓ˈˏˈːˑˇ˓˖˛˕˅ˑǤ
ʗˊ˓˃ˊˑ˕ ˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋˊ˃˙ˋˬ˃ ˅ˑ ˔˅ˑˬ˃˕˃ ˑ˔ːˑ˅˃ ˆˑ ˋˏ˃ ˃ːˆˎˋ˔ˍˋˑ˕ ˊ˄ˑ˓
˔˕˃ːˇ˃˓ˇǡ ˍˑˬ ˑˊː˃˚˖˅˃ ːˈ˛˕ˑ ːˑ˓ˏ˃ˎːˑǡ ˛˕ˑ ˔ˎ˖ˉˋ ˍ˃ˍˑ ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍ ˋˎˋ
ˏˈ˓ˋˎˑ˔ˑˍˑˈˮˈ˔ˈˏˈ˓˃˕ˋˎˋˮˈ˔ˈ˔˒ˑ˓ˈˇ˖˅˃˃˕˔˅ˑˬ˔˕˅˃˕˃ˋˎˋ˅˓ˈˇːˑ˔˕ˋ˕ˈ
ː˃ ˑˇˇˈˎːˋ ˒˓ˈˇˏˈ˕ˋ ˋˎˋ ˒ˑˬ˃˅ˋǤ ʞˑˇ ˔˕˃ːˇ˃˓ˇ ˔ˈ ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ ˖˕˅˓ˇˈː
ˍ˓ˋ˕ˈ˓ˋ˖ˏ ˛˕ˑ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˆˑ ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˃˕ ˑˇˇˈˎːˋ ˔˅ˑˬ˔˕˅˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕
Ǧ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ǡ ˗ˑ˓ˏ˃ǡ ˇˋˏˈːˊˋˋ ˋˎˋ ˒ˑ˔˕˃˒ˍˋ˕ˈ ː˃ ˚˖˅˃˰ˈǡ ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ ˋ
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕Ǥʹ͹
ʝ˔ːˑ˅ːˋ˕ˈ˙ˈˎˋː˃˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃˔ˈ˔ˑ˔˕ˑˬ˃˕˅ˑ˖ː˃˒˓ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃ǣ

 ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǡ ˒ˑ˔˕˃˒ˍˋ˕ˈ ˋ ˖˔ˎ˖ˆˋ˕ˈ ˒˓ˈˍ˖

ˇˈ˗ˋːˋ˓˃˰ˈ ː˃ ːˋ˅ːˋ˕ˈ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ ˍˑˋ ˬ˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˃˕
ːˋ˅ː˃˕˃˔˒ˑ˔ˑ˄ːˑ˔˕ˇ˃ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˃˕ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˄˃˓˃˰˃Ǣ
 ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ː˃ ˉˋ˅ˑ˕ˑ˕ ˋ ˊˇ˓˃˅ˬˈ˕ˑ ː˃ ˎ˖ˣˈ˕ˑǡ ˄ˈˊ˄ˈˇːˑ˔˕˃ ː˃

Илустрација 60: ISO – ˋˏˑ˕ˑ˕ˋˊ˃˛˕ˋ˕˃ː˃ˉˋ˅ˑ˕ː˃˕˃˔˓ˈˇˋː˃ˋ˒˓ˋ˓ˑˇ˃˕˃Ǣ

производство
27 Спасов С., Талеска В., и Марков Т., Економика и организација на претпријатијата, за II
година, економска струка, Скопје, 1992, стр.
102
 КОНТРОЛА НА КВАЛИТЕТОТ ТЕМА 5
 ˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑ˔˕˃ˋ˓˃˙ˋˑː˃ˎːˑ˔˕˃˅ˑˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˚ˑ˅ˈ˚ˍ˃˓˃˄ˑ˕ː˃  Изразот стандардизација
˔ˋˎ˃ǡˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋˋˈːˈ˓ˆˋˬ˃˅ˑ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑˋ˓˃ˊˏˈː˃ означува нешто нормално,
ː˃˔˕ˑˍˋǢ што служи како примерок
или мерило, со кое ќе се
 ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˕˃ ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ ˔ˑ ˔˕ˑˍˋ ˋ ˖˔ˎ˖ˆˋ ˔ˑ ˑ˕˔˕˓˃ː˖˅˃˰ˈ ː˃
мерат или ќе се споредуваат
˒˓ˈ˚ˍˋ˕ˈ˅ˑ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ʹͺ својствата или вредностите
ʞˑ˔˕ˋˆː˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˅ˋ˔ˑˍ ˔˕ˈ˒ˈː ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ ˔° ˒ˑ˅ˈˮˈ ˇˑ˄ˋ˅˃ ː˃ на одделни предмети или
ˊː˃˚ˈ˰ˈǡˊ˃˓˃ˇˋ˔°˒ˑˆˑˎˈˏ˃˕˃ˍˑːˍ˖˓ˈː˕ːˑ˔˕ː˃˔˅ˈ˕˔ˍˋˑ˕˒˃ˊ˃˓Ǥʖ˃˅ˎˈˊ појави.
ː˃˔˅ˈ˕˔ˍˋˑ˕˒˃ˊ˃˓ːˈˈˇˑ˅ˑˎˈː˔˃ˏˑˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕˕˖ˍ˖ˋˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˑ˒ˑˊː˃˕
ˇˑˍ˃ˊ˅ˑ˅ˋˇː˃˔ˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕Ǥ
Ȃ˔˕˃ːˇ˃˓ˇ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˈˇˋː˔˕˅ˈː˔˕˃ːˇ˃˓ˇǡˍˑˬˏˑˉˈˇ˃˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕ˋ  Под стандард се подразбира
ˊ˃˔ˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃ː˃ˏˈː˃˳ˏˈː˕ˑ˕Ǥʡˑˬˆˋˋˏ˃˒˓ˈˇ˅ˋˇǣ утврден критериум што треба
 ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃˛˕ˑ˒ˑˆˑˎˈˏ˄˓ˑˬˊ˃ˇˑ˅ˑˎːˋˍ˖˒˖˅˃˚ˋǢ да го задоволат одделни
својства на производот:
 ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˰ˈː˃˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǢ
 квалитет,
 ˑ˙ˈː˖˅˃˰ˈː˃˔˒ˑ˔ˑ˄ːˑ˔˕˃ː˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑǤ
 форма,
ʞ˓ˈˇːˑ˔˕ˋˑˇˋˏ˒ˎˈˏˈː˕˃˙ˋˬ˃ː˃Ǧ˔˕˃ːˇ˃˓ˇˑ˕ǣ  димензии
 постапки за чување,
 ˒ˑˆˑˎˈˏ˃ˑˇˆˑ˅ˑ˓ːˑ˔˕ˋ˔˅ˈ˔˕ː˃˅˓˃˄ˑ˕ˈːˋ˕ˈǢ
 пакување,
 ˒ˑˇˑ˄˓ˑˋ˔ˍˑ˓ˋ˔˕˖˅˃˰ˈː˃˓˃˄ˑ˕ːˑ˕ˑ˅˓ˈˏˈˋ˓ˈ˔˖˓˔ˋ˕ˈǢ
 транспорт.
 ˊˆˑˎˈˏˈː˔˕ˈ˒ˈːː˃ˊ˃ˇˑ˅ˑˎːˋˍ˖˒˖˅˃˚ˋǢ
 ˊˆˑˎˈˏˈːˋˏˑˉːˑ˔˕ˋˊ˃˒ˎ˃˔ˏ˃ːǢ
 ˒ˑˏ˃ˎˋˊ˃ˆ˖˄ˋǢ
 ˒ˑˆˑˎˈˏ˒˓ˑ˗ˋ˕Ǣ
 ˍˑː˕ˋː˖ˋ˓˃ːˑ ˖ː˃˒˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˋ ˈ˗ˋˍ˃˔ːˑ˔˕˃ ˅ˑ
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑǤ
ʧ˕ˑˈʜʏʠʠʟǦ˔˕˃ːˇ˃˓ˇǫʖ˃˓˃ˊˎˋˍ˃ˑˇˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˆˑ˕ˑ˅ˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ
ː˃ ˍ˓˃ˬˑ˕ ˑˇ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋˑ˕ ˒˓ˑ˙ˈ˔ǡ ʜʏʠʠʟ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˒˓ˈ˅ˈː˕ˋ˅ˈː
˔ˋ˔˕ˈˏǡˍˑˬˬ˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˄ˈˊ˄ˈˇːˑ˔˕˃ː˃˘˓˃ː˃˕˃˅ˑ˔ˈˍˑˬ˚ˈˍˑ˓ː˃˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕
ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǤʠˈ˓˃ˊ˅ˋ˅˃˒ˑ˔ˈ˄ːˑˊ˃˔ˈˍˑˬ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǡˆ˓˖˒˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ
ˋˎˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˈː˒˓ˑ˙ˈ˔ǡˋ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈˇˈ˗ˋːˋ˓˃ˋ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅ˋ˕˃ˍ˃˛˕ˑ
ˮˈˑˇˆˑ˅˃˓˃ː˃˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋː˃˔ˈˍˑˬ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑˇˇˈˎːˑǤ
ʙ˃ˇˈ˔ˈ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈ˅ˑ˅ˈˇˈʜʏʠʠʟǦ˔ˋ˔˕ˈˏǫ

 ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡ˒˓ˈ˓˃˄ˑ˕ˍ˃ˋ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈǡ
 ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋˇˋ˔˕˓ˋ˄˖˙ˋˬ˃ǡ
 ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ǡˏ˃ˎˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˋ˖ˆˑ˔˕ˋ˕ˈˎ˔˕˅ˑǡ
 ˒˓ˈ˘˓˃ː˄ˈː˃ˋːˇ˖˔˕˓ˋˬ˃ǡ
 ˒ˑˇˆˑ˕ˑ˅ˍ˃ ˋ ˇˋ˔˕˓ˋ˄˖˙ˋˬ˃ ː˃ ˘˓˃ː˃ ˊ˃ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈ ː˃ ˄ˑˎːˋ˙ˋǡ
˘ˑ˕ˈˎˋǡ˓ˈ˔˕ˑ˓˃ːˋǡ˃˅ˋˑː˔ˍˋˋˇ˓˖ˆˋˍˑˏ˒˃ːˋˋǤ
ʙˑˋ˔ˈ˒˓ˈˇːˑ˔˕ˋ˕ˈː˃ʜʏʠʠʟǦ˔ˋ˔˕ˈˏǫ

 ˓ˈˇ˖˙ˋ˓˃˒ˑˬ˃˅˃ː˃˄ˑˎˈ˔˕ˋ˒˓ˈˇˋˊ˅ˋˍ˃ːˋ˔ˑ˘˓˃ː˃ǡ
 ˒ˑˈ˗ˋˍ˃˔ˈːˋː˔˒ˈˍ˙ˋ˔ˍˋː˃ˇˊˑ˓ǡ
 ˊˆˑˎˈˏˈː˃ˍˑːˍ˖˓ˈː˕ːˑ˔˕ː˃ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ː˃˔˅ˈ˕˔ˍˋˑ˕˒˃ˊ˃˓ǡ
 ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ˈ˗ˋˍ˃˔ːˑ˅ˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃ːˑ˅ˋ˕ˈ˘ːˑˎˑˆˋˋˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ
 ˆˑˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˒˓ˑ˗ˋ˕ˑ˕Ǥ

28 Сл.весник на Р. Македонија, број 54, 2002, Закон за стандардизација, член 4, Скопје.

103
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ПРОВЕРЕТЕ ГО ВАШЕТО ЗНАЕЊЕ
1. Што подразбираш под поимот квалитет?
2. Што подразбираш под поимот контрола
на квалитетот?
3. Зошто се јавува потреба од водење
контрола?
4. Кое е значењето на контролата?
5. Колкав дел од производството би
требало да се контролира?
КВИЗ
1. Колкав дел од производството треба да
се контролира?
а) помал дел
б) поголем дел
в) целокупното производство
2. Контролата треба да биде:
а) казнена мерка
б) укажувачка мерка
в) превентивна мерка
3. Поголемите недостатоци во квалитетот
на трудот доведуваат до пораст на:
а) понуди од купувачите
б) барање на понуди од купувачите
104
6. Кои се основни принципи за извршување
на контролата на квалитетот?
7. На кои места може да се врши
контролата на квалитетот?
8. Кои се методите за контрола на квалитет
на производите?
9. Која е постапката со неисправните
производи?
10. Што претставува стандардизација?
в) рекламации од купувачите
4. Според опфатноста контролата може да
биде:
а) општа или посебна
б) целосна или делумна
в) сопствена или туѓа
5. Утврден критериум кој треба да
го задоволат одделни својства на
производот-квалитет, форма, димензии,
постапки за чување, пакување,
транспорт, претставува:
а) истражување
б) стандард
в) тестирање.

РЕЗИМЕ
Својства или особини што ги поседува еден
производ во сообразност со барањата на потро-
шувачот и пазарот. Квалитетот на производот е
синоним на употребната вредност или корис-
ност на стоката.
Од аспект на пазарното производство, ква-
литетот е основно мерило, но не и единствен
услов за освојување на купувачите. Тука во
предвид доаѓаат уште и дизајнот, пакувањето
и начинот на лансирање и продажба на произ-
водот.
Основен принцип за извршување на контро-
лата на квалитетот е да се обезбеди квалитетот
КОНТРОЛА НА КВАЛИТЕТОТ ТЕМА 5
на производот да одговара на оној што е
предвиден во стандардите и спецификациите,
а притоа трошоците што ги условува контролата
да бидат што помали. За остварување на овој
принцип потребно е да се води сметка: за мо-
ментот во кој ќе се врши контролата на квали-
тетот; за опфатноста на контролата; за местото
на кое ќе се врши контролата и за методите на
контролата.
Под стандард се подразбира утврден кри-
териум што треба да го задоволат одделни
својства на производот - квалитет, форма,
димензии или постапките чување, пакување,
транспорт.
105
НАДВОРЕШНО
ТРГОВСКО
РАБОТЕЊЕ 6
ТЕМА
ʞˑ˅ːˋˏ˃˕ˈˎːˑˋˊ˖˚˖˅˃˰ˈː˃˔ˑˇ˓ˉˋːˋ˕ˈː˃ˑ˅˃˃˕ˈˏ˃ˮˈˏˑˉˈ˛ǣ

 ʓ˃ ˆˋ ˑ˄ˬ˃˔ːˋ˛ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ˕ˈ ː˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˑ˕ ˔˕ˑˍˑ˅ˈː

˒˓ˑˏˈ˕Ǣ
 ʓ˃ˆˋ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˛˅ˋˇˑ˅ˋ˕ˈː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǢ
 ʓ˃ ˆˑ ˑ˄ˬ˃˔ːˋ˛ ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ˋ ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˑ˔˕ˋ˕ˈ ː˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ
˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ

ʜ˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ˈː˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕ˋ
ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
ʠ˖˛˕ˋː˃ˋˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋː˃ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˑ˕
˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕
Потсети се:
Што представува внатрешниот стоковен промет?
Кои видови на стоковен промет ги разликуваш?

ʜ˃˒˃˕ˑ˕˒ˑˍˑˬ˔ˈˇ˅ˋˉˋ˔˕ˑˍ˃˕˃ˑˇ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋ˕ˈˇˑ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋ˕ˈ
˔ˈˑˇ˅ˋ˅˃˃˕ˈˇː˃ˋˎˋ˒ˑ˅ˈˮˈˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄ˋǡˑˇːˑ˔ːˑ˓˃ˊˏˈː˃ː˃˔˕ˑˍˋˊ˃
˒˃˓ˋǡˋˑ˄˓˃˕ːˑǤ
ʠ˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ˆˋˑ˒˗˃ˮ˃˔ˋ˕ˈˇˈˬːˑ˔˕ˋǡˍˑˋ˛˕ˑ˖˚ˈ˔˕˅˖˅˃˃˕˅ˑ
ˍ˖˒˖˅˃˰ˈ˕ˑˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥʑˑˑ˄ˎ˃˔˕˃ː˃˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕˔ˈ
˅˓˛ˋ˒˓ˑˏˈː˃ː˃ˑ˄ˎˋˍˑ˕ː˃˒˃˓ˋ˕ˈ˅ˑ˔˕ˑˍ˃Ǥ
ʠ˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕ ˒˓ˑˏˈ˕ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˔˖˄ˎˋˏ˃˕ ː˃ ˔ˋ˕ˈ ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˋ ˑˇ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑˇˑ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ː˃˓˃ˊˏˈː˃˒˓ˈˍ˖˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡ˒˓ˋ˛˕ˑ˔ˈ˅˓˛ˋ
˒˓ˑˏˈː˃ː˃˅˓ˈˇːˑ˔˕˃ˑˇ˔˕ˑˍˑ˅ː˃˅ˑ˒˃˓ˋ˚ː˃˗ˑ˓ˏ˃ˋˑ˄˓˃˕ːˑǡː˃ˑˇ˓ˈˇˈːˑ
˒ˑˇ˓˃˚ˬˈˋ˅˓ˈˏˈǤ
ʠ˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕˔ˈ˅˓˛ˋ˒˓ˈˍ˖ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˅ˑ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ǡːˑ˔ˈ
˒˓ˋˏˈː˖˅˃˃˕ ˋ ˇ˓˖ˆˋ ˗ˑ˓ˏˋǡ ˍ˃ˍˑ ˏˈˣ˖˔ˈ˄ːˑ ˒˓ˈ˄ˋ˅˃˰ˈǡ ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˛˕˅ˑǡ
ˊ˃˔˕˃˒ːˋ˛˕˅ˑǡ ˍˑˏˋ˔ˋˑːˋ ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˋǤ ʑˑ ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕ ˒˓ˑˏˈ˕ ˔ˈ ˅˓˛˃˕

107
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
 Стоковниот промет, ги опфаќа
сите дејности кои учествуваат
во купувањето и продавањето
на стоката.
 Во областа на стоковниот
промет се врши промена на
обликот на парите во стока.
 Стоковниот промет
претставува сублимат на сите
операции од производството
до процесот на размена преку
пазарот, при што се врши
промена на вредноста од
стоковна во парична форма
и обратно, на одредено
подрачје и време.
 Стоковниот промет се
врши преку купопродажба
во трговијата, но се
применуваат и други форми,
како меѓусебно пребивање,
посредништво, застапништво,
комисиони операции.
Илустрација 61: Извршување на
надворешно-трговско работење
108
ˋ ˓˃ˊːˋ ˕ˈ˘ːˋ˚ˍˋ ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˋǣ ˔ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈǡ ˇˑ˕ˈ˓˖˅˃˰ˈǡ ˑ˄ˈˎˈˉ˖˅˃˰ˈǡ
ˍˑːˊˈ˓˅ˋ˓˃˰ˈǡ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈǡ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈǡ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈˋˇ˓˖ˆˑǤ
ʡ˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˒ˑ˔ˈ˄ː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃ˇˈˬːˑ˔˕ǡ˒ˑ˔ˈ˄ː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃
ˑ˄ˎ˃˔˕ ˅ˑ ˙ˈˎˑˍ˖˒ːˑ˕ˑ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑǡ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ˊ˃ːˋˏ˃˅˃ ˔ˑ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ː˃
˔˕ˑˍˋ ȋ˔ˑ ˔˕ˑˍˑ˅ˈː ˒˓ˑˏˈ˕Ȍ ˋ ˔ˑ ˕ˑ˃ ˆˑ ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ ːˋ˅ːˑ˕ˑ ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ ˑˇ
˔˗ˈ˓˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ ˅ˑ ˔˗ˈ˓˃˕˃ ː˃ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃˕˃Ǥ ʡ˃˃ ˅˓˛ˋ
˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˚ˍ˃ ˖ˎˑˆ˃ǡ ˆˋ ˒ˑ˅˓ˊ˖˅˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ ˋ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃˕˃ǡ ˆˋ
˒˓ˈˊˈˏ˃ ˔˕ˑˍˋ˕ˈ ˑˇ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǡ ˋ ˆˋ ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃ ˇˑ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃˕˃Ǥ
ʡ˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ˈːˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇː˃ˇˈˬːˑ˔˕Ǥʠˑˍ˖˒˖˅˃˰ˈˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˰ˈːˈ˔ˈ˔ˑˊˇ˃˅˃
ːˑ˅˃˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥ
ʑˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇ˕ˑ˃ˑˇˍˑˬ˃˔˒ˈˍ˕˔ˈː˃˄˯˖ˇ˖˅˃˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ǡ˔ˈ
˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕˒ˑ˅ˈˮˈ˅ˋˇˑ˅ˋǣ
ʠ˒ˑ˓ˈˇˑ˄ˈˏˑ˕ː˃˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕˔ˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕ǣ
 ˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕ː˃ˆˑˎˈˏˑˋ
 ˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕ː˃ˏ˃ˎˑǤ
ʠ˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ː˃ˆˑˎˈˏˑ˔ˈˑˇ˅ˋ˅˃˒ˑˏˈˣ˖˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋ˕ˈǡˍ˃ˍˑ
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋˋ˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃˕˃ˏ˓ˈˉ˃ˍ˃ˍˑˍ˖˒˖˅˃˚ǡˑˇːˑ˔ːˑ˒ˑˏˈˣ˖ˆ˓ˑ˔ˋ˔˕ˋ˚ˍˋ˕ˈ
˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˇ˓˖˛˕˅˃ ȋ˛˕ˑ ˅ˑ ˆˑˎˈˏˋ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅˃ ˋˏ ˬ˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ː˃
ˏ˃ˎˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ǡ ː˃ ˋːˇ˖˔˕˓ˋˬ˃˕˃ ˋˎˋ ː˃ ˆˑˎˈˏˋ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋȌ
ˍ˃ˍˑ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋˋˇˈ˕˃ˎˋ˔˕ˋ˚ˍˋ˕ˈ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˇ˓˖˛˕˅˃ȋ˅˓˛˃˕˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃
ˏ˃ˎˑ˒ˑ˙ˈː˃ː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈː˃ˏ˃ˎˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ȍˍ˃ˍˑˍ˖˒˖˅˃˚ˋǤ
ʠ˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕ ˒˓ˑˏˈ˕ ː˃ ˏ˃ˎˑ ˒˓˅ˈː˔˕˅ˈːˑ ˔ˈ ˬ˃˅˖˅˃ ˒ˑˏˈˣ˖ ˇˈ˕˃ˎˋ˔Ǧ
˕ˋ˚ˍˋ˕ˈ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˋ ˋːˇˋ˅ˋˇ˖˃ˎːˋ˕ˈ ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˋǤ ʝ˅ˑˬ ˒˓ˑˏˈ˕
ˆˎ˃˅ːˑ˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˊ˃˛ˋ˓ˑˍ˃˕˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃ǡ˛˕ˑˍ˖˒˖˅˃Ǧ
˚ˋ˕ˈˆˋˍˑ˓ˋ˔˕˃˕ˊ˃ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˰ˈː˃˔˅ˑˋ˕ˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋǤ
ʠ˒ˑ˓ˈˇ˒ˑ˕ˈˍˎˑ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑˈ˒˓ˈˇˏˈ˕ː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ǣ
 ˒˓ˑˏˈ˕ː˃ˋːˇ˖˔˕˓ˋ˔ˍ˃˔˕ˑˍ˃ˋ
 ˒˓ˑˏˈ˕ː˃ˊˈˏˬˑˇˈˎ˔ˍˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ
ʓˑˇˈˍ˃ǡ ˒˃ˍǡ ˅ˍ˖˒ːˋˑ˕ ˒˓ˑˏˈ˕ ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˋ ˖˔ˎ˖ˆˋ ˛˕ˑ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ː˃
˒ˑˇ˓˃˚ˬˈ˕ˑ ː˃ ˈˇː˃ ˇ˓ˉ˃˅˃ ˔ˈ ˅ˋˍ˃ ˅ː˃˕˓ˈ˛ˈː ˔˕ˑˍˑ˅ˈː ˒˓ˑˏˈ˕ǡ ˇˑˇˈˍ˃
˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍˋ ː˃ˇ˅ˑ˓ ˑˇ ˊˈˏˬ˃˕˃ǡ ˔ˑ ˇ˓˖ˆˋ ˇ˓ˉ˃˅ˋǡ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃
ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ˈː˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕ǡ˃˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋˏˈˣ˖˔ˋ˕ˈˊˈˏˬˋ
˔ˈ˅ˋˍ˃˔˅ˈ˕˔ˍˋ˒˓ˑˏˈ˕ǡˑˇːˑ˔ːˑ˔˅ˈ˕˔ˍˋ˖˅ˑˊˋˋˊ˅ˑˊǤ
ʑˋˇˑ˅ˋː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˓˃˄ˑ˕ˋ
ʟ˃ˊˎˋ˚ːˑ ːˋ˅ˑ ː˃ ˓˃ˊ˅ˑˬ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ ˔ˋˎˋ ː˃ ˊˈˏˬˋ˕ˈ ˅ˑ ˔˅ˈ˕ˑ˕ǡ
ˍ˃ˍˑˋ˓˃ˊˎˋˍˋ˕ˈ˅ˑ˅ˋˇˑ˅ˋ˕ˈˋˍˑˎˋ˚ˋːˋ˕ˈː˃˒˓ˋ˓ˑˇːˋ˕ˈ˄ˑˆ˃˕˔˕˅˃˅ˑ
ːˋ˅ǡˍ˃ˍˑːˈˑ˒˘ˑˇː˃ˬ˃ː˃ˎˑˉ˖˅˃˃˕˒ˑ˕˓ˈ˄˃˕˃ː˃ˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈː˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋ
˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˑˇːˑ˔ˋǤ
ʜ˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ː˃˕˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˓˃ˊˏˈː˃ː˃˔˕ˑˍˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋˏˈˣ˖
ˑˇˇˈˎːˋˊˈˏˬˋǤ
ʙ˃ˍˑ˅ˋˇˑ˅ˋː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˓˃˄ˑ˕ˋˏˑˉˈˇ˃˔ˈː˃˅ˈˇ˃˕˔ˎˈˇːˋ˅ˈǣ
 ˋˊ˅ˑˊː˃˔˕ˑˍ˃Ǣ
 ˖˅ˑˊː˃˔˕ˑˍ˃Ǣ
 ˕˓˃ːˊˋ˕ː˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃Ǣ
 ˖˔ˎ˖ˆˋː˃˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˑ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑǢ
 ˇ˓˖ˆˋǤ
 НАДВОРЕШНО ТРГОВСКО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 6
ʗˊ˅ˑˊˑ˕ˋˎˋˈˍ˔˒ˑ˓˕ˑ˕˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃ˇˑˏ˃˛ː˃˔˕ˑˍ˃ˋˎˋ  Во стоковниот промет се
ˍ˃˒ˋ˕˃ˎː˃˔˕˓˃ː˔ˍˋ˕ˈ˒˃ˊ˃˓ˋǤ вршат и разни технички
операции:
ʢ˅ˑˊˑ˕ˋˎˋˋˏ˒ˑ˓˕ˑ˕˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˍ˖˒˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˅ˑ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑǡ˔ˑ
- сортирање,
˙ˈˎ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˋ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃˅ˑˋ˔˕˃˕˃ˊˈˏˬ˃Ǥ
- дотерување,
ʡ˓˃ːˊˋ˕ː˃ ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ Ǧ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˛˕˅ˑ ː˃ ˈˇː˃ ˊˈˏˬ˃ ˅ˑ
- обележување,
˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ː˃ˇ˓˖ˆˋˊˈˏˬˋǡˇˑˇˈˍ˃˕˓˃ːˊˋ˕ː˃˔˕ˑˍ˃ˈ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˍˑˬ˃
˛˕ˑ ˅ˑ ˕ˈˍˑ˕ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ˑˇ ˊˈˏˬ˃˕˃ ˋˊ˅ˑˊːˋˍ ˅ˑ ˊˈˏˬ˃˕˃ ˖˅ˑˊːˋˍ ˔ˈ - конзервирање,
˒˓ˈ˅ˈˊ˖˅˃˒˓ˈˍ˖˕ˈ˓ˋ˕ˑ˓ˋˬ˃˕˃ː˃ːˈˍˑˬ˃˕˓ˈ˕˃ˊˈˏˬ˃Ǥ - складирање,
ʡ˓˃ːˊˋ˕ː˃˕˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˔ˈˬ˃˅˖˅˃˅ˑˇ˅˃˅ˋˇ˃ǣ - пакување,
- транспортирање и
 ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˚ˍ˃ ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ Ǧ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˍˑˆ˃ ː˃˛ˈ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ - друго.
ˇ˓˖˛˕˅ˑˍ˖˒˖˅˃˔˕ˑˍ˃ˑˇˈˇˈː˔˕˓˃ː˔ˍˋ˒˃˓˕ːˈ˓˔ˑ˙ˈˎˇ˃˒˓ˑˇ˃ˇˈ
ː˃ ˇ˓˖ˆǡ ˋ˔˕ˑ ˕˃ˍ˃ ˔˕˓˃ː˔ˍˋ ˒˃˓˕ːˈ˓ǡ ˃ ˒˓ˋ˕ˑ˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˇ˃ ːˈ ˬ˃
˒˓ˈˏˋːˈ ː˃˛˃˕˃ ˆ˓˃ːˋ˙˃Ǥ ʜ˃ ˒˓ˋˏˈ˓ǡ ˍ˖˒ˈːˑ˕ˑ ˍ˃˗ˈ ˅ˑ ʐ˓˃ˊˋˎ ˔ˈ
˖˒˃˕˖˅˃ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑː˃ˋˊ˅ˈ˔ˈːˍ˖˒˖˅˃˚˅ˑʏ˅˔˕˓ˋˬ˃Ǥ
 ˓ˈˈˍ˔˒ˑ˓˕ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˋˊ˅ˑˊ ː˃ ˅ˈˮˈ ˖˅ˈˊˈː˃ ˔˕ˑˍ˃Ǥ ʟˈˈˍ˔˒ˑ˓˕ˑ˕
˔ˈ ˅˓˛ˋ ˑˇ ˓˃ˊːˋ ˒˓ˋ˚ˋːˋǡ ˒ˑ˓˃ˇˋ ˒˓ˈ˓˃˄ˑ˕ˍ˃ ˋ ˇˑ˓˃˄ˑ˕ˍ˃ ː˃
˖˅ˈˊˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ǡ ˒ˑ˓˃ˇˋ ˒˓ˈ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ː˃ ˖˅ˈˊˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˑˇ
ˈˇː˃ ˊˈˏˬ˃ ˅ˑ ˇ˓˖ˆ˃Ǥ ʟˈˈˍ˔˒ˑ˓˕ˑ˕ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˅ˋˇ ː˃ ˕˓˃ːˊˋ˕ː˃
˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ǡ ˃ ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˕˓˃ːˊˋ˕ː˃˕˃ ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ ˔ˈ ˑˆˎˈˇ˃ ˅ˑ ˕ˑ˃
˛˕ˑ˔ˈˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˒˓ˋˎˋ˅ː˃ˇˈ˅ˋˊːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˄ˈˊ˃ːˆ˃ˉˋ˓˃˰ˈː˃
˔ˑ˒˔˕˅ˈː˃˔˕ˑˍ˃Ǥ Илустрација 62:
ʖ˃˔˕˃˒˖˅˃˰ˈː˃˔˕˓˃ː˔ˍˋ˗ˋ˓ˏˋǡˊ˃ˈˇːˑ˔ˑˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ Извоз во земјите на ЕУ
ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ ˛˒ˈˇˋ˙ˋˬ˃˕˃ ˋ ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˈˇː˃ ˑˇ * Извор.
˖˔ˎ˖ˆˋ˕ˈ˅ˑ˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˑ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑǤʓ˓˖˛˕˅˃˕˃˛˕ˑ˔ˈˊ˃˒ˋ˛˃ːˋ www.politika.rs:/8080/uploads
˅ˑː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˑ˕˓ˈˆˋ˔˕˃˓ǡˊ˃˅˓˛ˈ˰ˈː˃˓˃˄ˑ˕ˋˊ˃ˊ˃˔˕˃˒˖˅˃˰ˈ
ː˃˔˕˓˃ː˔ˍˋ˗ˋ˓ˏˋ˅˓˛˃˕˓˃˄ˑ˕ˋˑˇˆˑˎˈˏˑˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˑˊː˃˚ˈ˰ˈǣ  Видови надворешно-трговски
работи се следниве:
 ˆˋ ˒ˑ˅˓ˊ˖˅˃˃˕ ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˕ˈ ː˃ ˔˕˓˃ː˔ˍˋ˕ˈ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋ ˋ ˇˑˏ˃˛ːˋ˕ˈ
ˍ˖˒˖˅˃˚ˋǢ - извоз на стока;
- увоз на стока;
 ˒˓ˋ ˇˋ˓ˈˍ˕ːˑ ˊ˃˔˕˃˒˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋ˕ˈ ˆˋ ˋ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˃˕
ːˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋ˕ˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋǢ - транзитна трговија;
- услуги на прометот на
 ˑˇ ˇˈ˅ˋˊːˋ˕ˈ ˙ˈːˋ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˔ˈ ˑˇ˄ˋ˅˃ ˊ˃˔˕˃˒ːˋ˚ˍ˃˕˃ ˒˓ˑ˅ˋˊˋˬ˃
стоката со странство;
ˍˑˬ˃ˑ˔˕˃ː˖˅˃˅ˑː˃˛˃˕˃ˊˈˏˬ˃Ǥ
- други.
ʡ˓˃ːˊˋ˕ Ǧ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˒˓ˈ˅ˑˊ ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˑˇ ˈˇː˃ ˅ˑ ˇ˓˖ˆ˃ ˒˓ˈˍ˖ ˊˈˏˬ˃
ȋˇ˓ˉ˃˅˃Ȍ˛˕ˑ˔ˈː˃ˑˣ˃ˏˈˣ˖ːˋ˅Ǥʏǡˇˑˇˈˍ˃˕˓˃ːˊˋ˕ː˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃
˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˛˕˅ˑ ː˃ ˈˇː˃ ˊˈˏˬ˃ ˅ˑ ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕ ˒˓ˑˏˈ˕ ː˃ ˇ˓˖ˆˋ ˊˈˏˬˋǤ ʞ˓ˋ
ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˕˓˃ːˊˋ˕ˑ˕ ˄ˋˎˑ ˇ˃ ˔ˈ ˍˑ˓ˋ˔˕˃˕ ˔˃ˏˑ ː˃˛ˋ ˔ˑˑ˄˓˃ˮ˃ˬːˋ
˖˓ˈˇˋ ˋˎˋ ː˃˛ˋ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡ ˊ˃ˇ˃˚˃ ː˃ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃
ˈ˒˓ˋˏˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ː˃˒˓ˈ˅ˑˊˇ˃ˬ˃ˇˑ˔˕˃˅˃˕ˇˑˏˈ˔˕ˑ˕ˑː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˄˓ˊˑǡ
˔ˋˆ˖˓ːˑǡ ˈ˅˕ˋːˑǡ ˄ˈˊ ˑ˛˕ˈ˕˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˋˎˋ ˅ˑ ˍˑˎˋ˚ˋː˃˕˃ ː˃
˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʑˑˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˖˚ˈ˔˕˅˖˅˃˃˕
˒˃˕ːˋˑ˕ǡ ˉˈˎˈˊːˋ˚ˍˋˑ˕ǡ ˓ˈ˚ːˋˑ˕ǡ ˒ˑˏˑ˓˔ˍˋˑ˕ ˋ ˅ˑˊˇ˖˛ːˋˑ˕ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕Ǥ
ʡ˖ˍ˃ ː˃ˬˊː˃˚˃ˬː˃˕˃ ˖ˎˑˆ˃ ˬ˃ ˑˇˋˆ˓˖˅˃˃˕ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˋ˕ˈ ˇ˓˖˛˕˅˃Ǥ ʝ˅ˋˈ
ˇ˓˖˛˕˅˃ ˍ˃ˍˑ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˕ˑ˓ˋ ː˃ ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˒˓ˈˍ˖ ˇ˓ˉ˃˅ːˋ˕ˈ
ˆ˓˃ːˋ˙ˋˋˏ˃˃˕˛ˋ˓ˑˍˑ˒˔ˈˆː˃ˇˈˬːˑ˔˕ˋǣ

ͳǤ ˖˚ˈ˔˕˅˖˅˃˃˕ ˅ˑ ˊ˃ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ ˍ˃ˍˑ

˔ˑ˅ˈ˕ˑˇ˃˅˃˚ˋ˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
109
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

Илустрација 63: Надворешно - трговско работење

ʹǤ ˋˊ˄ˋ˓˃˃˕ː˃ˬ˒ˑˆˑˇːˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑˋː˃ˬˍ˓˃˕ˍˋ˒˃˕ˋ˛˕˃ː˃
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ǡˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ˬˮˋˈˍˑːˑˏˋ˚ˈːˋ˄˓ˊ˒˓ˈ˅ˑˊː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
͵Ǥ ˅˓˛˃˕ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈǡ˙˃˓ˋːˈ˰ˈǡ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˋˇ˓Ǥ
ʑˑ ˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˔ˑ ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑǡ ˊː˃˚˃ˬː˃ ˖ˎˑˆ˃ ˋˏ˃˃˕ ˬ˃˅ːˋ˕ˈ
˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋǤʸ˃˅ˈː˔ˍˎ˃ˇ˔ˈː˃˓ˈˍ˖˅˃ˑːˑˬ˔ˍˎ˃ˇǡˍ˃ˬˍˑˬ˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˈ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ː˃
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ˅˓ˈˏˈǤ

ʜ˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
ʠ˖˛˕ˋː˃ǡˊː˃˚ˈ˰ˈˋ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˑ˔˕ˋː˃ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ
˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
ʠ˕˓˃˕ˈ˛ˍ˃˙ˈˎː˃˔ˈˍˑˬ˃ˊˈˏˬ˃ˈ˓˃ˊ˅ˑˬˑ˕ː˃ːˈˬˊˋːˑ˕ˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑǡˊ˃ˇ˃
˔ˈˑ˔˕˅˃˓ˋ˒ˑ˄˓ˊ˓˃ˊ˅ˑˬː˃˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑǡːˈˑ˒˘ˑˇˈːˈ˓˃ˊ˅ˑˬˑ˕ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ˋ
ˋː˕ˈˊˋ˅ːˑˈˍˑːˑˏ˔ˍˑ˒ˑ˅˓ˊ˖˅˃˰ˈː˃ˊˈˏˬ˃˕˃˔ˑ˔˅ˈ˕ˑ˕Ǥ
ʜ˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ˕ˈˑˇːˑ˔ˋ˔ˈː˃˔ˑ˚ˈːˋˍˑː˓˃ˊ˅ˑˬˑ˕ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕
˒˓ˈˍ˖˒ˑ˅˓ˊ˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˑǦˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ˕ˈ˕ˈˍˑ˅ˋ˅ˑ˔˅ˈ˕ˑ˕Ǥ
ʠˋ˔˕ˈˏˑ˕ ː˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ˕ˈ ˑˇːˑ˔ˋ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋ
ˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˰ˈ ː˃ ˙ˈˎˋ˕ˈǡ ˍˑˋ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ ˇ˖˓ˋǡ
ˏˈˣ˖˔ˈ˄ːˑ˔ˈ˔˒˓ˑ˕ˋ˔˕˃˅ˈːˋǣ

ͳǤ ȋːˈˑ˒˘ˑˇː˃Ȍˊ˃˛˕ˋ˕˃ː˃ˇˑˏ˃˛ː˃˕˃ˋːˇ˖˔˕˓ˋˬ˃˅ˑ˓˃ˊ˅ˑˬˑ˕ː˃ːˈ˓˃ˏǦ
ːˑ˒˓˃˅ː˃˕˃ ˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃ ː˃ ˒ˑ˓˃ˊ˅ˋˈːˋ˕ˈ ˋ ˒ˑ˒˓ˑˇ˖ˍ˕ˋ˅ːˋ˕ˈ
ˈˍˑːˑˏˋˋǢ
ʹǤ ˅ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˑ˕ˑ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ ˅ˑ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˕˃ ˒ˑˇˈˎ˄˃
ː˃˕˓˖ˇˑ˕Ǣ
͵Ǥ ˎˋˍ˅ˋˇːˑ˔˕˃ː˃ˊˈˏˬ˃˕˃˅ˑˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋ˕ˈ˒ˎ˃ˮ˃˰˃Ǣ
ʛˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˕˃ ˓˃ˊˏˈː˃ ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˋ ˖˔ˎ˖ˆˋ ˔ˈ ˋˊ˅˓˛˖˅˃ ˏˈˣ˖ ˎˋ˙˃
ȋ˒˓˃˅ːˋˋ˗ˋˊˋ˚ˍˋȌˑˇ˓˃ˊˎˋ˚ːˋˈˍˑːˑˏ˔ˍˋǡ˒ˑˎˋ˕ˋ˚ˍˋˋ˒˓˃˅ːˋ˔ˋ˔˕ˈˏˋ
ˋ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ˅˃ˎ˖˕ːˋ˒ˑˇ˓˃˚ˬ˃Ǥʖ˃˓˃˄ˑ˕ˋ˕ˈˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛˖˅˃˃˕˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑˈˇ˃
110
 НАДВОРЕШНО ТРГОВСКО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 6
˔ˈ˓ˈ˛˃˅˃˃˕ːˋˊ˃˒˓˃˅ːˋˋˍˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎːˑǦ˕ˈ˘ːˋ˚ˍˋ˒˓ˑ˄ˎˈˏˋˍˑˋˆˋːˈˏ˃  Надворешно-трговското
˅ˑ˅ː˃˕˓ˈ˛ː˃˕˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃Ǥʖ˃˕ˑ˃ˈ˓˃ˊ˄ˋ˓ˎˋ˅ˑ˛˕ˑː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃˕˃ работење ги опфаќа:
˓˃ˊˏˈː˃ ˈ ˑ˒ˍ˓˖ˉˈː˃ ˔ˑ ˔ˎˑˉˈːˋ ˔ˋ˔˕ˈˏˋ ː˃ ː˃˙ˋˑː˃ˎːˋ ˋ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋ − надворешно-трговскиот
ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˋˋ˓ˈˆ˖ˎ˃˕ˋ˅ˋǤ промет и
ʠˑ ˕ˈ˓ˏˋːˑ˕ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˔ˈ ˑˇ˄ˈˎˈˉ˖˅˃ ˔ˎˑˉˈː − вршењето на стопански
дејности во странство.
˒˓ˑ˙ˈ˔˔ˑˍˑˬ˔ˈ˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˕˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋǤ
ʜ˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˆˋ ˑ˒˗˃ˮ˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˑ˕
˒˓ˑˏˈ˕ˋ˅˓˛ˈ˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˇˈˬːˑ˔˕ˋ˅ˑ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑǤ
 Значењето на надворешно-
ʖː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˈ ˏˑ˛ːˈ ˆˑˎˈˏˑǤ трговското работење е во тоа
ʜ˃ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇˈː ˒ˎ˃ː ˒˓ˈˍ˖ ˑ˅˃ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˔ˈ ˖˄ˎ˃ˉ˖˅˃ ːˈ˓˃ˏːˑˏˈ˓ːˑ˔˕˃ што ја:
ː˃ ˒˓ˋ˓ˑˇːˋ˕ˈ ˄ˑˆ˃˕˔˕˅˃ ː˃ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ ˊˈˏˬˋǡ ːˈ˓˃ˏːˑˏˈ˓ːˑ˔˕˃ ˅ˑ ˇˑ˔˕ˋǦ − ублажува
ˆː˃˕ˋˑ˕˔˕ˈ˒ˈːː˃˓˃ˊ˅ˋ˕ˑˍː˃ˑˇˇˈˎːˋ˕ˈˊˈˏˬˋˋ˕ːǤʗˏˈːˑǡː˃˄˯˖ˇ˖˅˃ːˑ˕ˑ нерамномерноста на
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˆˋ ˃ˍ˕ˋ˅ˋ˓˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ ˍ˃˒˃˙ˋ˕ˈ˕ˋ ˅ˑ ˊˈˏˬ˃˕˃ǡ ˆˑ ˛ˋ˓ˋ природните богатства на
ˇˑˏ˃˛ːˋˑ˕ ˒˃ˊ˃˓ǡ ˔ˑˊˇ˃˅˃ ˒ˑˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˚ˍˋ ˑˇːˑ˔ˋ ˅ˑ ˄ˋˎ˃ː˔ˑ˕ ː˃ ˒ˎ˃Ǧ различни земји,
ˮ˃˰˃˕˃ ˋ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˑ˕ ˄ˋˎ˃ː˔ ˅ˑ ˊˈˏˬ˃˕˃ǡ ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ ˖˅ˑˊ ˋ ˋˊ˅ˑˊ ː˃ − нерамномерноста во
˔ˑ˅˓ˈˏˈːˑː˃˖˚ːˋˇˑ˔˕ˋˆː˖˅˃˰˃Ǥ достигнатиот степен на
развиток на одделните
ʠˑ ˕ˈ˓ˏˋːˑ˕ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˔ˈ ˑˇ˄ˈˎˈˉ˖˅˃ ˔ˎˑˉˈː
земји. Надворешно-
˒˓ˑ˙ˈ˔ǡ˔ˑˍˑˬ˔ˈ˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˕˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋǤ трговското работење:
ʑˑ ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ ˖˔ˎˑ˅ˋ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˔ˈ ˬ˃˅˖˅˃ − ги активира
ˍ˃ˍˑ ˔ˑ˔˕˃˅ˈː ˇˈˎ ː˃ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕ ˏ˃˓ˍˈ˕ˋːˆǡ ˅ˑ ˓˃ˏˍˋ˕ˈ ː˃ ːˈˆˑ˅ˑ˕ˑ производните капацитети
˖˔˒ˈ˛ːˑˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈˏˑ˓˃ˇ˃˄ˋˇˈˊ˃˔˕˃˒ˈːˋ˒˓ˋː˙ˋ˒ˑ˕ː˃ˏ˃˓ˍˈ˕ˋːˆǤ во земјата,
ʜ˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˔ˈ ˑˇˎˋˍ˖˅˃ ˔ˑ ˑˇ˓ˈˇˈːˋ ˔˒ˈǦ − го шири домашниот
˙ˋ˗ˋ˚ːˑ˔˕ˋǤ ʡˋˈ ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˑ˔˕ˋ ˔ˈ ˖˔ˎˑ˅ˈːˋ ˑˇ ˓˃ˊˎˋˍˋ˕ˈ ː˃ ː˃ˇ˅ˑǦ пазар,
˓ˈ˛ːˋˑ˕ ˑˇːˑ˔ ː˃ ˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋˑ˕ ˔˕ˑˍˑ˅ˈː ˒˓ˑˏˈ˕ǡ ˕˃ˍ˃ǡ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ − Создава задоволувачки
˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˔ˈˑˇ˅ˋ˅˃ː˃ǣ односи во билансот на
плаќањата и трговскиот
 ˕ˈ˓ˋ˕ˑ˓ˋˬ˃ˎːˑ˒ˑ˛ˋ˓ˑˍˋ˔˕˓˖ˍ˕˖˓˃ˎːˑːˈ˒ˑˊː˃˕˒˃ˊ˃˓Ǣ биланс во земјата,
 ˔ˈ ˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃ ˒ˑˏˈˣ˖ ˒˃˓˕ːˈ˓ˋ ˛˕ˑ ˈˆˊˋ˔˕ˋ˓˃˃˕ ː˃ ˒ˑˇ˓˃˚ˬ˃ ː˃ − овозможува увоз и извоз
ˍˑˋǡ ˒ˑ ˒˓˃˅ˋˎˑǡ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ ˍˎˋˏ˃˕˔ˍˋ ˖˔ˎˑ˅ˋǡ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ на современо научни
ˑ˒˛˕ˈ˔˕˅ˈːˑǦˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ˔ˋ˔˕ˈˏˋˋ˔ˎǤ достигнувања.
ʝˇ ˔ˈ˅ˑ ˑ˅˃ ˔ˈ ˊ˃˄ˈˎˈˉ˖˅˃ ˒ˑˆˑˎˈˏ˃˕˃ ˔ˎˑˉˈːˑ˔˕ ː˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ
˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˅ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋˑ˕ ˔˕ˑˍˑ˅ˈː
˒˓ˑˏˈ˕ǡ˒ˑ˓˃ˇˋ˛˕ˑ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˒ˑ˕˓ˈ˄˃ˑˇ˒ˑˊː˃˅˃˰ˈː˃ːˋˊ˃˗˃ˍ˕ˑ˓ˋǡˍˑˋ
˔ˑ˔˅ˑˈ˕ˑ˅ˎˋˬ˃ːˋˈˆˑˍˑˏ˒ˎˋˍ˖˅˃˃˕ǡˑ˕ˈˉː˖˅˃˃˕˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ː˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇˈː
˒ˎ˃ːǤ ʖ˃˕ˑ˃ ˅ˑ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˕˃ ˓˃ˊˏˈː˃ ˔ˈ ː˃ˎˑˉ˖˅˃ ˒ˑˊː˃˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃
˅ˎˋˬ˃ːˋˈ˕ˑ ː˃ ˕ˋˈ ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋǡ ˒ˑˊː˃˅˃˰ˈ ː˃ ˒˓ˋ˓ˑˇːˋ˕ˈ ˋ ˑ˒˛˕ˈ˔˕˅ˈːˑǦ
ˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ˕ˈ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˛˕ˑ ˔ˈ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋ˚ːˋ ˊ˃ ˒˃˓˕ːˈ˓˔ˍˋ˕ˈ ˊˈˏˬˋǡ
˒ˑˊː˃˅˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃˕˃ ˋ ˒˓˃˅ː˃˕˃ ˓ˈˆ˖ˎ˃˕ˋ˅˃ǡ ˅˃ˉˈ˚ˍˋ˕ˈ ˏˈ˓ˍˋ
ˋ ˋː˔˕˓˖ˏˈː˕ˋ ː˃ ˔ˋ˔˕ˈˏˑ˕ ː˃ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋ˕ˈ ˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ ˑˇːˑ˔ˋ ˅ˑ
˔ˑ˒˔˕˅ˈː˃˕˃ˊˈˏˬ˃ˋˊˈˏˬ˃˕˃Ǧ˒˃˓˕ːˈ˓Ǥ
ʟˋˊˋ˙ˋ˕ˈǡ ˕ǤˈǤ ːˈˋˊ˅ˈ˔ːˋ˕ˈ ː˃˔˕˃ːˋ ˛˕ˑ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ː˃˔˕˃ː˃˕ ˋ ˇ˃
˒˓ˈˇˋˊ˅ˋˍ˃˃˕˛˕ˈ˕ˋǡ˔ˈ˚ˈ˔˕˃˒ˑˬ˃˅˃˅ˑ˓˃ˏˍˋ˕ˈː˃ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ ʠˈˍˑˬ ːˈˋˊ˅ˈ˔ˈː ˗˃ˍ˕ ˅ˑ ˓˃ˊːˋ ˗ˑ˓ˏˋ ː˃ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃ ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕
˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˓ˋˊˋˍǤ ʞˑ˔˕ˑˬ˃˕ ˇ˅ˈ ˑ˔ːˑ˅ːˋ ˍˑˏ˒ˑːˈː˕ˋ ː˃ ˓ˋˊˋˍˑ˕ ː˃
ˊˈˏˬ˃˕˃ ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃ ˋ ˒ˑˎˋ˕ˋ˚ˍ˃Ǥ ʔˍˑːˑˏ˔ˍˋ˕ˈ ˓ˋˊˋ˙ˋ ˒˓ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃˃˕
ˑˇ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˕ˈ ˇ˅ˋˉˈ˰˃ǡ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˑ˕ ˓˃ˊ˅ˑˬǡ ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ ː˃ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˋ
ˋː˅ˈ˔˕ˋ˓˃˰ˈ ˅ˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ ˊˈˏˬ˃ ˋ ːˈˬˊˋː˃˕˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ː˃ ˎˋˍ˅ˋˇːˑ˔˕Ǥ
ʞˑˎˋ˕ˋ˚ˍˋ˕ˈ ˓ˋˊˋ˙ˋ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕ ˅ˈ˓ˑˬ˃˕ːˑ˔˕ ˑˇ ˒˓ˑˏˈː˃ ː˃ ˅ˎ˃ˇ˃˕˃
ˋˎˋ˅ˎ˃ˇˋː˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ǡ˒ˑˎˋ˕ˋ˚ˍˋːˈˏˋ˓ˋˋˎˋ˅ˑˬːˋˍˑˋ˄ˋˏˑˉˈˎˈˇ˃
˔ˈˑˇ˓˃ˊ˃˕ː˃˔ˈ˓˅ˋ˔ˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃ˇˑˎˆˑ˅ˋ˕ˈǤ
111
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ
Меѓународната трговија претставува про-
мет (извоз и увоз) на стоки и услуги меѓу
суверени држави, размена што се одвива
преку државните граници, меѓународната
поделба на трудот ја обусловува меѓународ-
ната размена. Преку размената национал-
ните стопанства се дополнуваат. Затоа меѓу-
народната размена претставува нужност. Низ
меѓународната размена се формира светски-
от пазар. Карактерот на современата меѓу-
народна трговија го одредуваат економски
најразвиените земји и тоа како од гледиште
на уделот во вкупната светска размена, така
ПРОВЕРЕТЕ ГО ВАШЕТО ЗНАЕЊЕ
1. Кои дејности ги опфаќа стоковниот
промет?
2. Кои дејности можат да се наведат како
видови надворешно-трговски работи?
3. Што подразбираш под поимот
надворешно-трговско работење?
4. Кои се специфичностите на надворешно-
трговското работење?
КВИЗ
1. Стоковниот промет ги опфаќа сите
дејности кои учествуваат во:
а) купувањето и продавањето на стоката
б) купувањето на стоката
в) продавањето на стоката
2. Трговијата претставува посебна
стопанска дејност, во целокупното
стопанство која се занимава со:
а) сортирање и обележување на стоките
б) купопродажба на стоки
в) складирање и транспортирање на
стоки
112
од гледиште на најсовремените технолошки
решенија (извоз на производи од висок
степен на обработка и извоз на знаења).
Покрај економските, постојат и вонекономски
мотиви за учество во меѓународната трго-
вија, со цел да се постигнат ефекти на
економска доминација, со кои би се олеснило
постигањето на одредени политички и
стратегиски цели. Затоа, меѓународната
трговија претставува подрачје не само на
економската конкуренција, туку и еден вид
на силите во светот.
5. Што е ризик?
6. Кое е значењето на надворешно-
трговското работење?
7. Што ја сочинува содржината на
надворешно-трговското работење?
8. Кои работи се третираат како
надворешно-трговски работи?
3. Кои видови надворешно-трговски работи
можат да се наведат:
а) увоз и извоз
б) набавка и продажба
в) складирање и транспорт
4. Наведи ги специфичностите на
надворешно-трговското работе
ње_________,_________,______.
5. Неизвесни настани што може да се
случат и да предизвикаат штети во
надворешно-трговско работење се:
а) инвестиции
б) меѓународен маркетинг
в) ризици
 НАДВОРЕШНО ТРГОВСКО РАБОТЕЊЕ
РЕЗИМЕ
Меѓународна трговија претставува промет на
стоки и услуги меѓу суверени држави. Преку
размената националните стопанства се допол-
нуваат. Затоа, меѓународната размена претста-
вува нужност. Низ меѓународната поделба на
трудот и меѓународната размена се формира
светскиот пазар, што претставува интегрална
заедница на национални стопанства. Преку
меѓународната размена се остварува поврзу-
вање на различни делови од светот.
Значењето на надворешно-трговското ра-
ботење е мошне големо. На меѓународен план
преку ова работење се ублажува нерамно-
мерноста на природните богатства на различни
земји, нерамномерноста во достигнатиот
степен на развиток на одделните земји итн.
Имено, набљудуваното работење ги активира
ТЕМА 6
производните капацитети во земјата, го шири
домашниот пазар, создава позадоволувачки
односи во билансот на плаќањата и трговскиот
биланс во земјата, овозможува увоз и извоз на
современо научни достигнувања.
Надворешно-трговското работење се
одликува со одредени специфичности. Тие
специфичности се условени од разликите на
надворешниот однос на внатрешниот стоко-
вен промет, така надворешно-трговското рабо-
тење се одвива на територијално поширок и
структурално непознат пазар; се реализира
помеѓу партнери што егзистираат на подрачја
на кои, по правило постојат различни климатски
услови, различни општествено-економски
системи и сл.
113
ИЗВОЗНО
РАБОТЕЊЕ
6
ТЕМА
ʠˑˋˊ˖˚˖˅˃˰ˈː˃˕ˈˏ˃˕˃ʗˊ˅ˑˊːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˖˚ˈːˋˍˑ˕˕˓ˈ˄˃ǣ
 ˇ˃ˬ˃˔˗˃ˮ˃˔˖˛˕ˋː˃˕˃ˋˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃ˋˊ˅ˑˊːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǢ
 ˇ˃ˆˋ˓˃ˊ˄ˋ˓˃˒ˑˇˆˑ˕˅ˋ˕ˈˎːˋ˕ˈˋˊ˅ˑˊːˋ˓˃˄ˑ˕ˋǢ
 ˇ˃ ˆˑ ˔˗˃ˮ˃ ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ː˃ ˊˈˏˬˋ˕ˈ Ȃ
˖˅ˑˊːˋ˚ˍˋǢ
 ˇ˃ ˆˑ ˋˇˈː˕ˋ˗ˋˍ˖˅˃ ː˃˚ˋːˑ˕ ː˃ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ ˍˑː˕˃ˍ˕ ˔ˑ
˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː˖˅ˑˊːˋˍǢ
 ˇ˃ˬ˃˔˗˃ˮ˃˒ˑ˕˓ˈ˄˃˕˃ˑˇ˅ˑˇˈ˰ˈː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋǢ
 ˇ˃ˆˑˑ˒˓ˈˇˈˎˋˋˊ˅ˑˊːˋˑ˕˔˕˃˕˖˔ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
 ˇ˃ˆˑˑ˒ˋ˛˖˅˃ː˃˚ˋːˑ˕ː˃˒˓ˋˬ˃˅˖˅˃˰ˈː˃ˋˊ˅ˑˊː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃Ǣ
 ˇ˃ ˆˋ ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃ ˔˕ˑˍˑ˅ːˋ˕ˈǡ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈ ˋ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˕ˈ ˊ˃
ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
 ˇ˃ˆˋˍˎ˃˔ˋ˗ˋ˙ˋ˓˃˅ˋˇˑ˅ˋ˕ˈ˖˅ˈ˓ˈːˋˬ˃ˋˆ˃˓˃ː˙ˋˋǢ
 ˇ˃ ˆˑ ˒ˑˊː˃˅˃ ˋˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˇˋ˔˒ˑˊˋ˙ˋˬ˃˕˃ ˊ˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˈ
ː˃ˏˈːˈ˕˃ˊ˃ˋˊ˅ˑˊǢ
 ˇ˃ˆˑ˒ˑˊː˃˅˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑ˔ˈˋˊ˅ˈˊ˖˅˃Ǣ
 ˇ˃ˆˑˑ˒ˋ˛˖˅˃ː˃˚ˋːˑ˕ː˃˔˒ˑ˓ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ː˃ˋˊ˅ˑˊː˃˕˃
˓˃˄ˑ˕˃Ǣ
 ˇ˃ˬ˃˔˗˃ˮ˃˒ˑ˕˓ˈ˄˃˕˃ˑˇˋˊ˅ˑˊːˑ˕ˑ˙˃˓ˋːˈ˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
 ˇ˃ˆˑˋ˔˕˃ˍːˈˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˑ˕
˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˒˓ˑˏˈ˕
 ˇ˃ˆˋˈˎ˃˄ˑ˓ˋ˓˃˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋ˕ˈː˃ˊ˃˅˓˛ːˋ˕ˈˋˊ˅ˑˊːˋ˓˃˄ˑ˕ˋǤ

115
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

ʗˊ˅ˑˊːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
ʠ˖˛˕ˋː˃ˋˊː˃˚ˈ˰ˈː˃ˋˊ˅ˑˊːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
 Поконкретно, под извоз се
подразбира: Потсети се:
- преминување на Што представува продажното работење?
домашната стока преку Кое е значењето на продажното работење?
царинската граница на
домашната земја; ʗˊ˅ˑˊːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˇˈˎˑˇː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ
- преминување на ˑˇːˑ˔ːˑ ˇˈˎ ˑˇ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃˕˃ ˓˃ˊˏˈː˃ǡ ˕ǤˈǤ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˅ˑ
домашната стока од ˓˃ˏˍˋ˕ˈː˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˒˓ˑˏˈ˕Ǥ
домашната земја во
странство;
ʑˑː˃ˬ˛ˋ˓ˑˍ˃ˋ˅ˑː˃ˬˑ˒˛˕˃˔ˏˋ˔ˎ˃ǡ˒ˑˇˋˊ˅ˑˊ˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃
ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˑˇ ˈˇː˃ ˅ˑ ˇ˓˖ˆˋ ˊˈˏˬˋǤ ʝ˄ˋ˚ːˑ ˕˃˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˔ˈ ˬ˃˅˖˅˃ ˍ˃ˍˑ
- пренос на стоката од
внатрешниот стоковен ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ ː˃ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˔ˈ ˏ˃ːˋ˗ˈ˔˕ˋ˓˃˃˕ ˅ˑ ˊˈˏˬˋ˕ˈ ˍ˃ˇˈ ˛˕ˑ ˔ˈ
промет во странство. ˋˊ˅ˈˊ˖˅˃˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
ʗˊ˅ˑˊˑ˕ ˅ˑ ˒ˑ˕ˈ˔ː˃ ˔ˏˋ˔ˎ˃ ː˃ ˊ˄ˑ˓ˑ˕ Ȃ ˃ˍˑ ˒˓ˈˇˏˈ˕ ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃
˒ˑˏˈˣ˖ ˇ˅ˈ ˊˈˏˬˋ ˈ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˔ˈ ˊ˄ˑ˓˖˅˃ ˊ˃ ˕˃ˍ˃ː˃˓ˈ˚ˈː ˋˊ˅ˑˊ ː˃
˔˕ˑˍˋ˛˕ˑ˔ˈˆˎˈˇ˃Ǥʗˊ˅ˑˊˑ˕˅ˑ˒ˑ˛ˋ˓ˑˍ˃˔ˏˋ˔ˎ˃ː˃ˊ˄ˑ˓ˑ˕Ǧ˃ˍˑ˒˓ˈˇˏˈ˕
ˈˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˖˔ˎ˖ˆ˃ȋ˕˖˓ˋ˔˕ˋ˚ˍ˃ǡ˔ˑˑ˄˓˃ˮ˃ˬː˃ˋ˔ˎǤȌ˔ˈˊ˄ˑ˓˖˅˃ˊ˃ːˈ˅ˋˇˎˋ˅
ˋˊ˅ˑˊǡ˕ǤˈǤˊ˃ˋˊ˅ˑˊ˛˕ˑːˈ˔ˈˆˎˈˇ˃Ǥʹͻ
ʞˑ˔˓ˈˇˈː ˋˊ˅ˑˊ Ȃ ˋˊ˅ˑˊˑ˕ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˔˃ˏˑ˔˕ˑˬːˑ ˑˇ ˔˕˓˃ː˃ ː˃
˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˍˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ ˅ˑ ˕ˑˬ ˔ˎ˖˚˃ˬ ˔ˈ ˓˃˄ˑ˕ˋ ˊ˃ ˋˊ˅ˑˊ ˍˑˬ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˊ˃
˔ˑ˒˔˕˅ˈː˃˔ˏˈ˕ˍ˃Ǥʜˈ˒ˑ˔˓ˈˇˈːˋˊ˅ˑˊǡˋˊ˅ˑˊˑ˕ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˔˕ˑˍ˃ˏˑˉˈˇ˃
˄ˋˇˈˇˑ˅ˈ˓ˈːː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˒ˑ˔˓ˈˇːˋˍǤʞˑ˔˓ˈˇːˋˑ˕ˋˊ˅ˑˊˏˑˉˈˇ˃ˆˑ˅˓˛˃˕
˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋǤ͵Ͳ
ʖː˃˚ˈ˰ˈː˃ˋˊ˅ˑˊːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤʑˑ˕ˈˍˑ˕ː˃˓˃ˊ˅ˋ˕ˑˍˑ˕ː˃˚ˑ˅ˈˍˑ˅ˑ˕ˑ
ˑ˒˛˕ˈ˔˕˅ˑǡ˃ˋˇˈːˈ˔ǡˋˊ˅ˑˊˑ˕˔ˈˬ˃˅˖˅˃ˍ˃ˍˑˈˇː˃ˑˇ˒˓ˋˏ˃˓ːˋ˕ˈˊ˃ˇ˃˚ˋˊ˃
ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˛˕ˑ ˒ˑ˒ˑ˅ˑˎː˃ ˒ˑˎˑˉ˄˃ ː˃ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕ ˒˃ˊ˃˓ǡ ˍ˃ˍˑ
ˈˇˈː ˑˇ ˊː˃˚˃ˬːˋ˕ˈ ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ ˊ˃ ˓˃ˊ˅ˋ˕ˑˍˑ˕ ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˑ˕ˑ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑǤ
ʞˑ˕˓ˈ˄˃˕˃ ˊ˃ ˋˊ˅ˑˊˑ˕ ˔ˈ ˏ˃ːˋ˗ˈ˔˕ˋ˓˃ ˋ ˍ˃ˬ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ ˓˃ˊ˅ˋˈːˋ˕ˈ ˋ ˍ˃ˬ
˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ ːˈ˓˃ˊ˅ˋˈːˋ˕ˈ ˊˈˏˬˋǤ ʓ˖˓ˋ ˍ˃ˬ ˒ˑ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ ˃ˍ˙ˈː˕ ˔ˈ ˔˕˃˅˃ ː˃
˒˓ˑ˛ˋ˓˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕ ˒˃ˊ˃˓ǡ ˔ˑ ˛˕ˑ ː˃ ːˋ˅ːˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ
ˋˏ ˔ˈ ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ ˒ˑˆˑˎˈˏǡ ːˑ ˋ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˋˊ˅ˑ˓ˋ ː˃ ˔˖˓ˑ˅ˋːˋǤ
Граф. 13 Производство, извоз и увоз во 2005 год. во Р. Македонија

* Извор: Public enterprise for comodity exchange, agro-berza

29 Петковски Д., Марков Т., Комерцијално работење за II година средно стручно

образование
30 Исто, цит.
116
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
ʓˑˇˈˍ˃ǡ˒˃ˍǡːˈ˓˃ˊ˅ˋˈːˋ˕ˈˊˈˏˬˋ˒˓ˈˍ˖ˋˊ˅ˑˊˑ˕ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˃˕ˏˑˉːˑ˔˕ˋˇ˃  Под извоз се подразбира
˔ˈ˔ː˃˄ˇ˃˕˔ˑˑːˋˈ˔˕ˑˍˋˍˑˋˋˏ˔ˈːˈˑ˒˘ˑˇːˋˊ˃ːˋ˅ːˋˑ˕˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˓˃ˊ˅ˑˬǡ продажба на стоки од една во
ˍ˃ˍˑˋˊ˃˒ˑˍ˓ˋ˅˃˰ˈː˃˓˃ˊːˑ˅ˋˇːˋ˕ˈ˕ˈˍˑ˅ːˋ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋː˃ː˃˔ˈˎˈːˋˈ˕ˑǤ други земји.

ʢː˃˒˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˋˊ˅ˑˊˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˋ ˖˔ˎ˖ˆˋǤ ʗˊ˅ˑˊˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˋ

˖˔ˎ˖ˆˋˋˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˰ˈː˃ˇˈ˅ˋˊːˋ˒˓ˋˎˋ˅ˋǡˇ˃˅˃˰ˈː˃˖˔ˎ˖ˆˋː˃ˇˑˏ˃˛ːˋˋ
 Под извоз се подразбира:
˔˕˓˃ː˔ˍˋˎˋ˙˃˅ˑˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕˔ˑˑ˄˓˃ˮ˃ˬ˔ˈ˒ˑ˕˕ˋˍː˖˅˃˃˕˔ˑǣ
- преминување на
 ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ː˃˓ˈ˃ˎˈːˍ˖˓˔ː˃ˇˈː˃˓ˑ˕Ǣ домашната стока преку
царинската граница на
 ˓˃ˊ˅ˑˬː˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃Ǣ
домашната земја;
 ˍ˓ˈˇˋ˕ːˑǦˏˑːˈ˕˃˓ː˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃Ǣ - преминување на
 ˇ˓˖ˆˋ˕ˈˏˈ˓ˍˋː˃ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ домашната стока од
домашната земја во
ʟ˃ˊ˅ˑˬˑ˕ː˃˔˕ˑˍˑ˅ːˑ˕ˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˅ˑ˔˅ˈ˕ˑ˕ǡːˈˆˑ˅˃˕˃˔˒ˈ˙ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃ странство;
ˊ˃˅ˋ˔ːˑˑˇ˒ˑ˔˕ˑˬːˋ˕ˈ˒˓ˋ˓ˑˇːˑǦˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ˖˔ˎˑ˅ˋǡː˃˓˃˔ː˃˕ˋ˕ˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ
- пренос на стоката од
ˊ˃ˑˇˇˈˎːˋ˅ˋˇˑ˅ˋ˔˕ˑˍˋǡ˒ˈ˓ˏˈː˕ːˑ˅ˑˇ˃˕ˍˑː˔°˒ˑˆˑˎˈˏ˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃ внатрешниот стоковен
˓˃ˊˏˈː˃Ǥ ʑˑ ˕˃ˍ˅ˋ˕ˈ ˇ˅ˋˉˈ˰˃ ː˃ ˔˅ˈ˕˔ˍ˃˕˃ ˈˍˑːˑˏˋˬ˃ ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ ˈ промет во странство.
˅ˎˋˬ˃ːˋˈ˕ˑː˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕˒˃ˊ˃˓ǡˍ˃ˇˈ˒ˑ˔˕ˑˋ˔ˋˎː˃ˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃ǡ˅˓ˊ - Ако предмет на продажба
˓˃ˊ˅ˑˬˑ˕ː˃˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑː˃ˑˇˇˈˎːˋˊˈˏˬˋǤ помеѓу две земји е
ʜ˃˛˃˕˃ˊˈˏˬ˃ǡ˔ˈˍ˃ˍˑːˈˈˋˏ˖ː˃ː˃˅˃ˍ˅ˋ˕ˈ˅ˎˋˬ˃ːˋˬ˃Ǥʠ°˒ˑˆˑˎˈˏˋˑ˕ определена стока се
ˑ˄ˈˏ ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˑ˕ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ ˊ˃ ːˈˍˑˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˆˋ ː˃ˇˏˋː˖˅˃ зборува за таканаречен
ˎˑˍ˃ˎːˋ˕ˈ ˓˃ˏˍˋǤ ʖ˃˕ˑ˃ ˋː˕ˈːˊˋ˅ˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˕˃ ˓˃ˊˏˈː˃ ˊ˃ извоз на стоки што се
гледа.
ː˃˛˃˕˃ˊˈˏˬ˃ˋˏ˃ːˈ˔ˑˏːˈːˑˑˆ˓ˑˏːˑˊː˃˚ˈ˰ˈǤ

Потсети се:
 Ако предмет е определена
За истражување на пазарот на набавка. услуга (туристичка,
сообраќајна и сл.) се зборува
за невидлив извоз, т.е. за
ʞˑˇˆˑ˕˅ˋ˕ˈˎːˋˋˊ˅ˑˊːˋ˓˃˄ˑ˕ˋ извоз што не се гледа.

Потсети се:
Што представува истражувањето на пазарот на продажба?
Кои се сознанија треба да ги добиеш со истражување на пазарот на
продажба?

Граф. 14 Видови подготвителни извозни работи

Истражување на пазарот на земји Илустрација 64: Истражување на

увознички
можностите за извоз

Воспоставување контакт со
увозник

Подготвителни извозни Водење трговски преговори

работи

Определување извозен статус

на стоката

Пријавување на извозна работа

117
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Една од основните
информации што треба да се
добие со истражувањето е
утврдувањето на можностите
за извоз.
Пред да се изврши извозот
неопходно е да се утврди
извозниот потенцијал за секој
конкурентен производ, како и
предвидување на движењето
на извозот.
118
ʗ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ː˃ˊˈˏˬˋȂ˖˅ˑˊːˋ˚ˍˋ
ʑˑˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕˃˕ˈˑ˓ˋˬ˃ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑǡ˔ˑ˙ˈˎˇ˃˔ˈˇˑ˄ˋˬ˃˕ˋː˗ˑ˓ˏ˃˙ˋˋǡ
˔ˈ˔ˏˈ˕˃ˍ˃ˍˑˑ˔ːˑ˅ˈː˒˓ˈˇ˖˔ˎˑ˅ˊ˃˅ˑˇˈ˰ˈˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ː˃ˇˈˎˑ˅ː˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃Ǥ
ʡˑ˃ˈ˓˃ˊ˄ˋ˓ˎˋ˅ˑǡ˃ˍˑ˔ˈˋˏ˃˒˓ˈˇ˅ˋˇˇˈˍ˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˕ˈ˔˖˄ˬˈˍ˕ˋˇˈˎ˖˅˃˃˕
˅ˑˏˑ˛ːˈ˔ˎˑˉˈːˋ˖˔ˎˑ˅ˋǤ
ʔˇː˃ˑˇˑ˔ːˑ˅ːˋ˕ˈˋː˗ˑ˓ˏ˃˙ˋˋ˛˕ˑ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈˇˑ˄ˋˈ˔ˑˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ˈ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˏˑˉːˑ˔˕ˋ˕ˈ ˊ˃ ˋˊ˅ˑˊǤ ʖ˃ ˕˃˃ ˙ˈˎ ːˈˑ˒˘ˑˇːˑ ˈ ˇ˃ ˔ˈ
˖˕˅˓ˇˋ ˋˊ˅ˑˊːˋˑ˕ ˒ˑ˕ˈː˙ˋˬ˃ˎ ˊ˃ ˔ˈˍˑˬ ˍˑːˍ˖˓ˈː˕ˈː ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǡ ˍ˃ˍˑ ˋ
˒˓ˈˇ˅ˋˇ˖˅˃˰ˈː˃ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑː˃ˋˊ˅ˑˊˑ˕Ǥ
ʗ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ː˃ ˊˈˏˬˋ Ǧ ˖˅ˑˊːˋ˚ˍˋ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˈˇˈː
ˑˇ ˃˔˒ˈˍ˕ˋ˕ˈ ː˃ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔˕˓˃ː˔ˍˋˑ˕ ˒˃ˊ˃˓ǡ ˑ˅˃ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ ˆˋ
˔ˑˇ˓ˉˋ˔ˋ˕ˈ˄ˈˎˈˊˋˋ˒˓ˑ˄ˎˈˏˋ˛˕ˑ˔ˈˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋ˚ːˋˊ˃ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ː˃˔˕˓˃ː˔ˍˋˑ˕˒˃ˊ˃˓˅ˑˑ˒˛˕ˑǤ
ʞˑ˓˃ˇˋ ˍˑːˬ˖ˍ˕˖˓ːˋ˕ˈ ˅˃˓ˋ˓˃˰˃ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡ ˓ˈ˔˕˓ˋˍ˕ˋ˅ːˋ˕ˈ ˏˈ˓ˍˋ
˛˕ˑ ˆˋ ˒˓ˈˊˈˏ˃˃˕ ˑˇˇˈˎːˋ˕ˈ ˊˈˏˬˋ Ǧ ˖˅ˑˊːˋ˚ˍˋ ȋ˖˅ˑˊːˋ ˍ˅ˑ˕ˋǡ ˇˈ˅ˋˊːˋ
ˑˆ˓˃ːˋ˚˖˅˃˰˃ ˋ ˔ˎˋ˚ːˑȌǡ ˒˓ˋˇ˓˖ˉː˃ ˒ˑˬ˃˅˃ ː˃ ˔ˈˍˑˬ ˋˊ˅ˑˊ ˈ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː
˓ˋˊˋˍǤ ʠˑ ˙ˈˎ ˇ˃ ˔ˈ ˑ˕˔˕˓˃ːˋ ˋˎˋ ˄˃˓ˈˏ ː˃ˏ˃ˎˋ ˕ˑˬ ˓ˋˊˋˍǡ ˋˊ˅ˑˊːˋ˙ˋ˕ˈ
˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˑ˓ˋˈː˕ˋ˓˃˃˕ ˍˑː ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ː˃ ˒ˑ˅ˈˮˈ ˊˈˏˬˋ
˖˅ˑˊːˋ˚ˍˋˋ˕ˑ˃ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈˇ˃ˆˑ˅˓˛˃˕ˍˑː˕ˋː˖ˋ˓˃ːˑˋ˔ˋ˔˕ˈˏ˃˕˔ˍˋǤ
ʗ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕˓˃ː˔ˍˋˑ˕˒˃ˊ˃˓ǡ˔ˈ˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃˒˓ˈˍ˖ˇ˅ˈ˗˃ˊˋǣ
 ˗˃ˊ˃ː˃˒˓ˈˎˋˏˋː˃˓ːˑˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ
 ˗˃ˊ˃ː˃ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈː˃ˍˑːˍ˓ˈ˕ˈː˒˃ˊ˃˓͵ͳ
Граф. 14 Фази преку кои се реализира истражувањето на пазарот на земјите
увознички
Истражување на
пазарот на земји
увознички
Прелиминеарно Истражување на
истражување конкретен пазар
ʞ˓ˈˎˋˏˋː˃˓ːˑ˕ˑ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˏ˃ˍ˓ˑˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ ː˃
˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˑ˕˒˃ˊ˃˓ǡˋˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈ˄˃ˊːˋ˔ˑˊː˃ːˋˬ˃ˊ˃˕ˑˬ˒˃ˊ˃˓Ǥʝ˔ːˑ˅ː˃
˙ˈˎ ː˃ ˑ˅˃ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ ˈ ˇˑ˄ˋ˅˃˰ˈ ˔ˑˊː˃ːˋˬ˃ǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˃ ˊ˃
˕ˑ˃ ˍ˃ˇˈ ˒ˑ˔˕ˑˋ ˏˑˉːˑ˔˕ ˊ˃ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː ˋˊ˅ˑˊǤ ʑ˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃ ˇˑ˄ˋˈːˋ˕ˈ
˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˆˋˈˎˋˏˋːˋ˓˃˃˕ˊˈˏˬˋ˕ˈˍ˃ˇˈ˛˕ˑːˈ˒ˑ˔˕ˑˋˏˑˉːˑ˔˕ˊ˃˒ˎ˃˔ˏ˃ː
ː˃ːˈˬˊˋːˋ˕ˈ˔˕ˑˍˋǤ
ʗ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍˑːˍ˓ˈ˕ˈː ˒˃ˊ˃˓Ǥ ʠˑ ˑ˅˃ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ ˔ˈ ˅˓˛ˋ
ː˃˕˃ˏˑ˛ː˃ ˑ˄˓˃˄ˑ˕ˍ˃ ˋ ˃ː˃ˎˋˊ˃ ː˃ ˇˑ˄ˋˈːˋ˕ˈ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǡ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ ː˃ ˕ˈ˓ˈːǡ ˒ˑ˓˃ˇˋ ˕ˈ˛ˍˑ˕ˋˋ˕ˈ ˒˓ˋ ːˈˆˑ˅ˑ˕ˑ
ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˔ˈˇˑ˅ˈ˓˖˅˃ː˃˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋˋː˔˕ˋ˕˖˙ˋˋǤʖ˃ˇ˃ː˃ˍ˓˃ˬˑ˕
ˑ˅ˑˊˏˑˉˋˇˑːˈ˔˖˅˃˰ˈː˃˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃ˑˇˎ˖ˍ˃ˊ˃˅ˎˈˆ˖˅˃˰ˈˋˎˋːˈ˅ˎˈˆ˖˅˃˰ˈ
ː˃˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː˔˕˓˃ː˔ˍˋ˒˃ˊ˃˓Ǥ
ʔˇː˃ˑˇˑ˔ːˑ˅ːˋ˕ˈˋː˗ˑ˓ˏ˃˙ˋˋ˛˕ˑ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈˇˑ˄ˋˈ˔ˑˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ˈ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˏˑˉːˑ˔˕ˋ˕ˈˊ˃ˋˊ˅ˑˊǤʖ˃˕˃˃˙ˈˎːˈˑ˒˘ˑˇːˑˈˇ˃˔ˈ˖˕˅˓ˇˋ
31 Петковски Д., Марков Т., Комерцијално работење за II година средно стручно
образование
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
ˋˊ˅ˑˊːˋˑ˕˒ˑ˕ˈː˙ˋˬ˃ˎˊ˃˔ˈˍˑˬˍˑːˍ˓ˈ˕ˈː˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǡˍ˃ˍˑˋ˒˓ˈˇ˅ˋˇ˖˅˃˰ˈ
ː˃ ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˋˊ˅ˑˊˑ˕Ǥ ʖ˃ ˕ˑ˃ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˍˑ˓ˋ˔˕˃˕ ˄˓ˑˬːˋ ˏˈ˕ˑˇˋ ˋ
ˏˑˇˈˎˋǤ

Таб. 3 Фази на истражување на светскиот пазар според нивните карактеристики

Прелиминарно истражување Истражување на конкретен пазар

Макроистражување
Можност за извоз
Елиминирање на земјите каде не
може да се пласираат стоките
Анализа на добиени податоци
Истражување на терен
Донесување соодветна одлука за
влегување или невлегување на
соодветен пазар

ʑˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈˍˑː˕˃ˍ˕˔ˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː˖˅ˑˊːˋˍ

Потсети се:
Кој може да покрене иницијатива за воспоставување контакт со
соодветен купувач?
На кој начин може да се воспостави контакт со соодветен купувач?

ʑ˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃˔ˑˊː˃ːˋˬ˃˕˃ˇˑ˄ˋˈːˋ˒ˑ˒˃˕ː˃ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ː˃
ˊˈˏˬˋ˕ˈ˖˅ˑˊːˋ˚ˍˋǡˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕˔ˈˑ˓ˋˈː˕ˋ˓˃ˍˑː˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈˍˑː˕˃ˍ˕
˔ˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋˋː˕ˈ˓ˈ˔ˈː˕ˋ˅ˑˊˈˏˬˋ˕ˈǦ˖˅ˑˊːˋ˚ˍˋǤ
ʑˑ˕ˈˑ˓ˋˬ˃˕˃ː˃ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ˍ˃ˍˑˑ˔ːˑ˅ːˋ˕ˈ˘ːˋˍˋ˅ˑ
ˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈ˕ˑ˔ˑˋ˔˒ˋ˕˃ːˋˍˑ˕˔ˈ˔ˏˈ˕˃˃˕ǣ

 ˕ˈ˘ːˋˍ˃ ː˃ ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ ˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈ ˏˈˣ˖ ˋ˔˒ˋ˕˖˅˃˚ˑ˕ ˋ

ˋ˔˒ˋ˕˃ːˋˍˑ˕Ǣ
 ˒ˑ˔˓ˈˇˈːː˃˚ˋːː˃ˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈ˔ˑ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥ

ПОТПИШУВАЊЕ
ДОГОВОР

СКЛУЧЕН ДОГОВОР

ВОСПОСТАВУВАЊЕ
КОНТАКТ

ИСТРАЖУВАЊЕ

Илустрација 65: Начини на деловно комуницирање

119
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ʡˈ˘ːˋˍ˃˕˃ː˃ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈ˔ˈ˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃ǣ

 ˔ˑːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃ˑ˅ˎ˃˔˕ˈːˋˎˋ˙˃ˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕
ȋ˃ˆˈː˕ˋǡ˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋ˙ˋˋ˔ˎˋ˚ːˑȌˇˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋˑ˕˖˅ˑˊːˋˍ
 ˔ˑˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˋ˔ˏ˃ȋ˒ˑː˖ˇˋȌˇˑ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥ
ʜˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ˕ˑˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈǡˑˇːˑ˔ːˑ˓˃ˊˆˑ˅ˑ˓ˋˎˋˋː˕ˈ˓˅ˬ˖ˏˑˉˈˇ˃
˄ˋˇˈːˈ˒ˑ˔˓ˈˇˈː˓˃ˊˆˑ˅ˑ˓ȋˑˇːˑ˔ːˑ˔ˑˎˋ˚ːˑˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈȌˋˎˋǡ˒˃ˍǡ˔ˑ
˓˃ˊˆˑ˅ˑ˓ˍˑˬ˔ˈˑˇ˅ˋ˅˃˒ˑ˕ˈˎˈ˗ˑːǤ
ʞ˓ˋˎˋ˚ːˑ˕ˑˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈˋˇ˅ˈ˕ˈˊ˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ːˋ˔˕˓˃ːˋ˔ˈ˗ˋˊˋ˚ˍˋ
˒˓ˋ˔˖˕ːˋ˅ˑˏˑˏˈː˕ˑ˕ː˃˒˓ˋ˄ˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˕ˈǡˑˇːˑ˔ːˑˑˇˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈǤ
ʝ˅˃ˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈˏˑˉˈˇ˃˕˓˃ˈ˒ˑˇˑˎˆˑ˔ˑ˛˕ˑˮˈ˔ˈˇˑ˄ˋˬ˃˕˒ˑˆˑˎˈˏ˄˓ˑˬ
˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǡ˔ˈˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ˇ˃˔ˈ˅ˋˇˋˎˋ˚ːˑ˔˕˃˔ˑˍˑˬ˃˔ˈ˓˃ˊˆˑ˅˃˓˃ˋˇ˃˔ˈ
ˑ˙ˈːˋ˔ˈ˓ˋˑˊːˑ˔˕˃ː˃ːˈˬˊˋːˋ˕ˈː˃ˏˈ˓ˋǤ
ʙˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈ˕ˑ˒ˑ˕ˈˎˈ˗ˑːˈ˕˃ˍˑ˅ː˃˚ˋːː˃ˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈ˒˓ˋ˛˕ˑ
ˋ˔˒ˋ˕˃ːˋˍˑ˕ ˔ˈ ˒ˑ˅ˋˍ˖˅˃ ˒ˑ ˕ˈˎˈ˗ˑː ˋ ˏ˖ ˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˃˕ ˒˓˃˛˃˰˃ ˔˒ˑ˓ˈˇ
ˑˇː˃˒˓ˈˇ ˒ˑˇˆˑ˕˅ˈː ˒˓˃˛˃ˎːˋˍǤ ʑ˃ˍ˅ˑ˕ˑ ˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈ ˅ˑ ˇˈːˈ˛ːˋ
˖˔ˎˑ˅ˋˋˏ˃˛ˋ˓ˑˍ˃˒˓ˋˏˈː˃˄ˋˇˈˬˮˋ˓ˈˎ˃˕ˋ˅ːˑ˄˓ˊˑǡˈ˅˕ˋːˑǡː˃˓ˈˎ˃˕ˋ˅ːˑ
˒ˑˎˈ˔ˈːː˃˚ˋːˏˑˉ˃˕ˇ˃˔ˈˇˑ˄ˋˬ˃˕ːˋˊ˃˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˍˑˋ˔ˎ˖ˉ˃˕ˊ˃˃ː˃ˎˋˊ˃ː˃
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˒ˑˬ˃˅ˋː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕Ǥʛˈˣ˖˕ˑ˃ǡ˅˃ˍ˅ˑ˕ˑˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈˏˑˉˈˇ˃˔ˈ
˒˓ˋˏˈːˋ˔˃ˏˑ˅ˑ˖˔ˎˑ˅ˋː˃˓˃ˊ˅ˋˈː˃˕ˈˎˈ˗ˑː˔ˍ˃ˏ˓ˈˉ˃ǡ˔ˑ˓ˈˎ˃˕ˋ˅ːˑ˒ˑˏ˃ˎ
˄˓ˑˬ˒˓˃˛˃˰˃ˋ˔ˑˆˑˎˈˏ˃ˇˑˊ˃ː˃ːˈ˔ˋˆ˖˓ːˑ˔˕˅ˑ˒ˑˆˎˈˇː˃ˋˇˈː˕ˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃
ˋ˔˒ˋ˕˃ːˋˍˑ˕Ǥʖ˃˕ˑ˃˅˃ˍ˅ˋˑ˕ː˃˚ˋːː˃ˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕ˋ
˅ˑˍˑˏ˄ˋː˃˙ˋˬ˃˔ˑˇ˓˖ˆˋ˕ˈˏˈ˕ˑˇˋǤ
ʞˑ˔˓ˈˇːˋˑ˕ ː˃˚ˋː ː˃ ˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈ ˔ˑ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋˑ˕ ˖˅ˑˊːˋˍ ˔ˈ
˒˓˃ˍ˕ˋˍ˖˅˃ː˃˔ˎˈˇːˋˑ˕ː˃˚ˋːǣ
Илустрација 66: Комуницирање по
телефон  ˒˓ˈˍ˖˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇː˃˃ˍ˙ˋˬ˃
 ˒˓ˈˍ˖ ˍˑː˕˃ˍ˕ˋ ˍˑˋ ˔ˈ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˃˕ ː˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˋ˕ˈ ˒˃ˊ˃˓ˋ
ȋ˔˃ˈˏˋˋ˔ˎǤȌǢ
 ˒˓ˈˍ˖ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˖˔ˎ˖ˆˋˑˇˋː˔˕ˋ˕˖˙ˋˋˊ˃˒ˑ˔˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ

 ˅ˑ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˃˕˃ǡˍˑˏ˄ˋːˋ˓˃ːˑː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ˔ˈ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˃˕ˇ˅˃˕˃ː˃˚ˋː˃Ǥ
ʙˑː˕˃ˍ˕ˋ˓˃˰ˈ˕ˑˊ˃˒ˑ˚ː˖˅˃˔ˑˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˒ˑː˖ˇ˃ˇˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋˑ˕
˖˅ˑˊːˋˍǤ

Граф. 15 Начини на воспоставување контакт и комуницирање со соодветен увозник

Воспоставување
контакт со соодветен
увозник

Директен начин Индиректен начин

- со испраќање на - пропагандна акција

понуда - организирани пазари
- со испраќање - користење услуги од
овластени лица посреднички друштва

120
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
ʗːˋ˙ˋˬ˃˕ˋ˅˃ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˒˓ˈˊˈˏˈ ˋ ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˋ ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥ ʓˑˍˑˎˍ˖ ПОС терминал претставува
ˋːˋ˙ˋˬ˃˕ˋ˅˃˕˃ˬ˃˒ˑˍ˓ˈːˈ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕˔ˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕ˇ˅ˈ˗˃ˊˋǣ електронски уред инсталиран
на продажни места или
ͳǤ ˗˃ˊ˃ ː˃ ˑ˄˓˃˄ˑ˕ˍ˃ ː˃ ˒˓˃˛˃ˎːˋˍˑ˕ ˛˕ˑ ˈ ˋ˔˒˓˃˕ˈː ˑˇ ˔˕˓˃ː˔ˍˋˑ˕ банкарски шалтери, кој служи
ˍ˖˒˖˅˃˚Ǥ ʠ˖˛˕ˋː˔ˍ˃˕˃ ˃ː˃ˎˋˊ˃ ː˃ ˔ˑˇ˓ˉˋː˃˕˃ ː˃ ˒˓˃˛˃ˎːˋˍˑ˕ за електронско спроведување
˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˑ˕ˍ˓ˋˈǡˍˑˬ˃ˈ˙ˈˎ˕˃ː˃ːˈˆˑ˅ˑ˕ˑˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈˋˏˑˉˈˎˋˇ˃˔ˈ на трансакциите.
ˑˇˆˑ˅ˑ˓ˋː˃˄˃˓˃˰˃˕˃˛˕ˑ˔ˈ˔ˑˇ˓ˉ˃ːˋ˅ˑːˈˆˑǤʗˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ˈˇˑˎˉˈː Банкомат претставува
˒˓ˋˏˈːˋˑ˕ ˒˓˃˛˃ˎːˋˍ ˖˓ˈˇːˑ ˇ˃ ˆˑ ˈ˅ˋˇˈː˕ˋ˓˃Ǥ ʜˈˊ˃˅ˋ˔ːˑ ˑˇ ˕ˑ˃ електронски уред кој
ˇ˃ˎˋ ˔ˑˇ˓ˉˋː˃˕˃ ː˃ ˒˓˃˛˃ˎːˋˍˑ˕ ˊ˃ ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˈ ˋː˕ˈ˓ˈ˔ː˃ ˋˎˋ ːˈǡ овозможува исплата на пари
ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˔ˈ ˑˇˆˑ˅ˑ˓ˋǤ ʗˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˍˑˬ ˈ ˊ˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ː ˊ˃ ˔ˑˇ˓ˉˋː˃˕˃ во готово, но и други услуги,
˒˓ˋ˔˕˃˒˖˅˃ ˍˑː ˑ˄˓˃˄ˑ˕ˍ˃Ǥ ʗˊ˓˃˄ˑ˕ˍ˃˕˃ ː˃ ˋˊ˅ˑˊːˋ˚ˍ˃˕˃ ˒ˑː˖ˇ˃ без присуство на вработени
˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˔ˎˑˉˈː˃ˋˑˇˆˑ˅ˑ˓ː˃ˊ˃ˇ˃˚˃Ǥʝˇ˗ˑ˓ˏ˃˕˃ˋ˔ˑˇ˓ˉˋː˃˕˃ː˃ од банката.
ˑ˅ˑˬˇˑˍ˖ˏˈː˕ˊ˃˅ˋ˔ˋˇ˃ˎˋˮˈˇˑˬˇˈˇˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈːˇˈˎˑ˅ˈːˑˇːˑ˔˒ˑˏˈˣ˖ Трендот на платежните
˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ˋˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥ картички е дефиниран
пред сè, поради големата
ʹǤ ˗˃ˊ˃ ː˃ ˋˊ˓˃˄ˑ˕ˍ˃ ː˃ ˋˊ˅ˑˊːˋ˚ˍ˃˕˃ ˒ˑː˖ˇ˃Ǥ ʞˑ ˗ˑ˓ˏ˃ ˋ ˒ˑ достапност и единствена
˔ˑˇ˓ˉˋː˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˄ˋˇˈ ˋˊ˓˃˄ˑ˕ˈː˃ ˕˃ˍ˃ ˛˕ˑ ˮˈ ˑˇˆˑ˅˃˓˃ употреба на новите платни
ː˃ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ ˛˕ˑ ˮˈ ˄ˋˇˈ ˔ˍˎ˖˚ˈː ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃ ːˈ˃Ǥ инструменти и погодностите
ʜ˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃˄ˋˇˈˑˊː˃˚ˈː˃˙ˈˎˑ˔ː˃˕˃˗ˋ˓ˏ˃ː˃ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡ кои тие ги нудат: заштеда на
˓ˈˇːˋˑ˕ ˄˓ˑˬ ː˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ǡ ˒ˑ˕˒ˋ˔ ː˃ ˑ˅ˎ˃˔˕ˈːˋ˕ˈ ˎˋ˙˃ ˑˇ ˔˕˓˃ː˃ ː˃ време, трошоци и сл.
ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ȋː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ˇ˅˃ ˒ˑ˕˒ˋ˔˃Ȍ ˋ ˒ˈ˚˃˕Ǥ ʗ˔˕ˑ ˕˃ˍ˃ ː˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃
˕˓ˈ˄˃ˇ˃˄ˋˇˈː˃ˊː˃˚ˈːˑˍ˃ˍˑˮˈ˔ˈ˅˓˛ˋˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˔ˑˍˑˈ
˒˓ˈ˅ˑˊːˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑǡː˃ˍ˃ˍˑ˅ː˃˚ˋːˋ˔ˎǤʞˑː˖ˇ˃˕˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˆˋ˔ˑˇ˓ˉˋ˔ˋ˕ˈ
ˈˎˈˏˈː˕ˋˋ˖˔ˎˑ˅ˋ˛˕ˑ˔ˈːˈˑ˒˘ˑˇːˋˊ˃˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈː˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉˈː
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ǡ˕˃ˍ˃˛˕ˑ˅ˑːˈ˃ˮˈ˄ˋˇ˃˕ː˃˅ˈˇˈːˋǣˍˑˎˋ˚ˋː˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑ
˔ˈ ː˖ˇˋǡ ˔ˑ ˑ˒ˋ˔ ː˃ ːˈˬˊˋːˋ˕ˈ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ ˋ ˈ˅ˈː˕˖˃ˎːˋ ˒˓ˋˎˑˊˋ
ȋˍ˃˕˃ˎˑˊˋǡ ˒˓ˑ˔˒ˈˍ˕ˋ ˋ ˔ˎǤȌǡ ˙ˈː˃˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˋ˔ˍ˃ˉ˃ː˃ ˅ˑ ˈˇˋːˋ˙˃
ˏˈ˓˃ǡː˃˚ˋːˑ˕ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ǡ˓ˑˍˑ˕ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ǡː˃˚ˋːˑ˕ː˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ
ˋ˕ːǤ
ʙ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ˕ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑ˒ˑː˖ˇ˃˕˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃˄ˋˇ˃˕ˇ˃ˇˈːˋː˃
ː˃˚ˋː ˍˑˬ ˮˈ ˅ˎˋˬ˃ˈ ˅˓ˊ ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˊ˃ ˇˑːˈ˔˖˅˃˰ˈ ː˃
˒ˑˊˋ˕ˋ˅ː˃ˑˇˎ˖ˍ˃˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃Ǥ
 ʞ˓˃˛˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˙ˈː˃˕˃ ˈ ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ ˊː˃˚˃ˬːˑǡ ˅ˋ˔ˋː˃˕˃ ː˃ ˙ˈː˃˕˃ ː˃
˒ˑː˖ˇˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ːˈ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˄ˋˇˈ˒ˑ˅ˋ˔ˑˍ˃ˑˇ˕ˈˍˑ˅ːˋ˕ˈ˙ˈːˋː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈ
ː˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕˒˃ˊ˃˓Ǥʥˈː˃˕˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃˄ˋˇˈˋˊ˓˃ˊˈː˃˅ˑ˅˃ˎ˖˕˃˛˕ˑːˈ
ˆˑˑ˛˕ˈ˕˖˅˃ːˋ˕˖˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ːˋ˕˖ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥ
ʟˑˍˑ˕ ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˄ˋˇˈ ˓ˈ˃ˎˈː ˑˇ˓˃ˊ ː˃ ˅ˋ˔˕ˋː˔ˍˋ˕ˈ
ˏˑˉːˑ˔˕ˋˋː˃ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ˋː˃˖˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥʡˑˬ˓ˑˍ˔ˈˋˊ˓˃ˊ˖˅˃˅ˑ˅˓ˈˏˈǡ
ˋˏ˃ˬˮˋ ˆˑ ˒˓ˈˇ˅ˋˇ ˇ˃˕˖ˏˑ˕ ˛˕ˑ ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˋ ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˔˒ˑˆˑˇ˄ˈːˑ ˆˑ
ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˃˕Ǥ ʡ˃ˍ˃ǡ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ˏˑˉˈ ˅˓ˈˏˈː˔ˍˋ ˇ˃ ˔ˈ ˏˈ˓ˋ ˑˇ ˇˈːˑ˕
ː˃ ˒ˑ˕˒ˋ˛˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ ˒ˑˏˈˣ˖ ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˋ
˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ˋ˕ːǤ
ʜ˃˚ˋːˑ˕ ː˃ ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˄ˋˇˈ ˖˕˅˓ˇˈː ː˃ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ ː˃˚ˋːˋǣ
˒ˎ˃ˮ˃˰ˈː˃˃˅˃ː˔ǡ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˔ˑˇˑˊː˃ˍ˃ǡ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˒ˑ˒˃˕ː˃˃ˍ˓ˈˇˋ˕ˋ˅ˋ˕ːǤ

121
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Граф. 16 Елементи на извозничка понуда

Име на извозникот

Дата на испраќање

Количина на стоката

Рок и начин на испорака

Елементи на понуда
Начин на плаќање

Карактеристики на стоката

Валута на плаќање

Цена на стоката

ʑˑˇˈ˰ˈː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ
Потсети се:
За водење трговски преговори во внатрешниот стоковен промет.

Илустрација 67: Прифаќање на
купопродажба
ʞ˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ ˈ ˋˊˬ˃˅˃ ː˃ ˅ˑˎˬ˃ ː˃ ˒ˑː˖ˇˈːˋˑ˕ǡ ˔ˑ ˍˑˬ˃ ˕ˑˬ
˙ˈˎˑ˔ːˑ ˬ˃ ˒˓ˋ˗˃ˮ˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ ˊ˃ ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉˈː ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥ
ʞ˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ ˖˛˕ˈ ˔ˈ ː˃˓ˈˍ˖˅˃ ˋ ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕ǡ ˖˔˅ˑˬ˖˅˃˰ˈ ː˃
˒ˑː˖ˇ˃˕˃Ǥ
ʞˑ ˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˋ˔˒˓˃˕ˈː˃˕˃ ˒ˑː˖ˇ˃ ˑˇ ˔˕˓˃ː˃ ː˃ ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡ
ː˃˔˕˃˒˖˅˃˗˃ˊ˃˅ˑˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃ǡˍˑˬ˃ˈ˒ˑˊː˃˕˃ˍ˃ˍˑ˗˃ˊ˃ː˃
˅ˑˇˈ˰ˈː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋǤʝ˅ˋˈ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˔ˈ˅ˑˇ˃˕˒ˑˏˈˣ˖ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕
ˋ ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡ ˔ˑ ˙ˈˎ ˇ˃ ˔ˈ ˖˔ˑˆˎ˃˔˃˕ ˆˎˈˇˋ˛˕˃˕˃ ː˃ ˇ˅ˈ˕ˈ ˔˕˓˃ːˋ ˋ ˇ˃ ˔ˈ
˅ːˈ˔˃˕˅ˑˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥ
ʑˑˇˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ ˈ ː˃˅ˋ˔˕ˋː˃ ˒ˑ˔ˈ˄ː˃ ˅ˈ˛˕ˋː˃ ˋ
ˊ˃˕ˑ˃ˈˏːˑˆ˖ˊː˃˚˃ˬːˑǡˍˑˋˎˋ˙˃ˮˈˆˋ˅ˑˇ˃˕˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈǤʞ˓ˈˇˇ˃˒ˑ˚ː˃˕
˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛˃˕ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˒ˑˇˆˑ˕ˑ˅ˍˋˊ˃˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈǡ
ˍˑˋːˈˍˑˆ˃˛˔ˈː˃˅ˋ˔˕ˋː˃ˑ˄ˈˏːˋǤʞˑˇˆˑ˕ˑ˅ˍˋ˕ˈ˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˆˋˋˊ˅˓˛ˋ˔ˈˍˑˬ˃
˔˕˓˃ː˃ˊ˃˔ˈ˄ˈǡːˑˋˏ˃˒ˑˇˆˑ˕ˑ˅ˍˋˍˑˋ˒ˑˏˈˣ˖˔ˈ˄ˈ˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˆˋˋˊ˅˓˛˃˕ˇ˅ˈ˕ˈ
˒˓ˈˆˑ˅˃˓˃˚ˍˋ˔˕˓˃ːˋǤʞˑˇˆˑ˕ˑ˅ˍˋ˕ˈˍˑˋˆˋ˅˓˛˃˕˒˓ˈˆˑ˅˃˓˃˚ˍˋ˕ˈ˔˕˓˃ːˋ
˒ˑˏˈˣ˖ ˔ˈ˄ˈǡ ˔ˈ ˑˇːˈ˔˖˅˃˃˕ ː˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˏˈ˔˕ˑ˕ˑ ː˃ ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈǤ
ʞˑ˒˓˃˅ˋˎˑˇ˅ˈ˕ˈ˔˕˓˃ːˋː˃˔˕ˑˬ˖˅˃˃˕˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈˇ˃˔ˈ˅˓˛˃˕˅ˑːˋ˅ːˑ˕ˑ
ˏˈ˔˕ˑǤʠˑ˕ˑ˃˔ˈˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃˃˕˒ˑ˅ˈˮˈ˒ˑˆˑˇːˑ˔˕ˋˍ˃ˍˑ˛˕ˑ˔ˈǣ˒ˑˊː˃˅˃˰ˈ˕ˑ
ː˃˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ˅ˑˍˑˋ˔ˈ˅˓˛˃˕˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈǡˏˑˉːˑ˔˕ˋ˕ˈ˅ˑ˔ˈˍˑˈ˅˓ˈˏˈˇ˃˔ˈ
ˍˑː˔˖ˎ˕ˋ˓˃˃˕˔˕˓˖˚ːˋˎˋ˙˃˒ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˒˓˃˛˃˰˃ǡˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˓˃ˊːˋ
ˋˊ˅ˑ˓ˋː˃˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǡːˈˆ˖˄ˈ˰ˈ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˒ˑˑˇːˑ˔˒˃˕˖˅˃˰ˈˋ˔ˎǤ
ʡ˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ ˑ˄ˋ˚ːˑ ˔ˈ ˅ˑˇ˃˕ ˅ˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˋˬ˃

122
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7

Илустрација 68: Водење трговски преговори во одредена просторија

˛˕ˑ ˬ˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ ˇˑˏ˃ˮˋːˑ˕ ː˃ ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈǤ ʓˑˎˉːˑ˔˕ ː˃ ˇˑˏ˃ˮˋːˑ˕

ˈ ˇ˃ ˆˋ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋ ˔ˋ˕ˈ ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋ ˖˔ˎˑ˅ˋ ȋ˕ˈ˘ːˋ˚ˍˋ ˋ ˇ˓ǤȌ ˊ˃ ːˈ˒˓ˈ˚ˈːˑ
˅ˑˇˈ˰ˈː˃˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈǤʞ˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈˆˋˑ˕˅ˑ˓˃ˋ˅ˑˇˋˇˑˏ˃ˮˋːˑ˕ǡ˒ˑ˕ˑ˃
˔ˈ ˓˃ˊˆˎˈˇ˖˅˃˃˕ ˔ˋ˕ˈ ˒˓˃˛˃˰˃ ˅ˑ ˅˓˔ˍ˃ ˔ˑ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃ ˓˃˄ˑ˕˃Ǥ
ʞ˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˔ˈ ˅ˑˇ˃˕ ːˈ˒˓ˈ˚ˈːˑ ˋ ˈ˗ˋˍ˃˔ːˑ ˇˑˍˑˎˍ˖ ˔ˋ˕ˈ По прифаќањето на
˒˓˃˛˃˰˃ ˛˕ˑ ˔ˈ ˓˃ˊˆˎˈˇ˖˅˃˃˕ ˅ˑ ˕ˈˍˑ˕ ː˃ ˕ˋˈ ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ ˔ˈ ˒˓ˈ˕˘ˑˇːˑ испратената понуда од страна
˃ː˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋˋ˒ˑːˋ˅˔ˈˊ˃ˊˈˏˈːˋˑˇ˓ˈˇˈːˋ˔˕˃˅ˑ˅ˋǤ на увозникот, настапува
фаза во купопродажната
ʖ˃˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈ ˄ˋ ˕˓ˈ˄˃ˎˑ ˇ˃ ˅˓ˑˇˋ ˔ˑ ˒ˑ˕˒ˋ˛˖˅˃˰ˈ работа, која е позната како
ː˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉˈːˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥʓˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕˄ˋ˕˓ˈ˄˃ˎˑˇ˃ˆˑ˒ˑ˕˒ˋ˛ˈˑ˅ˎ˃˔˕ˈːˑ фаза на водење на трговски
ˎˋ˙ˈ˒˓˅ˑː˃ˇˑˏ˃ˮˋːˑ˕ǡ˃˒ˑ˕ˑ˃ˎˋ˙ˈ˕ˑː˃ˈˍˋ˒˃˕˃ˆˑ˔˕ˋːǡ˔ˑ˕ˑ˃˛˕ˑˮˈˆˑ преговори.
˒˓ˋˎˑˉˋ˒ˋ˔ˏˈːˑ˕ˑˑ˅ˎ˃˔˕˖˅˃˰ˈˊ˃˒ˑ˕˒ˋ˛˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕Ǥ

ʝ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈː˃ˋˊ˅ˑˊˈː˔˕˃˕˖˔ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃
Завршувањето на
ʢ˛˕ˈ˒˓ˈˇ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈ˖˕˅˓ˇˋ
преговорите би требало да
˓ˈˉˋˏˑ˕˒ˑˇˍˑˬ˒˃ˣ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˛˕ˑˈ˒˓ˈˇˏˈ˕ː˃˕ˑˬˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉˈːˇˑˆˑ˅ˑ˓ вроди со потпишување на
ˋ ˃ˇˈˍ˅˃˕ːˑ ˇ˃ ˔ˈ ˓˃ˊ˓ˈ˛ˋ ˇˑ ˅ˎˈˆ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ ː˃ купопродажен договор
˔ˋˎ˃Ǥ
ʠˑˋ˔ˍˎ˖˚ˑˍː˃ˏ˃ˎ˄˓ˑˬ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡˋˊ˅ˑˊˑ˕ː˃˔˕ˑˍˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋˈ˔ˎˑ˄ˑˇˈː
ȋʚʐȌ
ʠ˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑˈ˒˓ˈˇˏˈ˕ː˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓˛˕ˑˆˑ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˃˕
ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ˋ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈǣ

 ˒ˑˇ˓ˈˉˋˏː˃˔ˎˑ˄ˑˇˈːˋˊ˅ˑˊǡˑˇːˑ˔ːˑ˖˅ˑˊǢ
 ˒ˑˇ˓ˈˉˋˏː˃ˍˑː˕ˋːˆˈː˕Ǣ

123
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
 ˒ˑˇ˓ˈˉˋˏː˃ˇˑˊ˅ˑˎ˃ǡ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕ˊ˃ˋˊ˅ˑˊǡˑˇːˑ˔ːˑ˖˅ˑˊǤ
ʞ˓ˋ ˓ˈˉˋˏˑ˕ ː˃ ˔ˎˑ˄ˑˇˈː ˋˊ˅ˑˊǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˖˅ˑˊ ˔ˈ ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ ˇˈˍ˃
˔˕ˑˍ˃˕˃ ˏˑˉˈ ˔ˎˑ˄ˑˇːˑ ˋ ːˈˑˆ˓˃ːˋ˚ˈːˑ ˇ˃ ˔ˈ ˋˊ˅ˈˊ˖˅˃ǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˇ˃ ˔ˈ
˖˅ˈˊ˖˅˃ǡ˄ˈˊːˋˍ˃ˍ˅ˋˑˆ˓˃ːˋ˚˖˅˃˰˃ˋˊ˃˄˓˃ːˋǤ
ʖ˃˓˃ˇˋ ˊ˃˛˕ˋ˕˃ ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˑ˕ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ ˋ ˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˰ˈ ː˃
˒ˎ˃ːˋ˓˃ːˋˑ˕˓˃ˊ˅ˑˬǡˑˇːˑ˔ːˑˊ˃˛˕ˋ˕ː˃˕˃ˋ˓˃ˊ˅ˑˬː˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ǡˋˊ˅ˑˊˑ˕
ː˃˔˕ˑˍˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃˔ˑ˅ˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃ˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋȋˍȌǤ
ʟˈˉˋˏː˃ˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˊː˃˚ˋˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈˑˇ˓ˈˇˈːˑˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑǡˑˇːˑ˔ːˑ
ˍ˅ˑ˕˃ˋˎˋ˅˓ˈˇːˑ˔˕ː˃ˑˇˇˈˎː˃˔˕ˑˍ˃˛˕ˑ˔ˈˑˇˑ˄˓˖˅˃ˑˇː˃ˇˎˈˉˈːˑ˓ˆ˃ː
ˇ˃ ˔ˈ ˋˊ˅ˈˊˈ ˅ˑ ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑ ˋˎˋ ˖˅ˈˊˈ ˑˇ ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑ ˅ˑ ˊˈˏˬ˃˕˃ ˊ˃ ˖˕˅˓ˇˈːˑ
˅˓ˈˏˈǤ
ʙˑː˕ˋːˆˈː˕ˋ˕ˈ ˋˎˋ ˍ˅ˑ˕ˋ˕ˈ ˒˓ˈˇ˔˕˃˅˖˅˃˃˕ ˑˇ˓ˈˇˈːˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ˋˎˋ
˅˓ˈˇːˑ˔˕ ː˃ ˒ˑˈˇˋːˈ˚ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˖˕˅˓ˇˈː˃ ˑˇ ˔˕˓˃ː˃ ː˃ ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ǡ ˍˑˬ˃˛˕ˑ
ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˖˅ˈˊˈ ˋˎˋ ˋˊ˅ˈˊˈ ˊ˃ ˑˇ˓ˈˇˈː ˅˓ˈˏˈː˔ˍˋ ˒ˈ˓ˋˑˇǤ ʠ˒ˑ˓ˈˇ ˑ˅˃
˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃ˏˈˇ˅˃ˑ˔ːˑ˅ːˋ˅ˋˇˑ˅ˋˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋˍˑˋː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ˔ˈ˒˓ˋˏˈː˖˅˃˃˕ǣ

 ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋˋ
 ˙˃˓ˋː˔ˍˋˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋǤ
ʠˑ ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕ ˍˑː˕ˋːˆˈː˕ǡ ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ ˆˑ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ ː˃
ˑˇ˓ˈˇˈː ˅ˋˇ ˔˕ˑˍ˃ ˛˕ˑ ˔ˏˈˈ ˇ˃ ˔ˈ ˖˅ˈˊˈ ˅ˑ ˑˇ˓ˈˇˈː ˅˓ˈˏˈː˔ˍˋ ˒ˈ˓ˋˑˇǤ
ʓˑˍˑˎˍ˖ ˇˑˬˇˈ ˇˑ ˙ˈˎˑ˔ːˑ ˋ˔ˍˑ˓ˋ˔˕˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˑ˕ ˒˓ˈˇ ˋ˔˕ˈˍˑ˕
ː˃˓ˑˍˑ˕ˊ˃ˍˑˬ˕ˑˬˈ˒˓ˑ˒ˋ˛˃ːǡːˈ˔ˏˈˈˇ˃˔ˈ˅˓˛˃˕ːˋˍ˃ˍ˅ˋː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑ
˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕˓˃ː˔˃ˍ˙ˋˋ˔ˑ˕ˑˬ˅ˋˇ˔˕ˑˍ˃˒˓ˈˇˋ˔˕ˈˍˑ˕ː˃˒˓ˑ˒ˋ˛˃ːˋˑ˕˓ˑˍǤȗȌ
ʥ˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ ˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋ ˔ˈ ˒ˑ˔ˈ˄ˈː ˅ˋˇ ˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋ ˔ˑ ˍˑˋ ˔ˈ
ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ ˖˅ˑˊ ː˃ ˑˇ˓ˈˇˈːˑ ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ ˋˎˋ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˄ˈˊ
˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˙˃˓ˋː˃ˋˎˋ˔ˑ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˒ˑːˋ˔ˍ˃˙˃˓ˋː˃Ǥ
ʞˑ˔˕ˑˬ˃˕˒ˑ˅ˈˮˈ˅ˋˇˑ˅ˋˍˎ˃˔ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˋˍ˃ˬˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋ˕ˈǣ
ʠ˒ˑ˓ˈˇː˃˔ˑˍ˃˕˃ː˃ˇ˅ˋˉˈ˰ˈː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈ˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕ǣ

 ˖˅ˑˊːˋȋˑˆ˓˃ːˋ˚˖˅˃˰ˈː˃ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑˋˎˋ˅˓ˈˇːˑ˔˕˃ː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈ
˛˕ˑˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˖˅ˈˊ˃˕ȌǢ
 ˋˊ˅ˑˊːˋ ȋˑˆ˓˃ːˋ˚˖˅˃˰ˈ ː˃ ˋˊ˅ˑˊˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˇˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃
˅˓ˈˇːˑ˔˕Ȁˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑȌǤ
ʠ˒ˑ˓ˈˇː˃˚ˋːˑ˕ː˃˒˓ˑ˒ˋ˛˖˅˃˰ˈˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋ˕ˈ˔ˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕ǣ

 ˃˅˕ˑːˑˏːˋ ˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋ ˛˕ˑ ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ ˆˋ ˒˓ˑ˒ˋ˛˖˅˃˔˃ˏ˃˕˃ǡ ˅˓ˊ

 Стоката што е предмет на
купопродажниот договор што
го склучуваат извозникот и
увозникот може да биде:
 под режим на слободен
извоз,односно увоз:
 под режим на контингент
 под режим на дозвола,
согласност за извоз,
односно увоз.
32 Темјановски Р., Применета економија, Европски универзитет, Скопје, 2008, стр. 240
124
ˑ˔ːˑ˅˃ː˃˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˑ˕˔˖˅ˈ˓ˈːˋ˕ˈ˕Ǣ
 ˇˑˆˑ˅ˑ˓ːˋ ˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋǡ ˅ˑ˅ˈˇˈːˋ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃ ˒ˑ˕˒ˋ˛˃ː˃
˔˒ˑˆˑˇ˄˃ǡ˕ˋˈ˔ˈ˓ˈˊ˖ˎ˕˃˕ː˃ˇˑˆˑ˅ˊˑ˓ˏˈˣ˖ˊˈˏˬˋ˕ˈǤ
ʠ˒ˑ˓ˈˇː˃˔ˑ˚ˈːˑ˔˕˃ː˃ˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋ˕ˈˋˏ˃ˏˈǣ
 ˆˎˑ˄˃ˎːˋ ˋˎˋ ːˈˇˋ˔ˍ˓ˋˏˋː˃˕ˑ˓˔ˍˋ ˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋ ˔ˈ ˑːˋˈ
ˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋ ˔ˑ ˍˑˋ ˔ˈ ˑˆ˓˃ːˋ˚˖˅˃ ˖˅ˑˊȀˋˊ˅ˑˊ ː˃ ˑˇ˓ˈˇˈː˃ ˔˕ˑˍ˃
ˋˎˋ˖˔ˎ˖ˆ˃ː˃ˈˇː˃ˊˈˏˬ˃˔ˑ˔˅ˈ˕ˑ˕Ǣ
 ˔ˈˎˈˍ˕ˋ˅ːˋ ȋˇˋ˔ˍ˓ˋˏˋː˃˕ˑ˓˔ˍˋȌ ˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋ ˔ˈ ˑːˋˈǡ ˔ˑ ˍˑˋ ˔ˈ
ˑˆ˓˃ːˋ˚˖˅˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ː˃ˑˇ˓ˈˇˈː˃˔˕ˑˍ˃ˋˎˋ˖˔ˎ˖ˆ˃ː˃ˈˇː˃ˊˈˏˬ˃
˔ˑˇ˓˖ˆ˃͵ʹ
ʓˑˊ˅ˑˎˋ ˊ˃ ˋˊ˅ˑˊǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˖˅ˑˊ Ǧ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˔˕ˑˍˋ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˔ˈ
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
ˋˊ˅ˈˊ˖˅˃˃˕ ˋ ˖˅ˈˊ˖˅˃˃˕ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃ ˇˑˊ˅ˑˎ˃ ȋʓȌ ˍˑˆ˃ ˔ˈ ˅ˑ ˒˓˃˛˃˰ˈ
ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋǡ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃˰ˈː˃ˋˊ˅ˑˊˑ˕ˋ˖˅ˑˊˑ˕ː˃
˅ˑˑ˓˖ˉ˖˅˃˰ˈˋ˅ˑˈː˃ˑ˒˓ˈˏ˃ǡˋˊ˅ˑˊˋ˖˅ˑˊː˃ˋ˔˕ˑ˓ˋ˔ˍˋ˖ˏˈ˕ːˋ˚ˍˋˇˈˎ˃ˋ
ˑˇˇˈˎːˋ˄ˎ˃ˆˑ˓ˑˇːˋˏˈ˕˃ˎˋǤ
ʖ˃˓˃ˇˋ˖˔ˑˆˎ˃˔˖˅˃˰ˈː˃˓˃ˊˏˈː˃˕˃ː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈˋ˖˔ˎ˖ˆˋ˕ˈ˔ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ
ˊˈˏˬˋˋˎˋ˓ˈˆˋˑːˋǡˊ˃˓˃ˇˋː˃˒ˎ˃˕˃ː˃˒ˑ˄˃˓˖˅˃˰ˈ˕ˑˑˇ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑˋˊ˃˓˃ˇˋ
˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈ ˔˃ˏˑˑˆ˓˃ːˋ˚˖˅˃˰ˈ ˅ˑ ˋˊ˅ˑˊˑ˕ ː˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ
˚ˋˬ˛˕ˑˋˊ˅ˑˊˈˑˆ˓˃ːˋ˚ˈː˔ˑ˔˕˓˃ː˔ˍˋ˖˅ˑˊːˋ˄˃˓ˋˈ˓ˋǡˋˊ˅ˑˊˑ˕ˋ˖˅ˑˊˑ˕
ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˔˕ˑˍˋˏˑˉ˃˕˓ˈˆˋˑː˃ˎːˑˇ˃˔ˈː˃˔ˑ˚˖˅˃˃˕˔ˑˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃
˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕ˋǤ
ʓˑˊ˅ˑˎ˃˕˃ ˊ˃ ˖˅ˑˊ ˋ ˋˊ˅ˑˊ  ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˊ˃ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ ː˃ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋ
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ ˊ˃ ˖˅ˑˊ ˋ ˋˊ˅ˑˊ ː˃ ˑˇˇˈˎːˋ ˄ˎ˃ˆˑ˓ˑˇːˋ ˏˈ˕˃ˎˋ ˋ ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕˃
ˬ˃ ˋˊˇ˃˅˃ ʛˋːˋ˔˕ˈ˓˔˕˅ˑ˕ˑ ˊ˃ ˈˍˑːˑˏˋˬ˃Ǥ ʓˑˊ˅ˑˎ˃ ˊ˃ ˖˅ˑˊ ˋ ˋˊ˅ˑˊ ː˃
˅ˑˑ˓˖ˉ˖˅˃˰ˈ ˋ ˅ˑˈː˃ ˑ˒˓ˈˏ˃ ˬ˃ ˋˊˇ˃˅˃ ʛˋːˋ˔˕ˈ˓˔˕˅ˑ˕ˑ ˊ˃ ˑˇ˄˓˃ː˃
˕ǤˈǤ ʛˋːˋ˔˕ˈ˓˔˕˅ˑ˕ˑ ˊ˃ ˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋ ˓˃˄ˑ˕ˋǡ ˃ ˇˑˊ˅ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˋ˔˕ˑ˓ˋ˔ˍˋ ˋ
˖ˏˈ˕ːˋ˚ˍˋˇˈˎ˃ˬ˃ˋˊˇ˃˅˃ʛˋːˋ˔˕ˈ˓˔˕˅ˑ˕ˑˊ˃ˍ˖ˎ˕˖˓˃Ǥ͵͵

Граф. 17 Режим на стоката што е предмет на извоз

Режим на извоз

Слободен извоз Режим на контингент Режим на дозвола

ʞ˓ˋˬ˃˅˖˅˃˰ˈː˃ˋˊ˅ˑˊː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃
Илустрација 69: Единствен
ʝ˕ˍ˃ˍˑ ˮˈ ˄ˋˇ˃˕ ˋˊ˅˓˛ˈːˋ ˔ˋ˕ˈ ːˈˑ˒˘ˑˇːˋ ˓˃˄ˑ˕ˋ ˊ˃ ˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ ː˃ царински документ
ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓˔ˈ˒˓ˋˬ˃˅˖˅˃ˋˊ˅ˑˊː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃Ǥ
ʞ˓ˋˬ˃˅˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˋˊ˅ˑˊː˃˕˃ ˓˃˄ˑ˕˃ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˔ˑ ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ ː˃
ˈˇˈː ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ː˃˓ˈ˚ˈː ʔˇˋː˔˕˅ˈː ˙˃˓ˋː˔ˍˋ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ȋʔʥʓȌ ˊ˃ ˋˊ˅ˑˊǤ
ʞˑˇːˈ˔˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ʔʥʓ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛ˋːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ˒˓ˈˇˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑǡ
ˑˇːˑ˔ːˑ ˅ˑ ˕ˈˍˑ˕ ː˃ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˋˊ˅ˑˊːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ ʑˑ ˋˊ˅ˈ˔ːˋ
ˋ˔ˍˎ˖˚ˋ˕ˈˎːˋ ˔ˎ˖˚˃ˋ ˑ˅ˑˬ ˓ˑˍ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˄ˋˇˈ ˒˓ˑˇˑˎˉˈː ː˃ˬˏːˑˆ˖ ˇˑ ͵Ͳ
ˇˈːˑ˅ˋǤ
Пријавувањето на
ʓˑˍˑˎˍ˖˒ˑˏˈˣ˖˔˕˓˃ːˍˋ˕ˈǡˍˑˋˆˑ˔ˍˎ˖˚ˋˎˈˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓ извозната работа се врши
ˇˑˬˇˈˇˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃ˋˊˏˈː˃˅ˑːˈˆˑǡˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ˈˇˑˎˉˈː˅ˑ˓ˑˍˑˇͳͲˇˈː˃ со доставување на документ
ˑˇˇˈːˑ˕ː˃ˋˊˏˈː˃˕˃ˇ˃ˬ˃ˋˊ˅ˈ˔˕ˋː˃ˇˎˈˉː˃˕˃˄˃ːˍ˃ǡˊ˃˕˃˃˙ˈˎˏˑ˓˃ˇ˃ˆˑ наречен Единствен царински
˒ˑˇːˈ˔ˈˋˊˏˈːˈ˕ˋˑ˕ʔʥʓˋ˕ˑ˃ˇ˃ˆˑː˃ˆˎ˃˔ˋ˅ˑːˈˆˑ˅ˋˑ˕ː˃˔ˎˑ˅˔ˑˊ˄ˑ˓ˑ˕ документ (ЕЦД) за извоз.
Ƿˋˊˏˈːˈ˕ˑDz ˋ˔˕ˑ ˕˃ˍ˃ǡ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˒ˑˇːˈ˔ˈ ˋ ˑ˄˓˃ˊˎˑˉˈːˋˈ ˊ˃ ː˃˔˕˃ː˃˕˃˕˃
˒˓ˑˏˈː˃Ǥ
ʞˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˕ˈ ˑˇ ʔʥʓ ˅ˑ ˒ˋ˔ˏˈː˃ ˗ˑ˓ˏ˃ǡ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˒ˑˇːˈ˔˃˕ ˍ˃ˬ
ː˃ˇˎˈˉːˋ˕ˈ ˙˃˓ˋː˔ˍˋ ˑ˓ˆ˃ːˋ ˋ ˔ˑ ˒ˑˏˑ˛ ː˃ ˈˎˈˍ˕˓ˑː˔ˍ˃ ˓˃ˊˏˈː˃ ː˃ Поднесувањето на ЕЦД треба
˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǤʑˑˑ˅ˑˬ˔ˎ˖˚˃ˬǡː˃ː˃ˇˎˈˉː˃˕˃˙˃˓ˋː˔ˍ˃ˋ˔˒ˑ˔˕˃˅˃ˋ˔ˈˇˑ˔˕˃˅˖˅˃ да се изврши непосредно
пред извршувањето, односно
ʔʥʓ˅ˑ˒ˋ˔ˏˈː˃˗ˑ˓ˏ˃ǡˑ˕˒ˈ˚˃˕ˈː˃˔ˑˑ˅ˎ˃˔˕ˈː˃ˍˑˏ˒ˬ˖˕ˈ˓˔ˍ˃˒˓ˑˆ˓˃ˏ˃Ǥ
во текот на извршувањето на
33 Службен весник на Р.Македонија, број 45/02 Указ за прогласување на законот за извозното работење.
надворешно трговско работење, член 5, Форми на увоз и извоз.
125
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ʥ˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃˖˒˓˃˅˃ˏˑˉˈˇ˃ˑˇˑ˄˓ˋ˒ˈ˚˃˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃ʔʥʓˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛ˋː˃
˄ˈˎ˃˘˃˓˕ˋˬ˃Ǥ
ʙˑːˑ˄˓˃ˊˈ˙ˑ˕ʔʥʓˊ˃ˋˊ˅ˑˊ˔ˈ˒˓ˋˎˑˉ˖˅˃˃˕˔ˋ˕ˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋˊ˃˒˓˃˅ˋˎːˑ
ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˋˊ˅ˑˊːˋ˕ˈ ˇ˃˅˃˚ˍˋ ˋ ˇ˓˖ˆˋ ˏˈ˓ˍˋ ː˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ
˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕Ǥ
ʞˑˬˇˑ˅ːˋˑ˕ ˙˃˓ˋː˔ˍˋ ˑ˓ˆ˃ːǡ ˍ˃ˬ ˍˑˆˑ ˊ˃˒ˑ˚ː˖˅˃ ˙˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃ ˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃ǡ
ˊ˃˓˃ˇˋ ˒˓ˑ˅ˈ˓˖˅˃˰ˈ ː˃ ˇˈˍˎ˃˓ˋ˓˃ːˋ˕ˈ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˄˃˓˃ ˍˑː
ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃˕˃ˇ˃˔ˈ˒˓ˋˎˑˉ˃˕ǣ

Илустрација 70:  ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ

Царинска граница  ˗˃ˍ˕˖˓˃ˋˑ˔˕˃ː˃˕ˋˍˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎːˋˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋǢ
 ˎˋ˔˕˃ ˊ˃ ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˋˎˋ ˇ˓˖ˆˋ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ
ˇˑˍˑˎˍ˖˒˓ˈ˒ˑˊː˃˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˈˑ˕ˈˉː˃˕ˑǤ

ʝ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃˒ˑ˕˓ˈ˄ː˃ˇˑˍ˖ˏˈː˕˃˙ˋˬ˃ˊ˃ˋˊ˅ˑˊ
ʑˑː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑ˕ˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕˃˕ˏːˑˆ˖˄˓ˑˬːˋˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋǡ
˖˅ˈ˓ˈːˋˬ˃ˋˆ˃˓˃ː˙ˋˋǤ
ʑˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇ˕ˑ˃ˊ˃˛˕ˑ˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃˃˕ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˕ˈ˔ˈˇˋ˗ˈ˓ˈː˙ˋ˓˃˃˕ː˃ǣ

Илустрација 71:
 ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ
Извозни документи  ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ
 ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋˊ˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃
 ˙˃˓ˋː˔ˍˋˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ
ʢ˅ˈ˓ˈːˋˬ˃˕˃˔ˈˇˋ˗ˈ˓ˈː˙ˋ˓˃˃˕ː˃ǣ

 ˔˃ːˋ˕˃˓ːˑ˖˅ˈ˓ˈːˋˈ
 ˗ˋ˕ˑ˒˃˕˃ˎˑ˛ˍˑ˖˅ˈ˓ˈːˋˈ
 ˅ˈ˕ˈ˓ˋː˃˓ːˑ˖˅ˈ˓ˈːˋˈ
ʒ˃˓˃ː˙ˋˋ˕ˈ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕ǣ

 ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃˒ˑˍ˓ˈˇˋ˕ː˃˓˃˄ˑ˕˃
 ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃ˊ˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈː˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ˋˇ˓˖ˆˋǤ

ʠ˕ˑˍˑ˅ːˋˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ
ʞˑˇ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃˃˕˕˃ˍ˅ˋ˃ˍ˕ˋǡˍˑˋ˛˕ˑː˃ˑːˑˬˍˑˬ
ˆˋ ˒ˑ˔ˈˇ˖˅˃ ˏ˖ ˇ˃˅˃˃˕ ˒˓˃˅ˑ ˇ˃ ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃ ˔ˑ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˈ ˑˊː˃˚ˈː˃ ˅ˑ
ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˕ˈǤ
ʠˑ ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈ ː˃ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˕ˈ ˑˇ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˗˃ˍ˕ˋ˚ˍˋ
ˬ˃ ˒˓ˈˊˈˏ˃ ˋ ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ ʠˑ ˙ˈˎ ˇ˃ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋ ː˃˒ˎ˃˕˃ ː˃ ˒˓ˈˊˈˏˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ǡ
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˔˕ˑˍˑ˅ːˋ˕ˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋˏ˖ˆˋ˒˓ˈˇ˃˅˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡˑ˄ˋ˚ːˑ˔ˑ
˒ˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑː˃˄˃ːˍ˃ǡ˕ǤˈǤ˒ˑ˒˃˕ː˃ˇˑˍ˖ˏˈː˕˃˓ˈː˃ˍ˓ˈˇˋ˕ˋ˅Ǥ

˃Ȍʣ˃ˍ˕˖˓˃
Илустрација 72:
Извозна електронска фактура ʣ˃ˍ˕˖˓˃˕˃ˈˈˇˈːˑˇː˃ˬ˅˃ˉːˋ˕ˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋǤʡ˃˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍ˃ː˃
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˊ˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ˇˑˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥ

126
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
ʠˑ ˕ˑ˚ːˋˑ˕ ˑ˒ˋ˔ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˅ˑ ˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃ǡ ˍˑˬ˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˑˇˆˑ˅˃˓˃ ː˃
ˑ˒ˋ˔ˑ˕ ˒˓ˈˇ˅ˋˇˈː ˅ˑ ˃ˍ˓ˈˇˋ˕ˋ˅ːˋ˕ˈ ˖˔ˎˑ˅ˋǡ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˒ˑ˕˅˓ˇ˖˅˃ ˇˈˍ˃
ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ˬ˃ ˋˊ˅˓˛ˋˎ ˅ˑ ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕ ˔ˑ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋ˕ˈ ˇˋ˔˒ˑˊˋ˙ˋˋ ˋ ˬ˃
ː˃˅ˈˇ˖˅˃˙ˈː˃˕˃Ǧ˒˓ˑ˕ˋ˅˅˓ˈˇːˑ˔˕˃ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ˍˑˬ˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˏ˖
˔ˈː˃˒ˎ˃˕ˋǤ
ʑˑˑ˄ˋ˚˃ˈːˋˈˎˈˏˈː˕ˋ˔ˑˇ˓ˉ˃ːˋ˅ˑ˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃˔ˈǣ

 ˏˈ˔˕ˑˋˇ˃˕˖ˏː˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈǢ
 ˋˏˈː˃ˋˊˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǣ
 ˋˏˈˋ˃ˇ˓ˈ˔˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǣ
 ˑ˒ˋ˔ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
 ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑȋ˄˓ˑˬː˃ˈˇˋːˋ˙ˋǡ˕ˈˉˋː˃ˋ˔ˎǤȌǢ
 ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈː˃˕˃ˈˇˋːˈ˚ː˃˙ˈː˃ˋ˅ˍ˖˒ː˃˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǣ
 ː˃˚ˋːː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ȋʥʗʣǡʣʝʐˋ˕ːǤȌǢ
 ˖˔ˎˑ˅ˋ ˋ ː˃˚ˋː ː˃ ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈǡ ˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍ˃ ˊ˃ ˈ˅ˈː˕˖˃ˎːˑ ˑˇː˃˒˓ˈˇ
˒ˎ˃˕ˈːˋˋˊːˑ˔ˋǢ
 ˓˃ˊːˋ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋː˃˕ˑ˅˃˓ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǣ
 ˇ˓˖ˆˋ ˍˎ˃˖ˊ˖ˎˋ ˋˎˋ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ˍ˃ˍˑ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˋ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ ː˃
˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

FOB (FREE ON BOARD) – ФРАНКО БРОД
(назначено испратно пристаниште)
FOB значи дека продавачот ја исполнил
својата обврска кога ја испорачал стоката
преку оградата на бродот во назначеното
испратно пристаниште. Тоа значи дека
купувачот мора да ги плати сите трошоци
и целокупниот ризик од губење односно
оштетување на стоката. Одредбата FOB од
продавачот бара да ги изврши извозните
формалности (на свој ризик и на свој трошок
да набави извозна дозвола или друго
официјално одобрение и да ги изврши сите
царински формалности потребни за извоз на
стоката).
CIF (COST, INSVRANCE AND FREIGHT) Цена
со осигурување и со возарина (договорено
определено пристаниште)
CIF значи дека продавачот е должен да ги
плати трошоците, возарината и осигурувањето
потребни за донесување на стоката до
назначеното определено пристаниште.
Продавачот договара осигурување и плаќа
премија за осигурување.

ʣ˃ˍ˕˖˓˃˕˃ ːˈ ˈ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃ ˍˑˬ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˇˋ˔˒ˑːˋ˓˃ ˔ˑ
˔˕ˑˍ˃˕˃ːˋ˕˖ˇ˃˔ˈ˔˕ˈˍː˖˅˃˒˓˃˅ˑː˃˔ˑ˒˔˕˅ˈːˑ˔˕ː˃ˇːˈ˃Ǥʖ˃˕ˑ˃˚ˈ˔˕ˑ˔ˈ
˄˃˓˃˃˕˔˃ˏˑˍˑ˒ˋˋˑˇ˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃ǡ˃ˑ˓ˋˆˋː˃ˎˑ˕˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˆˑˋ˔˒˓˃ˮ˃ˇˑ
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥ

˄Ȍʠ˒ˈ˙ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃
ʠ˒ˈ˙ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃˕˃ˈˇˈ˕˃ˎˈː˕ˈ˘ːˋ˚ˍˋ˒ˑ˒ˋ˔ˋˑ˒ˋ˔ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
ʸ˃ˋˊˇ˃˅˃ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡ˕˃˃ˈ˔ˑ˔˕˃˅ˈːˇˈˎː˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥʙˑˆ˃ˈ

127
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Покрај комерцијалната фактура постојат и:
- Проформа фактура - која служи како
концепт за идна дефинитивна фактура;
- Провизорна фактура – која се издава
за стока која при транспортот го
менува својот квантитет и квалитет и
дефинитивната фактура која може да се
издаде само врз основа на дополнителни
мерења и анализи кои се вршат по
преземање на стоката од страна на
купувачот;
- Конзуларна фактура – која се издава на
специјални формулари и се заверува во
конзуларно претставништво во земјата
во која се врши извозот. Со заверка
на фактурата, конзулот потврдува дека
цените во фактурата одговараат на
пазарните цени во земјата од која се
врши увозот;
- Царинска фактура – која се издава на
специјални обрасци пропишани во
некои земји како задолжителни обрасци,
врз основа на кои може да се врши
царинење.

˒˓ˈˏːˑˆ˖ˑ˒˛ˋ˓ː˃ȋˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˔ˑ˔˕ˑˋˑˇˏːˑˆ˖˔˕˓˃ːˋ˙ˋȌːˈˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ
˔ˑˇ˓ˉ˃ː˃˅ˑ˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃ǡ˕˖ˍ˖˔ˈ˄˃˓˃ˋ˔ˈˋˊˇ˃˅˃ˍ˃ˍˑ˒ˑ˔ˈ˄ˈːˇˑˍ˖ˏˈː˕Ǥ

˅Ȍʞ˃ˍˑ˅ː˃ˎˋ˔˕˃
ʞ˃ˍˑ˅ː˃˕˃ˎˋ˔˕˃˔ˑˇ˓ˉˋ˒ˑ˒ˋ˔ː˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ǡ˒ˑ
˄˓ˑˈ˅ˋˋˊː˃˙ˋː˃˒˃ˍˈ˕ˋ˔ˑːˋ˅ː˃˕˃˔ˑˇ˓ˉˋː˃ǡ˕ˈˉˋː˃ˋˇ˓˖ˆˋˇˈ˕˃ˎˋǤ
ʸ˃ˋˊˇ˃˅˃ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡ˅ˑ˔ˑ˔˕˃˅ː˃˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃ǡˋˎˋ˃ˍˑˈˏːˑˆ˖ˑ˒˛ˋ˓ː˃ǡ
ˍ˃ˍˑ ˒ˑ˔ˈ˄ˈː ˇˑˍ˖ˏˈː˕Ǥ ʙˑ˓ˋ˔ː˃ ˈ ˊ˃ ˋˇˈː˕ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃ ː˃ ˇˈˎˑ˅ˋ˕ˈ ː˃
ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ǡ˃˅ˑːˈˍˑˋˊˈˏˬˋˈ˒˓ˑ˒ˋ˛˃ː˃˔ˑ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋǤ

ˆȌʡˈˉˋː˔ˍ˃ˎˋ˔˕˃
ʡˈˉˋː˔ˍ˃˕˃ ˎˋ˔˕˃ ˬ˃ ˋˊˇ˃˅˃ ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˋ ˈ ː˃ˏˈːˈ˕˃ ˇ˃ ˆˑ ˒ˑ˕˅˓ˇˋ
ˍ˅˃ː˕ˋ˕ˈ˕ˑ˕ǡˑˇːˑ˔ːˑ˕ˈˉˋː˃˕˃ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ǡ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˙ˋ˓˃ː˃˒ˑ
ˈˇˋːˋ˙ˋ ː˃ ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈǡ ːˑ ˔ˑ ˃ˍ˙ˈː˕ ː˃ ˕ˈˉˋː˃˕˃ ˋ ˔ˑ ˒ˑˏ˃ˎˍ˖ ˇˈ˕˃ˎˋ ˅ˑ
˅˓˔ˍ˃˔ˑ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ˕ˑˑ˕ˍˑˎˍ˖ˍ˃ˬ˒˃ˍˑ˅ː˃˕˃ˎˋ˔˕˃Ǥ

Илустрација 73: Паковна листа
ˇȌʠˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕ˊ˃˒ˑ˕ˈˍˎˑ
ʠˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕ˑ˕ˊ˃˒ˑ˕ˈˍˎˑˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ǡ˔ˑˍˑˬ˔ˈ˒ˑ˕˅˓ˇ˖˅˃ˇˈˍ˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃
˔˕ˑˍ˃ ˒ˑ˕ˈˍː˖˅˃ ˑˇ ˑˇːˑ˔ː˃˕˃ ˊˈˏˬ˃ǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˇˈˍ˃ ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˈˇˈː˃ ˋˎˋ
˒˓ˈ˓˃˄ˑ˕ˈː˃˅ˑˑˇːˑ˔ː˃˕˃ˊˈˏˬ˃Ǥ
ʠˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕ˑ˕ˊ˃˒ˑ˕ˈˍˎˑ˔ˈ˄˃˓˃ˍˑˆ˃˔ˈ˓˃˄ˑ˕ˋˊ˃˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ː˃˔˕ˑˍ˃
ˊ˃ˍˑˬ˃˅˃ˉ˃˕˒ˑ˔ˈ˄ːˋ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋ˅ˑ˒ˑˆˎˈˇː˃˖˅ˑˊˑ˕ˋˎˋˋˊ˅ˑˊˑ˕ǡ˙˃˓ˋː˔ˍˋ
˒ˑ˅ˎ˃˔˕ˋ˙ˋˋˎˋˑˆ˓˃ːˋ˚˖˅˃˰˃ǡˍˑː˕ˋːˆˈː˕ˋˋ˔ˎǤ
ʞ˓ˋ ˙˃˓ˋːˈ˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ ˍˑˬ˃ ːˈ ˬ˃ ˒˓ˋˇ˓˖ˉ˖˅˃ ˔ˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕ˑ˕ ˊ˃
˒ˑ˕ˈˍˎˑ˓ˈ˚ˋ˔ˋ˔ˈˍˑˆ˃˛˔ˈ˒˓ˋˏˈː˖˅˃ˏ˃ˍ˔ˋˏ˃ˎː˃˙˃˓ˋː˔ˍ˃˔˕˃˒ˍ˃Ǥ

ˣȌʠˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕ˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕
ʠˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕ˑ˕ˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˆˑˋˊˇ˃˅˃ˑ˅ˎ˃˔˕ˈː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˋː˔˕ˋ˕˖˙ˋˬ˃ǡ

128
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
ˍˑˬ˃ ˒˓ˑ˗ˈ˔ˋˑː˃ˎːˑ ˔ˈ ˊ˃ːˋˏ˃˅˃ ˔ˑ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˈː ˒˓ˈˆˎˈˇ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃
ː˃ˏˈːˈ˕˃ˊ˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ˋ˖ˉˋ˅˃˖ˆˎˈˇ˅ˑˇˈˎˑ˅ːˋˑ˕˔˅ˈ˕Ǥ
ʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˔ˑ ˇˈˎ˖ˏˈː ˋˎˋ ˙ˈˎˑ˔ˈː ˒˓ˈˆˎˈˇǡ
˔˒ˑ˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ ˔ˑ ˒˓ˋˎˑˉˈːˋ ˏˑ˔˕˓ˋ ˋˎˋ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˑˇ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ǡˎ˃˄ˑ˓˃˕ˑ˓ˋ˔ˍˋ˒˓ˈˆˎˈˇˋ˔ˎǤ

Граф. 18 Видови стоковни документи

Фактура

Спецификација

Паковна листа

Стоковни документи Тежинска листа

Сертификат за потекло

Сертификат за квалитет

Сертификат за извршена контрола

ˈȌʠˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕ˊ˃ˋˊ˅˓˛ˈː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃
ʠˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕ˊ˃ˋˊ˅˓˛ˈː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋˊˇ˃ˇˈːˑˇ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ː
ˑ˓ˆ˃ː ˆˋ ː˃˄˓ˑˬ˖˅˃ ˍˑː˔˕˃˕ˋ˓˃ːˋ˕ˈ ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ ˒˓ˋ ˋˊ˅˓˛ˈːˋˑ˕ ˒˓ˈˆˎˈˇ
ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˅ˑ ˓˃ˏˍˋ˕ˈ ː˃ ˇˑ˄ˋˈːˋ˕ˈ ˋː˔˕˓˖ˍ˙ˋˋ ˊ˃ ˒˓ˈˆˎˈˇ ȋˍˑː˕˓ˑˎ˃
ː˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ǡ ˍ˅˃ː˕ˋ˕ˈ˕ˑ˕ǡ ˎ˃˄ˑ˓˃˕ˑ˓ˋ˔ˍˋ ˋ˔˒ˋ˕˖˅˃˰˃ǡ ˍˑː˕˓ˑˎ˃ ː˃
˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ˕ˑǡː˃˄˓ˑˇ˔ˍˋ˕ˈ˕ˑ˅˃˓ˋǡː˃˔ˍˎ˃ˇˋ˛ːˋˑ˕˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˋ˔ˎǤȌǤ
ʟ˃ˊˆˎˈˇ˃ˬ˕ˈ ˆˋ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˕ˈ ˇ˃ˇˈːˋ ˅ˑ ˒˓ˋˎˑˆǣ ʞ˃ˍˑ˅ː˃ ˎˋ˔˕˃ǡ
ʠˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕ ˊ˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ǡ ʠˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕ ˊ˃ ˒ˑ˕ˈˍˎˑǤ ʟ˃ˊ˅ˋˬ˕ˈ ˇˋ˔ˍ˖˔ˋˬ˃ǡ
˃ː˃ˎˋˊˋ˓˃ˬ˕ˈˆˋˈˎˈˏˈː˕ˋ˕ˈˍˑˋ˅ˑ˔ˈ˄ˈˆˋ˔ˑˇ˓ˉ˃˕˔˕ˑˍˑ˅ːˋ˕ˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋǤ

ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ
ʙ˃ˍˑ ˈˇˋː˔˕˅ˈː ˇˑˍ˃ˊ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˇˈˍ˃ ˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˏ˖ ˋ˔˒˓˃˕ˋˎ ːˈˍˑˬ˃
˔˕ˑˍ˃ǡ˛˕ˑˬ˃ˍ˖˒ˋˎǡ˔ˎ˖ˉ˃˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋǤʝˇ˕ˋˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ
˒˓ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃ ˍ˃ˍ˅˃ ˔˕ˑˍ˃ ˋ ˅ˑ ˍ˃ˍ˅˃ ˒ˑˎˑˉ˄˃ ˋ ˍˑˎˋ˚ˋː˃ ˈ ˒˓ˈˇ˃ˇˈː˃ ˊ˃
˒˓ˈ˅ˑˊǤ͵Ͷ

˃Ȍʓˑˍ˖ˏˈː˕ˋˊ˃˒ˑˏˑ˓˔ˍˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕
ʞˑˏˑ˓˔ˍˋˍˑːˑ˔ˏ˃ː
ʞˑ˓˃ˇˋ˓˃ˊˏˈ˓ˋ˕ˈː˃˔˅ˈ˕˔ˍˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ǡˍˑˬ˔ˈˑˇ˅ˋ˅˃˒ˑˏˑ˓ˈǡˇ˃ˎˈ˚ˋː˃˕˃
ˋ˓ˋˊˋ˙ˋ˕ˈː˃ˍˑˋˈˋˊˎˑˉˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑ˒ˑˏˑ˓˔ˍˋˑ˕˒˓ˈ˅ˑˊǡˍˑːˑ˔ˏ˃ːˑ˕
34 Николовски А., Меѓународна шпедиција, стр. 277, Скопје, 2002.
129
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
 Поморскиот коносман е
документ со кој превозникот,
неговиот агент или капетанот
на бродот, потврдува дека на
бродот примил стока за која
се обврзува:
 да ја превезе под
определени услови до
определено пристаниште
и ˔˒ˑ˓ˈˇ ˔˅ˑˋ ˒˓˃˅ˋˎ˃ ˋ ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋ ˋ ː˃ ˔˅ˑˋ ˗ˑ˓ˏ˖ˎ˃˓ˋǡ ː˃ ˍˑˋ ˑˇː˃˒˓ˈˇ
 да ја предаде на лицето
кое е овластено да
ја прими, односно
на сопственикот на
коносманот.
 Поморскиот коносман го
издаваат поморски друштва
или компании
 Коносманот треба да содржи:
 Име на бродот;
 Име и адреса на
испраќачот;
 Име и адреса на
примачот;
 Пристаниште на
товарање;
 Пристаниште на
истоварување;
 Податоци за стоката
(број на пакети, опис на
стоката, тежина);
 Забелешка дека стоката е
товарена на брод и датум;
 Забелешка за возарина;
 Број на оригинали;
 Име на издавачот;
 Датум на издавањето;
 Потпис на издавачот
(превозникот, капетанот на
бродот или агентот).
130
ˆˋ˒˓ˋˇˑ˄ˋˎ˕ˋˈˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋˋ˔˕˃ː˃ˎː˃ˬ˅˃ˉˈː˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˈːˇˑˍ˖ˏˈː˕
˅ˑ˔˅ˈ˕˔ˍ˃˕˃˓˃ˊˏˈː˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʞˑˏˑ˓˔ˍˋˑ˕ ˍˑːˑ˔ˏ˃ː ˈ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ˔ˑ ˍˑˬ ˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡ ːˈˆˑ˅ˋˑ˕
˃ˆˈː˕ˋˎˋˍ˃˒ˈ˕˃ːˑ˕ː˃˄˓ˑˇˑ˕ǡ˒ˑ˕˅˓ˇ˖˅˃ˇˈˍ˃ː˃˄˓ˑˇˑ˕˒˓ˋˏˋˎ˔˕ˑˍ˃ǡ
ˊ˃ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ˑ˄˅˓ˊ˖˅˃ ˇ˃ ˬ˃ ˒˓ˈ˅ˈˊˈ ˒ˑˇ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˇˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ
˒˓ˋ˔˕˃ːˋ˛˕ˈˋˇ˃ˬ˃˒˓ˈˇ˃ˇˈː˃ˎˋ˙ˈ˕ˑˍˑˈˈˑ˅ˎ˃˔˕ˈːˑˇ˃ˬ˃˒˓ˋˏˋǡˑˇːˑ˔ːˑ
ː˃˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˍˑ˕ː˃ˍˑːˑ˔ˏ˃ːˑ˕Ǥ
ʞˑˏˑ˓˔ˍˋˑ˕ ˍˑːˑ˔ˏ˃ː ˆˑ ˋˊˇ˃˅˃˃˕ ˒ˑˏˑ˓˔ˍˋ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˋˎˋ ˍˑˏ˒˃ːˋˋ
˔ˈ ˑ˕˒ˈ˚˃˕ˈːˋ ˓˃ˊːˋ ˑˇ˓ˈˇ˄ˋ ˊ˃ ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ ˒ˑˇ ˍˑˋ ˔ˈ ˒˓ˋˏ˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˊ˃
˒˓ˈ˅ˑˊǡˊ˃ˑ˅ˎ˃˔˕˖˅˃˰˃ː˃ˍ˃˒ˈ˕˃ːˑ˕ː˃˄˓ˑˇˑ˕ǡˊ˃˅˓ˈˏˈ˕ˑː˃˒ˎˑ˅ˈ˰ˈǡˊ˃
ˑˇˆˑ˅ˑ˓ːˑ˔˕˃ˊ˃ˈ˅ˈː˕˖˃ˎːˑː˃˔˕˃ː˃˕˃˕˃˛˕ˈ˕˃ˋ˔ˎǤ
ʠˈˍˑˬˍˑːˑ˔ˏ˃ː˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˑˇ˓ˉˋǣ
 ʗˏˈː˃˄˓ˑˇˑ˕Ǣ
 ʗˏˈˋ˃ˇ˓ˈ˔˃ː˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕Ǣ
 ʗˏˈˋ˃ˇ˓ˈ˔˃ː˃˒˓ˋˏ˃˚ˑ˕Ǣ
 ʞ˓ˋ˔˕˃ːˋ˛˕ˈː˃˕ˑ˅˃˓˃˰ˈǢ
 ʞ˓ˋ˔˕˃ːˋ˛˕ˈː˃ˋ˔˕ˑ˅˃˓˖˅˃˰ˈǢ
 ʞˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ȋ˄˓ˑˬː˃˒˃ˍˈ˕ˋǡˑ˒ˋ˔ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˕ˈˉˋː˃ȌǢ
 ʖ˃˄ˈˎˈ˛ˍ˃ˇˈˍ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˈ˕ˑ˅˃˓ˈː˃ː˃˄˓ˑˇˋˇ˃˕˖ˏǢ
 ʖ˃˄ˈˎˈ˛ˍ˃ˊ˃˅ˑˊ˃˓ˋː˃Ǣ
 ʐ˓ˑˬː˃ˑ˓ˋˆˋː˃ˎˋǢ
 ʗˏˈː˃ˋˊˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǣ
 ʓ˃˕˖ˏː˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑǢ
 ʞˑ˕˒ˋ˔ ː˃ ˋˊˇ˃˅˃˚ˑ˕ ȋ˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡ ˍ˃˒ˈ˕˃ːˑ˕ ː˃ ˄˓ˑˇˑ˕ ˋˎˋ
˃ˆˈː˕ˑ˕ȌǤ
ʠˈˍˑˬ˃ ˋˊˏˈː˃ ː˃ ˍˑːˑ˔ˏ˃ːˑ˕ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˄ˋˇˈ ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ ˒ˑ˕˒ˋ˛˃ː˃ ˑˇ
˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍˑ˕ˋˎˋˍ˃˒ˈ˕˃ːˑ˕Ǥ
ʞˑˏˑ˓˔ˍˋˑ˕ˍˑːˑ˔ˏ˃ːˏˑ˓˃ˇ˃˔ˑˇ˓ˉˋ˒ˑˇ˃˕ˑˍǡ˅ˑˍˑˎˍ˖ˑ˓ˋˆˋː˃ˎˋˈ
ˋˊˇ˃ˇˈːǡ˃˔ˋ˕ˈˑ˓ˋˆˋː˃ˎˋˊ˃ˈˇːˑ˒˓˃˅˃˕˒ˑˎː˔ˈ˕ː˃ˍˑːˑ˔ˏ˃ːȋˍˑˬˏˑˉˈˇ˃
˔ˈ˔ˑ˔˕ˑˋː˃ˬˏ˃ˎˍ˖ˑˇͳˑ˓ˋˆˋː˃ˎȌ
ʙˑːˑ˔ˏ˃ːˑ˕ˈ˘˃˓˕ˋˬ˃ˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕˔ˑˍˑˬ˃˔ˈˇˑ˄ˋ˅˃˒˓˃˅ˑː˃˔ˑ˒˔˕˅ˈːˑ˔˕
ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʞˑ˓˃ˇˋ ːˈˆˑ˅ˋˑ˕ ˔ˑ˔˕˃˅ ˔ˑ ˍˑˬ ˆˋ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃ ˑˇːˑ˔ˋ˕ˈ ˏˈˣ˖ ˔˕˓˃ːˍˋ˕ˈǦ
˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˅ˑ˒ˑˏˑ˓˔ˍˋˑ˕˒˓ˈ˅ˑˊǡ˕ˑˬ˅ˑˈˇːˑˈˋː˃ˬˍˑˏ˒ˎˋ˙ˋ˓˃ːǦː˃ˬ˔ˎˑˉˈː
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˈː ˇˑˍ˖ˏˈː˕Ǥ ʖ˃˕ˑ˃ ˍˑːˑ˔ˏ˃ːˑ˕ ˇ˖˓ˋ ˋ ˇˈːˈ˔ ˈ ˒˓ˈˇˏˈ˕ ː˃
˕ˈˑ˓ˋ˔ˍˑ ˓˃ˊˆˎˈˇ˖˅˃˰ˈ ˍ˃ˬ ː˃ˬ˅˃ˉːˋ˕ˈ ˔˅ˈ˕˔ˍˋ ˔˕˓˖˚ːˋ ˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ ˋ
˒˓˃˅ːˋˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˋˊ˃ːˈˆˑ˅ˑˇˑ˕ˈ˓˖˅˃˰ˈǤ͵ͷ
˄Ȍʓˑˍ˖ˏˈː˕ˋˊ˃˅ˑˊˇ˖˛ˈː˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕
ʏ˅ˋˑː˔ˍˋ˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕
ʏ˅ˋˑː˔ˍˋˑ˕˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕ˈˇˑˆˑ˅ˑ˓ˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊ˒ˑ˅ˑˊˇ˖˛ˈː˒˃˕ˍˑˬ˒ˑˍ˃ˉ˖˅˃
ˇˈˍ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˈ˒˓ˋ˗˃˕ˈː˃ˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊǤ
ʞ˓ˈ˅ˑˊˑ˕˒ˑ˅ˑˊˇ˖˛ˈː˒˃˕ˑ˄ˋ˚ːˑ˔ˈ˅˓˛ˋˍˑˆ˃˔ˈ˅ˑ˒˓˃˛˃˰ˈˏ˃ˎˋːˑ
35 Николовски А., Меѓународна шпедиција, стр. 277, Скопје, 2002.
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
˅˓ˈˇːˋ ˒˓˃˕ˍˋ ȋ˄ˎ˃ˆˑ˓ˑˇːˋ ˏˈ˕˃ˎˋȌǡ ˓ˈ˕ˍ˃ ˋ ˒ˑˇˎˑˉˈː˃ ː˃ ˓˃˔ˋ˒˖˅˃˰ˈ  Авионскиот товарен лист
˔˕ˑˍ˃ ȋˊˑˑˎˑ˛ˍˋ ˈˍ˔˒ˑː˃˕ˋȌ ˋ ˇ˓˖ˆ˃ ˅˓ˈˇː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˍˑˬ˃ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˒ˑˇːˈ˔ˈ е договор за превоз по
˅ˋ˔ˑˍˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǤ воздушен пат кој покажува
дека стоката е прифатена за
ʒˑˋˊˇ˃˅˃˃˅ˋˑː˔ˍ˃ˍˑˏ˒˃ːˋˬ˃ǡˍˑˬ˃ˆˑ˅˓˛ˋ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ˍ˃ˍˑːˈ˒˓ˈːˑ˔ˎˋ˅ превоз.
ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˒ˑ˒˓ˋ˔˕ˋˆː˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ː˃ˑˇ˓ˈˇˈː˃˕˃ˇˈ˔˕ˋː˃˙ˋˬ˃˔ˈ
˒˓ˈˇ˃˅˃ː˃˒˓ˋˏ˃˚ˑ˕ǡ˒ˑ˒˓ˑ˅ˈ˓˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ːˈˆˑ˅ˋˑ˕ˋˇˈː˕ˋ˕ˈ˕Ǥ  Авионскиот товарен лист
ʏ˅ˋˑː˔ˍˋˑ˕ ˕ˑ˅˃˓ˈː ˎˋ˔˕ ˔ˈ ˋˊˇ˃˅˃ ˅ˑ ͵ ˑ˓ˋˆˋː˃ˎˋ ˋ ˍˑ˒ˋˋ ˔˒ˑ˓ˈˇ содржи:
˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈǤʜ˃˒˓ˋˏˈ˓ǡ˕ˑ˅˃˓ːˋ˕ˈˎˋ˔˕ˑ˅ˋː˃ʸʏʡ˔ˈˋˊˇ˃˅˃˃˕˅ˑ͵ˑ˓ˋˆˋː˃ˎˋ  име на превозникот
ˋ ͻ ˍˑ˒ˋˋǤ ʡ˓ˋ˕ˈ ˑ˓ˋˆˋː˃ˎˋ ˔ˈ ː˃ˏˈːˈ˕ˋ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ȋˋˊˇ˃˅˃˚ˑ˕Ȍǡ ˊ˃ (неговиот агент);
ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃˕ˈˎˑ˕ˋˊ˃˒˓ˋˏ˃˚ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ  аеродром на поаѓање;
ʙ˃ˍˑ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ˒ˑ ˃ˍ˓ˈˇˋ˕ˋ˅ˑ˕ ˅ˑ ˄˃ːˍ˃˕˃ ˔ˈ ˒˓ˈˊˈː˕ˋ˓˃ ˕˓ˈ˕ˋˑ˕  име и адреса на
ˑ˓ˋˆˋː˃ˎǡ˅ˑ˒˓ˈˇ˅ˋˇˈːˋˑ˕˓ˑˍˑˇːˑ˔ːˑːˈ˒ˑˇˑ˙ː˃ˑˇʹͳˇˈːˑˇˇ˃˕˖ˏˑ˕ испраќачот и на
ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ примачот;
 име и адреса на
ʏ˅ˋˑː˔ˍˋˑ˕˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕˔ˑˇ˓ˉˋǣ
странката која треба да се
 ˋˏˈː˃˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍˑ˕ȋːˈˆˑ˅ˋˑ˕˃ˆˈː˕ȌǢ извести;
 податоци за товарот
 ˃ˈ˓ˑˇ˓ˑˏː˃˒ˑ˃ˣ˃˰ˈǢ
(број на пакети, опис на
 ˋˏˈˋ˃ˇ˓ˈ˔˃ː˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ˋː˃˒˓ˋˏ˃˚ˑ˕Ǣ стоката, тежина);
 ˋˏˈˋ˃ˇ˓ˈ˔˃ː˃˔˕˓˃ːˍ˃˕˃ˍˑˬ˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈˋˊ˅ˈ˔˕ˋǢ  забелешка за плаќањето
 ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˕ˑ˅˃˓ˑ˕ȋ˄˓ˑˬː˃˒˃ˍˈ˕ˋǡˑ˒ˋ˔ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˕ˈˉˋː˃ȌǢ за возарината;
 датум на издавањето;
 ˊ˃˄ˈˎˈ˛ˍ˃ˊ˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˕ˑˊ˃˅ˑˊ˃˓ˋː˃˕˃Ǣ
 потпис на издавачот и сл.
 ˇ˃˕˖ˏː˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑǢ
 ˒ˑ˕˒ˋ˔ː˃ˋˊˇ˃˅˃˚ˑ˕ˋ˔ˎǤ  Железничкиот товарен
лист претставува договор
за превоз што го склучува
˄Ȍʓˑˍ˖ˏˈː˕ˋˊ˃ˉˈˎˈˊːˋ˚ˍˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ испраќачот на стоката со
железницата.
ʕˈˎˈˊːˋ˚ˍˋ˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕
ʕˈˎˈˊːˋ˚ˍˋˑ˕˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕ˈː˃ˬ˚ˈ˔˕˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃ːˇˑˍ˖ˏˈː˕˅ˑ˃ˍ˓ˈˇˋǦ
 Железничкиот товарен
˕ˋ˅ːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ ʡˑˬ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊ ˛˕ˑ ˆˑ ˔ˍˎ˖˚˖˅˃ лист се издава на посебен
ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˔ˑ ˉˈˎˈˊːˋ˙˃˕˃Ǥ ʠˈ ˋˊˇ˃˅˃ ː˃ ˒ˑ˔ˈ˄ˈː ˒˓ˑ˒ˋ˛˃ː пропишан образец.
ˑ˄˓˃ˊˈ˙Ǥ ʒˑ ˒ˑ˒ˑˎː˖˅˃ ˇˈˎ˖ˏːˑ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ǡ ˃ ˇˈˎ˖ˏːˑ ˉˈˎˈˊːˋ˚ˍ˃˕˃ Го пополнува делумно
˔˕˃ːˋ˙˃ˍˑˬ˃ˬ˃˒˓ˋˏ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊǤʞˑ˒˓ˋˈˏˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˉˈˎˈˊːˋ˙˃˕˃ испраќачот, а делумно
ː˃ ˕ˑ˅˃˓ːˋˑ˕ ˎˋ˔˕ ˆˑ ˔˕˃˅˃ ˔˅ˑˬˑ˕ ˉˋˆ ˔ˑ ˇ˃˕˖ˏˑ˕ ː˃ ˒˓ˋˈˏˑ˕ ˋ ˔ˑ ˕ˑ˃ железничката станица која
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊˈ˔ˍˎ˖˚ˈːǤ ја прима стоката за превоз.
По приемот на стоката
ʞ˓ˈ˅ˑˊˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˔ˑˉˈˎˈˊːˋ˙˃˕˃ˈ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃ː˔ˑˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋ железницата на товарниот
ˍˑː˅ˈː˙ˋˋǤ лист го става својот жиг со
ʛˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕˔ˈˋˊˇ˃˅˃˅ˑ͸˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋǣ датумот на приемот и со тоа
договорот за превоз со неа е
 ˑ˓ˋˆˋː˃ˎː˃˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕ˍˑˬˬ˃˔ˎˈˇˋ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ склучен
 ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍˍˑˬ˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˑ˔˕˃ːˈˍ˃ˬ˖˒˃˕ː˃˕˃˔˕˃ːˋ˙˃Ǣ
 ˇ˖˒ˎˋˍ˃˕ ˍˑˬ ˑ˔˕˃ː˖˅˃ ˍ˃ˬ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ǡ ˍ˃ˍˑ ˇˑˍ˃ˊ ˇˈˍ˃ ː˃
ˉˈˎˈˊːˋ˙˃˕˃Àˬ˃˒˓ˈˇ˃ˎ˔˕ˑˍ˃˕˃ˊ˃˓˃ˇˋ˒˓ˈ˅ˑˊǢ
 ˇ˓˖ˆˋǤ

ˆȌʓˑˍ˖ˏˈː˕ˋˊ˃ˇ˓˖ˏ˔ˍˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕
ʛˈˣ˖ː˃˓ˑˇˈːˍ˃ˏˋˑː˔ˍˋ˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕
ʛˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕ ˍ˃ˏˋˑː˔ˍˋ ˕ˑ˅˃˓ˈː ˎˋ˔˕ ȋʥʛʟȌ ˈ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ˍˑˬ ˒ˑˍ˃ˉ˖˅˃
131
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ˇˈˍ˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˈ ˒˓ˈˊˈˏˈː˃ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊ ˅ˑ ˇ˓˖ˏ˔ˍˋ ˔ˑˑ˄˓˃ˮ˃ˬǤ ʐˋˇˈˬˮˋ ˈ
˔˃ˏˑ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ ːˈ ˈ ˒˓ˈːˑ˔ˎˋ˅ ˋ ːˈ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˘˃˓˕ˋˬ˃ ˑˇ ˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥ
ʛˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕˔ˈˋˊˇ˃˅˃˅ˑͶ˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋǣ

 ˊ˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕Ǣ
 ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍ˛˕ˑˬ˃˔ˎˈˇˋ˔˕ˑˍ˃˕˃ˋ˔ˈ˒˓ˈˇ˃˅˃ː˃˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǣ
 ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍ ˛˕ˑ ˔ˎ˖ˉˋ ˊ˃ ˒˓ˈˊˈː˕ˋ˓˃˰ˈ ˒˓ˈˇ ˍˑː˕˓ˑˎːˋ˕ˈ ˑ˓ˆ˃ːˋ
ȋ˙˃˓ˋː˃ˋˇ˓ǤȌ
ʛˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕ˍ˃ˏˋˑː˔ˍˋ˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕˔ˑˇ˓ˉˋǣ
 ˏˈ˔˕ˑː˃˕ˑ˅˃˓˃˰ˈǢ
 ˏˈ˔˕ˑː˃ˇˈ˔˕ˋː˃˙ˋˬ˃Ǣ
 ˋˏˈˋ˃ˇ˓ˈ˔˃ː˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ˋː˃˒˓ˋˏ˃˚ˑ˕Ǣ
 ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˕ˑ˅˃˓ˑ˕ȋ˄˓ˑˬː˃˒˃ˍˈ˕ˋǡˑ˒ˋ˔ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˕ˈˉˋː˃˕˃ȌǢ
Илустрација 74:  ˏˈ˔˕ˑˋˇ˃˕˖ˏː˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈǢ
Меѓународен камионски
 ˒ˑ˕˒ˋ˔ˋˑˇˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ˋ˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥ
товарен лист

ˇȌʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋˋˊˇ˃ˇˈːˋˑˇ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓
ʧ˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍ˃˒ˑ˕˅˓ˇ˃
ʧ˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍ˃˕˃˒ˑ˕˅˓ˇ˃ˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ǡˍˑˬˆˑˋˊˇ˃˅˃˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˑ˕ˑˇ˓˖˛˕˅ˑ
ˋ˕ˑ˃˅ˑˇ˅˃˅ˋˇ˃ǣ

 ˒ˑ˕˅˓ˇ˃ ˑˇ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ˆˎˈˇ˃ ˇˈˍ˃ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ ˬ˃ ˒˓ˋˏˋˎ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˔ˑ
ˑ˄˅˓˔ˍ˃ˊ˃˒ˑː˃˕˃ˏˑ˛ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˃ˇ˓ˈ˔˃ȋʣʥʟȌˋ
 ˒ˑ˕˅˓ˇ˃ ˑˇ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ˆˎˈˇ˃ ˇˈˍ˃ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ ˬ˃ ˒˓ˋˏˋˎ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˋ
ːˈˑ˕˒ˑ˅ˋˍˎˋ˅ˑˬ˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ˎȋʣʥʡȌ
ʧ˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍ˃ ˒ˑ˕˅˓ˇ˃ ˈ ˒ˑ˕˒ˋ˛˃ː˃ ˑˇ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ ˅ˑ ˔˅ˑˬ˔˕˅ˑ ː˃
˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍˋˎˋˑ˒ˈ˓˃˕ˑ˓˅ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕Ǥ
ʧ˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍ˃ ˒ˑ˕˅˓ˇ˃ ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ˔ˈ ˍˑ˓ˋ˔˕ˋ ˍˑˆ˃ ˒ˑˏ˃ˎˋ ˒˓˃˕ˍˋ ˑˇ
˒ˑ˅ˈˮˈ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃˕ˈˎˋ ˔ˈ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˃˕ ˆ˓˖˒ːˑ ˊ˃˓˃ˇˋ ː˃ˏ˃ˎ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǤ
ʧ˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍ˃˕˃˒ˑ˕˅˓ˇ˃ːˈ˔ˈˋˊˇ˃˅˃˅ˑ˒˓ˑ˒ˋ˛˃ː˃˗ˑ˓ˏ˃ǡ˕˖ˍ˖˔ˈˍˑˈ
˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˑˇ˓˖˛˕˅ˑˋˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑˆˑ˅˓˛ˋː˃˔˅ˑˋ˗ˑ˓ˏ˖ˎ˃˓ˋǤ
ʡ˃ˍ˅ˋˑ˕˅ˋˇː˃˒ˑ˕˅˓ˇ˃ˆˋ˔ˑˇ˓ˉˋ˔ˎˈˇːˋ˅ˈǣ

 ˋˏˈː˃ˋˊˇ˃˅˃˚ˑ˕ȋ˅ˑ˔˅ˑˬ˔˕˅ˑː˃˒˓ˈ˅ˑˊːˋˍǡˑ˒ˈ˓˃˕ˑ˓ˋˎˋ˃ˆˈː˕ȌǢ
 ˇ˃˕˖ˏː˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈǢ
 ˋˏˈˋ˃ˇ˓ˈ˔˃ː˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚ˑ˕ˋ˒˓ˋˏ˃˚ˑ˕Ǣ
 ː˃˚ˋːː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˒˃˕ː˃ˎˋːˋˬ˃ˊ˃˄ˈˎˈ˛ˍ˃ˊ˃˅ˑˊ˃˓ˋː˃˕˃ˋ
 ˇ˓˖ˆˋǤ
ʠˑ ˋˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒ˑ˕˅˓ˇ˃˕˃ǡ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ ˒˓ˈˊˈˏ˃ ˑˇˆˑ˅ˑ˓ːˑ˔˕ ˊ˃
ˈ˅ˈː˕˖˃ˎː˃˛˕ˈ˕˃ˍˑˬ˃ˏˑˉˈˇ˃ː˃˔˕˃ːˈ˒˓ˋˏ˃ːˋ˒˖ˎˋ˓˃˰ˈ˕ˑ˔ˑ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˃
Илустрација 75: ˊ˃ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃˔˅ˑˋ˕ˈ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˰˃˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ǡ˔ˈˊˇˑ˄ˋ˅˃
Шпедитерска потврда ˔ˑˊ˃ˎˑˉːˑ˒˓˃˅ˑː˃ˇ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ

132
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
Граф. 19 Видови на транспортни документи

Транспортни документи

Потврда од шпедитер Товарен лист Коносман

железнички
транспорт

друмски
транспорт

авионски
транспорт

ʓˑˍ˖ˏˈː˕ˋˊ˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃
ʞˑˎˋ˔˃ˊ˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈˋ˔ˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕ˊ˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ  Договорот за осигурување
ʞˑˎˋ˔˃˕˃ˊ˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈˋ˔ˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕ˑ˕ˊ˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ˔ˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋǡ се потврдува со полиса за
˔ˑˍˑˋ˔ˈ˒ˑ˕˅˓ˇ˖˅˃ˋˊ˅˓˛ˈːˑ˕ˑˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ осигурување.

ʝ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ˏˑˉˈˇ˃ˆˑˋˊ˅˓˛ˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕
 Полисата за осигурување
ˋˎˋˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡˊ˃˅ˋ˔ːˑˑˇˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥ ја издава осигурителната
ʚˋ˙ˈ˕ˑǡ ˍˑˈ ˬ˃ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ȋˑ˔ˋˆ˖˓ˈːˋˍȌ ˔ˍˎ˖˚˖˅˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ ˔ˑ компанија или нејзиниот
ˑ˔ˋˆ˖˓ˋ˕ˈˎː˃˕˃ ˍˑˏ˒˃ːˋˬ˃ ȋˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˚Ȍǡ ˔ˑ ˍˑˬ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˚ˑ˕ ˔ˈ ˑ˄˅˓ˊ˖˅˃ агент, на сопствен формулар
ː˃ˑ˔ˋˆ˖˓ˈːˋˍˑ˕ˇ˃ˏ˖ˬ˃ː˃ˇˑ˒ˑˎːˋ˛˕ˈ˕˃˕˃ǡˍˑˬ˃˄ˋː˃˔˕˃ː˃ˎ˃ˊ˃˅˓ˈˏˈ и ја потпишува во својство на
ː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˃ˑ˔ˋˆ˖˓ˈːˋˍˑ˕ˊ˃˕ˑ˃ː˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˚ˑ˕ˏ˖˒ˎ˃ˮ˃ издавач или агент.
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˒˓ˈˏˋˬ˃˚ˋˬ˃˅ˋ˔ˋː˃ˊ˃˅ˋ˔ˋˑˇ˒˓ˋ˓ˑˇ˃˕˃ː˃ˑ˔ˋˆ˖˓ˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ǡ
ˑˇ˕˓˃ˈ˰ˈ˕ˑː˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ˕ˑˋˑˇ˅ˋˇˑ˕ː˃˓ˋˊˋ˙ˋ˕ˈ˒˓ˑ˕ˋ˅ˍˑˋ˔ˈ˅˓˛ˋ
ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ˕ˑǤ
ʓˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˊ˃ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ ˔ˈ ˒ˑ˕˅˓ˇ˖˅˃ ˔ˑ ˒ˑˎˋ˔˃ ˊ˃ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈǤ
ʞˑˎˋ˔˃˕˃ ˊ˃ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ ˬ˃ ˋˊˇ˃˅˃ ˑ˔ˋˆ˖˓ˋ˕ˈˎː˃˕˃ ˍˑˏ˒˃ːˋˬ˃ ˋˎˋ
ːˈˬˊˋːˋˑ˕ ˃ˆˈː˕ǡ ː˃ ˔ˑ˒˔˕˅ˈː ˗ˑ˓ˏ˖ˎ˃˓ ˋ ˬ˃ ˒ˑ˕˒ˋ˛˖˅˃ ˅ˑ ˔˅ˑˬ˔˕˅ˑ ː˃
ˋˊˇ˃˅˃˚ˋˎˋ˃ˆˈː˕Ǥ
ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˕ˑ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ ˆˋ ˒ˑˍ˓ˋ˅˃ ˓ˋˊˋ˙ˋ˕ˈ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˅ˑ
˒ˑˏˑ˓˔ˍˋˑ˕ǡ˓ˈ˚ːˋˍǡˍˑ˒ːˈːˋˑ˕ˋ˅ˑˊˇ˖˛ːˋˑ˕˔ˑˑ˄˓˃ˮ˃ˬǤ
ʑ˃ˉːˑ˒˓˃˛˃˰ˈ˅˓ˊ˃ːˑˊ˃ˑ˔ˋˆ˖˓ˋ˕ˈˎːˋˑ˕ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˈˋˇ˃˕˖ˏˑ˕Ǥ
ʞˑˎˋ˔˃˕˃ˊ˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈˏˑˉˈˇ˃˔ˑˇ˓ˉˋ˕˓ˋˇ˃˕˖ˏˋǣ
 ˇ˃˕˖ˏ ː˃ ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˏˈˣ˖ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˚ˑ˕ ˋ
ˑ˔ˋˆ˖˓ˈːˋˍˑ˕Ǣ
 ˇ˃˕˖ˏː˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃˒ˑˎˋ˔˃˕˃Ǣ
 ˇ˃˕˖ˏˑˇˍˑˆ˃˒ˑ˚ː˖˅˃ˇ˃˕ˈ˚ˈˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ˕ˑǤ
ʝ˔ˋˆ˖˓ˋ˕ˈˎːˋˑ˕ˇˑˍ˖ˏˈː˕ːˈ˔ˏˈˈˇ˃˄ˋˇˈˋˊˇ˃ˇˈː˒ˑˇˑ˙ː˃ˑˇˇ˃˕˖ˏˑ˕
ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˅ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋˑ˕ˇˑˍ˖ˏˈː˕Ǥ

133
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
 Транспортното осигурување
ги покрива ризиците на
стоката во:
 поморскиот,
 речниот,
 копнениот и
 воздушниот сообраќај.
 Важно прашање врзано за
осигурителниот документ е
датумот.
 Полиста за осигурување може
да содржи три датуми:
 датум на склучување
на договорот меѓу
осигурувачот и
осигуреникот;
 датум на издавање на
полисата;
 датум од кога почнува да
тече осигурувањето.
Илустрација 76:
Царинска декларација
134
ʑˑˑ˔ˋˆ˖˓ˋ˕ˈˎːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ˒˓ˈˇ˅ˋˇˈː˃ˋ˗˓˃ː˛ˋˊ˃ˊ˃
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˏˋːˋˏ˖ˏ˒ˑˇˍˑˬ˛˕ˈ˕˃˕˃ˮˈ˔ˈː˃ˇˑˏˈ˔˕˖˅˃Ǥ
ʛˋːˋˏ˃ˎˈː ˋˊːˑ˔ ˊ˃ ˍˑˬ ˑ˔ˋˆ˖˓ˋ˕ˈˎːˋˑ˕ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˒ˑˍ˃ˉ˖˅˃
ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˈːˑ˒ˑˍ˓ˋ˕ˋˈˈʥʗʣȋ˙ˈː˃ǡˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈˋ˒˓ˈ˅ˑˊˇˑː˃ˊː˃˚ˈːˑ˕ˑ
˒˓ˋ˔˕˃ːˋ˛˕ˈː˃ˇˈ˔˕ˋː˃˙ˋˬ˃Ȍˋˎˋʥʗʞȋ˒˓ˈ˅ˑˊˋˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ˒ˎ˃˕ˈːˋˇˑ
ː˃ˊː˃˚ˈːˑ˕ˑ˒˓ˋ˔˕˃ːˋ˛˕ˈː˃ˇˈ˔˕ˋː˃˙ˋˬ˃Ȍ˒˓ˈˇːˑ˔˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˊ˃˅ˋ˔ːˑ
ˑˇ˔ˎ˖˚˃ˬˑ˕ǡ˒ˎ˖˔ͳͲΨǡːˑ˔˃ˏˑ˃ˍˑʥʗʣˋˎˋʥʗʞ˅˓ˈˇːˑ˔˕ˋ˕ˈˏˑˉ˃˕ˇ˃˔ˈ
˖˕˅˓ˇ˃˕ˑˇˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˕ˈǤʑˑ˔˒˓ˑ˕ˋ˅ːˑ˄˃ːˍ˃˕˃ˮˈ˒˓ˋ˗˃˕ˋˍ˃ˍˑˏˋːˋˏ˃ˎˈː
ˋˊːˑ˔ͳͳͲΨˑˇˋˊːˑ˔ˑ˕ː˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˕ˑˑˇ˄˓˖˕ˑˋˊːˑ˔ˑ˕ː˃˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃Ǥ
ʥ˃˓ˋː˔ˍ˃ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃
ʥ˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃ ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ǡ ˍˑˬ ˊ˃ˇˑˎˉˋ˕ˈˎːˑ ˔ˈ
˒ˑˇːˈ˔˖˅˃ ː˃ ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ ˑ˓ˆ˃ːˋǤ ʞ˓ˋ ˋˊ˅ˑˊˑ˕ ˋˎˋ ˖˅ˑˊˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˅ˑ
˔ˈˍˑˬ˃ˊˈˏˬ˃˔ˈ˒˓ˑ˒ˋ˛˖˅˃˃˕ˑ˄˓˃˔˙ˋː˃ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˋ˛˕ˑ˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕˃˕˒˓ˋ
˖˅ˑˊˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʥ˃˓ˋː˔ˍ˃ ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃ ˈ ˇˈˬ˔˕˅ˑ ˅ˑ ˒˓ˑ˒ˋ˛˃ː˃ ˗ˑ˓ˏ˃ ˋ ː˃˚ˋː ˔ˑ
ˍˑˬ ˎˋ˙ˈ˕ˑ ˋ˔ˍ˃ˉ˖˅˃ ˅ˑˎˬ˃ ˊ˃ ˔˕˃˅˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˅ˑ ˑˇ˓ˈˇˈː˃ ˙˃˓ˋː˔ˍ˃
˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃Ǥ
ʥ˃˓ˋː˔ˍ˃ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃˔ˈ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃ǣ
 ˅ˑ˒ˋ˔ˏˈː˃˗ˑ˓ˏ˃Ǣ
 ˅ˑˈˎˈˍ˕˓ˑː˔ˍ˃˗ˑ˓ˏ˃Ǣ
 ˖˔ˏˈːˑǤ
ʠˈˆ˃ ˒˓ˋ ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˑˇ˓ˈˇˈː˃ ˙˃˓ˋː˔ˍ˃ ˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃ ˔ˈ ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃
˙˃˓ˋː˔ˍ˃ ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃ ˅ˑ ˒ˋ˔ˏˈː˃ ˗ˑ˓ˏ˃ǡ ˃ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˑˇ˓ˈˇ˄ˋ˕ˈ ː˃ ˊ˃ˍˑːˑ˕
˒ˑ˔˕ˑˋ ˋ ˏˑˉːˑ˔˕ ˊ˃ ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃˰ˈ ː˃ ˈˎˈˍ˕˓ˑː˔ˍ˃ ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃ ˇˑˍˑˎˍ˖
˙˃˓ˋː˔ˍˋˑ˕ ˑ˓ˆ˃ ˈ ˒ˑˇˆˑ˕˅ˈː ˊ˃ ˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ ː˃ ˋ˔˕˃˕˃ ˋ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃
ːˈˆˑ˅ˑˑˇˑ˄˓ˈːˋˈǤ͵͸
ʥ˃˓ˋː˔ˍ˃ ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃ ˒˓ˈˇ ˙˃˓ˋː˔ˍˋˑ˕ ˑ˓ˆ˃ː ˏˑˉˈ ˇ˃ ˒ˑˇːˈ˔ˈ ˔˃ˏˑ
˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍ˃˗ˋ˓ˏ˃ˍˑˬ˃ˋˏ˃ˇˑ˄ˋˈːˑˑˇˑ˄˓ˈːˋˈˊ˃˅˓˛ˈ˰ˈː˃˓˃˄ˑ˕ˋˊ˃
ˊ˃˔˕˃˒˖˅˃˰ˈ ː˃ ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ ˒ˑ˔˕˃˒ˍˋǤ ʥ˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃ ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃ ˏˑ˓˃ ˇ˃
˄ˋˇˈˋˊˆˑ˕˅ˈː˃˔˃ˏˑˑˇ˅˓˃˄ˑ˕ˈːˍˑˬˋˏ˃ˇˑ˄ˋˈːˑˎˋ˙ˈː˙˃ˊ˃ˊ˃˔˕˃˒˖˅˃˰ˈ
ˋ˕ˑ˃˒ˑ˚ː˖˅˃ˬˮˋˑˇͲͳǤͲͷǤʹͲͲ͸ˆˑˇˋː˃Ǥ
ʠˑ ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃˰ˈ ː˃ ˙˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃ ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃ ˋ ːˈˬˊˋːˑ ˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈ
ˊ˃˒ˑ˚ː˖˅˃˃˕ ˊ˃ˍˑː˔ˍˋ˕ˈ ˑ˄˅˓˔ˍˋ ː˃ ˇˈˍˎ˃˓˃ː˕ˑ˕Ǥ ȋʓˈˍˎ˃˓˃ː˕ ˈ ˎˋ˙ˈ
ˍˑˈ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃˙˃˓ˋː˔ˍ˃ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃˅ˑ˔˅ˑˈˋˏˈˋˎˋˎˋ˙ˈ˅ˑ˚ˋˈˋˏˈ˔ˈ
˒ˑˇːˈ˔˖˅˃˔˙˃˓ˋː˔ˍ˃ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃ǤȌǤ
ʝ˕ˍ˃ˍˑ ˮˈ ˄ˋˇˈ ˒ˑˇːˈ˔ˈː˃ ˙˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃ ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃ ˙˃˓ˋː˔ˍˋˑ˕ ˑ˓ˆ˃ː
ˑˇˎ˖˚˖˅˃ˇ˃ˎˋˮˈ˅˓˛ˋ˒˓ˈˆˎˈˇː˃ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˕ˈˋː˃˔˕˓˃ː˔ˍ˃˕˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
ʑ˓ˊ ˑˇ˓ˈˇˈːˋ ˍ˓ˋ˕ˈ˓ˋ˖ˏˋ ˋ ˒˓ˑ˗ˋˎˋ ː˃ ˓ˋˊˋˍǡ ˙˃˓ˋː˔ˍˋˑ˕ ˑ˓ˆ˃ː
ˑˇˎ˖˚˖˅˃ ˍˑˬ˃ ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃ ˑˇːˑ˔ːˑ ˍˑˬ˃ ˔˕ˑˍ˃ ˮˈ ˬ˃ ˍˑː˕˓ˑˎˋ˓˃Ǥ ʠˑ
ˍˑˏ˒ˬ˖˕ˈ˓˔ˍ˃ ˒ˑˇ˓˛ˍ˃ ˒˓ˈˍ˖ ˇˈ˗ˋːˋ˓˃ːˋ ˍ˃ː˃ˎˋǣ ˊˈˎˈːǡ ˉˑˎ˕ ˋ ˙˓˅ˈː
˔ˈ ˑˇ˓ˈˇ˖˅˃ ˅ˋˇˑ˕ ː˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃Ǥ ʖˈˎˈː ˍ˃ː˃ˎ ˊː˃˚ˋ ˇˈˍ˃ ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃˕˃
˅ˑˑ˒˛˕ˑ ːˈ ˔ˈ ˍˑː˕˓ˑˎˋ˓˃ǡ ˉˑˎ˕ǡ ˊː˃˚ˋ ˇˈˍ˃ ˔˃ˏˑ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˓˃ːˑ ˔ˈ
ˍˑː˕˓ˑˎˋ˓˃ ˙˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃ ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃ ˋ ˙˓˅ˈːǡ ˊː˃˚ˋ ˇˈˍ˃ ˔ˈ ˍˑː˕˓ˑˎˋ˓˃
ˇˑˍ˖ˏˈː˕˃˓ːˑˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃˕˃ˋ˔ˈ˅˓˛ˋ˙ˈˎˑ˔ˈː˒˓ˈˆˎˈˇː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʥˈˎ˕˃ˈ˒ˑ˔˕ˈ˒ˈːˑˇ˃˔ˈː˃ˏ˃ˎ˖˅˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˒ˑ˕ˈ˓ˏˋː˃ˎˋ˕ˈ
36 Службен весник на РМ број 39/05.
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
˒˓ˈˍ˖ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˃ː˃ˎˋˊ˃ˊ˃ˏˑˉːˋ˓ˋˊˋ˙ˋǡ˒ˑˇˋˆ˃˰ˈˑˇˆˑ˅ˑ˓ːˑ˔˕˃ː˃  Царинската декларација
˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˋ˕ˈˋˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˒ˑˈˇːˑ˔˕˃˅ˈːˋ˕ˈ˒ˑ˔˕˃˒ˍˋ˃ˇ˃˔ˈˊˆˑˎˈˏ˃˕ претставува документ, кој
ˍˑː˕˓ˑˎˋ˕ˈ ˅ˑ ˗ˋ˓ˏˋ˕ˈǤ ʞˑ˅ˈˮˈ ˑˇ ͺͲΨ ˑˇ ˔˕ˑˍˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˔ˈ ˖˅ˈˊ˖˅˃˃˕ ˋ задолжително се поднесува
ˋˊ˅ˈˊ˖˅˃˃˕ ːˈˏ˃ ˇˋ˓ˈˍ˕ːˑ ˇ˃ ˔ˈ ˍˑː˕˓ˑˎˋ˓˃˃˕ǡ ˕˖ˍ˖ ˮˈ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˋ ˮˈ ˔ˈ на царинските органи при
извозот или увозот на стоката
ˊˆˑˎˈˏ˖˅˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ː˃˗ˋ˓ˏˋ˕ˈǤʥˈˎ˕˃ː˃ːˑ˅ˋ˕ˈˊ˃ˍˑː˔ˍˋˑˇ˓ˈˇ˄ˋˈˇ˃
˔ˈˊˆˑˎˈˏˋ˒˓ˑ˕ˑˍˑ˕ː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈ˄ˈˊˊ˃ˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈː˃˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ˕ˈ˓ˏˋː˃ˎˋ
ˊ˃ ˑːˋˈ ˗ˋ˓ˏˋ ˍˑˋ ˆˋ ˒ˋˏˈˏˈː˖˅˃˃˕ ˊ˃ˍˑː˔ˍˋ˕ˈ ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋ ˋ ː˃˅˓ˈˏˈːˑ
 Во секоја земја се
ˆˋ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˃˕ ˔ˋ˕ˈ ˑ˄˅˓˔ˍˋ ˍˑˋ ˒˓ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃˃˕ ˑˇ ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋǤ
пропишуваат обрасци на
ʞ˓ˈˆˎˈˇː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈ˒ˑ˕ˈ˓ˏˋː˃ˎˋ˕ˈˮˈ˔ˈ˅˓˛ˋˋ˒ˑˏ˃ː˃˕˃ˏ˖ˊ˃˗ˋ˓ˏˋˍˑˋ декларации што се користат
ːˈˆˋ˒ˑ˚ˋ˕˖˅˃˃˕˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋǤ при увозот на стоката.
ʞˑ˒˖˛˕˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˃˔ˑ˙ˈˎˇ˃˔ˈ˖˅ˈ˓ˋ˅ˑ˕ˑ˚ːˑ˔˕˃ː˃˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˕ˈˑˇ
˙˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃ǡ˙˃˓ˋː˔ˍˋˑ˕ˑ˓ˆ˃ːˏˑˉˈˇ˃ˋˊ˅˓˛ˋˇˑ˒ˑˎːˋ˕ˈˎː˃
ˍˑː˕˓ˑˎ˃Ǥʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃˔ˈ˅˓˛ˋ˅ˑ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˋˋ˕ˈː˃ˇˈˍˎ˃˓˃ː˕ˑ˕ȋ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ǡ  Единствен царински документ
˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡȌǤ претставува документ што
извозниците, односно
увозниците или лицата што ги
ʔˇˋː˔˕˅ˈː˙˃˓ˋː˔ˍˋˇˑˍ˖ˏˈː˕ пополнуваат, ги поднесуваат
ʓˑˍˑˎˍ˖˔ˑˇ˓˖ˆˋ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋːˈˈ˒ˑˋː˃ˍ˖ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑǡˑ˄˓˃ˊˈ˙ˑ˕ʔˇˋː˔˕˅ˈː на надлежните царински
˙˃˓ˋː˔ˍˋ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ȋȌ ˔ˈ ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˖˅˃ ˊ˃ ˔ˋ˕ˈ ˙˃˓ˋː˔ˍˋ ˒ˑ˔˕˃˒ˍˋ ˋ ˊ˃ органи при извозот, односно
˔ˈˍˑˬ˃˙˃˓ˋː˔ˍˋˇˑˊ˅ˑˎˈː˃˖˒ˑ˕˓ˈ˄˃ˋˎˋˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ при увозот на стоката.

ʙˑˏ˒ˎˈ˕ˑ˕ ː˃ ˑ˄˓˃˔˙ˋ˕ˈ ʔˇˋː˔˕˅ˈː ˙˃˓ˋː˔ˍˋ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ˔ˈ ˔ˑ˔˕ˑˋ ˑˇ

ˑ˔˖ˏˎˋ˔˕ˑ˅ˋǤ
 Најчесто ЕЦД го поднесува
ʟ˖˄˓ˋˍˋ˕ˈː˃ˑ˄˓˃ˊˈ˙ˑ˕ʔʥʓ˔ˈ˒ˑ˒ˑˎː˖˅˃˃˕˔ˑˏ˃˛ˋː˃ˊ˃˒ˋ˛˖˅˃˰ˈ шпедитерот.
ˋˎˋ˒ˈ˚˃˕˃˓Ǥʑˑˑ˄˓˃ˊˈ˙ˑ˕ːˈ˔ˏˈˈˇ˃˄ˋˇ˃˕˔ˑˇ˓ˉ˃ːˋ˄˓ˋ˛˃ːˋ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ
ˋˎˋˇˑ˒ˋ˛˖˅˃˰˃Ǥ
ʞˑˇːˈ˔˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃˕˃ ˒ˑ˕˒ˋ˛˃ː˃ ˑˇ ˇˈˍˎ˃˓˃ː˕ˑ˕ ˮˈ  Царинскиот орган со свој
˖ˍ˃ˉ˖˅˃ ˇˈˍ˃ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˑ˕ˑ ˎˋ˙ˈ ˍˑˈ ˆˋ ˇˈˍˎ˃˓ˋ˓˃ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋ˕ˈ ˔˕ˑˍˋ ˊ˃ печат и потпис на ЕЦД
ːˈˍˑˬ˃ ˋˊ˄˓˃ː˃ ˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃ǡ ˮˈ ˑˇˆˑ˅˃˓˃ ˅ˑ ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕ ː˃ ˑˇ˓ˈˇ˄ˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˔ˈ потврдува дека стоката
ја преминала царинската
ː˃˔ˋˎ˃ǣ
линија.
 ˕ˑ˚ːˑ˔˕˃ː˃˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ˕ˈˇ˃ˇˈːˋ˅ˑˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃Ǣ
 ˅ˈ˓ˑˇˑ˔˕ˑˬːˑ˔˕˃ː˃˒˓ˋˎˑˉˈːˋ˕ˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋǢ
 ˒˓ˈˊˈˏ˃˰ˈː˃˔ˋ˕ˈˑ˄˅˓˔ˍˋǡˍˑˋ˒˓ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃˃˕ˑˇ˔˕˃˅˃˰ˈː˃ːˈˍˑˬ˃
˔˕ˑˍ˃˅ˑːˈˍˑˬ˃˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃Ǥ
ʔˎˈˏˈː˕ˋˑˇˍˑˋˈ˔ˑˇ˓ˉ˃ːʔʥʓǣ

 ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚Ǧˋˊ˅ˑˊːˋˍǦ˔ˈ ˊ˃˒ˋ˛˖˅˃ ː˃ˊˋ˅ ˋ ˃ˇ˓ˈ˔˃ ː˃ ˙˃˓ˋː˔ˍˋˑ˕

ˑ˄˅˓ˊːˋˍǢ
 ˑ˄˅˓ˊːˋˍǢ
 ˑ˄˓˃˔˙ˋǢ
 ˕ˑ˅˃˓ːˋˎˋ˔˕ˑ˅ˋǦ˔ˈˊ˃˒ˋ˛˖˅˃˅ˍ˖˒ːˋˑ˕˄˓ˑˬː˃˒˓ˈ˅ˑˊːˋˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ
ˍˑˋ˔ˈ˒˓ˋˎˑˉˈːˋˍˑː˔˅ˈ˕ˑ˕ˊ˃ˋˊ˅ˑˊǢ
 ˄˓ˑˬ ː˃ ˍˑˎˈ˕ˋ Ǧ ˅ˑ ˑ˅˃˃ ˓˖˄˓ˋˍ˃ ˔ˈ ˊ˃˒ˋ˛˖˅˃ ˅ˍ˖˒ːˋˑ˕ ˄˓ˑˬ ː˃
ˍˑˎˈ˕ˋȋˍ˃˓˕ˑːˋǡ˔˃ːˇ˃˙ˋǡ˅˓ˈˮˋǡˑˏˑ˕ˋǡ˄˃ˎˋˋ˕ːǤȌǡ˅ˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇ
˕ˑ˃ˍ˃ˍˑˈ˒˃ˍ˖˅˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
 ˓ˈ˗ˈ˓ˈː˕ˈː ˄˓ˑˬ ˔ˈ ˊ˃˒ˋ˛˖˅˃ ˔˃ˏˑ ˓ˈˇːˋˑ˕ ˄˓ˑˬǡ ˔ˑ˔˕˃˅ˈː ˑˇ
ː˖ˏˈ˓ˋ˚ˍˋˑˊː˃ˍˋː˃ˇˈˍˎ˃˓˃ː˕ˑ˕Ǣ
 ˒˓ˋˏ˃˚Ǧ˔ˈˊ˃˒ˋ˛˖˅˃ː˃ˊˋ˅ˋ˃ˇ˓ˈ˔˃ː˃˗ˋ˓ˏ˃˕˃ˋˎˋˎˋ˙ˈ˕ˑǡ˛˕ˑˬ˃
ˍ˖˒˖˅˃˔˕ˑˍ˃˕˃ː˃˅ˈˇˈː˃˅ˑ˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃Ǣ

135
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
 ˗ˋː˃ː˔ˑ˅ˑˑˇˆˑ˅ˑ˓ːˑˎˋ˙ˈǦː˃ˊˋ˅ˋ˃ˇ˓ˈ˔˃ː˃˙˃˓ˋː˔ˍˋˑ˕ˇˑˎˉːˋˍǤ
 ʖˈˏˬ˃ː˃˒˓ˋˈˏǦ˔ˈˊ˃˒ˋ˛˖˅˃˛ˋ˗˓˃˕˃ː˃ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ˊ˃ˊˈˏˬ˃˕˃ˍ˃ˇˈ
˛˕ˑ˔˕ˑˍ˃˕˃ˈː˃ˏˈːˈ˕˃Ǣ
 ʖˈˏˬ˃˔ˑˍˑˬ˃˔ˈ˕˓ˆ˖˅˃Ǣ
Ǧ ˒ˑˇ˃˕ˑˍ ˊ˃ ˅˓ˈˇːˑ˔˕˃Ǧ˅ˍ˖˒ː˃˕˃ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ ː˃ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ
ȋ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ǡ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃ˋˇ˓˖ˆˋ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋȌǡˋˊ˓˃ˊˈː˃˅ˑˇˈː˃˓ˋǢ
Ǧ ː˃ˊˋ˅ˋ˃ˇ˓ˈ˔˃ː˃ˇˈˍˎ˃˓˃ː˕ˑ˕Ǣ
Ǧ ˊˈˏˬ˃ ː˃ ˒ˑ˕ˈˍˎˑ Ǧ ː˃ˊˋ˅ˑ˕ ː˃ ˊˈˏˬ˃˕˃ ˅ˑ ˍˑˬ˃ ˔˕ˑˍˋ˕ˈ ˔ˈ
˒˓ˑˋˊ˅ˈˇˈːˋ ˋ ˋ˔˒˓˃˅ˋ˕ˈ ˔ˑ ˍˑˋ ˔ˈ ˇˑˍ˃ˉ˖˅˃ ˒ˑ˕ˈˍˎˑ˕ˑ ː˃
˔˕ˑˍˋ˕ˈǢ
 ˊˈˏˬ˃ ː˃ ː˃ˏˈː˃ Ǧ ˋˏˈ ː˃ ˊˈˏˬ˃˕˃ ˅ˑ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ː˃ˑˣ˃ ˍˑːˈ˚ː˃˕˃
ˇˈ˔˕ˋː˃˙ˋˬ˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
 ˓ˈˆˋ˔˕˓˃˙ˋˬ˃ˋˇ˓ˉ˃˅˃ː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑ˒˓ˋ˒ˑ˃ˣ˃˰ˈǢ
 ˖˔ˎˑ˅ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃Ǣ
 ˅˃ˎ˖˕˃ˋ˅ˍ˖˒ˈːˋˊːˑ˔ː˃˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃Ǣ
 ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈǡ ˕˃˓ˋ˗˃ ˋ ˑ˒ˋ˔ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ ˑˊː˃ˍˋ ˋ ˄˓ˑˈ˅ˋǡ ˍˑː˕ˈˬːˈ˓ǡ
˄˓ˑˬˋ˅ˋˇǢ
 ˄˓˖˕ˑǦˏ˃˔˃ˋˊ˓˃ˊˈː˃˅ˑˍˋˎˑˆ˓˃ˏˋǡ˄˓˖˕ˑǦˏ˃˔˃˕˃ˈˊ˄ˋ˓ː˃˕˃ˏ˃˔˃
ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˑːˈˬˊˋː˃˕˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃ǡˋ˔ˍˎ˖˚˖˅˃ˬˮˋˆˋˍˑː˕ˈˬːˈ˓ˋ˕ˈˋ
ˇ˓Ǥ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǣ
 ːˈ˕ˑǦˏ˃˔˃ˋˊ˓˃ˊˈː˃˅ˑˍˋˎˑˆ˓˃ˏˋǡ˔˕ˑˍ˃˕˃˄ˈˊːˈˬˊˋː˃˕˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃Ǣ
 ˍˑˎˋ˚ˋː˃˅ˑˈˇˋːˋ˙˃ˏˈ˓˃Ǣ
 ˇ˓˖ˆˋ˓˖˄˓ˋˍˋǤ
ʔˇˋː˔˕˅ˈː˙˃˓ˋː˔ˍˋˇˑˍ˖ˏˈː˕˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˍˑˬˋˊ˅ˑˊːˋ˙ˋ˕ˈǡ
ˑˇːˑ˔ːˑ ˖˅ˑˊːˋ˙ˋ˕ˈ ˋˎˋ ˎˋ˙˃˕˃ ˛˕ˑ ˆˋ ˒ˑ˒ˑˎː˖˅˃˃˕ǡ ˆˋ ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃˃˕ ː˃
ː˃ˇˎˈˉːˋ˕ˈ˙˃˓ˋː˔ˍˋˑ˓ˆ˃ːˋ˒˓ˋˋˊ˅ˑˊˑ˕ǡˑˇːˑ˔ːˑ˒˓ˋ˖˅ˑˊˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʜ˃ˬ˚ˈ˔˕ˑˑ˅ˑˬˇˑˍ˖ˏˈː˕ˆˑ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕Ǥʥ˃˓ˋː˔ˍˋˑ˕ˑ˓ˆ˃ː˔ˑ˔˅ˑˬ
˒ˈ˚˃˕ˋ˒ˑ˕˒ˋ˔ː˃ʔʥʓ˒ˑ˕˅˓ˇ˖˅˃ˇˈˍ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˬ˃˒˓ˈˏˋː˃ˎ˃˙˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃
ˎˋːˋˬ˃Ǥ

ʥ˃˓ˋː˔ˍ˃˗˃ˍ˕˖˓˃
ʥ˃˓ˋː˔ˍ˃ ˗˃ˍ˕˖˓˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ˍˑˬ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˔ˈ ˒ˑˇːˈ˔ˈ ː˃
˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ ˑ˓ˆ˃ːˋ ː˃ ˊˈˏˬ˃˕˃ Ǧ ˖˅ˑˊːˋ˚ˍ˃ ˅ˑ ˗ˑ˓ˏ˃ ˛˕ˑ ˬ˃ ˄˃˓˃˃˕
˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋ ː˃ ˕˃˃ ˊˈˏˬ˃Ǥ ʣ˃ˍ˕˖˓˃˕˃ ˈ ˑ˔ːˑ˅ːˋˑ˕ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ǡ ˍˑˬ
˔ˎ˖ˉˋ ˊ˃ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˙˃˓ˋː˔ˍ˃ ˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥ ʑ˓ˈˇːˑ˔˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˈ
ː˃˅ˈˇˈː˃˅ˑ˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˔ˈˊˈˏ˃ˍ˃ˍˑ˙˃˓ˋː˔ˍ˃˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ˃ˍˑ
ˆˋˋ˔˒ˑˎː˖˅˃˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈˊ˃˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈˍ˃ˍˑˇˑˆˑ˅ˑ˓ː˃˙ˈː˃ˋ˃ˍˑˆˋ˔ˑˇ˓ˉˋ
ˑ˔ːˑ˅ːˋ˕ˈ ˈˎˈˏˈː˕ˋ ˊ˃ ˋˇˈː˕ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ ʣ˃ˍ˕˖˓˃˕˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃
˄ˋˇˈˋˊˇ˃ˇˈː˃ˑˇˑ˅ˎ˃˔˕ˈːˑˎˋ˙ˈǤ
ʙ˃ˍˑ ˛˕ˑ ˔˒ˑˏˈː˃˅ˏˈ ˅ˑ ˒˓ˈ˕˘ˑˇːˋˑ˕ ˕ˈˍ˔˕ǡ ˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃ǡ ˍ˃ˍˑ ˑ˔ːˑ˅ˈː
ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ˊ˃ ˗ˑ˓ˏˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˙˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˄ˋˇˈ
ˇˈ˗ˋːˋ˕ˋ˅ː˃ǡ˒˓ˋ˅˓ˈˏˈː˃ǡ˒˓ˑ˗ˑ˓ˏ˃ǡˍˑːˊ˖ˎ˃˓ː˃ǡ˙˃˓ˋː˔ˍ˃ˋ˔ˎǤʞˑ˔˅ˑˬ˃
˗ˑ˓ˏ˃ˋ˔ˑˇ˓ˉˋː˃ǡ˙˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃˗˃ˍ˕˖˓˃ˆˋ˔ˑˇ˓ˉˋ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǣ

 ˇ˃˕˖ˏː˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃Ǣ
 ː˃ˊˋ˅ː˃ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ȋ˅ˑˆˑ˓ːˋˑ˕ˎˈ˅˃ˆˑˎȌǡ˃ˇ˓ˈ˔˃ˋ˕ˈˎˈ˗ˑːǢ
 ː˃ˊˋ˅ː˃˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ȋː˃ˇˈ˔ː˃˕˃˔˕˓˃ː˃ȌǢ
136
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
 ˅ˋˇː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ  Царинска фактура
претставува документ, кој
 ˈˇˋːˋ˙˃ˏˈ˓˃Ǣ
мора да се поднесе на
 ˙ˈː˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˒ˑˈˇˋːˋ˙˃ˏˈ˓˃Ǣ царинските органи.
 ˅ˍ˖˒ˈːˋˊːˑ˔Ǣ
 ː˃˚ˋːː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈȋ˃ˍˑˈ˔ˑˍ˃ˏˋˑː˔ˈˊ˃˒ˋ˛˖˅˃˓ˈˆˋ˔˕˓˃Ǧ
˙ˋˬ˃˕˃ǡˋˏˈ˕ˑˋ˒˓ˈˊˋˏˈ˕ˑː˃˛ˑ˗ˈ˓ˑ˕ǡ˄˓ˑˬː˃˒˃˔ˑ˛ˑ˕ȌǢ  Фактурата е основниот
документ, кој служи за
 ˒˃˓ˋ˕ˈ˕Ǣ утврдување на царинска
 ˏˈ˔˕ˑː˃ˑ˒˓ˈˏ˃Ǥ вредност. Вредноста на
стоката што е наведена во
фактурата на продавачот се
зема како царинска вредност.

 Уверенија се издаваат по
барање на извозникот, како
гаранција за нештетноста на
стоката што ја извезува во
земјата увозничка.

Илустрација 77: Царинска фактура во електронска форма

 Видови уверенија:
- санитарно,
ʢ˅ˈ˓ˈːˋˬ˃  ветеринарното и
 фитопатолошкото
ʢ˅ˈ˓ˈːˋˬ˃˕˃˔ˈˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˛˕ˑ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕˅ˑː˃ˬ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ˅ˋˇˑ˅ˋǤʞˑ˔ˈ˄ː˃ уверение.
ˆ˓˖˒˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕ˑːˋˈ˖˅ˈ˓ˈːˋˬ˃˛˕ˑ˔ˈˋˊˇ˃˅˃˃˕˔ˑ˙ˈˎˇ˃˔ˈˊ˃˛˕ˋ˕ˋ
˖˅ˈˊ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˋˉˋ˅ˑ˕ːˋ˛˕ˑˏˑˉ˃˕ˇ˃ˆˑˊ˃ˆ˓ˑˊ˃˕ˊˇ˓˃˅ˬˈ˕ˑ
ː˃ ː˃˔ˈˎˈːˋˈ˕ˑ ː˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ ˊˈˏˬ˃Ǥ ʠˋ˕ˈ ˕ˋˈ ˖˅ˈ˓ˈːˋˬ˃ ˔ˈ ˋˊˇ˃˅˃˃˕ ˒ˑ
˄˃˓˃˰ˈ ː˃ ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˍ˃ˍˑ ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃ ˊ˃ ːˈ˛˕ˈ˕ːˑ˔˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˔ˈ
ˋˊ˅ˈˊ˖˅˃˅ˑˊˈˏˬ˃˕˃˖˅ˑˊːˋ˚ˍ˃Ǥʙ˃ˍˑ˕˃ˍ˅ˋˮˈˆˋ˔˒ˑˏˈːˈˏˈ˔˃ːˋ˕˃˓ːˑ˕ˑǡ
˅ˈ˕ˈ˓ˋː˃˓ːˑ˕ˑˋ˗ˋ˕ˑ˒˃˕ˑˎˑ˛ˍˑ˕ˑ˖˅ˈ˓ˈːˋˈ
ʠʏʜʗʡʏʟʜʝ ʢʑʔʟʔʜʗʔ Ǧ ˑ˅˃ ˖˅ˈ˓ˈːˋˈ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˇˑˍ˖ˏˈː˕ ˔ˑ
ˍˑˬ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː ˔˕˓˖˚ˈː ˑ˓ˆ˃ː ː˃ ˊˈˏˬ˃˕˃ ː˃ ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˒ˑ˕˅˓ˇ˖˅˃ǡ ˇˈˍ˃
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˛˕ˑ ˏ˖ ˈ ˒ˑˇːˈ˔ˈː˃ ː˃ ˖˅ˋˇ ˈ ˒ˑˆˑˇː˃ ˊ˃ ˚ˑ˅ˈˍˑ˅˃˕˃
ˋ˔˘˓˃ː˃ ˋ ˇˈˍ˃ ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˈˇˈː˃ ˒ˑˇ ˔˃ːˋ˕˃˓ːˋ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˛˕ˑ ˑˇˆˑ˅˃˓˃˃˕ ː˃
˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˕ˈ˄˃˓˃˰˃Ǥ
ʑʔʡʔʟʗʜʏʟʜʝʢʑʔʟʔʜʗʔǦˆˑˋˊˇ˃˅˃˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃˅ˈ˕ˈ˓ˋː˃˓ː˃ˋː˔˕ˋǦ
˕˖˙ˋˬ˃˅ˑˊˈˏˬ˃˕˃ː˃ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥʠˈˋˊˇ˃˅˃ˊ˃ˋˊ˅ˑˊː˃ˇˑ˄ˋ˕ˑˍǡˏˈ˔ˑǡˏˈ˔ːˋ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˋ ˇ˓˖ˆˋ ˔˕ˑ˚˃˓˔ˍˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˛˕ˑ ˔ˈ ː˃ˏˈːˈ˕ˋ ˊ˃ ˚ˑ˅ˈˍˑ˅˃˕˃
ˋ˔˘˓˃ː˃Ǥ ʠˑ ˑ˅˃ ˖˅ˈ˓ˈːˋˈ ˔ˈ ˒ˑ˕˅˓ˇ˖˅˃ ˇˈˍ˃ ː˃ ˒ˑˇ˓˃˚ˬˈ˕ˑ ˍ˃ˇˈ ˛˕ˑ ˈ
˒˓ˑˋˊ˅ˈˇˈː˃ ˑˇːˑ˔ː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ǡ ˅ˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː ˒ˈ˓ˋˑˇ ːˈˏ˃ˎˑ ˒ˑˬ˃˅˃ ː˃
ːˋˍ˃ˍ˅˃ˈ˒ˋˇˈˏˋˬ˃ǡˊ˃˓˃ˊˋˋ˔ˎˋ˚ːˑǤ
ʣʗʡʝʞʏʡʝʚʝʧʙʝʢʑʔʟʔʜʗʔǦ˔ˈˋˊˇ˃˅˃ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑˊ˃˔ˈˏˈː˔ˍ˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
ʠˑːˈˆˑ˔ˈ˒ˑ˕˅˓ˇ˖˅˃ˇˈˍ˃ː˃˒ˑˇ˓˃˚ˬˈ˕ˑˑˇˍ˃ˇˈ˛˕ˑˈ˔ˈˏˈː˔ˍ˃˕˃˔˕ˑˍ˃˅ˑ
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˒ˈ˓ˋˑˇːˈ˒ˑ˔˕ˑˈˎˈ˄ˑˎˈ˔˕ˋˋˎˋˇ˓˖ˆˋːˈ˒ˑˆˑˇːˑ˔˕ˋǡˍˑˋ˛˕ˑ
˄ˋˏˑˉˈˎˈ˛˕ˈ˕ːˑˇ˃˅ˎˋˬ˃˃˕˅˓ˊˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˔ˈˏˈː˔ˍˋˑ˕ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎǤ
ʢʑʔʟʔʜʗʔ ʖʏ ʞʝʡʔʙʚʝʡʝ ʜʏ ʠʡʝʙʏʡʏ Ǧ ˔ˎ˖ˉˋ ˊ˃ ˇˑˍ˃ˉ˖˅˃˰ˈ ː˃
˒ˑ˕ˈˍˎˑ˕ˑ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ ʜˈˆˑ ˑ˄ˋ˚ːˑ ˆˑ ˋˊˇ˃˅˃˃˕ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˍˑˏˑ˓ˋǤ ʑˑ Илустрација 78:
ːˈˍˑˋˊˈˏˬˋ˔ˈ˄˃˓˃˖˅ˈ˓ˈːˋˈ˕ˑˇ˃˄ˋˇˈ˒ˑ˕˅˓ˇˈːˑˋˑˇˍˑːˊ˖ˎˑ˕ː˃ˊˈˏˬ˃˕˃ Фитосанитарно уверение
Ǧˍ˖˒˖˅˃˚Ǥ
137
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Граф. 20 Посебна група уеренија што се издаваат за заштита на увозот од
производи кои можат да го загрозат здравјето на населението

Уверенија

Уверение за
Санитарно Ветеринарно Фитопатолошко
потекло на
уверение уверение уверение
стоката

ʒ˃˓˃ː˙ˋˋ
ʒ˃˓˃ː˙ˋˋ˕ˈ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˔ˑˍˑˋ˔ˈˆ˃˓˃ː˕ˋ˓˃˃˕ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ
ˑ˄˅˓˔ˍˋː˃˔˕˓˃ːˍˋ˕ˈ˅ˑˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˕˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥ
ʒ˃˓˃ː˙ˋˬ˃˕˃ˍ˃ˍˑˋː˔˕˓˖ˏˈː˕ˊ˃ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˅ˑˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ː˃ˏˈˣ˖ˇ˓ˉ˃˅ːˋˍ˓ˈˇˋ˕ːˋ˔˒ˑˆˑˇ˄ˋǡ˗ˋː˃ː˔ˋ˔ˍˋ˃˓˃ːˉˏ˃ːˋǡˍˑˏ˒ˈːˊ˃˙ˋǦ
ˑːˋ˓˃˄ˑ˕ˋǡ˓ˈˈˍ˔˒ˑ˓˕ːˋ˓˃˄ˑ˕ˋˋ˕ːǤ
ʑˑˑ˒˛˕ˑǡ˒ˑˇˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˈ˓ˈ˒˓˃˅ː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃˔ˑˍˑˬ˃
ˈˇːˑˎˋ˙ˈǦˆ˃˓˃ː˕ˑ˕Ǧː˃˄˃˓˃˰ˈː˃ˇ˓˖ˆˑˎˋ˙ˈˋ˔˒ˑ˓ˈˇːˈˆˑ˅ˋˋː˔˕˓˖ˍ˙ˋˋ
Ǧ˒˓ˈˊˈˏ˃˔˃ˏˑ˔˕ˑˬː˃ˋːˈˑ˕˒ˑ˅ˋˍˎˋ˅˃ˑ˄˅˓˔ˍ˃ː˃˕˓ˈ˕ˑˎˋ˙ˈǦˍˑ˓ˋ˔ːˋˍˑ˕
ː˃ ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃˕˃ ˇ˃ ˏ˖ ˆˑ ˋ˔˒ˎ˃˕ˋ ˋˊːˑ˔ˑ˕ ː˃˅ˈˇˈː ˅ˑ ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃˕˃ǡ ˃ˍˑ ˆˋ
ˋ˔˒ˑˎːˋ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈː˃˅ˈˇˈːˋ˅ˑːˈ˃Ǥ
ʖ˃˄ˋ˕ːˋˈˎˈˏˈː˕ˋː˃ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃˕˃ˏˑˉ˃˕ˇ˃˔ˈ˔ˏˈ˕˃˃˕ǣ

 ˋˏˈ˕ˑː˃ˍˑ˓ˋ˔ːˋˍˑ˕ː˃ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃˕˃Ǣ
 ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ˒ˑˇˍˑˋˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃˕˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃Ǣ
 ˓ˑˍː˃˕˓˃ˈ˰ˈː˃ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃˕˃Ǣ
 ˒˓ˈˇˏˈ˕ˋˑ˄ˈˏː˃ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃˕˃Ǣ
ʒ˃˓˃ː˙ˋˋ˕ˈ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕˅ˑ˒ˑ˅ˈˮˈ˅ˋˇˑ˅ˋǤ
Илустрација 84:
Гаранција со фискална сметка  ʒ˃˓˃ː˙ˋˋ ˊ˃ ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ ː˃ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ Ǧ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˬ˃
ˋ˔˒ˑ˓˃˚˖˅˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˈˇː˃˛˒ˑ˒˓ˋˈˏˑ˕ː˃ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃˕˃ˑˇ˄˃ːˍ˃˕˃
ˇˈˍ˃ ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˮˈ ˔ˈ ˋˊ˅˓˛ˋ ː˃ ˖˓ˈˇˈː ː˃˚ˋːǤ ʡ˃ˍ˅˃
ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃ˑˇ˄˃ːˍ˃˕˃˄˃˓˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˍˑˆ˃ˮˈˬ˃ˇˑ˄ˋˈ
˄˃ːˍˑ˅ː˃˕˃ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃ǡˏ˖ˬ˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˖˅˃˔˕ˑˍ˃˕˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥ
 ʒ˃˓˃ː˙ˋˋ˒ˑˍ˓ˈˇˋ˕ː˃˓˃˄ˑ˕˃Ǧˑ˅˃˃ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃ˬ˃˄˃˓˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕
Ǧ ˍ˓ˈˇˋ˕ˑ˓ˑ˕Ǥ ʠˑ ˕ˑ˃ ˄˃ːˍ˃˕˃ ˆˑ ˆ˃˓˃ː˕ˋ˓˃ ˍ˓ˈˇˋ˕ˋ˓˃ːˋˑ˕ ˋˊːˑ˔
ː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːː˃˚ˋːǤʝ˅˃˃ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃˅ˑˑ˄ˋ˚˃ˈːˑ˔ˈ˒˓ˋˍˎ˖˚˖˅˃ˍˑː
ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥ
 ʒ˃˓˃ː˙ˋˬ˃ ˊ˃ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ Ǧ ˕˃˃ ˔ˎ˖ˉˋ ˍ˃ˍˑ ˒ˑ˕˅˓ˇ˃
ˇˈˍ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ˑˇˆˑ˅˃˓˃ǡ˒ˑˑˇːˑ˔ː˃˅ˋˇˑ˕
ː˃ ˖˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋˑ˕ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎǡ ː˃˚ˋːˑ˕ ː˃ ˋˊ˓˃˄ˑ˕ˍ˃ ˋ ˔ˎǤǡ ː˃ ˑːˑˬ
˛˕ˑ ˈ ˒˓ˈˇ˅ˋˇˈː ˅ˑ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥ ʝ˅˃˃ ˆ˃˓˃ː˙ˋˬ˃ ˔ˈ
ˋˊˇ˃˅˃ ˅ˑ ˅ˋˇ ː˃ ˃Ǧ˕ˈ˔˕ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕Ǥ ʏǦ˕ˈ˔˕ˑ˕ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃
˒ˑ˕˅˓ˇ˃ǡ˖˅ˈ˓ˈːˋˈǡˇˑˍ˖ˏˈː˕ˊ˃˒ˑ˕ˈˍˎˑ˕ˑǡ˔˅ˑˬ˔˕˅˃˕˃ˋˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕
ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥʡˑˬˬ˃˒˓ˋˇ˓˖ˉ˖˅˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃˔°ˇˑːˈˬˊˋːˋˑ˕
ˍ˓˃ˈːˍˑ˓ˋ˔ːˋˍǤ
138
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
 ʖ˃ˍˑː˔ˋˆː˃˙ˋˋǡ˔ˑˍˑˋː˃˔˕˓˃ː˔ˍˋˑ˕˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˍː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˏ˖˔ˈ  Гаранциите претставуваат
ˆ˃˓˃ː˕ˋ˓˃ ˇˈˍ˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˔ˈ ː˃ˑˣ˃ ˅ˑ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ˕ˑ ˮˈ ˏ˖ ˄ˋˇˈ документи со кој се
˅˓˃˕ˈː˃ǡ ˃ˍˑ ˔ˈ ˓˃˔ˍˋːˈ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˊ˃ ˇ˓ˉˈ˰ˈ ː˃ ˍˑː˔ˋˆː˃˙ˋ˔ˍˑ гарантираат определени
обврски на странките во
˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈǡˑˇːˑ˔ːˑ˃ˍˑˋ˔˕ˈ˚ˈ˓ˑˍˑ˕ː˃˅˃ˉˈ˰ˈː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕Ǥ
меѓународната купопродажба.
 ʖ˃ ˅˓˃ˮ˃˰ˈ ː˃ ˋˊː˃ˬˏˈːˋ ˏ˃˛ˋːˋǡ ˔ˑ ˍˑˋ ˔ˈ ˆ˃˓˃ː˕ˋ˓˃ ˇˈˍ˃
ː˃ˎ˃ˆˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˮˈˏ˖ˆˋ˅˓˃˕ˋː˃˔˕˓˃ː˔ˍˋˑ˕˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˍˋˊː˃ˬˏˈː˃˕˃
ˏ˃˛ˋː˃ˋˎˋˑ˒˓ˈˏ˃ǡ˒ˑˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˓˃˄ˑ˕ˋ˕ˈ˅ˑˊˈˏˬ˃ǡˑˇːˑ˔ːˑ  Гаранциите се јавуваат во
˒ˑˋ˔˕ˈˍˑ˕ː˃˅˃ˉːˑ˔˕˃ː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕Ǥ повеќе видови.
 ʖ˃˔˕ˑˍ˃˕˃˖˅ˈˊˈː˃ˊ˃˓˃ˇˋˑ˄ˎ˃ˆˑˇ˃˓˖˅˃˰ˈǡ˔ˑ˛˕ˑ˔ˈˆ˃˓˃ː˕ˋ˓˃ˇˈˍ˃  Гаранции за плаќање на
˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˮˈˏ˖˔ˈ˅˓˃˕ˋː˃ː˃˓˃˚˃˕ˈˎˑ˕ː˃˖˔ˎ˖ˆ˃˕˃˅ˑ˒˓ˈ˓˃˄ˑ˕ˈː˃ǡ испорачаната стока
ˑˇːˑ˔ːˑǡˇˑ˓˃˄ˑ˕ˈː˃˔ˑ˔˕ˑˬ˄˃Ǥ  Гаранции по кредитна
работа
Граф. 21 Видови на гаранции со кои се гарантираат определени обврски на
 Гаранција за квалитетот
странките во меѓународната купопродажба
на стоката
 За консигнации,
Гаранции  За враќање на изнајмени
машини,
 За стоката увезена
заради облагодарување,
Гаранции за Гаранции за
Гаранции по Останати
плаќање на квалиет на
кредитна работа гаранции
стоката стоката

ʙˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˋˊ˅ˑˊː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃
ʞˑˇ ˍˑː˕˓ˑˎ˃ ː˃ ˋˊ˅ˑˊː˃˕˃ ˓˃˄ˑ˕˃ ˔ˈ ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ ˊ˄ˋ˓ ː˃ ˓˃˄ˑ˕ˋ ˔ˑ
˚ˋˈ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈǡ˔ˈ˒˓ˑ˅ˈ˓˖˅˃ˇ˃ˎˋ˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑˈː˃ˏˈːˈ˕˃ˊ˃ˋˊ˅ˑˊ˒ˑ
ˍˑˎˋ˚ˋː˃ˋˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑˇˆˑ˅˃˓ː˃ˑː˃˃˛˕ˑˈˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˑǤʠˑ˒ˑ˔ˈ˄ː˃ˍˎ˃˖ˊ˃
˅ˑ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ ˔ˈ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃ ˅˓ˈˏˈ˕ˑǡ ˏˈ˔˕ˑ˕ˑǡ ˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃˕˃ ˋ
ˏˈ˕ˑˇˋ˕ˈ˛˕ˑˮˈ˔ˈ˒˓ˋˏˈː˃˕˒˓ˋˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ˬ˃ ˅˓˛˃˕ ː˃ˇˎˈˉːˋ˕ˈ ˋː˔˒ˈˍ˙ˋ˔ˍˋ ˑ˓ˆ˃ːˋǡ ʜ˃˓ˑˇː˃˕˃
˄˃ːˍ˃ː˃ʟˈ˒˖˄ˎˋˍ˃ʛ˃ˍˈˇˑːˋˬ˃ǡˍ˃ˍˑˋ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈˑ˓ˆ˃ːˋ˅ˑ˓˃ˏˍˋ˕ˈː˃
ˑ˅ˎ˃˔˕˖˅˃˰˃˕˃˖˕˅˓ˇˈːˋ˔ˑˊ˃ˍˑːǤ
ʥ˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈˑ˓ˆ˃ːˋǡ˒˓ˋ˙˃˓ˋːˈ˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑˈˇːˑ˅˓˛˃˕ˍˑː˕˓ˑˎ˃
ˇ˃ˎˋ ˅ˋ˔˕ˋː˔ˍ˃˕˃ ˔ˑ˔˕ˑˬ˄˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˔ˈ ˖˅ˈˊ˖˅˃ ˋˎˋ ˋˊ˅ˈˊ˖˅˃
ˑˇˆˑ˅˃˓˃ ː˃ ˒˓ˑ˒ˋ˛˃ː˃˕˃ ˗ˑ˓ˏ˃ ː˃ ˋˊ˅ˑˊ ˋˎˋ ˖˅ˑˊ ˋ ˇ˃ˎˋ ˒ˑ˔˕ˑˋ ˃Ǧ˕ˈ˔˕
ˊ˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˍˑˬ˃˒ˑˇˎˈˆː˖˅˃ː˃ˊ˃ˇˑˎˉˋ˕ˈˎːˑ˃Ǧ˕ˈ˔˕ˋ˓˃˰ˈǤʞ˓ˋ˅˓˛ˈ˰ˈ˕ˑ
ː˃˕˃˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃˔ˈ˒˓ˋˏˈː˖˅˃˃˕˒˓ˑ˒ˋ˔ˋǡ˔ˑˍˑˋ˔ˈ˖˓ˈˇ˖˅˃˅˓˛ˈ˰ˈ˕ˑː˃
ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃˒˓ˋ˙˃˓ˋːˈ˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈǤ

ʗˊ˅ˑˊːˑ˙˃˓ˋːˈ˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃
ʞˑˇ ˙˃˓ˋːˈ˰ˈ ˔ˈ ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ ˃ˍ˕ ː˃ ː˃˒ˎ˃˕˃ ː˃ ˈˇˈː ˅ˋˇ ˇ˃ːˑˍǡ ˒ˑ˓˃ˇˋ
˛˕ˑ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˬ˃ ˏˋː˖˅˃ ˙˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃ ˎˋːˋˬ˃Ǥ ʠˑ ˙˃˓ˋːˈ˰ˈ˕ˑ
˅ˑ ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋˑ˕ ˔˅ˈ˕ ˔ˈ ː˃˔˕ˑˬ˖˅˃ ˇ˃ ˔ˈ ˔˒˓ˑ˅ˈˇˈ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ ˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃
ː˃ ˊ˃˛˕ˋ˕˃ ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˑ˕ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˇ˃ ˔ˈ ˔˒˓ˈ˚ˋ ˖˅ˑˊˑ˕ ː˃ Илустрација 79: Шематски
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˔˕ˑˍˋǤʑˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˋˊ˅ˑˊːˋ˙˃˓ˋːˋˍ˃ˍˑˋː˔˕˓˖ˏˈː˕ː˃ приказ на постапка за
ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ː˃ˈˇː˃ˊˈˏˬ˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˏːˑˆ˖˓ˋˊˋ˚ˈː˒ˑ˕ˈˆ˄ˈˊ царинење на стоката

139
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ˑˆˎˈˇ ː˃ ˑ˒˓˃˅ˇ˃ːˑ˔˕˃ ˛˕ˑ ː˃ ˋˊˆˎˈˇ ˬ˃ ˇˋˍ˕ˋ˓˃ ˏˑˏˈː˕˃ˎː˃˕˃ ˔ˑ˔˕ˑˬ˄˃
˅ˑ ˊˈˏˬ˃˕˃Ǥ ʜ˃ ˒ˑˇˑˎˆ ˅˓ˈˏˈː˔ˍˋ ˒ˈ˓ˋˑˇ ˗ˑ˓ˏˋ˓˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋ˕ˈ
˅˓ˈˇːˑ˔˕ˋ ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˋˑ˕ ˒˃ˊ˃˓ǡ ˒˓ˈˎˈ˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑ˗ˋ˕ˑ˕ ˋ ˍ˃˒ˋ˕˃ˎˑ˕
ˑˇˈˇː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃ˆ˓˃ːˍ˃˅ˑˇ˓˖ˆ˃ǡ˗ˑ˓ˏˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃ˍ˖˓˔ˑ˕ː˃ˇˑˏ˃˛ː˃˕˃
˅˃ˎ˖˕˃ ˍˑˋ ˔ˈ ˒˓ˈˇˋˊ˅ˋˍ˃ːˋ ˔ˑ ˅ˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˋˊ˅ˑˊːˋ˕ˈ ˙˃˓ˋːˋ
ːˈˏˋːˑ˅ːˑ ˇˑ˅ˈˇ˖˅˃ ˇˑ ˒˃˕ ː˃ ˒˓ˑˇ˖ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ ː˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ ˍ˃ˬ ˍˑˋ ˈ ˅ˑ˅ˈˇˈː˃ ˋˊ˅ˑˊː˃ ˙˃˓ˋː˃ ˋ ˔˕˃ˆː˃˙ˋˬ˃ ˍˑˬ˃ ˔ˈ
˒˓ˑ˛ˋ˓˖˅˃ˋ˅˓ˊˑ˔˕˃ː˃˕ˋ˕ˈ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˆ˓˃ːˍˋǤʝ˅ˋˈ˔ˈ˒˓ˋ˚ˋːˋ˕ˈǡ˒ˑ˓˃ˇˋ
ˍˑˋ˛˕ˑˏːˑˆ˖˓ˈ˕ˍˋ˔ˈˊˈˏˬˋ˕ˈˍˑˋ˅ˑ˅ˈˇ˖˅˃˃˕ˋˊ˅ˑˊːˋ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕˃˓ˋ˗ˋǤ
ʏǡ ˋˊ˅ˑˊːˋ ˙˃˓ˋː˔ˍˋ ˕˃˓ˋ˗ˋ ˔ˈ ˑːˋˈ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˍˑˋ ˔ˈ ː˃˒ˎ˃˕˖˅˃ ˋˊ˅ˑˊː˃
˙˃˓ˋː˃ǡ˕ǤˈǤ˙˃˓ˋː˃ː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈˍˑˋ˔ˈˋˊ˅ˈˊ˖˅˃˃˕ˑˇ˙˃˓ˋː˔ˍˑ˕ˑ˒ˑˇ˓˃˚ˬˈ
ː˃ ˈˇː˃ ˊˈˏˬ˃Ǥ ʝ˅ˋˈ ˙˃˓ˋː˔ˍˋ ˕˃˓ˋ˗ˋ ˔ˈ ˏːˑˆ˖ ˓ˈ˕ˍˋ ˋ ˆˋ ˒˓ˋˏˈː˖˅˃˃˕
Илустрација 80:
царински терминал
ːˈˍˑˋ ˊˈˏˬˋǡ ˔ˑ ˙ˈˎ ˇ˃ ˆˑ ˔˒˓ˈ˚˃˕ ˋˊ˅ˑˊˑ˕ ː˃ ːˈˍˑˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˍˑˋ ˔ˈ
˔˕˓˃˕ˈ˛ˍˋːˈˑ˒˘ˑˇːˋˋˍ˃ˬˍˑˋː˃ˇˑˏ˃˛ːˋˑ˕˒˃ˊ˃˓˔ˈˬ˃˅˖˅˃ːˈˇˑ˔˕ˋˆˑˇ
˕ˋˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ
ʡ˃˓ˋ˗˃˕˃Ǧ˒ˑˋˏˑ˕ˈˑˇ˃˓˃˒˔ˍˑ˒ˑ˕ˈˍˎˑˋˊː˃˚ˋ˙ˈːˑ˅ːˋˍ˛˕ˑ˃˔ˑ˙ˋ˓˃
ː˃ˑˇ˓ˈˇˈː˔˒ˋ˔ˑˍː˃˔˕ˑˍˋˋˎˋ˖˔ˎ˖ˆˋˋ˔ˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋ˙ˈːˋˊ˃˔ˈˍˑˬ˅ˋˇ
˔˕ˑˍˋˋˎˋ˖˔ˎ˖ˆˋǤʥ˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃˕˃˓ˋ˗˃ˈ˔ˋ˔˕ˈˏ˃˕ˋˊˋ˓˃ː˒˓ˈˆˎˈˇː˃˔˕ˑˍˋ
˔ˑː˃ˊː˃˚ˈːˋ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˔˕˃˒ˍˋǡ˔˒ˑ˓ˈˇˍˑˋ˔ˈ˅˓˛ˋː˃˒ˎ˃˕˃ː˃˙˃˓ˋː˃˕˃Ǥ
ʥ˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃˔˕˃˒ˍ˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ː˖ˏˈ˓ˋ˚ˍˋˋˊ˓˃ˊː˃˅ˋ˔ˋː˃˕˃ː˃˙˃˓ˋː˃˕˃ǡ
ˇ˃ˇˈː˃˅ˑ˒˓ˑ˙ˈː˕˔ˑˍˑˬ˔ˈˑˇ˓ˈˇ˖˅˃˅˓ˈˇːˑ˔˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ

ʞ˃ˍ˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇˈː˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˒˓ˑˏˈ˕
ʞ˃ˍ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˅ˑ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˒˓ˑˏˈ˕ǡ ˇˑ˄ˋ˅˃
˒ˑ˔ˈ˄ːˑˊː˃˚ˈ˰ˈ˔ˑˑˆˎˈˇː˃ˑˇˇ˃ˎˈ˚ˈːˑ˔˕˃ː˃˒˃ˊ˃˓ˋ˕ˈː˃ˍˑˋ˔ˑ˒ˑˏˑ˛
ː˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕˒˓ˈˇˏˈ˕˔ˈ˒˓ˑˇ˃˅˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
ʞˑˇ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˒˓ˑ˙ˈ˔˅ˑˍˑˬ˔ˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕
˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˓˃˄ˑ˕ˋǣ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˎˋ˒˓ˈˇˏˈ˕˛˕ˑ˔ˈ˒˃ˍ˖˅˃Ǣˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎ˅ˑˍˑˬ˔ˈ
˒˃ˍ˖˅˃ǡ˔˃ˏ˃˕˃˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃ː˃˒˃ˍ˖˅˃˰ˈǤ
ʖ˃ˑˊː˃˚˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕ː˃˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ˔ˈ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˖˅˃˒ˑˋˏˑ˕˃ˏ˄˃ˎ˃Ǧ
ˉˋ˓˃˰ˈǤ
ʏˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃˔ˈˬ˃˅˖˅˃ˍ˃ˍˑˍˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎː˃ˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃Ǥʙˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎː˃˕˃
ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑˈ˅ˑːˈ˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉˋ˓˃ː˃ȋ˒˃˔˕˃ˊ˃ˊ˃˄ˋǡ
˒˃˔˕˃ˊ˃˄˓ˋ˚ˈ˰ˈˋ˔ˎǤȌǡ˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˕˃ˆˑˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈ˕ˑ
ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡː˃˒˓ˋˏˈ˓ǣ˛ˋ˛ˋ˰˃˅ˑˍˑˋˍˑˍ˃Ǧˍˑˎ˃˕˃˔ˈ˒ˑˎːˋǡ˔ˑ˙ˈˎˇ˃˔ˈ
ˍˑː˔˖ˏˋ˓˃ǡ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕ˍˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎː˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃ǡ˃˔˃ːˇ˃˙ˋ˕ˈ˅ˑˍˑˋ˕ˋˈ
˛ˋ˛ˋ˰˃˔ˈ˒˃ˍ˖˅˃˃˕ˊ˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈǦ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃Ǥ
ʝˇ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃˛˕ˑ˔ˈ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˖˅˃˅ˑː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕
˔ˈ˄˃˓˃ǣ

 ˔ˑ ˔ˋˆ˖˓ːˑ˔˕ ˇ˃ ˬ˃ ˛˕ˋ˕ˋ ˑˇ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ ːˈ˒ˑˉˈˎːˋ ˅ˎˋˬ˃ːˋˬ˃ ˋ

ˑ˛˕ˈ˕˖˅˃˰˃ ˔ˑˇ˓ˉˋː˃˕˃ ˋ ˗ˑ˓ˏ˃˕ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˈ ˅ˑ ːˈ˃
˔˒˃ˍ˖˅˃ː˃Ǣ
 ˒ˑˑ˄ˎˋˍǡ˕ˈˉˋː˃ǡˊ˃˗˃˕ːˋː˃ˇ˃˄ˋˇˈ˒ˑˆˑˇː˃ˊ˃ˎˈ˔ːˑˏ˃ːˋ˒˖ˎˋ˓˃˰ˈ
ˋ ˇ˃ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ ˒ˑ˔˕ˋˆː˖˅˃˰ˈ ː˃ ː˃ˬːˋ˔ˍ˃ ˕˃˓ˋ˗ː˃ ˔˕˃˅ˍ˃ ˅ˑ
Илустрација 81: ˊˈˏˬ˃˕˃ː˃˖˅ˑˊˑ˕Ǣ
Картонски кутии- најчесто
 ˇ˃ ˑˇˆˑ˅˃˓˃ ː˃ ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋ˕ˈ ˊ˃ ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉˋ˓˃˰ˈ ˅ˑ ˊˈˏˬ˃˕˃ ˊ˃ ˍˑˬ˃ ˈ
користени за пакување
ː˃ˏˈːˈ˕˃Ǣ
 ˇ˃ˈ˘ˋˆˋˈː˔ˍ˃Ǣ
140
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
 ˇ˃ˈˈˍˑːˑˏˋ˚ː˃ȋ˖˒ˑ˕˓ˈ˄ˎˋ˅˃˒ˑ˅ˈˮˈ˒˃˕ˋˋ˔ˎǤȌǢ
 ˇ˃ˈˈ˔˕ˈ˕˔ˍ˃ˋ˔ˎǤ
ʖ˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃ˏˑˉ˃˕ˇ˃˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕˃˕˓˃ˊˎˋ˚ːˋˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˋǤʡ˃ˍ˃ˑˇˇ˓˅ˑ
˔ˈ ˋˊ˓˃˄ˑ˕˖˅˃˃˕ǣ ˔˃ːˇ˃˙ˋǡ ˄˖˓ˋ˰˃ ˋ ˔ˎǤǢ ˑˇ ˍ˃˓˕ˑː ˔ˈ ˋˊ˓˃˄ˑ˕˖˅˃˃˕ǣ ˍˈ˔ˋǡ
ˍ˖˕ˋˋǡ ˅˓ˈˮˋ ˋ ˔ˎǤǢ ˑˇ ˏˈ˕˃ˎǣ ˎˋˏˈːˍˋ ˋ ˔ˎǤǢ ˑˇ ˕ˈˍ˔˕ˋˎ ˔ˈ ˋˊ˓˃˄ˑ˕˖˅˃˃˕ǣ
˅˓ˈˮˋǡ ˄˃ˎˋ ˋ ˔ˎǤ ʑˋˇˑ˕ ː˃ ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎˑ˕ ˛˕ˑ ˔ˈ ˍˑ˓ˋ˔˕ˋ ˊ˃ ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃
ˊ˃˅ˋ˔ˋ ˋ ˑˇ ˅ˋˇˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˔ˈ ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉˋ˓˃ǡ ˑˇ ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ ˅ˑ ˍˑˋ ˔ˈ
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˋ˔ˎˋ˚ːˑǤʏˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃˔ˈˬ˃˅˖˅˃ˍ˃ˍˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑ˒˓ˈˍ˖
ˍˑˈ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ ˒˓ˑ˒˃ˆˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉˋ˓˃ː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃Ǥ ʞˑ˓˃ˇˋ
˕ˑ˃ː˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅ˑˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈ
ˑ˄˓ːˈ ˑ˔ˑ˄ˈːˑ ˅ːˋˏ˃ːˋˈ ȋ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˅ːˋˏ˃˅˃ ː˃ ˄ˑˬ˃˕˃ ː˃ ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃Ȍǡ
ˋ˔˕ˑ˕˃ˍ˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈ˅ːˋˏ˃˅˃ˋ˒˓ˋˈ˕ˋˍˈ˕ˋ˓˃˰ˈː˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃ǡː˃˅ˋˍˋ˕ˈ
ː˃ ˑˇ˓ˈˇˈːˑ ˒ˑˇ˓˃˚ˬ˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˄ˋˇ˃˕ ˖˔ˎˑ˅ ˊ˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˅ˋˇˑ˕ǡ
˗ˑ˓ˏ˃˕˃ǡ˄ˑˬ˃˕˃ǡˈ˕ˋˍˈ˕ˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃Ǥ
ʡ˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˑˇ˄ˈˎˈˉˋ ˇˈˍ˃ ˔ˑ ˑˆˎˈˇ ː˃ ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃ ˅ˑ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕
˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˒˓ˈˇˏˈ˕ǡ ː˃ ː˃˙ˋˑː˃ˎˈː ˒ˎ˃ː ˔ˈ ˑ˔ːˑ˅˃˃˕ ːˋˊ˃ ˋː˔˕ˋ˕˖˙ˋˋ ˔ˑ
ˊ˃ˇ˃˚˃ˇ˃ˆˋˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˃˕ˋ˓ˈ˛˃˅˃˃˕˒˓ˑ˄ˎˈˏˋ˕ˈ˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈ˕ˑ
ː˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃˅ˑ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋˑ˕˔˅ˈ˕Ǥ

ʖ˃˅˓˛ːˋˋˊ˅ˑˊːˋ˓˃˄ˑ˕ˋ
ʣˑ˓ˏˋ˓˃˰ˈː˃˙ˈː˃˕˃
ʥˈː˃˕˃ǡˍ˃ˍˑ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˕˃˕˃ˍ˃ˋˍ˖˒ˑ˅ː˃˕˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˒˃˓ˋ˚ˈːˋˊ˓˃ˊː˃
˅˓ˈˇːˑ˔˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˋˈˈˇˈːˑˇː˃ˬˊː˃˚˃ˬːˋ˕ˈ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋː˃ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ː˃ ˇ˓˖˛˕˅˃˕˃ ˅ˑˑ˒˛˕ˑǡ ˒˃ ˋ ː˃ ˑːˋˈ ˍˑˋ ˇˈˬ˔˕˅˖˅˃˃˕ ˅ˑ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ː˃
˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃Ǥʥˈː˃˕˃ˆˑˑˊː˃˚˖˅˃ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ˒˓ˋ˛˕ˑ˔ˈ˄˃˓˃ˇ˃˔ˈ˒ˎ˃˕ˋ˒˓ˋ
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʥˈː˃˕˃ǡ ˍˑˎˋ˚ˋː˃˕˃ ˋ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ ː˃ ˔˕ˑˍˋ˕ˈ ˔ˈ ˬ˃˅˖˅˃˃˕ ˍ˃ˍˑ ˄ˋ˕ːˋ
ˈˎˈˏˈː˕ˋ ˒˓ˋ ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋ˕ˈ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ ˍ˃ˍˑ ˅ˑ ˅ː˃˕Ǧ
˓ˈ˛ːˋˑ˕˕˃ˍ˃ˋ˅ˑː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˑ˕˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕Ǥ
ʑˑ˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃˕˃ː˃ˇˑˆˑ˅˃˓˃˰ˈ˕ˑǡˊ˃˅ˋ˔ːˑˑˇː˃˚ˋːˑ˕ː˃˗ˑ˓ˏˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃
˙ˈː˃˕˃ǡ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈ˒ˑˇ˓ˈˇˋːˈˬˊˋː˃˕˃˅ˋ˔ˋː˃ǡ˅˃ˎ˖˕˃˅ˑˍˑˬ˃ˮˈ˔ˈˋ˔˒ˎ˃ˮ˃ˋ
ˊ˃ˍˑˬ˃ˈˇˋːˋ˙˃ˏˈ˓ˍ˃˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃Ǥʝ˄˅˓˔ˍˋ˕ˈː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ˅ˑ
˅˓˔ˍ˃˔ˑ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˓˃˰ˈ˕ˑˋ˔ˑ˓ˋˊˋˍˑ˕˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˃˕ː˃
˙ˈː˃˕˃ː˃˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃ǡ˕ǤːǤDz˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃ˍˎ˃˖ˊ˖ˎ˃DzǤʠˈ˓˃˄ˑ˕ˋˊ˃ʗʜʙʝʡʔʟʛʠ
ˍˎ˃˖ˊ˖ˎ˃Ǥʠˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ˕ˈˍˎ˃˖ˊ˖ˎˋ˔ˈ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃˃˕ǣ

 ˏˑˏˈː˕ˑ˕ˋː˃˚ˋːˑ˕ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃Ǣ
 ˏˑˏˈː˕ˑ˕ː˃˒˓ˈˏˋː˖˅˃˰ˈː˃˓ˋˊˋˍˑ˕Ǣ
 ˏˑˏˈː˕ː˃˒˓ˈˏˋː˖˅˃˰ˈː˃˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈˑˇ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǣ
 ˒˓ˋ˄˃˅˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˊ˅ˑˎˋˊ˃ˋˊ˅ˑˊǢ
 ˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˋ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃ˋ˔ˎǤ
ʞ˓˃˅ˋˎ˃˕˃ˑˇ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˋ˕ˈ˅˃ˉ˃˕˔˃ˏˑ˅ˑˑˇːˑ˔ˋ˕ˈ˒ˑˏˈˣ˖ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕
ˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ǡ˃ːˈ˔ˈ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃˃˕ˑˇːˑ˔ˋ˕ˈ˒ˑˏˈˣ˖ˈˇː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ː˃˔˕˓˃ː˃ˋ
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˈ˓ˑ˕Ǥ
ʞˑˇ˖˔ˎˑ˅ˋː˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃˄˓ˑˬˑ˕ː˃ˇˈːˑ˅ˋ˕ˈː˃ˍˑˬˍ˓ˈˇˋ˕ˑ˕
˔ˈ ˇ˃˅˃ ː˃ ˔˕˓˃ː˔ˍˋ ˍ˖˒˖˅˃˚ǡ ˒ˑ˕ˑ˃ ˇ˃ˎˋ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˆˋ ːˑ˔ˋ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ
ˊ˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ǡˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈˋ˔ˎǤʝ˅˃ˋˇ˓˖ˆˋ˒˓˃˛˃˰˃ˍˑˋ˔ˈ˓ˈˎˈ˅˃ː˕ːˋ
141
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ˊ˃ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ ˊ˃ ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ ˔ˈ ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃ːˋ ˅ˑ ʗʜʙʝʡʔʟʛʠ ː˃
ʛˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˕˃˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃ˍˑˏˑ˓˃˅ˑʞ˃˓ˋˊǤ
ʑˑ˔ˎ˖˚˃ˬˍˑˆ˃˙ˈː˃˕˃ːˈˏˑˉˈ˒˓ˈ˙ˋˊːˑˇ˃˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎˋǡ˅ˑˏˑˏˈː˕ˑ˕ː˃
˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓ǡˑ˄ˋ˚ːˑ˔ˈˑ˔˕˃˅˃˕ˑ˃˒ˑˇˑ˙ː˃
ˇ˃˔ˈː˃˒˓˃˅ˋǤʑˑ˕ˑˬ˔ˎ˖˚˃ˬ˔ˈ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˖˅˃ˍˎ˃˖ˊ˖ˎ˃˕˃˙ˋ˓ˍ˃Ǥ
ʑˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇˍˑˎˋ˚ˋː˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˋˎˋ˖˔ˎ˖ˆ˃˕˃ˊ˃ˍˑˬ˃˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃ǡ
˒˓ˋ ˇˑˆˑ˅˃˓˃˰ˈ˕ˑ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˖˕˅˓ˇˋ ˈˇː˃ ˑˇ ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ ˙ˈːˋǣ ˈˇˋːˈ˚ː˃ǡ
˄˓˖˕ˑǦ˙ˈː˃ǡˑ˓ˋˈː˕˃˙ˋˑː˃˙ˈː˃ǡ˒˓ˑ˔ˈ˚ː˃˙ˈː˃ˋ˕ːǤ
ʖ˃ˇ˃˔ˈ˖˕˅˓ˇˋ˙ˈː˃˕˃ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˔˕ˑˍ˃ˋˎˋ˖˔ˎ˖ˆ˃˛˕ˑˈ˒˓ˈˇˏˈ˕
ː˃ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˅ˑ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˑ˕Ǧ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˒˓ˑˏˈ˕ǡ ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑ ˈ ˇ˃
˔ˈ˒˓ˈ˔ˏˈ˕˃˃˕˔ˋ˕ˈˑːˋˈ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˛˕ˑˬ˃˔ˑ˚ˋː˖˅˃˃˕ːˈˬˊˋː˃˕˃˔ˑˇ˓ˉˋː˃
˅ˑ ˇ˃ˇˈːˋ ˖˔ˎˑ˅ˋǤ ʡ˃˃ ˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍ˃ ˔ˈ ː˃˓ˈˍ˖˅˃ ˍ˃ˎˍ˖ˎ˃˙ˋˬ˃Ǥ ʖ˃ ˖˔˒ˈ˛ːˑ
ˋˊˆˑ˕˅˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍ˃ˎˍ˖ˎ˃˙ˋˬ˃˕˃ǡ ˅ˑ ˋˊ˅ˑˊːˑǦ˖˅ˑˊːˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑ
ˈ ːˈˬˊˋːˑ ˔˕˓˖˚ːˑ ˔ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈǤ ʗˏˈːˑǡ ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑ ˈ ˇ˃ ˔ˈ ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃ ˔ˑ
˕ˈ˘ːˋ˚ˍ˃ˇˑˍ˖ˏˈː˕˃˙ˋˬ˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˑ˕˓ˈˉˋˏˋ˔ˎǤǡ
ːˑ˔ˑˋ˔˕ˑ˕˃ˍ˃ˋˇˑ˄˓ˑ˒ˑˊː˃˅˃˰ˈː˃˕ˈˑ˓ˋˬ˃˕˃ː˃˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃
ˍ˃ˎˍ˖ˎ˃ː˕ˑ˕ǡːˈˆˑ˅ˋ˕ˈ˃ː˃ˎˋˊ˃˕ˑ˓˔ˍˋ˔˒ˑ˔ˑ˄ːˑ˔˕ˋˋ˔ˎǤ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ
INCOTERMS е збир на меѓународни правила
за толкување на трговски термини, кои се
користат во меѓународната трговија. Со
транспортните клаузули се регулираат:
1. моментот и начинот на испорака
2. моментот на преминување на ризикот
3. моментот на преминување на трошоците
од продавачот на купувачот
4. прибавување на дозволи за извоз
5. контрола на стоката и амбалажата
6. прибавување на транспортни исправи,
уверенија за потекло на стоката

Група Е EHW Франко фабрика

ТРГНУВАЊЕ
ГРУПА F FCA Франко превозник
Главниот превоз не е платен FAS Франко до брод
FOB
Група С CFR Цена со возарина
Главниот превоз е платен CIF Цена со осигурување и возарина
CPT Возарина платена до
CIP
Група D DAF Испорачано до граница
Пристигнување DES Испорачано франко брод
DEQ Испорачано франко брег
DDU Испорачано и неоцаринето
DDP Испорачано и оцаринето

142
 ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
ʓˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈː˃˗˃ˍ˕˖˓˃ˋː˃˒ˎ˃˕˃ː˃
˙ˈː˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǧ˖˔ˎ˖ˆ˃˕˃˛˕ˑˈˋˊ˅ˈˊˈː˃
ʠˑ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ ˊ˃ ˇ˃ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃ ː˃˒ˎ˃˕˃˕˃ ː˃
ːˈˬˊˋː˃˕˃˅˓ˈˇːˑ˔˕ˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǧ˖˅ˑˊːˋˍǡ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˏˑ˓˃ˇ˃
ˏ˖ˬ˃ˇˑ˔˕˃˅ˋ˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃Ǥ
ʜ˃˒ˎ˃˕˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑˈ˒˓ˈˇˏˈ˕ː˃ˋˊ˅ˑˊˑ˕ˬ˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˈˇː˃˕˃
˔˕˓˃ː˃ ˑˇ ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˕ˑ ˛˕ˑ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˅ˑ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕ ˒ˎ˃˕ˈː ˒˓ˑˏˈ˕ ˋ
ˍ˃ˍˑ˕˃ˍ˅˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˈˇː˃ˑˇː˃ˬˊː˃˚˃ˬːˋ˕ˈ˙ˈː˕˓˃ˎːˋ˓˃˄ˑ˕ˋǤʞˑ˓˃ˇˋ
˕ˑ˃˒˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕ǡː˃˚ˋːˑ˕ǡˏˈ˔˕ˑ˕ˑǡˋ˓ˑˍˑ˕ː˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˕ˑˏˑ˓˃˃˕ˇ˃˄ˋˇ˃˕
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋː˃ː˃˚ˋːː˃ˍˑˬː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǧˋˊ˅ˑˊˑ˕ˏ˖ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˄˓ˊ˃ˋ
ːˈ˒˓ˈ˚ˈː˃ː˃˒ˎ˃˕˃ː˃˅˓ˈˇːˑ˔˕˃˛˕ˑˬ˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ˎǤ
ʜ˃˒ˎ˃˕˃ ˅ˑ ˆˑ˕ˑ˅ˑ Ǧ ˍˑˆ˃ ˔ˈ ˓˃˄ˑ˕ˋ ˊ˃ ˒ˑˏ˃ˎ ˑ˄ˈˏ ˋ ˈˇːˑˍ˓˃˕ː˃
ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃Ǣ
ʜ˃˒ˎ˃˕˃˒ˑˍ˓ˈˇˋ˕ː˃˓˃˄ˑ˕˃Ǧ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ː˃˒ˎ˃˕˃ː˃˒ˑˇˑˎˆˑ˓ˑ˚ːˋ
ˋ˔˒ˑ˓˃ˍˋǡː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ˔ˈ˒˓ˋˏˈː˖˅˃˒˓ˋː˃˒ˎ˃˕˃ː˃˒˓ˑˇ˃ˇˈːˋˋː˅ˈ˔˕ˋ˙ˋˑːˋ
ˇˑ˄˓˃ǡˑˇːˑ˔ːˑˋˊ˅˓˛ˈːˋˋː˅ˈ˔˕ˋ˙ˋˑːˋ˖˔ˎ˖ˆˋǤʑˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇ˒˓ˋ˓ˑˇ˃˕˃
ː˃ ˍ˓ˈˇˋ˕ː˃˕˃ ˓˃˄ˑ˕˃ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃ ː˃˒ˎ˃˕˃ ˒ˑ ˍ˓˃˕ˍˑ˓ˑ˚ˈː
ˍ˓ˈˇˋ˕ˋː˃˒ˎ˃˕˃˒ˑˇˑˎˆˑ˓ˑ˚ˈːˍ˓ˈˇˋ˕Ǥʓˑˎˉˋː˃˕˃ː˃˓ˑˍˑ˕ː˃ˑ˕˒ˎ˃˕˃
ː˃ː˃ˍ˓ˈˇˋ˕ˑ˕ǡ˅ˎˋˬ˃ˈ˅˓ˊ˅ˋ˔ˋː˃˕˃ː˃ˍ˃ˏ˃˕˃˕˃˛˕ˑ˔ˈ˒ˎ˃ˮ˃ˊ˃ːˈˆˑǡ˅˓ˊ
˅ˋ˔ˋː˃˕˃ː˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈː˃ˍ˓ˈˇˋ˕ˑ˕ˋˇ˓Ǥ
ʞ˓ˋ ˒ˎ˃ˮ˃˰˃˕˃ ˅ˑ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈ ˇˑ˄ˋ˅˃
˖˒ˑ˕˓ˈ˄˃˕˃ ː˃ ˇˑˍ˖ˏˈː˕˃˓ˈː ˃ˍ˓ˈˇˋ˕ˋ˅Ǥ ʝ˅ˑˬ ˋː˔˕˓˖ˏˈː˕ ˒ˑˇˈˇː˃ˍ˅ˑ
ˆˋ ˛˕ˋ˕ˋ ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˕ˈ ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˋ ː˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ǥ ʓˑˍ˖ˏˈː˕˃˓ːˋ˕ˈ
˃ˍ˓ˈˇˋ˕ˋ˅ˋǡ ˑˇ ˃˔˒ˈˍ˕ ː˃ ˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍ˓ˈˇˋ˕ːˋˑ˕ ˓ˋˊˋˍ ˋˏ˃˃˕ ˇ˅ˈ
ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ Ǧ ːˈˑ˕˒ˑ˅ˋˍˎˋ˅ ˃ˍ˓ˈˇˋ˕ˋ˅Ǥ ʙ˃ˬ ˑ˄˃˕˃ ˃ˍ˓ˈˇˋ˕ˋ˅ˋ ˔ˈ
ˋ˔˕˃ˍː˖˅˃ ˇˈˍ˃ ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˕ˑ ˮˈ ˄ˋˇˈ ˋˊ˅˓˛ˈːˑ ˔˃ˏˑ ˃ˍˑ ˒˓ˈˊˈː˕ˋ˓˃ːˋ˕ˈ
ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ ˅ˑ ˙ˈˎˑ˔˕ ˑˇˆˑ˅˃˓˃˃˕ ː˃ ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ ˑˇ ˃ˍ˓ˈˇˋ˕ˋ˅ˑ˕Ǥ ʝ˅˃ ˊː˃˚ˋ
ˇˈˍ˃ ˏˑ˓˃˃˕ ˇ˃ ˄ˋˇ˃˕ ˒˓ˈˊˈː˕ˋ˓˃ːˋ ˅ˑ ˓ˑˍ ˑˇ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː ˄˓ˑˬ ˇˈːˑ˅ˋ ˑˇ
ˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈ˕ˑˋˎˋʹͳˇˈːˑˇˇˈːˑ˕ː˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋˑ˕ˇˑˍ˖ˏˈː˕Ǥ

ʚˋˍ˅ˋˇˋ˓˃˰ˈː˃ˑ˄˅˓˔ˍˋ˕ˈˍˑːˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˅ˑˋ˅ˑˊˑ˕
ʑˑ˕ˈˍˑ˕ː˃ˋˊ˅ˑ˓ː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃˒ˑˍ˓˃ˬˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ˑˇˈˇː˃˔˕˓˃ː˃ˋ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ Илустрација 82:
ˑˇˇ˓˖ˆ˃˔˕˓˃ː˃ǡ˖˚ˈ˔˕˅˖˅˃˃˕ˋ˒ˑ˅ˈˮˈˇ˓˖ˆˋ˔˖˄ˬˈˍ˕ˋǡˍˑˋˊ˃˔˅ˑˈ˕ˑ˖˚ˈ˔˕˅ˑ Работи околу извозната
˒ˑ˄˃˓˖˅˃˃˕ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːː˃ˇˑˏˈ˔˕Ǥ процедура
ʙ˃ˍˑ˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˅ˑˋˊ˅ˑˊː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕ǣ
 ˇˈˎˑ˅ːˋ˕ˈ˄˃ːˍˋǦ˔ˈˊ˃ːˋˏ˃˅˃˃˕˔ˑ˔ˋ˕ˈ˄˃ːˍ˃˓˔ˍˋ˓˃˄ˑ˕ˋˑ˔˅ˈː
ˈˏˋ˔ˋˬ˃ː˃˄˃ːˍːˑ˕ˋǤʡ˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ˛˕ˑː˃˔˕˃ː˖˅˃˃˕˔ˑ˖˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑː˃
ˇˈˎˑ˅ːˋ˕ˈ ˄˃ːˍˋ ˔ˈ ˒˓ˈ˔ˏˈ˕˖˅˃˃˕ ˋ ˗˃ˍ˕˖˓ˋ˓˃˃˕ ˅ˑ ˇˑˏ˃˛ː˃˕˃
ˇˈˎˑ˅ː˃ ˄˃ːˍ˃ǡ ˍˑˬ˃ ˆˑ ˅˓˛ˋ ˒ˎ˃˕ːˋˑ˕ ˒˓ˑˏˈ˕ ˊ˃ ˔ˏˈ˕ˍ˃ ː˃
ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥ ʠˑ ˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍ˃˕˃ ˔ˈ ˒˓ˋˎˑˉ˖˅˃ ˋ ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃ ː˃
ː˃˒˓˃˅ˈːˋ˕ˈ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋǤ ʑˑ ː˃ˬːˑ˅ˑ ˅˓ˈˏˈǡ ː˃ˬˆˑˎˈˏˋ˕ˈ ˔˅ˈ˕˔ˍˋ
˄˃ːˍˋ˔ˈˑˇʸ˃˒ˑːˋˬ˃ˋʔ˅˓ˑ˒˃ˋːˋ˅ː˃˕˃ˍˑː˙ˈ˒˙ˋˬ˃˔ˈˑˆˎˈˇ˃˅ˑ˕ˑ˃
˛˕ˑ ˕ˈˉːˈ˃˕ǡ ˔ˑ ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ ˒˓ˋ˔˖˔˕˅ˑ ˇ˃ ˑ˔˕˅˃˓˃˕ ˛˕ˑ ˒ˑˆˑˎˈˏˑ
˖˚ˈ˔˕˅ˑ˅ˑˑ˄˓˕ˑ˕˓˃˔˒ˑˎˑˉˋ˅ˋˍ˃˒ˋ˕˃ˎˋ˒˃˓ˋː˃˕ˋˈ˒˃ˊ˃˓ˋǤ
ʦˈˎːˋ˕ˈˆ˓˖˒ˋː˃˕ˋˈ˄˃ːˍˋ˔ˈ˅ˑˇˈ˚ˍˋ˔˅ˈ˕˔ˍˋˋˊ˅ˑˊːˋ˙ˋǤ

 ˔˕˓˃ː˔ˍˋ ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋ Ȃ ˃ˆˈː˕ˋǡ ˊ˃˔˕˃˒ːˋ˙ˋ ˅ˑ ˋˊ˅ˑˊː˃˕˃ ˓˃˄ˑ˕˃ǡ

ˋˏ˔ˈ˒˓ˈ˔ˏˈ˕˖˅˃˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˚ˍ˃ǡˑˇːˑ˔ːˑˊ˃˔˕˃˒ːˋ˚ˍ˃˒˓ˑ˅ˋˊˋˬ˃Ǥ

143
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
 ʢ˔ˎ˖ˆˋː˃˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕Ǧ˔ˈ˗˃ˍ˕˖˓ˋ˓˃˃˕˒ˑ˔ˈ˄ːˑǤʧ˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ː˃
ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˏˑ˓˃ ˒˓ˈ˙ˋˊːˑ ˇ˃ ˏ˖ ˆˋ ˑ˄˓˃ˊˎˑˉˋ ː˃˒˓˃˅ˈːˋ˕ˈ ˕˓ˑǦ
˛ˑ˙ˋǤ
 ʡ˓ˑ˛ˑ˙ˋ ˊ˃ ˒˓ˈ˅ˑˊ ˋ ˇˑˑ˒˓ˈˏ˃ Ǧ ˔ˈ ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃˃˕ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ ˊ˃
˕ˑ˅˃˓˃˰ˈǡ˒˓ˈ˕ˑ˅˃˓˃˰ˈǡ˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃˰ˈˍ˃ˍˑˋˏ˃ːˋ˒˖ˎ˃˕ˋ˅ːˋ˕ˈ˕˓ˑǦ
˛ˑ˙ˋǤ ʞ˓ˈ˅ˑˊːˋ˕ˈ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ ˔ˈ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˃˕ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃ ˕ˑ˅˃˓ˈː
ˎˋ˔˕ˋˎˋˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃˒˓ˈ˅ˑˊǤ
 ʡ˓ˑ˛ˑ˙ˋ ː˃ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ Ǧ ˔ˈ ˒˓ˈ˔ˏˈ˕˖˅˃˃˕ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃
˒ˑˎˋ˔˃˕˃ˊ˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈˋˎˋˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ˊ˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʑˑ ˑˇ˓ˈˇˈːˋ ˔ˎ˖˚˃ˋǡ ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈ ˊ˃ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ ˔ˈ ˅ˍˎ˖˚ˈːˋ
˅ˑ ˗˃ˍ˕˖˓ː˃˕˃ ˙ˈː˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ ˃ ˕ˑ˃ ˔ˈ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˕˃ˍˎ˃˖ˊ˖ˎ˃ˊ˃˒˃˓ˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʙˑˆ˃ ˮˈ ˆˋ ˋˊ˅˓˛ˋ ˔ˋ˕ˈ ː˃˒˓ˈˇ ː˃˅ˈˇˈːˋ ˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍˋ ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˈ ˅ˑ
ˏˑˉːˑ˔˕ ˇ˃ ː˃˒˓˃˅ˋ ˍˑːˈ˚ː˃ ˋˊ˅ˑˊː˃ ˍ˃ˎˍ˖ˎ˃˙ˋˬ˃ǡ ˇ˃ ˆˋ ˑ˒˗˃˕ˋ ˔ˋ˕ˈ
ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˋ ˑˇ ˏˑˏˈː˕ˑ˕ ˍˑˆ˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˆˑ ː˃˒˖˛˕ˋˎ˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕ ˇˑ
ˏˑˏˈː˕ˑ˕ˍˑˆ˃˄ˋˎ˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˃ː˃˅ˑˊˈˏˬ˃˕˃Ǧ˖˅ˑˊːˋ˚ˍ˃Ǥ

ʚˋˍ˅ˋˇˋ˓˃˰ˈˋ˚˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕
˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑˋˊ˅ˑˊː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃
ʗˊ˅ˑˊː˃˕˃ ˓˃˄ˑ˕˃ ˔ˈ ˔ˏˈ˕˃ ˊ˃ ˋˊ˅˓˛ˈː˃ǡ ˎˋˍ˅ˋˇˋ˓˃ː˃ ˍˑˆ˃ ː˃ ˒˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕
ˮˈ ˔ˈ ˑˊː˃˚ˋ ˋˊ˅˓˛ˈːˑ ˋ ˕ˑ˃ ˮˈ ˔ˈ ˒ˑ˕˒ˋ˛ˈǤ ʝ˕ˍ˃ˍˑ ˮˈ ˔ˈ ˍˑˏ˒ˎˈ˕ˋ˓˃
˒˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕˔ˈˇˑ˔˕˃˅˖˅˃˅ˑ˃˓˘ˋ˅˃˕˃ː˃˚˖˅˃˰ˈǤʞ˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕˅ˑ˃˓˘ˋ˅˃˕˃˔ˈ
˚˖˅˃˅ˑ˅˓ˈˏˈ˛˕ˑˈ˒˓ˑ˒ˋ˛˃ːˑˊ˃˚˖˅˃˰ˈː˃˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː˅ˋˇ˒˓ˈˇˏˈ˕ˋǤ

Граф. 22 Завршни увозни работи

Завршни увозни работи

Доставување Ликвидирање
Ликвидирање на
Формирање на на фактура и и чување на
обврските кон др.
цената наплата на цена предметот во
учесници
на стока врска со извоз

144

ПРОВЕРЕТЕ ГО ВАШЕТО ЗНАЕЊЕ
1. Што претставува извозното работење?
2. Кое е значењето на извозното работење?
3. Што претставува истражувањето на
пазарот на земјите - увознички, и која е
основната цел која треба да се постигне
со овој вид истражување?
4. На кои начини може да се воспостави
контактот помеѓу извозникот и
увозникот?
5. Во што се состои фазата на обработка
на прашалникот добиен од странскиот
купувач - увозник?
6. Како ја разбираш постапката за
изработка на извозничката понуда?
7. Какво е значењето на цената при
стапување на извозникот во деловен
однос со увозникот?
8. Како се водат трговските преговори
помеѓу извозникот и увозникот?
9. Под кои режими може да биде стоката
што е предмет на купопродажен договор?
10. Каква е постапката на пријавување на
извозот?
КВИЗ
КВИЗ
1. Извозот може да биде:
а) општ и посебен
б) индивидуален и групен
в) посреден и непосреден
2. Потреба од извоз се манифестира кај:
а) стопански развиените земји
б) стопански развиени и неразвиени
земји
в) стопански неразвиени земји
ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
11. Кои документи се користат во
надворешно трговско работење?
12. Што се подразбира под осигурување?
13. Кои се основните елементи на
осигурувањето?
14. Што се подразбира под контрола на
стоката?
15. Каков акт претставува царинењето на
стоката?
16. Што претставува наплатата на стоката?
17. Какво е значењето на документарниот
акредитив во плаќањето во
надворешната трговија?
18. На кој начин се ликвидираат обврските
кон другите учесници на извозната
работа?
19. Кои работи спаѓаат во завршни изворни
работи?
20. Објасни ја постапката за ликвидирање и
чување на предметот на набавка?
3. Наведи ги фазите на истражување
на странскиот пазар при извозното
работење:__________, ____________.
4. Иницијатива за извоз може да преземе:
а) увозникот и извозникот
б) само увозникот
в) само извозникот
5. Стоката што е предмет на купопродажен
договор може да биде под режим
на_____________, ________________,___
___________.
145
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

КВИЗ продолжува
6. Заради заштита на домашното б) дозвола
производство и остварување на развојна в) слободен извоз
политика извозот на стоки може да се
8. Пријавувањето на извозната работа
води со:
се врши со доставување на документ,
а) режим на контингент наречен:
б) слободен извоз а) Единствен царински документ
в) режим на дозвола б) царинска фактура
7. Определување на одредено количество в) шпедитерска потврда
или вредност на одделна стока што се
9. Фактура е:
одобрува од надлежен орган да се извезе
во странство, значи: а) стоковен документ
а) контингент б) царински документ
в) документ за осигурување на стока

10. Поврзи ги документите според припадност:

Сертификат за потекло
Стоковни документи Авионски товарен лист
Транспортни документи Фактура
Документи за осигурување Паковна листа
Царински документи Полиса за осигурување
Спецификација
Коносман

11. Битни елементи на купопродажен 12. Со испорака на стоката, за да може да се

договор се: реализира нејзината вредност од страна
а) цена, транспорт, начин на испорака на увозникот, продавачот мора да му
достави:
б) цена, количина и квалитет
а) царинска фактура
в) цена, амбалажирање и начин на
плаќање б) фактура
в) гаранција

146

РЕЗИМЕ
Надворешно - економските односи се насочени
кон развојот на пазарот преку поврзување
на стопанско - економските текови во светот.
Меѓународната размена на стоки и услуги се
извршува меѓу лица (физички и правни) од
различни економски, политички и правни
системи и различни валутни подрачја. За
да се извршуваат работите потребно е да се
решаваат низа правни и комерцијално - тех-
нички проблеми кои ги нема во внатрешната
трговија. Затоа е разбирливо што надворешно-
трговската размена е опкружена со сложени
системи на национални и меѓународни орга-
низации и регулативи, како и организации за
унапредување на меѓународната трговија.
Извозот на стоки и услуги и остварувањето
на девизни приливи се од особено значење
за секоја национална економија, токму од тие
причини се стимулира и унапредува извозното
работење.
Во надворешното трговско работење се
користат многубројни документи, уверенија
ИЗВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 7
и гаранции. Во зависност од тоа за што се
однесуваат документите се диференцираат на:
стоковни документи, транспортни документи,
документи за осигурување на стоката, царински
документи. Уверенијата се диференцираат на:
санитарно уверение, ветеринарно и фитопа-
талошко уверение. Гаранциите се јавуваат:
гаранција по кредитна работа, гаранција за
плаќање на испорачаната стока и други.
Откако ќе бидат извршени сите неопходни
работи за реализација на купопродажниот
договор, се пријавува извозната работа. При-
јавувањето на извозната работа се врши
со доставување на еден документ наречен
Единствен царински документ (ЕЦД) за извоз.
Поднесувањето на ЕЦД треба да се изврши
непосредно пред извршувањето, односно во
текот на извршувањето на извозното работење.
Контролата на надворешното – трговско
работење е неопходна, неа ја вршат надлеж-
ните инспекциски органи во рамките на
овластувањата утврдени со закон.
147
УВОЗНО
РАБОТЕЊЕ
8
ТЕМА
ʠˑˋˊ˖˚˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˕ˈˏ˃˕˃ʢ˅ˑˊːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˖˚ˈːˋˍˑ˕ˮˈˏˑˉˈǣ

 ˇ˃ˬ˃˔˗˃ˮ˃˔˖˛˕ˋː˃˕˃ˋˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃˖˅ˑˊːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǣ
 ˇ˃ˆˋ˓˃ˊ˄ˋ˓˃˒ˑˇˆˑ˕˅ˋ˕ˈˎːˋ˕ˈ˖˅ˑˊːˋ˓˃˄ˑ˕ˋǢ
 ˇ˃ ˆˑ ˔˗˃ˮ˃ ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ˑˇ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ː˃ ˊˈˏˬˋ˕ˈ Ǧ
˖˅ˑˊːˋ˚ˍˋǢ
 ˇ˃ ˆˑ ˑ˒ˋ˛˖˅˃ ː˃˚ˋːˑ˕ ː˃ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ ˍˑː˕˃ˍ˕ ˔ˑ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː
ˋˊ˅ˑˊːˋˍˋ˅ˑˇˈ˰ˈ˕ˑː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋǢ
 ˇ˃ˬ˃˔˗˃ˮ˃˒ˑ˕˓ˈ˄˃˕˃ˊ˃ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈː˃˖˅ˑˊˈː˔˕˃˕˖˔ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ
 ˇ˃ˆˑ˒ˑˊː˃˅˃ː˃˚ˋːˑ˕ː˃ˋˊˇ˃˅˃˰ˈː˃ˇˋ˔˒ˑˊˋ˙ˋˬ˃ː˃˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕Ǣ
 ˇ˃ˬ˃˓˃ˊ˄ˈ˓ˈ˒ˑ˕˓ˈ˄˃˕˃ˑˇˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃˖˅ˑˊː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃Ǣ
 ˇ˃ˬ˃ˑ˄ˬ˃˔ː˖˅˃˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃˕˃ː˃˖˅ˑˊːˑ˕ˑ˙˃˓ˋːˈ˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǣ

ʢ˅ˑˊːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
ʠ˖˛˕ˋː˃ˋˊː˃˚ˈ˰ˈː˃˖˅ˑˊːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
Што представува набавното работење?
Зошто е од ососбено знчење набавното работење?

ʢ˅ˑˊːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˔ˑ˔˕˃˅ˈː ˇˈˎ ː˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ

˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˇˈˎ ˑˇ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ˛˕ˑ ˔ˈ ˑˇ˅ˋ˅˃ ˅ˑ ˓˃ˏˍˋ˕ˈ ː˃
ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˒˓ˑˏˈ˕Ǥ
ʞˑˇ˖˅ˑˊːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˋˎˋˋˏ˒ˑ˓˕˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃˅ːˈ˔˖˅˃˰ˈː˃˄˃˅ˍ˃ǡ
˕Ǥˈ˅ːˈ˔˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍˋˑˇ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑ˅ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ˊˈˏˬ˃Ǥ
ʞˑˇ ˖˅ˑˊ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˔ˏˈ˕˃ǡ ˒˓ˈˏˋːˑ˕ ː˃ ˔˕˓˃ː˔ˍ˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˒˓ˈˍ˖
ˆ˓˃ːˋ˙˃˕˃ː˃ˇˑˏ˃˛ː˃˕˃ˊˈˏˬ˃ǡˏˈˣ˖˕ˑ˃ˍ˃ˍˑ˖˅ˑˊːˈ˔ˈ˔ˏˈ˕˃ː˃˄˃˅ˈː˃˕˃
˔˕˓˃ː˔ˍ˃˔˕ˑˍ˃˛˕ˑːˈˈˑ˙˃˓ˋːˈ˕˃ǡːˈˊ˃˅ˋ˔ːˑˑˇ˕ˑ˃˛˕ˑ˕˃˃˔˕ˑˍ˃˔ˈː˃ˑˣ˃
˅ˑ ˙˃˓ˋː˔ˍˑ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕ˈ ˋ ˅ˑ ˔ˎˑ˄ˑˇː˃ ˙˃˓ˋː˔ˍ˃ ˊˑː˃ ː˃ ˊˈˏˬ˃˕˃ ˛˕ˑ ˬ˃
ː˃˄˃˅ˋˎ˃˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
ʙ˃ˍˑ˖˅ˑˊˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˔ˏˈ˕˃ǣ˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑˈˍ˖˒ˈː˃˅ˑ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑǡ˔˕ˑˍ˃˕˃

149
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

Илустрација 83: Илустриран начин на движење на стоката наменета за извоз

˛˕ˑˈ˒˓ˋ˅˓ˈˏˈːˑ˅ːˈ˔ˈː˃˅ˑˊˈˏˬ˃˕˃ˊ˃˒˓ˈˊˈː˕ˋ˓˃˰ˈː˃ːˈˍˑˬ˔˃ˈˏˋˎˋ
ˋˊˎˑˉ˄˃ǡ˖˅ˑˊˑ˕ː˃˄ˎ˃ˆˑ˓ˑˇːˋ˕ˈˏˈ˕˃ˎˋǡˑ˓˖ˉˬˈ˕ˑˋˑ˒˓ˈˏ˃˕˃ˊ˃˅ˑˬ˔ˍ˃˕˃
ˋ˔ˎǤ
ʞˑˇ˖˅ˑˊˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˔ˏˈ˕˃˒˓ˈˏˋːˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˑˇ˔˕˓˃ː˔ˍˋˑ˕˔˕ˑˍˑ˅ˈː
˒˓ˑˏˈ˕˅ˑ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ː˃ˇˑˏ˃˛ː˃˕˃ˊˈˏˬ˃˅˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃˔˕ˑˍˑ˅ːˋ
˕˓˃ː˔˃ˍ˙ˋˋ˒ˑˏˈˣ˖˔˕˓˃ː˔ˍˋ˕ˈˋˇˑˏ˃˛ːˋ˕ˈ˓ˈˊˋˇˈː˕ˋǤ
ʢ˅ˑˊːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˏˑˉˈˏˈˇ˃ˆˑˇˋ˗ˈ˓ˈː˙ˋ˓˃ˏˈˍ˃ˍˑǣ

 ˅ˋˇˎˋ˅ˋːˈ˅ˋˇˎˋ˅˖˅ˑˊǢ
 ˒ˑ˔˓ˈˇˈːˋːˈ˒ˑ˔˓ˈˇˈː˖˅ˑˊǤ
ʑˑ˔ˎ˖˚˃ˬː˃˅ˋˇˎˋ˅˖˅ˑˊ˔ˈ˓˃˄ˑ˕ˋ˔˃ˏˑˊ˃ː˃˄˃˅ˍ˃ː˃˔˕ˑˍˋǡ˃˃ˍˑ˔ˈ
˓˃˄ˑ˕ˋˊ˃ː˃˄˃˅ˍ˃ː˃˖˔ˎ˖ˆˋ˔˕˃ː˖˅˃ˊ˄ˑ˓ˊ˃ːˈ˅ˋˇˎˋ˅˖˅ˑˊǤ
ʗǡ ˖˅ˑˊˑ˕ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˔ˑ ˇˋ˓ˈˍ˕ː˃ ˕˓˃ː˔˃ˍ˙ˋˬ˃ ˒ˑˏˈˣ˖
˓ˈˊˋˇˈː˕ˋ˕ˈˑˇˇ˅ˈˋˎˋ˒ˑ˅ˈˮˈˊˈˏˬˋȋːˈ˒ˑ˔˓ˈˇˈː˖˅ˑˊȌˋˎˋ˔ˑ˖˚ˈ˔˕˅ˑː˃
ˑˇ˓ˈˇˈː˒ˑ˔˓ˈˇːˋˍȋ˒ˑ˔˓ˈˇˈː˖˅ˑˊȌǤ
ʢ˅ˑˊːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˋˏ˃ˆˑˎˈˏˑˊː˃˚ˈ˰ˈˊ˃˔ˈˍˑˬ˃ˊˈˏˬ˃ǡ˕ˑˬˈ˔ˑ˔˕˃˅ˈː
ˇˈˎː˃˓˃ˊˏˈː˃˕˃˛˕ˑˊˈˏˬ˃˕˃ˬ˃˅˓˛ˋ˔ˑ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑǡ˔ˑ˛˕ˑˇˑ˃ˣ˃ˇˑ˓˃ˊ˅ˋ˕ˑˍ
ː˃ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋ˕ˈ ˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ ˑˇːˑ˔ˋǤ ʞ˓ˈˍ˖ ˖˅ˑˊˑ˕ ˔ˈ ˅ːˈ˔˖˅˃˃˕ ˇˑ˄˓˃ ˋ
˖˔ˎ˖ˆˋ ˊ˃ ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈ ː˃ ˓ˈ˒˓ˑˇ˖ˍ˙ˋˬ˃˕˃ ˋ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈ ː˃

Илустрација 84: Графикон на движењето на увозот и извозот во 2005 година

150
 УВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 8
Граф. 23 Производство, извоз и увоз во 2005 год. во Р. Македонија  Под увозно работење или
импорт се подразбира
внесување набавка, т.е.
внесување на стоки од
странство во определена
земја.

 Како увоз може да се смета:

 стоката што е купена во
странство,
 стоката што е
привремено внесена во
земјата за презентирање
на некој саем или
* Извор: Public enterprise for comodity exchange, agro-berza изложба,
 увозот на благородните
метали,
 оружјето и опремата за
˛ˋ˓ˑˍ˃˕˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃ǡ˔ˈ˅ːˈ˔˖˅˃˃˕ː˃ˬ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˕ˈ˔˕˓˃ː˔ˍˋˋ˔ˍ˖˔˕˅˃ˋ војската и сл.
ˇˑ˔˕ˋˆː˖˅˃˰˃˅ˑ˕ˈ˘ːˋˍ˃˕˃ˋ˕ˈ˘ːˑˎˑˆˋˬ˃˕˃ˋ˕ːǤ  Под увоз може да се смета
ʡˈ˘ːˋˍ˃˕˃ ː˃ ˖˅ˑˊːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˑ˒˗˃ˮ˃ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ ː˃ ˄˓ˑˬːˋ ˋ преминот на стоката од
˓˃ˊːˑ˅ˋˇːˋ ˓˃˄ˑ˕ˋǤ ʏː˃ˎˑˆːˑ ː˃ ˔ˋ˔˕ˈˏ˃˕ˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˛˕ˑ ˈ ˒˓ˈˊˈː˕ˋ˓˃ː˃ странскиот стоковен промет
ˍ˃ˬ ˋˊ˅ˑˊːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ ˋ ˍ˃ˬ ˖˅ˑˊˑ˕ ˔˒ˑˏˈː˃˕ˋ˕ˈ ˓˃˄ˑ˕ˋ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˔ˈ во стоковниот промет на
домашната земја врз основа
˔ˋ˔˕ˈˏ˃˕ˋˊˋ˓˃˃˕ː˃˔ˎˈˇːˋˑ˅ː˃˚ˋːǣ
на стоковни трансакции
 ˓˃˄ˑ˕ˋ ˛˕ˑ ˏ˖ ˒˓ˈ˕˘ˑˇ˃˕ ː˃ ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ помеѓу странските и
домашните резиденти.
ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǣ
 ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈː˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉˈːˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǣ  Увозното работење можеме
да го диференцираме како:
 ˓˃˄ˑ˕ˋ˛˕ˑ˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛˃˕˒˓ˈˇ˔˕˃˒˖˅˃˰ˈː˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕
 видлив и невидлив увоз;
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ː˃˔ˋˎ˃Ǣ
 посреден и непосреден
 ˑ˒ˈ˓˃˕ˋ˅ːˋ˖˅ˑˊːˋ˓˃˄ˑ˕ˋˋ
увоз.
 ˊ˃˅˓˛ːˋ˖˅ˑˊːˋ˓˃˄ˑ˕ˋǤ  Во случај на видлив увоз
ʑˑ ː˃˓ˈˇːˋ˕ˈ ˋˊˎ˃ˆ˃˰˃ ˔ˈ ˒˓ˈˏˈː˖˅˃ ː˃˅ˈˇˈː˃˕˃ ˔ˋ˔˕ˈˏ˃˕ˋˊ˃˙ˋˬ˃ ː˃ се работи само за набавка
˖˅ˑˊːˋ˓˃˄ˑ˕ˋǤ на стоки, а ако се работи за
набавка на услуги станува
ʢ˅ˑˊˑ˕ ˅ˑ ː˃˛˃˕˃ ˊˈˏˬ˃ ˈ ːˈ˚ˋˬ ˇ˓˖ˆ ˋˊ˅ˑˊǤ ʚ˖ˣˈ˕ˑ ˑˇ ˈˇː˃ ː˃˙ˋˬ˃ збор за невидлив увоз.
ˊ˃˓˃˄ˑ˕˖˅˃˃˕ ˒˃˓ˋ ˊ˃ ˇ˃ ˖˅ˈˊ˃˕ ȋˋ ˋˏ˃˃˕ ˒ˑˎˊ˃ ˑˇ ˓˃ˊˏˈː˃˕˃Ȍ ˔˃ˏˑ ˊ˃˕ˑ˃
˛˕ˑˎ˖ˣˈ˕ˑ˅ˑˇ˓˖ˆˋ˕ˈˊˈˏˬˋˆˑˍ˖˒˖˅˃˃˕ˑː˃˛˕ˑ˕ˋˈˆˑˋˊ˅ˈˊ˖˅˃˃˕Ǥ  Увозното работење има
големо значење за секоја
ʝ˅˃ ːˈ ˊː˃˚ˋ ˇˈˍ˃ ˖˅ˑˊˑ˕ ˏˑ˓˃ ˔ˈˍˑˆ˃˛ ˇ˃ ˈ ˈˇː˃ˍˑ˅ ː˃ ˋˊ˅ˑˊˑ˕Ǥ ʡˑ˃ земја.
ˊː˃˚ˋ ˇˈˍ˃ ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ ˈ ˇ˅ˑː˃˔ˑ˚ː˃ǡ ˒ˑ˓˃ˇˋ ˕ˑ˃ ˛˕ˑ ˖˅ˑˊˑ˕ ˋ ˋˊ˅ˑˊˑ˕
ˆˈːˈ˓˃ˎːˑˊ˃˅ˋ˔˃˕ˈˇˈːˑˇˇ˓˖ˆǤ  Увозот е составен дел на
размената што земјата
ја врши со странство, со
што доаѓа до развиток на
меѓународните економски
односи.

151
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
 Во постапката на
истражувањето на пазарот на
извозникот, увозникот што го
спроведува истражувањето
мора:
 да тргне од истражувањето на
домашниот пазар;
 најпрвин треба да
ги утврди потребите
што на овој пазар
се манифестираат
по однос на стоки за
производствена и по
однос на стоки за широка
потрошувачка
 потоа треба да се
утврди во кој обем
констатираните потреби
можат да се задоволат
од производството во
земјата и
 на крајот да се утврдат
колку и какви стоки уште
би требало да се увезат
за задоволување на
констатираните потреби.
 Спроведувајќи го
истражувањето на пазарот
на земјите-извознички,
увозникот добива определени
сознанија за тоа кои
извозници од односните
земји би можеле да се јават
како партнери.
 Увозникот треба да
воспостави контакт со
соодветен извозник или
извозници, а потоа да го
испита нивниот бонитет.
152
ʞˑˇˆˑ˕˅ˋ˕ˈˎːˋ˖˅ˑˊːˋ˓˃˄ˑ˕ˋ
Граф. 24 Видови подготвителни увозни работи
Подготвителни
увозни работи
Истражување Воспоставување
Водење на Определување
на пазарот контакт со
трговски на увозен статус
на земјите соодветен
преговори на стоката
извознички извозник
ʖː˃˚ˈ˰ˈː˃ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ː˃ˊˈˏˬˋ˕ˈȂ˖˅ˑˊːˋ˚ˍˋ
Потсети се:
Кои се подготвителни продажни работи?
Што представува истражувањето на пазарот на набавка?
Што представува истражувањето на пазарот на земјите увознички?
ʗ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ː˃ˊˈˏˬˋ˕ˈˑˇˍˑˋˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˍ˖˒˖˅˃˚Ǧ˖˅ˑˊːˋˍ
ˋˏ˃ ː˃ˏˈ˓˃ ˇ˃ ː˃˄˃˅ˋ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ ˔˕ˑˍ˃ ȋ˖˔ˎ˖ˆ˃Ȍ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˒ˑˬˇˑ˅ː˃
˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ ˒˓ˋ ˅˓˛ˈ˰ˈ ː˃ ˍ˃ˍ˅˃ ˋ ˇ˃ ˈ ˖˅ˑˊː˃ ˓˃˄ˑ˕˃Ǥ ʜˈ ˕˓ˈ˄˃ ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ
ˇ˃˔ˈː˃ˆˎ˃˔˖˅˃ˇˈˍ˃ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˕˓˃ː˔ˍˋˑ˕˒˃ˊ˃˓ˋˍˑː˙ˈ˒˙ˋ˔ˍˋ
ˋ ˏˈ˕ˑˇˑˎˑ˛ˍˑ ˆˎˈˇ˃ːˑǡ ˔ˈ ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃ ˑˇ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˋˑ˕
˒˃ˊ˃˓Ǥʡ˃˃˓˃ˊˎˋˍ˃ˈ˖˔ˎˑ˅ˈː˃ˑˇ˓˃ˊˎˋˍˋ˕ˈ˛˕ˑ˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕˒ˑˏˈˣ˖ˑ˅ˋˈˇ˅˃
˅ˋˇ˃˒˃ˊ˃˓ˋǤ
ʠˑ ˑˆˎˈˇ ː˃ ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑ ˛˕ˑ ˖˅ˑˊˑ˕ ˆˑ ˒ˑ˔ˈˇ˖˅˃ ˅ˑ ˓˃ˏˍˋ˕ˈ ː˃ ː˃ˇ˅ˑǦ
˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ ˔ˑ ˑˆˎˈˇ ː˃ ˅ˎˋˬ˃ːˋˈ˕ˑ ˛˕ˑ ˖˅ˑˊˑ˕ ˏˑˉˈ
ˇ˃ ˆˑ ˋˊ˅˓˛ˋ ˅˓ˊ ˓˃ˊ˅ˋ˕ˑˍˑ˕ ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˑ˕ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ ˅ˑ ˒ˑˊˋ˕ˋ˅ː˃
ˋˎˋ ːˈˆ˃˕ˋ˅ː˃ ˔ˏˋ˔ˎ˃ǡ ˅ˑ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ˛˕ˑ ˆˑ ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃
˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡ˔ˈ˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃ˈˇː˃ˏˑ˛ːˈˊː˃˚˃ˬː˃ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃ˊ˃ˇ˃˚˃Ǥ
ʑˑ ˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃˕˃ ː˃ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ː˃ ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡ ˖˅ˑˊǦ
ːˋˍˑ˕˛˕ˑˆˑ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑˏˑ˓˃ˇ˃˕˓ˆːˈˑˇˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˋˑ˕ ˒˃ˊ˃˓Ǥ ʠ˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃ˬˍˋ ˆˑ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒ˑ˔ˎˈˇːˋˑ˅ǡ
˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ ː˃ˬ˒˓˅ˋː ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˆˋ ˖˕˅˓ˇˋ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈ ˛˕ˑ ː˃ ˑ˅ˑˬ ˒˃ˊ˃˓ ˔ˈ
ˏ˃ːˋ˗ˈ˔˕ˋ˓˃˃˕˒ˑˑˇːˑ˔ː˃˔˕ˑˍˋˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˈː˃ˋ˒ˑˑˇːˑ˔ː˃˔˕ˑˍˋ
ˊ˃˛ˋ˓ˑˍ˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃ǡ˒ˑ˕ˑ˃˕˓ˈ˄˃ˇ˃˔ˈ˖˕˅˓ˇˋ˅ˑˍˑˬˑ˄ˈˏˍˑː˔˕˃˕ˋǦ
˓˃ːˋ˕ˈ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˔ˈ ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˃˕ ˑˇ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ ˅ˑ ˊˈˏˬ˃˕˃ ˋǡ
ː˃ˍ˓˃ˬˑ˕ˇ˃˔ˈ˖˕˅˓ˇ˃˕ˍˑˎˍ˖ˋˍ˃ˍ˅ˋ˔˕ˑˍˋ˖˛˕ˈ˄ˋ˕˓ˈ˄˃ˎˑˇ˃˔ˈ˖˅ˈˊ˃˕
ˊ˃ ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍˑː˔˕˃˕ˋ˓˃ːˋ˕ˈ ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋǤ ʝˇ ˆˑˎˈˏˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈ ˈ ˅ˑ
˕ˈˍˑ˕ ː˃ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˛˕ˑ ˆˑ ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃ ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃
˃˒˔ˑ˓˙ˋˑːˋ˕ˈ ˔˒ˑ˔ˑ˄ːˑ˔˕ˋ ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˋˑ˕ ˒˃ˊ˃˓ ˒ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ
˔˕ˑˍˋǤʠˈˍˑˬ˃˒ˑˆ˓ˈ˛ː˃˒˓ˑ˙ˈːˍ˃ː˃˕ˑˬ˒ˎ˃ːˏˑˉˈˇ˃ˋˏ˃ˏˑ˛ːˈːˈˆ˃˕ˋ˅ːˋ
ˈ˗ˈˍ˕ˋǤ
ʠ˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃ˬˮˋ ˆˑ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ ː˃ ˊˈˏˬˋ˕ˈǦˋˊ˅ˑˊːˋ˚ˍˋǡ
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǧ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ˇˑ˄ˋ˅˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˔ˑˊː˃ːˋˬ˃ǡˊ˃˕ˑ˃ˍˑˋˋˊ˅ˑˊːˋ˙ˋ
ˑˇˑˇːˑ˔ːˋ˕ˈˊˈˏˬˋ˄ˋˏˑˉˈˎˈˇ˃˔ˈˬ˃˅˃˕ˍ˃ˍˑ˒˃˓˕ːˈ˓ˋ˛˕ˑ˄ˋˑˇˆˑ˅˃˓˃ˎˈ
ˊ˃ˈˇː˃˒ˑ˅ˑˎː˃˔ˑ˓˃˄ˑ˕ˍ˃Ǥʜ˃˅ˈˇˈːˋ˕ˈ˔ˑˊː˃ːˋˬ˃˔ˈˑˇˆˎˑ˄˃ˎːˑˊː˃˚ˈ˰ˈ
ˋ ˊ˃ ˇˑ˄ˋ˅˃˰ˈ ː˃ ˒ˑˍˑːˍ˓ˈ˕ː˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˃ ʞˑ˕˓ˈ˄ːˑ ˈ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǧ˖˅ˑˊːˋˍ
 УВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 8
ˇ˃ ˒˓ˈˊˈˏˈ ˒ˑː˃˕˃ˏˑ˛ːˋ ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋǤ ʜ˃ˬ˒˓˅ˋː ˇ˃ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅ˋ ˍˑː˕˃ˍ˕
˔ˑ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː ˋˊ˅ˑˊːˋˍ ˋˎˋ ˋˊ˅ˑˊːˋ˙ˋǡ ˃ ˒ˑ˕ˑ˃ ˇ˃ ˆˑ ˋ˔˒ˋ˕˃ ːˋ˅ːˋˑ˕
˄ˑːˋ˕ˈ˕Ǥ ʓ˖˓ˋǡ ˑ˕ˍ˃ˍˑ ˒ˑ˔ˎˈˇːˑ˅ˑ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃ˈ˰ˈ ˮˈ ˖ˍ˃ˉˈ ː˃ ˒ˑ˅ˑˎːˑ˔˕
ˑˇ˔˕˃˒˖˅˃˰ˈ˅ˑˇˈˎˑ˅ˈːˑˇːˑ˔˔ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋˊ˅ˑˊːˋˍǡˇˑ˃ˣ˃ˇˑ˒ˑ˕ˈ˔ˈː
ˇˈˎˑ˅ˈːˍˑː˕˃ˍ˕˒ˑˏˈˣ˖˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ˋˑˇːˑ˔ːˋˑ˕ˋˊ˅ˑˊːˋˍǤ

ʑˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈˍˑː˕˃ˍ˕˔ˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈːˋˊ˅ˑˊːˋˍˋ
˅ˑˇˈ˰ˈː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ
ʑ˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃ ˃ː˃ˎˋˊ˃˕˃ ː˃ ˔ˑˊː˃ːˋˬ˃˕˃ ˇˑ˄ˋˈːˋ ˒ˑ ˒˃˕ ː˃ ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ
ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡː˃˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋ˕ˈˊˈˏˬˋǦˋˊ˅ˑˊːˋ˚ˍˋǡ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕˛˕ˑˆˑ˔˒˓ˑ˅ˈˎ
ˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˔ˈ ˑ˓ˋˈː˕ˋ˓˃ ˍˑː ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ ː˃ ˍˑː˕˃ˍ˕ ˔ˑ
˔ˑˑˇ˅ˈ˕ːˋ˕ˈˋː˕ˈ˓ˈ˔ˈː˕ˋ˅ˑˊˈˏˬˋ˕ˈǦˋˊ˅ˑˊːˋ˚ˍˋǡ˕ǤˈǤˍˑː˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ
ˍˑː˕˃ˍ˕˔ˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈːˋˊ˅ˑˊːˋˍǤ
ʢ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˍˑː˕˃ˍ˕ˑ˕ ˔ˑ ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˆˑ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅ˋ ː˃ ˇ˅˃
ː˃˚ˋː˃ǣ

 ˇˋ˓ˈˍ˕ːˑ ˋˎˋ ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ Ǧ ˍˑː˕˃ˍ˕ˑ˕ ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ˔ˈ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃

ː˃ ˕ˑˬ ː˃˚ˋː ˛˕ˑ ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˇˋ˓ˈˍ˕ːˑ ˒ˑ ˒˃˕ ː˃ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈ ː˃
˒˓˃˛˃ˎːˋˍǡ˔ˈˑ˄˓˃ˮ˃ˇˑ˔˕˓˃ː˔ˍˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋ˔ˑ˄˃˓˃˰ˈˇ˃ˏ˖
ˇˑ˔˕˃˅˃˕˒ˑː˖ˇˋǤ
 ˋːˇˋ˓ˈˍ˕ːˑ ˋˎˋ ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ ˒ˑ ˒˃˕ ː˃ ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈ ː˃ ˖˔ˎ˖ˆˋ ˑˇ
ˊ˃˔˕˃˒ːˋ˛˕˅˃ ː˃ ˔˕˓˃ː˔ˍˋ ˗ˋ˓ˏˋǡ ˔˃ˏˑ ˅ˑ ˋ˔ˍˎ˖˚ˋ˕ˈˎːˋ ˔ˎ˖˚˃ˋ
ˍˑˆ˃ ːˈ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕ ˊ˃˔˕˃˒ːˋ˛˕˅˃ ː˃ ˔˕˓˃ː˔ˍˋ ˗ˋ˓ˏˋ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˔ˈ
˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˃˕ˇˋ˓ˈˍ˕ːˋˍˑː˕˃ˍ˕ˋ˔ˑ˔˕˓˃ː˔ˍˋ˗ˋ˓ˏˋǡ˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕˃˕ˋ
˖˔ˎ˖ˆˋː˃˔˕˓˃ː˔ˍˋ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˚ˍˋˇ˓˖˛˕˅˃Ǥ
ʞˑˇˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˒˓˃˛˃ˎːˋˍˑ˕ǡˇˋ˓ˈˍ˕ːˑˋˎˋ˒˓ˈˍ˖˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˛˕˅ˑ
ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˑ ˊ˃˔˕˃˒ːˋ˚ˍˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑǡ ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˑ˚ˈˍ˖˅˃ ˇ˃ ˇˑ˄ˋˈ ˒ˑː˖ˇˋ
ˑˇ ˋˊ˅ˑˊːˋ˙ˋ˕ˈ ː˃ ˍˑˋ ˋˏ ˆˑ ˖˒˃˕ˋˎ ˒˓˃˛˃ˎːˋˍˑ˕Ǥ ʙˑˆ˃ ˮˈ ˆˋ ˇˑ˄ˋˈ
˔˒ˑˏː˃˕ˋ˕ˈ˒ˑː˖ˇˋǡ˕ˑˬ˒˓ˋ˔˕˃˒˖˅˃ˍˑːːˋ˅ː˃ˑ˄˓˃˄ˑ˕ˍ˃˔ˑ˙ˈˎˇ˃˖˕˅˓ˇˋǡ
ˍˑˬ˃ˑˇːˋ˅ˊ˃ːˈˆˑˈː˃ˬ˒ˑ˅ˑˎː˃Ǥʗˊ˓˃˄ˑ˕ˍ˃˕˃ː˃˒˓˃˛˃ˎːˋˍˑ˕ˋːˈˆˑ˅ˑ˕ˑ
ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈǡ ˍ˃ˍˑ ˋ ˑ˄˓˃˄ˑ˕ˍ˃˕˃ ː˃ ˒ˑː˖ˇˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˏ˖ ˆˋ ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃
ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕ ˒ˑˬˇˑ˅ːˋ ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋ ˊ˃ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˰ˈ ː˃
ˇˈˎˑ˅ˈːˑˇːˑ˔˒ˑˏˈˣ˖˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ˋ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈːˋˊ˅ˑˊːˋˍǤʝ˅ˋˈ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋ
˔ˈ˕ˑˎˍ˖˅˃˃˕ˍ˃ˍˑːˈˑ˒˘ˑˇːˋ˒ˑˇˆˑ˕˅ˋ˕ˈˎːˋ˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ˋˊ˃˅˓˛ˈ˰ˈː˃
ˋˊ˅ˑˊː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃Ǥ
ʞ˓˃˛˃ˎːˋˍˑ˕ ˛˕ˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː ˖˅ˑˊːˋˍ ˆˑ ˋˊ˓˃˄ˑ˕˖˅˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃
˒ˋ˔ˏˈːˑ ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑ ˋˎˋ ˋː˔˕˓˖ˏˈː˕ǡ ˔ˑ ˍˑˈ ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ ː˃˔˕ˑˬ˖˅˃ ˇ˃ ˇˑ˄ˋˈ
ː˃ˬ˓˃ˊˎˋ˚ːˑˋˊ˅ˈ˔˕˖˅˃˰ˈ˒ˑˑˇːˑ˔ː˃˒˓˃˛˃˰˃˕˃˛˕ˑ˔ˈ˗ˑ˓ˏ˖ˎˋ˓˃ːˋ˅ˑ
˒˓˃˛˃ˎːˋˍˑ˕Ǥ
ʣˑ˓ˏ˃˕˃ˋ˔ˑˇ˓ˉˋː˃˕˃ː˃˒˓˃˛˃ˎːˋˍˑ˕ˆˑˑ˕ˍ˓ˋ˅˃˃˕ˋˇˈː˕ˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃
ːˈˆˑ˅ˋˑ˕ ˋ˔˒˓˃ˮ˃˚Ǥ ʖ˃˕ˑ˃ǡ ˒˓ˋ ˋˊ˓˃˄ˑ˕ˍ˃˕˃ ː˃ ˒˓˃˛˃ˎːˋˍˑ˕ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ
ˑ˄˓ːˈˆˑˎˈˏˑ˅ːˋˏ˃ːˋˈˍ˃ˍˑː˃˗ˑ˓ˏ˃˕˃ǡ˔ˑˇ˓ˉˋː˃˕˃ǡ˕˃ˍ˃ˋː˃ː˃˚ˋːˑ˕ː˃
ˍˑˬˮˈ˄ˋˇˈˇˑ˔˕˃˅ˈːː˃ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥ
ʙ˃ˍˑ˛˕ˑˈ˖ˍ˃ˉ˃ːˑˍ˃ˬˋˊ˅ˑˊːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ
ˊ˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ː ˊ˃ ˔˕˃˒˖˅˃˰ˈ ˅ˑ ˇˈˎˑ˅ˈː ˑˇːˑ˔ ˔ˑ ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡ ˃ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃
ˊ˃˕˃ˍˑ˅ˑˇːˑ˔ˏˑˉˈˇ˃ˬ˃˒˓ˈ˗˓ˎˋː˃ˇ˓˖ˆ˃˗ˋ˓ˏ˃ˑˇ˔˅ˑˬ˃˕˃ˊˈˏˬ˃ˍˑˬ˃ˈ
˒ˑ˅ˈˮˈˊ˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ː˃ˊ˃ˑˇːˑ˔ː˃˕˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉː˃˓˃˄ˑ˕˃ˋˎˋˈˇːˑ˔˕˃˅ːˑ
ˇ˃ˆˑˑˇ˄ˋˈ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡˑˇ˒˓ˋ˚ˋː˃˛˕ˑːˈˈˊ˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ːˊ˃ˑˇːˑ˔ː˃˕˃
˓˃˄ˑ˕˃Ǥ

153
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Увозникот, контактот со
извозникот може да го
воспостави на два начина:
 директно или непосредно
 индиректно или посредно
Прашалникот што
определен увозник го
изработува претставува
инструмент, со кој увозникот
настојува да добие
најразлчно известување
по однос на прашањата
што се формулирани во
прашалникот.
Формата и содржината на
прашалникот го откриваат
идентитетот на неговиот
испраќач.
При изработката на
прашалникот треба да се
обрне големо внимание на:
 формата,
 содржината,
 и начинот на кој ќе биде
доставен на извозникот.
Доколку добие позитивен
одговор од извозникот,
т.е. добие негова понуда
како одговор на своето
барање доставено во
испратениот прашалник,
увозникот пристапува кон
обврска и анализа на секоја
таква добиена понуда од
извозникот.
154
ʓˑˍˑˎˍ˖ ˇˑ˄ˋˈ ˒ˑˊˋ˕ˋ˅ˈː ˑˇˆˑ˅ˑ˓ ˑˇ ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡ ˕Ǥˈ ˇˑ˄ˋˈ ːˈˆˑ˅˃
˒ˑː˖ˇ˃ˍ˃ˍˑˑˇˆˑ˅ˑ˓ː˃˔˅ˑˈ˕ˑ˄˃˓˃˰ˈˇˑ˔˕˃˅ˈːˑ˅ˑˋ˔˒˓˃˕ˈːˋˑ˕˒˓˃˛˃Ǧ
ˎːˋˍǡ˖˅ˑˊːˋˍ˒˓ˋ˔˕˃˒˖˅˃ˍˑːˑ˄˅˓˔ˍ˃ˋ˃ː˃ˎˋˊ˃ː˃˔ˈˍˑˬ˃˕˃ˍ˅˃ˇˑ˄ˋˈː˃
˒ˑː˖ˇ˃ˑˇˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥ
ʝ˕ˍ˃ˍˑ ˒ˑ ˒˃˕ ː˃ ˑ˄˓˃˄ˑ˕ˍ˃ ˋ ˔ˈˎˈˍ˕ˋ˅ː˃ ˃ː˃ˎˋˊ˃ǡ ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˮˈ
ˋˊ˅˓˛ˋ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈːˋˊ˄ˑ˓ː˃ˋˊ˅ˑˊːˋ˙ˋ˕ˈ˔ˑˍˑˋ˒ˑː˃˕˃ˏ˖ˮˈˍˑː˕˃ˍ˕ˋ˓˃ǡ˔ˈ
˒˓ˈˏˋː˖˅˃ˍˑːː˃˕˃ˏˑ˛ː˃˗˃ˊ˃˅ˑ˖˅ˑˊː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃ǣ˅ˑˇˈ˰ˈː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ
˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋǤ ʑˑˇˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˏˑ˛ːˈ
ˊː˃˚˃ˬː˃ˈ˕˃˒˃˅ˑ˅˓˛ˈ˰ˈ˕ˑː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃˓˃˄ˑ˕˃Ǥ
ʞˑ˓˃ˇˋ ˆˑˎˈˏˑ˕ˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈ ˛˕ˑ ˆˑ ˇˑ˄ˋ˅˃ ˑ˅˃˃ ˗˃ˊ˃ ˔ˈ ˬ˃˅˖˅˃ ˒ˑ˕˓ˈ˄˃ ˑˇ
˒˓ˈ˕˘ˑˇːˋ˒ˑˇˆˑ˕ˑ˅ˍˋǡˍ˃ˍˑˍ˃ˬˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕˕˃ˍ˃ˋˍ˃ˬ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥ
ʧ˕ˑ˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃ˇˑ˅˓ˈˏˈ˕ˑǡˏˈ˔˕ˑ˕ˑˋˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˃˔˒ˈˍ˕ˋˊ˃˅ˑˇˈ˰ˈ˕ˑː˃
˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈǡˊ˃ːˑ˅˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃˔ˈ˕ˑˑː˃˛˕ˑˈ˓ˈ˚ˈːˑ˒˓ˋ˓˃ˊˆˎˈˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ː˃ˑ˅ˋˈ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋˍ˃ˬˋˊ˅ˑˊː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃Ǥ
ʝ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈː˃˖˅ˑˊˈː˔˕˃˕˖˔ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃
ʖ˃ ˇ˃ ˔ˈ ˑ˒˓ˈˇˈˎˋ ˅ˋˇˑ˕ ː˃ ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ ˋ ː˃ ˒ˎ˃˕ˈˉːˋ˕ˈ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ǡ ˍ˃ˍˑ ˋ
ːˈˍˑˋˇ˓˖ˆˋˏˑˏˈː˕ˋǡ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑˈǡˇ˃˔ˈ˖˕˅˓ˇˋ˔˕˃˕˖˔ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑˈ
˒˓ˈˇˏˈ˕ː˃˖˅ˑˊˑ˕Ǥʙ˃ˍˑ˛˕ˑ˒˓ˈ˕˘ˑˇːˑ˒ˑˬ˃˔ːˋ˅ˏˈǡ˕ˑˬ˔˕˃˕˖˔ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ
˓˃ˊˎˋ˚ˈːǡ˕Ǥˈˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˔˕ˑˍ˃ˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˖˅ˈˊ˖˅˃ǡ˒ˑˇˈˇˈːˑˇ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ
˓ˈˉˋˏˋǣ ˓ˈˉˋˏ ː˃ ˔ˎˑ˄ˑˇˈː ˖˅ˑˊǡ ˓ˈˉˋˏ ː˃ ˍˑː˕ˋːˆˈː˕ ˋ ˓ˈˉˋˏ ː˃
˖˅ˑˊː˃ˇˑˊ˅ˑˎ˃Ǥʠˋ˕ˈ˕ˋˈ˔ˈ˒˓ˋˏˈː˖˅˃˃˕˔ˑ˙ˈˎˇ˃˔ˈˊ˃˛˕ˋ˕ˋˇˑˏ˃˛ːˑ˕ˑ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡˇ˃˔ˈˇˈˎ˖˅˃˅˓ˊ˔˕˃˄ˋˎˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃ˑˇːˑ˔ˋ˕ˈː˃ˈˇˋː˔˕˅ˈː
˒˃ˊ˃˓Ǥ
ʗˊˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˇˑˊ˅ˑˎ˃ˊ˃˖˅ˑˊː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˔˕ˑˍ˃ˏˑˉˈ˅ˑˋˊ˅ˈ˔ːˋ
˔ˎ˖˚˃ˋ ˇ˃ ˄ˋˇˈ ˖˔ˎˑ˅ˈː˃ ˔ˑ ˑ˄˅˓˔ˍ˃ ː˃ ˋˊ˅ˑˊ ː˃ ˇˑˏ˃˛ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˅ˑ
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋˍˑˎˋ˚ˋːˋˋˎˋ˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥ
ʝ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˖˅ˑˊːˋˑ˕˔˕˃˕˖˔ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˈˑˇˊː˃˚ˈ˰ˈˋˑˇ˃˔˒ˈˍ˕
ː˃˕ˑ˃˛˕ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˔˕˓˃ː˔ˍ˃˔˕ˑˍ˃ˏˑˉˈ˅ˑˊˈˏˬ˃˕˃ˍ˃ˇˈ˛˕ˑˈ˖˅ˈˊˈː˃ǡ
ˇ˃ˆˑˊ˃ˇ˓ˉˋ˔˅ˑˬˑ˕˔˕˓˃ː˔ˍˋ˔˕˃˕˖˔ˋˎˋ˕ˑˬ˔˕˃˕˖˔ˇ˃ˆˑ˒˓ˑˏˈːˋ˅ˑ˔˕˃˕˖˔
ː˃ˇˑˏ˃˛ː˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
ʝ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˖˅ˑˊːˋˑ˕ ˔˕˃˕˖˔ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˈ ˏːˑˆ˖ ˊː˃˚˃ˬːˑ
˅ˑ ːˈˍˑˋ ˊˈˏˬˋǡ ˃ ˏˈˣ˖ ːˋ˅ ˔˒˃ˣ˃ ˋ ʟˈ˒˖˄ˎˋˍ˃ ʛ˃ˍˈˇˋːˋˬ˃ǡ ˄ˋˇˈˬˮˋ
ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑ Ȃ ˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃˕˃ ˋ ˇˈ˅ˋˊː˃˕˃ ˓ˈˆ˖ˎ˃˕ˋ˅˃ǡ ˔ˑ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ˊ˃˛˕ˋ˕˖˅˃
˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑː˃ˊˈˏˬ˃˕˃ˋ˔ˈ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃ˇˈ˅ˋˊːˋˑ˕˒˓ˋˎˋ˅ˋˑˇˎˋ˅ǡ˒ˑ˓˃ˇˋ
˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ˕ˈ ː˃ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑ ˒˓ˈˇ˅ˋˇ˖˅˃˃˕ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˗ˑ˓ˏˋ ː˃ ˖˅ˑˊǤ ʗ
˒ˑˍ˓˃ˬ ˉˈˎ˄˃˕˃ ˇ˃ ˔ˈ ˋˊ˅˓˛ˋ ˛˕ˑ ˈ ˏˑˉːˑ ˒ˑˆˑˎˈˏ˃ ˎˋ˄ˈ˓˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ ː˃
ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃˕˃ ˓˃ˊˏˈː˃ǡ ˔ˈ˒˃ˍ ˋː˕ˈ˓ːˋ˕ˈ ˋ ˈˍ˔˕ˈ˓ːˋ˕ˈ ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ
˖˔ˎˑ˅˖˅˃˃˕ ˒ˑ˔ˈ˄ˈː ˔˕˃˕˖˔ ː˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ ˔˕ˑˍ˃Ǥ ʝ˒˓ˈˇˈˎ˄˃˕˃ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ːˑ
˔˕ˑ˒˃ːˋ˔˖˅˃˰ˈ ˋ ˊ˃ ˔ˎˑ˄ˑˇːˑ ˖˚ˈ˔˕˅ˑ ː˃ ˔ˋ˕ˈ ˔˖˄ˬˈˍ˕ˋ ˅ˑ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ
˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ˍ˃ˍˑˋ˖˚ˈ˔˕˅ˑ˅ˑˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˕˒˃ˊ˃˓ǡ˔ˈˑˇ˓˃ˊˋ˕˃ˍ˃
˛˕ˑː˃ˬˆˑˎˈˏˇˈˎː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈ˛˕ˑ˔ˈ˖˅ˈˊ˖˅˃˃˕˔ˈ˒ˑˇ˗ˑ˓ˏ˃ː˃˔ˎˑ˄ˑˇˈː
˖˅ˑˊˋˋˊ˅ˑˊː˃˔˕ˑˍˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋǤ͵͹
ʓˑˊ˅ˑˎ˃˕˃ ˊ˃ ˖˅ˑˊ ˋ ˋˊ˅ˑˊ  ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˊ˃ ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈ ː˃ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋ
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ ˊ˃ ˖˅ˑˊ ˋ ˋˊ˅ˑˊ ː˃ ˑˇˇˈˎːˋ ˄ˎ˃ˆˑ˓ˑˇːˋ ˏˈ˕˃ˎˋ ˋ ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕˃
ˬ˃ ˋˊˇ˃˅˃ ʛˋːˋ˔˕ˈ˓˔˕˅ˑ˕ˑ ˊ˃ ˈˍˑːˑˏˋˬ˃Ǥ ʓˑˊ˅ˑˎ˃ ˊ˃ ˖˅ˑˊ ˋ ˋˊ˅ˑˊ ː˃
˅ˑˑ˓˖ˉ˖˅˃˰ˈ ˋ ˅ˑˈː˃ ˑ˒˓ˈˏ˃ ˬ˃ ˋˊˇ˃˅˃ ʛˋːˋ˔˕ˈ˓˔˕˅ˑ˕ˑ ˊ˃ ˑˇ˄˓˃ː˃
37 Николовски А., Плавшиќ С., Чакмакова К., Теменугова О., Како најбргу да ги решите
дилемите во надворешно-трговското работење, Скопје, 1993.
 УВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 8
˕ǤˈǤ ʛˋːˋ˔˕ˈ˓˔˕˅ˑ˕ˑ ˊ˃ ˅ː˃˕˓ˈ˛ːˋ ˓˃˄ˑ˕ˋǡ ˃ ˇˑˊ˅ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˋ˔˕ˑ˓ˋ˔ˍˋ ˋ
˖ˏˈ˕ːˋ˚ˍˋˇˈˎ˃ˬ˃ˋˊˇ˃˅˃ʛˋːˋ˔˕ˈ˓˔˕˅ˑ˕ˑˊ˃ˍ˖ˎ˕˖˓˃Ǥ͵ͺ

ʗˊ˅˓˛ːˋ˖˅ˑˊːˋ˓˃˄ˑ˕ˋ
Граф. 25 Видови извршни увозни работи

Извршни увозни работи

Издавање на Контрола во Рекламации за

диспозиција Увозно царинење
врска со стоката стоката што се
на стоката
на шпедитерот што се увезува увезува

ʗˊˇ˃˅˃˰ˈː˃ˇˋ˔˒ˑˊˋ˙ˋˬ˃ː˃˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕
ʙ˃ˍˑˋˊ˅ˑˊːˋ˕ˈǡ˕˃ˍ˃ˋ˖˅ˑˊːˋ˕ˈ˓˃˄ˑ˕ˋ˅ˑː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕
˔ˈ ˅˓˛˃˕ ˒˓ˈˍ˖ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕Ǥ ʖ˃ ˕˃˃ ˙ˈˎǡ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ ˇˑ˄ˋ˅˃ ː˃ˎˑˆ ˑˇ
ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡˑˇːˑ˔ːˑ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥ
ʓˑˍˑˎˍ˖ ˔ˈ ˓˃˄ˑ˕ˋ ˊ˃ ˖˅ˑˊː˃ ˓˃˄ˑ˕˃ǡ ˖˅ˑˊːˋˑ˕ ˓ˈ˗ˈ˓ˈː˕ ˏ˖ ˋˊˇ˃˅˃
ː˃ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ ː˃ˎˑˆǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˇˋ˔˒ˑˊˋ˙ˋˬ˃ ˊ˃ ˒˓ˋ˗˃ˮ˃˰ˈǡ ˑ˕˒˓ˈˏ˃ ˋ
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ ʑˑ ˑ˒˛˕ˋ˕ˈ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˊ˃ ˓˃˄ˑ˕˃ ː˃ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋ˕ˈ
˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˋː˃˅ˈˇˈːˋ˔ˈˋ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍˋ˓˃˄ˑ˕ˋǣˇ˃˅˃˰ˈ˔˕˓˖˚ːˋ
˔ˑ˅ˈ˕ˋ ˋ ˖˚ˈ˔˕˅˖˅˃˰ˈ ˅ˑ ˒˓ˈˆˑ˅ˑ˓ˋ ˒ˑ˓˃ˇˋ ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ǡ
˒˓ˑː˃ˑˣ˃˰ˈ ː˃ ː˃ˬ˒ˑ˅ˑˎːˋ ˒˓ˈ˅ˑˊːˋ ˒˃˕ˋ˛˕˃ ˋ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃Ǥ
ʠ˒ˑ˓ˈˇː˃˛ˋ˕ˈ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ː˃˔˕˃˒˖˅˃˅ˑ˔˅ˑˈˋˏˈǡ˃ˊ˃˕˖ˣ˃˔ˏˈ˕ˍ˃Ǥ
ʑ˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ː˃˕˃ ˇˋ˔˒ˑˊˋ˙ˋˬ˃ǡ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ ˓˃ˊ˓˃˄ˑ˕˖˅˃
˔˅ˑˬ˒ˎ˃ːˊ˃ː˃ˬˈˍˑːˑˏˋ˚ːˑˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃ˊ˃ˇ˃˚˃˕˃ǡˍˑˬ˃ˏ˖ˈˇˑ˅ˈ˓ˈː˃ˑˇ
˖˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥʧ˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕˅ˑ˕ˈˍˑ˕ː˃˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˔˅ˑˬ˃˕˃ˊ˃ˇ˃˚˃ːˈ˔ˏˈˈ
ˇ˃˒˓˃˅ˋːˋˍ˃ˍ˅ˋˋˊˏˈːˋǡˑ˕˔˕˃˒˖˅˃˰˃˄ˈˊ˒˓ˈ˕˘ˑˇː˃˒ˋ˔ˏˈː˃˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕
ˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃˖˅ˑˊːˋˍˑ˕Ǥ
ʝˇˍ˃ˇ˓ˋ˕ˈˍˑˋ˓˃˄ˑ˕˃˕˅ˑˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˕˃˛˒ˈˇˋ˙ˋˬ˃˔ˈ˄˃˓˃˒ˑˆˑˎˈˏ˃
˔˕˓˖˚ː˃ ˒ˑˇˆˑ˕ˑ˅ˍ˃ ˋ ˔˕˓˖˚ːˑ ˊː˃ˈ˰ˈǡ ˒ˑˆˑˎˈˏˑ ˓˃˄ˑ˕ːˑ ˋ˔ˍ˖˔˕˅ˑ ˋ
ˊ˃ˇˑˎˉˋ˕ˈˎːˑ ˒ˑˊː˃˅˃˰ˈ ː˃ ˔˕˓˃ː˔ˍˋ ˬ˃ˊˋ˙ˋǤ ʐˋˇˈˬˮˋǡ ˊ˃ ˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃
ː˃˔˅ˑˬ˃˕˃ˊ˃ˇ˃˚˃ǡˇˑˏ˃˛ːˋˑ˕˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ȋː˃˖˅ˑˊːˋˍˑ˕˅ˑː˃˛ˋˑ˕˔ˎ˖˚˃ˬȌ
˔˕˃˒˖˅˃˅ˑˍˑː˕˃ˍ˕˔ˑ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ː˃ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ˋ˔ˑːˈˆˑˆˋ˒˓ˈ˙ˋˊˋ˓˃
˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ ˊ˃ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓˔ˍ˃˕˃ ˓˃˄ˑ˕˃Ǥ ʗ˔˕ˑ ˕˃ˍ˃ǡ ˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ ˍ˃ˍˑ ː˃
˖˅ˑˊːˋˍˑ˕˕˃ˍ˃ˋː˃ˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ǡˏˑ˓˃ˇ˃˅˓˛ˋˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑ
ˏ˖ˈˇˑ˅ˈ˓ˈː˃Ǥ

ʙˑː˕˓ˑˎ˃ˋ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˅ˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑ˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑ˔ˈ˖˅ˈˊ˖˅˃
ʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˔ˈ ˖˅ˈˊ˖˅˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˊ˄ˋ˓ ː˃ ˓˃˄ˑ˕ˋ ˛˕ˑ
˔ˈ ˅˓˛˃˕ ˔ˑ ˙ˈˎ ˇ˃ ˔ˈ ˖˕˅˓ˇˋ ˇ˃ˎˋ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˒ˑ ˍ˅˃ː˕ˋ˕ˈ˕ˑ˕ ˋ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕
ˑˇˆˑ˅˃˓˃ ː˃ ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ ˍˑˋ ˔ˈ ː˃ˊː˃˚ˈːˋ ˅ˑ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥ ʑˑ
˔˒ˑˏˈː˃˕ˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓ǡ˔ˑ˒ˑ˔ˈ˄ː˃ˍˎ˃˖ˊ˖ˎ˃˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ˏˈ˔˕ˑ˕ˑǡ˅˓ˈˏˈ˕ˑ
38 Службен весник на Р.Македонија, број 45/02 Указ за прогласување на законот за
надворешно трговско работење, член 5, Форми на увоз и извоз.
155
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Во врска со извршената
постапка се составува
комисиски записник, што
го потпишува трочлената
комисија.
Записникот е основа на
купувачот-увозник за
испраќање на соодветна
рекламација до продавачот–
извозник, доколку се
константира дека последниов
не се придржувал кон
договорените услови.
156
ˋ ˏˈ˕ˑˇˋ˕ˈǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˮˈ ˔ˈ ˒˓ˋˏˈːˋ ˊ˃ ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˰ˈ
ː˃ ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃Ǥ ʞˑ ˒˓˃˅ˋˎˑǡ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚Ǧˋˊ˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˏˑ˓˃ ˇ˃ ˆˑ ˋˊ˅ˈ˔˕ˋ
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǧ˖˅ˑˊːˋˍˑ˕ ˊ˃ ˕ˑ˃ ˇˈˍ˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˔˕ˋˆː˃ˎ˃ ː˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ ˏˈ˔˕ˑǡ
˛˕ˑˈˑˇː˃˒˓ˈˇ˖˕˅˓ˇˈːˑˋˇˈˍ˃ˈ˒ˑˇˆˑ˕˅ˈː˃ˊ˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃Ǥ
ʙˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˬ˃ ˋˊ˅˓˛ˋ ˔˃ˏˋˑ˕ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚Ǧˋˊ˅ˑˊːˋˍ ˇˑˍˑˎˍ˖
˖ˉˋ˅˃ ˕˃ˍ˅˃ ˇˑ˅ˈ˓˄˃ ˍ˃ˬ ˍ˖˒˖˅˃˚ Ǧ˖˅ˑˊːˋˍǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˇˑˍˑˎˍ˖ ˋ˔˒ˑ˓˃˚˖˅˃
˔˕˃ːˇ˃˓ˋˊˋ˓˃ː˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
ʙ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǧ˖˅ˑˊːˋˍ ˇˑˎˉˈː ˈ ˇ˃ ː˃ˬ˃˅ˋ ˍˑˈ ˎˋ˙ˈǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˍˑˈ
˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˑ ˇ˓˖˛˕˅ˑǡ ˅˓ˊ ˑ˔ːˑ˅˃ ː˃ ːˈˆˑ˅ ː˃ˎˑˆ ˮˈ ˬ˃ ˋˊ˅˓˛ˋ
ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
ʞ˓ˋ ˒ˑˆˑˎˈˏˋ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍˋ ˋ ˅ˑ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˍˑˆ˃ ˔ˈ ˓˃˄ˑ˕ˋ ˊ˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃
ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˔ˑ ˒ˑˆˑˎˈˏ˃ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˒ˑ˚ː˖˅˃ ˔ˑ ˕ˑ˃
˛˕ˑ ː˃ ˍˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋ ː˃˚ˋː ˔ˈ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃ ˇ˃ˎˋ ˋˏ˃ ːˈˍ˃ˍ˅ˋ ˑ˛˕ˈ˕˖˅˃˰˃ ː˃
˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃Ǥ ʓˑˍˑˎˍ˖ ˑ˅˃˃ ˈ ˑ˛˕ˈ˕ˈː˃ǡ ˅ˑ ˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ ˑˇ ˍƒ˓˃ˍ˕ˈ˓ˑ˕ ː˃
˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˒˓ˈ˕˒ˑ˔˕˃˅ˋˇˈˍ˃ˋ˔ˑˇ˓ˉˋː˃˕˃˛˕ˑ˅ˑːˈ˃˔ˈː˃ˑˣ˃ˈ
ˑ˛˕ˈ˕ˈː˃Ǥʞˑ˒˓ˑ˅ˈ˓ˍ˃˕˃ː˃˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃˕˃ǡ˔ˈ˅˓˛ˋ˔˕˓˖˚ːˑ˔˒ˑ˓ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃
˅ˋ˔˕ˋː˔ˍ˃˕˃˔ˑ˔˕ˑˬ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ȋ˒ˑˍˑˎˋ˚ˋː˃ˋˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕Ȍ˔ˑˑː˃˃˔ˑ˔˕ˑˬ˄˃
˛˕ˑˈˊ˃˄ˈˎˈˉ˃ː˃˅ˑˇˑˍ˖ˏˈː˕ˋ˕ˈ˛˕ˑˬ˃˔ˎˈˇ˃˕Ǥʑˑ˅˓˔ˍ˃˔ˑˋˊ˅˓˛ˈː˃˕˃
˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃˔ˈ˔ˑ˔˕˃˅˖˅˃ˍˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋˊ˃˒ˋ˔ːˋˍǡ˛˕ˑˆˑ˒ˑ˕˒ˋ˛˖˅˃˕˓ˑ˚ˎˈː˃˕˃
ˍˑˏˋ˔ˋˬ˃Ǥʖ˃˒ˋ˔ːˋˍˑ˕ˈˑ˔ːˑ˅˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǧ˖˅ˑˊːˋˍˊ˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃˰ˈː˃˔ˑˑˇǦ
˅ˈ˕ː˃ ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃ ˇˑ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕Ȃˋˊ˅ˑˊːˋˍǡ ˇˑˍˑˎˍ˖ ˔ˈ ˍˑː˔˕˃ː˕ˋ˓˃
ˇˈˍ˃ ˒ˑ˔ˎˈˇːˋˑ˅ ːˈ ˔ˈ ˒˓ˋˇ˓ˉ˖˅˃ˎ ˍˑː ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋ˕ˈ ˖˔ˎˑ˅ˋǤ ʑˑˈˇːˑǡ
ː˃˅ˈˇˈːˋˑ˕ˊ˃˒ˋ˔ːˋˍˈˑ˔ːˑ˅˃ˊ˃ˋˊ˅ˈ˔˕˖˅˃˰ˈː˃ː˃ˇˎˈˉːˋ˕ˈ˙˃˓ˋː˃˓ːˋ˙ˋ
ˊ˃ˍˑː˔˕˃˕ˋ˓˃ː˃˕˃˔ˑ˔˕ˑˬ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑ˔ˈ˖˅ˈˊ˖˅˃Ǥʑˑ˕ˈˍˑ˕ː˃˓ˈ˃ˎˋǦ
ˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃˖˅ˑˊˑ˕ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˔˕ˑˍ˃ˏˑˉˈˇ˃ː˃˔˕˃ː˃˕ˋˊ˅ˈ˔ːˋˑ˕˔˕˃Ǧ
˒˖˅˃˰˃ ˅ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃ ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈ ˛˕ˑ ˔ˈ ˒˓ˈˇ˅ˋˇˈːˋ ˅ˑ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˔ˑ ˍˑˬ
ˈ ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃ː ˖˅ˑˊˑ˕Ǥ ʡˋˈ ˑ˕˔˕˃˒˖˅˃˰˃ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˔ˈ ˬ˃˅˃˕ ː˃ ˒ˎ˃ːˑ˕ ː˃
ˍˑˎˋ˚ˋː˃˕˃ˋˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˒˓ˈ˅ˑˊˑ˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˋ ˔ˎǤ ʓˑˍˑˎˍ˖ ˔˒ˑˏˈː˃˕ˋ˅ˈ ˑ˕˔˕˃˒˖˅˃˰˃ ˔ˈ ˑˇ ˕˃ˍˑ˅ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓
˛˕ˑːˈˏˑˉ˃˕ˇ˃˄ˋˇ˃˕˕ˑˎˈ˓ˋ˓˃ːˋǡˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˔ˈˑ˄˓˃ˮ˃ˇˑ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˔ˑ
˄˃˓˃˰ˈ ːˈˆˑ˅ˋ˕ˈ ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˰˃ ˇ˃ ˄ˋˇ˃˕ ˒ˑˇˏˋ˓ˈːˋǡ ˅ˑ ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕ ˔ˑ ˑː˃
˛˕ˑˈˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˑǤʡˑ˃ˑ˄˓˃ˮ˃˰ˈ˅ˑˍˑˈˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ǡ˒ˑˍ˓˃ˬˑ˄˓˃ˊˎˑˉˈːˋˈ˕ˑ
ˊ˃ ː˃˒˓˃˅ˈːˋ˕ˈ ˑ˕˔˕˃˒˖˅˃˰˃ǡ ˋ ˄ˈːˋ˗ˋˍ˃˙ˋˋ ː˃ˏ˃ˎ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˙ˈː˃˕˃ǡ
˔˕˃˅˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ː˃ ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈ ː˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˋ ˇ˓Ǥ ˒ˑ˒˖˔˕ˋ ˑˇ
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˈ˒ˑˊː˃˕ˑˍ˃ˍˑ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃Ǥ
ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃ǡ ˒ˑ ˒˓˃˅ˋˎˑ ˔ˈ ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃ ˒ˑ ˒ˋ˔ˏˈː ˒˃˕ ˋ ˒˓ˈ˒ˑ˓˃˚˃ːˑ
˒ˑ˓˃ˇˋˋ˕ːˑ˔˕ǡˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ˔ˑˑ˒˛˕ˈː˃ˋ˒ˑ˕ˈˎˈ˗ˑːǡːˑ˅ˑ˔ˈˍˑˬ˔ˎ˖˚˃ˬ
˕˓ˈ˄˃ˋ˒ˋ˔ˏˈːˑˇ˃˄ˋˇˈ˒ˑ˕˅˓ˇˈː˃Ǥ
ʞˑ˔˕˃˒ˍ˃˕˃ ː˃ ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˋ ːˈˬˊˋː˃˕˃ ˔ˑˇ˓ˉˋː˃ ˔ˈ ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕
ˑˇ˔ˎ˖˚˃ˬˇˑ˔ˎ˖˚˃ˬǤʠˑˑˆˎˈˇː˃˕ˑ˃ǡːˈˏˑˉˈˇ˃˔ˈˇ˃ˇˈˈˇˋː˔˕˅ˈː˖˓ːˈˍˊ˃
˕ˑ˃ˍ˃ˍˑ˄ˋ˕˓ˈ˄˃ˎˑˇ˃˔ˈ˅˓˛ˋ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃ˋ˛˕ˑ˔ˈ˄ˋ˕˓ˈ˄˃ˎˑˇ˃˄ˋˇˈ
ˑ˒˗˃˕ˈːˑ˅ˑːˈ˃Ǥʠˈ˒˃ˍǡˏˑˉˈˇ˃˔ˈˍ˃ˉˈˇˈˍ˃ˈˑ˔ːˑ˅ˈː˒˓ˋː˙ˋ˒ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕
ˇ˃ ˒˓ˋ˔˕˃˒ˋ ˍˑː ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃ǡ ˔˃ˏˑ ˅ˑ ˔ˎ˖˚˃ˬ ˃ˍˑ ˓˃ˊˎˋˍˋ˕ˈ ː˃˅ˋ˔˕ˋː˃
ˊː˃˚˃˕ ˊ˃˄ˈˎˈˉˋ˕ˈˎːˑ ˑ˕˔˕˃˒˖˅˃˰ˈ ˅ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋ˕ˈ ˖˔ˎˑ˅ˋ ˒ˑ
ˑˇːˑ˔ː˃ˍˑˎˋ˚ˋː˃˕˃ǡˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ˋˇ˓˖ˆˋ˖˔ˎˑ˅ˋː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃
˔˕ˑˍ˃Ǥʝˇ˔˅ˑˬ˃˔˕˓˃ː˃ǡ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˔ˈˍˑˆ˃˛˕˓ˈ˄˃ˇ˃˕˓ˆːˈˑˇ˒˓ˋː˙ˋ˒ˑ˕
ˇˈˍ˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˔ˈˍˑˆ˃˛ˋˏ˃˒˓˃˅ˑˋ˅ˑˇ˖˘ˑ˕ː˃˕ˑˬ˒˓ˋː˙ˋ˒ˇ˃ˑˇˆˑ˅ˑ˓ˋ
ː˃ ˄˃˓˃˰˃˕˃ ː˃ ˇˑ˔˕˃˅˖˅˃˚ˑ˕ ː˃ ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃Ǥ ʜ˃˕˃ˏˑ˛ˈː ˒˓ˋː˙ˋ˒ ˅ˑ
˅˓˔ˍ˃ ˔ˑ ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˋ˕ˈ ˈ ːˈˑ˒˘ˑˇːˑ˔˕˃ ː˃ ˔ˈˍˑˬ˃ ˇˑ˔˕˃˅ˈː˃ ˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃
ˇ˃ ˄ˋˇˈ ˈ˅ˋˇˈː˕ˋ˓˃ː˃ǡ ˕˃˃ ˈ˅ˋˇˈː˙ˋˬ˃ ˋˏ˃ ˆˑˎˈˏˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈ ˒ˑ ˑˇːˑ˔ ː˃
 УВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 8
˃ː˃ˎˋˊˋ˓˃˰ˈ˕ˑː˃˔ˑ˒˔˕˅ˈː˃˕˃˓˃˄ˑ˕˃ǡˍ˃ˍˑˋ˒ˑˑˇːˑ˔ː˃˃ː˃ˎˋˊˋ˓˃˰ˈ˕ˑ  Постапката што ја
ː˃ˑˇːˑ˔ˋ˕ˈː˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕˔ˑˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˅ˑ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕Ǥ спроведуваат царинските
органи врз стоката кога таа ќе
премине царинската граница
ʢ˅ˑˊːˑ˙˃˓ˋːˈ˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ се нарекува царинска
постапка.

ʜ˃˙ˋˑː˃ˎːˋ˕ˈ˅ˎ˃˔˕ˋ˔ˑ˙ˈˎˇ˃ˆˑˊ˃˛˕ˋ˕˃˕ˇˑˏ˃˛ːˑ˕ˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˅ˑ˓˃ˏˍˋ
ː˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˕ˈ ˓ˈˎ˃˙ˋˋ ˛˕ˑ ˕˃˃ ˊˈˏˬ˃ ˆˋ ˋˏ˃ ˅ˑ˔˒ˑ˔˕˃˅ˈːˑǡ
 Царинска постапка се состои
˒˓ˋˏˈː˖˅˃ː˃ˬ˓˃ˊˎˋ˚ːˋˋː˔˕˓˖ˏˈː˕ˋː˃ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑ˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃Ǥ од следниве фази:
ʜ˃˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈ˔ˈˏːˑˆ˖ˏˈ˓ˍˋˋˋː˔˕˓˖ˏˈː˕ˋˍˑˋˏˑˉ˃˕ˇ˃˔ˈ˒˓ˋˏˈː˃˕Ǥ͵ͻ
- поднесување на ЕЦД
ʞˑˇ˖˅ˑˊːˑ˙˃˓ˋːˈ˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃˃˕˓˃˄ˑ˕ˋ˕ˈ˛˕ˑˏˑ˓˃˃˕ (Единствен царински
ˇ˃ˆˋˋˊ˅˓˛˃˕˔˖˄ˬˈˍ˕ˋ˕ˈǡ˛˕ˑˬ˃˖˅ˈˊ˖˅˃˃˕˔˕ˑˍ˃˕˃ˍ˃ˬ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈˑ˓ˆ˃ːˋǡ документ) за увоз;
ˊ˃ˇ˃ˏˑˉ˃˕˔ˎˑ˄ˑˇːˑˇ˃˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˃˕˔ˑˑ˙˃˓ˋːˈ˕˃˕˃˔˕ˑˍ˃Ǥ - преглед на стоката што се
ʞˑ˔˕˃˒ˍ˃˕˃ ˛˕ˑ ˬ˃ ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˃˕ ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ ˑ˓ˆ˃ːˋǡ ˅˓ˊ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˍˑˆ˃ увезува;
˕˃˃ˮˈˬ˃˒˓ˈˏˋːˈ˙˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃ˆ˓˃ːˋ˙˃˔ˈː˃˓ˈˍ˖˅˃˙˃˓ˋː˔ˍ˃˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃Ǥ - пресметување и наплата на
царина.
ʜ˃˅ˈˇˈː˃˕˃˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃˔ˈ˔ˑ˔˕ˑˋˑˇ˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˗˃ˊˋǣ

 ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃˰ˈː˃ʔʥʓȋʔˇˋː˔˕˅ˈː˙˃˓ˋː˔ˍˋˇˑˍ˖ˏˈː˕Ȍˊ˃˖˅ˑˊǢ
 ˒˓ˈˆˎˈˇː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑ˔ˈ˖˅ˈˊ˖˅˃Ǣ
 ˒˓ˈ˔ˏˈ˕˖˅˃˰ˈˋː˃˒ˎ˃˕˃ː˃˙˃˓ˋː˃Ǣ
ʥ˃˓ˋːˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˏˑˉˈ ˇ˃ ˄ˋˇˈ ː˃ ˆ˓˃ːˋ˚ːˋ˕ˈ ˙˃˓ˋː˔ˍˋ
˒˓ˈˏˋːˋ ˋˎˋ ˅ˑ ˙˃˓ˋː˃ːˋ˙ˋ˕ˈ ˅ˑ ˊˈˏˬ˃˕˃Ǥ ʛˈ˔˕ˑ˕ˑ ː˃ ˙˃˓ˋːˈ˰ˈ˕ˑ ˏˑ˓˃
ˊ˃ˇˑˎˉˋ˕ˈˎːˑˇ˃˄ˋˇˈː˃˅ˈˇˈːˑ˅ˑˇˋ˔˒ˑˊˋ˙ˋˬ˃˕˃ː˃˛˒ˈˇˋ˕ˈ˓ˑ˕ǤͶͲ
ʥ˃˓ˋːˋ˕ˈ˒˓ˈˇ˔˕˃˅˖˅˃˃˕ˋː˔˕˓˖ˏˈː˕ː˃ˊ˃˛˕ˋ˕ː˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃˔ˑˍˑˬ˔ˈ
˅ˎˋˬ˃ˈː˃˙ˈːˋ˕ˈː˃˖˅ˑˊːˋ˕ˈˇˑ˄˓˃ˋ˖˔ˎ˖ˆˋǤͶͳ
ʥ˃˓ˋːˋ˕ˈ ˔ˈ ˈˇˈː ˅ˋˇ ː˃ ˇ˃ːˑˍ ˍˑˬ ˔ˈ ˒ˎ˃ˮ˃ ː˃ ˖˅ˈˊˈːˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ
˒˓ˋ˛˕ˑ˙˃˓ˋː˃˕˃˔ˈ˒˓ˈ˔ˏˈ˕˖˅˃ˍ˃ˍˑ˒˓ˑ˙ˈː˕ˑˇ˙ˈː˃˕˃ː˃˖˅ˑˊːˋˑ˕ˋˎˋ
˒˃ˍ˒˓ˈˇ˔˕˃˅˖˅˃ˇ˃ːˑˍ˅ˑ˃˒˔ˑˎ˖˕ˈːˋˊːˑ˔ː˃˙ˈː˃˕˃ː˃˖˅ˑˊːˋˑ˕˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǤ
ʠ˒ˑ˓ˈˇ˕ˑ˃ǡ˔ˑ˙˃˓ˋːˋ˕ˈ˔ˈ˅ˎˋˬ˃ˈ˅˓ˊ˙ˈː˃˕˃ː˃˖˅ˑˊːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˍˑˋˊ˃
ˋˊːˑ˔ˑ˕ː˃˙˃˓ˋː˃˕˃˔˕˃ː˖˅˃˃˕˒ˑ˔ˍ˃˒ˋ˅ˑˑˇːˑ˔ː˃ˇˑˏ˃˛ːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ
ʜ˃˕ˑˬː˃˚ˋːǡ˔˕˓˃ː˔ˍˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˔ˈˇˋ˔ˍ˓ˋˏˋːˋ˓˃˃˕˕ǤˈǤ˔ˈ˔˕˃˅˃˃˕˅ˑ
ːˈ˒ˑ˅ˑˎː˃˒ˑˎˑˉ˄˃˅ˑˑˇːˑ˔ː˃ˇˑˏ˃˛ːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤͶʹ
ʥ˃˓ˋː˔ˍˋ˕ˈ ˋː˔˕˓˖ˏˈː˕ˋ ˔ˈ ˑ˔ːˑ˅ːˋˑ˕ ˋ ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˖˅˃ː
ˋː˔˕˓˖ˏˈː˕ ˊ˃ ˊ˃˛˕ˋ˕˃ ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅˃Ǥ ʥ˃˓ˋːˋ˕ˈ ˔ˈ
ˇˈ˗ˋːˋ˓˃ːˋ ˍ˃ˍˑ ˬ˃˅ːˋ ˇ˃˅˃˚ˍˋ ˛˕ˑ ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ ˆˋ ː˃˒ˎ˃ˮ˃ ˒˓ˋ ˖˅ˑˊ ː˃
˔˕ˑˍˋ ˅ˑ ˊˈˏˬ˃˕˃ ˊ˃˓˃ˇˋ ˊ˃˛˕ˋ˕˃ ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˑ˕ˑ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡ ˃ ˔ˑ ˕ˑ˃ ˋ
˒ˑ˕˕ˋˍː˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˏ˃˛ːˋˑ˕ˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ˓˃˔˕ˋ˓˃ˊ˅ˑˬǤͶ͵
ʢ˅ˑˊːˋ ˙˃˓ˋːˋ ˔ˈ ˙˃˓ˋːˋ ˛˕ˑ ˔ˈ ː˃˒ˎ˃ˮ˃˃˕ ˒˓ˋ ˖˅ˑˊ ː˃ ˔˕ˑˍˋ˕ˈ ˅ˑ
˙˃˓ˋː˔ˍˑ˕ˑ˒ˑˇ˓˃˚ˬˈǤͶͶ
ʡ˃˓ˋ˗ˋǤʥ˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃˓ˋ˗˃ˈˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋˊːˑ˔ː˃ˇ˃˅˃˚ˍ˃˒ˑˈˇˈˋːˈ˚ː˃
ˏˈ˓ˍ˃ͶͷǤʡ˃˓ˋ˗˃ˈ˙˃˓ˋː˃ˋˎˋˇ˃ːˑˍː˃˖˅ˑˊˑ˕Ǥʢ˅ˑˊːˋ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˕˃˓ˋ˗ˋ
˔ˈˑːˋˈ˔˒ˑ˓ˈˇˍˑˋ˔ˈː˃˒ˎ˃˕˖˅˃˖˅ˑˊː˃˕˃˙˃˓ˋː˃ǡ˕ǤˈǤ˙˃˓ˋː˃ː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈ
39 Темјановски Р., Применета економија,Европски универзитет, Скопје, 2008, стр. 230.
40 Николовски А., Плавшиќ С., Чакмакова К., Теменугова О., Како најбргу да ги решите
дилемите во надворешно-трговското работење, Скопје, 1993.
41 Различни автори, Меѓународна трговија, Скопје, 2003, стр. 7 и 8.
42 Различни автори, Меѓународна трговија, Скопје, 2003, стр. 7 и 8.
43 Темјановски Р., Применета економија,Европски универзитет, Скопје, 2008, стр. 230.
44 Кикеркова И.: Надворешна трговија, Економски факултет, Скопје, 2000, стр. 116.
45 Службен весник на Република Македонија, број 39, 2005.
157
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Има два основни вида тарифи. Приходни
тарифи се како начин да се соберат пари. Како
и данокот на промет, така и тие се ниски и не
се во зависност од цената на еден производ.
Ако приходните тарифи се поставени прем-
ногу високо, тие ги обесхрабруваат купува-
чите и не собираат приход за државата. До
1910 год. Приходните тарифи беа главниот
извор на приход за владата на САД. Заш-
титните тарифи се наплаќаат, за да ја
заштитат домашната индустрија од странска
конкуренција, повеќе отколку за да се соберат
пари. Тие ги обесхрабруваат купувачите,
со тоа што странскиот производ го прават
поскап од сличен производ произведен во
домашната земја.

Увозни царински тарифи ˍˑˋ˔ˈ˖˅ˈˊ˖˅˃˃˕˅ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ˙˃˓ˋː˔ˍˑ˒ˑˇ˓˃˚ˬˈː˃ːˈˍˑˬ˃ˊˈˏˬ˃Ǥʓˈːˈ˔ǡ

се оние, според кои се
наплатува увозната царина.
Рестрикциите на бројот на
одредени стоки од странство
што можат да влезат во
земјата се нарекуваат квоти.
Извозни субвенции -
плаќањето од страна на една
земја на нејзините извозници
со што им овозможува да ги
продадат своите производи
во други земји по пониска
цена отколку што би можеле
да ги продадат дома.
˅ˑ ˔˅ˈ˕ˑ˕ ˔ˈ ˓ˈ˚ˋ˔ˋ ˈˇˋː˔˕˅ˈː ˅ˋˇ ː˃ ˙˃˓ˋː˔ˍˋ ˕˃˓ˋ˗ˋ ˍˑˬ ˒˓˃ˍ˕ˋ˚ːˑ
˒ˑ˔˕ˑˋ ˋ ˔ˈ ˒˓ˋˏˈː˖˅˃ ˋ ˍˑˆ˃ ˔ˈ ˊ˄ˑ˓˖˅˃ ˊ˃ ˒ˑˋˏˑ˕ ˙˃˓ˋː˔ˍˋ ˕˃˓ˋ˗ˋ ˔ˈ
ˏˋ˔ˎˋ ː˃ ˖˅ˑˊːˋ˕ˈǤ ʜ˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ˑ˅ˋˈ ˕˃˓ˋ˗ˋ ˔ˈ ˑ˒˛˕ˋ ˛˕ˑ ˊː˃˚ˋ ˒ˑ ːˋ˅ ˔ˈ
˅˓˛ˋː˃˒ˎ˃˕˃ː˃˙ˈˎˑˍ˖˒ː˃˕˃˔˕ˑˍ˃ˍˑˬ˃˔ˈ˖˅ˈˊ˖˅˃˅ˑˑˇ˓ˈˇˈːˑ˙˃˓ˋː˔ˍˑ
˒ˑˇ˓˃˚ˬˈˋˑˇ˔ˋ˕ˈ˖˅ˑˊːˋ˙ˋǤ
ʙ˅ˑ˕ˋǤ ʟˈ˔˕˓ˋˍ˙ˋˋ˕ˈ ː˃ ˄˓ˑˬˑ˕ ː˃ ˑˇ˓ˈˇˈːˋ ˔˕ˑˍˋ ˑˇ ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑ ˛˕ˑ
ˏˑˉ˃˕ˇ˃˅ˎˈˊ˃˕˅ˑˊˈˏˬ˃˕˃˔ˈː˃˓ˈˍ˖˅˃˃˕ˍ˅ˑ˕ˋǤʙ˃ˍˑˋˊ˃˛˕ˋ˕ːˋ˕ˈ˕˃˓ˋ˗ˋǡ
˕˃ˍ˃ ˋ ˍ˅ˑ˕ˋ˕ˈ ˆˑ ˑˆ˓˃ːˋ˚˖˅˃˃˕ ˋˊːˑ˔ˑ˕ ː˃ ˔˕˓˃ː˔ˍˋ˕ˈ ˍˑːˍ˖˓ˈː˙ˋˬ˃ǡ ˔ˑ
ˍˑˬ˃ˏˑ˓˃ˇ˃˔ˈ˔ˑˑ˚ˋˈˇː˃ˋːˇ˖˔˕˓ˋˬ˃Ǥʠˑ˓ˈ˔˕˓ˋˍ˕ˋ˓˃˰ˈː˃˖˅ˑˊˑ˕ǡˍ˅ˑ˕ˋ˕ˈ
ˬ˃ ː˃ˏ˃ˎ˖˅˃˃˕ ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ ː˃ ˑˇ˓ˈˇˈːˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ː˃ ˇˑˏ˃˛ːˋ˕ˈ ˒˃ˊ˃˓ˋ ˋ
˒˓ˈˇˋˊ˅ˋˍ˖˅˃˃˕˒ˑ˓˃˔˕ː˃ːˋ˅ːˋ˕ˈ˙ˈːˋǤ
ʗˊ˅ˑˊːˋ˔˖˄˅ˈː˙ˋˋǦ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈ˕ˑˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃ˈˇː˃ˊˈˏˬ˃ː˃ːˈˬˊˋːˋ˕ˈ
ˋˊ˅ˑˊːˋ˙ˋǡ ˔ˑ ˛˕ˑ ˋˏ ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ ˇ˃ ˆˋ ˒˓ˑˇ˃ˇ˃˕ ˔˅ˑˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˅ˑ
ˇ˓˖ˆˋˊˈˏˬˋ˒ˑ˒ˑːˋ˔ˍ˃˙ˈː˃ˑ˕ˍˑˎˍ˖˛˕ˑ˄ˋˏˑˉˈˎˈˇ˃ˆˋ˒˓ˑˇ˃ˇ˃˕ˇˑˏ˃Ǥ
ʓˑˇˈˍ˃ ˋˊ˅ˑˊːˋ˕ˈ ˔˖˄˅ˈː˙ˋˋ ˔ˈ ˊ˃ˍˑː˔ˍˋǡ ˇ˃ˏ˒ˋːˆˑ˕ ˚ˈ˔˕ˑ ˈ ːˈˎˈˆ˃ˎˈːǤ
ʡˑˬː˃˔˕˃ː˖˅˃ˍˑˆ˃ˋˊ˅ˑˊːˋ˙ˋ˕ˈˮˈˑˇˎ˖˚˃˕ˋːˇˋ˅ˋˇ˖˃ˎːˑˇ˃ˆˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˃˕
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ˅ˑ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑˊ˃˒ˑːˋ˔ˍ˃˙ˈː˃Ǥ

Taб. 4 Вредност на извозот, увозот и надворешно-трговското учество на Р. М. со

Косово во период 2005/2006

ТРГОВСКА РАЗМЕНА
РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА - КОСОВО
година 2005 година 2006 година
износ % учество Износ % учество
во размена во размена
Извоз на Р 220.148 18 257.754 19,7
Македонија
Увоз на Р 10.828 19,2 9.734 8,8
Македонија
Вкупно 230.976 267.488
Суфицит/ +209.320 +248.020
Дефицит
Вкупно 56.283 110.774
Косовски увоз
* Извор: Државен Завод за статистика на Р.М.
158

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ
АКЦИЗИ
ПОИМ ЗА АКЦИЗИТЕ
Акцизите претставуваат посебен вид на данок
на промет, кои се наплатуваат од прометот
на определени специфични производи како
што се: нафтените деривати, алкохолните
пијалоци, тутунските производи, некои
луксузни производи, патнички автомобили,
кафе и др.
Како специфичен и доста значаен буџетски
приход, акцизите се составен дел на совре-
мените даночни системи и нивната висина
за поединечни производи е различна во за-
висност од тоа дали некој производ во одре-
дена земја се произведува или не, односно
дали неговото производство е од витално
значење за таа земја. Така, на пример, во
земјите каде што виното е значаен производ
кој се извезува, акцизата на виното е
минимална или воопшто не постои.
Во секој случај како и данокот на промет или
ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ
Промовирање на економската соработка
Специјализацијата и трговијата им овоз-
можуваат на земјите да имаат повеќе стоки
и услуги отколку што произведуваат сами.
Тарифите и другите трговски бариери ја
ограничуваат користа од специјализацијата и
размената. Согледувајќи ги овие два фактора,
повеќето нации се обидуваат меѓународната
трговија да ја промовираат преку создавање
асоцијации за слободна царина и царински
унии.
Асоцијација на слободна царина (АСЦ) е
договор меѓу земјите заради отстранување на
трговските бариери меѓу нив. Земјите-членки
остануваат слободни во тоа да задржат, кои
било од бариерите што ќе ги одберат спрема
УВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 8
данокот на додадена вредност, акцизата се
наплатува и при увоз на производите, што
во содејство со останатите инструменти, ца-
рината пред сè, делува ограничувачки на
увозот.
Меѓутоа, основната функција на акцизите
останува чисто фискална и затоа нивните
стапки обично се многу високи, што на долг
временски период можат да имаат негативни
реперкусии кои се манифестираат преку
обидите на нелегален начин да се избегне
плаќањето на акцизите, криумчарење и
шверц на акцизните производи и сл.
Од тие причини чест е случајот за определени
производи да се намали вистината на
стапката по која се наплатува акцизата
за определен производ, со цел да се
нормализира прометот со тој производ,да се
елиминира шверцот и во крајна линија да се
зголемат буџетските приходи на државата.
земјите што не се членки . Најпозната од нив е
Европската асоцијација за слободна трговија
(ЕФТА), чии членки ги вклучуваат: Австрија,
Финска, Исланд, Норвешка, Швајцарија и
Шведска. Поради тоа, американските стоки
се предмет на различни тарифи, кога се
извезуваат во земјите на ЕФТА.
Царинската унија, исто така, промовира
слободна трговија меѓу нејзините членки,
но наметнува заедничка тарифа за земјите
што не се членки. Така за американските
стоки се наплаќаат идентични тарифи
кога се доставуваат во Франција, Белгија
или Германија. Овие земји и припаѓаат на
Европската заедница (ЕЗ) или заеднички
пазар, најпознат меѓу царинските унии во
светот. продолжува>>>
159
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Завршни увозни работи
Ликвидарање на обврските кон извозникот
и кон другите учесници во увозната работа
Обврските кон извозникот и кон другите
учесници во извозната работа увозникот
ги ликвидира со тоа што на сите нив им
исплатува соодветен износ во пари. Се
работи за надомест за испорака на стока од
страна на извозникот, како и за надомест
за извршени услуги од други учесници во
односната извозна работа.
Исплатата на извозникот се врши по приемот
на фактурата. Иста е постапката на исплата и
кон другите учесници во увозната работа.
Од своја страна, за да има увид во напра-
вените трошоци, и самиот увозник мора да
направи своја калкулација на трошоците што
ги имал во врска со увозната работа. Таквата
калкулација му овозможува да оцени дали
бараниот износ од страна на извозникот, како
и од другите учесници во увозната работа е
реален или не. Калкулацијата на увозната
работа во себе да ги содржи: општите податоци
за увозна работа, трошоците направени
во странство (возарина, осигурување на
стоката, трошоци за посебно пакување на
стоката и сл.) трошоци направени во земјата
(царински трошоци, шпедитерски трошоци,
% провизија на увозникот и сл.)
Ликвидирање и чување на предметот во
врска со увозот
По извршувањето на сите активности во врска
со односната увозна работа се пристапува
кон ликвидирање на предметот во врска со
односната работа. Ликвидираниот предмет
се доставува до архивата за регистрација и
чување. Целата постапка на ликвидација се
врши на начин кој е идентичен на постапката
што се применува при ликвидација и чување
на предметот што се однесува за соодветна
увозна работа.

ПРОВЕРЕТЕ ГО ВАШЕТО ЗНАЕЊЕ

1. Што се подразбира под увозно
работење?
2. Кои видови на увозно работење ги
разликуваш?
3. Која е неопходна појдовна активност при
вршењето на каква било увозна работа?
4. На кои начини може да се воспостави
контакт со соодветниот извозник?
5. Зошто се јавува потреба од
определување на увозен статус на
стоката?
6. Која е улогата на шпедитерот во текот на
вршењето на увозните работи?
7. Зошто се јавува потреба од контрола на
увозната работа?
8. Што е рекламација?
9. Што се подразбира под увозно царинење
на стоката?
10. Што е тарифа?

160
 УВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 8

КВИЗ
1. Набавка или внесување на стока
од странство во определена земја,
претставува:
а) извоз
б) увоз
в) транзит
2. Кога се работи за увоз на услуги станува
збор за:
а) видлив увоз
б) невидлив увоз
3. Истражувањето на пазарот на земјите
од кои определен купувач-увозник има
намера да набави определена стока
(услуга), претставува:
а) завршна увозна работа
б) подготвителна увозна работа
4. Врз основа на анализата на сознанијата
добиени по пат на истражување
на пазарот на земјите извознички,
увозникот се ориентира кон:
а) воспоставување контакт со соодветен
извозник
б) воспоставување контакт со соодветен
увозник
5. Наброј ги видовите режими на стока која
се увезува:
а) ______________
б) ______________
в) ______________
6. Со пишување на соодветниот број
пред увозните работи подредете ги
редоследно подготвителните извозни
работи:
____Воспоставување контакт со
соодветен извозник
____Определување на увозен статус на
стоката
____Водење трговски преговори
____Истражување на пазарот на земјите
извознички.
7. Налогот што шпедитерот го добива од
извозникот т.е. увозникот, се нарекува:
а) Единствен царински документ
б) диспозиција
8. При споредување на вистинската
состојба на стоката со онаа состојба што
е забележана во документите што ја
следат, се составува:
а) комисиски записник
б) рекламација
9. Наброј ги фазите на царинската
постапка:
а) ______________
б) ______________
в) ______________
10. Царина или данок на увозот претставува:
а) тарифа
б) квота
в) субвенција
11. Рестрикции на бројот на одредени стоки
од странство што можат да влезат во
земјата се нарекуваат:
а) квоти
б) тарифи
в) дампинг
12. Плаќањето од страна на една земја
на нејзините извозници, со што им
се овозможува да ги продадат своите
производи во други земји по пониска
цена, отколку би можеле да се продадат
дома:
а) извозна субвенција
б) квота
13. Кога извозниците индивидуално
ги продаваат своите производи во
странство за пониска цена е:
а) дампинг
б) квота

161
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

КВИЗ продолжува
14. Исплатата на извозникот се врши по
прием на:
а) фактура
б) диспозиција
в) царинска фактура
15. Наведи ги завршните увозни работи:
а) ________________________________
б) ________________________________

162

РЕЗИМЕ
Под увозно работење се подразбира набавка,
т.е. внесување на стоки од странство во опре-
делена земја.
Под увоз може да се смета преминот на
стоката од странскиот стоковен промет во сто-
ковниот промет на домашната земја врз основа
на стоковни трансакции помеѓу странските и
домашните резиденти.
Увозното работење можеме да го дефи-
нираме како: видлив и невидлив увоз, посреден
и непосреден увоз. Во случај на видлив увоз
се работи само за набавка на стоки, а ако се
работи за набавка на услуги станува збор за
невидлив увоз. Увозот може да се врши со
директна трансакција помеѓу резидентите од
две или повеќе земји (непосреден увоз) или со
учество на одреден посредник (посреден увоз).
Увозното работење има големо значење за
секоја земја, тој е составен дел на размената што
земјата ја врши со странство, со што доаѓа до
развиток на меѓународните економски односи.
Преку увозот се внесуваат добра и услуги за
задоволување на потребите на репродукцијата
и потребите на широката потрошувачка, се
внесуваат најсовремените странски искуства и
достигнувања во техниката и технологијата итн.
Техниката на увозното работење опфаќа
извршување на бројни и разновидни работи.
Аналогно на систематизацијата што е пре-
зентирана кај извозното работење и кај
увозот, споменатите работи можат да се
систематизираат на следниов начин: работи
што му претходат на склучувањето на купопро-
дажниот договор; склучување на купопродажен
договор, работи што треба да се извршат пред
УВОЗНО РАБОТЕЊЕ ТЕМА 8
стапување на купопродажниот договор на сила;
оперативни увозни работи и завршни увозни
работи.
Увозот во нашата земја е нечиј друг извоз.
Луѓето од една нација заработуваат пари за да
увезат (и имаат полза од размената) само затоа
што луѓето во другите земји го купуваат она што
тие го извезуваат.
Ова не значи дека увозот секогаш мора да е
еднаков на извозот. Тоа значи дека трговијата
е двонасочна, поради тоа што увозот и извозот
генерално зависат еден од друг.
Контролата на стоката што се увезува
претставува збир на работи што се вршат со
цел да се утврди дали стоката по квантитетот
и квалитетот одговара на условите кои се
назначени во купопродажниот договор. Во
споменатиот договор, со посебна клаузула
се определува местото, времето и методите,
односно постапката што ќе се примени за
спроведување на контролата. По правило,
продавачот-извозникот мора да го извести
купувачот-увозник за тоа дека стоката стигнала
на определено место, што е однапред утврдено
и дека е подготвена за контрола.
Специјализацијата и трговијата им овоз-
можуваат на земјите да имаат повеќе стоки и
услуги отколку што произведуваат сами. Тари-
фите и другите трговски бариери ја ограни-
чуваат користа од специјализацијата и разме-
ната. Согледувајќи ги овие два фактора, по-
веќето нации се обидуваат меѓународната трго-
вија да ја промовираат преку создавање асо-
цијации за слободна царина и царински унии.
163
РАБОТЕЊЕ НА
МЕЃУНАРОДНИ
ОРГАНИЗИРАНИ
ПАЗАРИ
9
ТЕМА
ʠˑˋˊ˖˚˖˅˃˰ˈː˃˕ˈˏ˃˕˃Ƿʟ˃˄ˑ˕ˈ˰ˈː˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˋ˒˃ˊ˃˓ˋDz
˖˚ˈːˋ˙ˋ˕ˈˮˈ˔ˈˊˇˑ˄ˋˬ˃˕˔ˑ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋ˕ˈˊː˃ˈ˰˃ǣ

 ˇ˃ˆˑˑ˄ˬ˃˔ː˖˅˃ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃˔˃ˈˏˋ˕ˈǢ
 ˇ˃ˆˋ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˅ˋˇˑ˅ˋ˕ˈ˔˃ˈˏˋǢ
 ˇ˃ˬ˃ˑ˒ˋ˛˖˅˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˔˃ˈˏˋ˕ˈǢ
 ˇ˃ˆˑˑ˄ˬ˃˔ː˖˅˃ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃˃˖ˍ˙ˋˋ˕ˈǢ
 ˇ˃ˆˋ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˅ˋˇˑ˅ˋ˕ˈ˃˖ˍ˙ˋˋǢ
 ˇ˃ˬ˃ˑ˒ˋ˛˖˅˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˃˖ˍ˙ˋˋ˕ˈǢ
 ˇ˃ˆˑˑ˄ˬ˃˔ː˖˅˃ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃˄ˈ˓ˊˋ˕ˈǢ
 ˇ˃ˆˋ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˅ˋˇˑ˅ˋ˕ˈ˄ˈ˓ˊˋǢ
 ˇ˃ˬ˃ˑ˒ˋ˛˖˅˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˄ˈ˓ˊˋ˕ˈǢ

Потсети се:
Видови на продажба.
Продажба преку видови организирани пазари.

165
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Граф. 26 Посебни форми на трговија- видови организирани пазари

Организирани пазари

Саеми Аукции Берзи

Илустрација 83: Саем
ʠ˃ˈˏˋǦ˔˖˛˕ˋː˃ǡˊː˃˚ˈ˰ˈˋ˅ˋˇˑ˅ˋ
ʡ˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃˔ˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃ˑˇˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˇˈˬːˑ˔˕ˋ˔ˑˏːˑˆ˖ˑ˔ˑ˄ˈːˑ˔˕ˋǡ
ˍˑˋ˒˓ˑˋˊˎˈˆ˖˅˃˃˕ˑˇˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˑ˕ː˃ːˈˬˊˋː˃˕˃˗˖ːˍ˙ˋˬ˃˅ˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑǤ
ʡˋˈˑ˔ˑ˄ˈːˑˇˑ˃ˣ˃˃˕ˇˑˋˊ˓˃ˊ˅ˑː˃˚ˋːˑ˕ǡ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˕˃ˋˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑːˋ˕ˈ
˗ˑ˓ˏˋː˃˅˓˛ˈ˰ˈ˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃ˇˈˬːˑ˔˕ǡ˒˃˓˃ˊ˅ˑˬˑ˕ː˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ˈ˒˓ˑ˔ˎˈˇˈː
ˋ˔ˑ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ˈː˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˃˒˃˓˃˕ˋ˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃˕ˈ˘ːˋˍ˃Ǥ
ʞ˃ˊ˃˓ˑ˕ˏˑˉˈˇ˃˔ˈˇˈ˗ˋːˋ˓˃ˍ˃ˍˑˏˈ˔˕ˑˍ˃ˇˈ˔ˈ˔˓ˈˮ˃˅˃˃˕˒ˑː˖ˇ˃˕˃
ˋ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃ː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈˑˇˑˇ˓ˈˇˈːˑ˒ˑ˛ˋ˓ˑˍˑˋˎˋ˒ˑ˕ˈ˔ːˑ˒ˑˇ˓˃˚ˬˈǤ
ʞˑ˔ˈ˄ːˋ˗ˑ˓ˏˋː˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˔ˈ˔˃ˈˏˋ˕ˈǡ˃˖ˍ˙ˋˋ˕ˈˋ˄ˈ˓ˊˋ˕ˈǤ
ʠ˃ˈˏ˔ˍˋˑ˕ ː˃˚ˋː ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˒ˑ˕ˈˍː˖˅˃ ˑˇ ˇ˃ˏːˋː˃Ǥ ʓˈːˈ˛ːˋ˕ˈ
˔˃ˈˏˋ ˅ˑˇ˃˕ ˒ˑ˕ˈˍˎˑ ˑˇ ˑːˋˈ ˔˃ˈˏˋ ˍˑˋ ˅ˈˮˈ ˅ˑ ˓˃ːˋˑ˕ ˔˓ˈˇˈː ˅ˈˍ ˔ˈ
ˑˇ˓ˉ˖˅˃ˎˈ ˅ˑ ˅˓ˈˏˈ ː˃ ˓ˈˎˋˆˋˑˊːˋ ˒˓˃ˊːˋ˙ˋǡ ˆˎ˃˅ːˑ ː˃ ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˋ ˑˍˑˎ˖
˓ˈˎˋˆˋˑˊːˋ ˑ˄ˬˈˍ˕ˋ ȋː˃ ˒˓ˋˏˈ˓ ˑˍˑˎ˖ ˏ˃ː˃˔˕ˋ˓ˋ˕ˈȌǤ ʖ˃ ˅˓ˈˏˈ˕˓˃ˈ˰ˈ˕ˑ
ː˃ ˔˃ˈˏˋ˕ˈ ˕˓ˆˑ˅˙ˋ˕ˈ ˖ˉˋ˅˃ˎˈ ˙˓ˍˑ˅ː˃ ˊ˃˛˕ˋ˕˃ ȋ˙˓ˍ˅˃˕˃ ˒˓ˑˆˎ˃˔˖˅˃ˎ˃
˕˃ˍ˃ː˃˓ˈ˚ˈː Ƿˏˋ˓ ʐˑˉˬˋDzȌǤ ʞˑˇˑ˙ː˃ ˔˃ˈˏˋ˕ˈ ˔ˈ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ˎˈ ˋ ˅ˑ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Со создавањето на националните држави и со
други измени што настануваат на општествен
и стопански план во текот на 18. век, доаѓа до
слабеење на дотогашниот саемски начин на
тргување и до појава на други, посовремени,
форми на организација на стоковните
токови. Така трговијата почнува да се одвива
преку дуќани и уредени градски пазари, а
трговијата на големо преку берзи и аукции.
Како последица на наведенава состојба,
поголем дел од поранешните класични саеми
се трансформирале во пазари од локално
значење.
Со развитокот на масовното стоковно произ-
водство, со подобрување на квалитетот на
стоките, со развојот на транспортот и кому-
никациите и со сите други измени, кои
што настанале во 19. век станува и непот-
ребно физичкото присуство на стоката во
моментот на нејзината купопродажба. За-
тоа, наместо целата стока да се достави на
окото на купувачот, се наложила идејата за
доставување на примерок од таа стока на
заинтересираниот корисник. Со тоа е нап-
равен чекор од купопродажба врз основа
на присутна стока во купопродажба на
односната стока. Прв саем со таков начин
на купопродажба на стоката врз основа на
примерок е одржан во 1894 година во Лајпциг.
Оттогаш наваму сите саеми што се одржуваат
во современиот свет, се организираат како
саеми на примероци.

166
 РАБОТЕЊЕ НА МЕЃУНАРОДНИ ОРГАНИЗИРАНИ ПАЗАРИ ТЕМА 9
˒ˑˊː˃˕ˋ˕ˈ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˆ˓˃ˇˑ˅ˋǡ ˍ˃ˍˑ ˋ ˒˓ˑˏˈ˕ːˋ˕ˈ ˒˃˕ˋ˛˕˃Ǥ ʠ˃ˈˏˋ˕ˈ ˛˕ˑ  Посебни форми на трговија се
˔ˈ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ˎˈ ˅ˑ ˑ˅ˑˬ ˒ˈ˓ˋˑˇ ˔ˈ ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃ˎˈ ˑˇ ˑ˄ˋ˚ːˋ˕ˈ ˆ˓˃ˇ˔ˍˋ саемите, аукциите и берзите.
˒˃ˊ˃˓ˋ˒ˑ˕ˑ˃˛˕ˑ˔ˈˑˇ˓ˉ˖˅˃ˎˈ˔˃ˏˑˈˇː˃˛ˆˑˇˋ˛ːˑˋ˛˕ˑː˃ːˋ˅ˇˑ˃ˣ˃ˎˈ
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋ ˋ ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ ˑˇ ˑˇˇ˃ˎˈ˚ˈːˋ ˍ˓˃ˋ˛˕˃Ǥ ʑˑ ˕ˈˍˑ˕ ː˃ ͳͷǤ ˋ ͳ͸Ǥ ˅ˈˍ
ˍ˃ˍˑ˒ˑˊː˃˚˃ˬːˋ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕˔˃ˈˏˋ˕ˈ˛˕ˑ˔ˈˑˇ˓ˉ˃ːˋ˅ˑˆ˓˃ˇˑ˅ˋ˕ˈʕˈːˈ˅˃ǡ
ʚˋˑːǡʣ˓˃ː˗˖˓ˍ˕ǡʛˋˎ˃ːˑˋˇ˓Ǥˏˈ˔˕˃Ǥ  Саеми претставуваат
организирани пазари на кои
ʠˑ˅˓ˈˏˈːˋ˕ˈ ˔˃ˈˏˋ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˋ ˒˃ˊ˃˓ˋ ː˃ ˍˑˋ ˅ˑ
во определено време и со
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ ˅˓ˈˏˈ ˋ ˔ˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ ː˃ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑǡ ˔ˈ ˅˓˛ˋ определена организација
˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍˋ˒ˑ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍǤʑˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋˇˈ˗ˋːˋ˙ˋˋ˔˃ˈˏˋ˕ˈ˔ˈ на работењето, се врши
ˇˈ˗ˋːˋ˓˃˃˕ ˍ˃ˍˑ ˒˓ˋ˓ˈˇ˄ˋ ː˃ ˍˑˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋ˕ˈ ˋˎˋ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋ˕ˈ продажба на стоки по
ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˑˇ ˒ˑˆˑˎˈˏ ˄˓ˑˬ ː˃ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ ˇˈˬːˑ˔˕ˋ ȋˑ˒˛˕ˋ ˔˃ˈˏˋȌ ˋˎˋ примерок.
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˅˓ˊ˃ːˋ ˊ˃ ˈˇː˃ ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃ ˇˈˬːˑ˔˕ ȋ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋ ˔˃ˈˏˋȌǡ
˒ˈ˓ˋˑˇˋ˚ːˑ ȋˈˇː˃˛ ˋˎˋ ˇ˅˃˒˃˕ˋ ˆˑˇˋ˛ːˑȌ ˆˋ ː˖ˇ˃˕ ˔˅ˑˋ˕ˈ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ
ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˒ˑ˒˃˕ː˃˒˓ˋˏˈ˓ˑˍ˅ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ˅˓ˈˏˈȋ͹ǡͳͶˇˑʹͳˇˈːȌː˃
˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎːˑ˖˕˅˓ˇˈː˒˓ˑ˔˕ˑ˓ȋ˔˃ˈˏ˔ˍˋ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ȌǤ
ʓˈːˈ˛ːˋ˕ˈ ˔˃ˈˏˋ ː˃ ˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋ ˇˑ˄ˋ˅˃˃˕ ˏːˑˆ˖ ˒ˑˆˑˎˈˏˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈǤ
ʡˋˈ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕ˍ˃ˍˑ˒˓ˋ˓ˈˇ˄ˋː˃ˇˑ˔˕ˋˆː˖˅˃˰˃ǡˍ˃ˍˑ˔˅ˑˈ˅ˋˇˈːˏˈˇˋ˖ˏˊ˃
˒˓ˑ˒˃ˆˋ˓˃˰ˈː˃ː˃ˬːˑ˅ˋ˕ˈˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˰˃˅ˑˑˇˇˈˎːˋ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˇˈˬːˑ˔˕ˋǤʜ˃
˔˃ˈˏˋ˕ˈ˔ˈ˒˓ˋˍ˃ˉ˖˅˃ˈ˗ˈˍ˕ˑ˕ǡˋˊˆˎˈˇˑ˕ˋ˔ˋ˕ˈˇ˓˖ˆˋ˄ˋ˕ːˋˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ
ː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈ˛˕ˑ˔ˈ˒˓ˈˊˈː˕ˋ˓˃ːˋ˒˓ˈˍ˖˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋ˕ˈǤʡ˃ˍ˃ǡː˃˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˕ˈ
˔˃ˈˏˋ ˒˓ˈˇˏˈ˕ ː˃ ˕˓ˆ˖˅˃˰ˈ ˔ˈ ˒˓ˈ˕ˈˉːˑ ˋːˇ˖˔˕˓ˋ˔ˍˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ ˍ˃ˍˑ ˋ
ːˈˍˑˋ˗ˋː˃ˎːˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋː˃ˊˈˏˬˑˇˈˎ˔˕˅ˑ˕ˑˋ˛˖ˏ˃˓˔˕˅ˑ˕ˑǤʡ˓ˆ˖˅˃˰ˈ˕ˑ
˔ˑ ˔˖˓ˑ˅ˋːˋ ˋ ˒˓ˈ˘˓˃ː˄ˈːˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ ˔ˈˆ˃ ˔ˈ ˑˇ˅ˋ˅˃ ˅ˑ ˓˃ˏˍˋ˕ˈ ː˃
Илустрација 84: Саемски
˃˖ˍ˙ˋˋ˕ˈˋ˄ˈ˓ˊˋ˕ˈǤ
штандови

ʑˋˇˑ˅ˋ˔˃ˈˏˋ
ʠˑ˅˓ˈˏˈːˋ˕ˈ ˔˃ˈˏˋ ˏˑˉˈˏˈ ˇ˃ ˆˋ ˇˋ˗ˈ˓ˈː˙ˋ˓˃ˏˈ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ
ˍ˓ˋ˕ˈ˓ˋ˖ˏˋǤ
ʠ˒ˑ˓ˈˇ˒˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕ː˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ǡ˔˃ˈˏˋ˕ˈ˔ˈˇˋ˗ˈ˓ˈː˙ˋ˓˃˃˕ː˃ǣ

 ˑ˒˛˕ˋˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋ˔˃ˈˏˋː˃˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋǢ
 ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋ˔˃ˈˏˋː˃˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋǢ
 ˔˃ˎˑːˋˋˋˊˎˑˉ˄ˋǤͶ͸
ʝ˒˛˕ˋ ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˋ ˔˃ˈˏˋ ː˃ ˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋ Ǧ ː˃ ˑ˅ˋˈ ˔˃ˈˏˋ ˔ˈ ˋˊˎˑǦ
ˉ˖˅˃˃˕ ˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋ ˑˇ ː˃ˬ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ ˅ˋˇˑ˅ˋ ˔˕ˑˍˋǤ ʙ˃ˬ ˑ˅ˋˈ ˔˃ˈˏˋ ˑˇ
˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˕ˈːˈ˔ˈ˄˃˓˃ˇ˃˔ˈ˒˓ˋˇ˓ˉ˖˅˃˃˕ˍˑːˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ˎˋ˔˕˃ː˃˃˓˕ˋˍˎˋ
˛˕ˑː˃˔˃ˈˏˑ˕ˏˑˉ˃˕ˇ˃˄ˋˇ˃˕ˋˊˎˑˉˈːˋǤ
ʠ˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋ˔˃ˈˏˋː˃˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋǦˍ˃ˬˑ˅ˑˬ˅ˋˇ˔˃ˈˏˋ˒˓ˈˇˏˈ˕
ː˃ ˋˊˎˑˉ˖˅˃˰ˈ ˋ ˕˓ˆ˖˅˃˰ˈ ˈ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ ˔˕ˑˍ˃ǡ ˕ǤˈǤ ːˈˬˊˋː ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍǤ
ʡ˃ˍ˅ˋ˔ˈː˃˒˓ˋˏˈ˓ǡ˔˃ˈˏˋ˕ˈˊ˃˕ˈˍ˔˕ˋˎǡ˅ˋːˑǡˍːˋˆˋǡˏˈ˄ˈˎǡˋ˔ˎǤʞˑ˔ˈ˄ˈː
˅ˋˇ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋ˔˃ˈˏˋ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕˔˃ˈˏˋ˕ˈː˃˕ˈ˘ːˋˍ˃ˋ˕ˈ˘ːˋ˚ˍˋ
ˇˑ˔˕ˋˆː˖˅˃˰˃Ǥ
ʗˊˎˑˉ˄ˋ˕ˈˋ˔˃ˎˑːˋ˕ˈ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕ˍ˃ˍˑ˒ˑ˔ˈ˄ˈː˅ˋˇ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˔˃ˈˏˋǤ
ʜ˃ˑ˅ˋˈ˔˃ˈˏˋ˒ˑ˓ˈ˕ˍˑ˔ˈ˅˓˛ˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃ˋˊˎˑˉˈːˋ˕ˈ˒˓ˈˇˏˈ˕ˋǤʥˈˎ˕˃
ː˃ˑ˅ˋˈ˅ˋˇˑ˅ˋ˔˃ˈˏˋˈ˔ˋ˔˕ˈˏ˃˕˔ˍˑ˒˓ˋˍ˃ˉ˖˅˃˰ˈː˃ːˑ˅ˋ˃˔ˑ˓˕ˋˏ˃ːˋˋ
ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˋː˃˔˕ˑˍˋǤʖː˃˚ˋǡˑ˅ˋˈ˔˃ˈˏˋˋˏ˃˃˕˒ˑ˅ˈˮˈ˒˓ˑ˒˃ˆ˃ːˇˈːˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓Ǥ
ʑˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˔ˎ˖˚˃ˋǡ ˋˊˎˑˉ˄ˋ˕ˈ ˔ˈ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃˃˕ ˍ˃ˍˑ ˍˑˎˈˍ˕ˋ˅ːˋ Илустрација 85: Саем на книга

46 Петковски Д.: Комерцијално работење, за И година економска и трговска струка,

Скопје, 1997, стр. 90.
167
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Илустрација 86:
Изложбен саем на автомобили
Според предметот на
купопродажба
Општи и специјализирани саеми
Салони и изложби
Илустрација 87:
Обезбедување на паркинг
простор на саем
Илустрација 88: Саемска хала
168
ˋˊˎˑˉ˄ˋǤʧ˕ˑ˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃ˇˑ˔˃ˎˑːˋ˕ˈǡ˅ˑ˔ˑ˅˓ˈˏˈːˋˑ˕ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇˈː˒˃ˊ˃˓
˒ˑˊː˃˕ˋ˔ˈ˔˃ˎˑːˋ˕ˈˊ˃˃˅˕ˑˏˑ˄ˋˎˋ˅ˑʞ˃˓ˋˊǡʡˑ˓ˋːˑǡʼ˖ˬˑ˓ˍǡʐ˓ˋ˔ˈˎˋ˔ˎǤ
ʒˎˈˇ˃ːˑˑˇ˃˔˒ˈˍ˕ː˃˕ˑ˃ˍˑˆ˃˔ˈˑˇ˓ˉ˖˅˃˃˕˔˃ˈˏˋ˕ˈǡ˕ˋˈˏˑˉˈˇ˃˔ˈ
ˇˋ˗ˈ˓ˈː˙ˋ˓˃˃˕ː˃ǣ
ͳǤ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˋǦˍˑˋ˔ˈˑˇ˓ˉ˖˅˃˃˕˔ˈˍˑˬ˃ˆˑˇˋː˃ǡ˅ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ˅˓ˈˏˈˋ
ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑˏˈ˔˕ˑǤʗˊˏˈːˋː˃˅˓ˈˏˈ˕ˑˋˏˈ˔˕ˑ˕ˑː˃ˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈ
ː˃˔˃ˈˏˑ˕˓ˈ˕ˍˑ˔ˈ˅˓˛˃˕Ǥ
ʹǤ ˒ˑ˅˓ˈˏˈːˋ˔˃ˈˏˋǦ˔ˈˆˎ˃˅ːˑ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋ˔˃ˈˏˋǡː˃˅˓ˈˏˈ˕ˑː˃
ːˋ˅ːˑ˕ˑˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈˏˑˉ˃˕ˇ˃˅ˎˋˬ˃˃˕˓˃ˊˎˋ˚ːˋ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋǤ
ʠ˒ˑ˓ˈˇ˒˓ˋ˓ˑˇ˃˕˃ː˃˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˕ˈˋˑ˄ˈˏˑ˕ː˃˔˃ˈˏ˔ˍˋ˕ˈ˕˓˃ː˔˃ˍ˙ˋˋǡ
˔˃ˈˏˋ˕ˈ˔ˈˇˋ˗ˈ˓ˈː˙ˋ˓˃˃˕ː˃ǣ
x ˔˃ˈˏˋˋ
x ˅ˈˎˈ˔˃ˈˏˋǤ
ʠ˃ˈˏˋ˕ˈˍˑˋ˔ˈˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃˃˕ː˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇˈː˒ˎ˃ːǡˑˇːˑ˔ːˑ˛˕ˑˋˏ˃˃˕
ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇːˑ ˊː˃˚ˈ˰ˈǡ ˔ˈ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃˃˕ ˍ˃ˍˑ ˅ˈˎˈ˔˃ˈˏˋǤ ʝ˅ˋˈ ˅ˈˎˈ˔˃ˈˏˋ ˔ˈ
ˑˇ˓ˉ˖˅˃˃˕ˑˇͷͺˇˑ͸ͷˇˈːǤ
Таб. 5 Видови саеми според различни критериуми
Од аспект кога се Според природата на
одржуваат саемите учесници и обем на
саемски трансакции
Постојани саеми Саеми
Повремени саеми Велесаеми
ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˔˃ˈˏˋ˕ˈ
ʟ˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˔˃ˈˏˋ˕ˈ˔ˈˑˇ˅ˋ˅˃˅˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃Ǥ
ʜ˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ ˑ˅˃˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ ˬ˃ ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃˃˕ ˒ˑ˔ˈ˄ːˋ ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋ
ˇ˓˖˛˕˅˃ ˍˑˋ ˔ˈ ˑ˔ːˑ˅˃ːˋ ˊ˃ ˑ˅˃˃ ˙ˈˎǤ ʝ˅ˋˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˏˑ˓˃˃˕ ˇ˃ ˇˑ˄ˋˬ˃˕
˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕ˑˇˇ˓ˉ˃˅ːˋ˕ˈˋˑˇˆ˓˃ˇ˔ˍˋ˕ˈ˅ˎ˃˔˕ˋˊ˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃˰ˈː˃˔˃ˈˏˑ˕Ǥ
ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ ː˃ ˔˃ˈˏˑ˕ ˋ ːˈˆˑ˅˃˕˃ ˓˃˄ˑ˕˃ ˔ˈ ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃ːˋ ˔ˑ ˒ˑ˔ˈ˄ːˋ
˒˓˃˅ˋˎːˋ˙ˋ ˋ ˔˕˃˕˖˕ˋ ˊ˃ ˔˃ˈˏ˔ˍˋ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˋǡ ˋ ˑ˅ˋˈ ˃ˍ˕ˋǡ ˋ˔˕ˑ ˕˃ˍ˃
ˏˑ˓˃˃˕ˇ˃˄ˋˇ˃˕ˑˇˑ˄˓ˈːˋˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃ˇ˓ˉ˃˅ːˋ˕ˈ˅ˎ˃˔˕ˋǤ
 ʜ˃ ˚ˈˎˑ ː˃ ˔˃ˈˏˑ˕ ˔ˈ ː˃ˑˣ˃ ˖˒˓˃˅˃ǡ ˍˑˬ˃ ˔ˈ ˆ˓ˋˉˋ ˊ˃ ˙ˈˎ˃˕˃ ˓˃˄ˑ˕˃ ˋ
ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˔˃ˈˏˑ˕Ǥʝ˅˃˃˖˒˓˃˅˃˔ˈˆ˓ˋˉˋˊ˃ˋˊˆ˓˃ˇ˄˃ˋˋˊː˃ˬˏ˖˅˃˰ˈ
ː˃˔˃ˈˏ˔ˍˋ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ǡˊ˃˖˓ˈˇ˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˑ˕ˊ˃ˋˊˎ˃ˆ˃˰ˈǡˍˑ˓ˈ˔˒ˑːˇˋ˓˃ǡ
ˑˇːˑ˔ːˑ ˒ˑˍ˃ː˖˅˃ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ ˋ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˇ˃ ˊˈˏ˃˕ ˖˚ˈ˔˕˅ˑ ː˃
˔˃ˈˏˑ˕ˋ˔ˎǤ
ʠˈˍˑˬ˖˚ˈ˔ːˋˍː˃˔˃ˈˏˑ˕ː˃˅˓ˈˏˈˏˑ˓˃ˇ˃ˋˊː˃ˬˏˋ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˊ˃ˋˊˎ˃ˆ˃˰ˈ
ː˃˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋ˕ˈˑˇ˔˕ˑˍˋ˕ˈ˛˕ˑˆˋː˖ˇˋˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥʢ˒˓˃˅˃˕˃ː˃˔˃ˈˏˑ˕
ˈ ˇˑˎˉː˃ ˇ˃ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋ ˔ˈ ˛˕ˑ ˏ˖ ˈ ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˑ ː˃ ˖˚ˈ˔ːˋˍˑ˕ ː˃ ˔˃ˈˏˑ˕ ˑˇ
˕ˈ˘ːˋ˚ˍ˃ˋˎˋˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋ˔ˍ˃˒˓ˋ˓ˑˇ˃ǡˇ˃˔ˈˆ˓ˋˉˋˊ˃˄ˈˊ˄ˈˇːˑ˔˕˃ː˃ˋˏˑ˕ˑ˕
ː˃˕ˑˬ˖˚ˈ˔ːˋˍˋˇ˃ˆˋ˅ːˈ˔ˈ˅ˑˍ˃˕˃ˎˑˆː˃˔˃ˈˏˑ˕ˑ˔ːˑ˅ːˋ˕ˈ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˕ˑˬ
˖˚ˈ˔ːˋˍǤ
ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ˋˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃˔˃ˈˏˑ˕˔ˈ˗ˋː˃ː˔ˋ˓˃ˑˇ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋ˕ˈ
˒˓ˋ˘ˑˇˋǤ ʡˋˈ ˒˓ˋ˘ˑˇˋ ˔ˈ ˑˇ ː˃ˈˏːˋː˃˕˃ ˊ˃ ˋˊː˃ˬˏˈːˋˑ˕ ˒˓ˑ˔˕ˑ˓ ˑˇ
˓ˈˍˎ˃ˏˋ˕ˈ˛˕ˑ˖˒˓˃˅˃˕˃ː˃˔˃ˈˏˑ˕ˆˋˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ˊ˃˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˕ˈǡˑˇˇ˓˖ˆˋ
 РАБОТЕЊЕ НА МЕЃУНАРОДНИ ОРГАНИЗИРАНИ ПАЗАРИ ТЕМА 9
˖˔ˎ˖ˆˋˍˑˋˆˋ˅˓˛ˋ˔ˑ˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˕ˈǡˑˇ˅ˎˈˊːˋ˕ˈ˄ˋˎˈ˕ˋː˃˒ˑ˔ˈ˕ˋ˕ˈˎˋ˕ˈː˃  На чело на саемот се наоѓа
˔˃ˈˑ˕ˋ˔ˎǤ управа.

Граф. 27 Видови на саеми според: предмет на купопродажба,  Организацијата и

време на одржување и обем на трансакции одржувањето на саемот се
финансира од сопствените
приходи. Тие приходи се од:
Саеми  наемнината за
изнајмениот простор
 од рекламите што
управата на саемот
Според предмет на Според време на Според обем на ги организира за
купопродажба одржување трансакции учесниците,
 од други услуги кои ги
Општи саеми на врши со учесниците,
Постојани саеми Саеми
примерок  од влезните билети на по-
сетителите на саемот и сл.
Повремени
Саеми и изложби Велесаеми
саеми

Специјализирани
саеми на
примероци

ʏ˖ˍ˙ˋˋǦ˔˖˛˕ˋː˃ˋˊː˃˚ˈ˰ˈ
ʏ˖ˍ˙ˋˬ˃˕˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː ː˃˚ˋː ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˒ˑ ˒˃˕ ː˃ ˬ˃˅ːˑ
ː˃ˇˇ˃˅˃˰ˈǤͶ͹ʏˍˑ˒˓ˈˇˏˈ˕˒ˑ˒˃˕ː˃ˬ˃˅ːˑː˃ˇˇ˃˅˃˰ˈˈˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˔˕ˑˍ˃ǡ
˔ˈˊ˄ˑ˓˖˅˃ˊ˃˃˖ˍ˙ˋˬ˃ː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋ˔˕ˑˍˋˋˎˋˈˇːˑ˔˕˃˅ːˑˊ˃˃˖ˍ˙ˋˬ˃Ǥʞˑˍ˓˃ˬ
ˑ˅ˑˬ˅ˋˇ˃˖ˍ˙ˋˬ˃ǡ˒ˑ˔˕ˑˋˋ˃˖ˍ˙ˋˬ˃ː˃˓ˈ˕ˍˋ˒˓ˈˇˏˈ˕ˋȋ˖ˏˈ˕ːˋ˚ˍˋ˔ˎˋˍˋǡ Илустрација 89: Јавно наддавање
ː˖ˏˋˊˏ˃˕ˋ˚ˍˋ˒˓ˈˇˏˈ˕ˋǡ˔˕˃˓ˋǡ˓˃ˍˑ˒ˋ˔ˋˋ˔ˎǤȌˍˑˋːˈˏ˃˃˕˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃˙ˈː˃ на аукција
ˋ˔ˎǤ
ʏ˖ˍ˙ˋˋ˕ˈǡ ˓˃˄ˑ˕˃˕ ˔ˑ ˋːˇˋ˅ˋˇ˖˃ˎːˑ ˑˇ˓ˈˇˈːˋ ˒˃˓˕ˋˋ ˔˕ˑˍ˃ǡ ˍˑˋ ː˃
ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈ ˋˏ ˔ˈ ˔˕˃˅ˈːˋ ː˃ ˖˅ˋˇǡ ːˑ ˊ˃ ˓˃ˊˎˋˍ˃ ˑˇ ˔˃ˈˏ˔ˍˋˑ˕ ː˃˚ˋː ː˃ Аукцијата претставува
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ ː˃ ˃˖ˍ˙ˋˋ˕ˈ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ˒ˑ ˒˃˕ ː˃ ˬ˃˅ːˑ ː˃ˇˇ˃˅˃˰ˈ организиран начин на
ː˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ ʑ˃ˍ˅ˋˑ˕ ː˃˚ˋː ː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˔ˈ ˒˓˃ˍ˕ˋˍ˖˅˃ ˊ˃ ˏ˃˔ˑ˅ː˃ продажба по пат на јавно
˓˃˔˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃ˑˇ˓ˈˇˈːˋ˔˕ˑˍˋ˅ˑ˔ˈˊˑː˃˕˃ǡˍ˃ˍˑː˃˒˓ˋˏˈ˓ǣ˓ˋ˄ˋǡˑ˅ˑ˛ˬˈǡ наддавање.
˅ˑˎː˃ǡˍ˓ˊː˃ǤǤǤ
ʞ˓˅ˋˑ˕ ˅ˋˇ ˃˖ˍ˙ˋˬ˃ǡ ˅ˋˇ ˛˕ˑ ˈ ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˈː ˑˇ ˃˔˒ˈˍ˕ ː˃ ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˕ˑ
Ако предмет по пат на јавно
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˈˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː˒˃ˊ˃˓ː˃ˍˑˬ˔ˈ˒˓ˑˇ˃˅˃˃˕ˎˈ˔ːˑ˓˃˔ˋ˒ˎˋ˅ˋ˔˕ˑˍˋ
наддавање е определена
ˋ˔˕ˑˍˋ˔ˑˎˑ˛ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕Ǥʠˈ˒˓ˋˏˈː˖˅˃ˍˑˆ˃˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˍˑ˕ː˃ˋˊ˅ˈ˔ː˃˔˕ˑˍ˃ стока, се зборува за аукција
ːˈ ˏˑˉˈǡ ˒ˑ˓˃ˇˋ ˓˃ˊˎˋ˚ːˋ ˒˓ˋ˚ˋːˋǡ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃ ˇ˃ À ˑ˔ˋˆ˖˓ˋ ː˃ˬ˒ˑ˅ˑˎː˃ на трговски стоки или
ˋ ˒˓˃˅ˑ˅˓ˈˏˈː˃ ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥ ʗ˔˕ˑ ˕˃ˍ˃ǡ ˑ˅˃˃ ˃˖ˍ˙ˋˬ˃ ˔ˈ ˒˓ˋˏˈː˖˅˃ ˋ ˍˑˆ˃ едноставно за аукција.
˔˕ˑˍ˃˕˃ ˔ˈ ˒˓ˑˇ˃˅˃ ːˈˊ˃˅ˋ˔ːˑ ˑˇ ˅ˑˎˬ˃˕˃ ː˃ ːˈˬˊˋːˋˑ˕ ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˍǤ ʡ˃ˍˑ˅
ˈ˔ˎ˖˚˃ˬˑ˕˔ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃ˊ˃ˎˑˉˈːˋ˒˓ˈˇˏˈ˕ˋǡ˔ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃˅˓ˊ
ˑ˔ːˑ˅˃ː˃˔˖ˇ˔ˍ˃ˑˇˎ˖ˍ˃ǡ˔ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃ˊ˃˒ˎˈːˈ˕˃˔˕ˑˍ˃ˑˇ˙˃˓ˋː˃˓ːˋ˙˃˕˃ Аукција на ретки предмети
ˋ˔ˎǤ (уметнички слики,
нумизматички предмети,
стари, ракописи и сл.) кои
47 Петковски Д.: Комерцијално работење, за И година економска и трговска струка, немаат трговска цена и сл.
Скопје, 1997, стр. 91.
169
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Аукцијата на трговски стоки најпрвин се
развила како идеалистичка аукција, а
подоцна како гросистичка аукција.
Гросистичката аукција се развила со
развитокот на прекуморската трговија.
Првата ваква аукција е одржана во 17. век.
Ја организирала холандска компанија во
Амстердам. Првите гросистички аукции се
одржувани двапати годишно во време што
однапред се објавувало. На пролетната
аукција се продавале различни зачини,
колонијална стока, кафе, и сл. На есенската
аукција се продава текстил, главно свилени
и памучни ткаенини.
Развитокот на аукциите бележи подем во 18.
и 19. век, кога и вакви форми на организиран
пазар се формираат во сите поголеми
поморски пристаништа. Во втората половина
од минатиот век, поради можноста соодветни
стоки што биле предмет на продажба на
аукциите да се продаваат на берзите, доаѓа
до релативно опаѓање на значењето на
аукциите. Меѓутоа, за определени стоки
тие и понатаму го задржуваат своето
значење. Така, во меѓународната трговија во
современиот свет мошне големо е значењето
на аукциите за волна. Поради неможноста
да се изедначи квалитетот на волната, таа
не може да се продава на друг вид пазари
(на пример на берзите) освен на аукциите.
Слична е продажбата со аукциите за крзна и
некои други стоки.

ʓˈːˈ˔ǡˆˎ˃˅ːˑ˔ˈˬ˃˅˖˅˃˃˕ˇ˅˃˅ˋˇ˃˃˖ˍ˙ˋˋǣ

 ˃˖ˍ˙ˋˋː˃ːˈˇˑ˅ˑˎːˑˋːˇˋ˅ˋˇ˖˃ˎˋˊˋ˓˃ː˃˔˕ˑˍ˃ˋ˔˕ˑˍ˃˔ˑ˓˃ˊˎˋ˚ˈː
ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕Ǣ
 ˃˖ˍ˙ˋˋː˃˒˓ˈ˘˓˃ː˄ˈːˋǡˎˈ˔ːˑ˓˃˔ˋ˒ˎˋ˅ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǤ
ʜ˃˒˓˅ˋ˕ˈ˃˖ˍ˙ˋˋ˔ˈ˒˓ˑˇ˃˅˃˔˕ˑˍ˃˛˕ˑːˈˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˒˓ˑˇ˃˅˃˒ˑˏˑ˔˕˓˃
ˋˎˋ ˄ˈˎˈˆ ȋˏ˃˓ˍ˃Ȍǡ ˇˑˇˈˍ˃ ː˃ ˇ˓˖ˆˋˑ˕ ˅ˋˇ ˃˖ˍ˙ˋˋ ˔ˈ ˒˓ˑˇ˃˅˃ ˔˕ˑˍ˃ ˚ˋˬ
ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˊ˃˅ˋ˔ˋˑˇ˅˓ˈˏˈ˕ˑȋ˓ˋ˄˃ǡˊˈˎˈː˚˖ˍǡˑ˅ˑ˛ˬˈȌǤ
ʞˑ˒ˑˊː˃˕ˋ˃˖ˍ˙ˋˋ˅ˑ˔ˑ˅˓ˈˏˈː˃˕˃ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˔ˈǣ

ͳǤ ˊ˃ˍˑˎˑːˋˬ˃ˎː˃˔˕ˑˍ˃ǣʚˑːˇˑːǡʏˏ˔˕ˈ˓ˇ˃ˏˋˇ˓Ǥ
ʹǤ ˊ˃ˍ˓ˊː˃ǣʚˑːˇˑːǡʞ˃˓ˋˊˋˇ˓Ǥ
͵Ǥ ˊ˃ˏˑ˓˔ˍ˃˓ˋ˄˃ǣʼ˖ˬˑ˓ˍǤ

Илустрација 90: Стока наменета за

ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˃˖ˍ˙ˋˬ˃˕˃
аукциска продажба ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ ː˃ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˃˖ˍ˙ˋˋ˕ˈ ˑ˄ˋ˚ːˑ ˔ˈ ˇˑˇˈˎ˖˅˃ ː˃
˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋ˒˓ˋ˅˃˕ːˋˇ˓˖˛˕˅˃Ǥʞˑˆˑˎˈˏˋ˕ˈ˃˖ˍ˙ˋˋ˔ˈˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃˃˕
ˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˋˎˋ˃ˍ˙ˋˑːˈ˓˔ˍˋˇ˓˖˛˕˅˃ȋˍˑˏ˒˃ːˋˋȌǤʙˑˏ˒˃ːˋˋ˕ˈ
˛˕ˑˬ˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃˃˕˃˖ˍ˙ˋˬ˃˕˃˅˓˛˃˕˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍ˃˅ˑˋˏˈˋˊ˃˔ˏˈ˕ˍ˃
ː˃ ˔˅ˑˋ˕ˈ ˍˑˏˋ˕ˈː˕ˋ Ǧ ˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋ˙ˋ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ ʝ˅ˋˈ ˇ˓˖˛˕˅˃ ˔ˈ ˆ˓ˋˉ˃˕
ˊ˃˄ˎ˃ˆˑ˅˓ˈˏˈːˑˋˊ˅ˈ˔˕˖˅˃˰ˈȋ˔ˑˑˆˎ˃˔ˋ˅ˑ˔˕˓˖˚ːˋ˔˒ˋ˔˃ːˋˬ˃ǡ˄ˋˎ˕ˈːˋˋ
ˬ˃˅ːˋˆˎ˃˔ˋˎ˃Ȍǡː˃˔ˋ˕ˈˊ˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ːˋ˗ˋ˓ˏˋˊ˃˅˓ˈˏˈ˕ˑː˃ˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈ
ˋˊ˃˒˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˃˖ˍ˙ˋˬ˃˕˃ˋˆˑˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃˃˕˙ˈˎˑˍ˖˒ːˋˑ˕
˒˓ˑ˙ˈ˔ː˃˃˖ˍ˙ˋˬ˃˅˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˒˓˃˅ˋˎ˃ǡˍˑˋˏˑ˓˃˃˕ˇ˃˄ˋˇ˃˕
ˑˇˑ˄˓ˈːˋˑˇ˅ˎ˃ˇ˃˕˃Ǥʧ˕ˑ˔ˈˑˇːˈ˔˖˅˃ˇˑ˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑˈ˒˓ˈˇˏˈ˕ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃
ː˃˃˖ˍ˙ˋˬ˃˕˃ǡ˕˃˃˔˕ˑˍ˃ˏˑ˓˃ˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˕ˑ˓ˋ˕ˈː˃˃˖ˍ˙ˋˬ˃˕˃ˇ˃
˄ˋˇˈ ˔ˑ˓˕ˋ˓˃ː˃ ˒ˑ ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ ˅ˑ ˈˇː˃ ˆˑˎˈˏ˃ ˒˓˃˕ˍ˃Ǥ ʞˑ˕ˑ˃ǡ ˕˃˃ ˒˓˃˕ˍ˃ ˔ˈ
170
 РАБОТЕЊЕ НА МЕЃУНАРОДНИ ОРГАНИЗИРАНИ ПАЗАРИ ТЕМА 9
˓˃ˊˇ˅ˑˬ˖˅˃˅ˑ˒ˑˏ˃ˎˋˇˈˎˑ˅ˋˊ˃ˇ˃˔ˈˇˑ˄ˋˈ˒ˑˋˊˈˇː˃˚ˈːˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ȋˎˑ˕ȌǤʖ˃
˔ˈˍˑˬˎˑ˕˔ˈ˒˓˃˅ˋˊ˃˒ˋ˔ːˋˍǡˎˑ˕ˑ˕˔ˈː˖ˏˈ˓ˋ˓˃ˋ˔ˈː˃˅ˈˇ˖˅˃˃˕ːˈˆˑ˅ˋ˕ˈ
ˑ˔ːˑ˅ːˋ˄ˈˎˈˊˋǤ
ʠˑ˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑ˔ˈ˒˓ˑˇ˃˅˃ː˃˃˖ˍ˙ˋˬ˃˕˃ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ˓˃ˍ˖˅˃˃˕˃˖ˍ˙ˋ˔ˍˋ
˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋǦ˔ˈːˊ˃ˎˋǤʝ˅ˋˈ˔ˈːˊ˃ˎˋǡ˄ˋˇˈˬˮˋ˕˓ˈ˄˃ˇ˃ˬ˃˒ˑˊː˃˅˃˃˕˔˕ˑˍ˃˕˃
˛˕ˑ ˔ˈ ˒˓ˑˇ˃˅˃ǡ ˔ˈ ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃˃˕ ˒ˑ ˑˇˇˈˎːˋ ˅ˋˇˑ˅ˋ ˔˕ˑˍˋǤ ʠˈːˊ˃ˎˋ˕ˈ
ːˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˑ˓˃ˍˑ˅ˑˇ˃˕˔ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ː˃˃˖ˍ˙ˋˬ˃˕˃Ǥʖ˃˕˃˃˙ˈˎǡ
˕ˋˈː˃˒˓ˋ˔˖˕ːˋ˕ˈˋː˕ˈ˓ˈ˔ˈː˕ˋˋˏˑ˄ˬ˃˅˖˅˃˃˕ˍˑˬ˃˒˃˓˕ˋˬ˃ˋˍˑˬ˅ˋˇ˔˕ˑˍ˃
˔ˈ˒˓ˑˇ˃˅˃ˋ˒ˑˇˍˑˋ˖˔ˎˑ˅ˋǤ
ʞˑ˕ˑ˃ǡ˔ˎˈˇ˖˅˃ˬ˃˅ːˑ˕ˑː˃ˇˇ˃˅˃˰ˈǡ˒˓ˋˍˑˈ˔ˈːˊ˃ˎˑ˕˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑˑ˄ˬ˃˅˖˅˃ Илустрација 91:
ˍˑˬ˃ ː˃ˬ˅ˋ˔ˑˍ˃ ˙ˈː˃ ˬ˃ ː˖ˇ˃˕ ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˈː˕ˋ˕ˈǤ ʞˑː˖ˇ˖˅˃˚ˑ˕ ː˃ ː˃ˬ˅ˋ˔ˑˍ˃˕˃ Непосредно водење со аукцијата
˙ˈː˃ ˔˕˃ː˖˅˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ ː˃ ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ ʖ˃ ˍ˖˒ˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ ˇˑ˄ˋ˅˃
ˊ˃ˍˎ˖˚ːˋ˙˃Ǥ ʙ˖˒ˈː˃˕˃ ˔˕ˑˍ˃ ˕˓ˈ˄˃ ˇ˃ ˔ˈ ˒ˑˇˋˆːˈ ˅ˈˇː˃˛ ˋˎˋ ˔˒ˑ˓ˈˇ
˖ˊ˃ː˔ˋ˕ˈˑˇ˃˖ˍ˙ˋˬ˃˕˃Ǥ Со стоката што се продава
на аукцијата непосредно
ракуваат аукциски
ʐˈ˓ˊˋǦ˔˖˛˕ˋː˃ˋˊː˃˚ˈ˰ˈ посредници-сензали.

Сензалите, бидејќи треба да

ʐˈ˓ˊˋ˕ˈ ˋ ˕˓ˆ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˔ˑ ˘˃˓˕ˋˋ ˑˇ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ ˕˓˃ˇˋ˙ˋˑː˃ˎːˑ ˆˎˈˇ˃ːˑǡ ја познаваат стоката што се
ˎ˖ˣˈ˕ˑ ˆˑ ˒ˑˋ˔˕ˑ˅ˈ˕˖˅˃˃˕ ˔ˑ ˆˑˎˈˏˋ ˕˖˓ˍ˃ːˋ˙ˋ ː˃ ˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋˑ˕ ˒˃˓ˍˈ˕ǡ продава, се специјализираат
ːˈ˓˃ˊ˄ˋ˓ˎˋ˅ˋ ˊː˃˙ˋ ˍˑˋ ˛˕ˑ ˔ˈ ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ˈː ː˃˚ˋː ː˃ ˍˑˏ˖ːˋˍ˃˙ˋˬ˃˕˃ во одделни видови стоки.
˒ˑˏˈˣ˖ ˄˓ˑˍˈ˓ˋ˕ˈǡ ˆˑˎˈˏˋ ˈˍ˓˃ːˋ ː˃˔ˈˍ˃ˇˈ ˔ˑ ˔˅ˈ˕ˎˈ˚ˍˋ ˄˓ˑˬˍˋ ˋ ˄˖ˍ˅ˋ
˛˕ˑ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑ˔ˈˏˈː˖˅˃˃˕Ǥʠ˕˃ː˖˅˃ˊ˄ˑ˓ˊ˃˒˓˅ˋ˚ː˃˒ˈ˓˙ˈ˒˙ˋˬ˃ː˃˄ˈ˓ˊˋ˕ˈǡ Сензалите раководат
ːˑ˅˔˖˛ːˑ˔˕ǡ˄ˈ˓ˊ˃˕˃˓˃˄ˑ˕ˋ˒ˑ˔˕˓ˑˆˑ˖˕˅˓ˇˈːˋ˒˓˃˅ˋˎ˃ː˃˕˓ˆ˖˅˃˰ˈ˔ˑ непосредно со продажбата
˘˃˓˕ˋˋˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥ на стоката на аукцијата. За
таа цел, тие на присутните
ʠˋ˔˕ˈˏˑ˕ ˊ˃ ˕˓ˆ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˄ˈ˓ˊ˃˕˃ ˒˓ˈˇ˔˕˃˅˖˅˃ ˏˈ˘˃ːˋˊ˃ˏ ˒˓ˈˍ˖ ˍˑˬ интересенти им објавуваат
ː˃ ˈˇːˑ ˏˈ˔˕ˑ ȋ˗ˋˊˋ˚ˍˋ ˋˎˋ ˈˎˈˍ˕˓ˑː˔ˍˋȌ ˔ˈ ˒ˑ˅˓ˊ˖˅˃˃˕ ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈ ˋ која партија и кој вид на стока
˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋ˕ˈː˃˘˃˓˕ˋˋˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥʞ˓ˋ˕ˑ˃ǡ˕˓˃ː˔˃ˍ˙ˋˋ˕ˈ˔ˈˋˊ˅˓˛˖˅˃˃˕ се продава и под кои услови.
˔ˑ ˒ˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑ ː˃ ˄˓ˑˍˈ˓ˋ˕ˈǡ ˍˑˋ ˒˓ˈˍ˖ ˒˓ˈˆˑ˅˃˓˃˰ˈ ˋ ː˃ˆˑˇ˖˅˃˰ˈǡ
ˆˋ ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˃˕ ˙ˈːˋ˕ˈ ː˃ ˘˃˓˕ˋˋ˕ˈ ˑˇ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ ˖˔ˑˆˎ˃˔˖˅˃ˬˮˋ ˆˋ Потоа, следува јавното
˔˒˓ˑ˕ˋ˅˔˕˃˅ˈːˋ˕ˈ ˙ˈˎˋ ː˃ ˋːˇˋ˅ˋˇ˖˃ˎːˑ ˏ˃ˍ˔ˋˏˋ˓˃˰ˈ ː˃ ˇˑ˄ˋ˅ˍ˃˕˃Ǧ наддавање, при кое сензалот
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˇ˃ˍ˖˒ˋ˒ˑˈ˅˕ˋːˑǡ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˇ˃˒˓ˑˇ˃ˇˈ˒ˑ˔ˍ˃˒ˑǤͶͺ постојано објавува која
највисока цена ја нудат
ʖ˄ˑ˓ˑ˕˄ˈ˓ˊ˃˒ˑ˕ˈˍː˖˅˃ˑˇˎ˃˕ˋː˔ˍˋˑ˕ˊ˄ˑ˓Dz„—”•ƒdz˛˕ˑˊː˃˚ˋˮˈ˔ˈˋˬ˃
интересентите.
˔ˋˏ˄ˑˎˋˊˋ˓˃˒˓˃˅ˋˎː˃˕˃˗˖ːˍ˙ˋˬ˃ː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃ˍ˃ˍˑ˒˃ˊ˃˓ː˃˒˃˓ˋǤʐˈ˓ˊ˃˕˃
˅ˑ˔˒ˋ˔ˑˍː˃˒˃ˊ˃˓˔ˈ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˖˅˃˖˛˕ˈˑˇ˅ˈˍˍˑˆ˃˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˕ˈ˓˃˄ˑ˕ˋǡ Понудувачот на највисоката
˒ˑˍ˓˃ˬ˒˃˓ˋ˕ˈǡˆˋˑ˒˗˃˕ˋˎˈˋˈ˗ˈˍ˕ˋ˕ˈǤ цена станува купувач на
стоката. За купената стока
купувачи
купувачот добива заклучница.

Купената стока треба да се

подигне веднаш или според
узансите од аукцијата.
берза брокери

продавачи

индекси

Илустрација 92: Маркет дијаграм

48 Ивановски З., Хартии од вредност и портфолио менаџмент, Скопје, 2007, стр.371.

171
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
Берза претставува посебно
организиран пазар, лоциран
во одредена зграда, каде
што според одредени
правила, редовно се тргува,
обично преку посредници,
со определени типизирани
стоки, хартии од вредност,
пари и услуги.
Берзите се организирани
пазари на кои се тргува со
заменливи (фунгибилни)
стоки со стандардизирани
ознаки.
Берзата претставува
нераздвоен дел од пазарот
и пазарното стопанство. Со
оглед на специфичноста на
организацијата и начинот
на работење претставува
еден значаен сегмент од чие
работење и успешност зависи
и успешноста на вкупниот
пазар, односно пазарното
стопанство.
Илустрација 93: Брокер
Илустрација 94: Берза
172
ʐˈ˓ˊ˃Ǧ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˒ˑ˔ˈ˄ːˑˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː˒˃ˊ˃˓ǡˎˑ˙ˋ˓˃ː˅ˑˑˇ˓ˈˇˈː˃
ˊˆ˓˃ˇ˃ǡ ˍ˃ˇˈ ˛˕ˑ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˑˇ˓ˈˇˈːˋ ˒˓˃˅ˋˎ˃ǡ ˓ˈˇˑ˅ːˑ ˔ˈ ˕˓ˆ˖˅˃ǡ ˑ˄ˋ˚ːˑ
˒˓ˈˍ˖˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋǡ˔ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˕ˋ˒ˋˊˋ˓˃ːˋ˔˕ˑˍˋǡ˘˃˓˕ˋˋˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ
˒˃˓ˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋǤ
ʐˈ˓ˊˋ˕ˈ˔ˈˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˋ˒˃ˊ˃˓ˋː˃ˍˑˋ˔ˈ˕˓ˆ˖˅˃˔ˑˊ˃ˏˈːˎˋ˅ˋȋ˗˖ːˆˋ˄ˋˎːˋȌ
˔˕ˑˍˋ ˔ˑ ˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋˊˋ˓˃ːˋ ˑˊː˃ˍˋǤ ʞ˓ˈˇˏˈ˕ ː˃ ˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍ˃˕˃ ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ ˔ˈ
˔˃ˏˑˑˇ˓ˈˇˈːˋ˅ˋˇˑ˅ˋˏ˃˔ˑ˅ːˋ˔˕ˑˍˋǡˍˑˋː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃˔ˈ˓ˈˆˋ˔˕˓ˋ˓˃ːˋ˒ˑˇ
ˑˇ˓ˈˇˈːˋˑˊː˃ˍˋˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ǡ˕˃ˍ˃˛˕ˑˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋ˕ˈˏˑˉ˃˕ǡ
˒ˑ˅ˋˍ˖˅˃ˬˮˋ ˔ˈ ː˃ ˇ˃ˇˈː˃˕˃ ˑˊː˃ˍ˃ǡ ˇ˃ ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˃˕ ˊˇˈˎˍˋ ˋ ˄ˈˊ ˑ˒ˋ˔ ː˃
ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ˋ˄ˈˊ˒ˑˇːˈ˔˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˋˏˈ˓ˑˍˑ˕Ǥ
ʑ˃ˍ˅ˋˑ˕ ː˃˚ˋː ː˃ ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ ˑ˅ˑˊˏˑˉ˖˅˃ ˒ˑː˖ˇ˃ ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˑˇ
ː˃ˬˑˇ˃ˎˈ˚ˈːˋ˕ˈˍ˓˃ˋ˛˕˃ˋˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˰ˈː˃ˏ˃˔ˑ˅ːˋˊˇˈˎˍˋˊ˃ˍ˖˔ˑ˅˓ˈˏˈǡ
ː˃ˏːˑˆ˖ˏ˃ˎ˒˓ˑ˔˕ˑ˓Ǥ
ʐˈ˓ˊ˃˕˃ ˈ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑ ˏˈ˔˕ˑ ː˃ ˕˓ˆ˖˅˃˰ˈǡ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˔˕˓ˑˆˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ
˒˓˃˅ˋˎ˃ ˋ ˖ˊ˃ː˔ˋ ˋ ˔ˑ ˋ˔˕ˑ˓ˑˇː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˍˑˬ˃ ːˈ ˈ ˒˓ˋ˔˖˕ː˃Ǥ ʦˈ˔˕ˑ˒˃˕ˋ
˄ˈ˓ˊ˃˕˃ˬ˃ˑˊː˃˚˖˅˃ˋˊˆ˓˃ˇ˃˕˃˅ˑˍˑˬ˃˔ˈ˅˓˛˃˕˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˕ˈ˓˃˄ˑ˕ˋǤʐˈ˓ˊ˃˕˃
ˈ ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː ˒˃ˊ˃˓ ː˃ ˍˑˆˑ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˒ˑ˔ˈ˄ːˋ ˖ˊ˃ː˔ˋ ˋ ˒˓˃˅ˋˎ˃
˓ˈˇˑ˅ːˑ˔ˈ˕˓ˆ˖˅˃˔ˑ˒˃˓ˋǡ˕ˋ˒ˋˊˋ˓˃ːˋ˔˕ˑˍˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋˋ˘˃˓˕ˋˋˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥ
ʐˈ˓ˊ˃˕˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː˃ ˖˔˕˃ːˑ˅˃ ˍˑˬ˃ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑ
ˏˈ˔˕ˑˊ˃˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋˊ˃˒˓ˑˇ˃˅˃˰ˈˋ˕˓ˆ˖˅˃˰ˈǡˍ˖˒˖˅˃˰ˈː˃
˕ˋ˒ˋˊˋ˓˃ːˋ˔˕ˑˍˋǡ˖˔ˎ˖ˆˋǡ˒˃˓ˋǡˇˈ˅ˋˊˋˋ˘˃˓˕ˋˋˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ˒ˑˇ˓ˈˉˋˏ
ː˃˒ˑ˔ˈ˄ːˋ˒˓˃˅ˋˎ˃ˋ˖ˊ˃ː˔ˋˋ˔ˑ˖˚ˈ˔˕˅ˑː˃ˑ˅ˎ˃˔˕ˈːˋ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋˍ˃ˍˑ
˛˕ˑ˔ˈ˃ˆˈː˕ˋǡ˔ˈːˊˑ˓ˋǡ˄˓ˑˍˈ˓ˋˋˇ˓Ǥ
ʑˑ˕˓˖ˇˑ˅ˋ˕ˈː˃˒ˑˆˑˎˈˏ˄˓ˑˬ˃˅˕ˑ˓ˋ˄ˈ˓ˊ˃˕˃˓˃ˊˎˋ˚ːˑ˔ˈˋː˕ˈ˓˒˓ˈ˕ˋ˓˃Ǥ
ʐˈ˓ˊ˃˕˃˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ːˈ˓˃ˊˇ˅ˑˈːˇˈˎˑˇ˒˃ˊ˃˓ˑ˕ˋ˒˃ˊ˃˓ːˑ˕ˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ
˅ˑˑ˒˛˕ˑǤ ʠˑ ˑˆˎˈˇ ː˃ ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ːˑ˔˕˃ ː˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃˕˃ ˋ ː˃˚ˋːˑ˕ ː˃
˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˈˇˈːˊː˃˚˃ˈː˔ˈˆˏˈː˕ˑˇ˚ˋˈ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈˋ˖˔˒ˈ˛ːˑ˔˕
ˊ˃˅ˋ˔ˋˋ˖˔˒ˈ˛ːˑ˔˕˃ː˃˅ˍ˖˒ːˋˑ˕˒˃ˊ˃˓ǡˑˇːˑ˔ːˑ˒˃ˊ˃˓ːˑ˕ˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑǤ
ʞˑːˈˍˑˆ˃˛ǡ ˅ˑ ˒ˑ˛ˋ˓ˑˍ˃˕˃ ˬ˃˅ːˑ˔˕ ˔ˈ ˔ˏˈ˕˃ ˇˈˍ˃ ˄ˈ˓ˊˋ˕ˈ ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕
ˏˈ˔˕˃ˍ˃ˇˈ˛˕ˑ˔ˈ˅˓˛˃˕˛˒ˈˍ˖ˎ˃˙ˋˋǡ˃˒˓˃˅˃˕˃˅ˋ˔˕ˋː˃˔ˈ˔ˑ˔˕ˑˋ˅ˑ˕ˑ˃
˛˕ˑ˄ˈ˓ˊˋ˕ˈˋˏ˃˃˕ˊ˃ˇ˃˚˃ˇ˃ˇˈˎ˖˅˃˃˕ː˃˔˕˃˄ˋˎːˑ˔˕˃ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡˑˇːˑ˔ːˑ
ˍˑˎˍ˖ ˛˕ˑ ˈ ˏˑˉːˑ ˒ˑ˅ˈˮˈ ˇ˃ ˆˋ ˇ˓ˉ˃˕ ˙ˈːˋ˕ˈ ˅ˑ ˆ˓˃ːˋ˙˃ ːˈ ˔˃ˏˑ ː˃
˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˋ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃ǡ˕˖ˍ˖ˋ˅ˑˆ˓˃ːˋ˙ˋ˕ˈː˃˓ˈ˃ˎː˃˕˃˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥʞ˃
ˑ˕˕˖ˍ˃˄ˋ˓ˈˍˎˈˇˈˍ˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃ˈˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˑˋ˒ˑ˔˕ˑˬ˃ːˑˏˈ˔˕ˑː˃˒˃ˊ˃˓ˈ˰ˈ
ˋ ˕˓ˆ˖˅˃˰ˈ ˍˑˈ ˈ ˒ˑˇ ˍˑː˕˓ˑˎ˃ ː˃ ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ǡ ˒ˑ˔ˈ˄ːˑ ˊ˃˓˃ˇˋ ˒ˑ˔˕ˑˈ˰ˈ ˋ
ˏˑˉːˑ˔˕ˊ˃ˏ˃ːˋ˒˖ˎ˃˙ˋˬ˃˅ˑ˅˓˛ˈ˰ˈ˕ˑː˃˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˕ˈ˕˓˃ː˔˃ˍ˙ˋˋǤ
ʙˑˆ˃˔ˈˊ˄ˑ˓˖˅˃ˊ˃ˊː˃˚ˈ˰ˈ˕ˑː˃˄ˈ˓ˊˋ˕ˈ˔ˈˍˑˆ˃˛˔ˈˋˏ˃˒˓ˈˇ˅ˋˇˇˈˍ˃
˕ˋˈ˖˒˃˕˖˅˃˃˕ː˃˒˓ˈˆˎˈˇː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˋ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃ǡˋˏˈːˑˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈ
ˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋ˕ˈ˔ˈː˃ˑˣ˃˃˕ˈˇːˋ˔˒˓ˈˏ˃ˇ˓˖ˆˋˋ˖˒˃˕˖˅˃˃˕ː˃˔˅ˑˋ˕ˈ˙ˈːˋ
ˍˑˋǡˑˇˆˑ˅˃˓˃˃˕ː˃˅ˋ˔˕ˋː˔ˍ˃˕˃˔ˑ˔˕ˑˬ˄˃ː˃˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˋ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃Ǥ
ʏˍˑ ˔ˈ ˇˑˇ˃ˇˈ ˋ ˗˃ˍ˕ˑ˕ ˇˈˍ˃ ˄ˈ˓ˊˋ˕ˈ ˔ˈ ˏˑˇˈ˓ːˋ ˒˃ˊ˃˓ˋ ˔ː˃˄ˇˈːˋ ˔ˑ
˔ˋ˕ˈ ˏˑˉːˑ˔˕ˋ ˊ˃ ˎˈ˔ːˑ ˍˑˏ˖ːˋ˙ˋ˓˃˰ˈ ˔ˑ ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑǡ ˒˃ ˑ˕˕˖ˍ˃ ˏˑˉˈ ˇ˃
˔ˈ˓ˈ˚ˈˇˈˍ˃˙ˈːˋ˕ˈ˗ˑ˓ˏˋ˓˃ːˋː˃ˈˇː˃˄ˈ˓ˊ˃˔ˍˑ˓ˑ˅ˑˋ˔˕ˋˑ˕ˏˑˏˈː˕˔ˈ
˒˓ˈːˈ˔˖˅˃˃˕ː˃ˑ˔˕˃ː˃˕ˋ˕ˈ˄ˈ˓ˊˋǤ
ʓ˃ ˊ˃ˍˎ˖˚ˋˏˈǡ ˄ˈ˓ˊ˃˕˃ ˒˓ˈˇ˔˕˃˅˖˅˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːǡ ˑ˗ˋ˙ˋˬ˃ˎˈː ˋ ˇˑ˄˓ˑ
˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃ː ˒˃ˊ˃˓ ː˃ ˇˑˎˆˑ˓ˑ˚ːˋ ˘˃˓˕ˋˋ ˑˇ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ ˔ˑ ˇˈ˗ˋːˋ˓˃ːˋ
˒˓ˑ˙ˈˇ˖˓ˋˊ˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃˕˓˃ː˔˃ˍ˙ˋˋ˕ˈǤʡ˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ˈ˙ˈː˕˓˃ˎˋˊˋ˓˃ː˃ǡ
˔ˈˑˇ˅ˋ˅˃ː˃ˈˇː˃˒˓ˑ˔˕ˑ˓ː˃ˎˑˍ˃˙ˋˬ˃Ǥʜ˃˄ˈ˓ˊˋ˕ˈˏˑˉ˃˕ˇ˃˕˓ˆ˖˅˃˃˕˔˃ˏˑ
˚ˎˈːˍˋ˕ˈː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǥʐ˓ˑˍˈ˓˔ˍˋ˕ˈ˗ˋ˓ˏˋ˛˕ˑˇ˓ˉ˃˕˔ˈˇˋ˛˕˃˅ˑ˄ˈ˓ˊ˃˕˃ǡ
 РАБОТЕЊЕ НА МЕЃУНАРОДНИ ОРГАНИЗИРАНИ ПАЗАРИ ТЕМА 9
˔˅ˑˋ˕ˈ˖˔ˎ˖ˆˋˋˏˆˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˃˕ː˃˒ˑˈˇˋː˙ˋ˕ˈː˃˒ˑˎ˃ˮ˃ˬˮˋˑˇːˋ˅˒˓ˑ˅ˋˊˋˬ˃
ˊ˃ˋˊ˅˓˛ˈː˃˕˃ˊˇˈˎˍ˃ǤͶͻ

ʑˋˇˑ˅ˋ˄ˈ˓ˊˋ
ʑˑ ˓˃ˊ˅ˋˈːˋ˕ˈ ˒˃ˊ˃˓ːˋ ˈˍˑːˑˏˋˋ ˔˓ˈˮ˃˅˃ˏˈ ˒ˑ˅ˈˮˈ ˅ˋˇˑ˅ˋ ˄ˈ˓ˊˋǡ ˔ˋ˕ˈ
˕ˋˈ˄ˈ˓ˊˋ˄ˋˏˑˉˈˎˈˇ˃ˆˋˆ˓˖˒ˋ˓˃ˏˈ˅ˑːˈˍˑˎˍ˖ˆ˓˖˒ˋ˔˒ˑ˓ˈˇˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ
ˍ˓ˋ˕ˈ˓ˋ˖ˏˋǣ

˃Ȍ ʠ˒ˑ˓ˈˇː˃˚ˋːˑ˕ː˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃˰ˈ
˄Ȍ ʠ˒ˑ˓ˈˇ˒˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑ
˅Ȍ ʠ˒ˑ˓ˈˇ˅˓ˈˏˈː˔ˍ˃˕˃˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃˅ˑ˅˓˛ˈ˰ˈ˕ˑː˃˓˃˄ˑ˕ˋ˕ˈ
ˆȌ ʠ˒ˑ˓ˈˇ˕ˈ˘ːˑˎˑˆˋˬ˃˕˃ˋː˃˚ˋːˑ˕ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
ˇȌ ʠ˒ˑ˓ˈˇː˃˚ˋːˑ˕ː˃ˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˰ˈˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃˅˓ˊ˓˃˄ˑ˕˃˕˃
ː˃˄ˈ˓ˊˋ˕ˈ
ˣȌ ʠ˒ˑ˓ˈˇ˗ˋˊˋ˚ˍ˃˕˃ˎˑˍ˃˙ˋˬ˃ͷͲ

Граф. 28 Видови на берзи според определени критериуми

Според начин на организирање

Според предмет на работење

Според временска специјализација во

вршење на работите
Видови берзи

Според технологија и
начин на работење

Според контрола на државата

врз работата на берзите

Според физичка локација на берзите

˃Ȍʑˋˇˑ˅ˋ˄ˈ˓ˊˋ˔˒ˑ˓ˈˇː˃˚ˋːˑ˕ː˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃˰ˈ
ʠ˒ˑ˓ˈˇˑ˅ˑˬˍ˓ˋ˕ˈ˓ˋ˖ˏˏˑˉ˃˕ˇ˃˔ˈ˓˃ˊˎˋˍ˖˅˃˃˕͵˅ˋˇˑ˅ˋ˄ˈ˓ˊˋǣ
ʏːˆˎˋ˔ˍˋ˄ˈ˓ˊˋǦ˅ˑ˒ˑ˕˒ˑˎːˑ˔˕˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕˒˓ˋ˅˃˕ː˃ˋː˔˕ˋ˕˖˙ˋˬ˃
˅ˑˑ˄ˎˋˍː˃˃ˍ˙ˋˑːˈ˓˔ˍˑˇ˓˖˛˕˅ˑǡˍˑˬ˃˔ˈ˒ˑ˕˒ˋ˓˃˅˓ˊ˃ˍ˙ˋˑːˈ˓˔ˍˋˍ˃˒ˋ˕˃ˎ
ː˃ˬ˃ˍˋ˃ˍ˙ˋˑːˈ˓ˋǤʐ˓ˑˬˑ˕ː˃˚ˎˈːˑ˅ˋ˕ˈ˅ˑˑ˅ˑˬ˅ˋˇ˄ˈ˓ˊˋˈˑˆ˓˃ːˋ˚ˈːǡˋ˔ˈ
˒˓ˑ˒ˋ˛˃ːˋˇˑ˔˕˃˔˕˓ˑˆˋ˒˓˃˅ˋˎ˃ˊ˃˒˓ˋˈˏː˃ːˑ˅ˋ˚ˎˈːˑ˅ˋǤʜˑ˅˚ˎˈːː˃
˄ˈ˓ˊ˃˕˃ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ˒˓ˋˏˈː˔˃ˏˑ˅ˑ˔ˎ˖˚˃ˬː˃ˋ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈˋˎˋ˔ˏ˓˕ː˃
ːˈˍˑˬ ˒ˑ˓˃ːˈ˛ˈː ˚ˎˈː ː˃ ˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǥ ʠˈˍˑˬ ˚ˎˈː ˛˕ˑ ˈ ˒˓ˋˏˈː ˅ˑ ˄ˈ˓ˊ˃˕˃ ˈ
49 Ивановски З., Хартии од вредност и портфолио менаџмент, Скопје, 2007, стр.21.
50 Повеќе кај: Јовановски П.: Финансиски пазари и институции, Европски универзитет,
Скопје, 2006, стр. 226-230.
173
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ˇˑˎˉˈːˇ˃˖˒ˎ˃˕ˋˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃˔˖ˏ˃˒˃˓ˋ˅ˑ˅ˋˇː˃˖˒ˋ˔ːˋː˃Ǥʓ˓ˉ˃˅˃˕˃ˋˏ˃
ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˃ˍˑː˕˓ˑˎː˃˗˖ːˍ˙ˋˬ˃˅ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃ˑ˅ˑˬ˅ˋˇː˃˄ˈ˓ˊ˃Ǥ
ʣ˓˃ː˙˖˔ˍˋ˅ˋˇ˄ˈ˓ˊ˃Ǧˑ˅ˑˬ˅ˋˇ˄ˈ˓ˊˋ˔ˈˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋˊˋ˓˃˃˕˔ˑ˕ˑ˃˛˕ˑ
ˈ ˊː˃˚˃ˬːˑ ˖˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ ː˃ ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ ˋ ˇ˓ˉ˃˅ːˋ˕ˈ ˑ˓ˆ˃ːˋ ˅ˑ ˓˃ˍˑ˅ˑˇˈ˰ˈ˕ˑ
ˋ˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈ˕ˑ˔ˑ˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǥʓ˓ˉ˃˅˃˕˃ˆˋˋˏˈː˖˅˃˚ˎˈːˑ˅ˋ˕ˈː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃ˋ
˅ˑˈˇːˑˆˑ˖˕˅˓ˇ˖˅˃˅ˍ˖˒ːˋˑ˕˄˓ˑˬː˃˚ˎˈːˑ˅ˋǤʑˑˑ˅ˑˬ˅ˋˇː˃˄ˈ˓ˊ˃ˏˑˉ˃˕
ˇ˃˄ˋˇ˃˕˚ˎˈːˑ˅ˋ˄˃ːˍˋ˕ˈˋ˄˃ːˍ˃˓ˋ˕ˈǤͷͳ
ʛˈ˛˃ː˅ˋˇ˄ˈ˓ˊˋǦ˔˕˃ː˖˅˃ˊ˄ˑ˓ˊ˃˄ˈ˓ˊˋˍˑˋ˅ˑ˔˅ˑˋ˕ˈˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ
ˋˏ˃˃˕ ˒ˑ ːˈ˛˕ˑ ˋ ˑˇ ˃ːˆˎˋ˔ˍˋˑ˕ ˋ ˑˇ ˗˓˃ː˙˖˔ˍˋˑ˕ ˅ˋˇ ˄ˈ˓ˊˋǤ ʐˈ˓ˊ˃˕˃
ˬ˃ ˑ˔ːˑ˅˃ ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ ˍˑˬ˃ ˆˑ ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ ˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈ˕ˑǡ ˓˃ˍˑ˅ˑˇˈ˰ˈ˕ˑ ˋ
ˍˑː˕˓ˑˎ˃˕˃ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑǤʦˎˈːˍˋ˔ˈ˔˃ˏˑ˄˃ːˍˋ˕ˈǡ˃˄˓ˑˬˑ˕ː˃˚ˎˈːˑ˅ˋ˕ˈ
ːˈˈˑˆ˓˃ːˋ˚ˈːǤ

˄Ȍʑˋˇˑ˅ˋ˄ˈ˓ˊˋ˔˒ˑ˓ˈˇ˒˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑ
ʡ˓ˆː˖˅˃ˬˮˋˑˇ˕ˑ˃˔ˑ˛˕ˑ˔ˈˊ˃ːˋˏ˃˅˃˃˕ǡ˔ˑ˛˕ˑ˕˓ˆ˖˅˃˃˕ǡˋˍˑˬ˒˓ˈˇˏˈ˕ː˃
˓˃˄ˑ˕˃ˆˑˋˏ˃˃˕˄ˈ˓ˊˋ˕ˈ˄ˋˏˑˉˈˎˈˇ˃ˆˋˆ˓˖˒ˋ˓˃ˏˈ˅ˑˇ˅ˈ˒ˑˆˑˎˈˏˋˆ˓˖˒ˋǣ
ʜˈ ˗ˋː˃ː˔ˋ˔ˍˋ ˄ˈ˓ˊˋ Ǧ ˔ˈ ˑːˋˈ ˄ˈ˓ˊˋǡ ˅ˑ ˍˑˋ ˒˓ˈˇˏˈ˕ ː˃ ˕˓ˆ˖˅˃˰ˈ
ːˈ˔ˈ˗ˋː˃ː˔ˋ˔ˍˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˋˎˋ˘˃˓˕ˋˋˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥʠˑˑ˅ˑˬ˅ˋˇ˄ˈ˓ˊˋ˔ˈ
˕˓ˆ˖˅˃ǡ ˔ˑ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈː ˅ˋˇ ː˃ ˔˕ˑˍ˃ ˋˎˋ ˖˔ˎ˖ˆˋǤ ʠ˒ˑ˓ˈˇ ˅ˋˇˑ˕ ː˃ ˓˃˄ˑ˕˃˕˃
˅ˑˑ˅˃˃ˆ˓˖˒˃˔˒˃ˣ˃˃˕˒˓ˑˇ˖ˍ˕ːˋ˄ˈ˓ˊˋˋ˄ˈ˓ˊˋː˃˖˔ˎ˖ˆˋǤʜ˃˒˓ˑˇ˖ˍ˕ːˋ˕ˈ
˄ˈ˓ˊˋ˔ˈ˔˓ˈˮ˃˅˃˒ˑː˖ˇ˃ˋ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃ː˃˗˖ːˆˋ˄ˋˎːˋ˔˕ˑˍˋˑˇˏˋːˈ˓˃ˎːˑǡ
ˊˈˏˬˑˇˈˎ˔ˍˑˋˎˋˋːˇ˖˔˕˓ˋ˔ˍˑ˒ˑ˕ˈˍˎˑǡ˄ˈˊ˗ˋˊˋ˚ˍˑ˒˓ˋ˔˖˔˕˅ˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥʏ
ˇˑˇˈˍ˃ˍ˃ˬ˄ˈ˓ˊˋ˕ˈː˃˖˔ˎ˖ˆˋ˒˓ˈˇˏˈ˕ː˃˓˃˄ˑ˕˃ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ
ː˃ ˔˕ˑˍˋ ˅ˑ ˒˓ˑˏˈ˕ǡ ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈ ː˃ ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ːˋ ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ ˋ ˕˖˓ˋ˔˕ˋ˚ˍˋ
˄ˈ˓ˊˋǤ
ʣˋː˃ː˔ˋ˔ˍˋ ˄ˈ˓ˊˋ Ǧ ˔˒ˑ˓ˈˇ ˒˓ˈˇˏˈ˕ˑ˕ ː˃ ːˋ˅ːˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˏˑˉ˃˕
ˇ˃˄ˋˇ˃˕ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˋˍ˃ˍˑ˒˃˓ˋ˚ːˋǡˇˈ˅ˋˊːˋ˄ˈ˓ˊˋǡ˄ˈ˓ˊˋː˃˘˃˓˕ˋˋˑˇ
˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥʝ˅ˑˬ˅ˋˇ˔ˈ˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˋ˄ˈ˓ˊˋǤ

˅Ȍʑˋˇˑ˅ˋ˄ˈ˓ˊˋ˔˒ˑ˓ˈˇ˅˓ˈˏˈː˔ˍ˃˕˃˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃
˅˓˛ˈ˰ˈː˃˓˃˄ˑ˕ˋ˕ˈ
ʠˑ˓ˈˇˑ˅ˑˬˍ˓ˋ˕ˈ˓ˋ˖ˏǡ˄ˈ˓ˊˋ˕ˈ˔ˈˍˎ˃˔ˋ˗ˋˍ˖˅˃˃˕ː˃ǣ˒˓ˑˏ˒˕ːˋˋ˕ˈ˓ˏˋː˔ˍˋ
˄ˈ˓ˊˋǤͷʹ
ʞ˓ˑˏ˒˕ːˋ ˄ˈ˓ˊˋ Ǧ ˍ˃ˬ ˑ˅ˑˬ ˅ˋˇ ˄ˈ˓ˊˋ ˒˓˃˅˃˕˃ ˋ ˑ˄˅˓˔ˍˋ˕ˈ ː˃
˒˃˓˕ːˈ˓ˋ˕ˈ ˑˇ ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ ˊ˃ ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ ˔ˈ ˓ˈ˃ˎˋˊˋ˓˃˃˕ ˅ˈˇː˃˛ ˒ˑ
ːˈˆˑ˅ˑ˕ˑ ˊ˃ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ ːˑ ː˃ˬˇˑ˙ː˃ ˑˇ ˕˓ˋǡ ˑˇːˑ˔ːˑ ˒ˈ˕ ˓˃˄ˑ˕ːˋ ˇˈːˑ˅ˋ
ˑˇ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕Ǥʠˑˑˆˎˈˇː˃ˍ˖˔ˋˑ˕˓ˑˍ˅ˑˍˑˬ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˋ
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˏˑ˓˃˃˕ˇ˃ˆˋˋˊ˅˓˛˃˕˔˅ˑˋ˕ˈˑ˄˅˓˔ˍˋǡˏˑˉˈˇ˃˔ˈ˓ˈ˚ˈˇˈˍ˃ˍ˃ˬ
˒˓ˑˏ˒˕ːˋ˕ˈ˄ˈ˓ˊˋːˈˏ˃˓ˋˊˋˍˊ˃˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˋˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥ
ʡˈ˓ˏˋː˔ˍˋ ˄ˈ˓ˊˋ Ǧ ˍ˃ˬ ˑ˅ˑˬ ˅ˋˇ ˄ˈ˓ˊˋ ˑ˄˅˓˔ˍ˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ ˋ
ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ːˈ˔ˈˋˊ˅˓˛˖˅˃˒˓ˑˏ˒˕ːˑ˒ˑˊ˃ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ǡ˕˖ˍ˖˅ˑ
ːˈˍˑˬˑˇː˃˒˓ˈˇ˖˕˅˓ˇˈː˓ˑˍǤ

ˆȌʑˋˇˑ˅ˋ˄ˈ˓ˊˋ˔˒ˑ˓ˈˇ˕ˈ˘ːˑˎˑˆˋˬ˃˕˃ˋː˃˚ˋːˑ˕ː˃˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǤ
ʝˇ ˃˔˒ˈˍ˕ ː˃ ˕ˑ˃ ˍ˃ˍˑ ˓˃˄ˑ˕˃˕ǡ ˔ˑ ˍ˃ˍ˅˃ ˕ˈ˘ːˑˎˑˆˋˬ˃ ˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˃˕ǡ ː˃ ˍˑˬ
51 Класификацијата на видовите берзи според нивните карактеристики превземена е
од: Јовановски П.: Финансиски пазари и институции, Европски универзитет, Скопје,
2006
52 Јовановски П., Финансиски пазари и институции, Скопје, 2006, стр. 227.
174
 РАБОТЕЊЕ НА МЕЃУНАРОДНИ ОРГАНИЗИРАНИ ПАЗАРИ ТЕМА 9
˔˕ˈ˒ˈːː˃˕ˈ˘ːˑˎˑ˛ˍ˃ˑ˒˓ˈˏˈːˑ˔˕˔ˈː˃ˑˣ˃˃˕˄ˋˏˑˉˈˎˈˇ˃ˆˋˆ˓˖˒ˋ˓˃ˏˈ Ефектните берзи, односно
˅ˑˇ˅ˈˆ˓˖˒ˋǣ берзите на хартии од
вредност, претставуваат
ʙˎ˃˔ˋ˚ːˋ ˄ˈ˓ˊˋ Ǧ ˍ˃ˬ ˑ˅ˑˬ ˅ˋˇ ˄ˈ˓ˊˋ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋ˚ːˋ ˔ˈ ˏˈ˕ˑˇˑ˕ ː˃ службени пазари на капитал.
˃˖ˍ˙ˋˬ˃ˋˋˊ˅ˋˍ˖˅˃˰ˈǤ Предмет на тргување на
ʔˎˈˍ˕˓ˑː˔ˍˋ ˄ˈ˓ˊˋ Ǧ ˒ˑ˕˒ˑˎːˑ ˍˑˏ˒ˬ˖˕ˈ˓ˋˊˋ˓˃ːˋ ˋ ˕˓ˆ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ˔ˈ ефектните берзи може да
˅˓˛ˋ ˒ˑ˕˒ˑˎːˑ ˃˅˕ˑˏ˃˕ˋˊˋ˓˃ːˑ ˋ ˅ˑ ˙ˈˎˑ˔ː˃ ˕ˋ˛ˋː˃ ȋːˈˏ˃ ˛˕ˋˏ˖ːˆ ː˃ биде само стандардизиран
капитал, капитал во
ː˃˕˒˓ˈ˅˃˓ˋː˃ˇˏ˖ˇ˓˖˅˃˰ˈȌǤ
определен облик (обврзници,
благајнички записи хартии од
ˇȌʑˋˇˑ˅ˋ˄ˈ˓ˊˋ˔˒ˑ˓ˈˇː˃˚ˋːˑ˕ː˃ˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˰ˈː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ вредност во фиксна камата) и
во облик на акции.
ː˃ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃˅˓ˊːˋ˅ːˑ˕ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
За основни карактеристики
ʝ˗ˋ˙ˋˬ˃ˎːˋ ˄ˈ˓ˊˋ Ǧ ˔ˈ ˒˓ˋˊː˃˕ˋ ˄ˈ˓ˊˋ ˑˇ ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ǡ ˔ˈ ˑ˔ːˑ˅˃˃˕ ˔ˑ на ефектните берзи се
˒ˑ˔ˈ˄ˈːˊ˃ˍˑːˋ˔ˑˑˇˑ˄˓ˈːˋˈː˃ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃Ǥʝ˅ˋˈ˄ˈ˓ˊˋˋˏ˃˃˕ˏːˑˆ˖˔˕˓ˑˆˋ сметаат следниве:
˒˓ˋː˙ˋ˒ˋˊ˃˓˃˄ˑ˕˃Ǥ - Се работи по строги и
однапред утврдени правила;
ʜˈˑ˗ˋ˙ˋˬ˃ˎːˋ˄ˈ˓ˊˋǦ˔ˈˏˈ˔˕˃ː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ˅ˑ˄ˎˋˊˋː˃ː˃ˑ˗ˋ˙ˋˬ˃ˎːˋ˕ˈ
- Се работи на состаноци кои
˄ˈ˓ˊˋǡ ˕˖ˍ˃ ˔ˈ ˕˓ˆ˖˅˃ ˔ˑ ˘˃˓˕ˋˋ ˑˇ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ ˍˑˋ ːˈ ˔ˈ ˒ˑˇ ˍˑː˕˓ˑˎ˃ ː˃ˇ се држат во точно определено
ːˋ˅ː˃˕˃˅ˋ˔˕ˋː˔ˍ˃˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥ време;
- Берзанските работи се вршат
ˣȌʑˋˇˑ˅ˋ˄ˈ˓ˊˋ˔˒ˑ˓ˈˇ˗ˋˊˋ˚ˍ˃˕˃ˎˑˍ˃˙ˋˬ˃ со посредство на посредници;
- Берзанските работи се вршат
ʏ˖ˍ˙ˋ˔ˍˋ ˅ˋˇ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ˋ Ǧ ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ ˔ˈ ˅˓˛ˋ ː˃ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ ˏˈ˔˕ˑ ː˃ под контрола на берзанските
˄ˈ˓ˊ˃˕˃ȋ˓ˋːˆ˃˓ˈː˃Ȍǡ˃˔ˈ˅˓˛ˋ˒˓ˈˍ˖˕˓ˈ˕ˑˎˋ˙ˈȋ˃ˆˈː˕Ȍː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǥʞ˓ˈˇ органи на управата и под
ˇ˃˒ˑ˚ːˈ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑ˅ˑ˄ˈ˓ˊ˃˕˃˔ˋ˕ˈ˒˓ˋ˔˕ˋˆː˃˕ˋ˒ˑː˖ˇˋˊ˃ˍ˖˒˖˅˃˰ˈ˔ˈ надзор на државата и
˓˃ːˆˋ˓˃˃˕ˑˇː˃ˬ˅ˋ˔ˑˍ˃˕˃˒ˑː˖ˇˈː˃˙ˈː˃ː˃ˇˑˎ˖Ǥʓ˅ˈ˕ˈ˔˕˓˃ːˋȋ˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˋ нејзините органи;
˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃Ȍ˔ˈ˔˓ˈˮ˃˅˃˃˕ˋ˔ˈ˒˓ˑː˃ˑˣ˃ˑ˒˕ˋˏ˃ˎː˃˙ˈː˃Ǥ - Работите се вршат на најбрз
можен начин по пат на аукции
ʓˋˎˈ˓˔ˍˋ˅ˋˇː˃˒˃ˊ˃˓ˋǦ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˍˑˏ˒ˎˈˍ˔ː˃ˍˑˏ˖ːˋˍ˃˙ˋ˔ˍ˃ˏ˓ˈˉ˃ со користење на голем број
ː˃˄˓ˑˍˈ˓ˋǡˇˋˎˈ˓ˋǡ˚ˎˈːˑ˅ˋː˃˄˓ˑˍˈ˓˔ˍˋˍ˖ˮˋǤ берзански кратенки, знаци
или со користење на модерна
Таб. 6 Класификација на видови берзи според нивните карактаристики електроника

Според Според Според Според Според Според

начинот на предметот на временска технологијата начинот на физичката
организирање работење специјализација на работење остварување локација
на контрола
од страна на
државата
Англиски берзи Нефинансиски Промптни Класични берзи Официјални Аукциски
берзи берзи вид на
пазари
Француски берзи Финансиски Термински Електронски Неофицијални Дилерски
берзи берзи берзи вид на
пазари

ʔ˗ˈˍ˕ːˋ˄ˈ˓ˊˋ
ʔ˗ˈˍ˕ːˋ˕ˈ˄ˈ˓ˊˋǡˑˇːˑ˔ːˑ˄ˈ˓ˊˋ˕ˈː˃˘˃˓˕ˋˋˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕
˔ˎ˖ˉ˄ˈːˋ ˒˃ˊ˃˓ˋ ː˃ ˍ˃˒ˋ˕˃ˎǤ ʞ˓ˈˇˏˈ˕ ː˃ ˕˓ˆ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˈ˗ˈˍ˕ːˋ˕ˈ ˄ˈ˓ˊˋ
ˏˑˉˈˇ˃˄ˋˇˈ˔˃ˏˑ˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋˊˋ˓˃ːˍ˃˒ˋ˕˃ˎǡˍ˃˒ˋ˕˃ˎ˅ˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ˄ˎˋˍ
ȋˑ˄˅˓ˊːˋ˙ˋǡ˄ˎ˃ˆ˃ˬːˋ˚ˍˋˊ˃˒ˋ˔ˋ˘˃˓˕ˋˋˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕˅ˑ˗ˋˍ˔ː˃ˍ˃ˏ˃˕˃Ȍˋ
˅ˑˑ˄ˎˋˍː˃˃ˍ˙ˋˋǤ
ʔ˗ˈˍ˕ːˋ˕ˈ˄ˈ˓ˊˋ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕ˇˈˎˑ˅ːˋˊˆ˓˃ˇˋǡ˅ˑˍˑˋˈˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˑ
175
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
ˍ˖˒˖˅˃˰ˈ˕ˑˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˰ˈ˕ˑː˃ˈ˗ˈˍ˕ˋǡ˅ˑˍˑˋː˃˕ˑ˚ːˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑˏˈ˔˕ˑ
ȋ˓ˋːˆȌ˔ˈ˅˓˛ˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˰ˈˋˍ˖˒˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˎˆˑ˓ˑ˚ːˋ˘˃˓˕ˋˋˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕
ȋˈ˗ˈˍ˕ːˋȌ
ʖ˃ˑ˔ːˑ˅ːˋˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋː˃ˈ˗ˈˍ˕ːˋ˕ˈ˄ˈ˓ˊˋ˔ˈ˔ˏˈ˕˃˃˕˔ˎˈˇːˋ˅ˈǣ

ͳǤ ʠˈ˓˃˄ˑ˕ˋ˒ˑ˔˕˓ˑˆˋˋˑˇː˃˒˓ˈˇ˖˕˅˓ˇˈːˋ˒˓˃˅ˋˎ˃Ǣ
ʹǤ ʠˈ˓˃˄ˑ˕ˋː˃˔ˑ˔˕˃ːˑ˙ˋˍˑˋ˔ˈˇ˓ˉ˃˕˅ˑ˕ˑ˚ːˑˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑ˅˓ˈˏˈǢ
͵Ǥ ʐˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˕ˈ˓˃˄ˑ˕ˋ˔ˈ˅˓˛˃˕˔ˑ˒ˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑː˃˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋǢ
ͶǤ ʐˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˕ˈ˓˃˄ˑ˕ˋ˔ˈ˅˓˛˃˕˒ˑˇˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˕ˈˑ˓ˆ˃ːˋ
ː˃˖˒˓˃˅˃˕˃ˋ˒ˑˇː˃ˇˊˑ˓ː˃ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ˋːˈˬˊˋːˋ˕ˈˑ˓ˆ˃ːˋǢ
ͷǤ ʟ˃˄ˑ˕ˋ˕ˈ ˔ˈ ˅˓˛˃˕ ː˃ ː˃ˬ˄˓ˊ ˏˑˉˈː ː˃˚ˋː ˒ˑ ˒˃˕ ː˃ ˃˖ˍ˙ˋˋ
˔ˑ ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈ ː˃ ˆˑˎˈˏ ˄˓ˑˬ ˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ ˍ˓˃˕ˈːˍˋǡ ˊː˃˙ˋ ˋˎˋ ˔ˑ
ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈː˃ˏˑˇˈ˓ː˃ˈˎˈˍ˕˓ˑːˋˍ˃
ʜ˃ ˈ˗ˈˍ˕ːˋ˕ˈ ˄ˈ˓ˊˋǡ ˖˚ˈ˔˕˅˖˅˃˃˕ ˕˓ˋ ˑ˔ːˑ˅ːˋ ˆ˓˖˒ˋ ː˃ ˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋǡ
˒˓ˑ˗ˈ˔ˋˑː˃ˎːˋˎˋ˙˃ˍˑˋ˔ˈˊ˃ːˋˏ˃˅˃˃˕˔ˑ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ˋˈ˗ˈˍ˕ˋǤ

 ʐˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋǡˬ˃˔ˑ˚ˋː˖˅˃˃˕ˆ˓˖˒˃˕˃ː˃ˋː˕ˈ˓ːˋ˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ
Илустрација 95: Њујорк стоковна
ː˃ˈ˗ˈˍ˕ːˋ˕ˈ˄ˈ˓ˊˋ
берза (New York Stock Exchange)
 ʐˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ ˕˓ˆˑ˅˙ˋ ȋ˅ˑ ʠʏʓǦˇˋˎˈ˓ˋǡ ˅ˑ ʏːˆˎˋˬ˃Ǧʐ˓ˑˍˈ˓ˋȌǡ ˕ˋˈ ˬ˃
˔ˑ˚ˋː˖˅˃˃˕˅˕ˑ˓˃˕˃ˆ˓˖˒˃ː˃ˈˍ˔˕ˈ˓ːˋ˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋǤ
ʡˑ˃˔ˈ˅ˑ˒˓ˋː˙ˋ˒˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋ˙ˋː˃˄˃ːˍˋ˕ˈˋː˃˔ˋ˕ˈˇ˓˖ˆˋ˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ
ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ː˃ˍ˃˒ˋ˕˃ˎǤ

 ʝ˔˕˃ː˃˕ˋ˕ˈ ˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ ˬ˃ ˔ˑ˚ˋː˖˅˃˃˕ ˕˓ˈ˕˃˕˃ ˆ˓˖˒˃ ː˃ ˈ˗ˈˍ˕ːˋ˕ˈ

˄ˈ˓ˊˋǡˏˈˣ˖ːˋ˅˔ˈ˄˃ːˍ˃˓˔ˍˋ˕ˈˋˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋǡ˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋˍˑˋ
ːˈˏ˃˃˕ˑ˅ˎ˃˔˕˖˅˃˰ˈˊ˃˕˓ˆ˖˅˃˰ˈ˔ˑˈ˗ˈˍ˕ˋǤʑˋˇˋ˔ˎˋˍ˃˄˓ǤͶ

ʝ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˄ˈ˓ˊˋ˕ˈ
ʠˑ ˑˆˎˈˇ ː˃ ˓˃ˊˎˋˍˋ˕ˈ ˅ˑ ˅ˋˇˑ˕ǡ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˑ˕ǡ ˆˑˎˈˏˋː˃˕˃ ː˃ ˑˇˇˈˎːˋ˕ˈ
˄ˈ˓ˊˋǡːˈˏˑˉˈˇ˃˔ˈˇ˃ˇˈˈˇː˃˕ˋ˒ˋˊˋ˓˃ː˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ǡːˑ˔ˈ˒˃ˍ˒ˑ˔˕ˑˬ˃˕
ˑˇ˓ˈˇˈːˋˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑːˋˈˎˈˏˈː˕ˋˍˑˋ˔ˈˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋ˚ːˋˊ˃˔ˋ˕ˈ˅ˋˇˑ˅ˋ
˄ˈ˓ˊˋǤ
ʠˑ˄ˈ˓ˊ˃˕˃˓˃ˍˑ˅ˑˇˋ˖˒˓˃˅ˈːˑˇ˄ˑ˓ǡˍˑˬˆˑ˒˓ˑ˒ˋ˛˖˅˃ˇˈˎˑ˅ːˋˑ˕˓ˈˇǡ
˖ˊ˃ː˔ˋ˕ˈǡ˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋˍˑˏˋ˕ˈ˕ˋǣˍˑː˕˓ˑˎˈːǡˋˊ˅˓˛ˈːǡ˗ˋː˃ː˔ˋ˔ˍˋǡ
ˊ˃ ˖ˊ˃ː˔ˋǡ ˊ˃ ˒˓ˑˏ˒˕ːˋ ˋ ˕ˈ˓ˏˋː˔ˍˋ ˍˑ˕˃˙ˋˋǡ ˋː˗ˑ˓ˏ˃˙ˋˋǡ ˔˕˃˕ˋ˔˕ˋ˚ˍ˃
˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋˊ˃˙ˋˬ˃ˋ˃˓˄ˋ˕˓˃ˉˈː˔ˑ˅ˈ˕ȋˊ˃˓ˈ˛˃˅˃˰ˈ˔˒ˑ˓ˑ˅ˋː˃˔˕˃ː˃˕ˋ˅ˑ
˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˑ˕ˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈȌǤ ʠˑ˔˕˃˅ˈː ˇˈˎ ː˃ ˄ˈ˓ˊ˃˕˃ ˈ ˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍˑ˅ː˃˕˃ ˍ˃˔˃
ˍˑˬ˃˅˓˛ˋˎˋˍ˅ˋˇ˃˙ˋˬ˃ː˃˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˕ˈˊ˃ˍˎ˖˚ˑ˙ˋǦˇˑˎˆ˖˅˃˰˃ˋ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˰˃
ː˃˔˅ˑˋ˕ˈ˚ˎˈːˑ˅ˋǦ˕˃ˍ˃˛˕ˑ˔˃ˏˑ˓˃ˊˎˋˍˋ˕ˈ˔ˈˋ˔˒ˎ˃˕˖˅˃˃˕ˋ˖˒ˎ˃˕˖˅˃˃˕ǡ
ˑˇːˑ˔ːˑˋˏ˔ˈ˒˓ˋˊː˃˅˃˃˕ː˃˔ˏˈ˕ˍˋ˕ˈː˃˚ˎˈːˑ˅ˋ˕ˈǤ
ʟ˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˄ˈ˓ˊˋ˕ˈː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ˔ˈ˅˓˛ˋ˅ˑ˔˃ˎ˃˔ˑ˕ǤːǤˍ˓˖ˆȋ˓ˋːˆȌǤʑˑ
˔˃ˎˋ˕ˈˍ˃ˇˈ˔ˈ˓˃˄ˑ˕ˋ˔ˑ˒ˑ˅ˈˮˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˒ˑ˔˕˃˅ˈːˋ˔ˈ˒ˑ˅ˈˮˈ˓ˋːˆˑ˅ˋǡ
˔ˈˍˑˬ˒ˑ˔ˈ˄ːˑˊ˃ˑˇˇˈˎˈː˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǤʟ˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃ːˈˬ˃˅˓˛˃˕˔˃ˏˑ
˚ˎˈːˑ˅ˋ˕ˈː˃ˑˇːˑ˔ː˃˕˃˄ˈ˓ˊ˃˕˖ˍ˖ˋ˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˕ˈ˃ˆˈː˕ˋǡ˄˓ˑˍˈ˓ˋǡˇˋˎˈ˓ˋǡ
ˍˑˋˋ˔˕ˑ˕˃ˍ˃˔ˈ˚ˎˈːˑ˅ˋː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǥ
ʝ˔ːˑ˅ːˋˑ˓ˆ˃ːˋː˃˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃˔ˈǣ
ʠˑ˄˓˃ːˋˈ˕ˑǡʢ˒˓˃˅ːˋˑ˕ˑˇ˄ˑ˓ǡʜ˃ˇˊˑ˓ːˋˑ˕ˑˇ˄ˑ˓ˋʓˋ˓ˈˍ˕ˑ˓ˑ˕Ǥ
ʠˑ˄˓˃ːˋˈ˕ˑˈː˃ˬ˅ˋ˔ˑˍˑ˓ˆ˃ːː˃˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃ǡˆˑ˔ˑ˚ˋː˖˅˃˃˕

176
 РАБОТЕЊЕ НА МЕЃУНАРОДНИ ОРГАНИЗИРАНИ ПАЗАРИ ТЕМА 9
˃ˍ˙ˋˑːˈ˓ˋ˕ˈː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃ȋ˔ˈˍˑˬ˃ˍ˙ˋˑːˈ˓˒ˑˈˇˈː˒˓ˈ˕˔˕˃˅ːˋˍȌǤ
ʠˑ˄˓˃ːˋˈ˕ˑˆˋˋˏ˃˔ˎˈˇːˋ˅ˈ˗˖ːˍ˙ˋˋǣ
 ʸ˃ˇˑːˈ˔˖˅˃ˑˇˎ˖ˍ˃˕˃ˊ˃ˑ˔ːˑ˅˃˰ˈː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǣ
 ʸ˃˖˕˅˓ˇ˖˅˃ˇˈˎˑ˅ː˃˕˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǣ
 ʒˑˇˑːˈ˔˖˅˃ʠ˕˃˕˖˕ˑ˕ˋʓˈˎˑ˅ːˋˍˑ˕ˊ˃˓˃˄ˑ˕˃ː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǣ
 ʝˇˎ˖˚˖˅˃ˊ˃ˊˆˑˎˈˏ˖˅˃˰ˈː˃ˑ˔ːˑ˅˃˚ˍˋˑ˕ˍ˃˒ˋ˕˃ˎǢ
 ʝˇˎ˖˚˖˅˃ˊ˃ʠ˕˃˕˖˕ːˋ˒˓ˑˏˈːˋˋ˒˓ˈ˔˕˃ːˑˍ˔ˑ˓˃˄ˑ˕˃ː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǣ
 ʒˋˋˏˈː˖˅˃ˋ˓˃ˊ˓ˈ˛˖˅˃˚ˎˈːˑ˅ˋ˕ˈː˃ʢ˒˓˃˅ːˋˑ˕ˑˇ˄ˑ˓ǡʜ˃ˇˊˑ˓ːˋˑ˕
ˑˇ˄ˑ˓Ǣ
ʢ˒˓˃˅ːˋˑ˕ ˑˇ˄ˑ˓ ˄˓ˑˋ ˇˈ˅ˈ˕ ˚ˎˈːˑ˅ˋǡ ˍˑˋ ˆˋ ˋˊ˄ˋ˓˃ ˋ ˋˏˈː˖˅˃
ʠˑ˄˓˃ːˋˈ˕ˑ ː˃ ˄ˈ˓ˊ˃˕˃ ˑˇ ˓ˈˇˑ˅ˋ˕ˈ ː˃ ˑ˔ːˑ˅˃˚ˋ˕ˈ ˋ ˑˇ ˓ˈːˑˏˋ˓˃ːˋ
ˈˍ˔˒ˈ˓˕ˋ ˑˇ ˑ˄ˎ˃˔˕˃ ː˃ ˗ˋː˃ː˔ˋˋ˕ˈ Ǧ ːˈˊ˃˅ˋ˔ːˋ ˈˍ˔˒ˈ˓˕ˋǤ ʛ˃ːˇ˃˕ˑ˕ ː˃
˚ˎˈːˑ˅ˋ˕ˈˈˇ˅ˈˆˑˇˋːˋǡ˔ˑˏˑˉːˑ˔˕ˊ˃˒ˑ˅˕ˑ˓ˈːˋˊ˄ˑ˓Ǥ
ʢ˒˓˃˅ːˋˑ˕ˑˇ˄ˑ˓ˆˋˋˏ˃˔ˎˈˇːˋ˅ˈː˃ˇˎˈˉːˑ˔˕ˋǣ

 ʒˋ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃ˑˇˎ˖ˍˋ˕ˈː˃ʠˑ˄˓˃ːˋˈ˕ˑː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǣ
 Основни органи на
 ʞ˓ˈˇˎ˃ˆ˃ˇˈˎˑ˅ː˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǣ управување на берзата се:
 ʓˑːˈ˔˖˅˃ˑ˒˛˕ˋ˃ˍ˕ˋ˛˕ˑˆˑ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃˃˕˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǣ  Собранието,
 ʒˑ ˋˏˈː˖˅˃ ˋ ˓˃ˊ˓ˈ˛˖˅˃ ˇˋ˓ˈˍ˕ˑ˓ˑ˕ ˋ ˚ˎˈːˑ˅ˋ˕ˈ ː˃ ˍˑˏˋ˔ˋˋ˕ˈ ˋ  Управниот одбор,
ˇ˓˖ˆˋ˕ˈ˕ˈˎ˃ː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǣ  Надзорниот одбор и
ʜ˃ˇˊˑ˓ːˋˑ˕ ˑˇ˄ˑ˓ ˄˓ˑˋ ˒ˈ˕ ˚ˎˈːˑ˅ˋ ˍˑˋ ˆˋ ˋˊ˄ˋ˓˃ ʠˑ˄˓˃ːˋˈ˕ˑ  Директорот.
ː˃ ˄ˈ˓ˊ˃˕˃ ˊ˃ ˅˓ˈˏˈ ˑˇ ˇ˅ˈ ˆˑˇˋːˋǤ ʜ˃ˇˊˑ˓ːˋˑ˕ ˑˇ˄ˑ˓ ˅˓˛ˋ ː˃ˇˊˑ˓ ˅˓ˊ
˓˃˄ˑ˕˃˕˃ː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃ǡ˃ˑ˔ˑ˄ˈːˑ˅˓ˊǣ
 Целокупната организација
 ʖ˃ˍˑːˋ˕ˑ˔˕˃˅ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃ и работењето на берзата се
 ʑ˓˛ˋ ˍˑː˕˓ˑˎ˃ ˅˓ˊ ˓˃˄ˑ˕ːˋ˕ˈ ˍːˋˆˋǡ ˋ˔˒˓˃˅ːˑ˔˕˃ ː˃ ˔ˏˈ˕ˍˋ˕ˈ ˋ регулирани со берзански
ˆˑˇˋ˛ː˃˕˃˒˓ˈ˔ˏˈ˕ˍ˃ː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǥ правила.

ʓˋ˓ˈˍ˕ˑ˓ˑ˕ Ǧ ˬ˃ ˓˃ˍˑ˅ˑˇˋ ˋ ˊ˃˔˕˃˒˖˅˃ ˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǥ ʢ˒˓˃˅ːˋˑ˕ ˑˇ˄ˑ˓ ː˃

˄ˈ˓ˊ˃˕˃ˆˑˋˊ˄ˋ˓˃ǡˋˏˈː˖˅˃ˋ˓˃ˊ˓ˈ˛˖˅˃ˇˋ˓ˈˍ˕ˑ˓ˑ˕Ǥʡˑˬˆˋˋˏ˃˔ˎˈˇːˋ˅ˈ  Работењето на берзите се
ː˃ˇˎˈˉːˑ˔˕ˋǣ одвива на таканаречени
берзански состаноци, кои
 ʟ˃ˍˑ˅ˑˇˋˋˬ˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃˓˃˄ˑ˕˃˕˃ː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǣ обично се одржуваат во
 ʒˋ˔˒˓ˑ˅ˈˇ˖˅˃ˑˇˎ˖ˍˋ˕ˈː˃ʠˑ˄˓˃ːˋˈ˕ˑː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃ˋʝˇ˄ˑ˓ˑ˕Ǣ зградата на берзата.
 ʸ˃˒˓ˈˇˎ˃ˆ˃˅ː˃˕˓ˈ˛ː˃˕˃ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑː˃˒ˑ˔˕˃˅ˈːˑ˔˕Ǥ
ʖ˃ˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃ˑ˔ːˑ˅ːˋ˕ˈ˗˖ːˍ˙ˋˋǡ˄ˈ˓ˊ˃˕˃˗ˑ˓ˏˋ˓˃ˍˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋˋ  Присутните берзански
ˇ˓˖ˆˋ˕ˈˎ˃Ǥ посредници (купувачи и
ʙˑˏˋ˔ˋˬ˃˕˃ ˊ˃ ˓ˈˆˋ˔˕˓˃˙ˋˬ˃ ȋˍˑ˕˃˙ˋˬ˃Ȍ ː˃ ˘˃˓˕ˋˋ ˑˇ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ продавачи) со извикување
˅˓˛ˋ ˒˓ˑ˅ˈ˓ˍ˃ ː˃ ˒˃ˊ˃˓ːˋ˕ˈ ˍ˃˓˃ˍ˕ˈ˓ˋ˔˕ˋˍˋ ˋ ˘˃˓˕ˋˬ˃˕˃ ˑˇ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ “купувам” и “продавам”
ˋ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈː˃˘˃˓˕ˋˋˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕ˑˇ˕˓ˆ˖˅˃˰ˈˋˇ˓˖ˆˋ˒˓˃˛˃˰˃ǡ˔ˑˆˎ˃˔ːˑ или со давање однапред
определени знаци ги
ˊ˃ˍˑː˔ˍˋ˕ˈ˒˓ˑ˒ˋ˔ˋǤ
изразуваат своите желби.
ʏ˓˄ˋ˕˓˃ˉ˃˕˃ˋˏ˃˒ˈ˕˚ˎˈːˑ˅ˋǡ˔ˑˏ˃ːˇ˃˕ˑˇˇ˅ˈˆˑˇˋːˋˋˆˋˋˊ˄ˋ˓˃
ʠˑ˄˓˃ːˋˈ˕ˑː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǥʦˎˈːˑ˅ˋː˃ʢ˒˓˃˅ˈːˑˇ˄ˑ˓ˋˇˋ˓ˈˍ˕ˑ˓ˑ˕ː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃
ːˈ ˏˑˉ˃˕ ˇ˃ ˄ˋˇ˃˕ ˚ˎˈːˑ˅ˋ ː˃ ˃˓˄ˋ˕˓˃ˉ˃˕˃Ǥ ʏ˓˄ˋ˕˓˃ˉ˃˕˃ ˆˋ ˓ˈ˛˃˅˃  Јазикот на берзата е
˔˒ˑ˓ˑ˅ˋ˕ˈˏˈˣ˖˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˕ˈ˅ˑ˄ˈ˓ˊ˃˕˃ǡˍˑˋː˃˔˕˃ː˖˅˃˃˕ˑˇˋˊ˅˓˛˖˅˃˰ˈː˃ специфичен, составен од
˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˕˓˃ː˔˃ˍ˙ˋˋˋˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋǤ кратенки или гестови што се
ʥˈˎˑˍ˖˒ː˃˕˃ ˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ ˋ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑ ː˃ ˄ˈ˓ˊ˃˕˃ ˔ˈ ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃ːˋ неразбирливи за обичните
луѓе.
˔ˑ˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˒˓˃˅ˋˎ˃Ǥʟ˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃˄ˈ˓ˊˋ˕ˈ˔ˈˑˇ˅ˋ˅˃ː˃˕˃ˍ˃ː˃˓ˈ˚ˈːˋ
177
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ ˔ˑ˔˕˃ːˑ˙ˋǡ ˍˑˋ ˑ˄ˋ˚ːˑ ˔ˈ ˑˇ˓ˉ˖˅˃˃˕ ˅ˑ ˊˆ˓˃ˇ˃˕˃ ː˃ ˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǥ
ʞ˓ˋ˔˖˕ːˋ˕ˈ˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˙ˋȋˍ˖˒˖˅˃˚ˋˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋȌ˔ˑˋˊ˅ˋˍ˖˅˃˰ˈ
Dzˍ˖˒˖˅˃ˏdz ˋ Dz˒˓ˑˇ˃˅˃ˏdz ˋˎˋ ˔ˑ ˇ˃˅˃˰ˈ ˑˇː˃˒˓ˈˇ ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ ˊː˃˙ˋ ˆˋ
ˋˊ˓˃ˊ˖˅˃˃˕ ˔˅ˑˋ˕ˈ ˉˈˎ˄ˋǤ ʸ˃ˊˋˍˑ˕ ː˃ ˄ˈ˓ˊ˃˕˃ ˈ ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋ˚ˈːǡ ˔ˑ˔˕˃˅ˈː ˑˇ
ˍ˓˃˕ˈːˍˋˋˎˋˆˈ˔˕ˑ˅ˋ˛˕ˑ˔ˈːˈ˓˃ˊ˄ˋ˓ˎˋ˅ˋˊ˃ˑ˄ˋ˚ːˋ˕ˈˎ˖ˣˈǤʢ˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈ˕ˑ
ː˃˙ˈːˋ˕ˈː˃ˬ˚ˈ˔˕ˑ˔ˈ˅˓˛ˋ˒ˑ˙ˈːˍ˃˰ˈǤ

ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ

Берзански работи
Терминот берзански работи ги опфаќа си-
те работи што се вршат на берзите без
оглед на тоа за кој вид берза станува збор.
Берзанските работи ги опфаќаат купопро-
дажните трансакции што се вршат на берзите,
а чиј предмет на тргување се Фунгибилни (за-
менливи) стоки, хартии од вредност, девизи,
валути и пари.
Берзанските работи ги склучуваат посетите-
лите на берзите и тоа во свое име и за своја
сметка, или во име и за сметка на други лица.
Овие берзански работи се склучуваат пре-
ку берзански посредници. Берзанските ра-
боти во почетокот се склучуваат усно на бер-
занскиот состанок, а дури потоа се склучува
договор. Берзанските работи се засноваат
врз цена што одговорно ја утврдуваат стран-
ките учесници на берзата.
Берзанските работи во литературата и
практиката се групираат според рокот на
извршувањето на договорената купопро-
дажба. Оттука може да се групираат во две
поголеми групи без оглед на предметот на
купопродажбата:
а) Промптни б) Термински работи
Промптните работи претставуваат ефективна
купопродажба на стока (која реално постои)
во склад или на пат. За доказ на стварното
постоење на стоката, при промптна продажба
на берзата, служи складишницата, товарен
лист или коносман, од кои според датата,
може да се види дека таа стока во тој момент
реално постои. Рокот за извршувањето на
промптната зделка (предавање на стоката на
купувачот) го регулира секоја берза одделно.
Кај терминските берзански работи склуче-
ниот купопродажен договор се извршува
дури подоцна. Оној што склучува терминска
зделка за купување на стока се надева дека
нејзината цена, до рокот на извршувањето
на договорот, или ќе порасне или барем
ќе остане иста. На тој начин, купувачот
однапред си го обезбедува засега потребното
количество стоки по поволна цена
Основна разлика меѓу овие два вида берзан-
ски работи е во тоа што кај промптните ра-
боти се продава стока која реално постои (ја
има), а кај терминските работи тоа не мора
да биде така. Втората разлика се состои во
тоа што склучувањето на промптната зделка
претставува реално предавање на стоката
на купувачот, што не е таков случајот кај
терминските берзански работи.

178
 РАБОТЕЊЕ НА МЕЃУНАРОДНИ ОРГАНИЗИРАНИ ПАЗАРИ ТЕМА 9

ПРОВЕРЕТЕ ГО ВАШЕТО ЗНАЕЊЕ

1. Што претставуваат саемите?
2. Какво е значењето на денешните саеми
на примероци?
3. Во кои видови се јавуваат современите
саеми?
4. Објасни ја организацијата на работењето
на саемите?
5. Што претставуваат аукциите?
6. Кои два вида аукции се јавуваат денес?
7. Каква е организацијата на работењето на
аукциите ?
8. Што претставуваат берзите?
9. На кој начин може да се диференцираат
берзите и според кои критериуми?
10. Кои организациони елементи се
карактеристични за сите видови берзи?

КВИЗ
1. Организирани пазари на кои се врши 6. Наведи некој критериум според кои ке
продажба на стоки по примерок, може да се диференцираат берзите:
претставуваат: а) ____________
а) аукции б) ____________
б) саеми в) ____________
в) берзи г) ____________
2. За целокупната организација на саемот 7. Организиран пазар, каде редовно се
се грижи: тргува според одредени правила, обично
а) управата на саемот преку посредници, со определени
б) собранието типизирани стоки, хартии од вредност,
пари и услуги, претставуваат:
3. Организацијата и одржувањето на саемот
се финансира од: а) аукции
а) сопствени приходи б) берзи
б) го финанасира државата. в) саеми
4. Организиран начин на продажба по пат 8. Наведи ги органите на управување со
на јавно наддавање, претставува: берза: __________,_________,_________,
__________.
а) берза
9. Највисок орган на управување во
б) саем
берзата е:
в) аукција
а) Собранието
5. Со стоката што се продава на аукцијата
б) Директорот.
непосредно ракуваат аукциски
посредници, наречени: 10. Берзите на хартии од вредност
претставуваат:
а) сензали
а) ефектни берзи
б) посредници
б) термински берзи

179
ДЕЛОВНО РАБОТЕЊЕ
РЕЗИМЕ
Пазарот може да се дефинира како место каде
се среќаваат понудата и побарувачката на
стоките од одредено пошироко или потесно
подрачје. Посебни форми на трговија се сае-
мите, аукциите и берзите.
Современите саеми претставуваат органи-
зирани пазари на кои во определено време и
со определена организација на работењето,
се врши продажба на стоки. Во определени
дефиниции саемите се дефинираат како
приредби на кои производителите или прода-
вачите на производи од поголем број стопански
дејности (општи саеми) или производи врзани
за една стопанска дејност (специјализирани
саеми), периодично (еднаш или двапати го-
дишно) ги нудат своите производи на продажба
по пат на примерок во определено време (7,
14 до 21 ден)на специјално утврден простор
(саемски простор). Според предметот на купо-
продажбата, саемите се диференцираат на:
општи меѓународни саеми на примероци;
специјализирани саеми на примероци; и сало-
ни и изложби.
Аукцијата претставува организиран начин
на продажба по пат на јавно наддавање.
Ако предмет по пат на јавно наддавање е
определена стока, се зборува за аукција на
трговски стоки или едноставно за аукција.
Покрај овој вид на аукција, постои и аукција
на ретки предмети (уметнички слики,
нумизматички предмети, стари, ракописи и сл.)
кои немаат трговска цена и сл. Денес, главно
се јавуваат два вида на аукции: аукции на
недоволно индивидуализирана стока и стока со
различен квалитет и аукции на прехранбени,
лесно расипливи производи. Со стоката што
се продава на аукцијата непосредно ракуваат
аукциски посредници-сензали. Овие сензали,
бидејќи треба да ја познаваат стоката што се
продава, се специјализираат по одделни видови
стоки. Сензалите непосредно раководат со
продажбата на стоката на аукцијата. За таа цел,
тие на присутните интересенти објавуваат која
партија и кој вид на стока се продава и под кои
180
услови. Потоа, следува јавното наддавање, при
кое сензалот постојано објавува, која највисока
цена ја нудат интересентите. Понудувачот на
највисоката цена станува купувач на стоката. За
купената стока купувачот добива заклучница.
Купената стока треба да се подигне веднаш или
според узансите од аукцијата.
Берза претставува посебно организиран
пазар, лоциран во одредена зграда, каде што
според одредени правила, редовно се тргува,
обично преку посредници, со определени
типизирани стоки, хартии од вредност, пари
и услуги. Берзите се организирани пазари
на кои се тргува со заменливи (фунгибилни)
стоки со стандардизирани ознаки. Предмет на
берзанската трговија се само одредени видови
масовни стоки, кои на берзата се регистрирани
под одредени ознаки за квалитет, така што
купувачите и продавачите можат, повикувајќи
се на дадената ознака, да склучуваат зделки и
без опис на квалитетот и без поднесување на
примерокот. Во развиените пазарни економии
среќаваме повеќе видови берзи, сите тие
берзи би можеле да ги групираме во неколку
групи според определени критериуми: според
начинот на организирање, според предметот на
работење, според временската специјализација
во вршењето на работите, според технологијата
и начинот на работење, според начинот на
остварување контрола на државата врз работата
на берзите и според физичката локација.
Со оглед на разликите во видот, карактерот,
големината на одделните берзи, не може да се
даде една типизирана организација, но сепак
постојат одредени организациони елементи
кои се карактеристични за сите видови
берзи. Со берзата раководи управен одбор,
кој го пропишува деловниот ред, узансите,
поставува берзански комитети: контролен,
извршен, финансиски, за узанси, за промптни
и термински котации, информации, статистичка
стандардизација и арбитражен совет (за
решавање спорови настанати во берзанското
работење). Составен дел на берзата е
пресметковната каса, која врши ликвидација
 РАБОТЕЊЕ НА МЕЃУНАРОДНИ ОРГАНИЗИРАНИ ПАЗАРИ
РЕЗИМЕ продолжува
на берзанските заклучоци - долгувања и
побарувања на своите членови,така што само
разликите се исплатуваат и уплатуваат, односно
им се признаваат на сметките на членовите.
ЗА ОНИЕ КОИ САКААТ ДА ЗНААТ ПОВЕЌЕ
Агентите, брокерите можат да извршуваат
три видови налози од своите комитенти (за
купување или продавање):
 Market order - пазарен налог, брокерот
врши купување или продавање на
стоката, веднаш по приемот и по
најдобра цена.
 Limited order - ограничен налог, брокерот
може да ја купи или продаде стоката
само по одредена, од својот комитент
ТЕМА 9
Основни органи на управување на берзата се:
Собранието, Управниот одбор, Надзорниот
одбор и директорот.
ограничена, цена.
 Stop loss order - налог за ограничување
на загубата, брокерот може да изврши
купувачка или продажба, од својот
комитент по ограничена цена и тоа
само во случај ако изврши ликвидација
на некоја терминска работа со нова
купувачка, односно продажба во
моментот кога цената ќе достигне
одреден лимит.
181
ПРИЛОГ

1
ПРИЛОГ
ͳǤ ʟˈ˛ˈːˋˈː˃˒˓ˋˏˈ˓˄˓ˑˬͳˑˇ˕ˈˏ˃ʜ˃˄˃˅ːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
 ˃Ȍʐ˃˓˃˰ˈː˃˒ˑː˖ˇ˃
 ˄Ȍʞˑː˖ˇ˃
 ˅Ȍʙ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉˈːˇˑˆˑ˅ˑ˓
 ˆȌʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃
 ˇȌʝˇˆˑ˅ˑ˓ː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃
 ˣȌʗ˔˒˓˃˕ːˋ˙˃ˋʞ˓ˋˈˏːˋ˙˃
ʹǤ ʞ˓ˋˏˈ˓ˊ˃ˋˊ˅ˑˊːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ
͵Ǥ ʢ˅ˑˊː˃ˇˋ˔˒ˑˊˋ˙ˋˬ˃
ͶǤ ʗˊ˅ˑˊː˃ˇˋ˔˒ˑˊˋ˙ˋˬ˃
ͷǤ ʣ˃ˍ˕˖˓˃
͸Ǥ ʢ˅ˑˊː˃˙˃˓ˋː˔ˍ˃ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃
͹Ǥ ʞ˓ˑ˗ˑ˓ˏ˃˗˃ˍ˕˖˓˃
ͺǤ ʥʛʟ
ͻǤ ʢ˅ˑˊː˃˙˃˓ˋː˔ˍ˃ˇˈˍˎ˃˓˃˙ˋˬ˃
ͳͲǤ ʠˈ˓˕ˋ˗ˋˍ˃˕ˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕Ȃ˄ˎ˃ːˍˑ
ͳͳǤ ʣˋ˕ˑ˔˃ːˋ˕˃˓ːˑ˖˅ˈ˓ˈːˋˈ
ͳʹǤ ʞ˃ˍˑ˅ː˃ˎˋ˔˕˃
ͳ͵Ǥ ʗˊ˅ˑˊː˃˗˃ˍ˕˖˓˃
ͳͶǤ ʒ˃˓˃ː˙ˋˬ˃ˊ˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕
ͳͷǤ ʡ˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˈː˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕
ͳ͸Ǥ ʐ˓ˑˇ˔ˍˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˈːˇˑˍ˖ˏˈː˕
ͳ͹Ǥ ʏ˅ˋˑː˔ˍˋ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˈːˇˑˍ˖ˏˈː˕
ͳͺǤ ʗˊ˅ˑˇˑˇ˒˓ˑ˕ˑˍˑˎˊ˃˃ː˃ˎˋˊ˃

183
 ʟʔʧʔʜʗʔʜʏʖʏʓʏʦʏʐʟʝʸͳ

ʑˈˎˈˇ˓ˑˆˈ˓ˋˬ˃Ƿʑˋ˕˃ːDz
ʠˍˑ˒ˬˈ ͳͲˏ˃ˬʹͲͲͺˆˑˇˋː˃
˖ˎǤǷʚˑːˇˑː˔ˍ˃Dz˄˄Ǥ ʠˍˑ˒ˬˈ

ʞ˓ˈˇˏˈ˕ǣʐ˃˓˃˰ˈː˃˒ˑː˖ˇ˃

ʑ˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃˔˒˓ˑ˅ˈˇˈːˑ˕ˑˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈː˃ˇˑˏ˃˛ːˋˑ˕˒˃ˊ˃˓ǡˋˏ˃ˏˈˋː˗ˑ˓ˏ˃˙ˋˋ
ˇˈˍ˃˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˕ˈ˔ˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˊ˃ˍˑˋ˔ˏˈˊ˃ˋː˕ˈ˓ˈ˔ˋ˓˃ːˋǤʑˈˏˑˎˋˏˈˇ˃ːˋˋ˔˒˓˃˕ˋ˕ˈ˒ˑː˖ˇ˃
ˊ˃˔˃˒˖ːˋˋˇˈ˕ˈ˓ˆˈː˕ˋ˔ˑ˔ˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋ˔ˑˍˑˋˬ˃˅˓˛ˋ˕ˈ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˕˃Ǥ

ʠˈ ː˃ˇˈ˅˃ˏˈ ˇˈˍ˃ ˒ˑˊˋ˕ˋ˅ːˑ ˮˈ ˑˇˆˑ˅ˑ˓ˋ˕ˈ ː˃ ˑ˅˃ ˄˃˓˃˰ˈǡ ˊ˃ ˛˕ˑ ˑˇː˃˒˓ˈˇ ʑˋ
˄ˎ˃ˆˑˇ˃˓ˋˏˈǤ

Ƿʑˋ˕˃ːDz
ʠ˒˃˔ˑ˅˔ˍˋʛˋ˕ˍˑ

184
 ʞʞʡʢǷʚˋ˒˃˙DzǦʠˍˑ˒ˬˈ
˖ˎǤǷʯˑ˓˚ˈʞˈ˕˓ˑ˅Dz˄˓Ǥ͹ͳ ͳͷˏ˃ˬͳͻͻͺˆˑˇˋː˃
˕ˈˎǤ͵ʹͶǦ͹ͳͷ ʠˍˑ˒ˬˈ
ˉˋ˓ˑǦ˔ˏˈ˕ˍ˃ʹͲͲͲͲͲͲͲͲͲ͵͵

      ʑˈˎˈˇ˓ˑˆˈ˓ˋˬ˃Ƿʑˋ˕˃ːDz
      ˖ˎǤǷʚˑːˇˑː˔ˍ˃Dz˄˄ǤȂʠˍˑ˒ˬˈ
      ˉˋ˓ˑǦ˔ˏˈ˕ˍ˃ͶͲͲͲͲͲͲͲͲͲͳͷ

ʞ˓ˈˇˏˈ˕ǣʞˑː˖ˇ˃

ʑˈˋˊ˅ˈ˔˕˖˅˃ˏˈˇˈˍ˃ˆˑ˒˓ˋˏˋ˅ˏˈʑ˃˛ˈ˕ˑ˄˃˓˃˰ˈǡˍˑˈ˔ˑˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˔˕˅ˑˆˑ˒˓ˋ˗˃˕ˋ˅ˏˈǤ
ʑˑˏˑˏˈː˕ˑ˅˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃ˏˈ˔ˑˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ːˋ˔˃˒˖ːˋˋˇˈ˕ˈ˓ˆˈː˕ˋǡ˔ˑˍˑˋʑˋˬ˃ˋ˔˒˓˃ˮ˃ˏˈ
˔ˎˈˇː˃˕˃˒ˑː˖ˇ˃ǣ
Ȉ ʒˎˋ˙ˈ˓ˋː˔ˍˋ˔˃˒˖ːͳʹͲˆ˓Ǥ˒ˑ˙ˈː˃ˑˇ͵ͲˇˈːǤˊ˃˒˃˓˚ˈǢ
Ȉ ʛˈˇˋ˙ˋː˔ˍˋ˔˃˒˖ːͳͲͲˆ˓Ǥ˒ˑ˙ˈː˃ʹͷˇˈːǤˊ˃˒˃˓˚ˈǢ
Ȉ ʓˈ˕˔ˍˋˏˈˇˋ˙ˋː˔ˍˋ˔˃˒˖ː˒ˑ˙ˈː˃ˑˇʹͺˇˈːǤˊ˃˒˃˓˚ˈǢ
Ȉ ʞˈˆ˃Ǧˇˈ˕˔ˍˋ˔˃˒˖ːͳͲͲˆ˓Ǥ˒ˑ˙ˈː˃ˊ˃͵ͲˇˈːǤˊ˃˒˃˓˚ˈǢ
Ȉ ʞˈˆ˃Ǧˇˈ˕˔ˍˋ˛˃ˏ˒ˑːʹͷͲˏˎǤ˒ˑ˙ˈː˃ˑˇͶʹˇˈːǤǢ
Ȉ ʞˈˆ˃Ǧˇˈ˕˔ˍ˃ˍ˓ˈˏ˃ʹͲͲˏˎǤ˒ˑ˙ˈː˃ˑˇͳͷͲˇˈːǤǢ
Ȉ ʞˈˆ˃Ǧˇˈ˕˔ˍˋ˕˃ˎˍͳͲͲˆ˓Ǥ˒ˑ˙ˈː˃ˑˇͷͷˇˈːǤˊ˃˒˃˓˚ˈǢ
ʠ˃ˍ˃ˏˈˇ˃˅ˈˋː˗ˑ˓ˏˋ˓˃ˏˈˇˈˍ˃˒ˑː˖ˇˈːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˔ˈˑˇː˃˛ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑˊ˃
ˍˑˈ˔ˈˍˑ˓ˋ˔˕ˈːˋˇˑˏ˃˛ːˋ˔˖˓ˑ˅ˋːˋǤ
ʙ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˈ˔˒ˑ˓ˈˇ˒˓ˋˎˑˉˈː˃˕˃˔˒ˈ˙ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃Ǥ
ʥˈː˃˕˃˔ˈ˒ˑˇ˓˃ˊ˄ˋ˓˃˗˓˃ːˍˑˏ˃ˆ˃˙ˋːː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥ
ʑˑ˙ˈː˃˕˃ːˈˈ˒˓ˈ˔ˏˈ˕˃ːˇ˃ːˑˍː˃˒˓ˑˏˈ˕ˑˇͷΨǤ
ʞ˃ˍ˖˅˃˰ˈ˕ˑ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈ ˆˑ ˅˓˛ˋˏˈ ˅ˑ ˔ˑˑˇ˅ˈ˕ː˃ ˃ˏ˄˃ˎ˃ˉ˃ǡ ˍˑˬ˃ ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃
˖˔ˎˑ˅ˋˊ˃ˊ˃˚˖˅˖˅˃˰ˈː˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕Ǥ
ʖ˃ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ ː˃ ˍˑˎˋ˚ˋː˃ ˒ˑˆˑˎˈˏ˃ ˑˇ ʹͲͲ ˒˃˓˚ˋ˰˃ ː˃ ˔ˈˍˑˬ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ ˑˇˑ˄˓˖˅˃ˏˈ
˓˃˄˃˕ͳͲΨǤ
ʓˑˍˑˎˍ˖˒ˑː˖ˇˈːˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋˑˇˆˑ˅˃˓˃˃˕ː˃ʑ˃˛ˋ˕ˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋǡ
˒ˑˇˆˑ˕˅ˈːˋ˔ˏˈˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ˇ˃ˬ˃ˋˊ˅˓˛ˋˏˈ˅ˈˇː˃˛Ǥ
ʑˈˏˑˎˋˏˈˇ˃˔ˈˋˊˬ˃˔ːˋ˕ˈ˒ˑ˒ˑː˖ˇ˃˕˃˅ˑː˃ˬˍ˖˔˓ˑˍǤ

ʞʞʡʢǷʚˋ˒˃˙Dz
ʑ˃˔ˋˎˈ˅˔ˍˋʡ˓˃ˬˍˑ

185
 ʙʢʞʝʞʟʝʓʏʕʔʜʓʝʒʝʑʝʟʐʟǤͺʹȀͲͺ

ʠˍˎ˖˚ˈː ː˃ ˇˈː ʹͲ ˏ˃ˬ ʹͲͲͺ ˆˑˇˋː˃ ˒ˑˏˈˣ˖ ʑˈˎˈˇ˓ˑˆˈ˓ˋˬ˃˕˃  ʑˋ˕˃ː  ˑˇ ʠˍˑ˒ˬˈ ˖ˎǤ
ʚˑːˇˑː˔ˍ˃˄˄Ǥˍ˖˒˖˅˃˚ǡˋʞʞʡʢǦʚˋ˒˃˙Ȃʠˍˑ˒ˬˈ˖ˎǤʯˑ˓˚ˈʞˈ˕˓ˑ˅˄˓Ǥ͹ͳˍ˃ˍˑ˒˓ˑˇ˃˅˃˚Ǥ

ͳǤ ʞ˓ˈˇˏˈ˕ː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ǣ
ʹǤ ʒˎˋ˙ˈ˓ˋː˔ˍˋ˔˃˒˖ːͳʹͲˆ˓ǤǢ
͵Ǥ ʛˈˇˋ˙ˋː˔ˍˋ˔˃˒˖ːͳͲͲˆ˓ǤǢ
ͶǤ ʞˈˆ˃Ǧˇˈ˕˔ˍˋ˔˃˒˖ːͳͲͲˆ˓ǤǢ
ͷǤ ʞˈˆ˃Ǧ˛˃ˏ˒ˑːʹͷͲˏˎǤǢ

ʥˈː˃ˋˍˑˎˋ˚ˋː˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǣ
ͳǤ ʒˎˋ˙ˈ˓ˋː˔ˍˋ˔˃˒˖ːͳʹͲˆ˓ǤǦ͵ͲˇˈːǤ˒˃˓˚ˈȀͳǤʹͲͲ˒˃˓˚ˋ˰˃Ǣ
ʹǤ ʛˈˇˋ˙ˋː˔ˍˋ˔˃˒˖ːͳͲͲˆ˓ǤȂʹͷˇˈːǤ˒˃˓˚ˈȀͺͲͲ˒˃˓˚ˋ˰˃
͵Ǥ ʞˈˆ˃Ȃˇˈ˕˔ˍˋ˔˃˒˖ːͳͲͲˆ˓ǤǦ͵ͲˇˈːǤ˒˃˓˚ˈȀ͸ͲͲ˒˃˓˚ˋ˰˃
ͶǤ ʞˈˆ˃Ȃˇˈ˕˔ˍˋ˛˃ˏ˒ˑːʹͷͲˏˎǤȂͶʹˇˈːǤ˒˃˓˚ˈȀͳǤͲͲͲ˒˃˓˚ˋ˰˃

ʙ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ǣ
Ǧʙ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːˋ˕ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˈ˔˒ˑ˓ˈˇ˔˒ˈ˙ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃Ǥ

ʞ˃˓ˋ˕ˈ˕ǣ
Ǧʣ˓˃ːˍˑˏ˃ˆ˃˙ˋːː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕Ǥ

ʜ˃˚ˋːˋ˓ˑˍː˃˒ˎ˃ˮ˃˰ˈǣ
Ǧʑˋ˓ˏ˃ː˔ˍˋ˅ˑ˓ˑˍˑˇͺˇˈː˃ˑˇ˒˓ˋˈˏˑ˕ː˃˗˃ˍ˕˖˓˃˕˃Ǥ

ʟˑˍˋː˃˚ˋːː˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃ǣ
Ǧʠˑˍ˃ˏˋˑːː˃ˇˑ˄˃˅˖˅˃˚ˑ˕˅ˈˇː˃˛˒ˑ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˰ˈː˃ˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉːˋˑ˕ˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥ

ʞ˃ˍ˖˅˃˰ˈǣ
Ǧʞ˃ˍ˖˅˃˰ˈ˕ˑˇ˃˔ˈˋˊ˅˓˛ˋ˅ˑˍ˃˓˕ˑː˔ˍˋˍ˖˕ˋˋǡ˒ˑʹͲ˒˃˓˚ˋ˰˃˅ˑ˔ˈˍˑˬ˃ˍ˖˕ˋˬ˃Ǥ

ʏ˓˄ˋ˕˓˃ˉ˃ǣ
Ǧʑˑ˔ˎ˖˚˃ˬː˃˔˒ˑ˓ː˃ˇˎˈˉˈːˈʝ˔ːˑ˅ˈː˔˖ˇ˅ˑʠˍˑ˒ˬˈǤ

ʑˈˎˈˇ˓ˑˆˈ˓ˋˬ˃ʑˋ˕˃ː   ʞʞʡʢʚˋ˒˃˙
ʠ˒˃˔ˑ˅˔ˍˋʛˋ˕ˍˑ  ʑ˃˔ˋˎˈ˅˔ˍˋʡ˓˃ˬˍˑ
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴   ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

186
ʑˈˎˈˇ˓ˑˆˈ˓ˋˬ˃ʑˋ˕˃ː
ʠˍˑ˒ˬˈ
˖ˎǤʚˑːˇˑː˔ˍ˃˄˄Ǥ
      ʹͳˏ˃ˬͳͻͻͺˆˑˇˋː˃
           ʠˍˑ˒ˬˈ

  ʞʞʡʢʚˋ˒˃˙Ǧʠˍˑ˒ˬˈ
  ˖ˎǤʯˑ˓˚ˈʞˈ˕˓ˑ˅˄˓Ǥ͹ͳ
 

ʞ˓ˈˇˏˈ˕ǣʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃

ʑˈˋː˗ˑ˓ˏˋ˓˃ˏˈˇˈˍ˃ː˃ˇˈːʹͳˏ˃ˬʹͲͲͺˆˑˇˋː˃ˬ˃˒˓ˋˏˋ˅ˏˈʑ˃˛˃˕˃˔˕ˑˍ˃ǡˋ˔˕ˋˑ˕
ˇˈːˋˊ˅˓˛ˋ˅ˏˈˍ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ː˃ˋˍ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ː˃ˋ˔˕˃˕˃Ǥ
ʞˑ˔˒˓ˑ˅ˈˇˈː˃˕˃ˍ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ː˃ˍˑː˕˓ˑˎ˃ˍˑː˔˕˃˕ˋ˓˃˅ˏˈːˈˇˑ˔˕ˋˆǤ
ʗˏˈːˑǡː˃ˏˈ˔˕ˑˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈː˃˕˃ˍˑˎˋ˚ˋː˃ˑˇ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕
Dzʞˈˆ˃dzȂˇˈ˕˔ˍˋ˛˃ˏ˒ˑːˑˇʹͷͲˏˎǤ˒˓ˋˏˈːˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇDzʓˈ˕˔ˍ˃ˍ˖˒ˍ˃DzˑˇʹͷͲˏˎǤ
ʑˈˏˑˎˋˏˈˇ˃ˋˊ˅˓˛ˋ˕ˈˊ˃ˏˈː˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕˅ˑ˓ˑˍˑˇʹˇˈː˃ǡ˄ˋˇˈˬˮˋ˔ˏˈ˅˓ˊ˃ːˋ
˔ˑː˃˛ˍ˖˒˖˅˃˚ː˃˕ˑˬ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǤ
ʓˑˍˑˎˍ˖ ˅ˑ ː˃˅ˈˇˈːˋˑ˕ ˓ˑˍ ːˈ ˆˑ ˔˕ˑ˓ˋ˕ˈ ˕ˑ˃ǡ ˒˓ˋː˖ˇˈːˋ ˔ˏˈ ˇ˃ ˬ˃ ˒˓ˈˍˋːˈˏˈ
˔ˑ˓˃˄ˑ˕ˍ˃˕˃ˋˇ˃˄˃˓˃ˏˈː˃ˇˑˏˈ˔˕ː˃˛˕ˈ˕˃Ǥ
ʠˈː˃ˇˈ˅˃ˏˈˇˈˍ˃˅ˑˋˇːˋː˃ːˈˏ˃ˇ˃ˇˑˬˇˈˇˑ˅˃ˍ˅ˋ˒˓ˑ˒˖˔˕ˋǤ
ʑˑ˒˓ˋˎˑˆː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃˕˃ʑˋˋ˔˒˓˃ˮ˃ˏˈ˒˓ˋˏˈ˓ˑˍˑˇˍˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋˊ˃˒ˋ˔ːˋˍǤ

ʑˈˎˈˇ˓ˑˆˈ˓ˋˬ˃Dzʑˋ˕˃ːdz

187
 ʞʞʡʢʚˋ˒˃˙
˖ˎǤʯˑ˓˚ˈʞˈ˕˓ˑ˅˄˓Ǥ͹ͳ
ʠˍˑ˒ˬˈ
  ʹʹˏ˃ˬͳͻͻͺˆˑˇˋː˃
         ʠˍˑ˒ˬˈ

ʑˈˎˈˇ˓ˑˆˈ˓ˋˬ˃ʑˋ˕˃ː
˖ˎǤʚˑːˇˑː˔ˍ˃˄˄Ǥ
ʠˍˑ˒ˬˈ


ʞ˓ˈˇˏˈ˕ǣʝˇˆˑ˅ˑ˓ː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃

ʠˈ ˋˊ˅ˋː˖˅˃ˏˈ ˊ˃ ː˃˔˕˃ː˃˕˃˕˃ ˆ˓ˈ˛ˍ˃ ˅ˑ ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃˕˃ ː˃ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕ Dzʞˈˆ˃dzǦ ˇˈ˕˔ˍˋ
˛˃ˏ˒ˑːˑˇʹͷͲˏˎǤ
ʑˈˋˊ˅ˈ˔˕˖˅˃ˏˈˇˈˍ˃ˆ˓ˈ˛ˍ˃˕˃ˈː˃˔˕˃ː˃˕˃˒ˑː˃˛˃˅ˋː˃ˋ˖˛˕ˈ˅ˑ˕ˈˍˑ˕ː˃ˇˈːˈ˛ːˋˑ˕
ˇˈːˮˈˋˊ˅˓˛ˋˏˈˊ˃ˏˈː˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕Ǥ
ʠˈː˃ˇˈ˅˃ˏˈˇˈˍ˃ˑ˅ˑˬ˒˓ˑ˒˖˔˕ːˈˏ˃ˇ˃ː˃˛˕ˈ˕ˋː˃ː˃˛˃˕˃ˋˇː˃˔ˑ˓˃˄ˑ˕ˍ˃Ǥ

ʞʞʡʢDzʚˋ˒˃˙Dz

188
189
190
191
 Ɂɚɞɚɱɚɡɚɢɡɜɨɡɧɨɪɚɛɨɬɟʃɟ

Ƚɟɪɦɚɧɫɤɨɬɨɩɪɟɬɩɪɢʁɚɬɢɟ³ȾɨʁɱɟɄɨɡɦɟɬɢɤɫ´Ɏɪɚɧɤɮɭɪɬɩɨɡɧɚɜɚʁʅɢʁɚɩɪɨɢɡɜɨɞɧɚɬɚɩɪɨɝɪɚɦɚɧɚ
ȺȾ³Ⱥɥɤɚɥɨɢɞ´ɋɤɨɩʁɟɧɚɭɥ³ɏɪɢɫɬɨȻɚɬɟɜ´ɛɪɭɩɚɬɭɜɚɞɨɧɟɝɨɛɚɪɚʃɟɡɚɩɨɧɭɞɚɡɚɩɪɨɢɡɜɨɞɢɬɟ
³Ȼɟɤɭɬɚɧ´Ⱦɟɬɫɤɚ ɤɪɟɦɚ ɢ ³Ȼɟɤɭɬɚɧ´Ⱦɟɬɫɤɢ ɫɚɩɭɧɢ ɧɚ  ɝɨɞɢɧɚ ȺȾ ³Ⱥɥɤɚɥɨɢɞ´ɝɨ ɩɪɢɦɚ
ɛɚɪɚʃɟɬɨɢɧɚɝɨɞɢɧɚɢɫɩɪɚʅɚɩɨɧɭɞɚɞɨ´ȾɨʁɱɟɄɨɡɦɟɬɢɤɫ´ɜɨɤɨʁɝɢɧɚɜɟɞɭɜɚɭɫɥɨɜɢɬɟ
 ɐɟɧɚɧɚɟɞɧɚɤɭɬɢʁɚɡɚȻɟɤɭɬɚɧɤɪɟɦɚɦɥɟɞɟɧɚɪɢ
 ɐɟɧɚɧɚɩɚɪɱɟȻɟɤɭɬɚɧɫɚɩɭɧɞɟɧɚɪɢ


ɉɥɚʅɚʃɟɬɨɜɪɡɨɫɧɨɜɚɧɚɩɨɧɭɞɚɬɚɧɚɜɨɋɤɨɩʁɟɫɟɫɤɥɭɱɭɜɚɤɭɩɨɩɪɨɞɚɠɟɧɞɨɝɨɜɨɪɡɚ
Ȼɟɤɭɬɚɧɤɪɟɦɤɭɬɢɢ ɢȻɟɤɭɬɚɧɫɚɩɭɧɩɚɪɱɢʃɚɎɚɤɬɭɪɧɚɬɚɜɪɟɞɧɨɫɬɧɚɫɬɨɤɚɬɚ
ɞɟɧɚɪɢɉɪɟɜɨɡɨɬɧɚɫɬɨɤɚɬɚɟɫɨɤɚɦɢɨɧɧɚɤɭɩɭɜɚɱɨɬɋɬɨɤɢɬɟɫɟɭɩɚɬɭɜɚɚɬɧɚɰɚɪɢɧɫɤɚɢɫɩɨɫɬɚɜɚ
ɌɚɛɚɧɨɜɰɟɆɟɫɬɨɧɚɩɪɟɜɡɟɦɚʃɟɧɚɫɬɨɤɚɬɚɟɎɪɚɧɤɮɭɪɬȽɟɪɦɚɧɢʁɚɇɚɞɥɟɠɧɚɛɚɧɤɚɟɄɨɦɟɪɰɢʁɚɥɧɚɬɚ
ȻɚɧɤɚɜɨɋɤɨɩʁɟɇɚɩɪɢɦɟɧɚɟɫɬɨɤɚɬɚɫɨɩɨɫɪɟɞɫɬɜɨɧɚɆɚɤɨɲɬɟɞɋɤɨɩʁɟɧɚɲɬɨɦɭɟ


ɧɚɥɨɠɟɧɨɞɚɢɡɜɪɫɢɰɚɪɢɧɟʃɟɢɨɫɢɝɭɪɭɜɚʃɟɧɚɫɬɨɤɚɬɚɉɪɢɩɪɢɟɦɨɬɧɚɫɬɨɤɚɬɚɟɭɬɜɪɞɟɧɨɞɟɤɚ
ɧɟɤɨɥɤɭɩɪɨɢɡɜɨɞɢɫɟɫɨɩɨɫɥɚɛɤɜɚɥɢɬɟɬɡɚɲɬɨɫɟɢɫɩɪɚʅɚɪɟɤɥɚɦɚɰɢʁɚɜɨɤɨʁɚɫɟɛɚɪɚɢɡɜɨɡɧɢɤɨɬɞɚ
ɨɞɨɛɪɢɛɟɧɢɮɢɤɚɰɢʁɚɇɚɝɨɞɢɧɚɫɟɞɨɛɢɜɚɩɨɡɢɬɢɜɟɧɨɞɝɨɜɨɪɧɚɪɟɤɥɚɦɚɰɢʁɚɬɚ
Ⱦɚɫɟɫɨɫɬɚɜɚɬɢɩɨɩɨɥɧɚɬɞɨɤɭɦɟɧɬɢɬɟ
 Ȼɚɪɚʃɟɡɚɩɨɧɭɞɚ
 ɉɨɧɭɞɚ
 Ʉɭɩɨɩɪɨɞɚɠɟɧɞɨɝɨɜɨɪ
 Ɏɚɤɬɭɪɚ
 ȿɐȾ
 ɂɡɜɨɡɧɚɞɢɫɩɨɡɢɰɢʁɚ
 Ɋɟɤɥɚɦɚɰɢʁɚ
 Ʉɨɦɢɫɢɫɤɢɡɚɩɢɫɧɢɤ
 Ɉɞɝɨɜɨɪɡɚɪɟɤɥɚɦɚɰɢʁɚ

192
ʟˈ˛ˈːˋˈː˃ˊ˃ˇ˃˚˃ʹˑˇʗˊ˅ˑˊːˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ

³ȾɨʁɱɟɄɨɡɦɟɬɢɤɫ´       ɝɨɞɢɧɚ


ɍɥɉɟɬɪɚɊɟɝɚ
Ɏɪɚɧɤɮɭɪɬ Ƚɟɪɦɚɧɢʁɚ

      Ɏɪɚɧɤɮɭɪɬ

       ȺȾ´Ⱥɥɤɚɥɨɢɞ´
       ɍɥɏɪɢɫɬɨȻɚɬɟɜɛɪ
       ɋɤɨɩʁɟɆɚɤɟɞɨɧɢʁɚ

ɉɪɟɞɦɟɬȻɚɪɚʃɟɧɚɩɨɧɭɞɚ

ɉɨɡɧɚɜɚʁʅɢʁɚȼɚɲɚɬɚɩɪɨɢɡɜɨɞɧɚɩɪɨɝɪɚɦɚɢȼɚɲɢɬɟɞɟɥɨɜɧɢɚɤɬɢɜɧɨɫɬɢɫɨɰɟɥɞɚɫɟ
ɞɨɛɥɢɠɢɦɟɞɨɩɪɨɢɡɜɨɞɢɬɟɥɢɬɟɤɨɢɫɟɞɟɥɨɞɧɚɲɢɨɬɞɟɥɨɤɪɭɝɫɢɡɟɦɚɜɦɟɫɥɨɛɨɞɚɞɚɜɢɫɟɨɛɪɚɬɢɦɟ
ɂɦɚɦɟ ɫɨɡɧɚɧɢʁɚ ɞɟɤɚ ɪɚɫɩɨɥɚɝɚɬɟ ɫɨ ɩɪɨɢɡɜɨɞɢ ɤɨɢ ɧɢ ɫɟ ɩɨɬɪɟɛɧɢ ɡɚ ɡɚɫɬɚɩɭɜɚʃɟ ɧɚ
ɧɚɲɚɬɚɩɪɨɞɚɠɧɚɩɚɥɟɬɚ
Ɇɧɨɝɭʅɟɧɢɛɢɞɟɦɢɥɨɞɨɤɨɥɤɭɧɢɢɫɩɪɚɬɢɬɟɤɚɬɚɥɨɝɨɞȼɚɲɢɬɟɩɪɨɢɡɜɨɞɢɞɟɬɫɤɢɫɚɩɭɧɢ
ɢɞɟɬɫɤɢɤɪɟɦɢɡɚɟɞɧɨɫɨɰɟɧɨɜɧɢɤɂɫɬɨɜɪɟɦɟɧɨɞɨɤɨɥɤɭɫɬɟɜɨɦɨɠɧɨɫɬɧɚɜɟɞɟɬɟɝɢɭɫɥɨɜɢɬɟɡɚ
ɩɥɚʅɚʃɟɢɧɚɱɢɧɨɬɧɚɢɫɩɨɪɚɤɚ
Ⱦɨɤɨɥɤɭɫɦɟɡɚɞɨɜɨɥɧɢɨɞɤɜɚɥɢɬɟɬɨɬɧɚȼɚɲɢɬɟɩɪɨɢɡɜɨɞɢɧɢɟʅɟɛɢɞɟɦɟȼɚɲɢɩɨɫɬɨʁɚɧɢ
ɩɨɬɪɨɲɭɜɚɱɤɢ
Ɉɱɟɤɭɜɚɦɟɩɨɡɢɬɢɜɟɧɨɞɝɨɜɨɪɧɚɧɚɲɟɬɨɩɢɫɦɨɡɚɲɬɨɫɦɟɜɢɨɞɧɚɩɪɟɞɛɚɥɝɨɞɚɪɧɢ

³Ⱦɨʁɱɟɤɨɡɦɟɬɢɤɫ´

193
 ȺȾ³Ⱥɥɤɚɥɨɢɞ´      ɝɨɞɢɧɚ
ɭɥɏɪɢɫɬɨȻɚɬɟɜɛɪ       ɋɤɨɩʁɟ
ɋɤɨɩʁɟɆɚɤɟɞɨɧɢʁɚ

³ȾɨʁɱɟɄɨɡɦɟɬɢɤɫ´
ɝɨɞɢɧɚ
ɍɥɉɟɬɪɚɊɟɝɚɥ
ɎɪɚɧɤɮɭɪɬȽɟɪɦɚɧɢʁɚ

ʞ˓ˈˇˏˈ˕ǣʞˑː˖ˇ˃

ɋɨ ɨɜɚ ɝɨ ɩɨɬɜɪɞɭɜɚɦ ɩɪɢɟɦɨɬ ɧɚ ȼɚɲɟɬɨ ɩɢɫɦɨ ɞɨ  ɝɨɞɢɧɚ ɢ ȼɢ ɢɫɩɪɚʅɚɦɟ
ɩɨɧɭɞɚɡɚɫɥɟɞɧɢɬɟɩɪɨɢɡɜɨɞɢɢɧɢɜɧɢɬɟɰɟɧɢ
ͳǤ ȾɟɬɫɤɢɤɪɟɦȻɟɤɭɬɚɧɦɥ(85
ʹǤ ȾɟɬɫɤɢɫɚɩɭɧȻɟɤɭɬɚɧ(85JU
Ɂɚɩɨɬɜɪɞɭɜɚʃɟɧɚɤɜɚɥɢɬɟɬɨɬȼɢɢɫɩɪɚʅɚɦɟɦɨɫɬɪɢɡɚɩɨɧɭɞɟɧɢɬɟɩɪɨɢɡɜɨɞɢ
Ⱦɨɤɨɥɤɭɫɬɟɡɚɢɧɬɟɪɟɫɢɪɚɧɢɡɚɩɨɧɭɞɟɧɢɬɟɩɪɨɢɡɜɨɞɢʅɟɫɬɚɩɢɦɟɜɨɤɨɧɬɚɤɬɡɚɞɚɫɤɥɭɱɢɦɟ
ɞɨɝɨɜɨɪ
Ɉɞɧɚɩɪɟɞȼɢɛɥɚɝɨɞɚɪɢɦɟɢɫɟɧɚɞɟɜɚɦɟɧɚɢɞɧɚɫɨɪɚɛɨɬɤɚ

ȺȾ³Ⱥɥɤɚɥɨɢɞ´

194
Ʉɭɩɨɩɪɨɞɚɠɟɧɞɨɝɨɜɨɪɛɪ

ɋɤɥɭɱɟɧ ɧɚ ɞɟɧ  ɝɨɞɢɧɚ ɩɨɦɟɼɭ ȺȾ ³Ⱥɥɤɚɥɨɢɞ´ ɋɤɨɩʁɟ ɭɥ ɭɥɏɪɢɫɬɨ Ȼɚɬɟɜ
ɛɪ ɋɤɨɩʁɟ ɬɟɥ ɫɨ ɠɢɪɨ ɫɦɟɬɤɚ ɛɪɨʁ  ɤɚɤɨ ɩɪɨɞɚɜɚɱ ɢ ³Ⱦɨʁɱɟ Ʉɨɡɦɟɬɢɤɫ´
ɝɨɞɢɧɚɍɥɉɟɬɪɚɊɟɝɚɥɎɪɚɧɤɮɭɪɬȽɟɪɦɚɧɢʁɚɬɟɥɮɚɤɫɫɨɠɢɪɨɫɦɟɬɤɚ
ɛɪɨʁǤɤɚɤɨɤɭɩɭɜɚɱ
ʞ˓ˈˇˏˈ˕ː˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˑ˕ǣʙ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃ˇˈ˕˔ˍˋˍˑˊˏˈ˕ˋ˚ˍˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ
ʙˑˎˋ˚ˋː˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǣʓˈ˕˔ˍˋˍ˓ˈˏʐˈˍ˖˕˃ːͳͲǤͲͲͲˍ˖˕ˋˋȀͷͲˏˎʓˈ˕˔ˍˋ˔˃˒˖ːʐˈˍ˖˕˃ː
ͳͷǤͲͲͲ˒˃˓˚ˋ˰˃ȀͻͲˆ˓˃ˏ˃
ʥˈː˃˕˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǣ
ȾɟɬɫɤɢɤɪɟɦȻɟɤɭɬɚɧ(85PO
ȾɟɬɫɤɢɫɚɩɭɧȻɟɤɭɬɚɧ(85JUǤ
ɄɜɚɥɢɬɟɬɨɬɟɫɩɨɪɟɞɩɪɢɥɨɠɟɧɢɬɟɦɨɫɬɪɢǤ
ɉɥɚʅɚʃɟɬɨɟɫɨɞɨɤɭɦɟɧɬɢɪɚɧɚɤɪɟɞɢɬɢɜɨɬɜɨɪɟɧɜɨɄɨɦɟɪɰɢʁɚɥɧɚȻɚɧɤɚɜɨɋɤɨɩʁɟ
ɁɟɦʁɚɧɚɩɨɬɟɤɥɨɆɚɤɟɞɨɧɢʁɚ
ɉɚɤɭɜɚʃɟɬɨɧɚɤɪɟɦɨɬɟɜɨɤɭɬɢɢɚɫɚɩɭɧɢɬɟɜɨɯɚɪɬɢɟɧɚɚɦɛɚɥɚɠɚ
ɋɬɨɤɚɬɚɫɟɢɫɩɨɪɚɱɭɜɚɫɨɤɚɦɢɨɧɧɚɭɜɨɡɧɢɤɨɬ

³ȾɨʁɱɟɄɨɡɦɟɬɢɤɫ´     ȺȾ´Ⱥɥɤɚɥɨɢɞ´

BBBBBBBBBBBBBBBBBB     BBBBBBBBBBBBBBB

195
 ʙˑˏˋ˔ˋ˔ˍˋˊ˃˒ˋ˔ːˋˍ˄˓ǤͶͻ

ɇɚ ɞɟɧ  ɝɨɞɢɧɚ ɩɪɢɦɟɧɚ ɟ ɢɫɩɨɪɚɱɚɧɚɬɚ ɫɬɨɤɚ ɨɞ ȺȾ ³Ⱥɥɤɚɥɨɢɞ´ ɋɤɨɩʁɟ
ɆɚɤɟɞɨɧɢʁɚɭɥɏɪɢɫɬɨȻɚɬɟɜɛɪȼɨɩɪɢɫɭɫɬɜɨɧɚɬɪɢɱɥɟɧɚɤɨɦɢɫɢʁɚɤɨɧɫɬɚɬɢɪɚɧɨɟɞɟɤɚɩɚɪɱɢʃɚ
Ȼɟɤɭɬɚɧɫɟɫɨɩɨɫɥɚɛɤɜɚɥɢɬɟɬɨɞɞɨɝɨɜɨɪɟɧɨɬɨɡɚɲɬɨʅɟɩɨɛɚɪɚɦɟɛɚɧɤɮɢɤɚɰɢʁɚɨɞɞɨɛɚɜɭɜɚɱɨɬ





Ɇɚɝɚɰɢɨɧɟɪ     ɑɥɟɧɨɜɢɧɚɤɨɦɢɫɢʁɚɬɚ
BBBBBBBBBBBBBBBBBB     ɎɪɚɧɰȽɟɪɲɬɚʁɧ
 ȿɪɢɤɎɢɲɟɪ
       Ʉɪɢɫɬɢɧɒɩɪɟɫ

ǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦǦ

³ȾɨʁɱɟɄɨɡɦɟɬɢɤɫ´     ɝɨɞɢɧɚ

ɍɥɉɟɬɪɚɊɟɝɚɥ   Ɏɪɚɧɤɮɭɪɬ
ʣ˓˃ːˍ˗˖˓˕Ǥʒˈ˓ˏ˃ːˋˬ˃

ȺȾ³Ⱥɥɤɚɥɨɢɞ´


ɭɥɏɪɢɫɬɨȻɚɬɟɜɛɪ
ɋɤɨɩʁɟ Ɇɚɤɟɞɨɧɢʁɚ

ʟˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃

ɇɚɞɟɧɝʁɚɩɪɢɦɢɜɦɟȼɚɲɚɬɚɫɬɨɤɚɢɜɨɩɪɢɫɭɫɬɜɨɧɚɬɪɢɱɥɟɧɚɤɨɦɢɫɢʁɚɢɡɜɪɲɟɧ
ɟɤɜɚɧɬɢɬɚɬɢɜɟɧɢɤɜɚɥɢɬɚɬɢɜɟɧɩɪɢɟɦɧɚɫɬɨɤɚɬɚ
Ɂɚ ɠɚɥ ɦɨɪɚɦɟ ɞɚ ȼɟ ɢɧɮɨɪɦɢɪɚɦɟ ɞɟɤɚ ɩɪɢ ɤɜɚɥɢɬɚɬɢɜɧɚɬɚ ɤɨɧɬɪɨɥɚ ɤɨɧɫɬɚɬɢɪɚɧɚ ɟ
ɩɨɫɥɚɛɤɜɚɥɢɬɟɬɨɞɞɨɝɨɜɨɪɟɧɨɬɨɤɚʁɩɚɪɱɢʃɚɞɟɬɫɤɢɫɚɩɭɧȻɟɤɭɬɚɧ
ɉɨɪɚɞɢɬɨɚɩɪɢɧɭɞɟɧɢɫɦɟɞɚɛɚɪɚɦɟɩɨɩɭɫɬɢɧɚɦɚɥɭɜɚʃɟɧɚɮɚɤɬɭɪɧɚɬɚɜɪɟɞɧɨɫɬɧɚ
ɩɚɪɱɢʃɚɞɟɬɫɤɢɫɚɩɭɧɡɚ
ȼɟɦɨɥɢɦɟɞɚɝɢɨɬɤɪɢɟɬɟɩɪɢɱɢɧɢɬɟɡɚɨɜɨʁɧɟɞɨɫɬɚɬɨɤɢɫɟɧɚɞɟɜɚɦɟɞɟɤɚɜɨɢɞɧɢɧɚɧɟɦɚ
ɞɚɞɨʁɞɟɞɨɜɚɤɜɢɩɪɨɩɭɫɬɢ

ȺDzʓˑˬ˚ˈʙˑˊˏˈ˕ˋˍ˔dz

196
ȺȾ³Ⱥɥɤɚɥɨɢɞ´      ɝɨɞ


ɭɥɏɪɢɫɬɨȻɚɬɟɜɛɪɋɤɨɩʁɟ
ɋɤɨɩʁɟ Ɇɚɤɟɞɨɧɢʁɚ
Dzʓˑˬ˚ˈʙˑˊˏˈ˕ˋˍ˔dz
ɍɥɉɟɬɪɚɊɟɝɚɥ

Ɏɪɚɧɤɮɭɪɬ Ƚɟɪɦɚɧɢʁɚ

ʝˇˆˑ˅ˑ˓ː˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃˙ˋˬ˃

ɉɪɢɦɟɬɟɝɨɥɟɦɨɢɡɜɢɧɭɜɚʃɟɡɚɧɟɞɨɫɬɚɬɨɤɨɬɇɢɟɭɬɜɪɞɢɜɦɟɞɟɤɚɬɨʁɧɚɫɬɚɧɚɥɩɨɪɚɞɢɧɚɲɚ
ɜɢɧɚɢɡɚɬɨɚɫɦɟɫɩɪɟɦɧɢɫɨɨɜɚɩɢɫɦɨɞɚȼɢɢɫɩɪɚɬɢɦɟɧɨɜɚɮɚɤɬɭɪɚɫɨɧɚɦɚɥɟɧɚɮɚɤɬɭɪɧɚɜɪɟɞɧɨɫɬ
ɇɢɟʅɟɛɢɞɟɦɟɦɧɨɝɭɩɨɜɧɢɦɚɬɟɥɧɢɜɨɢɞɧɢɧɚɢɦɢɫɥɢɦɟɞɟɤɚɨɜɚɝɪɟɲɤɚɧɟɟɩɪɢɱɢɧɚɞɚ
ʁɚɩɪɟɤɢɧɟɦɟɧɚɲɚɬɚɫɨɪɚɛɨɬɤɚ

ȺȾ³Ⱥɥɤɚɥɨɢɞ´

197
 ʢʑʝʖʜʗʙǣ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴Ǧ
ʚˋ˙ˈˊ˃ˍˑː˕˃ˍ˕̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʠˈˍ˕ˑ˓̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

ʢʑʝʖʜʏʓʗʠʞʝʖʗʥʗʸʏʐʟǤ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

ʓˑˆˑ˅ˑ˓˄˓Ǥ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴ˇ˃˕˖ˏ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʑˋˇː˃˔˕ˑˍ˃̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ˋ˕˃˓ˋ˗ˈː˄˓ˑˬ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
  ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʣˋ˓ˏ˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʑˋˇː˃˖˅ˑˊˑ˕̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʖˈˏˬ˃ː˃ː˃˒ˎ˃˕˃̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʖˈˏˬ˃ː˃ː˃ˏˈː˃̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʜ˃˚ˋːː˃ˑ˕˒˓ˈˏ˃̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʞ˃˓ˋ˕ˈ˕̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴Ǧ̴
ʞ˓ˋˏ˃˚̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʞ˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎː˃˔˕ˑˍ˃˕˃̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʠ˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃ˇˈˬːˑ˔˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

ʙˑˎˋ˚ˋː˃ˋ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ ʡˈˉˋː˃ ʑ˓ˈˇːˑ˔˕

ʒ˓˃ːˋ˚ˈː˒˓ˈˏˋː̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʞˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˛ˑ˗ˈ˓ˑ˕ǣ
ʞ˓ˈˊˋˏˈˋˋˏˈ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

ʓ˃˕˖ˏˋˏˈ˔˕ˑː˃˓˃ˣ˃˰ˈ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

ʏˇ˓ˈ˔˃̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴ʐ˓Ǥʜ˃˒˃˔ˑ˛̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

ʞˑ˕˒ˋ˔ː˃ː˃ˎˑˆˑˇ˃˅˃˚ˑ˕     ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

198
ʗʖʑʝʖʜʗʙǣ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴Ǧ
ʚˋ˙ˈˊ˃ˍˑː˕˃ˍ˕̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʠˈˍ˕ˑ˓̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

ʗʖʑʝʖʜʏʓʗʠʞʝʖʗʥʗʸʏʐʟǤ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

ʓˑˆˑ˅ˑ˓˄˓Ǥ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴ˇ˃˕˖ˏ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʑˋˇː˃˔˕ˑˍ˃̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ˋ˕˃˓ˋ˗ˈː˄˓ˑˬ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
  ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʣˋ˓ˏ˃ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʑˋˇː˃ˋˊ˅ˑˊˑ˕̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʖˈˏˬ˃ː˃ː˃˒ˎ˃˕˃̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʖˈˏˬ˃ː˃ː˃ˏˈː˃̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʜ˃˚ˋːː˃ˑ˕˒˓ˈˏ˃̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʞ˃˓ˋ˕ˈ˕̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴Ǧ̴
ʞ˓ˋˏ˃˚̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʞ˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎː˃˔˕ˑˍ˃˕˃̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʠ˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃ˇˈˬːˑ˔˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˑ˕̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

ʙˑˎˋ˚ˋː˃ˋ˒˃ˍ˖˅˃˰ˈ ʡˈˉˋː˃ ʑ˓ˈˇːˑ˔˕

ʒ˓˃ːˋ˚ˈː˒˓ˈˏˋː̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ʞˑˇ˃˕ˑ˙ˋˊ˃˛ˑ˗ˈ˓ˑ˕ǣ
ʞ˓ˈˊˋˏˈˋˋˏˈ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

ʓ˃˕˖ˏˋˏˈ˔˕ˑː˃˓˃ˣ˃˰ˈ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

ʏˇ˓ˈ˔˃̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴ʐ˓Ǥʜ˃˒˃˔ˑ˛̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

ʞˑ˕˒ˋ˔ː˃ː˃ˎˑˆˑˇ˃˅˃˚ˑ˕     ̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴

199
200
201
202
203
204
ʑˈ˕ˈ˓ˋː˃˓ˈː˗˃ˍ˖ˎ˕ˈ˕

ʐ˓ˑˬː˃ˎ˃˄ˑ˓˃˕ˑ˓ˋ˔ˍˋ˒˓ˑ˕ˑˍˑˎǣ͸Ͳ͸͵Ǧ͸Ͳ͸Ͷ
ʠˍˑ˒ˬˈǡͳͺǤͲͺǤʹͲͲͻ

ʗˊ˅ˑˇˑˇ˒˓ˑ˕ˑˍˑˎː˃˃ː˃ˎˋˊ˃

ʗ˔˒˓˃ˮ˃˚ː˃˒˓ˋˏˈ˓ˑˍǣʏˆˈː˙ˋˬ˃ˊ˃ʠˈ˓˕ˋ˗ˋ˙ˋ˓˃˰ˈʙʑʏʚʗʡʔʡǤʡ˖˓˃˓ˋ˄ˈˆˑ˅˃˄˄ǡʡ˖ˊˎ˃
ʞˑ˄˃˓˃˰ˈǦˊ˃˒ˋ˔ːˋˍ˄˓ǣˎˋ˚ːˑ
ʠˑ˒˔˕˅ˈːˋˍː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕ǣʏʒʔʜʥʗʸʏʖʏʠʔʟʡʗʣʗʥʗʟʏʼʔʤʏʚʏʚʙʑʏʚʗʡʔʡ
ʑˋˇː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǡˍˑˎˋ˚ˋː˃ː˃˒˓ˋˏˈ˓ˑˍˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎǣ

ʞʗʚʔʧʙʏʞʏʧʡʔʡʏ˃ͻͷˆ˓ǡǡʏ˓ˆˈ˕˃ǡǡˇ˃˕˖ˏː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ͵ͲǤͲͶǤʹͲͲͻ
ʞʗʚʔʧʙʏʞʏʧʡʔʡʏǡǡʸʢʜʗʝʟǡǡ˃ͻͷˇ˃˕˖ˏː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ͵ͲǤͲͶǤʹͲͲͻ
ʙ˃ˍ˅˃˃ː˃ˎˋˊ˃˔ˈ˄˃˓˃ǣʞ˓ˋ˔˖˔˕˅ˑː˃˒˓ˑ˕ˈˋːˋˑˇ˔˅ˋː˔ˍˑ˒ˑ˕ˈˍˎˑ

ʞ˓ˋˏˈːˑː˃˃ː˃ˎˋˊ˃ǣͳ͹ǤͲͺǤʹͲͲͻʖ˃˅˓˛ˈː˃˃ː˃ˎˋˊ˃ǣͳͺǤͲͺǤʹͲͲͻ

ʟʔʖʢʚʡʏʡʜʏʏʜʏʚʗʖʏʡʏ

ʟˈˇˈː˄˓ˑˬ ʚ˃˄ˑ˓˃˕ˑ˓ˋ˔ˍˋ ʑˋˇː˃ ʗ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˋ˔˖˔˕˅ˑː˃

˄˓ˑˬ ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ ˒˓ˑ˕ˈˋːˋˑˇ˔˅ˋː˔ˍˑ˒ˑ˕ˈˍˎˑ
ͳ ͸Ͳ͸͵ ʞˋˎˈ˛ˍ˃ ʜʔʒʏʡʗʑʜʏ
˒˃˛˕ˈ˕˃
ʹ ͸Ͳ͸Ͷ ʞˋˎˈ˛ˍ˃ ʜʔʒʏʡʗʑʜʏ
ˬ˖ːˋˑ˓

ʛˋ˔ˎˈ˰ˈǣ
ʑˑ ˋ˔˒ˋ˕˖˅˃ːˋ˕ˈ ˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋ ˄˓Ǥ ͳǦ͸Ͳ͸͵ ˋ ʹǦ͸Ͳ͸Ͷ ːˈ ˈ ˒ˑ˕˅˓ˇˈːˑ ˒˓ˋ˔˖˔˕˅ˑ ː˃ ˒˓ˑ˕ˈˋːˋ ˑˇ
˔˅ˋː˔ˍˑ˒ˑ˕ˈˍˎˑǤ

ʧˈ˗ː˃ˎ˃˄ˑ˓˃˕ˑ˓ˋˬ˃

̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴ǡ
˒ˑ˕˒ˋ˔

205
РЕЧНИК
НА ПОИМИ
2
ПРИЛОГ
А
АДМИНИСТРАТИВНО УПРАВУВАЊЕ НА СТОПАНСТВОТО -
˖˒˓˃˅˖˅˃˰ˈǡ˓˃ˍˑ˅ˑˇˈ˰ˈˋ˒ˎ˃ːˋ˓˃˰ˈː˃˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑˑˇˇ˓ˉ˃˅ːˋˑ˕
˃˒˃˓˃˕Ǥ
АКЦИЈА (SHARE) -ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˊ˃˖˚ˈ˔˕˅ˑ˅ˑ˃ˍ˙ˋˑːˈ˓˔ˍˋ˕˃ˍ˕ˋˍˋǡ
ˑˇːˑ˔ːˑˊ˃˖˚ˈ˔˕˅ˑ˅ˑ˃ˍ˙ˋˑːˈ˓˔ˍˑˇ˓˖˛˕˅ˑǤʓˑˎˆˑ˓ˑ˚ː˃˘˃˓˕ˋˬ˃ˑˇ
˅˓ˈˇːˑ˔˕ˍˑˬ˃ˍˑ˕ˋ˓˃ː˃˄ˈ˓ˊˋ˕ˈǤ
АКЦИОНЕР -˒˓˃˅ˈː˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˍː˃˃ˍ˙ˋˋǤ
АКЦИОНЕРСКО ДРУШТВО (STOCK COMPANS) -˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˈ
ˊ˃˔ːˑ˅˃ːˑː˃ˊˇ˓˖ˉˈː˃ˍ˙ˋˑːˈ˓˔ˍˋˍ˃˒ˋ˕˃ˎǤʝ˔ːˑ˅ː˃˙ˈˎˏ˖ˈ˒˓ˋ˄ˋ˓˃˰ˈ
ː˃ˏ˃ˎˋ˔ˑˎˋˇːˋˍ˃˒ˋ˕˃ˎˋǤ
АКЦИОНЕРСКИ КАПИТАЛ (EQVITS) -ʞ˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃ˑ˔ːˑ˅˃˚ˍˋˍ˃˒ˋ˕˃ˎ
ː˃˃ˍ˙ˋˑːˈ˓˔ˍˑ˕ˑˇ˓˖˛˕˅ˑǤʙ˃˒ˋ˕˃ˎ˛˕ˑˈ˔ˑˊˇ˃ˇˈː˒ˑ˒˃˕ː˃˒˓ˋ˄ˋ˓˃˰ˈ
ː˃˔ˎˑ˄ˑˇˈːˍ˃˒ˋ˕˃ˎˆ˓˖˒ˋ˓˃ː˅ˑˏ˃ˎˋˋˊːˑ˔ˋǤ
АЛОКАЦИЈА -ˇˑˇˈˎ˖˅˃˰ˈˋˎˋ˓˃˔˒˓ˈˇˈˎ˄˃ː˃˔˖˓ˑ˅ˋːˋˋˇ˓˖ˆˋ
ˈˍˑːˑˏ˔ˍˋˇˑ˄˓˃ǡ˖˅ˑˊːˋˋˎˋˋˊ˅ˑˊːˋˍ˅ˑ˕ˋǡˇˈ˅ˋˊˋˋ˔ˎǤʜ˃ˑˇˇˈˎːˋ
˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˅ˑ˓˃˔˒˓ˈˇˈˎ˄˃˕˃Ǥʠˏˈ˔˕˖˅˃˰ˈǡ˓˃ˊˏˈ˔˕˖˅˃˰ˈˋˎˋ˓˃˔˒˓ˈˇˈˎ˄˃
ː˃˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ˕ˈˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑˏˈˣ˖˔˕‘˒˃ː˔ˍˋ˕ˈˆ˓˃ːˍˋˋ˒ˑˇ˓˃˚ˬ˃Ǥ
АНАЛИЗА -˓˃˔˚ˎˈː˖˅˃˰ˈǡ˓˃ˊˇˈˎ˖˅˃˰ˈǤ
АРБИТРАЖА (ARBITRGE) -ʠˋˏ˖ˎ˃ː˕ːˑˍ˖˒˖˅˃˰ˈˋ˒˓ˑˇ˃˅˃˰ˈː˃
˔ˎˋ˚ːˋ˗ˋː˃ː˔ˋ˔ˍˋˋː˔˕˓˖ˏˈː˕ˋː˃˓˃ˊˎˋ˚ːˋ˒˃ˊ˃˓ˋ˒ˑ˓˃ˇˋˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˰ˈ
ː˃ˊ˃˓˃˄ˑ˕ˍ˃ː˃ˇˋ˔˒˃˓ˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃ːˋ˅ːˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ːˋˑˇːˑ˔ˋǤ
АРТИКЛ -ˑˇ˓ˈˇˈː˅ˋˇ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˛˕ˑ˔ˎ˖ˉˋˊ˃ːˈˍˑˬ˃ː˃ˏˈː˃ǡ
АРХИВА -˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˋˬ˃˅ˑˍˑˬ˃˔ˈ˚˖˅˃˃˕˔ˎ˖ˉ˄ˈːˋ˃ˍ˕ˋ
АСИГНАТ -˒˓ˋˏ˃˚ː˃ː˃ˎˑˆ
АСИГНАТОР -˒˓ˋˏ˃˚ː˃˒˃˓ˋ˚ː˃˔˖ˏ˃ˑˇˇˑˊː˃ˍ˃˕˃

207
 АСИГНАЦИЈА -ˇˑˊː˃˚˖˅˃˰ˈǡː˃ˎˑˆˊ˃
ˋ˔˒ˎ˃˕˃ǡˇˑˊː˃ˍ˃ǡ
АСОРТИМАН -˓˃ˊːˑ˅ˋˇːˑ˔˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ
˛˕ˑ˔ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˈˇ˖˅˃˃˕˒ˑˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ǡˑ˄ˎˋˍˋ
˓˃ˊːˋˇ˓˖ˆˋ˔˅ˑˬ˔˕˅˃
АТЕСТ -˒ˑ˕˅˓ˇ˃ǡˇˑˍ˖ˏˈː˕ˊ˃˒ˑ˕ˈˍˎˑǡ
˔˅ˑˬ˔˕˅˃ˋˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕
АТЕСТИРАЊЕ -˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃ˊ˃˖˕˅˓ˇ˖˅˃˰ˈː˃
ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕
АУКЦИЈА -ˬ˃˅ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡː˃ˇˇ˃˅˃˰ˈǡ
ˎˋ˙ˋ˕˃˙ˋˬ˃
Б Д
БЕРЗА -˒ˑ˔ˈ˄ːˑˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː˒˃ˊ˃˓ǡ
БЕРЗАНСКА ВРЕДНОСТ -˙ˈː˃˛˕ˑˊ˃ːˈˍˑˬ˃
˔˕ˑˍ˃ˋˎˋ˘˃˓˕ˋˬ˃ˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕ˈ˒ˑ˔˕ˋˆː˃˕˃ː˃
˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǥ
БЕРЗАНСКИ РАБОТИ -˓˃˄ˑ˕ˋ˔˅˓ˊ˃ːˋ
˔ˑˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˋ˘˃˓˕ˋˋˑˇ
˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ˚ˋˋ˛˕ˑ˙ˈːˋ˔ˈ˗ˑ˓ˏˋ˓˃˃˕ː˃
˄ˈ˓ˊˋ˕ˈǤ
БЕРЗАНСКИ УЗАНСИ -ˊ˄ˋ˓ː˃ːˈː˃˒ˋ˛˃ːˋ
˒˓˃˅ˋˎ˃ː˃ˑˇːˈ˔˖˅˃˰ˈǡˑˇːˑ˔ːˑǡˑˇːˈ˔˖˅˃˰ˈ
˅˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃˒ˑ˔ˈ˄ːˋ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˑ˄ˋ˚˃ˋˍˑˋ˔ˈ
˒˓ˋˍ˃ˉ˖˅˃˃˕˅ˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ˕ˑː˃ːˈˍˑˬ˃˄ˈ˓ˊ˃Ǥ
ʐˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˕ˈ˖ˊ˃ː˔ˋ˅ˑ˒ˋ˔ˏˈː˃˗ˑ˓ˏ˃ˆˋ
ˇˑːˈ˔˖˅˃˔ˑ˅ˈ˕ˑ˕ː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǥʡˋˈ˖ˊ˃ː˔ˋ˔ˈ
ˊ˃ˇˑˎˉˋ˕ˈˎːˋˊ˃˔ˋ˕ˈ˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋː˃˄ˈ˓ˊ˃˕˃Ǥ
БРОКЕР -˒ˑ˔˓ˈˇːˋˍ˅ˑˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡ
˄ˈ˓ˊ˃ː˔ˍˋ˒ˑ˔˓ˈˇːˋˍ
В
ВИШОК НА ПРОИЗВОД -ˇˈˎˑˇ˚ˋ˔˕ˋˑ˕
ȋːˈ˕ˑȌ˛˕ˑ˒˓ˈˑ˔˕˃ː˖˅˃ː˃ˇ˒ˑ˕˓ˈ˄ːˋˑ˕
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ
ВИШОК НА ТРУД -ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˕ˑ˕˓˖ˇ˛˕ˑ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋ˕ˈˆˑ˅ˎˑˉ˖˅˃˃˕ˊ˃˔ˑˊˇ˃˅˃˰ˈ
ː˃˅ˋ˛ˑˍˑ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ
Г
ГАРАНЦИЈА -ˑ˄ˎˋˍː˃ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈˋ˔˒ˎ˃˕˃
ː˃ˇˑˎˆ
208
ГАРАНТЕН ЛИСТ -ˋ˔˒˓˃˅˃ˊ˃ˋ˔˒˓˃˅ːˑ˔˕˃ː˃
ˋːˇ˖˔˕˓ˋ˔ˍˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ
ГАРАНТ -ˎˋ˙ˈ˕ˑˍˑˈˆ˃˓˃ː˕ˋ˓˃
ГОТОВИ ПРОИЗВОДИ -˕ˑ˃˔ˈˑːˋˈ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˛˕ˑ˔ˈ˒˓ˑˋˊ˅ˈˇˈːˋǡˊ˃˅˓˛ˈːˋˋ
ˑ˔˒ˑ˔ˑ˄ˈːˋˇ˃˔ˈˇˑ˔˕˃˅˃˕ː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕
ГРАДЕЖНИШТВО -ˈˇː˃ˑˇ˒ˈ˕˕ˈˑ˔ːˑ˅ːˋ
ˑ˄ˎ˃˔˕ˋǡˊˈˏˬˑˇˈˎ˔˕˅ˑǡ˓˖ˇ˃˓˔˕˅ˑǡˋːˇ˖˔˕˓ˋˬ˃ǡ
ˆ˓˃ˇˈˉːˋ˛˕˅ˑˋ˔ˑˑ˄˓˃ˮ˃ˬǡ˒˓ˑˋˊ˅ˈˇ˖˅˃
ˆ˓˃ˇˈˉːˋˑ˄ˬˈˍ˕ˋ˛˕ˑˏˑˉ˃˕ˇ˃˔ˎ˖ˉ˃˕ˊ˃
˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˋːˈ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋː˃ˏˈːˋǤ
ДЕЈНОСТ -ˑˊː˃˚˖˅˃˅ˋˇː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ
ˋˎˋ˖˔ˎ˖ˆ˃ǡ˅ˋˇˊ˃ːˋˏ˃˰ˈǡ˒˓ˑ˗ˈ˔ˋˬ˃ǡ˅ˑ˅ˈˇˈː˃
ˈːˑˏˈːˍˎ˃˕˖˓˃ː˃ˇˈˬːˑ˔˕ˋ˕ˈ˒ˑˑ˄ˎ˃˔˕ˋǡ
ˆ˓˃ːˍˋˋ˒ˑˇˆ˓˃ːˍˋ
ДЕКЛАРАЦИЈА -ˑ˒˛˕ˑˊː˃˚ˈ˰ˈǡˑ˗ˋ˙ˋˬ˃ˎˈː
ˇˑˍ˖ˏˈː˕ˊ˃ˊ˃˒ˋ˛˖˅˃˰ˈː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ
˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋǡ
ДЕТАЛИСТИЧКА ТРГОВИЈА -˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ː˃
ˏ˃ˎˑ
ДЕТАЛИСТИЧКА ЦЕНА -ˏ˃ˎˑ˒˓ˑˇ˃ˉː˃
˙ˈː˃
ДИНАМИКА НА ПРОИЗВОДСТВО -
ˇ˅ˋˉˈ˰ˈǡ˓˃ˊ˅ˑˬː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑ˅ˑ˕ˈˍˑ˕ː˃
˅˓ˈˏˈ˕ˑ
ДОБИВКА -ˑˇˆˎˈˇˋ˛˕ˈː˃˔˕ˑ˒˃ːˋ˔˖˅˃˰ˈ˕ˑǡ
ˑ˔˕˃˕ˑˍˑˇ˒˓ˋ˘ˑˇˑ˕˒ˑˑˇ˄ˋ˅˃˰ˈː˃˔ˋ˕ˈ
˕˓ˑ˛ˑ˙ˋː˃ˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑ
ДОБРО -˖˒ˑ˕˓ˈ˄ː˃˅˓ˈˇːˑ˔˕˛˕ˑˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃
ːˈˍˑˬ˃˒ˑ˕˓ˈ˄˃
ДОВЕРИТЕЛ -˗ˋˊˋ˚ˍˑˋˎˋ˒˓˃˅ːˑˎˋ˙ˈ
˛˕ˑˇ˃˅˃ˊ˃ˈˏǡˑˇːˑ˔ːˑˑ˕˔˕˃˒˖˅˃˰ˈ˒˓˃˅ˑː˃
˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈː˃ːˈˍˑˬ˃˔˖ˏ˃˒˃˓ˋ
ДОВРШЕНО ПРОИЗВОДСТВО -
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˛˕ˑˏˋː˃ˎˑːˋˊ˕ˈ˘ːˋ˚ˍˑǦ
˕ˈ˘ːˑˎˑ˛ˍˋˑ˕˒˓ˑ˙ˈ˔ǡˆˋˇˑ˄ˋˎˑ˔ˑ
˒ˎ˃ːˑ˕˒˓ˈˇ˅ˋˇˈːˋ˕ˈ˄ˈˎˈˊˋˋˈˆˑ˕ˑ˅ˑ
ˊ˃ˋ˔˒ˑ˓˃˚˖˅˃˰ˈː˃˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡˑˇːˑ˔ːˑː˃
ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈ
ДОГОВОР -ˇ˅ˑ˔˕˓˃ː˃ˋˎˋ˒ˑ˅ˈˮˈ˔˕˓˃ː˃
˒˓˃˅ː˃ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˬ˃˛˕ˑ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˔ˑˆˎ˃˔ːˑ˔˕
ː˃˔˕˓˃ːˍˋ˕ˈˇ˃ˊ˃˔ːˑ˅˃˃˕ːˈˍˑˬ˒˓˃˅ˈːˑˇːˑ˔
ДОЛЖНИК -˒˓˃˅ːˑˋˎˋ˗ˋˊˋ˚ˍˑˎˋ˙ˈ˛˕ˑ
ˋˏ˃ˑ˄˅˓˔ˍ˃ˇ˃˒ˑˇˏˋ˓ˋˑˇ˓ˈˇˈː˃˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ˅ˑ
ˑˇ˓ˈˇˈːˑ˅˓ˈˏˈˋˏˈ˔˕ˑ Ж
ЖИВОТЕН СТАНДАРД -˔˕ˈ˒ˈːː˃
ДОЛЖНИЧКО ДОВЕРИТЕЛНИ ОДНОСИ -
ˑˇːˑ˔ˋ˛˕ˑː˃˔˕˃ː˖˅˃˃˕˔ˑˑ˕˔˕˃˒˖˅˃˰ˈ˒˓˃˅ˑ ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˰ˈː˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋ˕ˈǡ˓˃˄ˑ˕ːˋ˕ˈˋ
ː˃˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃˰ˈː˃ːˈˍˑˬ˃˔˖ˏ˃˒˃˓ˋǡ˔˕ˑˍ˃ ˑ˒˛˕ˈ˔˕˅ˈːˋ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋː˃ː˃˔ˈˎˈːˋˈ˕ˑ
ˋˎˋːˈˍˑˬˇ˓˖ˆ˒˓ˈˇˏˈ˕ˑˇˇˑ˅ˈ˓ˋ˕ˈˎˑ˕ː˃
ˇˑˎˉːˋˍˑ˕
ДИВИДЕНДА (DIVIDEND) -ˇˑ˄ˋ˅ˍ˃
ˑ˔˕˅˃˓ˈː˃˅˓ˊˑ˔ːˑ˅˃ː˃˖ˇˈˎˑ˕˅ˑ
З
ЗАЛИХИ -ˋˊ˅ˈ˔ːˋˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅˃ː˃
˃ˍ˙ˋˑːˈ˓˔ˍˋˑ˕ˍ˃˒ˋ˕˃ˎǡˑˇːˑ˔ːˑˋˏ˃˰ˈː˃ ː˖ˉːˋˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋˇˑ˄˓˃˛˕ˑ˔ˈː˃ˑˣ˃˃˕
˃ˍ˙ˋˋǤʓˋ˅ˋˇˈːˇ˃˕˃˔ˈː˃˒ˎ˃˕˖˅˃˒ˑˋ˔˕ˈˍˑ˕ ˔ˍˎ˃ˇˋ˛˕˃˕˃ˋ˔ˎ˖ˉ˃˕ˊ˃ˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃˰ˈ
ː˃˗ˋ˔ˍ˃ˎː˃˕˃ˆˑˇˋː˃˒ˑ˒˃˕ː˃˒˓ˈˊˈː˕ˋ˓˃˰ˈ ˍˑː˕ˋː˖ˋ˕ˈ˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑˋ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃
ː˃˃ˍ˙ˋˬ˃˕˃Ǥʓˋ˅ˋˇˈːˇ˃˕˃ˈ˒˓ˑˏˈːˎˋ˅
ЗАСТАПНИШТВО -ˑ˅ˎ˃˔˕ˈː˃˗ˋ˓ˏ˃˅ˑ
˒˓ˋ˘ˑˇˍˑˬˊ˃˅ˋ˔ˋˑˇ˅ˋ˔ˋː˃˕˃ː˃˒˓ˋ˘ˑˇˑ˕ː˃
ˊˈˏˬ˃˕˃˛˕ˑˊ˃˔˕˃˒˖˅˃˔˕˓˃ː˔ˍˋ˗ˋ˓ˏˋ˅˓ˊ
˃ˍ˙ˋˑːˈ˓˔ˍˑ˕ˑˇ˓˖˛˕˅ˑǤ
ˑ˔ːˑ˅˃ː˃˔ˍˎ˖˚ˈːˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ˒ˑˇˑˇ˓ˈˇˈːˋ
˖˔ˎˑ˅ˋ

Е
ЕДИНИЦА ПРОИЗВОД -ˏˈ˓ː˃ˈˇˋːˋ˙˃˔ˑ
˚ˋˬ˃˒ˑˏˑ˛˔ˈˋ˔ˍ˃ˉ˖˅˃ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑː˃ːˈˍˑˈ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡː˃˒˓Ǥˍˋˎˑˆ˓˃ˏǡˏˈ˕˃˓ˋ˕ːǤ
ЕКОНОМИЧНОСТ -ˑˇːˑ˔ˏˈˣ˖˅˓ˈˇːˑ˔˕˃
ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˈˇˈːˋˑ˕˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˅ˑˑˇ˓ˈˇˈːˑ
˅˓ˈˏˈˋ˅ˍ˖˒ːˋ˕ˈ˕˓ˑ˛ˑ˙ˋː˃˗˃ˍ˕ˑ˓ˋ˕ˈˊ˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ
ЕКОНОМСКА АКТИВНОСТ -ˇˈˬːˑ˔˕˛˕ˑ˔ˈ
ˑˇ˅ˋ˅˃˅ˑˑ˄ˎ˃˔˕˃ː˃˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑ
ЕКОНОМСКА АНАЛИЗА -˔˕˓˖˚ːˑ
ˋˎˋː˃˖˚ːˑˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˔ˑˏˈ˕ˑˇˑ˕ː˃
˓˃˔˚ˎˈː˖˅˃˰ˈː˃ːˈˍˑˬ˃ˈˍˑːˑˏ˔ˍ˃˔ˑ˔˕ˑˬ˄˃
ˋˈˍˑːˑˏ˔ˍˋ˒˓ˑˏˈːˋ˅ˑ˒ˑˍ˖˔ˋˎˋ˒ˑˇˑˎˆ
˒ˈ˓ˋˑˇ
ЕКОНОМСКА РАЗВИЕНОСТ -˔˕ˈ˒ˈː
ː˃˓˃ˊ˅ˋˈːˑ˔˕ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˕ˈ˔ˋˎˋˋ
ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˰ˈː˃ˑ˒˛˕ˈ˔˕˅ˈːˋ˕ˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋ
ЕКОНОМСКА СТРУКТУРА -˔ˑ˔˕˃˅ː˃
˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑˑˇˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˄˓ˑˬˇˈˎˑ˅ˋǡ
ˑ˄ˎ˃˔˕ˋǡˆ˓˃ːˍˋ
ЕФЕКТИ (EFFECTS) -˘˃˓˕ˋˋˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ
˃˕ˑ˃˔ˈǣ˃ˍ˙ˋˋˋˑ˄˅˓ˊːˋ˙ˋˍˑˋ˛˕ˑː˃
˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋ˙ˋ˕ˈˋˏˇˑːˈ˔˖˅˃˃˕˒˓ˋ˘ˑˇˋ˅ˑ˅ˋˇ
ː˃ˇˋ˅ˋˇˈːˇ˃ˋˎˋˋː˕ˈ˓ˈ˔Ǣ˔ˑːˋ˅˔ˈ˕˓ˆ˖˅˃ː˃
ˈ˗ˈˍ˕ːˋ˕ˈ˄ˈ˓ˊˋ
И
ИЗВОЗНИ ИНСТРУМЕНТИ -˕˓ˆˑ˅˔ˍˋǡ
˗ˋː˃ː˔ˋ˔ˍˋǡ˙˃˓ˋː˔ˍˋˋˇ˃ːˑ˚ːˋˏˈ˓ˍˋ˔ˑˍˑˋ
˔ˈ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃ˋˊ˅ˑˊˑ˕ː˃ˈˇː˃ˊˈˏˬ˃
ИМПОРТ -˖˅ˑˊː˃˔˕ˑˍˋˑˇ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑ
ИНВЕНТАР -˔˒ˋ˔ˑˍː˃˔˓ˈˇ˔˕˅˃˔ˑˍˑˋ
˓˃˔˒ˑˎ˃ˆ˃ˈˇːˑˇ˓˖˛˕˅ˑˋˊ˓˃ˊˈːˋ˅ˑ
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑˋ˅ˑ˅˓ˈˇːˑ˔˕
ИСПОРАКА НА СТОКА -ˆˋˑ˒˗˃ˮ˃˔ˋ˕ˈ
ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˋ˛˕ˑ˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˑ˕ˈˇˑˎˉˈːˇ˃ˆˋ˔˕ˑ˓ˋ
ˊ˃ˇ˃ˏˑˉˈˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕ˇ˃ˬ˃˒˓ˋˏˋ˔˕ˑˍ˃˕˃
ИСТРАЖУВАЊЕ НА ПАЗАРОТ -˔ˋ˔˕ˈˏ˔ˍˑ
˔ˑ˄ˋ˓˃˰ˈˋ˃ː˃ˎˋˊˋ˓˃˰ˈː˃˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋ
ˊ˃ˑ˄ˈˏˑ˕ː˃˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃ǡˑˇːˑ˔ːˑ
˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃˕˃ː˃ˑˇ˓ˈˇˈːˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˋ
˖˔ˎ˖ˆˋː˃ˑˇ˓ˈˇˈːˑ˒ˑˇ˓˃˚ˬˈ
К
КАПАЦИТЕТ -˕ˈ˘ːˋ˚ˍ˃˔˒ˑ˔ˑ˄ːˑ˔˕ː˃
˔˓ˈˇ˔˕˅˃˕˃ː˃˕˓˖ˇˑ˕˛˕ˑ˔ˈˋˊ˓˃ˊ˖˅˃˅ˑ
ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˊ˃ˈˇˋːˋ˙˃˅˓ˈˏˈˍˑˋ˔ˈ
ˍˑ˓ˋ˔˕˃˕˒ˑˇˑˇ˓ˈˇˈːˋ˖˔ˎˑ˅ˋǤ
КАПИТАЛ (CAPITAL) -˅˓ˈˇːˑ˔˕ˋˊ˓˃ˊˈː˃˅ˑ
˒˃˓ˋˋ˔˕ˑˍˋ˛˕ˑ˔ˈ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˖˅˃˃˕˅ˑːˈˍˑˬ˃
˓˃˄ˑ˕˃ȋ˄ˋˊːˋ˔Ȍǡ˔ˑ˙ˈˎˇ˃˔ˈˊ˃˓˃˄ˑ˕ˋǡˇ˃˔ˈ
ˑ˔˕˅˃˓ˋ˒˓ˑ˗ˋ˕Ǥ
209
 КАСКО ОСИГУРУВАЊЕ -ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈː˃
˔ˑˑ˄˓˃ˮ˃ˬːˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑˑˇ˓ˋˊˋˍː˃˔ˑˑ˄˓˃ˮ˃ˬː˃
ːˈˊˆˑˇ˃ǡ˒ˑˉ˃˓ˋˎˋːˈˍˑˬ˃ˇ˓˖ˆ˃ˈˎˈˏˈː˕˃˓ː˃
ːˈ˒ˑˆˑˇ˃Ǥ
КАТАЛОГ -˔˒ˋ˔ˑˍˋ˒˓ˈˆˎˈˇː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˑˇ
ˈˇː˃˗ˋ˓ˏ˃˔ˑˑ˔ːˑ˅ːˋ˒ˑˇ˃˕ˑ˙ˋȋ˔˅ˑˬ˔˕˅˃ː˃
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈǡ˙ˈːˋ˕ˈ˖˔ˎˑ˅ˋ˕ˈˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ǡ
ˑˇːˑ˔ːˑǡː˃˄˃˅ˍ˃ǡː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˋˇ˓ǤȌǤ
КЛАУЗУЛА -˒˓ˈ˙ˋˊˈː˖˔ˎˑ˅˔ˑˍˑˬ˔ˈ
ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˃˕ˏˈˣ˖˔ˈ˄ːˋˑˇːˑ˔ˋˏˈˣ˖
ˇˑˆˑ˅˃˓˃˚ˋ˕ˈǡˑˇːˑ˔ːˑ˔ˈˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃˃˕
ˑˇ˓ˈˇˈːˋ˒˓˃˅˃ˋˑˇ˓ˈˇˈːˋˑ˄˅˓˔ˍˋˏˈˣ˖ːˋ˅Ǥ
КОМПЕНЗАЦИЈА -˒˓ˈ˄ˋ˅˃˰ˈǡˑˇːˑ˔ːˑ
ˋˊ˓˃ˏː˖˅˃˰ˈː˃ˏˈˣ˖˔ˈ˄ːˋ˕ˈˇˑˎˉˈ˰˃ˋ
˒ˑ˄˃˓˖˅˃˰˃ǡ˔ˑ˒ˎ˃ˮ˃˰ˈː˃ˈ˅ˈː˕˖˃ˎˈːˑ˔˕˃˕ˑˍǤ
КОНКУРЕНЦИЈА -ː˃˕˒˓ˈ˅˃˓ǡ˄ˑ˓˄˃ˏˈˣ˖
˖˚ˈ˔ːˋ˙ˋ˕ˈ˅ˑ˓˃ˊˏˈː˃˕˃ˍ˃ˍˑˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃
˒ˑː˖ˇ˃˕˃ˏˈˣ˖˒˓ˑˇ˃˅˃˚ˋ˕ˈǡ˕˃ˍ˃ˋˑˇ˔˕˓˃ː˃ː˃
˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃ˏˈˣ˖ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ˕ˈǤ
КОНОСМАН -ˈ˕ˑ˅˃˓ˈːˎˋ˔˕˅ˑ˒ˑˏˑ˓˔ˍˋˑ˕
˒˓ˈ˅ˑˊǤ
КОНСИГНАЦИЈА -˔˕˓˃ː˔ˍ˃˔˕ˑˍ˃˔ˍˎ˃ˇˋ˓˃ː˃
ˍ˃ˬˇˑˏ˃˛ˈːˊ˃˔˕˃˒ːˋˍː˃˔˕˓˃ː˔ˍ˃˗ˋ˓ˏ˃
ˊ˃˓˃ˇˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃ˇˑˏ˃˛ˈː˒˃ˊ˃˓Ǥ
КОНСИГНАЦИСКО СКЛАДИШТЕ -˔ˍˎ˃ˇ
ː˃˔˕ˑˍ˃ˑˇ˔˕˓˃ː˔ˍˋ˗ˋ˓ˏˋǡ˛˕ˑˬ˃˒˓ˑˇ˃˅˃˃˕
ːˋ˅ːˋ˕ˈˇˑˏ˃˛ːˋˊ˃˔˕˃˒ːˋ˙ˋː˃ˇˑˏ˃˛ːˋˑ˕
˒˃ˊ˃˓ǡ˅˓ˊˑˇ˓ˈˇˈːˋ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˖˔ˎˑ˅ˋˋ˒ˎ˃ˮ˃˰˃
ː˃˙˃˓ˋː˔ˍˋˇ˃˅˃˚ˍˋǤ
КОНТИНГЕНТ -˅˓ˈˇːˑ˔˕ː˃ˑˇˇˈˎː˃˔˕ˑˍ˃
˛˕ˑ˔ˈˑˇˑ˄˓˖˅˃ˑˇː˃ˇˎˈˉˈːˑ˓ˆ˃ːˇ˃˔ˈ
ˋˊ˅ˈˊˈ˅ˑ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑˋˎˋ˖˅ˈˊˈˑˇ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑˊ˃
˖˕˅˓ˇˈːˑ˅˓ˈˏˈǤ
КОНТРОЛА -˒˓ˈˆˎˈˇǡː˃ˇˊˑ˓ǡ˒˓ˑ˅ˈ˓˖˅˃˰ˈǤ
КРУЖНО ДВИЖЕЊЕ НА КАПИТАЛОТ -
ˇ˅ˋˉˈ˰ˈː˃ˍ˃˒ˋ˕˃ˎˑ˕ːˋˊ˗˃ˊˋ˕ˈǣ˒˓ˑˏˈ˕ǡ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǡ˒˓ˑˏˈ˕ǡˑˇ˒˃˓ˋ˚ˈː˒˓ˈˍ˖
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋˑ˕ˋ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕ǡ˒˃ˍ˅ˑ˗ˑ˓ˏ˃ː˃
˒˃˓ˋ˚ˈːˍ˃˒ˋ˕˃ˎǤ
КУПОПРОДАЖБА -ˑˇːˑ˔ˏˈˣ˖ˍ˖˒˖˅˃˚ˋ
˒˓ˑˇ˃˅˃˚˛˕ˑ˔ˈ˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃˔ˑˇˑˆˑ˅ˑ˓Ǥ
210
Л
ЛИЦЕНЦА -ˇˑˊ˅ˑˎ˃˔ˑˍˑˬ˃˔ˑ˒˔˕˅ˈːˋˍˑ˕ː˃
ːˈˍˑˈ˒˓˃˅ˑˏ˖ˆˑˇ˃˅˃ǡˑ˄ˋ˚ːˑ˔ˑː˃˒ˎ˃˕˖˅˃˰ˈǡ
ː˃ˇ˓˖ˆǡˇ˃ˏˑˉˈˇ˃ˆˑˍˑ˓ˋ˔˕ˋ˕ˑ˃˒˓˃˅ˑǤ
ЛИЦИТАЦИЈА -ː˃˚ˋːː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˔ˑˬ˃˅ːˑ
ː˃ˇˇ˃˅˃˰ˈǡˇ˃ˏˑˉˈˇ˃˒ˑ˔˕ˋˆːˈ˒ˑ˅ˑˎː˃˙ˈː˃Ǥ
ЛИЧНА ПОТРОШУВАЧКА -ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˰ˈ
ː˃˓˃ˊːˋ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋː˃ˎ˖ˣˈ˕ˑ˔ˑ˕˓ˑ˛ˈ˰ˈ
˓˃ˊːˑ˅ˋˇːˋˇˑ˄˓˃ˋ˖˔ˎ˖ˆˋǡˊ˃˓˃ˇˋˑˇ˓ˉ˖˅˃˰ˈ
ː˃ˉˋ˅ˑ˕Ǥ
ЛИЗИНГ (LEACE) -˔ˈ˖˒ˑ˕˓ˈ˄˖˅˃ː˃ˬ˛ˋ˓ˑˍˑ
ˊ˃ˇ˃˅˃˰ˈ˒ˑˇː˃ˈˏǡ˕ǤˈǤˊ˃ˍ˖˒Ǧˑ˒˓ˈˏ˃ǡˏ˃˛ˋːˋ
ˋˇ˓Ǥ˅˓ˊˇˑˆˑ˅ˑ˓ˈːː˃ˇˑˏˈ˔˕Ǥ
М
МАНИПУЛАЦИЈА -˓˃ˍ˖˅˃˰ˈǡ˒ˑ˔˕˃˒ˍ˃ǡ
˕ˑ˅˃˓˃˰ˈǡ˒˓ˈ˕ˑ˅˃˓ː˃˔˕ˑˍ˃ǡ˓ˈˇˈ˰ˈ˅ˑ˔ˍˎ˃ˇˋ
˅ˑˑ˒˛˕ˑ˓˃ˍ˖˅˃˰ˈ˔ˑ˔˕ˑˍ˃˕˃Ǥ
МЕЃУНАРОДНА ТРГОВИЈА -˒˓ˑˏˈ˕ȋ˖˅ˑˊˋ
ˋˊ˅ˑˊȌː˃˔˕ˑˍˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋˏˈˣ˖˔˖˅ˈ˓ˈːˋˇ˓ˉ˃˅ˋǤ
МОНОПОЛ -ˋ˔ˍˎ˖˚ˋ˅˃ˏˑˉːˑ˔˕˔˃ˏˑː˃ˈˇˈː
ˇ˃˒˓ˑˋˊ˅ˈˇ˖˅˃ˋ˒˓ˑˇ˃˅˃Ǥ
МОСТРА -˓ˈ˒˓ˈˊˈː˕˃˕ˋ˅ˈː˒˓ˋˏˈ˓ˑˍˊ˃
ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ː˃ˈˇː˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
Н
НАБАВКА -ˇˈˬːˑ˔˕˛˕ˑ˔ˈ˔ˑ˔˕ˑˋ˅ˑˍ˖˒˖˅˃˰ˈ
ˊ˃˓˃ˇˋ˔ː˃˄ˇ˖˅˃˰ˈ˔ˑ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ
ˊ˃ˇ˃ˏˑˉˈˇ˓˖˛˕˅ˑ˕ˑˇ˃ˑ˄ˈˊ˄ˈˇˋ˓˃ˏːˑˏˈ˓ˈː
˕ˈˍː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑǤ
НАДВОРЕШНА ТРГОВИЈА -˓˃ˊˏˈː˃ː˃˔˕ˑˍˋ
ˋ˖˔ˎ˖ˆˋˏˈˣ˖ˑˇˇˈˎːˋˊˈˏˬˋǡ˛˕ˑ˔ˈ˅˓˛ˋ˅˓ˊ
ˑ˔ːˑ˅˃ː˃ˏˈˣ˖ˇ˓ˉ˃˅ːˋˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋǤ
НОМЕНКЛАТУРА -ˍˎ˃˔ˋ˗ˋˍ˃˙ˋˬ˃ː˃ː˃ˊˋ˅ˋ
ː˃ˑˇˇˈˎːˋ˒˓ˈˇˏˈ˕ˋǤ
О
ОБРТ НА КАПИТАЛОТ -ˍ˓˖ˉːˑˇ˅ˋˉˈ˰ˈǡ
˅ˑˍˑˈˍ˃˒ˋ˕˃ˎˑ˕ˏˋː˖˅˃ːˋˊˑ˄ˎ˃˔˕˃
ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˕ˑˋ˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕ǡ˒˓ˋ˛˕ˑ
ː˃ˋˊˏˈːˋ˚ːˑˇˑ˄ˋ˅˃ˑ˄ˎˋˍː˃˒˃˓ˋ˚ˈːǡ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˈːˋ˔˕ˑˍˑ˅ˈːˍ˃˒ˋ˕˃ˎǤ
ОБРТНИ СРЕДСТВА -ˇˈˎˑˇˇˈˎˑ˅ːˋ˕ˈ
˔˓ˈˇ˔˕˅˃˛˕ˑ˅ˑˈˇˈː˒˓ˑ˙ˈ˔ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ
˅ˑ˙ˈˎˋː˃˔ˈ˕˓ˑ˛ˋˋ˔ˈ˕˃˔˅ˑˬ˃˅˓ˈˇːˑ˔˕ˬ˃
˒˓ˈːˈ˔˖˅˃ː˃ːˑ˅ˋˑ˕˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǤ
ОГЛАС -˔ˎ˖ˉ˄ˈːˋˎˋ˒˓ˋ˅˃˕ˈː˕ˈˍ˔˕ǡ˔ˑˍˑˬ˔ˈ
ˑ˄ˬ˃˅˖˅˃ː˃ˬ˃˅ːˑ˔˕˃ǡ˃˔ˈˋ˔˕˃ˍː˖˅˃˅ˑ˒ˈ˚˃˕ˑ˕Ǥ
ОБВРЗНИЦИ (OBLIGATIONS) -˔˒˃ˣ˃˃˕˅ˑ
ˍ˃˕ˈˆˑ˓ˋˬ˃˕˃ː˃˘˃˓˕ˋˋˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥʝˇ˓˃ˊ˖˅˃˃˕
ˍ˓ˈˇˋ˕ːˋǡˑˇːˑ˔ːˑˇˑˎˆˑ˓ˑ˚ːˑǦˇˑ˅ˈ˓ˋ˕ˈˎˈːǤ
ОСИГУРУВАЊЕ -˔ˈ˔ˍˎ˖˚˖˅˃˒ˋ˔ˏˈːˇˑˆˑ˅ˑ˓
ˊ˃ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈǡ˃˒ˋ˔ˏˈː˃˕˃ˋ˔˒˓˃˅˃˔ˈ˅ˋˍ˃
˒ˑˎˋ˔˃Ǥ
П
ПАЗАР -˓ˈˇˑ˅ː˃˓˃ˊˏˈː˃ː˃˔˕ˑˍˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋ˔ˑ
˒ˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑː˃˒˃˓ˋ˕ˈǤ
ПАЗАРЕН МЕХАНИЗАМ -ˆˑ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃
˙ˈˎˑˍ˖˒ːˋˑ˕ˑˇːˑ˔ˏˈˣ˖˒ˑː˖ˇ˃˕˃ǡ
˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃˕˃ˋ˙ˈːˋ˕ˈǤ
ПАЗАРНА ЦЕНА -ˋˊ˓˃ˊː˃˒˃ˊ˃˓ː˃˕˃
˅˓ˈˇːˑ˔˕ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡ˛˕ˑ˔ˈ˗ˑ˓ˏˋ˓˃ː˃
˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡ˅ˑˊ˃˅ˋ˔ːˑ˔˕ˑˇˍ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ːˋ˕ˈ
ˑˇːˑ˔ˋˏˈˣ˖˒ˑː˖ˇ˃ˋ˒ˑ˄˃˓˖˅˃˚ˍ˃Ǥ
ПЛАСМАН -˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍˋˋ˘˃˓˕ˋˋˑˇ
˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥ
ПЛАЌАЊЕ -ː˃ˏˋ˓˖˅˃˰ˈː˃ːˈˍˑˬ˃ˑ˄˅˓˔ˍ˃˔ˑ
ˇ˃˅˃˰ˈ˒˃˓ˋǤ
ПОЛИСА -˔ˏˈ˕ˍ˃˛˕ˑ˔ˎ˖ˉˋˍ˃ˍˑˇˑˍ˖ˏˈː˕ˊ˃
ˑ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈǤ
ПОНУДА -ˍˑˎˋ˚ˈ˔˕˅ˑ˔˕ˑˍˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋ˛˕ˑ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋ˕ˈˆˋː˖ˇ˃˕ː˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃˅ˑ
ˑˇ˓ˈˇˈːˑ˅˓ˈˏˈǡː˃ˑˇ˓ˈˇˈː˒˃ˊ˃˓ˋˑˇ˓ˈˇˈː˃
˙ˈː˃Ǥ
ПОРАЧКА -˃ˍ˕ˋ˅ːˑ˔˕ː˃ˍ˖˒˖˅˃˚ˑ˕˔ˑˍˑˬ˃
˕ˑˬˑ˄ˈˊ˄ˈˇ˖˅˃ː˃˄˃˅ˍ˃ː˃ːˈˍˑˬ˃˔˕ˑˍ˃ˋˎˋ
˖˔ˎ˖ˆ˃ˑˇˑ˒˓ˈˇˈˎˈː˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˕ˈˎˋˎˋ˕˓ˆˑ˅˔ˍ˃ ˔ˎ˖ˉˋˍ˃ˍˑ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑˊ˃˓ˈˍˎ˃ˏ˃Ǥ
˗ˋ˓ˏ˃Ǥ
ПОТРОШУВАЧИ -˒ˑˈˇˋː˙ˋǡˇˑˏ˃ˮˋː˔˕˅˃ǡ
˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˋːˈ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ˔˖˄ˬˈˍ˕ˋ˛˕ˑ˒ˑ˒˃˕ː˃ ˔ˑˇ˓ˉˋː˃ˋ˗ˑ˓ˏ˃ǡˏˑˉ˃˕ˇ˃˔ˎ˖ˉ˃˕ˍ˃ˍˑ
ˍ˖˒˖˅˃˰ˈˆˋˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˃˕˔˅ˑˋ˕ˈ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋǤ
ПОТРОШУВАЧКА -˒˓ˑ˙ˈ˔ː˃ˍˑ˓ˋ˔˕ˈ˰ˈ
ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˋˇˑ˄˓˃ˋ˖˔ˎ˖ˆˋˊ˃ˊ˃ˇˑ˅ˑˎ˖˅˃˰ˈ
˚ˑ˅ˈ˚ˍˋˋˎˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ˒ˑ˕˓ˈ˄ˋǤ
ПРОВИЗИЈА -ː˃ˇˑˏˈ˔˕ˊ˃ˋˊ˅˓˛ˈː˃
˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˚ˍ˃˖˔ˎ˖ˆ˃Ǥ
ПРОДАЖБА -˓ˈ˃ˎˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ǡːˈˬˊˋːˑ
˒˓ˈ˕˅ˑ˓˃˰ˈ˅ˑ˒˃˓ˋǤ
ПРОДАЖБА ПРЕКУ КАТАЛОГ -˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃
˛˕ˑ˔ˈ˅˓˛ˋ˒˓ˈˍ˖˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎːˑ˖˓ˈˇˈːˋˍːˋˆˋǡ
˅ˑˍˑˋ˒ˑ˓ˈˇ˔ˈː˃˅ˈˇˈːˋ˔˕ˑˍˋ˕ˈ˛˕ˑˑˇˇˈˎːˋ
˗ˋ˓ˏˋˆˋː˖ˇ˃˕ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃Ǥ
ПРОИЗВОДЕН ПОТЕНЦИЈАЛ -ˏ˃ˍ˔ˋˏ˃ˎː˃
ˏˑˉːˑ˔˕ˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ˅ˑˇ˃ˇˈːˋ˖˔ˎˑ˅ˋ
˛˕ˑ˔ˈˑˇ˓ˈˇˈːˋˑˇˇ˃ˇˈːˋ˕ˈ˕ˈ˘ːˋ˚ˍˋǡ
ˑ˒˛˕ˈ˔˕˅ˈːˋˋˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˑːˋ˗˃ˍ˕ˑ˓ˋǤ
ПРОИЗВОДНА ЛЕНТА -˒ˑˇ˅ˋˉː˃˄ˈ˔ˍ˓˃ˬː˃
ˎˈː˕˃˛˕ˑ˔ˎ˖ˉˋˊ˃ˍˑː˕ˋː˖ˋ˓˃ː˃ˋˊ˓˃˄ˑ˕ˍ˃
ˋˎˋˏˑː˕˃ˉ˃ː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˋ˅ˋˇˑ˅ˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ
ː˃ˏˈˣ˖˔ˈ˄ːˑ˒ˑ˅˓ˊ˃ːˋˋˊ˃˅ˋ˔ːˋ˓˃˄ˑ˕ːˋ
ˏˈ˔˕˃Ǥ
Р
РЕКЛАМА -˔ˏˋ˔ˎˈːˑˋˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ːˑ
ˑˆˎ˃˔˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˋ˖˔ˎ˖ˆˋˊ˃ˇ˃˔ˈ
˒˓ˈˇˋˊ˅ˋˍ˃˅ːˋˏ˃ːˋˈ˕ˑː˃ˎ˖ˣˈ˕ˑˋˇ˃˔ˈ
˒˓ˋ˅ˎˈ˚˃˕ː˃ˍ˖˒˖˅˃˰ˈː˃ˑˆˎ˃˔ˈː˃˕˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
РЕКЛАМАЦИЈА-˒˓ˋˆˑ˅ˑ˓ˊ˃ːˈˋˊ˅˓˛ˈːˋ
ˇˑˆˑ˅ˑ˓ːˋˑ˄˅˓˔ˍˋǤ
РЕПРЕЗЕНТАТИВЕН МЕТОД -ˋˊ˄ˑ˓ː˃
ˑˇ˓ˈˇˈː˄˓ˑˬ˒˓ˋˏˈ˓ˑ˙ˋ˛˕ˑ˒˓ˈ˕˔˕˃˅˖˅˃˃˕
ːˈˍˑˬ˃˙ˈˎˋː˃ˋ˔ˑːˋ˅ːˑ˕ˑˋ˔˕˓˃ˉ˖˅˃˰ˈ˔ˈ
ˇˑːˈ˔˖˅˃˃˕ˊ˃ˍˎ˖˚ˑ˙ˋ˛˕ˑ˄ˋ˕˓ˈ˄˃ˎˑˇ˃ˬ˃
ˑˇ˓˃ˊ˃˕ˊ˃ˍˑːˋ˕ˑ˔˕˃ˋˎˋˑˇːˈ˔˖˅˃˰ˈ˕ˑː˃
˙ˈˎˋː˃˕˃Ǥ
РЕПРЕЗЕНТАЦИЈА -˔ˈˑˊː˃˚˖˅˃˃˕
˗ˋː˃ː˔ˋ˔ˍˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃˛˕ˑ˔ˈˋˊˇ˅ˑˬ˖˅˃˃˕ˑˇ
ˇˑ˘ˑˇˑ˕ˋ˔ˈː˃ˏˈːˈ˕ˋˊ˃˓˃ˊːˑ˅ˋˇːˋˑ˄ˎˋ˙ˋː˃
˚ˈ˔˕ˈ˰ˈˋˇ˃˓˖˅˃˰ˈː˃ˇˈˎˑ˅ːˋ˔ˑ˓˃˄ˑ˕ːˋ˙ˋǡ
РЕПРОДУКЦИЈА -ˈ˒˓ˑ˙ˈ˔ː˃˔ˑˊˇ˃˅˃˰ˈ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋ˛˕ˑ˔˒ˑ˓ˈˇ˔˅ˑˬ˃˕˃ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎː˃
ȋ˔˓ˈˇ˔˕˅ˑˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑˋ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˊ˃ˉˋ˅ˑ˕ǡ
ˑˇːˑ˔ːˑ˔˓ˈˇ˔˕˅˃ˊ˃˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃Ǥ
РИЗИК -ˋˊˎˑˉ˖˅˃˰ˈː˃ˑ˒˃˔ːˑ˔˕Ǥ
211

С
САЕМ -ˬ˃˅ːˑˑ˓ˆ˃ːˋˊˋ˓˃ː˒˃ˊ˃˓˅ˑ˅ˋˇ
ː˃ˋˊˎˑˉ˄˃˔ˑˑˇ˓ˈˇˈːˋ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ˛˕ˑ˔ˈ
ˑˇ˓ˉ˖˅˃˒ˑ˅˓ˈˏˈːˑː˃ˑ˒˓ˈˇˈˎˈːˑˏˈ˔˕ˑǤ
СВЕТСКИ ПАЗАР -ː˃˔˕˃ː˖˅˃˔ˑ˒ˑ˅˓ˊ˖˅˃˰ˈ
ː˃ː˃˙ˋˑː˃ˎːˋ˕ˈ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅˃ǡ˒˓ˈˍ˖
ˏˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˓˃ˊˏˈː˃Ǥ
СЕРТИФИКАТ -˒ˋ˔ˏˈː˃ˋ˔˒˓˃˅˃˔ˑˍˑˬ˃˔ˈ
˒ˑ˕˅˓ˇ˖˅˃ˍ˅˃ˎˋ˕ˈ˕ˑ˕ː˃ːˈˍˑˬ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǡˊ˃
˒ˑ˕ˈˍˎˑː˃˔˕ˑˍ˃˕˃ˋ˔ˎǤ
СКЛАД -˒ˑ˔ˈ˄ːˑ˖˓ˈˇˈː˃˒˓ˑ˔˕ˑ˓ˋˬ˃˅ˑˍˑˬ˃˔ˈ
˅˓˛ˋ˒˓ˋˈˏǡ˔ˏˈ˔˕˖˅˃˰ˈˋ˚˖˅˃˰ˈː˃˔˖˓ˑ˅ˋːˋǡ
˔˕ˑˍˋˋ˔ˎǤˋːˋ˅ːˑ˒ˑˇˆˑ˕˅˖˅˃˰ˈˊ˃ˋ˔˒ˑ˓˃ˍ˃Ǥ
СКЛАДИШНИЦА -˘˃˓˕ˋˬ˃ˑˇ˅˓ˈˇːˑ˔˕˛˕ˑˬ˃
ˋˊˇ˃˅˃˃˕˔ˍˎ˃ˇˑ˅ˋ˕ˈˊ˃˔˕ˑˍ˃˕˃˛˕ˑ˔ˈ˚˖˅˃Ǥ
СЛОБОДНА ТРГОВИЈА -ˑˊː˃˚˖˅˃ːˈ˒ˑ˔˕ˑˈ˰ˈ
˃ˇˏˋːˋ˔˕˓˃˕ˋ˅ːˋˑˆ˓˃ːˋ˚˖˅˃˰˃˅ˑˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑ
ː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈˋˍ˃˒ˋ˕˃ˎˑ˕ː˃ː˃˙ˋˑː˃ˎːˋˑ˕ˋˎˋ
˔˅ˈ˕˔ˍˋˑ˕˒˃ˊ˃˓Ǥ
СТАНДАРД -˒˓ˑ˒ˋ˛˖˅˃˰ˈː˃
ˍ˅˃ː˕ˋ˕˃˕ˋ˅ːˋ˕ˈˋˍ˅˃ˎˋ˕˃˕ˋ˅ːˋ˕ˈ˔˅ˑˬ˔˕˅˃
˛˕ˑˈˇˈːˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎǡ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋˎˋ˖˔ˎ˖ˆ˃˕˓ˈ˄˃
ˇ˃ˆˋ˒ˑ˔ˈˇ˖˅˃ˊ˃ˇ˃ˊ˃ˇˑ˅ˑˎˋːˈˍˑˬ˃˒ˑ˕˓ˈ˄˃Ǥ
СТОКОВЕН ПРОМЕТ -˅ˍ˖˒ːˑ˔˕ː˃˔ˋ˕ˈ
ˑ˒ˈ˓˃˙ˋˋː˃ˇ˅ˋˉˈ˰ˈ˕ˑː˃˔˕ˑˍˋ˕ˈˑˇ
˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑˇˑ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃˅ˑ˒˓ˑ˙ˈ˔ˑ˕
ː˃˓˃ˊˏˈː˃˕˃˒˓ˈˍ˖˒˃ˊ˃˓ˑ˕ǡ˒˓ˋ˛˕ˑ˔ˈ˅˓˛ˋ
˒˓ˑˏˈː˃ː˃˅˓ˈˇːˑ˔˕˃ˑˇ˔˕ˑˍˑ˅ː˃˅ˑ˒˃˓ˋ˚ː˃
˗ˑ˓ˏ˃ˋˑ˄˓˃˕ːˑǤ
СТОПАНСТВО -˙ˈˎˑˍ˖˒ːˑ˔˕˃ː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋ
ˋːˈ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇːˋˇˈˬːˑ˔˕ˋ˅ˑ˔˗ˈ˓˃˕˃ː˃
ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˑ˕ˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑǤ
СТОПАНСКА ГРАНКА -˔˒ˈ˙ˋˬ˃ˎˋˊˋ˓˃ːˇˈˎ
ˑˇˈˇː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃ˑ˄ˎ˃˔˕ǡˍ˃ˍˑː˃˒˓ˋˏˈ˓
˅ˑˑ˄ˎ˃˔˕˃ː˃ˊˈˏˬˑˇˈˎˋˈ˕ˑǣ˒ˑˎˬˑˇˈˎ˔˕˅ˑǡ
˔˕ˑ˚˃˓˔˕˅ˑǡˑ˅ˑ˛˕˃˓˔˕˅ˑˋ˔ˎǤ
СТОПАНСКА РЕФОРМА -˒˓ˑˏˈː˃ː˃
˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˑ˕˔ˋ˔˕ˈˏː˃ˈˇː˃ˑ˒˛˕ˈ˔˕˅ˈː˃
ˊ˃ˈˇːˋ˙˃ǡ˒˓ˋˎ˃ˆˑˇ˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˑ˕
˔ˋ˔˕ˈˏˍˑː˄˃˓˃˰˃˕˃˛˕ˑ˔ˈ˒ˑ˔˕˃˅˖˅˃˃˕ː˃
˒ˑ˅ˋ˔ˑˍ˃˕˃ˈ˕˃˒˃ˑˇ˓˃ˊ˅ˑˬˑ˕Ǥ
СТОПАНСКИ ДЕЈНОСТИ -˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˑ˄ˎ˃˔˕ˋ
˛˕ˑˆˑ˔ˑ˚ˋː˖˅˃˃˕˙ˈˎˑˍ˖˒ːˑ˕ˑ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑː˃
ˈˇː˃ˊ˃ˈˇːˋ˙˃Ǥ
212
СТОПАНСКИ РАЗВОЈ -˒ˑ˓˃˔˕ː˃
ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎːˑ˕ˑ˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑˋː˃˙ˋˑː˃ˎːˋˑ˕
ˇˑ˘ˑˇ˛˕ˑ˔ˈˑ˔˕˅˃˓˖˅˃˅ˑˈˇː˃ˊˈˏˬ˃ˑˇˆˑˇˋː˃
˅ˑˆˑˇˋː˃Ǥ
СТРУКТУРА -˔ˑ˔˕˃˅ː˃ˈˇː˃˙ˈˎˋː˃ˑˇˇˈˎˑ˅ˋǤ
СУБВЕНЦИЈА -˒˃˓ˋ˚ː˃ˋˎˋˇ˓˖ˆ˃
ˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎː˃˒ˑˏˑ˛ǡˍˑˬ˃ˑ˄ˋ˚ːˑˬ˃ˇ˃˅˃ːˈˍˑˬ
ˇ˓ˉ˃˅ˈːˑ˓ˆ˃ːː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋˋːˈ˔˕ˑ˒˃ː˔ˍˋ
ˇ˓˖˛˕˅˃Ǥ
Т
ТАРИФА -˔˒ˋ˔ˑˍː˃˙ˈːˋˊ˃˓˃ˊːˋ˖˔ˎ˖ˆˋǡ
˕˃ˍ˔ˋˋ˙˃˓ˋːˋǤ
ТРАНЗИТ -˒˓ˈ˅ˑˊː˃˔˕ˑˍˋˋˎˋ˒˃˕ːˋ˙ˋˑˇ
ˈˇː˃˅ˑˇ˓˖ˆ˃ˊˈˏˬ˃˒˓ˈˍ˖ˇ˓ˉ˃˅˃ˍˑˬ˃˔ˈː˃ˑˣ˃
˒ˑˏˈˣ˖ːˋ˅Ǥ
ТРАНЗИТНА СТОКА -˔˕ˑˍ˃ˍˑˬ˃˅ˑ˕ˈˍˑ˕ː˃
˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ˑ˕ˑˇˊˈˏˬ˃˕˃ˋˊ˅ˑˊːˋˍ˅ˑˊˈˏˬ˃˕˃
˖˅ˑˊːˋˍ˔ˈ˒˓ˈ˅ˈˊ˖˅˃˒˓ˈˍ˖˕ˈ˓ˋ˕ˑ˓ˋˬ˃˕˃ː˃
ːˈˍˑˬ˃˕˓ˈ˕˃ˊˈˏˬ˃Ǥ
ТРАНЗИТНА ТРГОВИЈА -˒ˑ˔˓ˈˇːˋ˛˕˅ˑː˃
ˈˇː˃ˊˈˏˬ˃˅ˑ˔˕ˑˍˑ˅ːˋˑ˕˒˓ˑˏˈ˕ː˃ˇ˓˖ˆˋˊˈˏˬˋǤ
ТРАНСАКЦИЈА -˒˓ˈːˑ˔ː˃ːˈˍˑˬ˃˅˓ˈˇːˑ˔˕ǡ
˔˕ˑˍ˃ǡ˒˃˓ˋǡˑˇˈˇːˑː˃ˇ˓˖ˆˑˎˋ˙ˈǤ
ТРАНСПОРТ -˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃ˇˈˬːˑ˔˕˔˅˓ˊ˃ː˃˔ˑ
˔ˑ˅ˎ˃ˇ˖˅˃˰ˈː˃˒˓ˑ˔˕ˑ˓ː˃ˑˇˇ˃ˎˈ˚ˈːˑ˔˕Ǥ
ТРАНСПОРТНИ ТРОШОЦИ -˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˛˕ˑ
˔ˈˇˑˇ˃˅˃˃˕ː˃˕˓ˑ˛ˑ˙ˋ˕ˈˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇ˔˕˅ˑ
ː˃˔˕ˑˍˋ˛˕ˑ˔ˈ˒˓ˈːˈ˔˖˅˃˃˕ˑˇˈˇːˑː˃ˇ˓˖ˆˑ
ˏˈ˔˕ˑǤ
ТРГОВИЈА -˒ˑ˔ˈ˄ː˃˔˕ˑ˒˃ː˔ˍ˃ˇˈˬːˑ˔˕ˍˑˬ˃˔ˈ
ˊ˃ːˋˏ˃˅˃˔ˑˍ˖˒ˑ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ː˃˔˕ˑˍˋǤ
ТРГОВСКИ ПАТНИК -ˑ˅ˎ˃˔˕ˈːˑˎˋ˙ˈˑˇ
ːˈˍˑˬ˃˗ˋ˓ˏ˃ǡˍˑˈ˒˃˕˖˅˃˅ˑ˓˃ˊːˋˏˈ˔˕˃ǡ˔ˑ˙ˈˎ
ˇ˃ː˖ˇˋˋ˔ˍˎ˖˚˖˅˃ˇˑˆˑ˅ˑ˓ˋ˔ˑːˋ˅ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃
ː˃˔˕ˑˍˋˑˇ˔˅ˑˬ˃˕˃˗ˋ˓ˏ˃Ǥ
У
УВОЗ -ˍ˖˒˖˅˃˰ˈˋˇˑːˈ˔˖˅˃˰ˈ˔˕ˑˍˋˑˇ
˔˕˓˃ː˔˕˅ˑˊ˃˓˃ˇˋ˒˓ˑˇ˃ˉ˄˃ˋ˒ˑ˕˓ˑ˛˖˅˃˚ˍ˃˅ˑ
ˊˈˏˬ˃˕˃˖˅ˑˊːˋ˚ˍ˃Ǥ
УЗАНСИ -˒ˋ˛˃ːˋ˒˓˃˅ˋˎ˃ː˃˔˕˃ː˃˕ˋ˅˓ˊ
ˑ˔ːˑ˅˃ː˃ˑˊ˃ˍˑːˈ˕ˋ˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˑ˄ˋ˚˃ˋ˛˕ˑ
˔ˎ˖ˉ˃˕ˊ˃˓ˈˆ˖ˎˋ˓˃˰ˈː˃˒˓ˑˏˈ˕ˑ˕˔ˑ˔˕ˑˍˋˋ
˖˔ˎ˖ˆˋǤ
ЦЕДЕНТ -ˎˋ˙ˈ˛˕ˑˏ˖ˆˑˑ˕˔˕˃˒˖˅˃˔˅ˑˈ˕ˑ
˒ˑ˄˃˓˖˅˃˰ˈǡː˃ˇ˓˖ˆˑˎˋ˙ˈː˃˙ˈ˔ˋˑːˈ˓ˑ˕Ǥ
ЦЕНА НА МАЛО -˒ˑˍˑˬ˃˔˕ˑˍˋ˕ˈ˔ˈ˒˓ˑˇ˃˅˃˃˕
˅ˑ˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃˕˃ː˃ˏ˃ˎˑǤ

Ф
ЦЕСИЈА -ˑ˕˔˕˃˒˖˅˃˰ˈǡ˒˓ˈːˑ˔ː˃˒˓˃˅ˑː˃
ːˈˍˑˈˇ˓˖ˆˑˎˋ˙ˈǤ
ЦЕСИОНЕР -ˑːˑˬː˃ˍˑˆˑ˔ˈˑ˕˔˕˃˒˖˅˃ːˈ˛˕ˑ
ФАКТУРА -˔ˏˈ˕ˍ˃ˊ˃˒˓ˑˇ˃ˇˈː˃˔˕ˑˍ˃Ǥ
ˋˎˋːˈˍˑˈ˒˓˃˅ˑǤ
ФИНАЛЕН ПРОИЗВОД -ˆˑ˕ˑ˅˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǡ
ЦЕСУС -˕ˑ˃ˈˎˋ˙ˈ˕ˑˇˑˎˉːˋˍǡ˛˕ˑˈˇˑˎˉːˑ
ˊ˃˅˓˛ˈː˒˓ˑˋˊ˅ˑˇǤ
ˇ˃ˬ˃˒ˑˇˏˋ˓ˋˑ˄˅˓˔ˍ˃˕˃˔˒˓ˈˏ˃ːˑ˅ˋˑ˕
ˇˑ˅ˈ˓ˋ˕ˈˎǤ

Ц
ЦАРИНА -˅ˋˇˇ˃˅˃˚ˍ˃˛˕ˑˬ˃ˑ˒˓ˈˇˈˎ˖˅˃ˋ
ЦИРКА -˒˓ˋ˄ˎˋˉː˃˅˓ˈˇːˑ˔˕Ǥ
ЦИРКУЛАЦИЈА -ˍ˓˖ˉːˑˇ˅ˋˉˈ˰ˈǡˑ˒˕ˈˍǡ
˒˓ˑˏˈ˕Ǥ
ˬ˃ː˃˒ˎ˃˕˖˅˃ˇ˓ˉ˃˅˃˕˃ˊ˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˑ˕˛˕ˑˬ˃
ˏˋː˖˅˃˙˃˓ˋː˔ˍ˃˕˃ˆ˓˃ːˋ˙˃Ǥ
ЦАРИНСКА ГРАНИЦА -˙˃˓ˋː˔ˍ˃ˎˋːˋˬ˃˔ˑ
ˍˑˬ˃ˈˑˇ˄ˈˎˈˉ˃ːˑ˙˃˓ˋː˔ˍˑ˕ˑ˒ˑˇ˓˃˚ˬˈː˃ˈˇː˃
Ш
ˇ˓ˉ˃˅˃Ǥ ШПЕДИЦИЈА -ˇ˓˖˛˕˅ˑ˛˕ˑ˔ˈˊ˃ːˋˏ˃˅˃˔ˑ
˒˓ˈ˅ˑˊː˃˔˕ˑˍˋǤ
ЦАРИНСКА СТОКА -˔˕ˑˍ˃˛˕ˑ˔ˈ˖˅ˈˊ˖˅˃
ˑˇ˔˕˓˃ː˔˕˅ˑǡˑˇˏˑˏˈː˕ˑ˕ː˃˖˅ˑˊˑ˕ˇˑ ШТАНД -ˏˈ˔˕ˑˊ˃ˋˊˎ˃ˆ˃˰ˈː˃ˈˍ˔˒ˑː˃˕ˋː˃
ˋˊ˅˓˛ˈːˑ˕ˑ˖˅ˑˊːˑ˙˃˓ˋːˈ˰ˈˋ˒ˑˇˋˆː˖˅˃˰ˈː˃ ˔˃ˈˏǤ
˔˕ˑˍ˃˕˃ˑˇ˙˃˓ˋː˃˓ːˋ˙˃˕˃Ǥ
ЦАРИНСКА ТАРИФА -˒ˑˑˇ˓ˈˇˈː˔ˋ˔˕ˈˏ
ˋˊˎˑˉˈː˒˓ˈˆˎˈˇː˃˒˓ˑˋˊ˅ˑˇˋǡ˒ˑˋˏˈ˔ˑ
˒˓ˑ˒ˋ˛˃ːˋ˙˃˓ˋː˔ˍˋ˔˕˃˒ˍˋǤ

213
 ЛИТЕРАТУРА

ПРИЛОГ
3 ͳǤ ʐˋ˯˃ːˑ˅˔ˍ˃ǡʸǤǡʜ˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡʠˍ˒ˑˬˈǡ
ʹǤ ʐˑˬ˚ˈ˅˃ǡʡǤǡʛˈː˃˳ˏˈː˕ˋ˄ˋˊːˋ˔ǡʠˍˑ˒ˬˈ

͵Ǥ ʑˈ˯ˍˑ˅ˋˮʓǤǡʥ˃˓ˋː˔ˍ˃˒ˑˎˋ˕ˋˍ˃ǡʠˍˑ˒ˬˈǤ

ͶǤ ʒ˓˖˒˃˃˅˕ˑ˓ˋǦʔˍˑːˑˏˋˍ˃ˋˑ˓ˆ˃ːˋˊ˃˙ˋˬ˃ː˃˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˬ˃
ͷǤ ʒ˓˖˒˃˃˅˕ˑ˓ˋǡʛˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃Ǥ

͸Ǥ ʒ˓˖˒˃˃˅˕ˑ˓ˋǣʥ˃˓ˋː˔ˍˋ˒˓ˋ˓˃˚ːˋˍǡʥ˃˓ˋː˔ˍ˃˖˒˓˃˅˃ǡʹͲͲ͸ǡʠˍˑ˒ˬˈ
͹Ǥ ʖ˃ˍˑːˊ˃ˬ˃˅ːˋ˒˓ˈ˕˒˓ˋˬ˃˕ˋˬ˃ǡʠˎǤʑˈ˔ːˋˍː˃ʟˈ˒˖˄ˎˋˍ˃ʛ˃ˍˈˇˑːˋˬ˃ǡ˄˓
͵ͺǤʸ˖ːˋͳͻͻ͸ǡʠˍˑ˒ˬˈ
ͺǤ ʖ˃ˍˑː ˊ˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ ʠˎǤ ʑˈ˔ːˋˍ ː˃ ʟˈ˒˖˄ˎˋˍ˃
ʛ˃ˍˈˇˑːˋˬ˃ǡ˄˓Ǥͳ͵Ǥˏ˃˓˕ǡͳͻͻͻˆˑˇˋː˃
ͻǤ ʖ˃ˍˑːˊ˃˕˓ˆˑ˅˔ˍˋˇ˓˖˛˕˅˃ǡʠˎǤʑˈ˔ːˋˍː˃ʟˈ˒˖˄ˎˋˍ˃ʛ˃ˍˈˇˑːˋˬ˃˄˓Ǥʹͺǡ
ˬ˖ːˋǡͳͻͻ͸ˆˑˇǡʠˍˑ˒ˬˈ
ͳͲǤ ʖ˄ˋ˓ˍ˃ˊ˃ˇ˃˚ˋ˅ˑː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˋˑ˕˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕ǡˊ˃Ͷˆˑˇˋː˃˔˓ˈˇːˑ
ˑ˄˓˃ˊˑ˅˃ːˋˈǡʠˍˑ˒ˬˈǡͳͻͻͺˆˑˇˋː˃Ǥ
ͳͳǤ ʗ˅˃ːˑ˅˔ˍˋ ʖǤǡ ʤ˃˓˕ˋˋ ˑˇ ˅˓ˈˇːˑ˔˕ ˋ ˒ˑ˓˕˗ˑˎˋˑ ˏˈː˃˳ˏˈː˕ǡ ʠˍˑ˒ˬˈǡ
ʹͲͲ͹Ǥ

ͳʹǤ ʸ˃ˮˑ˅˔ˍˋʐǤǡʸˑ˅˃ːˑ˅˔ˍˋʞǤǡʸˑ˅˃ːˑ˅˔ˍ˃ʠǤǡʛ˃˓ˍˈ˕ˋːˆˋ˖˔ˎ˖ˉːˋˇˈˬːˑ˔˕ˋǡ
ʠˍˑ˒ˬˈǡʹͲͲ͸Ǥ
ͳ͵Ǥ ʸˑ˅˃ːˑ˅˔ˍˋʞǤǡʣˋː˃ː˔ˋ˔ˍˋ˒˃ˊ˃˓ˋˋˋː˔˕ˋ˕˖˙ˋˋǡʠˍˑ˒ˬˈʹͲͲ͸Ǥ

ͳͶǤ ʙ˃ˍˑ ː˃ˬ˄˓ˆ˖ ˇ˃ ˆˋ ˓ˈ˛ˋ˕ˈ ˒˓ˑ˄ˎˈˏˋ˕ˈ ː˃ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ːˑǦ˕˓ˆˑ˅˔ˍˑ

˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈǡ ʖ˃˅ˑˇ ˊ˃ ˖ː˃˒˓ˈˇ˖˅˃˰ˈ ː˃ ˔˕ˑ˒˃ː˔˕˅ˑ˕ˑǡ ʟˈ˒˖˄ˎˋˍ˃
ʛ˃ˍˈˇˑːˋˬ˃ǡʠˍˑ˒ˬˈǡͳͻͻ͵

ͳͷǤ ʙˋˍˈ˓ˍˑ˅˃ʗǤǣʜ˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ː˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ǡʔˍˑːˑˏ˔ˍˋ˗˃ˍ˖ˎ˕ˈ˕ǡʠˍˑ˒ˬˈǡʹͲͲͲǡ

ͳ͸Ǥ ʙˑˉ˖˘˃˓ˑ˅ʠǤǡʛˈː˃˳ˈ˓˔ˍ˃ˈˍˑːˑˏˋˬ˃ǡʠˍˑ˒ˬˈǡʹͲͲ͸Ǥ
ͳ͹Ǥ ˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎːˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˅ˑ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ˈː ˔˕ˑˍˑ˅ ˒˓ˑˏˈ˕ǡ ˒ˑˏˑ˛ˈː
ː˃˔˕˃˅ˈːˏ˃˕ˈ˓ˋˬ˃ˎǡˊ˃Ͷˆˑˇˋː˃˔˓ˈˇːˑˑ˄˓˃ˊˑ˅˃ːˋˈǡ˔ˈ˒˕ˈˏ˅˓ˋǡͳͻͻͺ
ˆˑˇǤ

214
ͳͺǤ ʜˋˍˑˎˑ˅˔ˍˋʏǤǡʛˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˛˒ˈˇˋ˙ˋˬ˃ǡʠˍˑ˒ˬˈǡʹͲͲͲ
ͳͻǤ ʜˋˍˑˎˑ˅˔ˍˋǡʏǤǡʛˈˣ˖ː˃˓ˑˇː˃˛˒ˈˇˋ˙ˋˬ˃ǡʠˍˑ˒ˬˈǡͳͻͺͷ

ʹͲǤ ʜˋˍˑˎˑ˅˔ˍˋǡʏǤǡʝ˔ˋˆ˖˓˖˅˃˰ˈː˃˔˕ˑˍ˃˅ˑ˕˓˃ː˔˒ˑ˓˕ǡʠˍˑ˒ˬˈͳͻͺͻǤ

ʹͳǤ ʞˈ˕ˍˑ˅˔ˍˋǡ ʓǤǡ ʛ˃˓ˍˑ˅ǡ ʡǤǡ ʙˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎːˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˅ˑ ː˃ˇ˅ˑ˓ˈ˛ˈː

˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕ǡ˖˚ˈ˄ːˋˍˊ˃ˆˑˇˋː˃ǡʠˍˑ˒ˬˈǡͳͻͻͳ

ʹʹǤ ʞˈ˕ˍˑ˅˔ˍˋǡ ʓǤǡ ʛ˃˓ˍˑ˅ǡʡǤǡ ʙˑˏˈ˓˙ˋˬ˃ˎːˑ ˓˃˄ˑ˕ˈ˰ˈ ˅ˑ ˅ː˃˕˓ˈ˛ˈː

˔˕ˑˍˑ˅ˈː˒˓ˑˏˈ˕ǡ˖˚ˈ˄ːˋˍˊ˃ˆˑˇˋː˃ǡʠˍˑ˒ˬˈǡͳͻͻͺ

ʹ͵Ǥ ʟˈ˒˓ˈˊˈː˕ǡˬ˖ˎˋȀ˃˅ˆ˖˔˕ǡ͹ǦͺȀʹͲͲͷǤ

ʹͶǤ ʟˋ˔˕ˈ˅˔ˍ˃ʠǤǡˋʸ˃ˮˑ˅˔ˍˋʐǤǡʔˍˑːˑˏˋˍ˃ː˃˅ː˃˕˓ˈ˛ː˃˕˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ǡʠˍˑ˒ˬˈǡ
ʹͲͲʹǤ
ʹͷǤ ʟˋ˔˕ˈ˅˔ˍ˃ǡʠǤǡʔˍˑːˑˏˋˬ˃ː˃˅ː˃˕˓ˈ˛ː˃˕˓ˆˑ˅ˋˬ˃ǡʠˍˑ˒ˬˈǡʹͲͲʹǤ
ʹ͸Ǥ ʠˎ˖ˉ˄ˈː˅ˈ˔ːˋˍː˃ʟˈ˒˖˄ˎˋˍ˃ʛ˃ˍˈˇˑːˋˬ˃ǡ˄˓ˑˬ͵ͻǡʹͲͲͷǤ

ʹ͹Ǥ ʠˎ˖ˉ˄ˈː ˅ˈ˔ːˋˍ ː˃ ʟˈ˒˖˄ˎˋˍ˃ ʛ˃ˍˈˇˑːˋˬ˃ǡ ˄˓ˑˬ ͷͶǡ ʖ˃ˍˑː ˊ˃
˔˕˃ːˇ˃˓ˇˋˊ˃˙ˋˬ˃ǡʠˍˑ˒ˬˈǤ

ʹͺǤ ʡˈˏˬ˃ːˑ˅˔ˍˋʟǤǡʞ˓ˋˏˈːˈ˕˃ˈˍˑːˑˏˋˬ˃ǡʠˍˑ˒ˬˈǡʹͲͲͺǤ

215