Наставни програми 2022-2023

o dina
3 g
- 202
2022
NASTAVNI PROGRAMI
za prv ciklus studii
УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ” ВО СКОПЈЕ
ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ - СКОПЈЕ
НАСТАВНИ ПРОГРАМИ
ЗА ПРВ ЦИКЛУС СТУДИИ
2022-2023 година
Универзитетот „Св. Кирил и Методиј” во Скопје
Економскиот факултет – Скопје
Наставни програми за прв циклус студии
2022-2023 година
Редакција:
Проф. д-р Стојан Дебарлиев
М-р Ѓунтер Мерџан
M-р Тодор Тоцев
СОДРЖИНА
ECN 360 Аграрна политика 7
FIN 420 Алтернативни инвестиции 9
MST 310 Анализа на временски серии 12
ACC 420 Анализа на финансиски извештаии 15
EBU 440 Аналитика на бизнис податоци 17
МКТ 430 Аналитика на социјални медиуми 19
EBU 310 Бази на податоци за бизнис 22
FIN 410 Банкарски менаџмент 24
MGT 120 Бизнис етика 27
MGT 430 Бизнис комуникации 29
EBU 320 Бизнис логистика 32
MGT 330 Бизнис планирање и претприемништво 35
FIN 330 Бихевиористички финансии 37
ECN 270 Бихевиористичка економија (Економија и психологија) 40
INT 320 Внатрешен пазар на ЕУ 43
ECN 120 Вовед во економија на животната средина 46
ECN 430 Глобалната економија и економските системи 48
INT 120 Деловен англиски јазик 50
MST 240 Демографија 52
EBU 220 Дигитален маркетинг 55
EBU 210 Дигитална економија 57
EBU 240 Дигитални иновации 60
EBU 330 Дизајн и развој на веб 62
ECN 410 Државна регулација на бизнисот 64
ACC 440 Државно сметководство и сметководство на непрофитни организации 67
EBU 450 Е-бизнис дистрибутивни канали 69
INT 310 Европски економски интеграции 71
FIN 430 Европски финансиски систем 73
ECN 330 Економетрија 75
ECN 310 Економија на инвестиции 77
ECN 391 Економија на иновации 79
ECN 420 Економија на јавниот сектор 81
ECN 230 Економија на социјалната држава 84
ECN 260 Економија на трудот 87
ECN 240 Економика на Македонија 90
MST 210 Економска статистика 92
ECN 320 Економски раст и развој 94
Наставна програма 2022-2023
EBU 410 ЕРП системи 97

FIN 450 Избрани теми од финансии 99
ECN 460 Индустриска политика 101
МКТ 240 Интегрирани маркетинг-комуникации 103
ACC 430 Интерна ревизија 105
EBU 230 Информациони технологии 108
FIN 230 Јавни финансии 110
MST 420 Квантитативни методи во финансии 112
ACC 310 Корпоративно финансиско известување 114
МКТ 420 Креативност и маркетинг на содржина 116
МGТ 480 Кризен менаџмент 118
FIN 240 Локални финансии 120
ECN 210 Макроекономија 122
МКТ 340 Маркетинг на услуги 125
МКТ 440 Маркетинг преку социјални медиуми 127
МКТ 330 Маркетинг-истражување 129
МКТ 310 Маркетинг-менаџмент 131
MST 110 Математика за економисти 134
МКТ 410 Меѓународен маркетинг 137
MGT 470 Меѓународен менаџмент 139
INT 410 Меѓународен транспорт и логистика 141
INT 210 Меѓународна економија 144
INT 220 Меѓународни организации и интеграции 146
FIN 310 Меѓународни финансии 148
ACC 410 Меѓународно сметководство 150
INT 420 Меѓународно трговско право 152
MGT 260 Менаџерско одлучување и решавање на проблеми 155
MGT 410 Менаџмент во осигурување 157
MGT 320 Менаџмент информациони системи 159
EBU 340 Менаџмент на бизнис процеси 161
MGT 230 Менаџмент на мал бизнис 164
EBU 420 Менаџмент на односи со потрошувачи 166
MGT 340 Менаџмент на перформанси 168
MGT 440 Менаџмент на промени 170
FIN 340 Менаџмент на ризик 173
MGT 240 Менаџмент на финансики институции 176
ECN 440 Менаџмент на човечки ресурси 179
4
ECN 440 Методи на макроекономска анализа 181

ECN 220 Микроекономија 183
INT 430 Монетарна и фискална политика во ЕУ 186
INT 330 Мултилатерален трговски систем 189
INT 340 Надворешна трговија 192
ECN 390 Национални сметки 194
МКТ 220 Однесување на потрошувачите 197
MGT 420 Оперативен менаџмент 199
MGT 450 Операциони истражувања и машинско учење за менаџмент 201
MGT 130 Организациско однесување 203
MST 220 Основи на бизнис аналитика 205
EBU 110 Основи на е-бизнис 207
ECN 110 Основи на економијата 209
МКТ 210 Основи на маркетинг 212
MGT 210 Основи на менаџмент 214
АCC 110 Основи на сметководство 217
FIN 220 Пари и банкарство 219
МКТ 350 Политика на цени 221
ECN 450 Применета економетрија 224
FIN 440 Применети финансии со Ексел 227
EBU 350 Програмирање на бизнис апликации 229
MGT 250 Проект менаџмент 231
ECN 350 Развој на економската мисла 233
ACC 330 Ревизија 235
ECN 340 Регионална и урбана економија 237
EBU 430 Системска анализа и дизајн на информациски системи 240
ACC 340 Сметководствени информациони системи 242
ACC 230 Сметководствени контролни системи 244
МКТ 450 Современи теми од комуникации 246
MST 120 Статистика за бизнис и економија 249
MST 250 Статистичка контрола на квалитетот 251
MGT 310 Стратегиски менаџмент 253
MGT 270 Теорија на организација 255
INT 440 Транснационални компании и глобалната економи 257
INT 110 Трговско право 260
МКТ 320 Управување со иновации и производ 263
МКТ 230 Управување со маркетинг канали 265
5
ECN 250 Управување со системи 267

АCC 220 Управувачко сметководство 1 269
АCC 320 Управувачко сметководство 2 271
MST 430 Финансиска и актуарска математика 273
MGT 390 Финансиски менаџмент 276
FIN 210 Финансиски пазари и институции 278
ACC 210 Финансиско сметководство 280
FIN 320 Хартии од вредност и портфолио менаџмент 282
6
Предметна програма од прв циклус на студии

1. Наслов на наставниот Аграрна политика
предмет
2. Код ECN 360
3. Студиска програма Економија
4. Организатор на Катедра по економија
студиската програма
(единица, односно-
институт, катедра, оддел)
5. Степен (прв, втор, трет Прв циклус
циклус)
6. Академска година Трета година/Зимски 7. Број на ЕКТС- 7,5
/семестар семестар кредити
8. Наставник Проф. Д-р Сашо Ќосев
9. Предуслови за -
запишување на
предметот
10. Цели на предметната програма (компетенции):
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет, студентите треба да ги
знаат:
1. Основните карактеристики и тенденции на аграрниот развој;
2. Мерките на аграрната политика и нивно реализирање;
3. Развојната политика на аграрот во функција на економскиот развој;
4 Местото и улогата на земјоделството во националната економија што зависи во најголем
дел од правилно утврдената развојна и аграрна политика;
5. Проблемите во земјоделството и начините на нивно решавање.
11. Содржина на предметната програма:
Изучувањето на предметот Аграрна политика има за цел да им помогне на студентите во
осознавање на основните прашања на аграрната политика како дел на економската
политика на секоја национална економија. Знаењето на аграрната политика е од особена
важност за целокупниот економски и општествен развој пред се поради важноста на
земјоделството во производството на храна и како суровинска основа за повеќе видови
производни дејности. Во функција на адекватно разбирање и совладување на основните
карактеристики на развојот на земјоделството преку соодветно утврдена развојна и
аграрна политика. Основни составни делови на содржината на предметната програма се:
1. Теоретско-методолошки пристап кон зeмјоделството
2. Специфичности на земјоделството и основни економски концепти
3. Аграрна политика
4. Либерализација на трговијата со земјоделски производи
5. Аграрна политика на ЕУ и САД
6. Рурален развој
7. Методи на квантитативна анализа на аграрната политика
8. Аграрна политика на Северна Македонија
12. Методи на учење:
Предавања со презентации, интерактивни предавања, тимска работа, гостин на
предавања, студии на случај, изработка и презентација на проектна задача.
13. Вкупен расположив фонд 7.5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
на време
7
14. Распределба на 90+30+15+90 =225 часови

расположивото време
15. Форми на наставните 15.1. Предавања - теоретска настава 90 часови
активности 15.2. Вежби (лабораториски, 0 часови
аудиториумски), семинари,
тимска работа
16. Други форми на 16.1. Проектни задачи 30 часови
активности 16.2. Самостојни задачи 15 часови
16.3. Домашно учење – задачи 90 часови
17. Начин на оценување
17.1. Тестови 60 бодови
17.2. Индивидуална работа/проект 30 бодови
(презентација: писмена и усна)
17.3. Активност и учество 10 бодови
18. Kритериуми за оценување (бодови/ до 50 бода 5 (пет) (F)
оценка) 51 х до 60 бода 6 (шест) (E)
61 х до 70 бода 7 (седум) (D)
од 71 до 80 бода 8 (осум) (C)
од 81 до 90 бода 9 (девет) (B)
од 91 до 100 бода 10 (десет) (A)
19. Услов за потпис и за полагање завршен Реализирани активности
испит
20. Јазик на кој се изведува наставата Македонски
21. Метод на следење на квалитетот на Интерна евалуација и анкета
наставата
Литература
Задолжителна литература
Реден број Автор Наслов Издавач Година
1. Сашо Ќосев Аграрна Економски 2015
политика (е- факултет,
22.1. учебник) Скопје
2. FAO The State of FAO 2020
Food and Publications
Agriculture
3.
22. Дополнителна литература
1. Norton, W. The Economics Routledge 2010
George, of Agricultural
Alwang Development
22.2.
Jeffrey and (2nd edition)
William A.
Masters
2.
3.
8

1. Наслов на наставниот Алтернативни инвестиции
предмет
2. Код FIN 420
3. Студиска програма Финансии
4. Организатор на Катедра за финансии на Економски факултет – Скопје при
студиската програма Универзитет „Св. Кирил и Методиј” во Скопје
(единица, односно -
циклус)
6. Академска година Четврта година/осми 7. Број на ЕКТС- 7.5
8. Наставник Проф. д-р Кирил Јовановски
9. Предуслови за
предметот
Предметот има за цел да обезбеди концепциско разбирање на фукнциите на
финансиските пазари, тековите на средствата, нивоата на каматните стапки и
алтернативните инвестиции. Со неговото изучување, а преку разработување на
институционалната рамка, структурата и перформансите на финансискиот систем и
улогата, целите и процесот на носење на одлуки кај финансиските посредници кои
учествуваат во финансиките операции, студентите ќе се здобијат со компетенции за
инвестирање во финансиските инструменти различни од „класичните“. Предметот нуди
како теоретски така и практичен поглед во светот на управување со алтернативните
инвестиции.
Во модерните финансии, финансиските инструменти се менуваат како заради промената
на преференциите на инвеститорите, така и заради промените во регулативата врз
операциите на финансиските пазари. Овие два процеси допринесуваат за зголемување на
улогата и учеството на алтернативните инвестиции кај институционалните инвеститори, а
со тоа и потребата за нивното разбирање се зголемува.
По изучувањето на предметот студентите треба да:
 објаснат како оперираат финансиските пазари,
 ја анализираат структурата и операциите на финансиските институции кои
учествуваат на финансиските пазари,
 ги разбираат принципите на функционирање на финансиските инстументи на
меѓународните пазари,
 имаат аналитички вештини за специфичните проблеми и прашања поврзани со
алтернативние инвестиции,
 ги распознаваат вообичаените карактеристики на алтернативните инвестиции,
 дефинираат основните класи на алтернативни инвестиции, и
 да применуваат техники за вреднување на алтернативните инвестиции.

1. Традиционални наспроти алтернативни инвестиции
2. Корелација и граници на ефикасносот
3. Оценка на исплатливост (Due Diligence)
9
4. Фондови за хеџирање (заштита)

5. Инвестирање во реални добра
6. Приватен капитал (Private Equity)
7. Инвестирање во стоки (Commodities)
8. Инвестирање во структуирани производи
9. Придобивки од инвестирање: Ризици и добивки од алтернативните
инвестиции
10. Ликвидност на алтернативните инвестиции
предавања, интерактивна настава, стдии на случај, квизови, проекти, аудио-визуелни
материјали, подржани со LCD и PowerPoint.
13. Вкупен расположив фонд 7.5 ЕКТС x 30 часови = 225 часови
на време
14. Распределба на
60+30+30+15+90=225
15. Форми на наставните 15.1. Предавања - теоретска 60 часови
активности настава
15.2. Вежби (лабораториски, 30 часови
17. Начин на оценување 60+30+10
17.3. Активност и учество 10 бодиви
19. Услов за потпис и за полагање завршен Реализирани активности од точка 15 и 16
испит
20. Јазик на кој се изведува наставата македонски
наставата
1. Donald R. Alternative CFA Institute (April 25,
22. Chambers, Investments: A Research 2018)
22.1.
Keith H. Black, Primer for Foundation
Nelson J. Lacey Investment
Professionals
10
Дополнителна литература
1. Donald R. Alternative Wiley; 4th (March 24,
Chambers Investments: edition 2020)
Mark J. P. CAIA Level I
22.2. Anson
Keith H. Black
Hossein B.
Kazemi
CAIA
Association
11
Предметна програма од прв циклус студии

1. Наслов на наставниот Анализа на временски серии
предмет
2. Код MST 310
3. Студиска програма Е-бизнис, Економија, Маркетинг, Менаџмент и
претприемништво, Меѓународна трговија,
Сметководство и ревизија, Финансии
4. Организатор на студиската Универзитет „Св Кирил и Методиј“ во Скопје
програма (единица, односно Економски факултет - Скопје
5. Степен (прв, втор, трет циклус) прв
6. Академска година/семестар Трета година/ 7. Број на ЕКТС- 7,5
шести семестар кредити
8. Наставник Проф. д-р Марија Трпкова-Несторовска
9. Предуслови за запишување на Нема
предметот
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет, студентите треба да
бидат способни:
 Да ги дефинираат и препознаат временските серии и нивни основни карактеристики;
 Да развиваат модели на декомпозиција на временски серии;
 Да креираат модели на експоненцијално порамнување;
 Да го разберат поимот стационарност на временските серии, процесите на бел шум,
процесите на случаен од со и без насока, како и користење на тестови на единечен
корен и толкување на корелограм;
 Да го применат Бокс-Џенкинсовиот модел на градење на ARIMA модели и креирање
на сезонски ARIMA модели;
 Да пристапат до домашни и меѓународни бази на податоци, да извлечат временски
серии и истите да ги подложат на понатамошна анализа и моделирање со цел
опишување и превидување на набљудуваната појава:
 Да работат со софтвери за анализа на податоци, односно напредно моделирање со
Microsoft Excel, како и работа со статистичките софтвери Minitab и Eviews.
Анализата на временските серии е една од основните алатки што им стојат на
располагање на економистите за испитување и донесување на заклучоци за проблеми од
областа на економијата. Предметот настојува да ги оспособи студентите да изведуваат
емпириски анализи од областите на бизнисот и економијата со користење на временски
серии. Студентите се здобиваат со теориски знаења за моделите на временски серии,
додека пак предавањата се изведуваат во лабораторија со активно користење на
статистичките софтвери Minitab и Eviews. Примерите кои се анализираат во учебникот се
реални временски серии од бизнисот и економијата во Република Северна Македонија,
но истите се прошируваат и на актуелните трендови во соседните земји, земјите од
Европската Унија и на глобално ниво.
Содржина на предметот ги опфаќа следните поглавја:
 Вовед
 Декомпозиција на временските серии
 Експоненцијално порамнување
12
 Временски серии и стохастичките процеси

 Авторегресивни интегрирани модели на подвижни средини
Предавања со презентации и актуелни примери од националната економија,
интерактивни предавања со користење на компјутери и статистички софтвери, изработка
на домашни задачи и нивно оценување, изработка на тимски проекти и презентација на
истите, гостин на предавања, студии на случај.
13. Вкупен расположлив фонд на време 7.5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
14. Распределба на расположливо време 60+30+30+15+90 =225 часови
15. Форми на наставните 15.1. Предавања-теоретска настава 60 часови
активности
аудиториски), семинари,
16. Други форми на активности 16.1. Семинарски/стручен 30 часови
труд/проект/истражување
(презентација писмена и усна)
16.2. Самостојни задачи 15 часови
16.3. Домашно учење 90 часови
17. Начин на оценување 60+30+10 = 100 бода
17.2. Семинарска работа/проект 30 бодови
(презентација:писмена и усна),
лабораториски вежби
18. Критериуми за оценување до 50 бода 5 (пет) (F)
(бодови/оценка) од 51 до 60 бода 6 (шест) (Е)
од 61 до 70 бода 7 (седум) (D)
од 71 до 80 бода 8 (осум) (С)
од 91 до 100 бода 10 (десет) (А)
19. Услов за потпис и полагање Реализирани активности
на завршен испит
20. Јазик на кој се изведува Македонски јазик
наставата
21. Метод на следење на интерна евалуација и анкета
квалитетот на наставата
ЛИТЕРАТУРА
Реден Автор Наслов Издавач Година
број
22.1. 1. Ристески, С., Вовед во анализата Универзитет 2012
Тевдовски, Д. и на временските „Св. Кирил и
Трпкова, М. серии. Методиј“ во
Скопје,
Економски
факултет –
22. Скопје.
2. Brooks, C. Introductory University 2014
13
Econometrics for Printing

Finance House,
Cambridge
CB2 8BS,
United
Kingdom
број
1 Agung, I.G.N Time Series Data John Wiley & 2009
Analysis Using Eviews Sons (Asia),
22.2. Pte Ltd, 2,
Clementi
Loop,
Singapore.
2. Enders, W. Applied Econometric John Wiley & 2014

Time Series Sons, Inc.
3. Cryer, J.D and Chan, Time Series Analysis Springer 2008
K. With Applications in Science +
R Business
Media, LLC
14

1. Наслов на наставниот Анализа на финансиски извештаи
предмет
2. Код ACC420
3. Студиска програма Сметководство и ревизија
4. Организатор на студиската Економски факултет – Скопје
програма (единица, односно Универзитет „Св. Кирил и Методиј” во Скопје
- институт, катедра, оддел)
циклус)
6. Академска година /семестар 2022-2023/ осми 7. Број на ЕКТС- 7,5
семестар кредити
8. Наставник Проф. д-р- Зоран Миновски
9. Предуслови за запишување /
на предметот
По завршувањето на наставата студентите треба да бидат способни:
- Да ги знаат целите на финансиското известување и пазарот на капитал
- Да ги разбираат основните финансиски извештаи и други извори на финансиски
информации
- Да спроведуваат аналитички постапки-да пресметуваат рацио показатели и да
вршат нивно толкување
- Да ги анализираат финансиските извештаи и да ги споредуваат економските,
финансиските и нефинансиките показатели на работењето
- Да помагаат во постојано подобрување на работењето на претпријатијата и
остварување на подобри резултати
1. Вовед во анализа на финансиски извештаи
2. Методи и видови анализа на финансиски извештаи
3. Анализа на финансиски извештаи како дел од сметководствениот процес
4. Анализа на финансиски извештаи и системот на финансиско известување
5. Основни финансиски извештаи и други извори на податоци и информации
6. Анализа на елементите од финансиските извештаи
7. Техники на анализата на финансиски извештаи
8. Вреднување и предвидување
9. Специфични подрачја на анализа на финансиски извештаи
10. Анализа на финансиски извештаи за специфични дејности (специјални индустрии,
банки, осигурителни друштва, државни и непрофитни организации и др.)
12. Методи на учење: предавања, интерактивна настава, квизови, проекти, филмови,
подржани со LCD и PowerPoint.
13. Вкупен расположив фонд 7,5 ЕКТС х 30 часови = 225 часови
на време
60 + 30 + 30 +15 + 90 =225 часови
15
17. Начин на оценување 60 + 30 + 10 = 100 бода
17.2. Индивидуална работа/проект (презентација: 30 бодови
писмена и усна)
18. Kритериуми за оценување (бодови/ оценка) до 50 бода 5 (пет) (F)
51 х до 60 бода 6 (шест) (E)
од 91 до 100 10 (десет) (A)
бода
испит
20. Јазик на кој се изведува наставата Македонски јазик
наставата
1. Easton, Mc Financial Statement Cambrige, 2018
Anally, Sommers, Analysis & Valuation Business
Zhang publishers
22.1. 2. K.R. Financial Statement Mc Graw 2014
Subramanyam Analysis Hill
3. Gerald White и Анализа и Комисија 2003
др. користење на за хартии
22. финансиски од
извештаи, (превод вредност
од на РМ
1. Pamela Peterson Analysis of Financial John Wiley 2012
и др. Statements & Sons,
22.2. 2. Stephen H. Financial Statement Mc Graw 2012
Penman Analysis and Hill
Security Valuation
3. Robert M. Grant Contemporary John Wiley 2010
Strategy Analysis & Sons,
16

1. Наслов на наставниот Аналитика на бизнис податоци
предмет
2. Код EBU440
3. Студиска програма Е-бизнис
4. Организатор на Универзитет „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје
студиската програма Економски факултет - Скопје
5. Степен (прв, втор, трет Прв
циклус)
6. Академска година IV (четврта) 7 семестар/зимски Број на ЕКТС- 7.5
/семестар година кредити
8. Наставник Проф.д-р Марина Мијоска Белшоска
9. Предуслови за Нема
предметот
Овој предмет ги опфаќа основните концепти, технологии и апликации на бизнис
аналитиката неопходни за стекнување конкурентна предност во ерата на големи
податоци. Студентите ќе стекнат практично искуство за примена на актуелни софтверски
алатки за аналитика на бизнис податоци. Со усвојувањето на сознанијата на оваа
предметна програма, студентите треба да бидат способни:
- да ја разберат појмовната определеност, значењето и улогата на податоците и науката
за податоци во современите организации водени од податоци (data-driven) како основа
во одлучувањето и како извор на конкурентска предност;
- да ги разберат и применуваат основните методи, модели и техники за поддршка на
аналитиката во организациите;
- да го разберат процесот и методологијата за работа со податоци и да ги искористат
потенцијалите на критичкото размислување во решавање на проблеми;
- да стекнат основна податочна писменост и аналитички начин на размислување кој ќе
им помогне да донесуваат стратегиски одлуки базирани на податоци;
- да развијат основни аналитички вештини за работа со податоци и да применуваат
софтверски алатки за бизнис аналитика;
- да ги применуваат стекнатите знаења и вештини за решавање на реални бизнис
проблеми.
Основни концепти и терминологија. Наука за податоци и бизнис аналитика. Стратегија на
бизнис аналитика. Методи, модели и техики на бизнис аналитика. Аналитика и
технологија. Бизнис интелигенција. Рударење на податоци. Големи податоци. Дигитална
аналитика/Веб аналитика. Практична работа со примена на софтверски алатки за
аналитика и бизнис интелигенција.
Интерактивни предавања, работа на практични примери и вежби, студиии на случај,
тимска работа, гостин на предавања, проектно-ориентирана настава дискусии, квизов,
изработка и презентација на проектна задача.
13. Вкупен расположив 7.5 ЕКТС х 30 часови = 225 часови
фонд на време
17
60+30+30+15+90 = 225 часови
активности 15.2. Вежби (лабораториски, аудиториумски), 30 часови
семинари, тимска работа
17. Начин на оценување 60+30+10 = 100 бодови
19. Услов за потпис и за полагање завршен испит Реализирани активности
20. Јазик на кој се изведува наставата Македонски јазик, англиски јазик
21. Метод на следење на квалитетот на наставата Интерна евалуација и анкета
rd
1. Business analytics, 3
Evans, J.R., Pearson 2021
edition
2. Business Intelligence,
22.1. Sharda, R., Analytics and Data
Delen, D. and Science: A Managerial Pearson 2018
Turban, E., Perspective on
Analytics, 4th edition
3. Софвтерски
22. алатки
1. Alhlou, F., Asif, S. Google Analytics John Wiley 2016
and Fettman, E., Breakthrough: From & Sons
Zero to Business Impact.
22.2. 2. Foster Provost, Data Science for O'Reilly 2013
F. and Fawcett, Business: What you Media
T., need to know about
data mining and data-
analytic thinking
3.
18

1. Наслов на наставниот Аналитика на социјални медиуми
предмет
2. Код МКТ 430
3. Студиска програма Маркетинг
5. Степен (прв, втор, трет прв
циклус)
6. Академска година/семестар Четврта година/ 7. Број на ЕКТС- 7,5
осми семестар кредити
8. Наставник Проф. д-р Николина Паламидовска-Стерјадовска
9. Предуслови за запишување Нема
 Студентите треба да го разберат значењето и карактерот на податоците обезбедени
од социјалните медиуми.
 Студентите треба да бидат способни самостојно да развијат ефективен план за
собирање и анализа на податоците обезбедени од социјалните медиуми.
 Студентите треба да ги разберат клучните метрики на социјалните медиуми и да знаат
да ги користат алатките за следење и “слушање” на социјалните медиуми.
 Студентите треба да знаат да спроведат анализа на корисниците, анализа на мрежите,
на временските процеси и анализа на содржината на социјалните медиуми.
Предметот обработува софистицирани алатки и методи за откривање на скриеното
значење во податоците обезбедени од социјалните медиуми, со цел да се поддржат
бизнис одлуките и да се мерат перформансите на активностите на компаниите на
социјалните медиуми. Аналитиката на социјалните медиуми го вклучува концептот на
“социјално слушање”, т.е. следење и “слушање” на социјалните медиуми. Предметот се
фокусира на анализа на корисниците, анализа на мрежите, на временските процеси и
анализа на содржината на социјалните медиуми, покрај на метриките (пр. допаѓа,
следења, споделувања, импресии и сл.) и известувањата кои се обезбедуваат од
поединечните социјални платформи. Притоа, се применуваат соодветни статистички
методи и алатки за анализа на обезбедените податоци, кои што може да бидат
структурирани и неструктурирани. Спроведените анализи потоа се прикажуваат, т.е.
соодветно се визуелизираат и интерпретираат со цел подобро да се разберат од страна на
носителите на одлуки.
1. Вовед во аналитика на социјални медиуми
2. Социјалните медиуми како извор на податоци
3. Следење и “слушање” на социјалните медиуми
4. Развивање план за истражување и аналитика на социјалните медиуми
5. Анализа на корисниците: “Кој” кај социјалните медиуми
6. Мрежи: “Како” кај социјалните медиуми
7. Временски процеси: “Кога” кај социјалните медиуми
8. Содржина: “Што” кај социјалните медиуми
19
9. Етички и правни аспекти на аналитиката на социјалните медиуми

предавања, студии на случај, изработка и презентација на проектна задача,
16. Други форми на 16.1. Семинарски/стручен 30 часови
активности труд/проект/истражување
(презентација писмена и
усна)
18. Критериуми за до 50 бода 5 (пет) (F)
оценување од 51 до 60 бода 6 (шест) (Е)
(бодови/оценка) од 61 до 70 бода 7 (седум) (D)
19. Услов за потпис и Реализирани активности
полагање на завршен
испит
наставата
број
22.1. 1. Szabo, G., Polatkan, Social Media Data Wiley, New 2018
G., Boykin, P.O. and Mining and Analytics Jersey, USA
Chalkiopoulos, A.
2. Khan, G.F. Creating Value with CreateSpace 2018
Social Media Independent
Analytics Publishing
22. Platform,
California,
USA.
20
број
1 Sponder, M. Social Media Mc-Graw 2013
Analytics: Effective Hill
22.2. Tools for Building, Education,
Interpreting and New York,
Using Metrics USA.
2. Lipschultz, J.H. Social Media Routledge, 2019

Measurement and Oxfordshire,
Management: UK.
Entrepreneurial
Digital Analytics
3. Sponder, M. and Digital Analytics for Routledge, 2018
Khan, G.F. Marketing Oxfordshire,
UK
21

1. Наслов на наставниот Бази на податоци за бизнис
предмет
2. Код EBU 310
програма (единица, Економски факултет - Скопје
односно - институт,
катедра, оддел)
циклус)
6. Академска година Трета година/прв Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Сашо Јосимовски
запишување на предметот
По завршувањето на наставата студентите треба да бидат способни да:
 да ја разберат улогата на базите на податоци во претпријатијата;
 да ги разберат основните концепти на базите на податоци;
 да го разберат и применат процесот на дизајнирање и креирање на база на податоци;
 да користат Microsoft Access како алатка за работа со релациони бази на податоци;
 да ги разберат импликациите на интернет окружувањето и веб базираните апликации на
базите на податоци.
Местото и улогата на базите на податоци во претпријатијата и е-бизнис системите.
Моделирање на бази на податоци. Дизајнирање на бази на податоци. Entity-relationship
дијаграми. Нормализација на бази на податоци. REA модел на податоци. SQL. Дизајнирање
и креирање на бази на податоци со Microsoft Access. Пребарување на база на податоци и
креирање на извештаи. Бизнис интелигенција и откривање на ново знаење.
За совладување на предметната материја, предвидено и обезбедено е користење на
специјално опремена компјутерска лабараторија.
13. Вкупен расположив фонд на 7,5 ЕКТС х 30 часови = 225 часови
време
60+30+135 = 225 часови
аудиториумски),
16. Други форми на активности 16.1. Проектни задачи 45 часови
22

од 51 до 60 бода 6 (шест) (E)
19. Услов за потпис и за полагање завршен испит реализирани активности
21. Метод на следење на квалитетот на наставата интерна евалуација и анкета
број
22. 1. Kroenke M. Database 8th edition 2017
22.1. David Concepts Pearson
Auer J. David
Vandenberg
Scott
Yoder Robert
23

1. Наслов на наставниот Банкарски менаџмент
предмет
2. Код FIN 410
4. Организатор на Економски факултет – Скопје, Универзитет „Св. Кирил и
студиската програма Методиј“ во Скопје
циклус)
6. Академска година Четврта година/прв 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Елена Наумовска
предметот
По изучувањето на овој предмет, студентите треба да располагаат со следниве области на
знаења:
 знаења за управувањето со комерцијалните банки и начинот на нивно функционирање
 знаење за практичните аспекти од работењето на банките
 разбирање на начинот на управување со средствата и обврските на банките
 запознавање со процедурите на банките во поодделните сегменти од работењето
 разбирање на начинот на управување со банкарските ризици
 разбирање и анализирање на финансиките извештаи на банките
 анализа на показателите за работењето на банките – теоретски и практичен осврт
 запознавање со регулативата на банките
 запознавање со новите развојни трендови во банкарството
11. Основната цел на предметот Банкарски менаџмент е да им обезбеди на студентите
продлабочени знаења за функционирањето и управувањето со комерцијалните банки. Во
тие рамки, студентите треба да се стекнат со знаења за активностите кои ги вршат банките,
како и методите, техниките и инструментите кои се користат во управувањето со
комерцијалните банки.
Содржина на предметната програма:
 Финансиски извештаи на банките
 Показатели за анализа на работењето на банките
 Управување со средствата и обврските на банките
 Управување со ризиците во работењето на банките
 Корпоративното управување во банките
 Кредитна активност на банките
 Инвестициска активност на банките
 Депозитната активност на банките
 Извори на финансирање
 Регулативата на банкарскиот сектор
 Капитализиарноста на банките
 Воннбилансни активности
24
 Банкарски активности во сферата на платниот промет

 Електронско банкарство
 Студии на случај, практични примери и задачи за секој поединечен аспект
Предавања со презентации, интерактивни предавања, дебати и дискусии, работилници,
тимска работа, гости на предавања, изработка на проекти и нивно презентирање
13. Вкупен расположив 7,5ЕКТС x 30 часови = 225 часови
90+30+15+90 = 225 часови
број
1. Горан Управување со Економски 2008, 2011 и
22.1. Петревски банките факултет, (ново
Скопје издание)
22. 2. Timothy W. Bank Cengage 2016
Koch, S. Menagement, Learning, USA
Scott Eighth Edition
MacDonald
3. Hong Kong Bank Asset and Wiley 2018
Institute of Liability
Bankers Management
(HKIB)
25
број
1. Johannes Bank Springer 2021
Wernz Management International
and Control: Publishing
Strategy,
Pricing, Capital
and Risk
22.2. Management,
Management
for
Professionals
2. Sohella Banks of the Springer 2014
Thuiner Future: Putting
a Puzzle
Together
Creatively
3. Christian Absent Springer 2020

Dinesen Management in
Banking: How
Banks Fail and
Cause Financial
Crisis
26

1. Наслов на наставниот Бизнис етика
предмет
2. Код MGT 120
3. Студиска програма Менаџмент и претприемништво
4. Организатор на Економски факултет-Скопје
циклус)
6. Академска година Прва година/прв Број на ЕКТС- кредити 7,5
/семестар семестар
8. Наставник Проф. д-р. Леонид Наков
предметот
По завршувањето на методолошката и емпириска настава, студентите треба да бидат
способни да:
1. Ги осознаат етичките теории и пристапи, критички да се оспособат за подготвување и
донесување на етични бизнис одлуки,
2. Ги откријат бројните етички дилеми со кои се судрува менаџментот во бизнис
одлучувањето,
3. Ги разграничуваат менаџерската од бизнис етиката, особено во различните фази на
процесот на управување со етичкото однесување
4. Ги разберат Кодексот на етика и етичките стандарди, со цел нивно јасно разграничување
од легислативната рамка на процесот на одлучување,
5. Ги идентификуваат обврските на менаџерите и на фирмите во однос на нивната
општествена одговорност,
6. Ги идентификуваат современите етични перспективи во бизнис однесувањето и
етичките истражувачки иновации (транспарентност, обелоденување, поткуп/изнудување,
идентитет, интегритет вкрстена етичка аналитичка рамка)
1. Карактер на бизнис етиката
2. Етичко однесување
3. Управување со етичкото однесување
4. Содржина на етичките промени во менаџментот
5. Етиката и општествената одговорност
6. Кодекс на етика
7. Современи перспективи на деловната етика
12. Методи на учење: Интерактивни предавања со презентации, тимска работа, гостин на
предавања, студии на случај, изработка и презентација на проектна задача
13. Вкупен расположив фонд 225
на време
90+30+15+90
15. Форми на наставните 15.1. Предавања - теоретска настава 90
27
активности 15.2. Вежби (лабораториски, 0

16. Други форми на 16.1. Проектни задачи 30
активности 16.2. Самостојни задачи 15
16.3. Домашно учење – задачи 90
17.1. Тестови 60
17.2. Индивидуална работа/проект 30
17.3. Активност и учество 10
19. Услов за потпис и за полагање завршен испит Реализирани наставни активности (15.1,
15.2, 16.1, 16.2, 16.3)
1. Наков Деловна етика, Економски 2021
Леонид учебник во Факултет – 50
22.1. подготовка Скопје, УКИМ
2. Nakray K., Social Science Research Routledge 2020
Alston M. & Ethics for a Globalized Publ., USA
Whittenbury World: Interdisciplinary
K. and Cross-Cultural
perspectives
3. Ferrell O.C., Business Ethics: Ethical Cengage 2018
22. Friedrich Decision Making and Learning
John & Ferrell Cases, 12 Ed.
O.B
1. Kara Helen Research Ethics in the The University
Real World, Euro- of Chicago 2018
Western and Press, USA
22.2. Indigenous
Perspectives
2. Enderle Ethical Innovation in Edward Elgar
Georges and Business and the Publ. 2016
Patrick Economy
Murphey
28

1. Наслов на наставниот Бизнис комуникации
предмет
2. Код MGT 430
3. Студиска програма Менаџмент
циклус)
6. Академска година Четврта година/втор Број на ЕКТС- 7.5
8. Наставник Вонреден професор Никола Левков
предметот
- да подготват и да држат ефективни бизнис презентации и јавни говори
- за ефективно слушање и меѓусебно разбирање во бизнис работење
- да ги користат различните комуникациски стилови за остварување на успех во бизнисот
- да избегнат вербална агресија и креирање конфликти во комуникацијата
- да ја применуваат трансакционата анализа во комуникацијата
- да организираат и водат бизнис-состаноци
- да комуницираат ефективно по телефон
- за пишување на неутрални, позитивни и негативни бизнис пораки
- за ефективно преговарање и склучување на договори
- за употреба на дигиталните алатки во бизнис комуникацијата
- Улога, значење и опфат на деловното комуницирање
- Модели и стилови на комуникација
- Трансакциона анализа во комуникацијата
- Ефективно јавно говорење и бизнис презентирање
- Унапредување на вештините за слушање
- Ефективна комуникација преку телефон
- Стратегии за активно барање на работа
- Пишувана комуникација во бизнисот
- Невербална комуникација
- Крос-културална комуникација
- Водење на состаноци
- Улогата на информациската технологија во комуникацијата
- Стратегии за преговарање и склучување на договори
12. Методи на учење: Интерактивна настава и вежби, работа на студии на случај, бизнис
симулации, групна проектна задача, читање статии и дискусија, гости предавачи.
на време
29
60+30+30+10+10+85
15. Форми на наставните 15.1. Предавања - теоретска настава, 60
активности читање статии, гледање видео
содржини и дискусија
15.2. Вежби, бизнис симулации и 30
работа на студии на случај
16. Други форми на 16.1. Групна проектна задача 30
активности 16.2 Подготовка и држење на 10
презентација
16.3 Подготовка за симулација на 10
преговарање и учество во
симулација
16.4 Домашно учење 85
17.2. Групна проектна задача 20
17.3. Јавно говорење и презентирање 10
17.4 Симулација преговарање 10
17.5 Вежби, бизнис симулации и работа на 10
студии на случај
17.6 Читање статии, гледање видео содржини и 10
дискусија
испит
21. Метод на следење на квалитетот на Интерна евалуација преку прашалник
наставата
1. Проф. д-р Деловно Авторизирана 2016
22.1. Благоја комуницирање скрипта
22. Ѓорѓијовски
2. Мери Елен Основи на деловно Thomson 2007
Гафи комуницирање South-Western
(седмо издание)
22.2.
30
1. Томас Л. Деловна Thomson 2010

Минс комуникација South-Western
(второ издание) (Превод Арс
Ламина)
2. Кори Флојд Business and McGraw Hill 2019
Питер В. Professional
Кардон Communication –
Putting People First
31

1. Наслов на наставниот Бизнис логистика
предмет
2. Код EBU 320
циклус)
6. Академска година Tрета година/зимски 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Лидија Пулевска Ивановска
предметот
10. Цели на предметната програма (компетенции): Цел на предметната програма Бизнис
логистика е да им овозможи на студентите да се стекнат со продлабочени знаења од
областа на бизнис логистиката и управувањето со синџирот на снабдување и со
специфични вештини за примена на овие знаења во практиката. За остварување на овие
цели, предметната програма ќе ги обработи теоретските аспекти на бизнис логистиката и
управувањето со синџирот на снабдување, а потоа ќе се фокусира на нивната практична
примена. Со усвојувањето на сознанијата на оваа предметна програма, студентите ќе
можат:
· да ја разберат појмовната определеност, значењето и содржината на бизнис
логистиката и управувањето со синџирот на снабдување;
· да ги идентификуваат главните елементи на управувањето со синџирот на снабдување
и нивната поврзаност со синџирите на создавање додадена вредност во
производството и мрежите на вредност;
· да ги искористат потенцијалите на информациските системи за дигитализација на
синџирот на снабдување;
· да ги разбираат методите на предвидување и да ги применат при предвидување на
побарувачката;
· да ги познаваат и применат методите на управување со залихите.
11. Содржина на предметната програма: Основната поставеност на предметот Бизнис
логистика говори за неговата ориентираност кон управувањето со синџирот на
снабдување. Во него се опфатени содржини кои се фокусирани кон унапредување на
мноштвото аспекти на синџирот на снабдување т.е.: е-трговија во поглед на набавката,
интерните комуникации, односите помеѓу инволвираните страни, како и е-тровијата во
поглед на продажбата. Предметот Бизнис логистика претставува симбиоза на
електронското снабдување, како и електронската продажба и главниот фокус е ставен на
дигитална трансформација на синџирот на снабдување.
Предметот Бизнис логистика се концентрира на развојот на потребните компетенции, како
збир на знаења, вештини и ставови, неопходни за извршување на активностите во
доменот на управувањето со синџирот на снабдување, како што се: поим за
логистика/синџирот на снабдување; стратегија и планирање на логистиката/синџирот на
снабдување; производи и услуги кои им се нудат на потрошувачите; обработка на порачки;
32
логистички информациски систем; методи на предвидување; управување со залихи;

управување со набавки; управување со транспорт; управување со складирање;
управување со производство; влијание на електронскиот бизнис врз менаџментот на
синџирот на снабдување; современи трендови во логистиката, дигитална трансформација
на синџирот на снабдување.
12. Методи на учење: Предавања со презентации, интерактивни предавања, тимска работа,
гостин на предавања, студии на случај, квизови, изработка и презентација на проектна
задача.
13. Вкупен расположив 7,5 ЕКТС х 30 часови = 225 часови
60+30+30+15+90 = 225 часови
аудиториумски), семинари, тимска
работа
19. Услов за потпис и за полагање реализирани активности
завршен испит
21. Метод на следење на квалитетот на интерна евалуација и анкета
наставата
1. Пулевска- Logistics/Supply Економски факултет- 2013
Ивановска Chain Универзитет„Св.Кирил
22. Лидија Management и Методиј“-Скопје
22.1. 2. Paksoy Logistics 4.0: CRC Press 2020
Turan, Gonul Digital
Kochan Transformation
Cigdem, of Supply Chain
Samar Ali Management
Sadia
33
1. Langley Supply Chain Cengage Learning 2020
John C., Management: A
Novack Logistics
Robert A., Perspective
Gibson B.,
22.2. Coyle John
J.
2. Chopra Supply Chain Pearson 2018

Sunil Management:
Strategy,
Planning, and
Operation
34

1. Наслов на наставниот Бизнис планирање и претприемништво
предмет
2. Код MGT 330
студиската програма Катедра Менаџмент
циклус)
6. Академска година Трета година/втор Број на ЕКТС- кредити 7,5
/семестар семестар
8. Наставник Проф. д-р. Стојан Дебарлиев
предметот
бидат способни да:
- ги дефинираат и опишат клучните поими поврзани со поимот на претприемништвото и
улогата на претприемачот во современото бизнис окружување
- ги објаснат и дискутираат фазите на претприемачкиот процес преку илустрација на
секојдневни примери на домашни и странски претприемачки бизниси
- ги анализираат и оценуваат факторите кои влијаат на успехот на претприемачките
бизниси со цел да носат подобри бизнис одлуки
- аплицираат одделни методи и алатки за дизајнирање на бизнис модел и изработка на
бизнис план
- креираат и развијат сопствени бизнис идеи преку изработка на целосен бизнис план
1. Вовед во претприемништво
2. Претприемачки процес
3. Препознавање можности и генерирање идеи
4. Дизајнирање на бизнис модел
5. Изготвување на бизнис план
6. Извори на финансирање на претприемачки бизниси
7. Правни и етички прашања при започнување на претприемачки бизнис
8. Стратегии за раст на претприемачки бизниси
гостин на предавања, студии на случај, изработка и презентација на проектна задача
13. Вкупен расположив 225
работа
35

19. Услов за потпис и за полагање завршен Реализирани наставни активности (15.1, 15.2,
испит 16.1, 16.2, 16.3)
наставата
број
1. Бобек Деловно планирање Економски 2013
Шуклев и факултет -
22.1. Стојан Скопје
Дебарлиев
2. Брус Р. Претприемаштво: Арс ламина, 2012
Барингер и Р. Успешно почнување Скопје
Дјуан со нови потфати,
Ајреленд четврто издание
22. (превод)
број
1. Џон Бесан и Иновација и Арс ламина 2012
Џо Тид претприемништво
22.2. 2. Alexander Business Model John Wiley 2010
Osterwalder Generation and Sons,
and Yves New Jersey
Pigneur
3. Tim Berry The Book of Business Alto 2000
Planning, fifth edition Software,
Inc, Eugene
36

1. Наслов на наставниот Бихевиористички финансии
предмет
2. Код FIN 330
институт, катедра,
оддел)
циклус)
6. Академска година Трета година/петти 7. Број на ЕКТС- 7.5
предметот
Последните неколку декади, финансиските теории се базираа на теоријата за ефикасни
пазари. Притоа, клучната претпоставка на финансиските модели е рационалното
однесување на инвеститорите и другите агенти. Меѓутоа, во реалноста оваа претпоставка
многу често не се исполнува. Пазарите најчесто се неефикасни. Промени во временската
прогноза или престојните годишни одмори може да го променат однесувањето на
инвеститорите и да влијаат врз нивните одлуки. Дополнително, секоја инвестициска
одлука зависи од претходните. Всушност ние не живееме во вакум.
Промените во однесувањето на носителите на инвестициски одлуки привлекуваат
внимание кај академијата и кај светот на инвеститорите последните триесет години.
Клучното прашање е дали овие отстапувања од рационалното однесување имаат значајно
влијание врз проценките на пазарите и инвестициските одлуки. Емпириските тестови
покажуваат дека ограничувањата во однесувањето може значајно да влијаат и на
класичните модели за вреднување.
Основните цели на предметот е да понуди разбирање за разликите на класичната
финансиска теорија и бихевиористичките финансии. Поконкретно, предметот е фокусиран
на специфичните карактеристики на процесот на донесување на одлуките кои не се
целосно ефикасни. Студентите ќе се стекнат со знаења како всушност индивидуалните
инвеститори носат одлуки, а ќе добијат и насоки како да го подобрат тој процес за нив и
другите.
По изучувањето на предметот, студентите ќе може да:
 го објаснат концептот на ограничена рационалност,
 ги разбираат основните претпоставки и идеи на теоријата на перспективи,
 ги знаат теоретските и емпириските основи и предизвици на хипотезите за ефикасни
пазари,
 ги препознаваат клучните инвеститорски ограничувања на индивидуалните и
професионалните инвеститори,
 ги знаат клучните аномалии на пазарите од каде произлегуваат и ограничувањата на
однесувањето,
 објаснат како процесот на ограничувањата во однесувањето, влијаат врз моделите за
37
вреднување на средствата, и
 објаснат како ограничувањата во однесувањето влијаат врз процесот на носење на
одлуки кај корпорациите.
 Прекумерна самодоверба
 Препознавање
 Всидрување и прилагодување
 Достапност
 Приклонување
 Илузија за контролата
 Самоконтрола
 Ментално сметководство
 Разбирање на однесувањето на индивидуалните инвеститори
 Ефектите на бихеиористичките пречки врз конструкцијата на портфолиото
 Аномалии на финансиските пазари
13. Вкупен расположив 7.5 ЕКТС x 30 часови = 225 часови
90+30+15+90=225
испит
наставата
22. Литература
38
број
1. Lucy Ackert , Behavioral Cengage (September
Richard Deaves Finance: Learning; 1st 23, 2009)
Psychology, edition
22.1.
Decision-
Making, and
Markets
2.
3.
број
1. Edwin Burton Behavioral Wiley; 1st (March 8,
Finance edition 2013)
2. Meir Statman Behavioral CFA Institute (December 4,

Finance: The Research 2019)
22.2. Second Foundation
Generation
3. Andrei Shleifer Inefficient Oxford (April 20, 2000

Markets: An University
Introduction Press; 1st
to Behavioral edition
Finance
39

1. Наслов на наставниот Бихевиористичка економија (Економија и
предмет психологија)
2. Код ECN 270
4. Организатор на студиската Универзитет „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје
циклус)
6. Академска година /семестар Втора година/летен 7. Број на ЕКТС- 7,5
(четврти) семестар кредити
8. Наставник Проф. Д-р Љубомир Кекеновски
Со изучување на овој предмет, студентите стекнуваат знаења и способности:
 Да ги антиципираат емоционаланите, општествените и когнитивните фактори на
економското однесување на граѓаните/потрошувачите.
 Да разјаснат дека освен рационланите причини кои ги протежира класичната
економија, со бихејвиоралната економија стануваат појасни причините за девијациите
од рационалното однесување на потрошувачите.
 Да стекнат увид во причините за ограничената само контрола во донесувањето на
одлуки, кои се повеќе базирани на емоционални мотиви, социјални преференции и
вредности.
 Поцелосно да го разбираат однесувањето на потрошувачите на пазарот, со правење на
спој меѓу економијата и психологијата, со што се појаснуваат мотивите и желбите на
потрошувачите
Прв дел: Вовед
1. Историја и дефинирање на Бихејвиористичката економија
2. Бихејвиористичката економија и стандардниот економски модел
3. Економски и психолошки методи
4. Процес на рационализација
Втор дел: Вредности , преференции, избори и економско однесување
5. Хеуристичко однесување.
6. Избор во услови на ризик.
7. Индивидуално однесување и интеракции со другите.
8. Теорија на игри
9. Ментално сметководство/пресметување (Mental Accounting)
Трет дел: Методолошки аспекти
10. Експериментална економија
11. Политики засновани на докази (Evidence-Based Policies)
Четврти дел: Потеклото на однесувањето:
12. Еволуција и култура
13. Правичноста и општествените преференции.
14. Невроекономија
15. Среќа и корисност.
40
16. Бихејвиористичката економија и поттуркувањата (Behavioral Economics and Nudge)

Заклучок
17. Причини и последици од рационалноста и ирационалноста
18. Иднината на Бихејвиористичката економија
гостин на предавања, студии на случај, изработка и презентација на стручен труд.
на време
90+30+15+90 =225 часови
работа
17. Начин на оценување: 80+10+10=100 бодови
испит
наставата
1. Corr, P. J., Behavioral Routledge 2018
Plagnol A. C. Economics:
The Basics
22. 1st Edition
22.1. 2. Just, D. R. Introduction to Wiley 2013
Behavioral
Economics
3. Wilkinson, N., An Macmillan 2017
Klaes, M. Introduction to International
Behavioral Higher
Economics Education
41
број
1. Richard H. “Behavioral American 2016
Thaler Economics: Economic
22.2. Past, Present, Review 2016,
and Future” 106(7): pp.
1577–1600.
2.
3.
42

1. Наслов на наставниот Внатрешен пазар на ЕУ
предмет
2. Код INT320
3. Студиска програма Меѓународна трговија
програма (единица, односно - Универзитет „Св. Кирил и Методиј” во Скопје
циклус)
6. Академска година /семестар Трета година/летен Број на ЕКТС- кредити 7.5
семестар
8. Наставник Проф. д-р Елена Макревска Дисоска
9. Предуслови за запишување
· да ги разбираат карактеристиките и функционирањето на заедничкиот пазар на ЕУ;
· да ги препознаваат мерките, што креираат бариера во обезбедување на слободно
движење на стоките во ЕУ;
· да ја разберат специфичноста на сферата на слободното движење на услугите и
капиталот;
· да прават разлика меѓу слободното движење на работната сила и слободното движење
на физички лица на Внатрешниот пазар на ЕУ;
- да ја согледааат примената на принципот на недискриминација и потребата од
користење на исклучоци од општите правила за зачувување на интегритетот и
спецификите на одредена слобода од јавен национален интерес со едновремено
обезёбедување целосно функционирање на правилата на Внатрешниот пазар на ЕУ.
Предметот има за задача јасно да го прикаже функционирањето на Внатрешниот пазар на ЕУ
преку четирите економски слободи: слободното движење на стоки, на услуги, на капитал и на
работна сила. Секоја од четирите слободи е заснована на одделна правна регулатива што
проникнала врз основа на правните случаи од практиката на Европскиот суд на правда. Со оглед
на нивната специфичност и засебноста на правните извори, секоја од одделните законски рамки
врз кои се заснова слободното движење на стоки, услуги, капитал и на работна сила се разгледува
одделно, за на крај да се стекне вистинска слика за сложеноста на системот и на неговите
носители во рамките на Европската унија.
Презентирање на основните концепти на Внатрешниот пазар на ЕУ;
Присуство на гости-предавачи;
Примена на методот на презентирање на основите содржински елементи преку системот
Power Point;
Критичко размислување за презентираната проблематика за време на часовите и учество
на студентите во дискусии;
Активно учество на студентите преку презентирање на студии на случаи.
на време
43
90+30+15+90=225 часови
15. Форми на наставните 15.1. Предавања- теоретска 90 часови
17.1. Тестови 60 поени
17.2. Индивидуална работа/проект 30 поени
17.3. Активност и учество 10 поени
19. Услов за потпис и за полагање завршен Присуство на настава
испит
наставата
1. Елена Внатрешен Универзитет Св. 2021
Макревска пазар на ЕУ Кирил и Методиј
Дисоска (електорнск
о издание)
22.1. 2. Пол Крег и Право на Магор, Скопје 2010
Грејн де Бурка Европска
22. унија-
текстови,
случаи и
материјали
3.
22.2. 1. Weiss, F., and European Cambridge 2014
Kaupa, C. Union University Press:
 Internal Oxford.
Market Law
44
2. Meškić, Z., and Рravo na Deutsche 2012

Samardžić, D. Evropske Gesallschaft
Unije. Internationale
Zusammenarbbeit
(GIZ), Otvoreni
Regionalni Fond
za Jugoistocnu
Evropu and TDP
Saraevo.
3. Michele Egan Single Oxford University 2015
Markets: Press: Oxford.
Economic
Integration
in Europe
and the
United
States
45

1. Наслов на наставниот Вовед во економија на животната средина
предмет
2. Код ECN 120
5. Степен(прв, втор, трет циклус) Прв
6. Академска година/семестар I (прва)/летен 7. Број на ЕКТС 7,5
семестар
8. Наставник Проф. д-р Пеце Недановски
Проф. д-р Борче Треновски
9. Предуслови за запишување на Основи на економијата
предметот
10. Цели на предметната програма (компетенции)
По завршувањето на наставата и положување на испитот, студентите треба да бидат
способни:
 да ги познаваат стандардните микроекономски концепти и пристапи: Парето-
оптималност, екстерни ефекти, подготвеност да се плати, подготвеност да се прифати,
трансакциони трошоци итн. и тоа од аспект на нивната примена кај проблемите на
загадување на животната средина;
 да ги анализираат одделните проблеми со загадување на животната средина и нивните
консеквенции врз економските субјекти и националната економија;
 да извршат евалуација на условите во кои може да се применат економските
инструменти во политиката на заштита на животната средина;
 да ја познаваат и критички да ја оценат системската поставеност и начинот на водење на
политиката на заштита на животната средина во Македонија.
 Животната средина и економската наука: теоретски основи
 Загадувањето на животната средина како економски проблем: рамка, диспаритети,
благосостојба
 Управување со квалитетот на животната средина: теорија, вреднувања, динамика
 Политика на заштита на животната средина: пристапи, дилеми, инструменти
 Глобални проблеми со квалитетот на животната средина
 Заштита на животната средина во одделни земји: меѓународни искуства
 Заштита на животната средина во Македонија
Интерактивни предавања со презентации, проучување литература, презентација на примери
од практиката, консултативна настава, самостојна работа.
14. Распределба на расположливо време 90+30+15+90 =225 часови
аудиториски), семинари, тимска
работа
46
(презентација:писмена и усна)
17.1. Тестови 80 бода
17.2. Семинарска работа/стручен труд 10 бода
17.3. Активност и учество 10 бода
19. Услов за потпис и полагање на Реализирани активности
20. Јазик на кој се изведува Македонски
наставата
21. Метод на следење на Интерна евалуација и анкета
22.1. Задолжителна литература
Р. бр. Автор Наслов Издавач Година
1. Недановски Вовед во Економски 2020
П. економија на факултет -
животната Скопје
средина
22.2. Дополнителна литература
2. Field B.C, and Environmental McGraw-Hill, 2013
Field M.K. Economics – An New York
Introduction, sixth
edition,
3. Harris J.M. Ekonomija životne Data status, 2009
sredine i prirodnih Beograd
resursa:
Savremeni pristup
(prevod)
4. Tietenberg Environmental Addison- 2000
Tom and Natural Wesley
Resource
Economics
5. Schaltegger An Introduction to Greenleaf 2003
S., Burritt R. Corporate Publishing
and Petersen Environmental
H. Management
47

1. Наслов на наставниот Глобалната економија и економските системи
предмет
2. Код ECN 430
4. Организатор на студиската Економски факултет - Скопје
програма (единица,
односно
институт,катедра,оддел)
циклус)
6. Академска Четврта година/Летен 7. Број на ЕКТС 7,5
година/семестар семестар
8. Наставник Проф. д-р. Трајко Славески
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет, студентите треба да бидат
способни:
 Да ги разликуваат значајните карактеристики и механизми на функционирање на
современите економски системи,
 Да владеат со аналитичката апаратура за евалуација на економските системи и
успешноста на остварување на главните цели на истите,
 Да владеат со современата методологија за избор на оптимален економски систем,
 Да ги мерат предностите и недостатоците од влијанието на глобализацијата врз
економските системи.
Предметот ги дава фундаменталните основи на современиот економски систем
компарирајќи ги доминирачките форми на капиталистичките економски системи. Со оглед
на доминантната позиција на неолиберализмот се зацврстува пазарниот механизам на
функционирање како носечка карактеристика на современиот економски систем и оттука
носечки дел во предметот е компарацијата меѓу појавните форми на капиталистичкиот
економски систем (Американски пазарен, Еврокапитализам, Источно-азиски). Во тој
контекст се фрла светло на растежот и падот на социјализмот и градењето на пазарна
економија како и на трансформацијата на економските системи на земјите во развој и
економиите во подем. Со оглед на глобалните промени во современата светска економија
на крајот се врши анализа на глобализацијата и нејзиното влијание врз функционирањето и
обликувањето на современите економски системи.
Предавања со презентации, интерактивни предавања, тимска работа, гостин на предавања,
студии на случај, изработка и презентација на стручен труд
48

17.1. Тестови 80бодови
17.2. Семинарска работа/стручен труд (презентација: 10 бодови
оценување
(бодови/оценка)
од 51 до 60 бода 6 (шест) (Е)
од 71 до 80бода 8 (осум) (С)
полагање на завршен
испит
наставата
22. ЛИТЕРАТУРА
Ред. број Автор Наслов Издавач Година

1. Узунов Современите УКИМ, 2000
Никола, економски системи Скопје
Костовска
Љубица
1. Rosser, J. Comparative Economics The MIT 2018
Barkley, and in a Transforming Press
Marina V. World Economy, third
Rosser ed.
2. Gregory, P.R., The Global Economy South 2014
and R.C. Stuart and Its Economic Western –
Systems Cengage
Learning
3. Baldwin, R. The Great Convergence: Harvard 2016
Information Technology University
and the New Press
Globalization
49

1. Наслов на наставниот Деловен англиски јазик
предмет
2. Код INT 120
програма (единица, односно Економски факултет – Скопје
циклус)
6. Академска година/семестар I (прва)/1 (зимски) 7. Број на ЕКТС 7,5
семестар
8. Наставник Проф. д-р Билјана Наумоска-Саракинска

Студентите ќе стекнат знаења од сферата на деловниот англиски јазик, како и деловната
англиска комуникација и кореспонденција, кои ќе им служат и понатаму во животот, без
оглед на нивната понатамошна професионална определба. Вокабуларот и граматичките
конструкции што ќе се обработуваат, се разгледуваат и увежбуваат во деловен англиски
контекст.
За време на часовите се покриваат разновидни теми и вокабулар во контекст на
деловниот англиски јазик - маркетинг, односи со јавноста, (меѓународни) финансиски
институции, меѓународна трговија, банкарство, сметководство и ревизија, итн.; деловен
бонтон; техники и стратегии за успешни деловни презентации; преговарање – вештини,
техники, стратегии; деловна кореспонденција – пишување деловни писма, е-пошта, и
меморандуми.
Во текот на семестарот, освен редовните задачи и дискусиите што ќе се составен дел од
часовите, студентите ќе треба да подготват и јавно да презентираат PPT презентација
поврзана со некоја од темите кои се обработуваат.
Предавања со презентации, интерактивни вежби, тимска работа, изработка и
презентација на проектна задача, самостојна домашна работа.
13. Вкупен расположлив фонд на време 7,5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
15. Форми на наставните активности 15.1. Предавања-теоретска настава 60 часови
50
17.2. Семинарска работа/проект (презентација:писмена и 10 бодови

усна), лабораториски вежби
оценување
20. Јазик на кој се изведува Англиски
наставата
21. Метод на следење на квалитетот интерна евалуација и анкета
на наставата
1. Naumoska-
Sarakinska, B. & Business English 1 Скопје 2018
Naumoska, A.
2. Naumoska, А. & Скопје 2019
Naumoska- Business English 2
Sarakinska, B.
3. Business English Скопје 2020
Naumoska-
Communication and
Sarakinska, B.
Correspondence
Lannon, M.,
Insights Into
1. Tullis, G., Longman 1999
Business
Trappe, T.
McLean, S. Business Flat World 2010
2. Communication for Knowledg
Success e
3.
51

1. Наслов на наставниот Демографија
предмет
2. Код MST 240
3. Студиска програма E-бизнис, Економија, Меѓународна трговија, Финансии
односно институт, катедра,
оддел)
циклус)
6. Академска година/семестар Втора година/ 7. Број на ЕКТС- 7,5
трет семестар кредити
8. Наставник Проф. д-р Марија Трпкова-Несторовска
 Да го дефинираат поимот демографија, да ги разберат основните елементи во
демографијата како што се единици, брак, семејство и домаќинство, да ги знаат
изворите на податоци за населението;
 Да се запознаат со промените на населението со посебен акцент на демографската
транзиција;
 Да ги идентификуваат концептите на популациски пораст и опаѓање и примена на
математичките модели на раст во кои спаѓаат аритметичкиот, геометрискиот,
експоненцијалниот и логистичкиот модел. Да спроведат анализа на растатот со
утврдени демографски индикатори;
 Да ги дефинираат виталните процеси на населението, наталитетот, морталитетот и
фертилитетот со преку нивните елементарни индикатори. Да ги знаат детерминантите
и карактеристиките на наведените процеси, како и нивното влијание врз економијата
и општеството;
 Да ги препознаваат миграционите процеси, основните индикатори за нивно мерење,
типологијата, селективноста и детерминантите на миграциите;
 Да ги знаат основните демографски, економски и останати структури на населението;
 Да бидат способни да спроведуваат и толкуваат проекции на популацијата со
користење на експоненцијалниот, логистичкиот и аналитичкиот метод;
 Да го разберат поимот на популациона политика, нејзините видови, карактеристики,
цели, реализација и успешност при спроведување кај различни нации од светот.
Запознавање со ситуацијата на популационата политика во Република Северна
Македонија.
Преку наставната содржина на предметот ќе се настојува да им се помогне на студентите
во подоброто спознавање на сите прашања и проблеми поврзани со населението
(популацијата) како што се природното движење (наталитет и морталитет), миграциите,
структурата, проекциите на популацијата на земјата и популационата политика. На тој
начин студентите ќе добијат јасна претстава за значењето на населението преку неговата
дихотомна функција (производна и потрошувачка). Истовремено тие ќе можат подобро да
52
го разберат демографскиот развој и неговата поврзаност и присутноста на повратна

спрега со економскиот развој на една земја или регион.
Содржина на предметот ги опфаќа следните поглавја:
 Вовед
 Населението и неговите промени
 Популациски пораст и опаѓање
 Витални процеси
 Миграциони процеси
 Структура на населението
 Проекции на популацијата
 Популациона политика
Предавања со презентации и актуелни примери од националната економија,
интерактивни предавања со користење на компјутери и пристап до податоци за
население, изработка на домашни задачи и нивно оценување, изработка на тимски
проекти и презентација на истите, гостин на предавања, студии на случај.
15. Форми на наставните 15.1. Предавања-теоретска 60 часови
усна)
наставата
53
1. Ристески, С., и Демографија – Универзитет 2014
22.1. Трпкова, М. методи и анализа „Св. Кирил и
Методиј“ во
Скопје,
Економски
22. факултет –
Скопје.
2. Preston, S., H., Demography – Blackwll 2001
Heuveline, P. and Measuring and Publishers
Guillot M. Modeling Population Ltd
Processes
1. Lundquist, J. H., Demography: The Waveland 2015
Anderton, D. L. and Study of Human Press, Inc.
Aaukey, D. Population
22.2. 2. Wertheimer-Baletić, Stanovništvo i razvoj Nakladnička 1999
А. kuća MATE,
Zagreb
3. Rowland, D.T. Demographic Oxford 2003
methods and University
concepts Press,New
York
54

1. Наслов на наставниот Дигитален маркетинг
предмет
2. Код EBU220
циклус)
6. Академска година /семестар II година/4 7. Број на ЕКТС- 7.5
семестар (летен) кредити
8. Наставник Проф. д-р Димитар Јовевски
10 Цели на предметната програма (компетенции):
. По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет, студентите треба да
- Да користат интернет маркетинг стратегиите и алатките во секојдневното работење на
компаниите;
- Познавање за како самите да креираат комплетна интернет маркетинг кампања во
виртуелниот простор;
- Разбирање на тоа како купувачот ги користи информациите од интернет и како
донесува одлука за купување;
- Разбирање за местото и улогата на интернет маркетинг комуникациите во планот на
маркетинг;
- Користење на современи алатки и форми при донесување на оперативни и тактички
одлуки во врска со интернет маркетингот;
- Целосна приемена на техники на интернет маркетинг комуникацијата за креирање на
содржина.
- Целосна приемена на техники на интернет маркетинг огласување.
11 Содржина на предметната програма:
. Примената и користењето на интернетот во остварување на маркетинг целите кај
претпријатијта како и развојот на поголемите системи добива се позначајно место во
целитот процес на работење и промовирање на претпријатијата. Оттука, изучувањето на
оваа дисциплина како дел од наставата на студиите од областа на бизнисот е неопходност,
со цел на студентите да им се дадат потребните знаења и вештини за нивната успешна
партиципација во маркетинг тимовите, како учесници или маркетинг менаџери.
12 Методи на учење:
. Предавања со презентации, интерактивни предавања, тимска работа, гостин на
13 Вкупен расположив 7.5 ЕКТС х 30 часови = 225 часови
. фонд на време
14 Распределба на 60+30+30+15+90 = 225 часови
. расположивото време
15 Форми на наставните 15.1. Предавања - теоретска настава 60 часови
. активности 15.2. Вежби (лабораториски, 30 часови
работа
55
16 Други форми на 16.1. Проектни задачи 30 часови

. активности 16.2. Самостојни задачи 15 часови
17 Начин на оценување 60+30+10 = 100 бода
. 17.1. Тестови 60 бодови
18 Kритериуми за оценување (бодови/ до 50 бода 5 (пет) (F)
. оценка) 51 х до 60 бода 6 (шест) (E)
19 Услов за потпис и за полагање реализирани активности
. завршен испит
20 Јазик на кој се изведува наставата македонски
.
21 Метод на следење на квалитетот на интерна евалуација и анкета
. наставата
1. Dave Digital Marketing: Pearson 2012
Chaffey, and Strategy, Implementation Education; 5
Fiona Ellis- and Practice 5th Edition edition
Chadwick (December
4, 2012)
22 2. Лаудон, Електронска трговија : Арс Ламина 2010
. 22.1. Кенет К. бизнис,
Травер технологија,општество
Герсио,
Карол
3. Dave Emarketing Excellence: Routledge; 4 2012

Chaffey and Planning and Optimizing edition
PR Smith your Digital Marketing (December
6, 2012)
56

1. Наслов на наставниот Дигитална економија
предмет
2. Код EBU210
циклус)
6. Академска година /семестар II година/3 (трет) 7. Број на ЕКТС- кредити 7.5
зимски семестар
8. Наставник Проф.д-р Калина Треневска Благоева
По совладувањето на наставната содржина студентите треба да бидат способни за:
 да ја разберат суштината и значењето и на дигиталната економија и современите
трендови;
 да ги осознаат главните компоненти на дигиталната економија;
 создавање на вредност во дигиталната економија (платформизација и економска
вредност на податоците) како и зафаќање на вредноста;
 да ја разберат информацијата како економско добро, економиката на информациските
добра и да се запознаат со нивните карактеристики, креирањето на цени и верзии;
 да го разберат значењето на мрежните ефекти, заклученоста и стратегиите во мрежните
пазари;
 да ги осознаат начините како дигиталната трансформација го трансформира бизнисот и
организациите преку конвергенција на користењето и купувањето;
 политики, стратегии и дигитално претприемништво;
 да ги осознаат функциите и карактеристиките на е-Владата;
 да ги разберат политиките на глобален план и особено на ЕУ;
 да бидат способни за работа во тимови;
 да ги применуваат стекнатите знаења во анализа на нови можности на организациите во
земјта
Ќе биде образложена дигиталната економија, главните компоненти и трендови. Внимание ќе се
посвети на создавање на вредност и зафаќање на вредноста,како и анализа на трошоците и
формирање цени кај информациите и суштината и економската вредност на податоците. Ќе се
анализираат и карактеристиките на производите кои се најсоодветни за тргување преку
интернет. Се изучуваат верзии на информации и креирање на врзопи на информации. Внимание
ќе се посвети на менаџирање на заклученост, мрежни ефекти, како и на стратегиите во мрежни
пазари. Се разгледуваат ефектите на дигиталната трансформација врз организациите,
дигиталното претприемништво, стратегиите и политиките. Ќе се разгледуваат проблемите за
мерење на вредноста во дигиталната економија. Ќе се разгледува и развој на концептот на е-
Влада во светот и во земјата.
12. Методи на учење: Интерактивни предавања со презентации и дискусии, лабораториски вежби,
тимска работа, проектно -ориентирана настава;
13. Вкупен расположив фонд на 7.5 ЕКТС х 30 часови = 225 часови
време
57
60+30+30+15+90 = 225 часови
19. Услов за потпис и за полагање завршен испит Реализирани Активности
21. Метод на следење на квалитетот на наставата Интерна евалуација и анкети

број
1. Harald Øverby, Digital Economics Norwegian 2018
Jan A. Audestad (textbook) University of
Science and
Technology
(NTNU)
2. Irene C.L.NG Creating New Cambridge 2014
22. Markets in the University
22.1. Digital Economy: Press, UK
Value and Worth
3. UNCTAD Digital Economy UN Publications 2019
Report: Value
creation and
capture-
implications for
developing
counties
4. Официјални
документи на
ЕУ и РСМ
58
5. Carl Shapiro, Information Rules Harvard 1999

Hal Varian Business School
Press
број
1. Irene C.L.NG Creating New Cambridge 2014
22.2. Markets in the University
Digital Economy: Press, UK
Value and Worth
2. Liebowitz Stan Re-Thinking the AMACOM 2002
Network Economy
59

1. Наслов на наставниот Дигитални иновации
предмет
2. Код EBU 240
4. Организатор на студиската Економски факултет-Скопје
циклус)
6. Академска година Втора година/втор Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Вонреден професор Мијалче Санта
- врз основа на претпријатието и окружувањето студентите ќе знаат да одредат
најсоодветен тип на дигитални иноваци за развој и имплементација
- студентите ќе може да препознаат и изберат соодветни активности за развој,
реализација и комерцијализација на дигитални иновации во претпријатијата и од
претпријатието во зависност од контекстот во кој работат
- студентите ќе може да одредат и предложат практични техники за надминување на
отпорот кон промени и воведување на иновации во претпријатијата
Овој предмет е специјално направен за да ги подготви студентите за воведување на
дигитални иновации и промени во претпријатијата. Во високо динамичната средина во
која е потребно да се управуваат организациите, студентите треба да знаат и да бидат
способни постојано да иновираат, да ја менуваат и прилагодуваат организацијата за да
може да создаваат дигитални иновации кои ја подобруваат конкурентноста на
претпријатијата. Овој курикулум создава цврста основа за како студентите да воведуваат
иновации и како да ја осигураат конкурентноста на претпријатијата. Сето ова се остварува
преку интерактивни предавања, работа на реални решенија и споделување на искуства од
бизнис заедницата.
60

17.2. Индивидуална работа/проект (презентација: 20
испит
20. Јазик на кој се изведува наставата Англиски јазик
наставата
број
1. Mijalche Santa E-business innovation MCGraw 2016
and Hill
22.1. 2. Satish Handbook of Digital Edgar 2020
Nambisan, Innovation publishing
22. Kalle Lyytinen,
and Youngjin
Yoo
3.
22.2. број
1. Бесан Џон и Иновација и Арс ламина 2012
Тид Џо претприемништво
61

1. Наслов на наставниот Дизајн и развој на веб
предмет
2. Код EBU330
циклус)
6. Академска година III година/6 Број на ЕКТС- 7.5
/семестар семестар (летен) кредити
8. Наставник Проф.д-р Димитар Јовевски
предметот
• ги разбираат и применуваат основите поими и правила за дизајн и развој на веб;
• работат со основните алатки за креирање на веб содржини;
• ги употребуваат најновите технологии и трендови при изработката на веб
решенија;
• изработат веб сајт.
Основи на веб дизајн и развој. Веб процес. Планирање. Информациска архитектура.
Навигациони системи. Веб содржини. Принципи на дизајн. Типографија. Распределба на
содржини. Грид. Пребарување. Објавување и оддржување.
60+30+30+15+90 = 225 часови
работа
62

испит
наставата
број
1. Clarissa Learning Responsive O’Reilly 2014
Peterson Web Design: A
Beginner's Guide
22. 2. Jason Beaird The Principles of Sitepoint 2014
22.1.
Beautiful Web Design
3. Пол Ј.Дејтел, Интернет и веб Влада на РМ 2010
Харви програмирање,
М.Дејтел четврто издание
4. М. Морис Дигитален дизајн Влада на РМ 2011
Мано и Мајкл
Д. Цилети
63

1. Наслов на наставниот Државна регулација на бизнисот
предмет
2. Код ECN 410
4. Организатор на Универзитет „Св Кирил и Методиј“ во Скопје
циклус)
6. Академска година Четврта година/летен 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Трајко Славески
9. Предуслови за Микроекономија
предметот
 за разбирање на функционирањето на пазарот и пазарните структури стекнати со
изучување на микроекономијата;
 за логиката за интервенција на државата во областа на унапредување на
конкуренцијата како основа за ефикасно функционирање на пазарот. Преку
компаративен пристап, при што особено акцентот е ставен на политиката на
Европската унија во овој домен, се стекнува претстава за правилата на однесување на
претпријатијата во меѓународниот бизнис;
 без оглед дали во иднина студентите ќе бидат ангажирани во приватниот или јавниот
сектор, знаењата стекнати со изучување на овој предмет се драгоцени. Приватните
претпријатија се соочени со мерките на државата за регулирање на некои состојби на
пазарот. Исто така, често претпријатија ќе бидат во состојба да побараат помош од
државата во спречувањето на одреден вид недозволено однесување на нивните
конкуренти кои ја нарушуваат конкуренцијата. Оние колеги кои ќе се одлучат за
кариера во јавниот сектор (јавни претрпијатија, агенции и управи за регулација или
унапредување на конкуренцијата, други државни или владини органи и слично) ќе
бидат оспособени да дадат свој придонес, како економски аналитичари во
подобрувањето на функционирањето на пазарниот механизам.
Изучувањето на материјата по овој предмет треба да им овозможи на студентите да
навлезат во областа на индустриската организација, политиката за унапредување на
конкуренцијата и регулацијата. Индустриската организација ги изучува различните
економски фактори што влијаат врз структурата на пазарот (бројот и големината на
претпријатијата) и однесувањето на претпријатијата (конкурентски стратегии).
Оттаму, прашањата сврзани со влезот во одредена дејност, политиката на
утврдување на цените и стратегијата со производите, технологијата и пазарната
побарувачка влијаат врз бројот и големината на претпријатијата во даден момент на
рамнотежа на пазарот. Стратешките интеракции на претрпијатијата резултираат во
нивоа на производство во услови на пазарна рамнотежа, квалитет на производите и
рекламирање. Во дејностите во кои што постојат услови за конкуренција, но од
64
различни причини таа е попречена или пригушена (злоупотреба на монополска

положба, вертикални ограничувања на пазарот, тајно договарање и друго) државата
спроведува мерки за зголемување на степенот на конкуренција. Регулацијата се
спроведува во дејности во кои се цени дека не постојат услови за конкуренција или
пак конкуренцијата, од општествена гледна точка непрактична (на пр., природен
монопол). Покрај економскиот пристап, во изучувањето на регулацијата се користи и
пристапот од аспект на политичката економија, при што фокусот на вниманието се
концентрира врз некои феномени од функционирањето на институциите и
државните агенции.
предавања, студии на случај, изработка и презентација на стручен труд
13. Вкупен расположив 7.5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
14. Распределба на 60+30+30+15+90 =225 часови
работа
оценка) од 51 до 60 бода 6 (шест) (E)
испит
наставата
22. број
22.1.
1. Карлтон, Модерна Табернакул, 2010
Денис В. и индустриска Скопје
Џефри М. организација
65
Перлоф (превод од
англиски)
2. Славески, T. Приватизацијa, Екопрес, 1997
пазар, држава Скопје
3. Славески, Т. и Државната 2022
В. Николова регулација на
бизнисот
(учебник во
подготовка)
број
1. Motta, M. Competition Policy: Cambridge 2004
Theory and University
Practice Press
2. Train, K. Optimal The MIT Press 1991
Regulation: The
Economic Theory of
Natural Monopoly
3. Waldman, D.E. Industrial Pearson 2013
and E.J. Jensen Organization: Education,
Theory and Inc.
Practice 4thed.
4. Viscusi, W.K., Economics of The MIT Press 2018
22.2. J.E. Harrington, Regulation and
and D.E.M. Antritrust, 5th ed.
Sappington
5. Fumagalli, Ch., Exclusionary Cambridge 2018
M. M0tta, and Practices: The University
C. Calcagno Economics of Press
Monopolisation
and Abuse of
Dominance, 1st
Edition
6. Фити, Т. Новата МАНУ 2008
микроекономија и
државната
регулација
7. Службен Закон за Службен 17
весник на РМ заштита на весник на јануари
конкуренцијата РМ, бр. 4/05 2007
66

1. Наслов на наставниот Државно сметководство и сметководство на
предмет непрофитни организации
2. Код ACC440
циклус)
6. Академска година /семестар 2022-2023/ 7. Број на ЕКТС- 7,5
седми семестар кредити
- Подготвуваат квалитетни евиденции на сметководство во државни и непрофитн и
организации;
- Можат да ги применат меѓународните сметководствени и ревизорски стандарди
за јавен сектор и кодексот на етика;
- Обезбедат информации за буџетското и фондовското сметководство;
- Развијат аналитичка способност за државно финансиско известување;
- Изготвуваат финансиски извештаи на државни и непрофитни ентитети.
1. Државно и непрофитно сметководство;
2. Принципи на државно сметководство и известување;
3. Државно финансиско известување;
4. Финансиски извештаи на државни и непрофитни организации;
5. Сметководство на основни групи на постојани средства и долгорочни долгови;
6. Фондовско сметководство;
7. Буџет, буџетско сметководство и известување;
8. Детерминирање на трошоците за државни и непрофитни организации;
9. Сметководство и известување за државни и непрофитни организации;
10. Државна ревизија.
на време
60 + 30 + 30 +15 + 90 =225 часови
67

испит
наставата
број
1. З. Миновски Државно Економски 2004
сметководство и факултет,
22.1. сметководство на Скопје
непрофитни
организации
2. Jacqueline Accounting for Mc Graw Hill 2016
Reck, Suzanne Governmental &
22. Lowensohn Nonprofit Entities
3.
број
1. Earl Wilson, Accounting for Mc Graw Hil 2010
Jacqueline Governmental &
22.2. Reck, Suzanne Nonprofit Entities
Kattelus
2. Jesse Hughes, Accounting for Amazon 2019
Michael Parry Governments:
From Budget to
Audit
68

1. Наслов на наставниот Е-бизнис дистрибутивни канали
предмет
2. Код EBU 450
циклус)
6. Академска година Четврта година/летен 7. Број на ЕКТС- 7,5
10. Цели на предметната програма (компетенции): Цел на предметната програма Е-бизнис
дистрибутивни канали е да им овозможи на студентите да се стекнат со продлабочени
знаења од областа на е-бизнис дистрибутивните канали и со специфични вештини за
примена на ова знаење во практиката. За остварување на овие цели, предметната
програма ќе ги обработи теоретските аспекти на е-бизнис дистрибутивните канали, а потоа
ќе се фокусира на нивната практична примена.
 ја разберат улогата, природата и различноста на различните дистрибутивни канали во е-
бизнис окружување;
 ги идентификуваат и разберат ситуациите, условите и окружувањето во кои
функционираат различните дистрибутивни канали;
 советуваат за насоката, целта и севкупната ориентација на компанијата кон користење
на повеќе дистрибутивни канали, преку земање предвид на сопствените производи/
услуги, клиентите и информациските технологии;
 користат платформи за електронска трговија за креирање онлајн продавници.
11. Содржина на предметната програма: Предметот ги запознава студентите со основните
концепти, дефиниции и окружувањето на е-бизнис дистрибутивните канали. И во B2C и
B2B сегментот, клиентите, сė повеќе користат онлајн канали за купување и набавка. Свесни
за овој тренд, компаниите во голем број на индустрии се движат кон „brick and click”
стратегии на дистрибуција за да ги привлечат, зголемат и задржат овие ново стекнати
клиенти преку повеќе е-бизнис дистрибутивни канали. Во рамките на предметот ќе бидат
обработени структурата и функциите на е-бизнис дистрибутивните канали; дизајнирање на
каналите; проток на каналите и анализа на ефикаснота; густина на кналите; избор на е-
бизнис дистрибутивни канали; трговија на мало во електронска трговија; платформи за
електронска трговија за креирање онлајн продавници.
гостин на предавања, студии на случај, изработка и презентација на проектна задача.
расположивото 60+30+30+15+90 = 225 часови
време
69

работа
18. Kритериуми за оценување до 50 бода 5 (пет) (F)
(бодови/ оценка) 51 х до 60 бода 6 (шест) (E)
19. Услов за потпис и за полагање Реализирани активности
21. Метод на следење на квалитетот Интерна евалуација и анкета
Реден број Автор Наслов Издавач Годин
а
1. Turban E., King Electronic Commerce: A Springer 2015
D., Kyu Lee J, Managerial Perspectives
22.1. Liang T.P.,
Turban D.
2. Лаудон, Кенет Електронска трговија : Арс 2010
К. бизнис,технологија, Ламина
22. Травер Герсио, општество
Карол
Реден број Автор Наслов Издавач Годин
а
22.2. 1. Coughlan, Anne Marketing channels Pearson 2006
T., Anderson E., education,
Stern Louis W., Inc.
El-Ansary Adel I.
70

1. Наслов на наставниот Европски економски интеграции
предмет
2. Код INT310
циклус)
6. Академска година /семестар Трета година/зимски Број на ЕКТС- кредити 7.5
семестар
Цел на предметната програма Европски економски интеграции е да им овозможи на
студентите да се стекнат со продлабочени знаења од областа на европските регионални
интеграции, со фокус на функционирањето на Европската унија. Со усвојувањето на
сознанијата на оваа предметна програма, студентите ќе можат:
 да ги разликуваат значајните карактеристики и механизми на функционирање на
разните форми на економска интеграција;
 да ги разликуваат и одделуваат предностите од слабостите во функционирањето
на регионалните интеграции;
 да стекнат знаење за процесот на регионално интегрирање на ЕУ од царинска
унија, единствен европски пазар кон економска и монетарна унија;
 да се стекнат со продлабочени знаења во поглед на заедничките политики на ЕУ;
 да владеат со аналитичката апаратура за давање суд за способноста и
подготвеноста на одредена земја-кандидат за пристапување во ЕУ;
 да ги мерат предностите и недостатоците од пристапувањето во ЕУ на даден
степен од развојот на економијата.
Предметот треба да даде основа за познавање на процесот на интегрирање од царинска унија,
единствен европски пазар кон економска и монетарна унија што ја чини окосницата на
функционирањето на ЕУ. Предметот го објаснува истрискиот развој на ЕУ и предизвиците во
нејзиното функционирање. Се проучуваат интерните и екстерните политики на ЕУ. Интерните се
разгледуваат како хоризонтални (регионален развој, социјална политика, монетарна политика,
даночна политика, политика на конкуренција) и секторски (индустриска, енергетска, транспортна,
земјоделска). Во екстерните политики посебен аспект е даден на надворешнотрговската
политика, каде што се рагледуваат трговските односите на ЕУ со трети земји. ЕУ е значаен фактор
во економските и бизнис активности во Европа. Оттука, односите со Југоисточноевропските земји
се главен предизвик за Република Северна Македонија како земја-кандидат за членство во ЕУ.
Презентирање на основните концепти на економското регионално интегрирање;
Примена на методот на презентирање на основните содржински елементи преку системот
Power Point;
71

13. Вкупен расположив фонд на 7.5 ЕКТС x 30 часови = 225 часови
време
90+30+15+90=225 часови
17. Начин на оценување 60+30+10 =100 поени
17.2. Индивидуална работа/проект (презентација: 30 поени
19. Услов за потпис и за полагање завршен испит Присуство на настава
Р.бр. Автор Наслов Издавач Година
1. Елена Макревска Дисоска Европски економски Книга во -
22.1. и Љубица Костовска интеграции подготовка
2. Ричард Болдвин и Чарлс Економија на Арс 2011
Виплоц Европската Ламина
интеграција ДОО.
Р.бр. Автор Наслов Издавач Година
1. Richard Baldwin The Economics of the Mc Graw-Hill 2019
and Charles European Integration.
22.2. Wyplosz
2. Miroslav Jovanovik European Economic Edward Elgar Pub, 2017
Integration Cheltenham
3. Nicholas Moussis Access to the European Intersentia 2016
Union: Law, Economics
and Politics,
72

1. Наслов на наставниот Европски финансиски систем
предмет
2. Код FIN 430
4. Организатор на студиската Економски факултет - Скопје, Универзитет „Св. Кирил и
програма (единица, Методиј” во Скопје
циклус)
6. Академска година Четврта година/прв 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Ѓорѓи Гоцков
По изучувањето на овој предмет, студентите треба да располагаат со следните области на
знаења:
 Разбирање на институционалната поставеност на европскиот финансиски систем и
видовите на финансиски институции
 Запознавање со процесот на европската монетарна и финансиска интеграција
 Разбирање на практичните аспекти во водењето на монетарна политика од страна на
ЕЦБ
 Запознавање со начинот на организација и функционирање на платниот промет во ЕУ
 Развој на способности за анализа на трендовите и промените во финансискиот
систем на земјите членки на ЕУ
 Оспособување за анализа и оценка на интеграцијата на финансиските пазари во ЕУ
 Разбирање на регулативата на финансискиот систем во ЕУ

 Функции на финансискиот систем
 Европска монетарна и финансиска интеграција
 Монетарна политика на ЕЦБ
 Европски финансиски пазари
 Економија на финансиска интеграција
 Финансиска платна инфраструктура
 Европски финансиски институции
 Финансиски систем на новите земји членки на ЕУ
 Финансиска регулација и супервизија
 Финансиска стабилност
13. Вкупен расположив фонд 7,5ЕКТС x 30 часови = 225 часови
на време
90+30+15+90=225 часови
73

17. Начин на оценување 60+30+10=100 бода
испит
наставата
број
1. Jakob de Haan, European Cambridge 2009
Sander financial University
22.1. Oosterloo, Dirk markets and Press
Schoenmaker institutions
2. Трпески, Љубе Банкарство и Скенпоинт 2009
банкарско
работење
22.
број
1. European The Monetary European 2007
Central Bank Policy of the Central Bank
22.2. ECB
2. Paul de Grauwe Economics of Oxford 2003
Monetary university
Union press
3. M.Gerovac i dr. Europska unija MATE d.o.o 2010
Zagreb
74

1. Наслов на наставниот Економетрија
предмет
2. Код ECN 330
6. Академска година/семестар Трета година/Зимски 7. Број на ЕКТС 7.5
семестар
8. Наставник Проф. д-р Весна Буцевска
9. Предуслови за запишување на -
предметот
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет, студентите треба да бидат
способни:
 Да ги познаваат работите кои произлегуваат од формулирањето, оценката и
користењето на економетриските модели.
 да ги конструираат податоци, формулираат економетиски модел и да ги оценат
параметрите на тој модел
 да го подложат моделот на верификација преку тестирање и да ги толкуваат
резултатите во економетриска рамка
 да го користат оценетиот модел за тестирање на економската теорија која лежи во
основа на тој модел
 да ја предвидуваат идната економска активност врз база на оценетата квантитативна
поврзаност
Преку наставата по предметот се врши утврдување на квантитативните зависности на
променливите во дадена економска релација, испитување на валидноста на поставките на
економската теорија и предвидување на движењето на економските големини врз основа
на утврдените квантитативни врски. Наставата по предметот се фокусира на развивање на
методи и квантитативни средства кои се потребни за правилно разбирање и користење на
регресионата анализа со најмали квадрати, со оглед на тоа што таа се применува во многу
предмети кои вклучуваат економско и бизнис моделирање и тестирање на хипотези.
Акцентот ќе биде ставен на развој на интуитивно разбирање преку работење на примери и
решавање на конкретни проблеми кои се базираат на реални податoци во компјутерска
лабораторија со користење на економетрискиот програмски пакет EViews.

Предавања со презентации, интерактивни предавања, тимска работа, гостин на предавања,
студии на случај, изработка и презентација на проектна задача,
13. Вкупен расположлив фонд на 7.5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
време
14. Распределба на расположливо 60+30+30+15+90 =225 часови
време
15.2. Вежби (лабораториски, аудиториски), 30 часови
75

оценување
наставата
1. Весна Буцевска Економетрија со Економски 2016
примена на факултет,
EViews Скопје
1. Гуџарати, Д. Н Основи на НАМПРЕС 2012
економетријат (превод од
а, 4то издание англиски,
проект на
Влада на
Република
Македонија)
2. Gujarati, D. N. and Basic McGraw and 2017
Porter, D.C. Econometrics Hill
w/Data Disk, 5th
edition,
3. Gujarati, D.N. Student Solutions McGraw and 2012

Manual t/a Basic Hill
Econometrics,
4th edition
76

1. Наслов на наставниот Економија на инвестиции
предмет
2. Код ECN310
4. Организатор на Универзитет „Св Кирил и Методиј― во Скопје
циклус)
6. Академска година Трета година/Зимски 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Александар Наумоски
предметот
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет,студентите треба да
- Да ја разберат улогата на инвестициите во растот и развојот на компаниите и
економијата
- Да го знаат инвестицискиот процес, како и принципите и техниките на капиталните
вложувања
- Да дизјнираат студија за изводливост на проекти (физибилити студија)
- Да применуваат различни методи за процена на исплатливоста на проектите
- Да го квантифицираат ризикот на инвестициите и да носат одлука за инвестирање
во услови на ризик и неизвесност
- Да вршат инвестициска анализа на проекти кои ги преземат меѓународните
компаннии
- Да ја разбарат општествената кост-бенефит анализа и прифатливоста на јавните
проекти од општествен аспект
1. Инвесициона стратегија и инвестициски процес
2. Раст и менаџирање на растот
3. Принципи и техники на капиталното буџетирање
4. Процена на готовинските текови на проектот
5. Критериуми за одлучување
6. Инвестициско одлучување во услови на ризик и неизвесност
7. Меѓусебно исклучиви проекти
8. Инвестициско одлучување во услови на рационирање на капиталот
9. Проектно финансирање
10. Процена на премијата за ризик
11. Процена на трошокот на капиталот
12. Меѓународно инвестициско одлучување
13. Вреднување на компании
14. Специфични инвестициски одлуки
15. Економска кост-бенефит на анализа на проектите од јавниот сектор
77

Предавања со презентации, интерактивни предавања, тимска работа,гостин на
расположивото
време
15. Форми на 15.1. Предавања - теоретска настава 90 часови
наставните 15.2. Вежби (лабораториски, аудиториумски), 0 часови
активности семинари, тимска работа
17.2. Индивидуална работа/проект (презентација: писмена и 30 бодови
усна)
Р.број Автор Наслов Издавач Година
1. Д-р Методија Економија на Економски 2010
22.1. Несторовски инвестициите, 3 издание факултет-Скопје
2. Aswath Investment Valuation Wiley 2012
Damodaran 3rd edition (превод)
3.
Р. број Автор Наслов Издавач Година
1. Harold The Capital Budgeting Decision: Routledge 2012
Bierman, Jr. и Economic Analysis of Investment
22.2. Seymour Smidt Projects, 1st Edition
2. Richard Pike, Corporate Pearson 2018
Bill Neale and Investment: Decisions and
Philip Linsley Strategies (превод) 9th ed.
3. Alan C. Shapiro Capital Budgeting and Pearson 2004
Investment Analysis 1st Edition
78

1. Наслов на наставниот Економија на иновации
предмет
2. Код ECN 391
4. Организатор на студиската Катедра по економија
програма (единица, односно -
циклус)
6. Академска година /семестар Трета година/Летен 7. Број на ЕКТС- 7,5
9. Предуслови за запишување -
1. Ги владеат основните концепти на иновациите;
2. Го владеат и разбираат националниот систем на иновации;
3. Ги разбираат основните концепти на макроекономијата на иновациите;
4. Ја разбираат политиката на иновации; и
5. Ги разбираат идните трендови и предизвици на иновациите.
1. Природата на иновациите – основни концепти (теоретски пристап)
2. Национален систем на иновации
3. Макроекономија на иновациите
4. Политика на иновации
5. Идни трендови и предизвици
13. Вкупен расположив фонд на 7.5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
време
79

испит
21. Метод на следење на квалитетот на Интерна евалузација и анкета
наставата
1. Atkinson Innovation and Yale 2012
, Robert Economics – the Race University
D. and for Global Advantage Press
Stephen
J. Ezell
2. Bronwy Handbook of the North- 2010
n H. Hall Economics of Holland
22.1. and Innovation, Volume 1
Nathan and 2 (Handbooks in
Rosenbe Economics), 1st
rg Edition
3. Greenha Innovation, Princeton 2010
lgh, intellectual property, University
Christin and economic growth Press
22. e and
Marko
Rogers
1. OECD Oslo Manual - OECD 2018
Proposed Guidelines
for Collecting and
Interpreting
Technological
22.2. Innovation Data
2. Shane, Handbook of Wiley and 2008
Scott, Technology and Sons
ed. Innovation
Management
3. Swann, The Economics of Edward 2014
G.M.P. Innovation: An Elgar
introduction Publishing
80

1. Наслов на наставниот Економија на јавниот сектор
предмет
2. Код ECN 420
4. Организатор на
студиската програма Економски факултет – Скопје
циклус)
6. Академска година Четврта година/ Зимски 7. Број на ЕКТС- 7,5
/семестар (седми) семестар кредити
8. Наставник Проф. д-р Љубомир Кекеновски
предметот
1. Ги разберат теориите и концепциите за јавниот сектор.
2. Го разберат начинот на донесување одлуки во јавниот сектор.
3. Ги усвојат техниките и методите на приватаизација и регулација во јавниот сектор.
4. Ги објаснат потребата, природата и карактерот на јавните претријатија.
5. Остварат увид во предизвиците на јавниот сектор во Еу и Македонија.
Дел I: Вовед во економијата на јавниот сектор
1.1. Дефинирање на јавниот сектор
1.2. Јавниот сектор во мешана економија
1.3. Пазарен неуспех
1.4. Неуспехот на владата
1.5. Јавниот сектор и основното економско прашање
1.6. Економски и останати причини за постоење на јавниот сектор
1.7. Еднаквост или ефикасност
1.8. Јавни добра
- Јавните добра и јавниот интерес
- Јавните добра и јавно обезбедените приватни добра -бирократија, дистрибуција и
ефикасност
1.9. Локални јавни добра
1.10. Екстерналии
Дел II: Теорија на јавен избор
2.1. Јавни и приватни механизми за алокација на ресурсите
2.2. Мнозинско гласање
2.3. Политиката и економијата
Дел III: Држава на благосостојба
3.1. Мерење на сиромаштијата и нееднаквоста
3.2. Социјална политика
3.3. Пензиски систем
3.4. Економика на здравство
3.5. Економика на образование
81
Дел IV: Економика на јавните претпријатија

4.1. Концепт, дефиниција и обем на јавното претпријатие
- Идентитетот и карактерот на јавното претпријатие
- Класификација на јавните претпријатија
- Проблемот на сопственоста: „јавна“
- Институционални форми на јавните претпријатија
4.2. Концептот на јавните претпријатија во различни социо-економски системи
4.3. Ефикасноста на јавните претпријатија –ЕУ, други земји...
4.4. Менаџментот во јавните претпријатија
- Кој е одговорен за јавното претпријатие?
- Сопственост
- Контрола
- Автономија
Дел V: Менаџментот во јавниот сектор
5.1. Значењето на јавниот менаџмент во модерната европска држава
5.2. Теориите на административни реформи и нивните практични импликации
- Нов јавен менаџмент
- Теоријата на јавниот избор
- Јавно претприемништво
- Практични импликации на НЈМ
5.3. Нова институционална економија
5.4. НЈМ реформи и останати реформски стратегии на западно-европските земји
Дел VI: Регулацијата во јавниот сектор
1.1. Сопственоста и ефикасноста
1.2. Процесот на приватизација во јавниот сектор
1.3. Регулација, дерегулација и конкуренција во јавниот сектор
- Природен монопол
- Искуствата на САД, ЕУ, земјите во транзиција
- Концесии, БООТ, БОТ
- ППП – шеми
1.4. Политика на цени во јавниот сектор
- Маргинални Ramsey цени
- Практика во САД и Велика Британија
Дел VII: Јавниот сектор во практиката
7.1. Јавниот сектор во ЕУ
- Променливата структура на јавниот сектор во ЕУ
- Нови регулации и директиви
7.2. Јавниот сектор во РМ
- Дефиниранје на јавниот сектор во РМ
- Сопственичка, организациона и пазарна структура
- Можности за воведување на конкуренција
12. Методи на учење: Интерактивни предавања со презентации, проучување литература,
презентација на примери од практиката, консултативна настава, самостојна работа.
работа
82

19. Услов за потпис и за полагање редовно присуство на наставата
20. Јазик на кој се изведува наставата македонски јазик
21. Метод на следење на квалитетот на самоевалуација преку анкета на студентите
наставата
Jean Dufau Les Enterprises
број
1. Љубомир Економија на Економски 1999
Кекеновски јавниот сектор – факултет –
22.1. Теоретски и Скопје
практичен пристап
2. Љубомир Јавниот сектор во Економкси 1996
Кекеновски развиените пазарни Факултет -
стопанства Скопје
22. 3.
број
1. Joseph E. Economics of the W. W. Norton & 2015
Stiglitz Public Sector Company;
22.2. Fourth edition
2. Sara Connely Economics of the Pearson 2005
& Alistair Public Sector Education
Munro Limited; 2nd
Rev Ed edition
3. Jean Dufau Les Enterprises Public Economica 2000
83

1. Наслов на наставниот Економија на социјалната држава
предмет
2. Код ECN 230
циклус)
6. Академска година Втора година/четврти 7. Број на ЕКТС- 7,5
/семестар (зимски) семестар кредити
8. Наставник Проф. д-р Билјана Ташевска
9. Предуслови за /
предметот
Основна цел на предметот е студентите да се запознаат со концептот на социјалната
држава и нејзината улога во обезбедување и унапредување на благосостојбата на
граѓаните. Предметот обезбедува економска перспектива на неуспехот на пазарот и
потребата, дизајнот и ефектите на државните програми на благосостојба (врз доходот,
благосостојбата и однесувањето на поединците, како и врз јавните финансии).
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет, студентите треба да се
 ги дефинираат и објаснат благосостојбата и социјалната држава;
 ги анализираат и дискутираат основните принципи на мерење на нееднаквоста,
сиромаштијата и социјалната исклученост;
 користат економски аргументи за државна интервенција во различни сегменти на
социјалната држава;
 ги разберат основните опции за финансирање на политиките на благосостојба;
 ги разликуваат различните модели/режими на социјална држава;
 ги разберат ефектите од програмите на благосостојба врз индивидуалното
однесување и благосостојба и општествeните последици;
 ги разберат проблемите и предизвиците со кои се соочуваат модерните социјални
држави (стареењето на населението, миграциите, глобализацијата, прашањето на
одржливоста) и да дискутираат начини за нивно решавање;
 го применат нивното знаење за анализа на реални проблеми и програми на
социјалната држава во нашата држава и пошироко;
 го разберат концептот на социјално претприемништво и да го применат нивното
знаење за креативни решенија на реални проблеми.
 Дефинирање на социјалната држава (држава на благосостојба), нејзината цел и
функција;
 Аргументи за државна интеревенција (ефикасност наспроти праведност и еднаквост;
социјална правда);
 Проблеми на дефинирање и мерење на благосостојбата, сиромаштијата, нееднаквоста
и социјалната исклученост;
 Финансирање на социјалната држава;
84
 Државни политики на благосостојба (социјално осигурување, нееднаквост на доходот,

сиромаштија, невработеност, пензии);
 Развојот и улогата на социјално претприемништво;
 Големина и опфат на модерните социјални држави;
 Модели/Режими на социјалната држава;
 Политики и мерки на благосостојба во Република Македонија;
 Трендови и предизвици за модерните социјални држави, кои произлегуваат од
глобализацијата, демографските промени, дигитализацијата, прашањето на
одржливоста.
Предавања со презентации, видео материјали, интерактивни предавања, тимска работа,
гостин на предавања, студии на случај, изработка и презентација на проектна задача.
60+30+30+15+90 =225 часови
испит
наставата
22. Реден број Автор Наслов Издавач Година

22.1. 1. Barr, N. Economics of the Oxford 2020
welfare state University
Press
85
2. Le Grand, J., The Economics of Oxford 2008

Propper, C. and Social Problems University
S. Smith Press
3. Разин, A., Пропаѓањето на Ars Lamina 2010
Садка, E. и Нам, социјалната
Ч.В. држава –
Демографија и
Глобализација
(превод)
1. Béland, D., The Oxford Oxford 2021
Morgan, K.J., Handbook of the University
Obinger H., Welfare State, Press
Pierson C (eds.) Second edition
22.2. 2. Христов, Р. Политика на Економски 2004
социјалниот развој факултет –
Скопје
3. Stiglitz, J.E. and Economics of the W.W. 2015
Rosengard, J.K. public sector (4th ed., Norton
international student
edition)
86

1. Наслов на наставниот Економија на трудот
предмет
2. Код ECN260
циклус)
6. Академска година Втора година/Летен 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Предраг Трпески
 Разбирање и усвoјување аналитичката рамка на економијата на трудот и
одредниците како дисциплина, одделните пристапи и практичните економски и
социјални импликации
 Знаење и разбирање на функционирањето на пазарот на трудот
 Знаење и разбирање на детерминантите на понудата на труд, индивидуална,
секторска и агрегатна
 Разбирање на детерминантите на трудот, населението и алокацијата на времето
 Знаење и разбирање на концептите на инвестиции во човечки капитал
 Знаење и разбирање на детерминантите на побарувачката за труд- краткорочна при
различни пазарни структури (состојби на конкурентност)
 Совладување на доминантните концепти на фукнкционирањето на пазарот на труд -
конкурентни структури, врамнотежување
 Разбирање на принципите на регулација на пазарот на труд, државата,
законодавството и регулацијата
 Разбирање на импликациите од синдикалното организирање врз пазарот на труд и
ефикасноста;
 Совладување на доминантните теоретски пристапи во објаснувањето на
невработеноста
 Знаење и разбирање агрегатните аспекти на невработеноста и инфлацијата на краток
и на долг рок
 Совладување на концептуалните рамки на одделните пристапи и политики на
вработеноста и политиките за решавање на проблемот на невработеноста
 Разбирање на импликациите од одделните политики на кус и долг рок;
 Способност да анализираат актуелни состојби на пазарот на труд
1. Вовед во економијата на пазарот на труд – основни концепти и методологија
2. Општ преглед на пазарот на труд
3. Побарувачка за труд
4. Еластичност на побарувачка за труд
5. Резистентност на пазарот на труд
6. Понуда на труд
7. Компензирачки разлики во платите на пазарот на труд
87
8. Инвестиции во човечки капитал

9. Мобилност на работната сила
10. Продуктивност и плати на пазарот на труд
11. Институции на пазарот на труд
12. Невработеност
13. Нееднаквост на заработките на пазарот на труд
13. Вкупен расположлив 7.5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
расположливо
време
15. Форми на 15.1. Предавања-теоретска настава 60 часови
наставните 15.2. Вежби (лабораториски, 30 часови
активности аудиториски), семинари,
17.2. Индивидуална работа/проект 10 бода
наставата
број
22. 1. Ехренберг, Р. Модерна Магор, 2010
22.1.
и Роналд, С. економија на Скопје
труд – Теорија и
јавна политика
Превод на делото
88
Modern Labour
macroeconomics –
Theory and Public
policy
2. Ehrenberg, R., Modern Labour Routledge 2021
Smith, R. and economics – Theory (или некое
Hallock, K. and Public policy, претходно
14th edition издание од
истите автори)
22.2. број
Borjas, G. Labour Economics, McGraw- 2019
8th edition Hill
Education
89

1. Наслов на наставниот Економика на Македонија
предмет
2. Код ECN 240
5. Степен (прв, втор, трет циклус) Прв
6. Академска година/семестар II (втора)/зимски 7. Број на 7,5
семестар ЕКТС
9. Предуслови за запишување на Основи на економијата
предметот
способни:
 да ги разбираат основните концепти на економскиот систем и економската
политика, од теоретски и практичен аспект;
 да ги познаваат методите за проучување на економските појави и за
презентирање на сознанијата од аспект на нивната конкретна примена;
 да ги разбираат одделните потсистеми во економскиот систем на Македонија
преку идентификување на нивните основни карактеристики;
 да ги знаат носителите, мерките и инструментите на економската политика и
нивното влијание врз економските текови во една национална економија;
 да ги анализираат конкретните мерки и инструменти на економската политика
применети во македонската економија, врз основа на нивниот придонес во
решавањето на одделни проблеми (економската нестабилност, инфлацијата,
невработеноста и др.).
 Економскиот систем, економската политика и економската активност
 Развојот и карактеристиките на економскиот систем на Македонија
 Институционалната структура во економскиот систем на Македонија
 Цели, задачи и инструменти на економската политика на Македонија
 Структурата и структурните промени во стопанството на Македонија
 Невработеноста и инфлацијата во Македонија
 Економскиот раст и развој на Македонија.
Интерактивни предавања со презентации, проучување литература, презентација на
примери од практиката, консултативна настава, самостојна работа.
90
17.2. Семинарска работа/стручен труд (презентација:писмена 10 бода
и усна)
наставата
Р. Автор Наслов Издавач Година
бр.
1. Недановски П. Економика на Економски (2022)
Македонија факултет –
(учебник во Скопје
подготовка)
2. Узунов Н., Георгиев Применета Економски 2003
А., Недановски П. економија факултет -
Скопје
Р. б. Автор Наслов Издавач Година
3. Acocella N. Economic Policy Cambridge 2005
in the Age of University
Globalisation Press,
Cambridge
4. Groenewegen J., Institutional Palgrave 2010
Spithoven A. & van Economics – An Macmillan
den Berg A. Introduction
5. Griffiths A., Wall S. Applied Prentice Hall 2004
(ed.) Еconomics – An
Introductory
Course, tenth
edition
6. Atkinson B., Livesey Applied MacMillan 1998
F. and Milward B. Economics Press Ltd.,
(ed.): London
91

1. Наслов на наставниот Економска статистика
предмет
2. Код MST 210
3. Студиска програма
6. Академска година/семестер втора/летен 7. Број на ЕКТС 7,5
8. Наставник Проф. д-р Драган Тевдовски
9. Предуслови за запишување на нема
предметот
10. Целта на предметот е на најдобар можен начин да ги подготви студентите да ги користат
статистичките бази на податоци (било домашни или странски), согласно на нивните
потреби за квантитативни истражувања.
· да ја разберат теоретската позадина неопходна за конструирање на композитни индекси
· да знаат да ги толкуваат резултатите од економските мерења и истите да ги употребат за
меѓународни и локални споредби
· да го користат статистичкиот програм R за решавање на реални проблеми.
11. Анализата на податоци со помош на композитни индекси е од голема важност за
донесување на одлуки во различни домени од економијата: од меѓународната трговија,
преку финансиите па се до бизнис секторот. Дополнително, индексните бројки се често
прикажувани во јавноста и се употребувани во политички и економски дебати. Оттука, од
особена важност за студентите е да стекнат критично знаење за начините конструирање и
интерпретација на композитни индекси со помош на еден од најчесто користените
статистички софтвери R. Стекнатите знаења од овој предмет ќе им овозможат предност на
студентите кои сакаат да работат како аналитичари на меѓународни, финансиски и
економски податоци кои го опишуваат квалитетот на живеење.
Содржината на предметот е
1. Методи за конструирање на композитни индекси
2. Дескриптивна анализа на композитни индекси
3. Визуелизација на композитни индекси
3. Методи за донесување на статистички заклучоци
4. Мерење на економската активност и капацитет
5. Мерење на меѓународната трговија
6. Мерење на економската благосостојба
12. Методи на учење: Интерактивни предавања со презентации, вежби, проектни задачи,
тимска работа, самостојни задачи и домашно учење
13. Вкупен расположлив фонд на време 7,5 ЕКТС х 30 часа = 225 часа
14. Распределба на расположливо време 60+30+30+15+90=225 часа
15. Форми на наставните 15.1. Предавања-теоретска настава 60 часа
активности 15.2. Вежби (лабораториски, аудиториски), 30 часа
16. Други форми на активности 16.1. Проектни задачи 30 часа
16.2. Самостојни задачи 15 часа
16.3. Домашно учење 90 часа
92
17. Начин на оценување 60 + 30 + 10 = 100 бодови

17.1. Писмен испит 60 бодови
17.2. Проектна задача (презентација:писмена и усна) 30 бодови
оценување од 51 до 60 бода 6 (шест) (E)
19. Услов за потпис и полагање на Реализирани активности од точка 15.1. 15.2, 16.1,
завршен испит 16.2, 16.3
20. Јазик на кој се изведува наставата Македонски јазик, Англиски јазик
1. Fischetti, T. Data analysis with R Packt Publishing 2015
Ltd
2. Ralph, J., O'Neill, A practical John Wiley & 2015
R. and Winton, J. introduction to Sons
index numbers
1. Van Kerm, P. and The measurement of Oxford 2009
Jenkins, S.P. economic inequality University P
2. Hausmann, R., The atlas of economic Mit Press 2014
Hidalgo, C.A., complexity: Mapping
Bustos, S., paths to prosperity
Coscia, M. and
Simoes
3. Timmer, M., The world input-output Institute for 2012
Erumban, A.A., database (WIOD): International
Gouma, R., Los, contents, sources and and
B., Temurshoev, methods Development
U., de Vries, G.J., Economics
Arto, I.A., Genty,
V.A.A., Neuwahl,
F., Francois, J.
and Pindyuk, O.
4. Билбиловска, Г. Економска статистика Економски 2006
факултет –
Скопје
5. Ристески, С. И Економска статистика: Економски 2004
Секуловска- моделирање на факултет –
Габер, Б. статистичките Скопје
податоци
93

1. Наслов на наставниот Економски раст и развој
предмет
2. Код ECN 320
програма (единица, односно - Економски факултет - Скопје
циклус)
6. Академска година /семестар Трета година/ 7. Број на ЕКТС- 7,5
Зимски (петти) семстар кредити
8. Наставник Проф. д-р Владимир Филиповски
предметот
 Знаење и разбирање на повеќедимензионалноста на економскиот раст и развој:
економска, социјална и политичка димензија.
 Знање и разбирање на квантитативните и квалитативните аспекти (долгорочната
одржливост) на процесите на економскиот раст и економскиот развој.
 Разбирање и способности за аналитичка примена на методите и индикаторите за
мерење на: економскиот раст, нерамномерноста во распределбата на доходот,
квалитетот на институциите кои влијаат на економскиот раст и развој.
 Разбирање на разликите во нивоата на економскиот развој и остварените стапки на
економски раст
 Знаење и разбирање на основните фактори на економскиот раст и економскиот развој:
трудот, физичкиот капитал, човечкиот капитал, производните знаења и технолошките
иновации.
 Разбирање на аналитичките аспекти и способност за оценка на импликациите на
класичните, неокласичните и ендогените модели на економски раст.
 Знаење и способност за критичка евалуација на теориите на економскиот развој.
 Разбирање на елементите и способност за оценка на импликациите на различни
стратегии на економскиот раст и развој: раст воден од извозот, супституција на увозот,
стимулирање на образованието и човечкиот капитал, подобрување на квалитетот на
институциите.
 Знаење и способност за аналитичка оценка на примената на макроекономските и
микроекономските политики за постигнување забрзан и одржлив економски раст и
развој
 Разбирање и способност за анализа на меѓународните аспекти на економскиот раст и
развој:
- Влијанието на меѓународната трговија.
- Влијанието на меѓународните текови на капиталот, посебно на странските
директни инвестиции.
 Дефинирање на концептите на економски раст и економски развој – квантитатвини и
квалитативни димензии
 Мерење и индикатори за економскиот раст и економскиот развој
 Основни фактори на економскиот раст и развојот: население, земја и природни
ресурси, инвестиции во физички и човечки капитал и во истражување и развој
 Модели на економски раст:
- Класичен модел,
- Модел на Харод и Домар,
94
- Неокласичен модел на Солоу,

- АК модели
- Ендогени модели на раст
 Теории на економски развој: класични и модерни.
- Класични теории
 Теорија на фазите на развојот
 Модели на структурни промени
 Теории на меѓународна зависност
 Неокласични теории
- Модерни теории
 Неуспех на координацијата и повеќекратни рамнотежи
 O-Ring теоријата на Кример
 Дијагностиката на растот
 Квалитетот на институциите, институционалните реформи и економскиот раст и развој
 Макроекономските политики и економскиот раст и развој
 Меѓународните аспекти на економскиот раст и развој
- Значењето на меѓународната трговија
- Меѓународните текови на капитал и финансирањето на економскиот раст и
развој
- Значењето на странските директни инвестиции
 Стратегии на економски развој на земјите во развој:
- Индустријализација и модернизација на економската структура
- Супституција на увозот
- Промоција на извозот – раст воден од извозот
 Политики на стимулирање на економскиот раст:
- Стимулирање на иновации и претприемништво
- Вложување во човечки капитал
12. Методи на учење: Методи на учење: Интерактивни предавања со презентации,
проучување литература, презентација на примери од практиката, консултативна настава,
самостојна работа.
90+30+15+90 =225 часови
95

19. Услов за потпис и за полагање завршен редовно присуство на наставата
испит
наставата
Ред.бр. Автор Наслов Издавач Година
1. Todaro, M. Economic Pearson 2015
P., Smith, S. Development,
C., 12th Edition
2. Гоце Економски Економски факултет, 2002
Петрески развој (теории, Скопје
модели
22.1. меѓународни
искуства)
3. Петрески, Патеките на МАНУ, Скопје 2017
Г., транзицијата:
Лазаров, емпириска
Д., анализа на
Костоска, македонската
О., и бугарската
22. економија
4. Филиповск „Квалитетот на Зборник: Фити, Т., 2017
и, В., Фити, институциите и Димитров, М., (уред.),
Т., економскиот Импликациите од
раст – посебен европската должничка
осврт врз криза врз процесите на
Република економската интеграција
Македонија“, во Европската Унија,
МАНУ и БАН
Ред.бр. Автор Наслов Издавач Година
1. World Bank World Development World Bank Group Различни
Report изданија
22.2. 2. Jones, C., I., Introduction to W.W. Norton & Co.
Vollrath, D., Economic Growth, Third 2013
edition
3. E. Wayne Economic Development, Cambridge 2006
Nafziger Fourth Edition University Press
96

1. Наслов на наставниот ЕРП системи
предмет
2. Код EBU410
циклус)
6. Академска година IV година/7 семестар 7. Број на ЕКТС- 7.5
/семестар (зимски) кредити
8. Наставник Проф.д-р Калина Треневска Благоева
предметот
бидат способни :
- да ги разберат и дискутираат главните карактеристики на ЕРП (ERP-Enterprise Resource
Planning) системот;
- да развијат оправдување за имплементација на ЕРП системите во компании и да
направат успешна презентација за тоа;
- да го разберат и координираат процесот на имплементација на ЕРП системите во
организациите;
- да работат со основните модули во избран софтвер
Суштинска фаза во електронскиот бизнис е дигитализација на бизнис процесите vo
организациite и нивните односи со партнерите и купувaчите. Низ предметот ЕРП системи,
студентите ќе научат како да целосно имплементираат систем за планирање на ресурсите
во претпријатијата (ЕРП систем), односно ситем кој ги обединува сите функции и
департмани, сите деловни процеси во претпријатијата. Теми кои ќе се презентираат и
дискутираат подетално се: карактеристиките на системите, оправдување на потребата за
имплементација на ЕРП, чекори и фактори кои треба да се земат предвид за успешно
користење на овие системи, фазите на животниот (работниот) циклус на еден ЕРП систем,
најважните и најчесто користени модули и на крај имплементација на ЕРП системи.
Понатаму како дел од вежбите студентите ќе работат на конкретен софтверски пакет.
13. Вкупен расположив фонд 7.5 ЕКТС х 30 часови = 225 часови
на време
60+30+30+15+90 = 225 часови
работа
97

испит
наставата
број
1. Lineke A Guide to ERP: bookboon,com 2014
Sneller Benefits,
Implementation
22.1. and Trends
2. Marianne Modern ERP: Amazon.co.uk 2010
Bradford Select, Implement lulu.com
& Use Today's Ltd.,Marston Gate
Advanced Business
22. Systems
3. Software Pantheon Datalab
број
1. Ellen Concepts in Course 2012
Monk, Bret Enterprise Technology
22.2. Wagner Resource Planning
4th Edition
2. Satish Enterprise Digital material
Kumar Resource Planning
3.
98

1. Наслов на наставниот Избрани теми од финансии
предмет
2. Код FIN 450
програма (единица -
циклус)
6. Академска година/семестар Четврта година/осми Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Горан Петревски
Студентите треба да се оспособат за спроведување кредитна анализа.
Студентите треба да се оспособат за анализа на профитабилноста на банките.
Студентите треба да се оспособат за анализа на ефективната рочност.
Студентите треба да се запознаат со кредитното бодување.
Студентите треба да се оспособат за анализа на кривата на приносите.
Студентите треба да се оспособат за мерење на пазарниот ризик со ВаР.
Студентите треба да се запознаат со методите на пресметка на реалниот девизен курс.
Студентите треба да се запознаат со формите на финасирање на недвижностите.
1. Кредитна анализа
2. Кредитно бодување
3. Дипон-анализа (DuPont analysis) на профитабилноста
4. Анализа на ефективната рочност (Duration)
5. Анализа на кривата на приносите (Yield curve)
6. Техничка анализа
7. Фундаментална анализа
8. Реален девизен курс
9. Методи за пресметка на просечен трошок на капиталот
10. Пресметка на ВАР
11. Финансирање на недвижен имот
12. Управување со личните финансии
13. Одржливо финансирање
14. Анализа на состојбите и трендовите во финтек секторот
12. Методи на учење: предавања, PPT презентации, вежби.
време
90+30+15+90 = 225 часови
15. Форми на наставните 15.1. Предавања - теоретска настава. 60
тимска работа.
16. Други форми на активности 16.1. Проектни задачи 30
99
16.2. Самостојни задачи 30

16.3. Домашно учење - задачи 75
17.1. Тестови 60%
17.2. Индивидуална работа/проект (презентација: 30%
17.3. Активност и учество 10%
19. Услов за потпис и за полагање завршен Реализирани активности од точка 15 и 16.
испит
21. Метод на следење на квалитетот на Анкета на студентите
наставата
1. Frank J. The Handbook of McGraw Hill 2012
Fabozzi, ed. Fixed Income
Securities, 8th ed.
22.1. 2. A. Saunders Credit risk John Wiley 2002
and L. Allen measurement: New and Sons
approaches to
Value at Risk and
22. other paradigms,
2nd ed.
3.
1. Simon Financial modeling, MIT Press 2008
22.2. Beninnga third ed.
2. L. Harris Trading and Oxford 2002
Exchanges: Market University
Microstructure for Press
Practitioners
100

1. Наслов на наставниот Индустриска политика
предмет
2. Код ECN 460
циклус)
6. Академска година Четврта година/ Зимски 7. Број на ЕКТС- 7,5
/семестар (седми) семестар кредити
8. Наставник Проф. д-р Љубомир Кекеновски
предметот
По совладувањето на предметната програма студентот се стекнува со:
 соодветни теоретски и апликативни знаења за индустриската политика како своевидна
државна интервенција во услови на пазарна економија
 вештини за анализа на делотворноста и ефектите на индустриската политика како и на
специфичностите на различните пристапи во поедини карактеристични случаи во
современиот свет
 способност за креирање модели на кластерска индустриска политика во функција на
развој на поедини сектори и на локален и регионален развој.
 Теоретски пристапи и аргументи за потребата од индустриска политика
 Основни принципи на водење на индустриската политика
 Индустриска политика, државна интервенција и пазар - споредбена анализа на
најкарактеристични примери (студии на случај) – Јапонија, Европска Унија, Јужна и
Југоисточна Азија, Латинска Америка, Кина
 Индустриската политика на Европската Унија – хоризонтална, наспроти вертикална
(секторска) индустриска политика во функција на јакнење на конкурентноста
 Елементи на индустриската политика: индустриски кластери, иновации, локален и
регионален развој
 Стратегија на индустриската политика на Македонија до 2020 година-пристапи во
дефинирање, визија, подрачја на интервенција, мерки и спроведување
 Енергетските предизвици и циркуланата економија
работа
101

испит
наставата
1. Ha-Joon The Political The Macmilan 1996
Chang Economy of Press LTD
Industrial Policy
22.1. 2. Patrizio Industrial Policies Routledge 1998
Bianchi and Economic
Integration
3. Dani Rodrik Industrial Policy for Harvard 2004
the Twenty-First University
22. Century
1. Jacques European Industrial College of 2006
Pelkmans Policy Europe
2. Howard The Case for World Bank 2006
22.2. Pack and Industrial Policy: a
Kamal Saggi Critical Survey
3. Government Industrial Policy of Government 2009
of the the Republic of of the
Republic of Macedonia 2009- Republic of
Macedonia 2020 Macedonia
102

1. Наслов на наставниот Интегрирани маркетинг-комуникации
предмет
5. Степен(прв, втор, трет циклус) прв
четврти семестар кредити
8. Наставник Проф. д-р Анита Циунова-Шулеска
предметот
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет,
1. Студентот треба да ги разберe принципите и практиките на интегрираните
маркетинг-комуникации.
2. Студентот треба да биде оспособен успешно да ги комбинира инструментите на
маркетинг-комуникациите.
3. Студентот треба да знае да изработи креативен бриф и да креира порака за
целниот аудиториум.
4. Студентот треба да знае да ги примени контролните механизми за оценка на
маркетинг-комуникациските активности.
5. Студентот треба да знае да направи маркетинг-комуникациски план и да ја
дефинира маркетинг-комуникациската стратегија.
Целта на наставата по овој предмет е да се запознаат студентите со процесот на
маркетинг-комуникацирање и со одделните инструменти на маркетинг-комуникациите.
Студентите треба да се стекнат со знаење кое ќе им овозможи не само да ги
идентификуваат одделните инструменти на маркетинг-комуникациите, туку и успешно да
ги комбинираат истите преку изработка на маркетинг-комуникациски план имајќи го
предвид однесувањето на купувачите и маркетинг-комуникациските активности на
конкурентите За таа цел, со посебно внимание се разработуваат економската пропаганда,
личната продажба, продажната промоција, односите со јавноста, публицитетот,
директниот маркетинг и интернет-маркетингот.
1. Вовед во интегрирани маркетинг-комуникации
2. Перспективи во однесувањето на потрошувачите
3. Процес на комуникација
4. Извор, порака и канали на комуникација
5. Воспоставување цели и буџетирање на промотивната програма
6. Креативна стратегија: Планирање и развој
7. Креативна стратегија: Примена и проценка
8. Медиумско планирање и стратегија
9. Директен маркетинг
10. Унапредување на продажбата
11. Односи со јавноста, публицитет и корпоративно огласување
12. Лична продажба
13. Дигитални медиуми и интерактивни маркетинг-комуникации
14. Мерење на ефективноста на промотивната програма
103

19. Услов за потпис и полагање на завршен испит Реализирани активности
1. Belch, G.E., and Рекламирање и Генекс- 2007
22.1. Belch, М.А. промоција Кочани
2. Belch, G.E., and Advertising and McGraw- 2017
Belch, М.А. Promotion Hill
1 Percy, L. Strategic Integrated third 2018
22. Marketing edition,
Communications Routledge
22.2. 2. Clow, К.Е., and Integrated eight 2018
Baack, D. Advertising, edition,
Promotion & Prentice
Marketing Hall
Communications
3. Fill, C. Marketing Prentice 2009
Communications- Hall
Interactivity,
Communities and
Content
104

1. Наслов на наставниот Интерна ревизија
предмет
2. Код ACC 430
4. Организатор на студиската Универзитет „Св Кирил и Методиј“ во Скопје,
- институт, катедра, оддел) Катедра за сметководство и ревизија
циклус)
6. Академска година /семестар Четврта година/ 7. Број на ЕКТС- 7.5
8 (летен) семестар кредити
8. Наставник Проф. д-р. Зорица Божиновска Лазаревска
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет, студентите треба:
 Да се запознаат со клучните аспекти од функцијата интерна ревизија и нејзината
улога во современите компании;
 Да ја осознаат професионалната и законската регулатива иманентна за интерната
ревизија;
 Да ги развијат способностите за професионално расудување и примена на
професионален скептицизам;
 Да се запознаат со етичките норми кои треба да ги почитуваат интерните
ревизори, етичките дилеми со кои се соочуваат и околностите кои бараат
манифестирање на поголема морална храброст;
 Да стекнат сознанија за основните чекори од процесот на интерна ревизија
почнувајќи од планирање, испитување и оценка на интерната контрола преку
прибирање и оценка на ревизорските докази, до сумирање на сознанијата,
пишување на извештајот и комуницирање со врвниот менаџмент на деловниот
ентитет;
 Да стекнат сознанија за методолошкиот пристап на интерните ревизори при
спроведување на ревизија на успешност;
 Да се запознаат со пристапот на интерниот ревизор при откривање на симптоми
на измама и неговата одговорност во спречување и откривање на измамите.
 Да стекнат сознанија за подобрување на квалитетот на интерната ревизија преку
спроведување на агилна ревизија
 Да се запознаат со алатките и анализите за подобрување на квалитетот на
интерната ревизија - анализа на основните причини (Root Cause Analysis - RCA)
11. 1. Содржина на предметната програма:
2. Поим, улога и потреба од функцијата на интерната ревизија;
3. Интерната ревизија како сегмент од корпоративното управување;
4. Законско регулирање на интерната ревизија во Република Северна Македонија;
5. Рамката за меѓународна професионална практика IPPF – водич во интерната
ревизија
6. Меѓународни стандарди за интерна ревизорска практика на IIA;
7. Кодекс на етика на интерните ревизори на IIA и етичките дилеми на интерните
ревизори
8. Знаења и вештини кои треба да ги поседува интерниот ревизор на иднината;
105
9. Управување со ризикот
10. Деловни процеси и ризици;
11. КОСО 2013 – Новата концепциска рамка на интерната контрола;
12. Процес на интерна ревизија;
13. Развивање на годишен ревизорски план и план за ангажман;
14. Прибирање и оценка на ревизорски докази во интерната ревизија;
15. Известување во интерната ревизија;
16. Работна документација во интерната ревизија;
17. Интерна ревизија и измамите;
18. Други видови на ангажмани на интерните ревизори – ангажмани за уверување и
консултантски ангажмани
19. Методологии за подобрување на квалитетот на интерната ревизија – агилна
ревизија
20. Алатки и анализи за подобрување на квалитетот на интерната ревизија - анализа
на основните причини (Root Cause Analysis - RCA)
21. Ревизија на успешност;
22. Управување со департманот за интерна ревизија.
13. Вкупен расположив фонд 7,5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
на време
60+30+30+15+90 =225 час
испит
наставата
106
број
1. Irvin N. Gleim, CIA Test Prep: ThriftBooks- 2019
Grady M. Irwin Part I: Internal Chicago
Audit's Role in (AURORA, IL,
Governance, U.S.A.)
Risk, and
Control
2. Kurt F. Reding, Internal IIA Research 2009
Paul J. Sobel, Auditing: Foundation
Urton L. Assurance &
Anderson, Consulting
Michael J. Services
22.1. Head, Sridhar
Ramamoorti,
22. Mark
Salamasick, Cris
Rlddle
3. CIA Review Irvin N. Gleim 2017
Part I Internal
Audit Role in
Governance,
Risk & Control
4. CIA Review Irvin N. Gleim 2017
Part II
Conducting the
Internal Audit
Engagement
22.2. број
1. Pickett, K. H. The Internal Wiley, West 2010
Spencer Auditing Sussex
Handbook
107

1. Наслов на наставниот Информациони технологии
предмет
2. Код EBU 230
циклус)
6. Академска година Втора година/втор Број на ЕКТС- 7,5
бидат:
 запознаени со фундаменталните концепти на информатиката;
 запознаени со најзначајните информациони технологии кои денес се користат во
деловното работење;
 запознаени со основите на мрежните и комуникацики технологии и начинот на кој
тие додаваат вредност во деловното работење;
 запознаени со хардверските и софтверските системи кои се користат во деловното
работење;
 запознанени со новите трендови во развојот на информациско-комуникациските
технологии и нивното влијание на претпријатијата и општествата;
 способни за користење на микрокомпјутерите како средство за зголемување на
продуктивноста и ефикасноста во работењето (оперативен систем Windows и
софтверските пакети на Microsoft Office како и Интернет пребарувачот Internet
Explorer).
Предметот ги запознава студентите со најзначајните информациони технологии со кои тие
ќе се сретнуваат и кои ќе ги користат во извршувањето на редовните работни обврски.
Меѓу другите, ќе бидат обработени содржините како што се хардверски и софтверски
системи кои се користат во бизнисот, влијанието на информациските технологии на
начинот на работењето на претпријатијата, влијанието на информациските технологии на
општествата, компјутерски мрежи, Интернет, информациски системи, методологии за
воведување на информациско-комуникациски технологии во деловното работење,
сигурносни и безбедносни аспекти на користењето на информациските технологии,
електронска размена на податоци и работа со микрокомпјутери (Microsoft Office), кои што
денес суштински го менуваат начинот на кој организациите ги извршуваат деловните
активности. Вежбите ќе се изведуваат во компјутерска лабораторија.
на време
108
60+30+135 = 225 часови
19. Услов за потпис и за полагање завршен реализирани активности
испит
наставата
1. Efraim Turban Information 10th edition, 2015
Linda Volonino Technology for John
Gregory R. Management Wiley&Sons
Wood
22.
22.1. 2. Carol V. Brown; Managing Prentice Hall 2012
Daniel W. Information
DeHayes; Technology
Jeffrey A.
Hoffer; E.
Wainright
Martin; William
C. Perkins
109

1. Наслов на наставниот Јавни финансии
предмет
2. Код FIN 230
циклус)
6. Академска година Втора година/трет Број на ЕКТС- 7.5
8. Наставник Сузана Макрешанска Младеновска
предметот
Основна цел на предметната програма е да се запознаат студентите со основните
принципи на јавните финансии, оданочувањето и фискалната политика. По завршувањето
на наставата и положувањето на предметот, студентите треба да се способни да:
- ги идентификуваат пазарните неуспеси и функциите на државата;
- разликуваат чисти јавни добра од приватни добра и добра обезбедени од државата;
- ги анализираат основните принципи на јавните расходи, оданочувањето и нивните
ефекти врз домаќинствата и бизнис секторот;
- ги евалуираат концептите на еднаквост и ефикасност во оданочувањето;
- ги анализираат инструментите и целите на фискалната политика;
- ги разбираат фискалните односи помеѓу централната и локалните власти;
- дискутираат на теми поврзани со јавните финансии во нашата земја;
- пишуваат трудови и да прават презентации на теми поврзани со јавните финансии.
Пазарен неуспех и функции на државата
Јавни расходи и јавни приходи
Принципи на даноците
Еднаквост и ефикасност во оданочувањето
Буџетски дефицит и јавен долг
Фискална политика
Фискални односи помеѓу различни нивоа на власт
Јавни финансии во Р. Македонија (буџет и јавни расходи, даночен систем, јавен долг)
12. Методи на учење: предавања, интерактивна настава и дебати, изработка на проекти и
презентации, квизови и домашни задачи.
на време
90+30+15+90=225 часови
110

испит
21. Метод на следење на квалитетот на Анкета и интерна евалуација
наставата
број
1. Харви С. Розен Јавни Глобал 2008
22.1. финансии комуникации
2. Живко Јавни Економски 2004
Атанасовски финансии факултет -
Скопје
3.
број
1. Jonathan Public WORTH PUBL 2019
Gruber Finance and INC
22.2. Public Policy
2. Joseph E. Economics of WW Norton & 2015
Stiglitz Jay K. the Public Co; Fourth
Rosengard Sector International
Student edition
3.
111

1. Наслов на наставниот Kвантитативни методи во финансии
предмет
2. Код MST 420
6. Академска година/семестер четврта/зимски 7. Број на ЕКТС 7,5
8. Наставник Проф. д-р Драган Тевдовски
предметот
10. Целта на предметот е да ги оспособи студентите да користат статистички и квантитативни
методи и да решаваат проблеми во финансиите со помош на современи програмски
пакети. Се користат Microsoft Excel, еViews и MATLAB. Користењето на статистички и
квантитативни методи се повеќе добива на значење во финансиската и економската
анализа. Квантитативната анализа на податоците често се користи како водич во
предвидувањето и при донесување на инвестициски одлуки. Поради тоа од особена
важност е студентите да се стекнат со критично знаење за основните статистички и
квантитативни методи во финансиите. Стекнатите знаења во предметот ќе овозможат
предност на студентите кои сакаат да се вработат во финансискиот сектор и ќе
претставуваат одлична основа за изведувања на истражувања на постдипломски и
докторски студии.
11. Содржината на предметот е
1. Финансиска аритметика и вреднување на акции и обврзници
2. Статистички концепти и приноси на хартии од вредност
3. Концепти на веројатност и поважни распореди на веројатност
4. Статистичко заклучување
5. Корелациона и регресиона анализа
6. Оптимизација на портфолио на хартии од вредност
7. Повеќефакторски модели
13. Вкупен расположлив фонд на 7,5 ЕКТС х 30 часа = 225 часа
време
14. Распределба на расположливо 60+30+30+15+90=225 часа
време
16. Други форми на 16.1. Проектни задачи 30 часа
активности 16.2. Самостојни задачи 15 часа
112

19. Услов за потпис и полагање на Реализирани активности од точка 15.1. 15.2, 16.1, 16.2,
завршен испит 16.3
Ред.број Автор Наслов Издавач Година
1. DeFusco, R. A., Quantitative John Wiley 2007
McLeavey D.W., Pinto Investment & Sons,
J.E., and Runkle D. E. Analysis Inc
1. Brandimarte, P. Numerical Wiley- 2006
Methods in Interscience
Finance and
Economics: A
MATLAB
Based
Introduction
2. Strong, R. Portfolio Thomson 2006
Construction, South-
Management Western
and
Protection
3. Shepard, K. Financial 2013
Econometrics
MFE MATLAB
Notes:
Revision 2
4. Боди, З., Кеин А., и Инвестиции Табернакул, 2010
Маркус А. Скопје
(Книга
преведена
на
Македонски
јазик)
113

1. Наслов на наставниот Корпоративно финансиско известување
предмет
2. Код ACC 310
институт, катедра, оддел) Катедра Сметководство и ревизија
6. Академска година/семестар III (трета)/5 7. Број на ЕКТС 7,5
(зимски) семестар
8. Наставник Проф. д-р Атанаско Атанасовски
предметот
 Ги разбираат основните концепти, принципи и барања на меѓународните
стандарди за финансиско известување.
 Евидентираат најразлични трансакции, сочинуваат финансиски извештаи и
обелодуваат информации во белешките кон финансиските извештаи.
 Ги проценуваат ефектите од економските и сметководствени настани и
трансакции.
 Ги разбираат потребите на корисниците на финансиските извештаи во
корпорацијата и надвор од неа.
 Го подигнат и изградат своето етичко ниво.
1. Регулаторнa и концептуална рамка на финансиското известување.
2. Презентирање на финансиските извештаи за општа намена
3. Известување за нетековни материјални средства
4. Нематеријални средства
5. Обезвреднување на средствата
6. Залихи и договори за изградба
7. Известување за посебни сметководствени настани кои влијаат на
резултатот
8. Резервирања неизвесни обврски и неизвесни средства
9. Финансиски средства и обврски
10. Сметководство за наеми
11. Приходи и нивно признавање според МСФИ
12. Сметководство за даноци
13. Консолидирани финансиски извештаи
14. Заработка по акција
15. Извештај за паричен тек
16. Анализа на финансиски извештаи подготвени според МСФИ
114

оценување
20. Јазик на кој се изведува наставата Македонски или англиски
1. BPP Learning F7 Институт на 2013
Media Финансиско овластени
известување ревизори,
Скопје
2. Вовед во Хорнгрен, Влада на 8 изд.
финансиско Сандем, Елиот РМ, превод 2002
сметководство

1. Kieso, Weygandt, Intermediate John Wiley & 2018
Warfield accounting: Sons
IFRS edition, 3
ed.
2. Barry Elliot, Jamie Financial Pearson 2019
Elliot Accounting and Education ltd
Reporting, 19
ed.
115

1. Наслов на наставниот Креативност и маркетинг на содржина
предмет
6. Академска година/семестар Четврта година/осми 7. Број на ЕКТС- 7,5
предметот
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет,
1. Студентот треба да има познавање од процесот на создавање на содржина.
2. Студентот треба да има познавање од маркетинг-стратегија на содржина.
3. Студентот треба да има познавање од создавање на визуелна содржина за
различни индустрии и медиуми (онлајн и офлајн).
4. Студентот треба да има познавање од маркетингот преку инфлуенсери за
создавање и промовирање на содржина поврзана со брендовите.
5. Студентот треба да знае да примени графички алатки (Фотошоп и Илустратор) за
да создаде визуелна содржина.
Целта на наставата по овој предмет е да се запознаат студентите со процесот на
создавање содржина за различни медиуми преку користење на графичките алатки
Фотошоп и Илустратор, а поконкретно:
1. Пристап кон маркетингот на содржина
2. Процес на создавање на содржина
3. Планирање на маркетинг на содржина
4. Создавање содржина за различни медиуми (онлајн и офлајн)
5. Графички дизајн за маркетинг на содржина
6. Ревизија на процесот на создавање содржина
13. Вкупен расположлив фонд на време 7,5 ЕКТС х 30 часови-225 часови
15. Форми на наставните 15.1. Предавања-теоретска настава 60
активности часови
15.2. Вежби (лабораториски, аудиториски), 30 часови
16. Други форми на активности 16.1. Семинсраски/стручен 30 часови
116

оценување
наставата
1. Bly, R. W. The Content Entrepreneu 2020
Marketing Handbook r Media
22.1. 2. Pulizzi, J. Epic content McGraw-Hill 2014
marketing, how to tell
a different story,
break through the
clutter, and win more
customers by
marketing less
1 bdmpublications. Photoshop for 7th Edition, 2021
com Beginners Papercut
Limited
2. Rawlinson, N. Photoshop for Dennis 2013
22.2. Beginners Publishing
Ltd.
3. Sessions.edu Graphic Design Peachpit Pr 2005
Portfolio-Builder:
Adobe Photoshop
and Adobe Illustrator
Projects
117

1. Наслов на наставниот Кризен менаџмент
предмет
2. Код МGТ 480
4. Организатор на студиската Универзитет „Св. Кирил и Методиј“- Скопје,
5. Степен(прв, втор, трет циклус) прв циклус студии
6. Академска година/семестар четврта 8 Број на ЕКТС 7,5
8. Наставник проф. д-р Кирил Постолов
9. Предуслови за запишување на
предметот
По читањето на оваа тема, студентот ќе биде способен:
- да ја дефинираат кризата;
- да ги осознаат основните видови криза;
- да бидат во состојба да ги препознаваат причините за настанување криза;
- добивање соодветни знаења за реалноста со која се среќаваат
претпријатијата во своето секојдневно работење посебно со проблемите до кои
може да дојде
- да бидат во состојба да предлагаат мерки за справување со криза во реални
услови.
1. Концепт на деловна криза
2. Видови криза
3. Симптоми на криза
4. Алтманов модел
5. Фази во криза
6. Концепт на кризен менаџмент
7. Видови на кризен менаџмент
7.1. Активен кризен менаџмент
7.2. Реактивен кризен менаџмент
8. Активности на кризен менаџмент
8.1. Состав на тимот за кризен менаџмент
8.2. Комуникација за време на криза и кризен менаџмент
8.3. Стратегии на кризен менаџмент
8.4. Ситуационен кризен менаџмент
12. Методи на учење: Интерактивна настава, консултативна настава, подготовка и
презентација на научно-истражувачки/стручен труд, студии на случај, организирање на
предавања од реномирани професионалци во конкретната област.
13. Вкупен расположлив фонд на време 7,5 ЕКТС X 30 часа = 225 часа
14. Распределба на расположливо време 60+30+135 = 225 часа
15. Форми на наставните активности 15.1. Предавања-теоретска 60 часа
настава
15.2. Вежби (лабораториски, 30 часа
118

усна)
19. Услов за потпис и полагање на Присуство на настава и изработен и презентиран еден
завршен испит научен/стручен труд
20. Јазик на кој се изведува македонски
наставата
21. Метод на следење на квалитетот механизми на интерна евалуација и анкети
Ред. Автор Наслов Издавач Година
број
1. Кирил Постолов Теорија на организација Универзитет 2011
(селектирани делови) „Св. Кирил и
Методиј“-
Скопје
2. Edward S. Devlin Crisis management planning Auerbach 2007
and execution Publications
Taylor &
Francis Group
број
1. Martina Mihalinčić Upravljanje krizama i komun Veleučilište 2018
iciranje Velika Gorica,
Velika Gorica
2. Jonathan Crises and Crisis Journal of 2016.
Bundy, Michael D. Management: Integration, Management,
Pfarrer, Cole E. Interpretation, and Research vol. 43, 6: pp.
Short, W. Timothy Development 1661-1692.
Coombs
119

1. Наслов на наставниот Локални финансии
предмет
2. Код FIN 240
4. Организатор на студиската Катедра за финансии на Економски факултет – Скопје при
програма (единица, Универзитет „Св. Кирил и Методиј” во Скопје
циклус)
6. Академска година Втора година/четврт Број на ЕКТС- 7.5
8. Наставник Сузана Макрешанска Младеновска
Основна цел на предметната програма е да се запознаат студентите со основните
принципи на локалните финансии и фискалната децентрализација. По завршувањето на
наставата и положувањето на овој предмет, студентите треба да се способни да:
- ја идентификуваат улогата на локалните власти во економијата;
- ги разликуваат локалните од националните јавни добра и услуги;
- гп разберат концептот на оптимална локална понуда и цената на локалните добра и
услуги;
- ги објаснат целите на фискалната децентрализација и нејзините придобивки;
- ги евалуираат алтернативните начини на финансирање на локалните власти;
- ги анализираат ефектите од дотациите и фискалната еквилизација;
- дискутираат на теми поврзани со фискалната децентрализација во Р. Македонија;
- ги анализираат буџетите на единиците на локалната самоуправа во Р. Македонија.
Државата и пазарните неуспеси: екстерналии, јавни добра, природни монополи
Побарувачка и понудата на локални јавни добра и услуги
Определување на цената на локалните јавни добра: кориснички надоместоци
Локални аспекти на даноците на имот и даночна капитализација
Фискална децентрализацијата: мерење и ефекти
Распределба на функциите на државата и улогата на локалните власти
Распределба на приходни извори помеѓу централната и локалните власти
Фискална еквилизација и дотации
Задолжување на локалните власти
Локалната самоуправа и децентрализацијата во Р. Македонија
12. Методи на учење: предавања, интерактивна настава и дебати, изработка на проекти и
презентации, квизови и домашни задачи.
90+30+15+90=225 часови
120
19. Услов за потпис и за полагање завршен испит Реализирани активности од точка 15 и 16
21. Метод на следење на квалитетот на наставата Анкета и интерна евалуација
1. Fisher, Ronald C. State and Local Taylor & 2015
22.1. Public Finance Francis Ltd
2. Сузана М. Фискална Скрипта 2009
22. Младеновска децентрализација
3.
22.2. 1. Harry Kitchen, Local Public Finance Palgrave 2020
Melville and Economics- Macmillan
McMillan, An International
Anwar Shah Perspective
121

1. Наслов на наставниот Макроекономија
предмет
2. Код ECN 210
3. Студиска програма Економија и Финансиски менаџмент
(единица, односно
циклус)
6. Академска Втора година/Зимски 7. Број на ЕКТС 7,5
година/семестар семестар
8. Наставник Проф. д-р Трајко Славески
9. Предуслови за /
предметот
 го разберат функционирањето на економијата како целина. Во овие рамки од особен
интерес се прашањата за економскиот растеж (како и дали една сиромашна земја може
да стане развиена), деловните циклуси (зошто пазарните економии се подложни на
флуктуации), вработеноста и невработеноста, движењето на цените и други важни
варијабли, како што се каматните стапки, цените на акциите и девизните курсеви. Сите
овие фактори ги детерминираат нивоата на производството, доходот, вработеноста и
цените.
 Иако како поединци немаме контрола врз макроекономијата, со изучување на
макроекономијата како дисциплина можеме да разбереме на кој начин таа влијае врз
нашите можности и нашиот избор. Ова значи дека познавањето на макроекономијата
може да биде многу корисно не само во процесот на донесување на одлуки при
водењето на макроекономската политика, туку и во водењето на сопствениот бизнос
или раководењето со некоја поголема компанија или финансиска институција.
 Да ги разберат дискусиите и јавните дебати кои се водат во медиумите. Како
ангажирани граѓани, користејќи ги придобивнките на демократскиот процес студентите,
кога ќе почувствуваат за потребно можат да изнајдат начин за сопствено вклучување во
овие дебати
 Со користење на правото на глас, како едно од најважните човекови права, ја избираме
сопствената влада со што индиректно учествуваме во спроведување на
макроекономската политика. Писменоста во областа на макроекономијата овозможува
разликување на кандидатите кои што би можеле да бидат добри макроекономски
менаџери од оние кои што ветуваат многу повеќе од она што можат да остварат.
Макроекономијата се занимава со изучување на агрегатните економски варијабли,
односно функционирањето на економијата како целина. Таа оперира со следниве
концепти: агрегатно производство (аутпут) на стоки и услуги, стапки на инфлација и
невработеност, платен биланс и девизни курсеви. Макроекономијата подеднакво го
изучува долгорочниот економски растеж и краткорочните економски флуктуации кои го
чинат деловниот циклус. Макроекономијата се фокусира врз економското однесување и
122
политики кои влијаат врз потрошувачката и инвестициите, вредноста на националната

валута и трговскиот биланс, детерминантите на промените во платите и цените,
монетарната и фискалната политика, понудата на пари, државниот буџет, каматните
стапки и националниот долг. Накратко, макроекономијата ги изучува најсуштествените
економски прашања и проблеми од секојдневниот живот.
предавања,студии на случај, изработка и презентација на стручен труд
13. Вкупен расположлив фонд 7.5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
на време
расположливо време
15. Форми на 15.1. Предавања-теоретска настава 90 часови
наставните
15.2. Вежби (лабораториски, аудиториумски), 0 часови
17. Начин на оценување 80+10+ 10 = 100 бода
17.2. Индивидуална работа/проект (презентација: писмена и усна) 10 бодови
18. Kритериуми до 50 бода 5 (пет) (F)
за од 51 до 60 бода 6 (шест) (Е)
оценување од 61 до 70 бода 7 (седум) (D)
(бодови/ од 71 до 80 бода 8 (осум) (С)
оценка) од 81 до 90 бода 9 (девет) (B)
за полагање
20. Јазик на кој се Македонски
изведува
наставата
21. Метод на следење Интерна евалуација и анкета
на квалитетот на
наставата
Ред. брoj Автор Наслов Издавач Година
1. Бурда, М. и Макроекономија: (Превод од 2009
Ч. Виплош Европски текст англиски на
четвртото
издание,
Академски
печат, Скопје
123

1. Абел, А., Б. Макроекономија Макроеконом 2009
Бернанки, и Д. ија (превод од
Крушор англиски на
шестото
издание,
Табернакул,
Скопје
2. Burda, M. and C. Macroeconomics: Oxford 2017
Wyplosz A European Text University
7/е Press
3. Mankiw, N.G. Macroeconomics, Worth 2018
10/е Publishers
4. Blanchard, O. Macroeconomics Pearson 2018

8/е
5. Slaveski, T. “Macedonia: the LSEE - Research 2010
impact of the on South
global economic Eastern
crisis” in South Europe,
Eastern Europe European
after the Economic Institute,
Crisis: a New Dawn London School
or back to Business of Economics
as Usual?
6. J.C. Brada and T. Transition in a November-
Slaveski Bubble Economy, December
in Emerging 2012
Markets Finance &
Trade, Volume 48,
Supplement 4
124

1. Наслов на наставниот Маркетинг на услуги
предмет
6. Академска година/семестар Треата година/ 7. Број на ЕКТС- 7,5
шести семестар кредити
8. Наставник Проф. д-р Снежана Ристевска-Јовановска
предметот
 Да ги идентификуваат карактеристиките на услугите, преку идентификување на
елементите според кои тие се разликуваат од производите, а кои се објаснети во
рамки на материјата
 Детално да ги разберат инструментите на маркетингот на услуги преку поврзување
на изложената материја, анализа на практични примери и изработка на проекти
 Да ги споредат и вреднуваат различните маркетинг стратегии од аспект на нивната
специфичност кај услугите
Намерата на наставата по предметот е да се запознаат студентите со маркетинг
концепцијата во работењето на услужните претпријатија и како таа функционира во
практиката. Поаѓајќи од неопходноста од примена на маркетингот во услужните
претпријатија, мора да се имаат предвид разликите помеѓу услугите и производите, а
оттаму и специфичностите на маркетингот на услугите. Во денешните услови, кога
услужните дејности бележат постојан пораст, не може да се занемари маркетинг
пристапот во работењето на услужните претпријатија и задоволувањето на барањата на
потрошувачите преку добра маркетинг програма. Исто како и кај производните
претпријатија, така и кај услужните претпријатија, доброто управување со маркетингот на
услугите е основа за успешно пазарно работење.
1. Услуги и услужен сектор
2. Потрошувачите како корисници на услуги
3. Комуникациски микс на услугите
4. Дистрибуција на услугите
5. Ценовна политика на услугите
6. Физички параметри (докази)
7. Кадрите во услужната индустрија
8. Продуктивност и квалитет на услугите
125

наставата
број
22.1. 1. Снежана Маркетинг на Економски 2012
Ристевска- услуги факултет,
Јовановска Скопје
2. Kotler, P., Принципи на Prentice Hall 2001
Armstrong, G., маркетинг
Saunder, J., Wong,
22. V.
број
1 Снежана Ристевска Маркетинг на 2008
– Јовановска, услужни дејности
22.2. Бошко Јаќовски,
Панче Јовановски
2. Cristopher Lovelock, Services Marketing, Prentice Hall 2004
Jochen Wirtz People, Technology,
Strategy
126

1. Наслов на наставниот Маркетинг преку социјални медиуми
предмет
8. Наставник Проф. д-р Димитар Јовевски
предметот
По завршувањето на овој предмет студентите ќе можат и ќе имаат познавање како да ги
користат различните социјални медиуми и нивната импликација во маркетингот, бизнис
работењето и компаниите во целост. Студентите ќе се стекнат со :
 Знаење за целиот еко систем на социјалните медиуми и нивното влијание врз
маркетинг стратегијата на една компанија
 Знаење да ги артикулираат процесите на маркетингот преку социјални медиуми,
и да препознаваат кога и каде треба истите да се користат во бизнисот
 Знаење како да се имплементираат бизнис целите преку маркетингот на
социјалните медиуми од јакнење на брендот, аквизиции на потрошувачи,
градење на релации, подобрување на услугите
 Разбирање и предвидување на маркетинг резултатите преку креирање на
содржина со цел, наспроти генеричкото создавање на рекламни кампањи, како и
потенцирање на комуникацијата преку релевантен содржина користена во
соодветен контекст.
 Знаење како да се креира соодветна содржина преку различните социјалните
медиуми и анализа на најдобрите светски практики
 Знаење како да се анализираат податоците и да се креираат соодветни извештаи
 поим и основи на маркетингот преку социјални медиуми,
 развојот на социјалните медиуми и онлајн заедницата,
 стратегии за маркетинг преку социјалните медиуми,
 технологии за примена на маркетингот преку социјални медиуми,
 како брендовите ги користат ефективно социјалните медиуми,
 анализа на различните клучни социјални медиуми на онлајн просторот.
 ROI и маркетингот преку социјални медиуми
 ценовни модели кои се применуваат во маркетингот преку социјалните медиуми
 креирање на соодветна содржина за соодветен контекст
 рекламирање преку социјалните медиуми
 анализа и извештаи
127

наставата
1. Social media marketing Create Space
workbook: How to use Independent
Jason McDonald 2018
social media for businesspublishing
Platform
22.1. 2. Social media: Create Space
David Kally Strategies to Independent 2017
mastering your brand publishing Platform
22. 3. Social media: Marketing Create Space
John Williams strategies for rapid Independent 2015
growth publishing Platform
4. Brain Solis Engage Wiley (1 ed) 2011
22.2. Реден број Автор Наслов Издавач Година
1 Facebook
advertising manual
128

1. Наслов на наставниот Маркетинг-истражување
предмет
предметот
 Стекнување знаења за улогата на маркетинг истражувањето во процесот на
донесување маркетинг-одлуки
 Стекнување знаења за институциите на маркетинг истражување и начинот на нивно
организирање
 Стекнување знаења за одделните фази од процесот на маркетинг истражување
 Стекнување на знаења и вештини за самостојно спроведување на маркетинг
истражувачки проект
 Стекнување знаење за одделните квалитативни и квантитативни методи за
маркетинг истражување
Целта на наставата по овој предмет е студентите да се стекнат со знаења и вештини во
врска со процесот на маркетинг истражување и одделните фази од тој процес. Во таа
насока се разработува дефинирањето на проблемот; одделните типови истражувачки
проекти; видовите податоци и нивните извори; методите за собирање податоци;
формите за собирање податоци; одделните типови примероци; начините за обработка
и анализа на собраните податоци и на крај се обработуваат правилата за подготвување
извештај од спроведеното истражување. Согласно маркетинг концептот, се
обработуваат и одделните методи за применето истражување на инструментите на
маркетинг – миксот.
Дел I Вовед во маркетинг истражувањето
1.Детерминирање на маркетинг истражувањето
2. Носители на маркетинг истражувањето
Дел II Процес на маркетинг истражување
3. Истражувачки процес
4. Дефинирање на проблемот
5. Истражувачки проект
6. Определување на карактерот на податоците и нивните извори
7. Методи за собирање податоци
8. Форми за собирање податоци
9. Метод на примерок
10. Обработка и анализа на податоците
11. Извештај од спроведеното истражување
Дел III Применето истражување
12. Избрани теми
129

(презентација:писмена и
наставата
1. Нада Секуловска, Маркетинг Економски 2008
22.1. Марика Башеска – истражување – факултет,
Ѓорѓиеска информативен инпут Скопје
за маркетинг
менаџментот
2. Акер, Д.А., Кумар, Маркетинг Превод од 2009
В., Деј, Џ.С. истражување Влада,
22. Скопје:
Табернакул
1 Malhotra, N.K., Marketing Research: Pearson 2017
Nunan, D., Birks, D.F. An Applied Approach
2. Malhotra, N.K. Marketing Research: Prentice 2007
22.2. An Applied Hall
Orientation
130

1. Наслов на наставниот Маркетинг-менаџмент
предмет
6. Академска година/семестар Tрета година/ 7. Број на ЕКТС 7,5
петти семестар
предметот
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет,:
1. Студентот треба да биде оспособен да направи анализа на деловното портфолио
на претпријатието.
2. Студентот треба да биде оспособен да направи SWOT анализа врз основа на
анализа на екстерната и интерната околина на претпријатието.
3. Студентот треба да ја дефинира маркетинг-стратегијата и маркетинг-тактиката
преку познавање на основните инструменти на маркетингот и концептите на
сегментирање, таргетирање и позиционирање.
4. Студентот треба да биде оспособен да донесува најдобри одлуки во врска со
маркетинг-активностите преку испитување на финансиските и другите ефекти од
тие одлуки.
5. Студентот треба да ги разбира основните видови маркетинг-контрола и истите да
ги примени во оценката на остварувањето на планираните резултати.
Намерата на наставата по предметот е студентите да добијат знаења од областа на
управувањето со маркетинг-активностите, односно за маркетинг-околината и нејзината
динамичност, маркетинг-планирањето, маркетинг-одлуките кои менаџерите ги
донесуваат во врска со стратегиите, маркетинг-тактиките и маркетинг-контролата.
Тргнувајќи од потрошувачот и неговите потреби и желби потребно е да се донесат
правилни стратегиски и тактички маркетинг-одлуки како на ниво на претпријатие, така и
на пониско организационо ниво за претпријатието во целост да одговори на барањата на
потрошувачите.
1. Разбирање на маркетинг-менаџментот
2. Стратегиско и маркетинг-планирање
3. Поврзување со потрошувачите
4. Градење силни брендови
4. Креирање пазарни понуди: дефинирање стратегии на производ и цени
5. Испорачување вредност
6. Комуникации во врска со вредноста
7. Организација и контрола на маркетинг-активностите
13. Вкупен расположлив фонд на време 7,5 ЕКТС х 30 часови-225 часови
131

оценување
наставата
број
1. Kotler, P., and Keller, K.L. Основа за Дата Понс 2008
маркетинг Скопје
менаџмент
2. Kotler, P. and Keller, K.L. A Framework Pearson 2016
22.1. for Marketing
22. Management
3. Циунова-Шулеска, А., и Маркетинг Економски 2008
Јаќоски, Б. менаџмент факултет-
Скопје
4. Wilson, R.M.S. and Gilligan, C. Strategic Elsevier- 2005
Marketing Butterwort
Management: Heinemann
Planning,
Implementation
and Control
132
број
1. Pete, P.J., Donnelly, J.H. Marketing McGraw-Hill 2007
Management:
Knowledge and
22.2. Skills
2. Doyle, P., Stern, P. Marketing Prentice Hall 2006
Management
and Strategy
3. Sutton, D. and Klein, T. Enterprise John Wiley 2003
Marketing and Sons Inc.
Management:
The new
Science of
Marketing
133

1. Наслов на наставниот Математика за економисти
предмет
2. Код MST 110
6. Академска година/семестер прва/зимски 7. Број на ЕКТС 7,5
8. Наставник Проф. д-р Игор Ивановски
Проф. д-р Виолета Цветкоска
предметот
По завршувањето на наставата, студентите треба да бидат способни да:
1. да го разберат значењето, суштината и потребата од примена на конкретните
математички методи и модели при решавањето на бројни проблеми од
економската теорија и практика.
2. да стекнат знаења за математичките методи и модели и бидaт способни за
ефективно совладување на истите и апликација во решавање на практичните
елементи изложени во презентираната материја,
3. да развијат основна квантитативно аналитичка способност и квантитативното
евалуирање на појавите и процесите од економската теорија и пракса.
4. да се стекнaт со изградена и диференцирана квантитативна методологија од
аспект на поставувањето и решавањето на различни проблеми од останатите
економски дисциплини.
I. НИЗИ И РЕДОВИ
1. Поим за низи
2. Гранична вредност на низите
3. Сметковни операции со граничните вредности на низите
4. Редови
5. Некои карактеристични низи и редови
6. Критериуми за испитување конвергенција на редовите
II. КОМБИНАТОРИКА
1. Елементи и слогови
2. Пермутации
2.1. Пермутации без повторување на елементите
2.2. Пермутации со повторување на елементите
2.3. Модели за апроксимативно пресметување на бројот на пермутациите
3. Комбинации
3.1. Комбинации без повторување на елементите
3.2. Комбинации со повторување на елементите
3.3. Релации помеѓу бројот на комбинациите
3.4. Биномен и триномен образец
4. Варијации
4.1. Варијации без повторување на елементите
4.2. Варијации со повторување на елементите
4.3. Релации помеѓу бројот на варијациите и комбинациите
134
III. ОСНОВИ НА ВЕРОЈАТНОСТА

1. Случајни настани и алгебра на настаните
2. Дефинирање на веројатноста
3. Веројатност а’приори
3.1. Збирна веројатност
3.2. Сложена веројатност
3.3. Условна веројатност и Баѕес-ова теорема
3.4. Биномна веројатност
3.4.1. Веројатен број на остварувања на очекуваниот настан и максимална веројатност
3.4.2. Модели за приближно пресметување на биномната веројатност
3.5. Математичка надеж (очекувана вредност)
4. Веројатност а’постериори
4.1. Веројатност за доживување на едно лице
4.2. Веројатност за доживување на повеќе лица
5. Случајни (алеаторни) променливи
IV. ЕЛЕМЕНТИ НА ЛИНЕАРНА АЛГЕБРА
1. Поим и особини на матриците
2. Операции со матрици
3. Детерминанти
3.1.Особини и методи за пресметување на вредноста на детерминантите
3.2.Решавање на линеарни и хомогени равенки
4. Инверзна матрица и ранг на матрица
5. Зависност и независност на векторите
V. ИЗВОДИ И ИНТЕГРАЛИ
1. Гранична вредност на функцијата
2. Поим и дефинирање на изводот на функцијата со една и две променливи
3. Екстремни вредности на функцијата со една и две променливи
4. Тејлоров и маклоренов ред
5. Емпириско дефинирани функции
6. Неопределен интеграл (метод на замена и парцијална интеграција)
7. Определен интеграл
VI. ОПЕРАЦИИ ОД ЕКОНОМСКАТА ПРАКТИКА
1. Делбена, процентна, каматна и терминска сметка
2. Верижна сметка
VII. ОСНОВИ НА ФИНАНСИСКАТА МАТЕМАТИКА
1. Сложена камата, каматна стапка и вкаматување
2. Акумулирана и сегашна вредност
3. Периодични вложувања и примања
4. Амортизација на заеми со декурзивно пресметување на каматата
4.1.Амортизација на заеми со еднакви и заокружени ануитети
4.2.Конверзија и консолидација на заеми
5. Амортизација на заеми со антиципативно пресметување на каматата
5.1.Амортизација на зааеми со еднакви и заокружени ануитети
5.2.Конверзија и консолидација на заеми
активности 15.2. Вежби (лабораториски, 30 часа
135

работа
17. Начин на оценување 90 + 10 = 100 бодови
1. Јанев, Драге Математика Економски 2015
за факултет-
економисти Скопје
2. Јанев Драге, Применета Економски 2016
Ивановски Игор математика Факултет-
за Скопје
економисти
3.
1. Чианг, Алфа Ц., Основни ТАБЕРНАКУЛ 2010
Венрајт Кевин методи во
економска
математика
2. Ивановиќ Математика Научна 1988
Бранислав за књига,
економисти Белград
136

1. Наслов на наставниот Меѓународен маркетинг
предмет
8. Наставник Проф. д-р Ежени Брзовска
предметот
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет
1. Студентот да го разбере концептот на меѓународниот маркетинг
2. Студентот да го согледа комплексното меѓународено окружување
3. Студентот да биде способен да изврши селекција и избор на надворешни пазари
4. Студентот да го разбере меѓународното пазарно таргетирање и да избере
соодветна форма за настап на странски пазар
5. Студентот треба да биде оспособен успешно да ги анализира и примени глобалните
маркетинг стратегии
Целта на наставата по овој предмет е да се запознаат студентите со структурата,
природата и различните карактеристики на маркетингот во меѓународното окружување.
Во рамки на предметот се објаснува комплексниот карактер на меѓународниот маркетинг
и потребата да се анализираат различните економски, социјални, политички, културни и
правни дименизии од концептуална и апликативна перспектива. Меѓунарониот маркетинг
го објаснува влијанието на факторите на меѓународното окружување и потребата од
нивно интегрирање во маркетинг програми и стратегии. Предмет на истражување се
промените во меѓународното окружување и адаптацијата на производот, цената,
дистрибуцијата и промоцијата во различни земји.
1. Меѓународен маркетинг концепт
2. Меѓународно маркетинг окружување
3. Селекција и избор на надворешни пазари
4. Меѓународно пазарно таргетирање
5. Развој и имплементирање на стратегии за настап на странски пазар
6. Анализа на елементите на маркетинг мискот во меѓународно окружување
7. Согледување на глобалните пазарни предизвици
137

наставата
број
22.1. 1. Cateora, P.R., Gilly, International McGraw-Hill 2019
M.C. and Graham, J. Marketing Higher
Education
2. Keegan W. J. and Global Marketing Pearson 2017
Green, M.C Education
Inc.
број
1 Kotabe, M., and Global marketing Wiley 2020
Helsen, K. management
22.2. 2. Ilan, A. Global marketing Routledge 2020
3. Jan-Benedict, S. Global Brand Palgrave 2017
Strategy: World-wise Macmillan
Marketing in the Age
of Branding
4. Петковска Меѓународен Универзитет 2014
Мирчевска, T. маркетинг Св. Кирил и
Методиј
138

1. Наслов на наставниот Меѓународен менаџмент
предмет
2. Код MGT470
програма (единица, односно Катедра Менаџмент
5. Степен Прв циклус
6. Академска година/семестар Четврта година/прв Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р- Љубомир Дракулевски
1. Ги дефинира клучните поими поврзани со поимот меѓународниот менаџмент ;
2. Да може да го анализира глобалното окружување во кое работат компаниите;
3. Ја разибира комплексноста на управувањето на компаниите во рамките
меѓународниот бизнис;
4. Ги дискутира различните стратегии за настап во меѓународниот бизнис;
5. Да ги анализира аспектите поврзани со маркетингот, производството, човечките
ресурси и финансиите во меѓународниот бизнис;
6. Ги разбира и аплицира различните инструменти поврзани со процесите на
контрола во рамките на меѓународниот бизнис.
1. Природата, значењето и улогата на меѓународната економска соработка
2. Транснационалните компании и глобализацијата
3. Стратегиски аспекти на настапот на компаниите во меѓународниот бизнис
4. Меѓународни аспекти на деловните функции во ТНК
13. Вкупен расположлив фонд 7,5 ЕКТС х 30 часови = 225 часови
на време
90 + 30 + 15 + 90 = 225 часови
15. Форми на наставните 15.1. Предавања 60
активности 15.2. Вежби (лабораториски, аудиториумски), 30
16. Други форми на 16.1. Семинарски/стручен труд/ проект 30
активности /истражување
17.2. Семинарска работа/проект 30
139
18. Критериуми за оценување (бодови/оценка) До 50 бода Критериуми за

оценување
до 50 бода 5 (пет) (F)
19. Услов за потпис и полагање на завршен Реализирани активности од точка 15 и 16
испит
наставата
1. Љубомир Меѓународен Економски 2016
Дракулевски и менаџмент факултет -
22. Бобек Шуклев Скопје, Скопје
2. Хил, Ч.В.Х Меѓународен Магор 2010
бизнис
1. Даниелс Џ.Д. Меѓународен Магор 2011
бизнис
140

1. Наслов на наставниот Меѓународен транспорт и логистика
предмет
2. Код INT410
4. Организатор на Економски факултет – Скопје
оддел)
циклус)
6. Академска година Четврта година/зимски Број на ЕКТС- 7.5
8. Наставник Проф. д-р Катерина Тошевска-Трпчевска
предметот
Цел на предметната програма Меѓународен транспорт и логистика е да им
овозможи на студентите да се стекнат со продлабочени знаења за оперативниот
апсект на функционирање на меѓународните синџири на снабдување. Студентите се
запознаваат со сложеноста и начинот на функционирање на меѓународните синџири
на снабдување со фокус на спроведувањето на транспортот, логистиката и
осигурувањето на стоките во меѓународната трговска размена. Со усвојувањето на
- Да го разберат функционирањето на меѓународните синџири на
снабдување;
- Целосно да ги разбираат ИНКОТЕРМС правилата;
- Да ги познаваат и разликуваат специфичностите на одделните видови
меѓународен транспорт на стоките;
- Да го разберат значењето и важноста на поморскиот транспорт, поморската
индустрија и функционирањето на пристаништата;
- Да го разберат значењето на патниот транспорт и состојбата на земјите без
излез на море;
- Да ја разберат важноста и улогата на железничкиот транспорт;
- Да го разберат значењето на воздушниот транспорт;
- Да го разберат значењето и начинот на функционирање на современите
транспортни системи;
- Да го разбираат функционирањето на меѓународната шпедиција;
- Да го разберат значењето на трговската логистика и улогата на логистичкиот
оператор;
- Да го разберат значењето и важноста на осигурувањето на стоката при
меѓународен транспорт;
- Да ги познаваат инструментите на платен промет со странство;
- Да го разберат значењето на документите во меѓународната трговска
размена;
- Да го разберат значењето и влијанието на разни административни и
царински процедури врз меѓународната трговија.
141
Презема Содржина на предметната програма:

ње Предметот Меѓународен транспорт и логистика ги разработува оперативните аспекти на
мерки за функционирање на меѓународните синџири на снабдување. Материјата почнува со анализа на
олеснува значењето и примената на Инкотермс правилата во меѓународната трговија. Предмет на
ње на разработка се различните видови меѓународен транспорт на стоки: поморски, патен, железнички
трговијат и воздушен, со изучување на нивните специфики и конвенции за унифицирано меѓународно
а. регулирање: правата и обврските на превозниците, одговорноста на превозниците, правата и
обврските на испраќачите и примачите, развојот и значењето на пристаништата, состојбата на
земјите без излез на море, развојот на регионални синџири на снабдување и сл. Особен акцент во
наставната програма се дава на разработка на шпедитерската дејност и нејзиното прераснување
во трговска логистика, како и на развојот и улогата на логистичкиот оператор во меѓународната
трговија. Предмет на разработка на наставната програма е и осигурувањето на стоките во
меѓународниот транспорт со ставање посебен акецнт на ризиците на кои се изложени стоките во
меѓународната трговија и штетите што се случуваат при транспортот. Во рамките на наставната
програма ќе се проучуваат и инструментите на платен промет што се составен дел на
меѓународната трговија со стоки и документите во меѓународната трговија и потребата од нивна
хармонизација. На крајот на предметот посебен акцент се дава на разработка на разни
административни и царински процедури и нивното влијание врз меѓународната трговија.
Примена на методот на презентирање на основите содржински елементи преку
системот Power Point;
Посета на компании што работат во областа на меѓународниот транспорт и
логистика;
90+45+90 =225 часови
17.2. Индивидуална работа/проект 20%
142
19. Услов за потпис и за полагање завршен Присуство на настава

испит
наставата
Ред. Бр. Автор Наслов Издавач Година
1. Темјановски Меѓународен Универзитет 2015
Ристе и транспорт и „Гоце Делчев“ -
Атанасоски шпедиција Штип, Економски
Драшко факултет, Штип
2. Костов Меѓународно РИ – Графика, 2011
22.1. Никола трговско право – Скопје
меѓународна
шпедиција –
договор за
шпедиција
3. Николовски Осигурување во Факултет за 2005
Александар бизнисот општествени
науки, Скопје
4. Тошевска- Олеснување на Селектор 2015
Трпчевска трговијата -
Катерина современ
22. мултилатерален
трговски систем
Ред. Бр. Автор Наслов Издавач Година
1. Змајшек Практичен Карло 2010
Карло прирачник за Змајшек,
правилата Скопје
ИНКОТЕРМС 2010
2. Carr Indira International Trade Cavendish 2007
Law, 3rd edition publishing,
22.2. Oxon
3. Царинска Прирачник за ТИР: Царинска 2011
Управа на Царинска Управа на
Република конвенција за Република
Македонија, меѓународен Македонија,
СИЗ транспорт на стоки СИЗ
Македонија со ТИР-карнети Македонија
сообраќај сообраќај
АМЕРИТ АМЕРИТ,
Скопје
4. Ангеловски Бизнис-соработка со Стопанска 2010
Лазо, ЕУ: меѓународни комора на
уредник трговски документи Македонија,
во Македонија Скопје
143

1. Наслов на наставниот Меѓународна економија
предмет
2. Код INT 210
циклус)
6. Академска година Втора година/втор 4 Број на ЕКТС- 7.5
8. Наставник Проф. д-р Кикеркова Ирена
предметот
По завршувањето на наставата студентите треба:
 да ги разберат предностите од слободната меѓународна трговска размена и да ги
знаат разликите меѓу класичните и современите трговски концепции што се
залагаат за неа;
 да ги знаат основните интервенционистички инструменти и да ги разбираат
ефектите што со нив се остваруваат од аспект на националната економија, но и од
аспект на меѓународната економија;
 да ја разберат разликата меѓу Бретонвудскиот и современиот монетарен систем,
како и улогата на меѓународните финансиски институции во светот;
 да ги разберат основните каратеристики на меѓународните финансиски текови и на
основните сегменти на пазарот на капитал;
 да бидат способни да ги анализираат основните ставки на билансот на плаќањата
сочинет според правилата на ММФ, да ги утврдуваат изворите на фактичката
нерамнотежа во него и да ги познаваат предностите и слабостите од примената на
одредени теоретски концепции за негово враќање во рамнотежа.
Меѓународна економија им припаѓа на фундаменталните економски дисциплини. Од неа
потекнуваат повеќе економски науки кои третираат потесни научни области од полето на
економијата. Овој предмет има за задача да им овозможи на студентите да го состават
мозаикот на сликата на современиот свет и карактеристиките на економските односи што
владеат во него. За таа цел материјата што ја покрива овој предмет е поделена во неколку
основни поглавја и тоа: основни теории на меѓународната трговија, кои треба да помогнат
во разбирањето на начинот на кој секоја национална економија го наоѓа своето место во
меѓународната поделба на трудот; видови трговски политики и нивните инструменти,
аргументи за и против нивното воведување и значењето и улогата на меѓународната
трговска регулатива; карактеристики на современите економски текови во меѓународната
економија; карактеристики на современиот меѓународен монетарен систем; пазарот на
капитал; билансот на плаќањата и предизвиците наметнати од процесот на глобализација.
Интерактивни предавања, презентации од студнетите, гостин-предавач, можности за
учење на далечина во случај на потреба.
144

на време
90+45+90 =225 часови
17.2. Индивидуална работа/проект 5 бода
1. Кикеркова, И. Меѓународна УКИМ, Економски 2003
економија факултет -Скопје
2. Krugman, P. International Pearson Addison 2018
22.1. Obstfield, M. Economics, Theory Wesley, Boston,
Melitz, M. : and Policy, 11th ed.
3. Bjelic Predrag, Medjunarodna Centar za izdavacku 2018
22. trgovina djelatnost
Ekonomskog
fakulteta, Beograd
1. Кругман, П. & Меѓународна Дата Понс, 2009
22.2. Обстфилд, М: економија Скопје
2. Husted, S. & International Pearson Education 2013
Melvin, M. Economics, 9th ed. Ltd, Harlow
3. Carbauch, R: International Cangage Learning 2017
Economics, 16th ed.
145

1. Наслов на наставниот Meѓународни организации и интеграции
предмет
2. Код INT220
циклус)
6. Академска година /семестар Втора година/летен Број на ЕКТС- кредити 7.5
семестар
Цел на предметната програма Меѓународни организации и интеграции е да им овозможи на
студентите да се стекнат со продлабочени знаења од областа на меѓународните економски односи и со
специфични вештини за примена на тие знаења во практиката, покажувајки компетенции за
идентификација, анализа и решавање проблеми. Со усвојувањето на сознанијата на оваа предметна
програма, студентите ќе можат;
· Појмовно да ги разграничат интеграцијата и меѓузависноста и критички да ја оценат улогата на
меѓународните организации и интеграции;
· Да ги оценат бенефициите и трошоците од членството (посебно за малите земји), а во таа смисла
посебно и потребата од менување на надлежностите на одделни меѓународни организации и
интеграции;
· Да го разберат основниот кодекс на однесување на меѓународните организации и интеграции, а тоа
е почитувањето на институционалната рамка на секоја организација;
· Користејки ги комуникациските вештини, да ги идентификуваат обврските што произлегуваат од
членството во одделна меѓународна организација и интеграција и да избираат најоптимално решение;
· Да ја оценат историската важност во донесувањето одлука за членување во одредена меѓународна
организација и интеграција и да преземаат иницијативи за стекнување понатамошни знаења и учења,
со висок степен на независност.
Меѓународните организации и интеграции, претставуваат „модел“ на меѓународна соработка што
има за цел да направи глобални промени. Предметот ја анализира организациската структрура,
целите, како и предностите и недостатоците од функционирањето на најголемите меѓународни
организации: Организацијата на обединетите нации, Меѓународниот монетарен фонд, Светската
банка, Светската трговска организација, како и останатите значајни организации во различни
области на делување. Целта на овој предмет е да се потенцира значењето и улогата на
меѓународните организации и на регионалните интеграции во светската политика што е предмет
на постојани промени. Исто така, се потенцира регионалното економско интегрирање, при што
Европската унија се јавува како носечки столб на европските интеграциони процеси.
Презентирање на основните концепти на меѓународните организации и интеграции;
Примена на методот на презентирање на основите содржински елементи преку системот Power Point;
Критичко размислување за презентираната проблематика за време на часовите и учество на
студентите во дискусии;
13. Вкупен расположив фонд на 7.5 ЕКТС x 30 часови = 225 часови
време
146
60+30+30+15+90=225 часа
15. Форми на наставните 15.1. Предавања- теоретска настава 60 часови
работа
17. Начин на оценување 60+30+10=100 поени
1. Елена Меѓународни Универзитет Св. 2018
Макревска организации и Кирил и Методиј,
22.1. Дисоска интеграции Економски
факултет-Скопје
2. Ian Hurd International Cambridge 2020
Organizations: University
Politics, Law, Practice. Press;Cambrigde
1. Taman Gutner International CQ Press , USA, 2016
Organizations in 2016
World Politics
22.2. 2. Кристофер Меѓународните Арс Ламина, 2013
Хил односи и Европската Скопје
унија
3. Kelly-Kate S. International Routledge, London. 2011
Peace Organizations,
Perspective on Global
Governance
147

1. Наслов на наставниот Меѓународни финансии
предмет
2. Код FIN 310
циклус)
6. Академска Трета година/петти Број на ЕКТС- 7,5
година/семестар семестар кредити
Студентите треба да се запознаат со организацијата и трансакциите на девизниот пазар.
Студентите треба да се оспособат за мерење и управување со валутнитот ризик.
Студентите треба да се оспособат за мерење на ризикот на земјата.
Студентите треба да се запознаат со основните карактеристики на валутните деривати.
Студентите треба да се запознаат со одделните режими на девизни курсеви.
Студентите треба да ги познаваат современите теории за формирањето на девизните
курсеви.
Студентите треба да ја познаваат структурата на меѓународните финансиски пазари.
Студентите треба да ги познаваат структурата и трансакциите во билансот на плаќањата.
Биланс на плаќања
Девизен пазар
Режими на девизни курсеви
Теории на девизните курсеви
Валутни деривати
Предвидување на девизните курсеви
Мерење на валутниот ризик
Управување со валутниот риизк
Ризик на земјата
Странски директни инвестиции
Меѓународни финансиски пазари
Меѓународни пазари на капитал
Евровалутни пазари
Финансирање на меѓународната трговија
на време
90+30+15+90 = 225 часови
148

испит
наставата
1. Jeff Madura International Thomson 2008
Financial South-
Management Western
22.1. (ninth edition)
2. Laurence Exchange Rates Harlow, 2008
Copeland and International England etc.:
Finance (fifth Prentice-Hall-
edition) Financial
22. Times
3.
1. Keith International Palgrave- 2013
Pilbeam Finance (fourth Macmillan
edition)
22.2. 2. Piet Sercu International Princeton 2009
Finance: Theoty University
and Practice Press
3. J. Ashok International New York: 2011
Robin Corporate Finance McGraw-
Hill/Irwin
149

1. Наслов на наставниот Меѓународно сметководство
предмет
2. Код ACC410
циклус)
6. Академска година /семестар 2022-2023/ 7. Број на ЕКТС- 7,5
- Знаење поврзано со развојните трендови на сметководството во меѓународни
рамки;
- Знаење за процесите на усогласување на сметководствената практика и факторите
кои влијаат врз усогласувањето на финансиското известување;
- Знаење за сметководствените практики на САД, Велика Британија, Франција,
Германија, Јапонија, Кина и др;
- Познавање на регулативната рамка на финансиското известување во Европската
унија;
- Познавање на концепциската рамка на Меѓународните стандарди за финансиско
известување;
- Знаење за позначајните подрачја при примената на Меѓународните стандарди за
финансиско известување поврзани со преведувањето на странските валути,
деловните спојувања и консолидираните финансиски извештаи, сегментираното
известување, заедничките вложувања и др.
1. Меѓународни димензии на сметководството
2. Меѓународни деловни односи и нивното влијание на сметководствената практика
3. Сметководствените системи во глобалното окружување
4. Концепции во развојот на сметководствените системи на меѓународно рамниште
5. Трендови во хармонизацијата на финансиското известување
6. Меѓународни облици во функција на хармонизација на сметководствената
практика
7. Хармонизација на финансиското известување за сметководствените ентитети кои
дејствуваат на меѓународниот пазар на капитал
8. Специфичностиво финансиското известување на сметководствените ентитети
според националната сметководствена регулатива на одделни земји
9. Посебни проблеми на финансиско известување во глобални рамки
10. Меѓународно финансиско известување во контекст на деловното одлучување
150
60 + 30 + 30 +15 + 90 =225 часови
1. Слободан Меѓународно Економски 1997
Марковски, сметководство, факултет,
Блажо Недев Компаративни Скопје
22.1. сметководствени
системи,
2. Timothy Doupnik, International McGraw Hill, 2015
Hector Perera Accounting New York
22. 3. Cristopher Nobes, Comparative Pearson, 2015
Robert Parker International Harlow
Accounting
1. David Alexander, Anne International Cengage 2017
Britton, Ann Jorissen, Financial Reporting Learning
22.2.
Martin Hoogendoorn, and Analysis
Carien Van Mourik
2.
3.
151

1. Наслов на наставниот Меѓународно трговско право
предмет
2. Код INT 420
6. Академска година/семестар Четврта година/ 7. Број на ЕКТС 7.5
осми семестар
8. Наставник Проф. д-р Горан Коевски
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет, студентите треба да:
1. Стекнат продлабочени знаења за меѓународното трговско право и меѓународните
трговски договори.
2. Развијат вештини за анализа на конкретни случаи во практиката од областа на
меѓународното трговско право,
3. Развијат вештини како да распознаат кои се предизвиците и кои се можностите од
правен аспект што ги нудат меѓународните инструменти.
4. Се запознаат со релевантните институции во рамки на меѓународната трговија кои
учествуваат во процесот на креирање на меѓународното трговско право.
5. Се запознаат со процесите за хармонизација на меѓународното трговско право
кои се одвиваат на светско и на регионално ниво.
6. Стекнат познавања за најзначајните инструменти што регулираат разни договори
од областа на меѓународното трговско право.
7. Стекнат продлабочени знаења во поглед на договорот за меѓународна продажба
на стоки како најзначаен договор во рамки на меѓународната трговија.
8. Стекна познавања за електронска трговија, меѓународното регулирање на
електронската трговија како и најновите трендови во поглед на електронското
склучување трговски договори.
9. Се запознаат со основните договори што служат како најчесто користени
инструменти за интернационализација на деловните потфати – договор за
франшиза, договор за лиценца и договор за дистрибуција.
10. Да са запознаат со инструментите за плаќање и обезбедување во рамки на
меѓународна трговија кои најчесто се користат од страна на трговците, како што се
документарните акредитиви и банкарските гаранции.
11. Стекнат познавања за различните договори што се користат како инструменти за
алтернативно финансирање на деловните потфати како што се лизингот,
факторингот и форфетингот.
12. Стекнат основни познавања за начините на решавање трговски спорови во
меѓународната трговија преку алтернативни методи како преговори,
консилијација, медијација и арбитража.
1. Историски развој на меѓународното трговско право;
2. Процес на унификација на меѓународното трговско право;
3. Значењето на lex mercatoria во рамки на меѓународната трговија;
152
4. Најзначајни институции и инструменти за развојот на меѓународното трговско

право (UNCITRAL, UNIDROIT, ICC);
5. Основни начела на меѓународното трговско право;
6. Главни карактеристики на договорите во меѓународната трговија;
7. Договор за меѓународна продажба на стоки и најзначајните инструменти што го
регулираат овој договор;
8. Електронска трговија и инструменти што ја регулираат електронската трговија на
регионално и на глобално ниво;
9. Договори за франшиза;
10. Договор за лиценца;
11. Договор за дистрибуција;
12. Договор за лизинг;
13. Договор за факторинг;
14. Договор за форфетинг;
15. Инструменти за плаќање и обезбедување во рамки на меѓународното трговско
право – банкарска гаранција и документарен акредитив;
16. Решавање спорови во меѓународнaта трговијa;
17. Алтернативни начини за решавање трговски спорови – преговори, консилијација,
медијација и арбитража.
12. Методи на учење: предавања, интерактивна настава, разработка на случаи, проекти,
15. Форми на наставните активности 15.1. Предавања-теоретска 60 часови
настава
17.1. Тестови 60 %
17.2. Семинарска работа/проект (презентација: писмена 30 %
и усна)
17.3. Активност и учество 10 %
19. Услов за потпис и полагање на Реализирани активности од точка 15 и 16
наставата
153
број
1. Александар Меѓународно ФОН 2006
Николовски трговско
право
2. Јадранка Договори на Правен 2012
Дабовиќ – автономна Факултет
Анастасовска, трговска “Јустинијан
Горан Коевски, практика Први”
Валентин
Пепељугоски,
Ненад
Гавриловиќ
3. Тони Дескоски Конвенција Правен
на Факултет
Обединетите “Јустинијан
Нации за Први”
меѓународна
продажба на
стоки
број
1. DiMatteo L. International Routledge, 2017
Business Law Taylor and
and the Legal Francis Group
Environment
2. Joseph Morrisey & International Wolter 2008
Jack Graves Sales Law and Kluwer
Arbitration
3. Ingeborg Global Sales Oxford 2012
Schwenzer, Pascal and Contract University
Hachem & Law Press
Christopher Kee
4. Lucinda Miller The Oxford 2011
Emergence of University
EU Contract Press
Law
154

1. Наслов на наставниот Менaџерско одлучување и решавање на
предмет проблеми
2. Код MGT 260
програма (единица, односно
циклус)
6. Академска година /семестар Втора година/втор Број на ЕКТС- 7.5
- за препознавање на когнитивните стапици и предрасуди во менаџерското одлучување
- да ги надминат лошите навики во одлучувањето
- за критичко размислување, формулирање и решавање на организациските проблеми
- за употреба на креативни техники за решавање на проблеми и донесување на одлуки
- за распознавање на различните стилови на менаџерско одлучување
- за примена на основни квантитативни, квалитативни и аналитички методи на
одлучување
- за распознавање на предностите и слабостите на индивидуалното и групното
одлучување
- за препознавање на влијанието на етиката и праведноста врз расудувањето при носење
на менаџерски одлуки
- Разлика помеѓу тврдата и меката организациска реалност
- Промени, ентропија и организациските проблеми
- Процес на идентификација и решавање на проблеми
- Различни видови на менаџерски одлуки
- Индивидуално и групно менаџерско одлучување
- Лоши навики и когнитивни стапици во одлучувањето
- Улогата на креативноста во решавањето на проблемите и донесување на одлуките
- Квантитативни, квалитативни и аналитички методи во одлучувањето
на време
60+30+30+15+90
15.2 Вежби (Бизнис симулации и 30
работа на студии на случај)
155
16. Други форми на 16.1. Групна проектна задача 30

активности 16.2 Самостојни домашни задачи 15
17.5 Бизнис симулации и работа на студии на 20
случај
17.6 Читање статии, гледање видео содржини и 10
дискусија
од 91 до 100 10 (десет) (A)
бода
21. Метод на следење на квалитетот на наставата Интерна евалуација преку прашалник
1. Благоја Теорија на Економски 2000
22.1. Ѓорѓијовски одлучување факултет -
(Книга 1) Скопје
2. Благоја Теорија на Економски 2000
Ѓорѓијовски одлучување факултет -
(Книга 2) Скопје
Max H. Judgment in Wiley 2012
Bazerman и Don A. Managerial
Moore Decision
22. Making (осмо
издание)
1. Daniel Kahneman, HBR's 10 Must Harvard 2013
Dan Lovallo, and Reads on Business
Olivier Sibony Making Smart Review
22.2. Decisions (with
featured article
"Before You
Make That Big
Decision..."
156

1. Наслов на наставниот Менаџмент во осигурување
предмет
2. Код MGT 410
5. Степен(прв, втор, трет Прв
циклус)
6. Академска година/семестер четврта/летен 7. Број на ЕКТС 7,5
9. Предуслови за запишување нема
1. да го разберат значењето, суштината и потребата на осигурувањето и
осигурителниот механизам и значењето на осигурителната индустрија на макро и
микро ниво
2. да стекнат основни и апликативни знаења и дистинктивно разбирање на
неживотното и животното осигурување и реосигурување
3. да ги осознаат конкретните класи, видови и производи на неживотното и животното
осигурување и реосигурување
4. да се запознаат со институциите на осигурителната индустрија
5. да ги осознаат основните системи и модели на пензиското и здравственото
осигурување
6. да се запознаат со моделите на иновации и информациони технологии во
осигурувањето и трансформативните процеси во осигурителната индустрија
7. да стекнат основни и напредни знаења за националниот пазар на осигурување
8. да се способни за аплицирање на знаењата во осигурителната индустрија-студии на
случај
I. Управување со ризик и механизам на осигурување
II. Анализа на функции на осигурувањето
III. Канали на дистрибуција и значење на етиката во осигурувањето
IV. Поим, значење и функција на неживотно осигурување
V. Поим, значење и функција на животно осигурување
VI. Поим, значење и функција на реосигурување
VII. Поим, значење и функција на системи на пензиско и здравствено осигурување
VIII. Промени во осигурителна индустрија
IX. Анализа на националната осигурителна индустрија и систем на пензиско и
здравствено осигурување
X. Анализа на најдобри практики и студија на случај
време
157

17. Начин на оценување 80+10 + 10 = 100 бодови
19. Услов за потпис и полагање Реализирани активности од точка 15.1. 15.2, 16.1, 16.2, 16.3
20. Јазик на кој се изведува Македонски јазик, Англиски јазик
наставата
1. Emmett J. Fundamentals John Wiley & 2009
Vaughan, of Risk and Sons
Therese Insurance
Vaughan (10/ed), Inc.
2. Ивановски Скрипта за 2021
Игор предавања
3.
1. Skipper D.H. Risk Wiley/Blackwell 2009
and Kwon W.J. Management Publication
and
Insurance:
Perspectives
in a global
economy,Ed 1
2. Bodie Z. And The Edward Elgar 2000
Davis P. Foundations Publishing
of Pension Limited
Finance
158

1. Наслов на наставниот Менаџмент информациони системи
предмет
2. Код MGT 320
програма (единица, односно
циклус)
6. Академска година /семестар Трета година/прв Број на ЕКТС- 7.5
- да можат да ја разберат новата економија во контекст на инфoрмaциската револуција
- да ја разберат улогата на информациите и информационите системи во унапредување на
конкурентската предност на компаниите
- да развијат информациона стратегија во согласност со бизнис стратегијата на
компанијата
- да ја разберат улогата на ИКТ инфраструктурата и архитектурата во современите
организации
- да креираат концептуален и логички дизајн на податоци со ЕРД дијаграми и табели
- да ги разберат бизнис апликации како: системи за управување со синџирот на
снабдување, системи за управување со односите на клиентите, системи за планирање на
ресурсите
- да го разберат менаџментот на ИКТ системите и нивното буџетирање
- да развијат издржан бизнис случај за имплементација на проекти во доменот на
информационите системи.
- да ги разберат етичките и безбедносните аспекти на инфорамционите системи
- да ги разберат новите трендови во електронската трговија и финансиската технологија
- Информациска револуција – основа на дигиталната и мрежно поврзаната економија
- Стратегиска улога на информационите системи во глобалниот бизнис
- Информации, информациони системи и одлучување
- Менаџмент со ИКТ инфраструктура и архитектура
- Клучни системски апликации за дигиталната ерa
- Електронска трговија, дигитални пазари и дигитални производи
- Менаџмент на знаење, бизнис разузнување и донесување на одлуки
- Етички и безбедносни аспекти на информационите системи
- Економика на информационите системи
- Менаџмент со ИКТ проекти
- Развој на информационите системи
- Влијание на информационата технологија врз индивидуите, организациите и
општеството
159

на време
90+30+20+85
16. Други форми на активности 16.1. Групна проектна задача 30
16.2 Бизнис симулации и работа на 20
студии на случај
17.5 Бизнис симулации и работа на студии на случај 20
17.6 Читање статии, гледање видео содржини и дискусија 10
21. Метод на следење на квалитетот на наставата Интерна евалуација преку прашалник
1. Проф. д-р Менаџмент информациони Авторизиран 2019
Никола системи а скрипта
22.1. Левков
2. Кенет Ц. Менаџмент информациони Пирсон 2011
Лаудон и системи:управување со (Превод од
Џејн П. дигитална економија Арс Ламина)
22. Лаудон (единаесето издание)
1. Кенет Ц. Менаџмент информациони Пирсон 2020
Лаудон и системи:управување со
22.2. Џејн П. дигитална фирма (шеснаесто
Лаудон издание)
2. Д.Е. Ависон Развој на информациски АД 2010
и Г. системи: методологии, техники Вербум
Фиџералд и алатки, 4 издание
160

1. Наслов на наставниот Менаџмент на бизнис процеси
предмет
2. Код EBU340
циклус)
6. Академска година III (трета) 6 семестар/летен Број на ЕКТС- 7.5
/семестар година кредити
8. Наставник Проф.д-р Марина Мијоска Белшоска
предметот
Со усвојувањето на сознанијата на оваа предметна програма, студентите треба да бидат
способни:
- да ја разберат појмовната определеност, значењето и основните принципи на
дигиталната трансофрмација и менаџментот на бизнис процеси во иновативни
организации кои базираат на технологии, податоци, иновации и знаење;
- да ја разберат стратегиската, тактичката и оперативната улога на бизнис процесите во
организациите за создавање вредност и за подобрување на организациските
перформанси во глобално, дигитално окружување;
- да го разберат концептот на процесен пристап во организациите и БПМ како
организациска способност;
- да ги разберат и применуваат основните методи и техники на идентификување,
моделирање, квантитативна и квалитативна анализа на бизнис процесите, како и
различните методологии за редизајн на бизнис процесите;
- да ги искористат потенцијалите на процесно-базираните информациски системи за
дигитализација на бизнис процесите и целокупниот синџир/и на вредност во
организациите, со посебен осврт на БПМС;
- да ја разберат суштината и комплексноста на дигиталната трансформација и да бидат
подготвени да се вклучат во реални проекти на дигитална трансформација во
организациите водени од потребата за (дигитално) иновирање на бизнис процесите;
- да ги применуваат стекнатите знаења и вештини.
Вовед во менаџмент на бизнис процеси (Бизнис процесен менаџмент - БПМ); Процесен
пристап и процесно ориентирана организација; Бизнис процеси – поим, дефиниција,
класификација, елементи, релации; Фази на животен циклус на БПМ; Стеикхолдери во
животниот циклус на БПМ; Идентификување на бизнис процесите; Процесна архитектура;
Референтни модели; Процесно портфолио и процесна селекција; Основи на моделирањето
на бизнис процесите; Моделирање на бизнис процеси со BPMN, Утврдување на квалитет
на процесните модели; Дефинирање и докуменирање на бизнис процесите; Улогата и
профилот на процесниот аналитичар; Методи на откривање на бизнис процесите;
Квалитативна и квантитативна анализа на бизнис процесите; Дефинирање на мерки на
перформанси на бизнис процесите; Редизајн на бизнис процесите; Мотиви за редизајн;
161
Методологии за редизајн; Автоматизација на бизнис процесите; Процесно-базирани

информациски системи; Архитектура и имплементација на БПМ системи; БПМ како
организациска способност.
Интерактивни предавања, работа на практични примери и вежби, студиии на случај,
тимска работа, гостин на предавања, проектно-ориентирана настава дискусии, квизови.
13. Вкупен расположив фонд 7.5 ЕКТС х 30 часови = 225 часови
на време
60+30+30+15+90 = 225 часови
1. Dumas, M., La Fundamentals of Springer 2018
Rosa, M., Business Process
22.1. Mendling, J., Management
22. and Reijers, H.;
2. Софвтерски
алатки
3.
22.2.
1. Kirchmer, M. et High performance Springer. 2017
al., through business
162
process management
2. Weske, M., Business process Springer 2012
management:
Concepts, Languages,
Architectures
3. Ли Крајевски, Менаџмент на Арс 2012
Лери П. операции: Процеси ламина
Рицман и и синџири на
Маној К. вредности
Малхотра;
163

1. Наслов на наставниот Менаџмент на мал бизнис
предмет
2. Код MGT 230
6. Академска година/семестар Втора година/втор Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Вон.проф. д-р Александра Јанеска Илиев
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет, студентот треба да биде
способен:
1. Да го дефинира малиот бизнис и да е запознаен со проблемите поврзани со
дефинирањето
2. Да го дискутира значењето на малиот бизнис во еден глобален контекст.
3. Да го оцени најсоодветниот пристап во делот на форми на сопствеништво кај малите
бизниси
4. Да ги дискутира различните на начини за започнување мал бизнис
5. Да го анализира соодветно фамилијарниот бизнис
6. Да ги дефинира основните поими поврзани со франшизата
7. Да ја разбира структурата и значењето на планирањето и бизнис план кај малите
бизнис
8. Да дискутира соодветно за претприемништвото наспроти малиот бизнис
9. Да ги оцени различните аспекти на етничкото претприемништов
10. Да го анализира значењето на женското претприемништво
1. Улогата и значењето на малите бизниси
2. Малиот бизнис наспроти претприемништвото
3. Можни форми на сопствеништво малиот бизнис
4. Приоди на започнување со сопствен бизнис
5. Фамилијарен бизнис
6. Франшиза
7. Стратегискиот менаџмент и планирањето кај малите бизниси
8. Изработка на ефективен бизнис план
9. Успеси и неуспеси на малиот бизнис
10. Претприеништвото и социјалното претприемништво
11. Етнички бизниси
12. Жени претприемачи
13. Вкупен расположлив 7,5 ЕКТС х 30 часови = 225 часови
90 + 30 + 15 + 90 = 225 часови
164

17.2. Семинарска работа/проект (презентација: 30
(бодови/оценка) од 51 до 60 бода 6 (шест) (E)
испит
наставата
број
1. Лонгнекер Џ.Г, Управување со мали Европа 92 2006
Мур К.В., Палич бизниси : Нагласување Кочани
Л.Е. на McGraw-
претприемништвото Hill Irwin.
2. Бобек Шуклев Менаџмент на Економски 2012
малиот бизнис, 6и факултет -
22. Скопје
број
Џером А. ПМБ Претприемачки Европа 92 2012
Кац;Ричард П. мал бизнис Кочани
Грин; McGraw-
Hill Irwin.
Стив Претприемаштво и Арс 2013
Мариоти;Каролин управување со мали ламина
Глакин; бизниси
165

1. Наслов на наставниот Менаџмент на односи со потрошувачи
предмет
2. Код EBU 420
циклус)
6. Академска година /семестар Четврта година/летен 7. Број на ЕКТС- 7,5
10. Цели на предметната програма (компетенции): Цел на предметната програма Менаџмент
на односи со потрошувачи е да им овозможи на студентите да се стекнат со продлабочени
знаења од областа на системите за менаџирање на односите со потрошувачите и со
специфични вештини за примена на ова знаење во практиката. За остварување на овие
цели, предметната програма ќе ги обработи теоретските аспекти на менаџментот на
односите со потрошувачи, а потоа ќе се фокусира на нивната практична примена.
 да ја разберат суштината на концептот CRM;
 да користат податоци од истражувања, трансакции, интернет, социјални мрежи и сл. за
мерење и менаџирање на односите со потрошувачите;
 да ги применат потенцијалите на информациските системи за поддршка на
имплементирањето на CRM концептот во бизнис практиката;
 да ги идентификуваат клучните фактори за успех на CRM;
 да го користат системот на урамнотежени показатели за мерење на ефективноста на
CRM активностите.
11. Содржина на предметната програма: Предметот Менаџмент на односи со потрошувачи се
фокусира на алатките, метриките и системите кои се користат за мерење и управување на
односите со потрошувачите.
Во рамките на овој предмет ќе се изучуваат: основи на CRM концептот; вредносен синџир
на CRM; информациски технологии за CRM; имплементирање и интегрирање на CRM;
нивоа на CRM; портфолио анализа на потрошувачите; бази на податоци за потрошувачите;
создавањето вредност за потрошувачите; управување со животниот циклус на
потрошувачите; CRM софтвер; мерење на ефективноста на CRM активностите преку
системот на урамнотежени показатели.
на време
60+30+30+15+90 = 225 часови
166

испит
наставата
број
1. Buttle Customer Elsevier Ltd. 2007
Francis relationship
22.1. management:
Concepts and
Tools
2. Peelen Ed, Customer Pearson 2013
Beltman Relationship
Rob Management
број
1. Kumar V., Statistical John Wiley & 2012
Andrew Methods in Sons
Petersen J. Customer
22.2. Relationship
Management
2. Niven Paul Balanced John Wiley & 2006
R. Scorecard Step- Sons
by-Step:
Maximizing
Performance and
Maintaing Results
167

1. Наслов на наставниот Менаџмент на перформанси
предмет
2. Код MGT 340
институт, катедра, оддел) Катедра по Менаџмент
6. Академска година/семестар III (трета)/6 (летен) 7. Број на ЕКТС 7,5
семестар
8. Наставник Проф. д-р Љупчо Ефтимов
предметот
 Да демонстрираат критичка свесност за најновите истражувања од областа на
управувањето на перформансите
 Да ги идентификуваат користите од управувањето на организациските перформанси за
вработените, менаџерите и за самата организација
 Да ги преведат организациските стратегии во конкретни индикатори за мерење на
организациските перформанси
 Да дизајнираат ефикасен систем за управување на организациските перформанси и да
ги утврдат чекорите за негово успешно имплементирање
 Да спроведат самостојно истражување за различните аспекти на организациските
перформанси во реален бизнис контекст
 Да применат широка лепеза на практични вештини за планирање, управување, мерење
и ревизија на организациските перформанси
 Да изнајдат практични решенија и да иницираат соодветни мерки за унапредување на
организациските перформанси
1. Еволуција на мерење на организациските перформанси
2. Погледот на организациските перформанси низ призмата на различните деловни
функции
3. Современото наспроти традиционалното следење на организациските перформанси
4. Управување на организациските перформанси
5. Современи системи за управување на организациските перформанси
6. Доминантни концепти за управување на организациските перформанси во практиката
предавања, студии на случај, изработка и презентација на проектна задача, самостојна
домашна работа
168
наставата
1. Менаџмент на
Ефтимов Економски
перформанси 2018
Љупчо факултет-Скопје
учебно помагало
2. Bourne, M., Handbook of Corporate John Wiley and 2011
Bourne, P. Performance management Sons, Ltd. U.K.,
Performance
Management: Integrating
1. Cokins Gary Strategy Execution, Wiley 2009
Methodologies, Risk, and
Analytics
Business Performance Cambridge 2002
2. Neely, A.D., Measurement: Theory and University Press,
Practice Cambridge
3. Kaplan R.S. The Balanced Scorecard – Harvard Business 1996
and Norton Translating Strategy into School Press,
D.P Action Boston
169

1. Наслов на наставниот Менаџмент на промени
предмет
2. Код MGT 440
програма (единица, односно -
циклус)
6. Академска година /семестар Четврта година/втор Број на ЕКТС- 7,5
предметот
По завршувањето на методолошката и емпириска настава, студентите треба да бидат
 Подготвуваат менаџерски одлуки за моментот, природата и длабочината на
потребата од промени во организацијата;
 Ги препознаат и управуваат со поттикнувачите кон и спротивставувачите на промени
те на индивидуално, групно/тимско и организациско ниво;
 Развијат менаџерски вештини и способности за секоја фаза на процесот на
управување со промените;
 Ги разберат основните разлики помеѓу еволутивните и револутивните пристапи на
управување со организациските промени;
 Ја осознаваат различната употреба на стратегиите и тактиките за управување со
промените, според фазата на животниот циклус и односот со екстерното
окружување;
 Ја совладаат употребата на информационите технологии и општествената
одговорност во управувањето со промените;
 Ја согледаат меѓусебната поврзаност и взаемна условеност на управувањето со
промените и организацискиот развој
1. Карактер и еволутивен развој на управувањето со промени.
2. Индивидуални, групни/тимски и организациски промени.
3. Улогата на менаџерите во отпорот и методи за управување со отпорот кон
промените
4. Методи за стратегиско управување со промените (еволутивни, процесни, од теорија
на отворени системи и останати методи)
5. Стратегии и тактики на управување со промените
6. Информационите технологии во функција на управување со промените
7. Организациска култура, политика и лидерство кај организациските промени
8. Меѓународни методологии и истражувачки мрежи на промените
9. Промените и организацискиот развој
12. Методи на учење: Интерактивни предавања со презентации, тимска работа, гостин на
170
расположивото 60+30+30+15+90
време
19. Услов за потпис и за полагање Реализирани наставни активности (15.1, 15.2,
завршен испит 16.1, 16.2, 16.3)
наставата
број
1. Наков Менаџмент на Економски 2021
Леонид промени, учебник во Факултет – 50
подготовка Скопје,
УКИМ
22.1. 2. Esther Making sense of Kogan Page 2019
Cameron & Change Publ.
22. Mike Green Management: A
Complete Guide
to Models, Tools
and Techniques of
Organizational
Change, 5 Ed.
3. Holt Douglas “Cultural Innovation: Harvard 2020,
The Secret to Building Business September
Breakthrough School, -October
Businesses” in Harvard Harvard
Business Review University
171
број
1. Hayes John The Theory and Red
22.2. Practice of Change Globe 2020
Management, 5 Ed. Press
2. Cawsey F. Organizational Change, Sage
Tupper, G.Deszca an Action Oriented Publ, 2019
& Cynthia Ingols Approach, 4 Ed. London
172

1. Наслов на наставниот Менаџмент на ризик
предмет
2. Код MGT380
4. Организатор на Универзитет „Св Кирил и Методиј― во Скопје
циклус)
6. Академска година Трета година/Летен 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Александар Наумоски
предметот
 идентификуваат и категоризираат различни извори на ризик (пазарен, кредитен,
оперативен, климатски);
 добро да ја разбираат индивидуалтната и колективната аврзија на ризик, факторите и
импликациите;
 да дизајнираат процес на управување на ризици;
 да го разберат местото и улогата на департманот за управување со ризици во
организациската структура на претпријатието и улогата на менаџерот на ризици;
 да го разберат значењето кое менаџментот на ризиците го има за акционерите и
другите стеикхолдери
 да научат како да носат најдобри деловни одлуки, каде што се остварува највисок
принос за нивото на превземениот ризик;
 да вршат мерење и процена на ризикот со примена на соодветни техники и модели
(VaR, сценарио анализа, стрес тест итн.) ;
 да применуваат деривативни инструменти како начин за справување со ризици
(фјучерси, форварди, опции и свопови);
 да го разберат климатскиот ризик и неговите импликации врз деловното работење.
 Концептот на ризикот
 Толеранција на ризик и премија за ризик
 Диверзификација на ризици
 Менаџмент на ризик
 Стандарди за управување на ризик
 Корпоративното управување и управувањето на ризикот
 Организација на фунција за менаџмент на ризици во претпријатието
 Управување на пазарниот ризик
 Управување на кредитниот ризик
 Управување на оперативниот ризик
 Специфичности на управување на ризиците во финансиските институции
173
 Примена на деривативните инструменти во управувањето на ризиците

 Упраување со климатскиот ризик
Предавања со презентации, интерактивни предавања, тимска работа,гостин на
13. Вкупен 7.5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
расположив фонд
на време
расположивото
време
наставата
број
1. Д-р Александар Менаџмент на ризик 2016
Наумоски (учебно помагало)
22. 22.1. 2. Ентони Сандерс Управување финансиски Mc Graw 2010
и Марша институции – пристап за Hill
Милон Корнет управување со ризик, 7мо
издание (Превод во
издание на Арсл Ламина –
Скопје)
3.
174

број
1. Michel Crouhy, The Essentials оf Risk McGraw- 2005
Dan Galai, Management, 1st ed. Hill
Robert Mark Companies
Inc., New
York
2. Implementing Enterprise John Wiley 2017
James Lam Risk Management: From & Sons,
Methods to Applications Inc.
Hoboken,
New
Jersey
3. Aswath Strategic Risk Taking: a Wharton 2008
Damodaran framework for risk School
management, 1st edition Publishing,
New
Jersey
4. John J. Hampton Fundamentals of Enterprise Gildan 2014
Risk Management, Second Media LLC
Edition
175

1. Наслов на наставниот Менаџмент на финансиски институции
предмет
2. Код FIN 340
4. Организатор на Економски факултет – Скопје, Универзитет „Св. Кирил и Методиј“ во
студиската програма Скопје
циклус)
6. Академска година Трета година/втор 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Елена Наумовска
предметот
По изучувањето на овој предмет, студентите треба да располагаат со следниве области на
знаења:
 разбирање на компонентите на финансиска развиеност и функциите на финансискиот сектор
 разбирање на деловниот модел на функционирање на секој поодделен сегмент на
финансискиот сектор
 знаење за практичните аспекти од работењето на поодделните финансиски институции
 разбирање на начинот на управување со ризиците во финансиските институции
 разбирање и анализирање на финансиките извештаи на финансиките институции
 запознавање со регулативата на финансиските институции
 осознавање на асортиманот на финансиски продукти и услуги на секој поединечен сегмент
 запознавање со новите развојни трендови во финансискиот сектор
Предметот ги oбработува најзначајните теми поврзани со различните аспекти на
функционирањето на финансиските посредници: банките и небанкарските финансиски
институции (осигурителни компании, пензиски фондови, инвестициски фондови и финансиските
друштва), нивната институционална структура, супервизија и регулација. Предмет на изучување
е и начинот на кој овие институции преку управување со средствата и обврските ги оптимизираат
ризиците на кои се изложени во своето работење и делуваат во поттикнувањето на економската
активност и финансиската развиеност.
 Банкарски наспроти пазарно ориентиран финансиски сектор
 Финансиските функции и поттикнувањето на економската активност
 Компоненти на финансиската развиеност
 Финансиска регулација
 Деловните модели на поединечните финансиски интермедијатори (сегменти)
o Банки
o Осигурителни компании
o Пензиски фондови
o Инвестициски фондови
o Финансики друштва
 Осврт на секој поединечен сегмент од финансикиот сектор
o Појава и развојни трендови
176
o Специфики на секој поединечен сегмент

o Законска подлога и институционална инфраструктура
o Големина, структура, пазарно учество – состојби и трендови
o Анализа на финансиките извештаи
o Управување со средствата и обврските
o Управување со ризиците во работењето
o Анализа на инвестиционата стратегија
o Анализа на перформансите од работењето
o Супервизијата на секој поединечен сегмент
o Перспективите за развој на секој поединечен сегмент
o Студии на случај, практични примери и задачи
Предавања со презентации, интерактивни предавања, дебати и дискусии, работилници, тимска
работа, гости на предавања, изработка на проекти и нивно презентирање
13. Вкупен расположив 7,5ЕКТС x 30 часови = 225 часови
90+30+15+90 = 225 часови
работа
22.
1. Saunders, M. & Financial Institutions McGraw-Hill 2014
Cornett, M.M Management: A Risk Education
Management
Approach, Eight Edition
177
2. Elizabeth S. Managing Financial Routledge 2016

Cooperman Institutions: Markets
and Sustainable
Finance
3. Helen P. Financial Institutions McGraw-Hill 2015
Lange, Lange Management Education
Saunders (Australia)
Cornett, Anthony Pty Limited
Saunders, Marcia
Millon Cornett
1. Hull, J.C. Risk Management and Wiley 2018
Financial Institutions
2. Емет Џ. Воган и Основи на ризик и Академски 2009
Тереза М. Воган осигурување, 10-то печат
издание (превод)
178

1. Наслов на наставниот Менаџмент на човечки ресурси
предмет
2. Код MGT 240
институт, катедра, оддел) Катедра Менаџмент
6. Академска година/семестар II (втора)/3 7. Број на ЕКТС 7,5
8. Наставник Проф. д-р Љупчо Ефтимов
предметот
1. Ги осознаат разновидните активности и функции на менаџментот на човечки ресурси.
2. Го планираат потребниот број и структура на вработените.
3. Ги анализираат и обликуваат работите и работните места.
4. Ги изберат соодветните методи за регрутирање и селекција на кандидатите.
5. Ги обезбедат следење и оценување на успешноста на вработените.
6. Ги задржат најквалитетните и најспособните вработени.
7. Најдобро да ги искористат и развијат потенцијалите на секој вработен.
8. Ги диференцираат методите на плаќање и наградување на вработените согласно
нивниот ангажман во работењето.
1. Вовед во менаџментот на човечки ресурси
2. Стратегиски менаџмент на човечки ресурси
3. Анализа на работата
4. Планирање на човечки ресурси
5. Регрутација на човечки ресурси
6. Селекција на човечки ресурси
7. Обука на човечки ресурси
8. Учење и развој на човечки ресурси
9. Оценување на перформансите на човечките ресурси
10. Плаќање на човечките ресурси
11. Развој и управување со кариерата
12. Управување со стресни состојби во организацијата
Интерактивни предавања, видео презентации, еминентни гости спикери, обработка на
студии на случај, насочувани дискусии, индивидуални или групни стручни трудови,
изработени или реализирани проекти, самостојна домашна работа.
179

18. Критериуми за оценување (бодови/оценка) до 50 бода 5 (пет) (F)
1. Бојаџиоски Менаџмент на Економски 2009
Димитар, човечки ресурси, факултет -
Ефтимов Љупчо, Скопје
2. Управување со
Матис Л.Р.; човечки ресурси, 12 Магор –
2010
Џексон, Х.Џ. издание (превод на Скопје,
македонски јазик),
3. Noe, R., Human Resource McGraw-Hill, 2012
Hollenbeck, J., Management: NY, USA
Gerhart B., and Gaining a
Wright, P., Competitive
Advantage, 8th ed.
1. Nkomo,M.S. Human Resource South- 2011
Fottler,D.M. Management Western
McAfee, R.B. Applications: Cases, Cengage
Exercises, Incidents, Learning
and Skill Builders, 7th
edition
2. Assigned Harvard Business HBR latest
readings and Review (HBR) Course editions
cases provided Pack: cases and
by the Instructor articles
via the
course site.
180

1. Наслов на наставниот Методи на макроекономска анализа
предмет
2. Код ECN 440
4. Организатор на студиската Катедра по економија
циклус)
6. Академска година Четврта година/Зимски 7. Број на ЕКТС- 7,5
1. Ги владеат општите и теоретските аспекти на методите на макроекономската анализа;
2. Го владеат процесот на избор и примена на соодветни методи при изработка на
макроекономската анализа;
3. Ги знаат современите тенденции на примената на методите на макроекономската
анализа;
4. Ги разбираат внатрешната структура и претпоставките на различните методи на
макроекономската анализа, нивната моќ за објаснување и нивните ограничувања; и
5. Се оспособат за критична анализа и формирање на сопствено мислење и оценка за
економската реалност во Северна Македонија, односно, за ефектите од мерките и
инструментите кои ги презема државата за решавање на одделни проблеми на
економскиот развој.
1. Вовед – појмовни определувања
2. Меѓусебните односи помеѓу стратешкото планирање на економскиот развој и
методите на макроекономската анализа
3. Практични аспекти на макроекономската анализа
4. Методите на макроекономската анализа
181

од 91 до 100 10 (десет) (A)
бода
испит
21. Метод на следење на квалитетот на Интерна евалузација и анкета
наставата
1. Bardach, Eugene A Practical Guide SAGE 2016
and Eric M. for Policy Analysis
Patashnik
22.1. 2. Patton, Carl V, Basic Methods of Routledge 2013
Sawicki, David S. Policy
and Clark, Analysis and
Jennifer J. Planning
3. Ќосев, Сашо Економско Економски 2015
планирање факултет,
УКИМ
1. Fischer, Frank, Handbook of Taylor & 2007
Miller, Gerald J. Public Policy Francis Group
and Mara, Sidney Analysis – Theory,
S. (eds.) Politics and
Methods
22.2. 2. United Nations, System of United 2009
OECD, IMF, National Accounts Nations
World Bank, 2008 (SNA 2008) Publications
EUROSTAT
3. Fabio Canova Methods for Princeton 2007
Applied University
Macroeconomic
Research
182

1. Наслов на наставниот Микроекономија
предмет
2. Код ECN 220
циклус)
6. Академска година Втора година/Зимски 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Даниела Бојаџиева
предметот
10. Цели на предметната програма (компетенции): По завршувањето на наставата и
положувањето на овој предмет, студентите треба да бидат способни:
 Да владеат со неопходната микроекономска терминологија;
 Да ги користат теоријата за понудата и побарувачката со цел да ги анализираат и
објаснат ефектите кои ги предизвикуваат промените во понудата и побарувачката врз
цените и понудените количини на стоки и услуги ;
 Да го разберат однесувањето на потрошувачите и нивниот оптимум во извесни услови и
во услови на ризик;
 Да го разберат однесувањето на фирмите во совршено конкурентни услови на краток и
на долг рок;
 Да го анализираат однесувањето на фирмите во услови на монопол или олигопол и да ги
утврдат промените во потрошувачкиот и производителскиот вишок;
 Да ги разберат домените на пазарниот неуспех и потребата од активни политики за
решавање на негативните последици од пазарната несовршеност;
 Да направат дијагностицирање на реалните пазарни случувања и тенденциите на тие
случувања;
 Да ги анализираат ефектите од превземените мерки на економската политика
11. Содржина на предметната програма: Наставата од овој предмет е замислена како логично
продолжување на микроекономските знаења, стекнати од предметот Основи на
економијата, а преку збогатување на веќе совладаниот категоријален пристап со
аналитичките и временските аспекти на микроекономската проблематика. Со оглед на
ваквата замисла предметот се експонира како Микроекономија - второ ниво. Во него се
проучуваат:
 Принципи на микроекономската анализа
 Анализа на понудата и побарувачката
 Преференции на потршоувач и концептот на корисност
 Избор на потрошувач во извесни услови и во услови на ризик
 Пазар на инпути и производствена функција
 Трошоци на производство
 Пазарни структури и конкуренција (Совршена конкуренција, Монопол и монопсон;
Монополиситчка конкуренција и Олигопол)
183
 Теорија на игри и стратегиското однесување на фирмите

 Општа рамнотежа и економска ефикасност
 Домени на пазарен неуспех и улогата на државата
 Државната интервенција во доменот на релативните цени (микрополитиката на цени)
гостин на предавања, студии на случај, изработка и презентација на стручен труд
број
1. Хал Р. Веријан Микроекономија – Табернакул 2010
средно ниво,
современ пристап
22. (превод на
22.1. македонски јазик)
2. Олга Микеорекономија Економски 2014
Градишка- факултет -
Теменугова Скопје
3. Robert S. Microeconomics, 9th Pearson 2018
Pindyck and Edition
Daniela L.
Rubinfeld
184
број
1. Walter Microeconomic Thomson 2005
Nicholson theory- Basic
Principles and
Extensions, 9th
22.2. edition
2. David Basenko Microeconomics, 4th Wiley 2011
and Ronald Edition, Publisher
Braeutigam
3. Edgar K. Microeconomics - J.Wiley&Sons, 2012
Browning and Theory and Inc
Mark Zupan Applications, 11th
edition
185

1. Наслов на наставниот Монетарна и фискална политика во ЕУ
предмет
2. Код INT430
5. Степен (прв, втор, трет циклус) Прв циклус
6. Академска година /семестар Четврта година/летен Број на ЕКТС- 7.5
предметот
По завршувањето на наставата студентите треба
- да ја познаваат институционалната поставеност на Европскиот монетарен систем
- да ги познаваат користите и трошоците од членство во монетарна унија
- да имаат увид во поставеноста и начинот на водење на монетарната политика на
ЕЦБ
- да ја познаваат структурата на даночните системи во земјите од ЕУ
- да ги анализираат проблемите на хармонизацијата на даночните системи во ЕУ
- да имаат увид во трендовите во јавните финансии во ЕУ
- да ја разберат приходната и расходната страна на буџетот на ЕУ
- да разберат како функционираат повеќегодишните финансики рамки
- да ја разберат потребата од хармонизација на фискалната политика во насока на
подобро функционирање на монетарната политика на ЕУ – теорија на оптимално
валутно подрачје
- да ги согледааат реформите за креирање на банкарска унија.
Преземањ Содржина на предметната програма:
е мерки за Изучувањето на овој предмет треба да има овозможи на студентите да се запознаат со
олеснувањ прашањата поврзани со поставеноста и функционирањето на Европскиот монетарен систем, како
е на и со хармонизацијата на даночните системи на земјите-членки на ЕУ. Во таа смисла, во рамките
трговијата. на овој предмет, посебно внимание ќе биде посветено на следниве поважни прашања:
оптималност на валутно подрачје, институционална поставеност на Европскиот монетарен систем
- Eвросистем, инструментите на монетарната политика, достигнувања и предизвици на
заедничката европска валута - евро, фискална политика во монетарна унија, фискални правила,
даночна хармонизација во ЕУ, карактеристики и трендови во даночните системи на избрани земји
од ЕУ, карактеристики на буџетот на ЕУ, јавниот долг во ЕУ, реформите за креирање на банкарска
унија итн.
Power Point;
13. Вкупен расположив фонд на време 7.5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
14. Распределба на расположивото
90+45+90 =225 часови
време
15. Форми на наставните активности 15.1. Предавања- 90 часови
186
теоретска настава
15.2. Вежби 0 часови
(лабораториски,
семинари, тимска
работа
16.2. Самостојни 0 часови
задачи
16.3. Домашно учење – 90 часови
задачи
17.2. Индивидуална работа/проект 10%
1. Ричард Економија на Арс Алмина 2011
Балдвин, Чарлс европска ДОО
Виплоц интеграција (Превод на
Владата на
22.1. РМ)
2. European The Monetary European 2011
Central Bank Policy of the Central Bank
22.
ECB
3. S.C.W. Eiffinger- European Oxford 2003
J. de Haan Monetary and university
Fiscal Policy press
4. Љупчо Трпески Банкарство и Скенпоинт, 2009
банкарско Скопје
работење,
прво издание
5. Живко Јавни Економски 2005
Атанасовски финансии факултет,
Скопје
187
1. Paul de Grauwe Economics of Oxford 2009
Monetary university
Union press
22.2. 2. M.Cerovac i dr. Europska unija MATE d.o.o 2010
Zagreb
3. Richard Baldwin The Economics Mc Graw-Hill 2019
and Charles of the
Wyplosz European
Integration.
188

1. Наслов на наставниот Мултилатерален трговски систем
предмет
2. Код INT330
циклус)
6. Академска година /семестар Трета година/летен Број на ЕКТС- 7.5
Цел на предметната програма Мултилатерален трговски систем е да им овозможи на
студентите да се стекнат со продлабочени знаења од областа на меѓународната трговија и
со специфични вештини за примена на тие знаења во практиката, покажувајки
компетенции за идентификација, анализа и решавање проблеми. Со усвојувањето на
- Да го разберат основниот концепт на мултилатералниот трговски систем и
неговите најголеми предности и недостатоци;
- Да го разберат комбинирањето и употребата на различни бариери во
меѓународната трговска размена според новите правила на мултилатералниот
трговски систем;
- Да ги разберат правилата во регулирањето на меѓународната трговија со услуги;
- Да го разберат значењето на заштитата на правата на интелектуалната
сопственост;
- Да го разберат значењето и начинот на функционирање на Механизмот за
решавање трговски спорови;
- Да ги разберат предизвиците со кои се соочува современиот мултилатерален
трговски систем.
Содржина на предметната програма:
Предметот ги запознава студентите со теоријата и функционирањето на Светската трговска
организација како основа на мултилатералниот трговски систем. Содржината почнува со развојот
на мултилатерализмот со старата ГАТТ спогодба и континуитетот до основањето на Светската
трговска организација. Детално ќе биде разработена новата ГАТТ спогодба со нејзините 13
потспогодби. Потоа ќе бидат разработени основните аспекти на Спогодбата за трговијата со
услугите и Спогодбата за трговските аспекти на правата на интелектуалната сопственост. Составен
дел на предметната програма е и разработка на ефикасноста на Механизмот за решавање
трговски спорови и на Механизмот за контрола на трговските политики. Посебен акцент ќе биде
даден на текот и реализацијата на преговорите во рамките на Доха агендата и предизвиците со
кои се соочува современиот мултилатерален трговски систем.
Презентирање на основните концепти на мултилатералниот трговски систем преку Power
Point презентации;
189
13. Вкупен расположив фонд на 7.5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
време
90+30+15+90 =225 часови
наставата
1. Светска Резултати од 2003
трговска Уругвајската рунда
организација на мултилатерални
трговски
преговори, правни
22.
22.1. текстови
2. Јолевски Зоран Светскиот трговски Матица 2006
систем Македонск
а, Скопје
3. Мацушита Светска трговска Просветно 2009
Мицуо, организација, дело АД,
Шонбаум Томас право, практика и Скопје
Џ., Мавроидис политика, (превод
Петрос Ц. од оригиналот)
190
1. Hoekman The Political Oxford 2009
Bernard M. and Economy of the University
Kostecki Michel World Trading Press,
M. System: The WTO Oxford
and Beyond, third
22.2. edition
2. Hoekman The World Trade Routledge, 2016
Bernard M. and Organization Law, Oxon and
Mavroidis Petros economics, and New York
C. politics
3. Peter Van den The Law and Policy Cambridge 2012
Bosshe of the World Trade University
Organization Text, Press,
Cases and Materials Cambridge
191

1. Наслов на наставниот Надворешна трговија
предмет
2. Код INT 340
оддел)
циклус)
6. Академска година Трета година/петти 5 Број на ЕКТС- 7.5
8. Наставник Проф. д-р Кикеркова Ирена
предметот
По завршувањето на наставата, студентите треба да бидат способни:
 да ги разликуваат квантитативните, квалитативните и мешовитите инструменти на
надворешнотрговскиот систем и нивната суштина;
 да ја знаат суштината на инструментите на девизниот систем и основите на
политиката на девизен курс;
 да го познаваат надворешнотрговскиот и девизниот систем на Македонија;
 да бидат способни да ги анализираат ефектите што постоечкиот
надворешнотрговски и девизен систем ги имаат врз надворешнотрговската
размена и билансот на плаќањата на Македонија;
 да имаат основни познавања за воспоставените електронски платформи во
царинското работење во Македонија и олеснувањата за компниите што
произлегуваат од нивното функционирање.
Концепциски овој предмет го сочинуваат три меѓусебно поврзани дела и тоа: делот што го
обработува поимот и содржината на надворешнотрговскиот систем и на
надворешнотрговската политика; делот што го обработува поимот и содржината на
девизниот систем и на девизната политика и, последниот дел, што ги обработува
надворешнотрговскиот и девизниот систем на Македонија.
Интерактивни предавања, презентации од студнетите, гостин-предавач, можности за
учење на далечина во случај на потреба.
расположивото 90+45+90 =225 часови
време
192

17.2. Индивидуална работа/проект (презентација: писмена и 5 бода
усна)
број
1. Кикеркова, И. Надворешна УКИМ, Економски факултет, 2008
трговија Скопје
22.1. 2. Bjelic Predrag Medjunarodn Centar za izdavacku djelatnost 2021
i trgovinski Ekonomskog fakulteta,
sistem Beograd
3. Кејвс, Ричард, Е. Светска Арс Ламина, 2011
трговија и Скопје
22. плаќања
број
1. World Trade Twenty years www.wto.org/english/res_e/ 2015
Organization of the WTO: A booksp_e/20years_wto_e.pdf
22.2. Retrospective
2. World Trade World Trade www.wto.org/english/res_e/b 2017-
Organization Report ooksp_e/ 2021,
world_trade_report16_e.pdf
3. Bjelic, Jelisavac- Savremena Institut za medjunarodnu 2010
Trosic, Popovic- medjunarodn politiku i privredu, Beograd
Petrovic, a trgovina
193

1. Наслов на наставниот Национални сметки
предмет
2. Код ECN 390
циклус)
6. Академска година /семестар Трета година/шести 7. Број на ЕКТС- 7,5
(зимски) семестар кредити
8. Наставник Проф. д-р Билјана Ташевска
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет, студентите треба да се
способни:
 да ги разберат и објаснат основните концепти и принципи на системот на национални
сметки (СНС), како главен извор на макроекономски информации неопходни за
анализа на националната економија и нејзиниот развој, како и за меѓународни
споредби;
 да ги дефинираат и анализираат врските помеѓу најзначајните макроекономски
агрегати на производството и доходот;
 да ги испитаат врските помеѓу различните сектори во економијата;
 да ги увидат можностите за користење на системот на национални сметки при
предвидувања, планирање, економска анализа, креирање политики итн.;
 да ја разберат примената на националните сметки за мерење на релевантните цели за
одржлив развој;
 да користат статистички бази на податоци за националната економија;
 да пресметаат и толкуваат одредени макрекономски индикатори, со примена на
софтверски алатки;
 да дискутираат за прашања поврзани со ограничувањата на статистиката на
националните сметки.
 Основни концепти на националните сметки;
 Системот на национални сметки на ОН (СНС 2008);
 Макроекономски агрегати;
 Бруто-домашниот производ, националното богатство и благосостојбата;
 Редослед и поврзаност на сметките;
 Сметки на институционалните сектори во економијата;
 Инпут-аутпут табели и матрици на општествени сметки;
 Неформалната економија;
 Квартални национални сметки;
 Сателитски сметки и други проширувања на системот на национални сметки;
 Поврзаност на националните сметки со останатите макроекономски сметки;
 Примена на националните сметки за економска анализа, предвидувања, планирање,
креирање политики итн.
194

Предавања со презентации, видео материјали, интерактивни предавања, тимска работа,
квизови, гостин на предавања, студии на случај, изработка и презентација на проектна
задача.
60+30+30+15+90 = 225 часови
работа
испит
наставата
број
1. United Nations, Систем на Државен 2012
OECD, IMF, национални завод за
22. World Bank, сметки 2008 статистика на
22.1. EUROSTAT [превод] Република
Северна
Македонија
(превод)
2. Lequiller, F. and Understanding OECD 2014
Blades, D. National Accounts: Publishing
Second Edition
195
број
1. Lange, G.M., The changing World Bank 2018
Wodon, Q. and wealth of nations
Carey, K. (Eds.) 2018: Building a
22.2. sustainable future
2. Greene, J. Macroeconomic World 2017
Analysis And Policy: Scientific
A Systematic
Approach
3. Абел, А., Б. Макроекономија ТАБЕРНАКУЛ 2009
Бернанки, и Д. (Превод)
Крушор
196

1. Наслов на наставниот Однесување на потрошувачите
предмет
трети семестар кредити
предметот
 Да ги идентификуваат различните аспекти и фактори кои влијаат врз однесувањето
на потрошувачите преку анализа на изложената материја
 Правилно да ги интерпретираат фазите во процесот на донесување на одлука за
купување при изработката на маркетинг стратегија
 Да ја познаваат домашната и регулативата на ЕУ во подрачјето на заштита на
потрошувачите преку анализа на материјата и друга релевантна литература
Намерата на наставата по предметот е да им помогне на студентите во разбирањето на
значењето, суштината и функционирањето на однесувањето на потрошувачите. Оваа
материја во теоријата на маркетингот спаѓа во доменот на најсуптилните прашања,
бидејќи од особена важност за секој стопански субјект претставува познавањето на
аспектите на однесувањето на потрошувачите кои особено доаѓаат до израз преку
индивидуалноста на човекот во процесот на донесување одлука за купување, како и
неможноста да се согледаат внатрешните мотиви и психичките елементи кои на
определен начин имаат влијание врз карактерот на одлуката.
1. Однесување на потрошувачите и маркетингот
2. Типови на потрошувачи и препознавање на потребите
3. Истражувачки методи за анализа на потрошувачкото однесување
4. Психолошки фактори на потрошувачка
5. Социолошки фактори на потрошувачка
6. Преткуповно оценување и купување
7. Потрошувачка, посткуповно однесување и дивестирање
197

усна)
наставата
број
22.1. 1. Снежана Однесување на Скопје 2013
Ристевска- потрошувачите
Јовановска
2. Blackwell,R.D, Однесување на South- 2005
Miniard, P.W., потрошувачите Western
Engel, J.F. College Pub
22. (превод од
Влада,
Скопје:
Табернакул)
број
1 Снежана Однесување на Економски 2004
Ристевска- потрошувачите факултет-
22.2. Јовановска, Скопје
Бошко Јаќовски
2. Shiffman, L.G., Consumer Behavior Prentice Hall 2007
Kanuk, L.L.
198

1. Наслов на наставниот Оперативен менаџмент
предмет
2. Код MGT 420
4. Организатор на студиската Универзитет „Св. Кирил и Методиј“- Скопје,
6. Академска година/семестар четврта година 7 Број на ЕКТС 7.5
предметот
Подготвуваат и донесуваат одлуки со кои се создаваат услови за производството.
Подготвуваат и донесуваат одлуки со кои се остварува производството.
Подготвуваат и донесуваат одлуки со кои се конролира производството.
Најдат соодветен пристап за решавање на секоја ситуација поврзана со сложената проб
лематика на производството.
Ги осознаат разновидните активности во организацијата и функционирањето на
целосниот систем на производствениот менаџмент.
Производството како систем
· Планирање на системот на производство
· Дизајн на производот
· Менаџмент на квалитет- фокус на сигма шест
· Производ- производствена програма
· Локација на средства
· Стратешко управување со капацитети
· Производствена опрема
· Фабрички згради
· Планирање на фабричкиот простор
· Производствен процес – избор и дизајн
· Операции за планирање
· Планирање и следење на производството во време
· Материјалот во производство
· Контрола на залихи
· Системот на складирање и навнатрешен транспорт
· Одржување на опремата и обезбедување на производството со енергија
· Финансиска анализа
· Организациона структура на производството
13. Вкупен расположлив фонд на време 7,5 ЕКТС X 30 часа = 225 часа
199
15. Форми на наставните активности 15.1. Предавања-теоретска настава 90 часа

17.2. Семинарска работа/проект (презентација:писмена и усна) 30 бодови
19. Услов за потпис и полагање на Присуство на настава и изработен и презентиран
завршен испит еден научен/стручен труд
1. Синиша Спасов Производствен Универзитет
менаџмент „Св. Кирил и
Методиј“-
Скопје,
Економски
факултет-
Скопје
2. Ричард Б. Чејс, Оперативен Генекс, 2011
Ф.Роберт Џајкобс менаџмент за Кочани
Николас Ј. конкурентска предност
Аквилано

1. Kamauff John Manager’s guide to The Mc-Graw 2010
Operations Management Hill
Companies
2. Brennan L. Linda Operations Management The Mc-Graw 2011
Hill
Companies
200

1. Наслов на Операциони истражувања и машинско учење за
наставниот предмет менаџмент
2. Код MGT450
оддел)
циклус)
6. Академска година Четврта година/прв Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Вонреден професор д-р Виолета Цветкоска
предметот
- Да моделираат реални бизнис проблеми и да ги решаваат со користење на
популарни методи и техники на операционите истражувања и на машинското учење
- Вешто да користат софтверски алатки за решавање на изградените модели
- Да ги анализираат добиените резултати како и да ги интерпретираат и комуницираат
со тимот
- Да донесуваат подобри и побрзи одлуки за решавање на комплексни реални
проблеми
Целта на овој предмет е да ги подготви студентите со знаење и вештини за моделирање на
комплексни реални проблеми со кои се соочуваат организациите и за нивно решавање со
современи методи и техники на науката за подобро одлучување – операционите
истражувања и на клучното поле на вештачката интелигенција – машинското учење.
Студентите ќе работат на различни проблемски задачи и ќе користат најсовремени
програмски пакети за нивно решавање. Посебен акцент ќе биде ставен на анализата на
добиените резултати и на нивно поврзување со реалниот бизнис контекст со цел да можат
да донесуваат одлуки со кои ќе ги подобрат перформансите на организациите и ќе
придонесат за остварување на нивна конкурентска предност.
12. Методи на учење: Предавања со презентации и видеа, лабораториски вежби, квизови,
тимска работа, гостин на предавања, студии на случај, изработка и презентација на
проектна задача
13. Вкупен расположив фонд на 7.5ЕКТС x 30 часови = 225
време
90 + 30 +15 + 90 = 225 часови
работа
201

17.2. Индивидуална работа/проект (презентација: писмена 20
и усна)
22.1.
1. Цветкоска, В. Операциони In 2022
истражувања preparation
2. Цветкоска, В. Квантитативна Стоби Трејд 2019
анализа за бизнис и ДООЕЛ
економија
(моделски пристап
со табеларни
22. пресметки и
софтвери), Збирка
задачи
1. Hillier, F. and Introduction to Mc-Graw Hill 2018
22.2. Hillier, M. Management Education
Science: A Modeling
and Case Studies
Approach with
Spreadsheets, 6th ed.
2. Shalev- Understanding Cambridge 2014
Shwartz and Machine Learning: University
Ben-David From Theory to Press
Algorithms
202

1. Наслов на наставниот Организациско однесување
предмет
2. Код MGT 130
студиската програма Катедра Менаџмент
(единица, односно
6. Академска Прва година/втор Број на ЕКТС- 7,5
година/семестар семестар кредити
8. Наставник Вон.проф.д-р Александра Јанеска –Илиев
проф. д-р Љубомир Дракулевски
предметот
- ги дефинираат клучните поими поврзани со организациското однесување;
- ги објаснат различни концепти за однесувањето и клучните варијабли кои влијаат на
однесувањето на поединците ;
- ги објаснат и дискутираат групните процеси во рамките на организацијата, како и
тимовите и тимското работење;
- да ги разберат и дискутираат конфликтите во рамките на организацијата, како и
стратегии за надминување на истите
- го разберат и препознаат лидерството како многу значајна димензија на
менаџерската професија и да ги препознаат вистинските лидериски димензии;
- ги објаснат мотивацијата и соодветно да знаат да ги користат различните елементи
поврзани со мотивацијата ;
- ја анализираат моќта во организацијата, зошто постојат и како треба да се
организираат политичките процеси во неа;
1. Вовед
2. Запознавање со основните теоретски рамки поврзани со организациското
однесување
3. Поединецот и организацијата
4. Групата и групните процеси во организацијата
5. Тимовите и тимското работење
6. Интегрирање на поединците, групите и организациите
7. Лидерство
8. Организациска култура
90 + 30 + 15 + 90 = 225 часови
203
15. Форми на наставните 15.1. Форми на наставните активности 60

активности 15.2. Вежби (лабораториски, аудиториумски), 30
17.2. Семинарска работа/проект 30
18. Критериуми за оценување до 50 бода Критериуми за
(бодови/оценка) оценување
испит
наставата
1. Љубомир Организациско Економски 2016
Дракулевски и однесување факултет -
Бобек Шуклев Скопје, Скопје
2. Љубомир Лидерството – Економски 1999
Дракулевски Основа за факултет –
ефективен Скопје
22. стратегиски
менаџмент
Jones, G.R. and Современ Глобал 2008
George, J.M., менаџмент комуникација
Kinicki A. Organizational McGraw-Hill, 2006
Kreitner R. Behavior: Key New York
Conncepts, Skills
& Best Practices
204

1. Наслов на наставниот Основи на бизнис аналитика
предмет
2. Код MST 220
циклус)
6. Академска година Втора Број на ЕКТС- 7,5
/семестар година/втор кредити
семестар
8. Наставник Вонреден професор д-р Виолета Цветкоска
- Да извлекуваат сознанија од податоците врз основа на кои ќе можат да носат одлуки
базирани на факти
- Да користат популарни аналитички методи и техники за бизнис одлучување
- Да користат софтверски алатки за анализирање, моделирање и визуелизирање на
податоци
Целта на овој предмет е да ги подготви студентите со вистински вештини за да можат да
донесуваат одлуки базирани на податоци и да бидат движечка сила за примена на
аналитиката во организациите. Студентите ќе работат на реални сетови на податоци и
екстензивно ќе користат софтверски алатки за моделирање и визуелизирање на податоци.
Во предметот ќе се обработуваат аналитички методи и техники кои се однесуваат на
четирите столба на бизнис аналитиката: дескриптивна, дијагностичка, предиктивна и
прескриптивна. Акцентот на предметот е ставен на интерпретирање и комуницирање на
добиените резултати во соодветен бизнис контекст.
12. Методи на учење: Предавања со презентации и видеа, лабораториски вежби, квизови,
тимска работа, гостин на предавања, студии на случај, изработка и презентација на
проектна задача
на време
60+30+30+15+90=225 часови
15. Форми на наставните 15.1. Предавања - теоретска 60
15.2. Вежби (лабораториски, 30
205

наставата
22.1.
1. Cvetkoska, V. Business In preparation 2022
Analytics
2. Winston, W.L. Microsoft Pearson 2019
Excel 2019: Education, Inc.
22. Data Analysis
and Business
Modeling
22.2. 1. Evans, J. Business Pearson 2019
Analytics, 3rd
ed.
2. Davenport, T.H. Competing on Harvard 2017
and Harris, J. Analytics: The Business
New Science Review Press
of Winning
206

1. Наслов на наставниот Основи на е-бизнис
предмет
2. Код EBU 110
циклус)
6. Академска година /семестар Прва година/втор Број на ЕКТС- 7,5
предметот
 да ги препознаат фундаменталните концепти на е-бизнисот;
 да ги идентификуваат главните е-бизнис модели;
 да ги препознаваат и класифицираат е-бизнис моделите според приходот и
трансакциските механизми;
 да можат да ги идентификуваат елементите од е-окружувањето кои влијаат на е-
бизнис стратегијата на претпријатијата;
 да ги препознаваат и класифицираат методите и моделите на дигиталниот маркетинг;
 запознаени со бенефициите и ограничувањата за претпријатијата и потрошувачите од
примената на е-бизнис моделите.
Предметот ги запознава студентите со основните концепти, дефиниции и окружувањето на
е-бизнисот и е-комерцијата. Ќе бидат обработени најзначајните теми поврзани со е-
бизнисот, како што се класификацијата на е-бизнис моделите, нивната структура,
пазарните механизми, е-бизнис апликациите, методите на дигиталниот маркетинг, како и
бенефициите и ограничувањата за претпријатијата и потрошувачите од примената на
електронските форми на водење на бизнисот. Студентите за совладување на предметната
материја ќе користат специјално опремена компјутерска лабораторија.
време
60+30+135 = 225 часови
работа
207

1. Efraim Turban Electronic Ninth 2018
22.
22.1. Jon Outland Commerce – A edition,
David King Managerial and Springer
Social
Networks
Perspective
208

1. Наслов на наставниот Основи на економијата
предмет
2. Код ECN110
циклус)
6. Академска година Прва година/ 7. Број на ЕКТС- 7,5
/семестар Зимски (втор) семестар кредити
8. Наставник Проф. д-р Владимир Филиповски, Проф. д-р Предраг Трпески
предметот
 Знаење и разбирање на функционирањето на пазарот на добра и услуги, односно на
побарувачката и понудата;
 Знаење и разбирање на функционирањето на пазарот на фактори на производство
 Разбирање и способност за анализа на пазарните структури: совршена конкуренција,
монопол, олигопол и монополистичка конкуренција
 Знаење и способност за анализа на пазарните неуспеси и државната интервенција за
справување со нив
 Знаење за основните макроекономски агрегати и аналитички способности за нивно
пресметување
 Знаење и разбирање на функционирањето на макроекономијата на долг рок –
економски раст
 Знаење и разбирање на функционирањето на макроекономијата на краток рок –
деловни циклуси
 Разбирање на поврзаноста на невработеноста и инфлацијата како два клучни
макроекономски проблеми
 Знаење и разбирање на функционирањето на фискалната политика и примената на
нејзините инструменти за макроекономска стабилност и економски раст
 Знаење и разбирање на функционирањето на монетарната политика и примената на
нејзините инструменти за макроекономска стабилност и висока вработеност
 Знаење и разбирање на основните форми на меѓународни економски односи и
основните елементи на билансот на плаќања
 Знаење и разбирање на основните постулати на современите школи на
макроекономската мисла и нивните импликации врз водењето на макроекономските
политики
Вовед: Економијата како наука – предмет и методологија
I. Основи на микроекономијата:
 Пазар – побарувачка, понуда, пазарни цени, пазарна рамнотежа
 Теорија на изборот на потрошувачот
 Теорија на производството и трошоците на фирмата
209
 Пазари на факторите на производство

 Пазарните структури: совршена конкуренција, монопол, олигопол и монополистичка
конкуренција
 Неуспесите на пазарот и нивната регулација: екстерналии, јавни добра, асиметрични
информации, монополи
II. Основи на макроекономијата
 Основни макроекономски цели и политики
 Основните макроекономски агрегати и нивното мерење
 Макроекономијата на долг – економски раст
 Макроекономијата на краток рок – деловни циклуси
 Невработеноста, инфлацијата и концептот на Филипсовата крива
 Фискална политика и нејзината стабилизациона функција
 Монетарна политика и нејзината стабилизациона функција
 Основи на меѓународната економија: меѓународна трговија, меѓународно движење на
капиталот, биланс на плаќања и девизен курс
 Современите школи на макроекономската мисла
работа
испит
наставата
210
1. Фити, Т. Економија - основи на Култура, 2016
22.1. економијата Скопје
2. Менкју, Г. Принципи на Нампрес, 2009
економијата Скопје
(превод)
3.
1. Mankiw, G. Principles of Economics, Cengage 2020
22.2. 9th edition Learning
2. Krugman, P., Essentials of Economics, MacMillan 2020
Wells, R. Fifth Edition
3. Parkin, M. Economics, Pearson 2018
13th Edition
211

1. Наслов на наставниот Основи на маркетинг
предмет
трети семестар кредити
предметот
 Секој студент треба да биде способен да изврши сегментирање на пазарот и
интерпретирање на процесите на позиционирање и таргетирање преку познавање на
однесувањето на потрошувачите на различните пазарни сегменти.
 Студентот треба да биде способен да ги идентификува и успешно да ги комбинира
инструментите на маркетингот преку анализа на изложената материја, примери од
праксата и изработка на проекти.
 Студентот треба да биде oспособен тимски да дизајнира и спроведе истражувачки
проект, како и да ги споредува и вреднува добиените податоци од маркетиншки
аспект.
 Студентот треба да биде способен да ja примени маркетинг концепцијата во
работењето и да донесува правилни маркетиншки одлуки кои базираат на
познавањето на принципите на маркетинг менаџментот
Намерата на наставата по предметот е да се запознаат студентите со маркетинг
концепцијата во работењето на претпријатијата и како таа функционира во практиката. Во
таа смисла е и потребата да добијат пошироки знаења од маркетингот, поаѓајќи од фактот
дека во центарот на интересот на секое претпријатијатие е потрошувачот и неговите
потреби и желби кои треба да се осознаат со цел истите да бидат задоволени. Тоа ќе се
постигне преку производите што се нудат на пазарот, цените по кои се нудат, каналите на
дистрибуција и промотивните активности кои имаат за цел информирање и убедување на
потрошувачите. Поради сето ова треба да се оддаде посебно внимание на производот т.е.
услугата, цената, дистрибуцијата и промоцијата како и на прашањата поврзани со
управувањето со маркетинг активностите.
1. Маркетинг концепт
2. Маркетинг менаџмент
3. Маркетинг истражување
4. Сегментирање на пазарот
5. Производ
6. Цена на производите
7. Промоција
8. Дистрибуција
9. Маркетинг за глобален пазар
212

1. Снежана Ристевска- Маркетинг: Економски 2014
22.1. Јовановска Теорија факултет-Скопје
и практика
2. Kotler, P., Armstrong, G.,
Принципи на Prentice Hall 2001
Saunder, J., Wong, V. маркетинг (превод од Влада,
Скопје:
Академски печат)
1 Снежана Ристевска- Маркетинг 2009
Јовановска,
Бошко Јаќовски
22.2. 2. Kotler, P., Principles of Prentice Hall 2008
Armstrong, G. Marketing
213

1. Наслов на наставниот Основи на менаџмент
предмет
2. Код MGT 210
циклус)
6. Академска година Втора година/прв Број на ЕКТС- 7,5
Проф. д-р. Стојан Дебарлиев
. По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет, студентите треба да
 ги дефинираат и објаснат клучните поими поврзани со карактерот на менаџментот и
основите функции во рамките на менаџмент процесот;
 ја објаснат содржината на работата на менаџерите и важноста од стекнувањето на
потребните менаџерски компетенции во современото бизнис окружување;
 ги објаснат и дискутираат современите предизвици на менаџментот во областите на
менаџерското одлучување, општествената одговорност и деловната етика, малиот
бизнис и претприемништвото, корпоративното управување и управување со
разновидноста и нивните импликации во секојдневни организациски и развојни
предизвици;
 ги аплицираат основните менаџмент принципи во дијагностицирање и решавање на
реални проблемски ситуации;
 ги анализираат процесите, функциите и соработката во сите форми на организации,
како и да ја унапредуваат ефикасноста во работењето;
 ја оценуваат ефективноста на различните менаџмент решенија, одлуки и модели во
насока унапредување на перформансите од работењето.
11 Содржина на предметната програма:
. 1. Карактерот на менаџментот
2. Еволуција на мислата за менаџмент
3. Карактерот на работата на менаџерот
4. Окружувањето и организациската култура
5. Менаџмент процес (планирање, организирање,
координирање, мотивирање и контрола)
6. Менаџерско одлучување
7. Општествената одговорност и менаџерската етика
8. Малиот бизнис и претприемништвото
9. Предизвикот на корпоративното управување
10. Управување со разновидноста
12 Методи на учење: Предавања со презентации, интерактивни предавања, тимска работа,
. гостин на предавања, студии на случај, изработка и презентација на проектна задача
214
13 Вкупен расположив фонд 225

. на време
14 Распределба на
90+30+15+90
15 Форми на наставните 15.1. Предавања - теоретска настава 90
. активности 15.2. Вежби (лабораториски, аудиториумски), 0
16 Други форми на 16.1. Проектни задачи 30
. активности 16.2. Самостојни задачи 15
17 Начин на оценување
. 17.1. Тестови 60
17.2. Индивидуална работа/проект (презентација: писмена и усна) 30
18 Kритериуми за оценување (бодови/ оценка) до 50 бода 5 (пет) (F)
. 51 х до 60 бода 6 (шест) (E)
19 Услов за потпис и за полагање завршен испит Реализирани наставни активности
. (15.1, 15.2, 16.1, 16.2, 16.3)
20 Јазик на кој се изведува наставата Македонски јазик
.
21 Метод на следење на квалитетот на наставата Интерна евалуација и анкета
.
1. Бобек Шуклев Менаџмент Економски 2015
22.1. 9/и факултет-Скопје
2. Stephen P. Management: Pearson Education 2019
Robbins, Mary Global Edition Inc., Upper Saddle
Coulter et.al. River
3. Џон Ф. Менаџмент Европа 92, 2014
22 Шермахорн (превод) Кочани
. Дополнителна литература
1. Gareth R. Jones Essentials of McGraw-Hill 2019
Jennifer M. Contemporary Education, New
22.2. George Management York
Eighth Edition
2. Stephen P. Management: Pearson Education 2018
Robbins, Mary Fourteenth Inc., Upper Saddle
Coulter edition River
3. Samuel C. Certo, Modern Pearson Education 2016
215
S. Trevis Certo Management, Inc., Upper Saddle

Concepts and River
skills,
Fourteenth
edition
216

1. Наслов на наставниот Основи на сметководство
предмет
2. Код АCC110
3. Студиска програма Е-бизнис, Економија, Маркетинг, Менаџмент и
претприемништво, Меѓународна трговија, Сметководство и
ревизија, Финансии
4. Организатор на Универзитет “Св. Кирил и Методиј” во Скопје
(единица, односно - Катедра Сметководство и ревизија
циклус)
6. Академска година Прва година/прв 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Зорица Божиновска Лазаревска
Проф. д-р Марина Трпеска
предметот
По завршување на наставата и положувањето на овој предмет, студентите треба да бидат
1. Ги разликуваат потенцијалните корисници на сметководствените информации и
основните модалитети во екстерното и интерното известување;
2. Ги идентификуваат и применуваат основните принципи во сметководството и начинот
на нивното имплементирање;
3. Ги применуваат основните техники на книжење на средствата, обврските и капиталот
преку примена на сметководствената равенка;
4. Да вршат корективни книжења на крајот на сметководствен циклус со цел реално
утврдување на финансискиот резултат;
5. Изготвуваат финансиски извештаи, односно билансот на состојбата, биласнот на
успехот и извештајите за паричните текови.
1. Сметководството во деловното работење
2. Анализирање и евидентирање на трансакции
3. Корективни книжења во финансиските извештаи
4. Комплетирање на сметководствен циклус
5. Сметководство за трговски организации
6. Залихи
7. Измами, интерни контроли и парични средства
8. Побарувања
9. Нетековни средства
10. Тековни обврски
11. Долгорочни обврски
12. Капитал
Интерактивни предавања, видео презентации, еминентни гости спикери, насочувани
дискусии, самостојна домашна работа
217

на време
60 + 30 + 30 + 15 + 90 = 225 часови
испит
наставата
1. Божиновска Основи на Економски 2021
Лазаревска сметководство факултет –
22.1. Зорица, Трпеска Скопје
Марина
2. Божиновска Основи на Економски 2021
Лазаревска сметководство – факултет –
22. Зорица, Трпеска Збирка задачи Скопје
Марина
1. Franklin, M., Principles of OpenStax 2019
22.2. Graybeal, P., Accounting
Cooper, D.
2. Wild John, Shaw Fundamental Mc-Graw Hill 2018
Ken Accounting Education
Principles
218

1. Наслов на наставниот Пари и банкарство
предмет
2. Код FIN 220
4. Организатор на студиската Економски факултет - Скопје, Универзитет „Св. Кирил и
програма (единица, односно Методиј” во Скопје
циклус)
6. Академска година /семестар Втора година/втор 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Ѓорѓи Гоцков
По изучувањето на овој предмет, студентите треба да располагаат со следните области на
знаења:
 Развој на способности за креативно и аналитичко размислување за конкретните
проблеми со кои се соочуваат носителите на монетарната политика и деловната
политика во банкитe
 Совладување на основните поими од банкарството и монетарната економија,
 Запознавање со современите достигнувања од банкарската и монетарната теорија,
 Разбирање на практичните аспекти на работењето на банките,
 Запознавање со македонскиот банкарски систем
 Потекло и развој на парите
 Функции на парите
 Вредност на парите
 Местото и улогата на централните банки во банкарските системи
 Цели, задачи и инструменти на монетарната политика
 Понуда и побарувачка на пари
 Појава и развој на банкарството
 Карактеристики на банкарските системи во развиените земји и земјите во развој
 Развој и карактеристики на македонскиот банкарски систем
 Принципи на банкарското работење
 Биланси на комерцијалните банки
 Видови банкарски работи: активни, пасивни, неутрални и сопствени банкарски работи
 Ризици во банкарското работење
13. Вкупен расположив фонд 7,5ЕКТС x 30 часови = 225 часови
на време
90+30+15+90=225 часови
219

1. Трпески, Љубе Банкарство и Скенпоинт 2009
22.1. банкарско
работење
2. Трпески, Љубе Монетарна Коста Абраш 2018
економија
3.
22.
1. Фредерик С. Економија на МАГОР 2007
Мишкин пари, банкарство (превод на
и финансиски Влада на РМ)
пазари
22.2. 2. Барбара Касу, Вовед во Арс Ламина 2006
Клаудија банкарството ДОО (превод
Џирардоне, на Влада на
Филип Молину РМ)
3. Шила Хефернан Современо Академски 2009
банкарство печат
(превод на
Влада на РМ)
4. Carl E. Walsh Monetary Theory MIT Press 2010
and Policy
220

1. Наслов на наставниот Политика на цени
предмет
5. Степен (прв,втор,трет циклус) прв
6. Академска година/семестар Трета година/шести 7. Бројна ЕКТС 7.5
8. Наставник Проф. д-р Даниела Бојаџиева
предметот
 Да ги применуваат принципите на стратегиското определување и управување со
цените
 Да можат правилно да ги согледуваат и анализираат факторите кои влијаат врз
определувањето на цените и примената на политиката на цени,
 Да знаат ги применуваат современите и класичните методите за пресметка и
утврдување на продажните цени,
 Добро да ги владеат одделните стратегии и тактики на цените,
 Активно да учествуваат во процесот на донесување на квалитетни одлуки при
формирање на цените во насока на подобрување на конкурентската предност на
фирмата на пазарот.
Основниот фокус на овој предмет е проучување на стратегиите и тактики во
формулирањето и концепирањето на маркетинг политиката на цени во фирмите. Цената
како инструмент на маректинг миксот е единствен елемент кој остварува приход (за
разлика од другите инструменти) и непосредно влијае врз производството, продажбата и
успешното работење на фирмите на домашниот и на меѓународниот пазар. Оттука, во
наставната програма се посветува внимание на интерните и екстерните факотори во
анализата и формирање на цените на производите и услугите. Понатаму, во програмата
посебно внимание се посветува на методолошките аспекти и на методите за формирање
на продажните цени на производите и услугите на фимрите, стратегиите и тактиките во
имплементацијата на политиката на цени како и етичките аспекти поврзани со
дефинирањето и имплементацијата на политиката на цени во фирмите.
1.Вовед во маркетинг политиката на цени
2.Принципи на стратегиско определување и управување со цените
3. Фактори на политиката на цени
4. Сензитивна анализа на профитот
5. Методолошки аспекти во дефинирањето на политиката на цени
4. Методи за опрделување на продажните цени
5. Управување со промотивните цени
6. Управување со попустите на цените
7. Политка на диференцирани цени
8. Политика на цени на нови производи
221
9. Развој на ценовни структури

9. Управување со цената во одделните фази од животниот циклус на производот
10. Управување со цената во различни пазарни структури
11. Етички аспекти и законски ограничувања во утврдувањето и управувањето со цените
работа
17.2. Семинарска работа/проект (презентација:писмена и усна), 30 бодови
20. Јазикнакојсеизведуванаставата Македонски
1. Олга Градишка Маркетинг Економски 2015
Теменугова политика цени факултет-
Скопје,
2. Tim J. Smith Pricing South- 2012
Strategy: Western
Settings price Cengage
levels, Learning
Managing price
discounts and
Establishing
Price Structure
222
22.2. Дополнителналитература
број
1. Thomas T. Nagle, The Prentice Hall 2011
John E. Hogan and strategy Marketing
Joseph Zale and tactics Series
of pricing -
A guide to
growing
more
profitably,
5th edition
2. Reed K. Holden and Pricing with John Wiley & 2008
Mark R. Burton confidence Sons, Inc.
3. Бошко Јаќоски и Маркетинг Европски 2010
Снежана Р. политика универзитет,
Јовановска на Скопје
цени(второ
издание)
223

1. Наслов на наставниот Применета економетрија
предмет
2. Код ECN450
6. Академска година/семестар Четврта година/Летен 7. Број на ЕКТС 7,5
(осми) семестар
 Да ги разберат и соодветни да ги применуваат избраните статистички и економетриски
алатки кои вообичаено се користат во емпириските економски и бизнис анализи.
 Да знаат како да ги оценат каузалните ефекти и да прават предвидувања со коистење
на податоци на пресек
 Да ги оценат динамичките каузални ефекти и да вршат проекции со користење на
податоци од временски серии.
 Да го разберат концептот на методот на максимална веродостојност и да го толкуваат
добиените оценки.
 Да прават разграничување помеѓу фиксни и случајни ефекти и како истите да ги
оценат.
 Да ја разберат ендогеноста во мoделите на симултани равенки и како да делуваат врз
неа преку оценување со инструментални променливи.
 Да ги оценат векторски авторегресивните модели.
 Да ги имплементираат генерализираните авторегресивни условно хетероскедастични
модели (Generalized Autoregressive Conditionally Heteroscedastic Models – GARCH
Models) и моделите со стохастичка волатилност (Stochastic Volatility Models) за да го
претстават динамичкото однесување на неизвесноста.
 Да ги употребуваат економетриските модели за да тестираат различни финансиски
хипотези и модели, како што се на пример, тестирањето на ефикасноста на пазарите,
оценка на ризикот на поединечна акција преку пресметување на нејзината вредност
под ризик (Value at Risk).
 Да знаат како да ги толкуваат оценките добиени кај моделите со дискретен одговор.
Областа на Применетата економетрија е брзо растечка како резултат на унапредување на
компјутерските софтвери и зголемената достапност на податоците. Преку користење на
економетриските пакети кои се достапни на пазарот не е потребно многу време да се
оценат многу сложени модели. Предметот обработува дополнителни економетриски
техники (кои не се опфатени во предметот Економетрија) кои се корисни за спроведување
на емпириско економско истражување. Целта на предметот е да ги подготви студентите
целосно да ракуваат со економетриските алатки за мерење, моделирање, толкување и
предвидување на макро, микро-економски и финансиски појави. Предметот се фокусира
на следните теми од економетријата: Линеарна повеќекратна регресија; Генерализиран
224
метод на моменти; Метод на максимална веродостојност; Модел на капитално

вреднување на средствата; Инструментални променливи; Модели на симултани равенки;
Векторски авторегресивни модели (VAR; ARCH/GARCH модели; Модели со панел податоци
и Модели со бинарни зависни променливи.
Со изучување на материјата по предметот студентите се оспособуваат да спроведуваат
нивно сопствено емпириско истражување и да ја разберат современата емпириска
економска и бизнис литература. Предметот се концентрира на практичната примена на
економетриските методи преку осврт на релевантната методологија, нејзината примена и
можните алтернативни пристапи на моделирање. Предавањата се поддржани со
компјутерски вежби со примена на економетриски пакети на кои студентите можат да
стекнат практично искуство во применета економетриска анализа.
работа
1. Asteriou, Dimitrios Applied London : Red 2021.
and S. G. Hall Еconometrics, 4th ed Globe Press
2. Chris Brooks Introductory Cambridge 2019
Econometrics for University
Finance, 4th ed. Press
3. Весна Буцевска Економетрија со Економски 2016
примена на EViews факултет,
Скопје
225

1. Angrist, Joshua Mostly Harmless Princeton 2009
David, and Jörn- Econometrics: an University
Steffen Pischke. Empiricist's Press
Companion.
2. Chung-ki Min Applied Econometrics Routledge 2019
A Practical Guide
3. Enders, W. “Introduction to Belmont, CA: 2005
Applied Thomson
Econometrics” Brooks/ Cole
4. Kratzig, M. and “Applied Econometric John Wiley & 2007
H. Lutkepohl Time Series“, 2nd Sons, Inc.
edition,
5. Tsay, R.S. Analysis of Financial John Wiley, 2010
Time Series, 3rd ed. New York
6. Wooldrige , Econometric Analysis The MIT 2010

Jeffrey M. of Cross Section and Press
Panel Data
7. Гуџарати, Д. Н Основи на НАМПРЕС 2012

економетријата, (превод од
4то издание англиски,
проект на
Влада на
Република
Македонија)
226

1. Наслов на наставниот Применети финансии со Ексел
предмет
2. Код FIN 440
циклус)
6. Академска година/семестар Четврта година/осми Број на ЕКТС- 7,5
Студентите треба да се запознаат со чекорите во финансиското моделирање.
Студентите треба да се оспособат за моделирање на финансиските извештаи.
Студентите треба да се оспособат за вреднување на акциите и обврзниците.
Студентите треба да се оспособат за примена на моделите за вреднување на обврзници.
Студентите треба да се запознаат со стратегиите за имунизација на обврзници.
Студентите треба да се оспособат за пресметка на ефикасни портфолија.
Студентите треба да се оспособат да ја моделираат рочната структура.
Студентите треба да се запознаат со анализата на сценаријата и со симулациите.
Студентите треба да ги познаваат најважните функции во Ексел.
Чекори во финансиското моделирање
Пресметка на трошокот на капиталот
Моделирање на финансиките извештаи
Модел на вреднување на капиталните средства
Вреднување на акции
Вреднување на обврзници
Статистики на портфолија
Пресметка на ефикасни портфолио
Оптимизација на портфолио
Стратегии на имунизација на обврзници
Моделирање на рочната структура
Студии на случај
Пресметка на пазарен ризик - ВаР
Диверзификација на портфолија
Вреднување на опции – моделот на Блек и Шоулс
Биномен модел на вреднување на опции
Реални опции
Анализа на сценарија и симулации
Табели и графици во Ексел
Функции во Ексел
Работа со податоци во Ексел
Примена на GoalSeek и Solver
227

време
90+30+15+90 = 225 часови
испит
наставата
1. Simon Principles of Oxford 2011
Beninnga Finance with University
22.1. Microsoft Excel, Press
second ed.
22. 2. Michael Principles of John Wiley & 2018
Rees Financial Sons
Modelling
3.
22.2.
1. Simon Financial MIT Press 2008
Beninnga modeling, third ed.
228

1. Наслов на наставниот Програмирање на бизнис апликации
предмет
2. Код EBU 350
4. Организатор на Економски факултет - Скопје
циклус)
6. Академска година Трета година/шести Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Вонреден професор д-р Мијалче Санта
предметот
. Главната цел на предметот е изградба на знаења и вештини на студентите во областа на
развој на бизнис апликации, со фокус кон анализа на потребите на бизнисот и создавање
на соодветни решенија. По завршување на предметот, се очекува студентите да развијат
способности за дизајнирање, кодирање и имплементација на апликации базирани на
потребите и побарувањата на бизнисот.
По завршување на предметот, студентите ќе ги стекнат следните знаења и вештини:
• Познавање во областа на концептите на програмирање и нивната релација со бизнис
проблеми и побарувања
• Развој на бизнис апликации за специфични потреби на бизнисот
• Компетенции за развој и имплементирање на ИКТ бизнис апликации
• Детално познавање на основните елементи на компјутерските програмски јазици за
развој, имплементација и менаџирање на бизнис апликации
• Способност за интегрирање на е-бизнис апликации за оптимално функционирање на
бизнисот.
11 Содржината на предметот ги опфаќа фундаменталните елементи на компјутерско
. програмирање, принципите на програмски дизајн и програмски структури, анализа и
развој за решенија на бизнис потребите, тестирање на програми, дизајн и структура на
бизнис апликации, како и модерните трендови и идниот развој на бизнис апликации.
Опфатените теми се фокусирани кон моделите на е-бизнисот, во контекст на градење на
алатки и апликации наменети за крајните бизнис корисници.
Преку комбиниран пристап од предавања и вежби, студентите ќе добијат значително
практично знаење за анализа, синтеза, разбирање и решавање на разновидни бизнис
потреби преку конструкција и имплементација на бизнис апликации.
12 Методи на учење: Интерактивен приод во наставата (теоретски предавања, практични
. вежби и домашни работи)
13 Вкупен расположив фонд 225
. на време
14 Распределба на
6 (4+2)/120
15 Форми на наставните 15.1. Предавања - теоретска 60 часови
. активности настава
229

16 Други форми на 16.1. Проектни задачи /
. активности 16.2. Самостојни задачи 35 часови
17 Начин на оценување
. 17.1. Тестови 80 бодови
17.2. Индивидуална работа/проект (презентација: писмена 10 бодови
и усна)
18 Kритериуми за оценување (бодови/ оценка) до 50 бода 5 (пет) (F)
. 51 х до 60 бода 6 (шест) (E)
19 Услов за потпис и за полагање завршен испит Ислушан семестар
.
20 Јазик на кој се изведува наставата Англиски
.
21 Метод на следење на квалитетот на наставата Евалуација од студентите и
. самоевалуација
1. Leung T. Beginning Power Apps: Apress, New 2021
The Non-Developer's York, USA
Guide to Building
22.1. Business Applications
2. Hur C. Developing Business Mc Press, 2017
22 Applications for the Idaho, USA
. Web: With HTML, CSS,
JSP, PHP, ASP.NET, and
JavaScript
3.
22.2. 1. Blodyk G. Business Application 5STARCooks, 2018
Programming Interface USA
BAPI Standard
Requirements
230

1. Наслов на наставниот Проект менаџмент
предмет
2. Код MGT 250
циклус)
6. Академска година /семестар Втора година/четврти 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Сашо Арсов
 Да го дефинираат проектот и да ги идентификуваат неговиот опфат и цели преку
развивање на проектна спецификација;
 Да ја дефинираат структурата на проектот како список на неговите составни
активности, да ги идентификуваат нивните меѓузависности, времетраење, ресурси и
трошоци;
 Да состават план за управување со ризиците на проектот, како компонента во
процесот на управување со проектот;
 Да умеат да го утврдат минималното потребно време за реализација на проектот
преку изработка на гантограм и мрежен дијаграм на проектот;
 Да користат софтвер MS Project како алатка во процесот на планирање,
имплементација и надзор врз проектот, да ги изработуваат различните извештаи за
процесот на интерна и екстерна комуникација, како и да ги интерпретираат
информациите содржани во нив.
1. Дефинирање на проектот и проектниот менаџмент
2. Проектите и организационата структура на компанијата
3. Организационо-технолошко структурирање на проектот
4. Планирање на проектот и времето
5. Планирање на трошоците
6. Примена на мрежното планирање во проектниот менаџмент
7. Примена на софтвер во проектниот менаџмент
8. Имплементација на проектот, надзор и контрола.
9. Проектни тимови и улогата на проект-менаџерот
10. Употреба на софтвер во проектниот менаџмент
гостин на предавања, студии на случај, изработка и презентација на проектна задача,
изучување на софтвер MS Project со самостојна работа на компјутер.
време
60+30+30+15+90 = 225 часови
231

усна)
20. Јазик на кој се изведува наставата Македонски јазик, по потреба и на
англиски јазик
1. Clifford GRAY, Erik Project Management - McGraw-Hill 2021
LARSON The Managerial Process Irwin
22.1. 8th Edition
2. Несторовски Универзитет 2014
22. Методија, Сашо Инвестиционен Св.Кирил и
Арсов, менаџмент Методиј
Александар
Наумоски
22.2.
1. Microsoft MS Project training Microsoft Co.
manual
232

1. Наслов на наставниот Развој на економската мисла
предмет
2. Код ECN 350
циклус)
6. Академска година /семестар Трета година/Летен 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. Д-р Борче Треновски
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет,студентите треба да бидат
способни:
- Запознавање со досегашниот развој на економската мисла и елаборација (промена на
економските парадигми), резултатите, слабости, спротиставеноста на одделни школи
на економска мисла;
- Создавање на солидна теоретска основа за полесно совладување на материјата што се
изучува поконкретно/подетално ниво во други економски дисциплини;
- Да се здобиат студентите сознаења за економскиот живот и за инструментариумот на
економската анализа, како и да го покачите степенот на сопствената економска
култура и сл.
- Да го прошират знаењето за политиките и инструментариумот во рамките на секоја од
економските концепции во насока на креирање на солидна теоретска база како основа
за креирање оптимлни економски политики;
- Да ги прошират знаењата за клучните економисти, нивното творештво и
време/околина во која ги создавале своите дела - а кои се основоположници и
заслужни за еволуцијата на екомската мисла и практика.
Наставата по предметот Развој на економската мисла треба да им помогне на студентите
да го разберат досегашниот развој на економската мисла, односно основните текови
(школи) на економска мисла од античкиот период до денес, како и творештвото на
најголемите умови во доменот на економската наука. Во тој контекст посебно внимание се
обрнува на изучувањето на следниве прашања: економската мисла до настанувањето на
економската наука, меркантилизмот како премин кон настанување на економската наука,
класичната школа како почеток на економската наука, социјалутопизмот, историската
школа, настанувањето и развојот на марксистичката економија, маргинализмот,
институционализмот и неоинституционализмот, кејнзијанизмот, посткејнзијанизмот и
новата кејнзијанска економија, радикалната политичка економија на новата левица,
разните школи во рамките на неолибералната (неокласичната) економска мисла –
монетаризам, школата на рационални очекувања, школата на реални бизнис циклуси,
економија на понудата, теоријата на јавен избор и др.
гостин на предавања, студии на случај, изработка и презентација на стручен труд.
233
17. Начин на оценување 80+10+10=100 бодови
1. Методија Развој на Економски 2008
22.1. Стојков економската факултет –
мисла Скопје, Скопје
2. Marc Blaug Economic Theory University Press 1995
in Retrospect Cambridge
3.
1. Акад. Таки Кејнзијанската МАНУ, 2011
Фити економска Економски
22.2. филозофија факултет -
Скопје
2. Robert A History of Waveland 2007 Fifth
Ekelund, Jr. Economic Theory Press, Inc. Long edition
Robert F. and Method Grove, Ilinois
Hebert
234

1. Наслов на наставниот Ревизија
предмет
2. Код ACC 330
4. Организатор на студиската Универзитет „Св Кирил и Методиј“ во Скопје,
програма (единица, односно - Економски факултет – Скопје
институт, катедра, оддел) Катедра за сметководство и ревизија
циклус)
6. Академска година /семестар Трета година/ 7. Број на ЕКТС- 7.5
6 (летен) кредити
семестар
8. Наставник Проф. д-р. Зорица Божиновска Лазаревска
 Да се запознаат со клучните аспекти на ревизијата и нејзината улога во развиените
економии;
 Да ја осознаат законската регулатива и стандардите за ревизија иманентни за
ревизорската професија;
 Да се запознаат со содржината на Кодексот на етика на професионални
сметководители и етичките дилеми со кои се соочуваат ревизорите
 Да ги познаваат чекорите од процесот на ревизија на финансиски извештаи;
 Да ја познаваат Рамката на COSO на внатрешна контрола
 Да ги применат современите ревизорски техники во прибавување на достатно
соодветни ревизорски докази;
 Да ги интегрираат стекнатите сознанија во извештајот за извршена ревизија;
 Да ги развијат способностите за професионално расудување и професионален
скептицизам.
1. Поим, улога и значење на ревизорската професија во развиените економии
2. Законска и професионална регулатива во ревизорската професија
3. Професионална етика во ревизорската професија
4. Професионална одговорност на ревизорот за измамите
5. Професионален скептицизам и професионално расудување на ревизорите
6. Договарање на ревизорскиот ангажман
7. Планирање на ревизорскиот ангажман
8. Материјалност, ревизорски ризици и ревизорски докази
9. Рамка на внатрешна контрола на COSO
10. Тестови на контроли и суштински тестови
11. Користење на примерок во ревизијата
12. Користење на современи технологии во ревизијата – големи податоци, blockchain и
сл.
13. Извештај на независниот ревизор
14. Ревизорска професија во Република Северна Македонија
15. Меѓународни образовни стандарди на МФС
235
16. Ревизорската професија и предизвиците наметнати со климатските промени

на време
60+30+30+15+90 =225 час
активности 15.2. Вежби (лабораториски, аудиториумски) 30 часови
1. Проф. д-р. Зорица Ревизија Економски 2011
22.1. Божиновска факултет -
Лазаревска Скопје
2. BPP Learning Media F8, Audit and BPP House, 2017
Ltd Assurance Aldine Place,
22. London
1. Messier F. William, Auditing & IRWIN, Mc 2008
22.2. Glover M. Steven, Assurance Graw Hill
Prawitt F. Douglas Service
2. Alvin A. Arens, Auditing and Prentice Hall, 2008
Randal J. Elder, Assurance USA
Mark S. Beasley Services
236

1. Наслов на наставниот Регионална и урбана економија
предмет
2. Код ECN 340
6. Академска година/семестар III (трета)/летен 7. Број на ЕКТС 7,5
семестар
9. Предуслови за запишување на Економика на Македонија
предметот
способни:
 да ги познаваат закономерностите на современиот економски развој што
произлегуваат од неговата просторна определеност,
 да ја совладаат теоретската и методолошката диференцираност на регионалниот
аспект на економскиот рзазвој,
 да ги познаваат современите контроверзи и конфликти што ги отвори процесот на
глобализација,
 да се запознаат со местото и улогата на градот во современиот регионален развој,
 да се согледаат процесите на децентрализација, како и примената на концептот на
локален економски развој,
 да извршат евалуација на условите во кои може да се применат економските
инструменти во регионалната политика,
 да ја познаваат и критички да ја оценат системската поставеност и начинот на водење
на регионалната политика во Македонија.
 Теоретски концепции за регионалниот развој,
 Локациона анализа,
 Анализа на детерминантите на современиот регионален развој,
 Регионална економска политика,
 Градот и регионалниот развој,
 Децентрализација на локалната самоуправа,
 Регионален развој на Македонија.
Интерактивни предавања со презентации, проучување литература, презентација на
примери од практиката, консултативна настава, самостојна работа.
237

(презентација:писмена и
усна)
17.2. Семинарска работа/стручен труд (презентација:писмена и 10 бода
усна)
1. Недановски П. Регионална и урбана Економски (2022)
економија (учебник во факултет –
подготовка) Скопје
2. Николовска Н. Регионална економија Економски 2000
факултет -
Скопје
Р. б. Автор Наслов Издавач Година
3. Capello R. Regional Economics, second Routledge, 2016
edition London and
New York
4. Недановски П. „Креирање поволна деловна Економски 2017
клима како сегмент на факултет –
локалниот економски развој Скопје
– сертифицирање на
општините во Југоисточна
Европа“, Годишник на
Економски факултет –
Скопје, Том 52, С. 1-584, стр.
271-290.
5. Недановски П. „Унапредување на Економски 2018
деловната клима како факултет –
сегмент на локалниот Скопје.
економски развој –
компаративна анализа на
локални заедници од
238
Балканот“, Годишник на
Економски Факултет –
Скопје, Том 53, С. 1-654, стр.
317-335.
6. Николовска Н. Големата илузија Култура, 2001
Скопје.
7. Nijkamp P. Handbook of Regional and North- 1986
Urban Economics Holland,
Amsterdam
239

1. Наслов на Системска анализа и дизајн на информациски системи
наставниот предмет
2. Код EBU 430
оддел)
циклус)
6. Академска година Четврта година/седми Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Вонреден професор д-р Мијалче Санта
предметот
- Студентите ќе бидат способни да одредат и имплементираат соодветна методологија
за развој на информациски системи
- Ќе знаат и користат различни техники за одредување и прибирање на барањата на
корисниците и карактеристиките на информацискиот систем
- Да криераат и толкуваат различни документи поврзани со системската анализа
вклучувајќи use cases, user stories, data flow diagaram.
- Да одредат и оправдат соодветен план на инсталација на информацискиот систем во
организацијата
Предметот детално ги запознава студентите со основните концепти, техники и
методологии кои се релевантни за развојот на информациските системи. Предметот се
фокусира на идентификување на потребите, нивна анализа, дизајн на модели и развој на
информациските системи. Низ практични вежби предметот дава и контекст за
имплементирање на информациски системи и избор на соодветни концепти за развој и
имплементирање на информациски системи.
240

испит
20. Јазик на кој се изведува наставата Англиски јазик
наставата
број
1. Dennis, Wixom, Systems analysis Willey 2018
Roth and design – 7th
edition
22.1. 2. Mike Cohn Succeeding with Addison- 2009
Agile: Software Wesley
Development Professional
Using Scrum
22. 3. Joseph Valacich Modern Systems Pearson 2020
and by Joseph Analysis and
Valacich Design 9th Edition
број
1. Давид Ејвисон Развој на АД Вербум 20120
22.2. и Гај Фитзералд информациски
системи:
методологии,
техники и алатки
– 4 издание
241

1. Наслов на наставниот Сметководствени информациони системи
предмет
2. Код ACC340
циклус)
6. Академска година /семестар 2022-2023/ петти 7. Број на ЕКТС- 7,5
бидат способ ни за да:
- Прибираат, обработуваат и користат информации;
- Разбирање на организационата структура на СИС;
- Разбирање на процесот на анализа и дизајнирање на СИС;
- Како да се контролира и заштити СИС и податоците;
- Совладување на речникот сврзан со користење на современите информа тички
средства и технологии.
1. Информационен процес;
2. Концепт и димензии на сметководствените информациони системи;
3. Системска структура и сметководствените информациони системи;
4. Сметководствени информациони системи со датотеки;
5. Сметководствени информациони системи со бази на податоци;
6. Развој на сметководствениот информационен систем;
7. Контрола и заштита на сметководствениот информационен систем;
8. Обработка на сметководствени информации.
9. Ревизија на компјутеризираниот сметководствен информационен систем
10. Нови технологии и нивна примена во сметководствените информациони системи
на време
60 + 30 + 30 +15 + 90 =225 часови
работа
242

усна)
1. Marshall Accounting Pearson 2018
Romney, Paul information educations
22.1. John Steinbart systems Inc.,
2. Hall James Accounting Published by 2015
information South
systems Western
College Pub
22. 3.
1. Hall James Accounting Published by 2011
information South
22.2. systems Western
College Pub
2. Томас Системи на база Арс Ламина 2010
Коноли, на податоци
Каролин Бег
3.
243

1. Наслов на наставниот Сметководствени контролни системи
предмет
2. Код ACC 230
(летен) семестар
предметот
бидат способни да ги:
 Разбираат основите и компонентите на ефективниот систем на контрола
 Применуваат техниките за сегрегација на должностите и дизајнираат ефективен
сметководствен контролен систем
 Идентификуваат ризичните подрачја од работењето
 Постават основите на систем за сегментирано известување и контрола преку мерење
на резултатите
 Разбираат бихејвиористичките импликации на контролниот систем
1. Основи на теоријата за менаџмент контроли
2. Бихејвиористичките аспекти на сметководствените контроли
3. Основни компоненти на ефективен систем на интерни контроли
4. Улогата на интерната контрола и менаџментот при дизајнирањето на интерните
контроли
5. Сметководствениот систем и контроли на сметководствениот систем
6. Автоматизирани контролни системи во компјутерска околина
7. Системи за идентификување и управување со вообичаените деловни ризици
8. Измамите, интерните контроли и сметководството за истражување на ризици од
измами и грешки
9. Улогата на сметководствениот контролен систем во корпоративното управување
244

оценување
наставата
1. Атанаско Сметководствени / 2019
Атанасовски контролни
системи
2. Кенет Лаудон, Менаџмент Влада на 11 изд,
Џенет Лаудон информациски РМ, превод 2010
системи

1. Leslie Turner, Accounting John Wiley 2020
Andrea B. Information & Sons
Weickgenannt, Systems: Controls
Mary Kay and Processes, 4
Copeland ed.
2. Kenneth Management Pearson 2017

Merchant Control Systems, Education
4 ed. ltd.
245

1. Наслов на наставниот Современи теми од комуникации
предмет
предметот
 Студентот треба да го разбере значењето и улогата на комуникациите со јавноста
 Студентот треба да стекне знаење за теоретските основи на комуникацијата со
јавноста
 Студентот треба да ги разбере фазите од процесот на комуникација со јавноста
 Студентот треба да биде способен да ја идентификува целната јавност на
организацијата и да креира соодветна комуникација со таа јавност
 Студентот треба да ги разбере основните елементи, процесот и суштината на
интерактивниот маркетинг и маркетингот врз основа на податоци
 Студентот треба да знае да ги користи податоците за купувачите (листите на купувачи)
за маркетинг-цели
 Студентот треба да знае да развие директна комуникациска порака, користејќи ги
маркетинг-листите и податоците за купувачите за одделните алатки на комуникации
 Студентот треба да знае да ги искористи податоците за купувачите заради креирање
е-маил маркетинг-кампања
Основниот фокус на овој предмет е запознавање со комуникациите со јавноста, со
маркетингот врз основа на податоци и е-маил маркетингот. Преку изучувањето на овој
предмет студентите треба да се стекнат со знаење во врска со теориите за комуникација и
јавното мислење, со фазите од процесот на комуникација со одделните групи интерна и
екстерна јавност, како и со кризните комуникации. Исто така, предметот се фокусира и на
користење податоци за селектирање на купувачите, креирање директна комуникациска
порака и креирање е-маил маркетинг-кампања.
1. Вовед во комуникациите со јавноста
2. Теории на комуникација со јавноста
3. Фази од процесот на комуникација со јавноста
4. Креирање јавно мислење и комуникација со интерна и екстерна јавност
5. Кризни комуникации
6. Карактеристики и процес на интерактивен маркетинг и маркетинг врз основа на
податоци
7. Селектирање на купувачите и управување со односите со купувачите врз основа на
податоците за купувачите
8. Понуда и креирање директна комуникациска порака за одделни алатки на
комуникации
9. Е-маил маркетинг: карактеристики и мерење на ефективност
246

работа
наставата
1. Cameron. G.T., Public Relations Pearson 2008
Wilcox, D.L., Reber, Today: Managing Education и
B.H., and Shin, J. Competition and
22.1. Conflict
2. Lattimore, D., Public Relations: The McGraw-Hill 2012
Baskin, O., Heiman, Profession and the
S.T., and Toth, E.L. Practice
22. 3. Gunelius, S. (2018) Ultimate Guide to Enterpreneur 2018
Email Marketing for Media Inc.
Business,
4. Brodie, I. Email Persuasion: Rainmaker 2013
Captivate and Engage Publishing
Your Audience, Build
247
Authority and
Generate More Sales
with Email Marketing
5. Spiller, L. and Baier, Contemporary Direct Prentice Hall 2010
M. and Interactive
Marketing
број
1 Сејтел, Ф.П. Практика на односи Арс Ламина – 2011
со јавноста превод на
22.2. Влада на
Р.Македонија
2. Nash, E. Direct Marketing: McGraw Hill, 2000
Strategy, Planning, 4th edition,
Execution
248

1. Наслов на наставниот Статистика за бизнис и економија
предмет
2. Код MST 120
6. Академска година/семестер прва/летен 7. Број на ЕКТС 7,5
8. Наставник Проф. д-р Калина Треневска-Благоева
Проф. д-р Драган Тевдовски
предметот
10. Цели на предметната програма(компетенции):
По завршувањето на наставата и положувањето на овој предмет,студентите треба да
· Да ја разберат појмовната определеност и значењето на статистичката терминологија;
· Да бидат способни да ја употребуваат дескриптивната анализа при анализата на
податоците;
· Да бидат способни да ја користат веројатноста и случајните променливи во решавањето
на бизнис проблемите;
· Да го разбираат статистичкото заклучување кое што претставува основа за
интерпретирање на резултати и донесување на бизнис одлуки;
· Да бидат способни да ги користат корелацијата и простата и повеќекратната регресија;
· Да ги знаат основите на анализата на варијансата;
· Да ги разбираат основите на индексните броеви и методите за анализа на временските
серии.
Предметот овозможува разбирање и совладување на основите на статистиката. Тој има за
задача да ги оспособи студентите да ги користат основните статистички методи при
решавањето на економски и бизнис проблеми. Со аплицирање на статистичката
методологија студентите мошне успешно ќе ги спознаваат, откриваат и експлицираат
законитостите и односите помеѓу економските појави и феномени. Предметната програма
е конципирана идентично со предметните програми по статистика за бизнис и економија
на светски реномираните универзитети. Ги опфаќа следните делови:
(1) Вовед;
(2) Дескриптивна анализа;
(3) Случајна променлива и распореди на веројатноста;
(4) Статистички примерок;
(5) Статистичко оценување;
(6) Тестирање на статистички хипотези;
(7) Анализа на варијанса;
(8) Хи-квадрат тест;
(9) Проста праволиниска регресија и корелација;
(10) Повеќекратна праволиниска регресија и корелација;
(11) Индексни броеви;
(12) Анализа на временски серии.
249
време
1. Ристески, С. и Статистика за Економски 2015
Тевдовски, Д. бизнис и факултет-
економија Скопје
2. Newbold P., Statistics for Pearson 2020
Carlson, W. and Business and
Thorne, B. Economics 9th
edition
3.
1. McClave, J.T., Statistics for Pearson 2014
Benson, P.G. and business and
Sincich, T. Economics
250

1. Наслов на наставниот Статистичка контрола на квалитетот
предмет
2. Код MST 250
3.
6. Академска година/семестар Втора година/Зимски 7. Број на ЕКТС 7.5
семестар
предметот
Со успешно совладување на наставата по овој предмет. студентите ќе можат:
 да ги разберат принципите на модерните статистички методи на контрола и
унапредување на квалитетот;
 да ги користат стандардните средства на статистичката контрола на квалитетот за
анализа на податоците за производите и услугите, со цел да утврдат дали процесите се
под контрола или не;
 да се стекнат со знаења за современите деловни концепти, како што се TQM и Six Sigma;
 да можат точно да објаснат како методите на статистичка контрола на квалитет
придонесуваат за подобрување на квалитетот на производите и услугите, намалување
на трошоците на производство и зголемување на ефикасноста и конкурентноста на
компанијата;
 со користење на компјутери да подготват висококвалитени графички и табеларни
презентации за контрола на квалитетот во форма на стандардни контролни карти на
квалитет;
 да ја разберат улогата на SPC во вкупната стратегија на контрола на процесите и на
компанијата.
1. Унапредување на квалитетот во современото бизнис окружување
2. Oсновни концепти во статистиката и веројатноста
3. Методи и филозофија на статистичката контрола на процесот (SPC)
4. Контролни карти за варијабли
5. Контролни карти за атрибутивни белези
6. Специјални контролни карти
7. Способност на процесот и претходна контрола
8. Други теми во врска со контролните карти и нивните примени
9. Следење и контрола на повеќекратните процеси
10. Планови на прием на примерок.
Решавањето на проблемите се спроведува со примена на статистичкиот софтеверски пакет
Statgraphics.
251

работа
1. Montgomery, D. C. Introduction to Wiley 2019
Statistical Quality
Control 8th ed.
2. Montgomery, D. C. Student Solutions Wiley 2013
Manual to accompany
Introduction to
Statistical Quality
Control
1. Oakland J., Statistical Process Routledge 2018
Oakland R. J. Control 7th ed.
2. Sower, V. Statistical Process Business 2017
Control for Managers, Expert
Second Edition Press
3. Mitra, A. Fundamentals of Wiley 2021
Quality Control and
Improvement, 5th ed.
252

1. Наслов на наставниот Стратегиски менаџмент
предмет
2. Код MGT 310
6. Академска година/семестар Трета година/прв Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р- Љубомир Дракулевски
1. Да ги дефинираат поимите поврзани стратегискиот менаџмент;
2. Да ги разберат теориите и концептите за стратегиски менаџмент; ;
3. Да го анализираат соодветно интерното и екстерното окружување на компаниите;
4. Да ги дискутираат мисијата , визијата и целите на една компанија;
5. Да креираат соодветно стратегиските опции на компаниите базирана на соодветна анализа;
6. Да се запознаени со голем број на пристапи во делот формирање на стратегиите;
7. Да ги препознаваат соодветно различните видови иновации и што истите значат за развојот
на стратегијата на компанијата;
8. Да ги дискутираат специфичностите и разликите поврзани со страгегискиот менаџмент кај
малите бизниси;
9. Да ги дискутираат стратегиските аспекти на една компанија во меѓународен конекст.
1. Карактерот на стратегискиот менаџмент
2. Менаџерите и стратегискиот менаџмент
3. Проценка на екстерното окружување
4. Проценка на интерното окружување
5. Формулирање на стратегија
6. Анализа и избор на стратегија
7. Извршување на стратегијата
8. Оценување и контрола на стратегијата
9. Технологија и иновација
10. Стратегиски менаџмент и малиот бизнис
11. Стратегискиот менаџмент во меѓународен контекст
90 + 30 + 15 + 90 = 225 часови
активности 15.2. Вежби (лабораториски,
работа
253

17.2. Семинарска работа/проект (презентација: 30
18. Критериуми за оценување (бодови/оценка) До 50 бода 5 (пет) (F)
19. Услов за потпис и полагање на завршен испит Реализирани активности од точка 15 и 16
број
1. Бобек Шуклев Стратегиски Економски 2001
и Љубомир менаџмент, факултет -
Дракулевски второ издание Скопје,
Скопје
2. Хит, Мајкл Стратегиски НАМПРЕС 2012
22. А.,Двејн менаџмент:
Р.Ајрланд, конкурентност и
Роберт глобализација
Е.Хоскисон; концепти и
примери
број
1. Даниелс Џ.Д. Меѓународен Магор 2011
бизнис
254

1. Наслов на наставниот Теорија на организација
предмет
2. Код MGT 270
4. Организатор на студиската УКИМ
6. Академска година/семестар втора 3 Број на ЕКТС 7.5
предметот
· Употребуваат напредни алатки за истражување и на проблеми во орг анизационата
култура;
· Дизајнираат организациони делови и да ги поврзуваат во структурата на
организацијата.
· Определуваат во која од фазите од животниот циклус се наоѓа конкретната органи
зација;
· Ја подобруваат ефикасноста на организацијата преку унапредување на менаџе
рските процеси во организацијата;
· Го разберат организациското окружување и да вршат прилагодувања на
организационата структура на нејзините барања;
· Ја оспособуваат организацијата за конкуренција на светскиот пазар и ја развиваат
организацијата со цел прилагодување кон барањата на новото време.
Историски развој на мислата за организацијата
Организацијата и окружувањето
Организациска технологија
Големина и животен циклус на претпријатието
Организациска ефективност
Дизајн на организацијата
Модели на организациски структури
Моќ и организациска политика
Организациска култура
Организација за новото време
13. Вкупен расположлив фонд на време 7.5 ЕКТС X 30 часа = 225 часа
15. Форми на наставните активности 15.1. Предавања-теоретска 90 часа
настава
255

усна)
19. Услов за потпис и полагање на Присуство на настава и изработен и презентиран еден
завршен испит научен/стручен труд
20. Јазик на кој се изведува македонски
наставата
1. Постолов Кирил Теорија на организација Универзитет 2011
„Св. Кирил и
Методиј“
Скопје
1. Daft L. Richard Understanding South 2015
management Western
22.
College
Publishing,
Cincinatti
Ohio
2. Mary Jo Hatch Organization and Oxford Higher 2016
Environment Education
3. Gareth R. Jones Organizational Pearson 2013
Transformations: Education,
Birth, Inc.
Growth, Decline, Publishing as
and Death Prentice Hall
256

1. Наслов на наставниот Транснационални компании и глобалната
предмет економија
2. Код INT 440
5. Степен (прв, втор, трет циклус) Прв циклус
6. Академска година /семестар Четврта година/осми Број на ЕКТС- кредити 7.5
семестар
8. Наставник Проф. д-р Ирена Кикеркова
предметот
Цел на предметната програма ТНК и глобалната економија е да им овозможи на
студентите да се стекнат со продлабочени знаења за функционирањето на
Транснационалните компании и нивната улога во меѓународните синџири на вредноста.
Студентите се запознаваат со специфичноста на функционирањето на Транснационалните
компании и нивното влијание врз повеќе економски варијабли и институции, како во
земјата-домаќин, така и во матичната економија. Со усвојувањето на сознанијата на оваа
предметна програма, студентите ќе можат:
- Да ги разберат детерминантите и мотивите на ТНК за нивното функционирање во
глобалната економија и во глобалните синџири на вредноста;
- Да ги разбираат стратегиите за влез и експанзија на ТНК;
- Да ги препознаваат ефектите од функционирањето на ТНК врз повеќе основни
економски варјабли: економски раст и развој, вработеност, развој на технолошките и
иновациските капацитети;
- Да го разбираат влијанието на ТНК врз билансот на плаќањето и структурата на
трговијата преку разбирање на суштината на интрафирмената размена и трасферните
цени;
- Да го разбираат влијанието на ТНК врз пазарната структура, ефектот на прелевање и
ефектот на додадена вредност;
- Да го разберат влијанието на ТНК врз политички аспекти, културни аспекти и аспекти
на општествена одговорност;
- Да ги разбираат интерациските врски помеѓу ТНК и институциите во матичната земја и
земјата-домаќин;
- Да ги согледаат предизвиците со кои се соочуваат ТНК во современите услови на
меѓународното економско опкружување и во услови на кризи.
Предметот ТНК и глобалната економија овозможува разбирање на развојот и тековната
позиција на транснационалните компании (ТНК) во глобалната економија и се
концентрира на специфичните карактеристики на ТНК и нивната улога во меѓународните
синџири на вредноста. Предмет на анализа се специфичните карактеристики и основните
детерминанти на активноста на ТНК засновани на ревидираната ОЛИ парадигма.
Понатаму, се разработуваат прашања што се однесуваат на домашната и екстерната
перспектива на активностите на ТНК, меѓу другото и анализа на процесот на
интернационализација на ТНК, заснован на пристапот на додадена вредност, како и на
последиците од активноста на ТНК врз економиите на земјата домаќин и на матичната
257
земја. Во оваа смисла предмет на разработка ќе бидат вијанието на ТНК врз повеќе
економски варијабли како: економскиот раст, вработеноста, развојот на човечкиот
капитал, технолошкиот капацитет и потенцијалот за иновации, билансот на плаќања,
структурата на трговијата, пазарната структура, ефекти на прелевање врз домашната
економија и взаемното влијание. Стратешките избори на транснационални компаниите се
проучуваат и преку студии на случај. Во таа смисла ќе се разработува и политиката на
Македонија за привлекување СДИ и функционирањето на ТИРЗ со разработка на студии на
случаи.
Power Point;
13. Вкупен расположив фонд на време 7.5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
14. Распределба на расположивото време 60+30+45+90 =225 часови
1. Dunning, J., Multinational Edward Elgar 2014
22.
22.1. Lundan, S. Enterprises and the Publishing
Global Economy
2. Antràs, P. and Global Value Chains National Bureau 2021
Chor, D. of Economic
Research, Inc
258
1. Ponte, S., Handbook on Edward Elgar 2019
Gereffi, G., Global Value Chains Publishing
Raj-Reichert,
G.
2. Antràs, P., Multinational Firms Elsevier 2014
Yeaple, S., R. and the Structure of
International Trade.
Handbook of
International
Economics. in:
Gopinath, G.,
Helpman, Rogoff, K.
(ed.)
3. Caves, R. E. Multinational Cambridge 2007
Enterprise and University Press
Economic Analysis
22.2. 4. Antràs, P. Global Production: Princeton 2016
Firms, Contracts, University Press
and Trade Structure
5. Andrenelli, Multinational OECD Publishing 2018
A., Cadestin, Production and
C., De Backer, Trade in Services,
K., Miroudot, OECD Trade Policy
S., Rigo, D., Papers, No. 212
Ye, M.
6. Cadestin, C., Multinational OECD Publishing 2018
De Backer, K., Enterprises and
Desnoyers- Global Value
James, I., Chains: New
Miroudot, S., Insights on the
Ye, M., Rigo, Trade–Investment
D. Nexus, OECD
Science, Technology
and Industry
Working Papers,
2018/05
259

1. Наслов на наставниот Трговско право
предмет
2. Код INT 110
програма (единица, Универзитет „Св. Кирил и Методиј” во Скопје
циклус)
6. Академска година Прва година/втор 7. Број на ЕКТС- 7.5
8. Наставник Проф. д-р Димитар Гелев
По завршувањето на наставата студентите треба:
 Да стекнат познавања за правните облици преку кои може да се вршат трговски
активности.
 Да имаат познавања за основањето, организацијата и работата на различните видови
трговски друштва.
 Да ги знаат основните права и обврските на содружниците и акционерите и на кој
начин овие права се штитат.
 Да имаат познавања за начините на престанок на работењето на трговските друштва
како што се ликвидацијата и стечајот.
 Да ги идентификуваат основните карактеристики, битните елементи и правата и
обврските што произлегуваат од трговските договори.
 Да бидат запознати со правниот режим на хартиите од вредност.
 Да ја совладаат стручната, теоретската и практичната терминологија од оваа област
на трговското работење која им е неопходна за натамошното следење на наставата
по другите дисциплини на другите студиски години.
1. Поим на трговец како основен субјект во трговското право
2. Видови трговски друштва: јавно трговско друштво, друштво со ограничена
одговорност, акционерско друштво, командитно друштво и командитно друштво со
акции.
3. Основни белези на друштвата, основање и статус на трговските друштва.
4. Права и обврските на членовите на друштвата, управување и раководење со друштва.
5. Статусни промени на трговските друштва.
6. Стечај и ликвидација на трговските друштва.
7. Трговски договори, поим и основи белези на трговските договори.
8. Права и обврски кај договорот за продажба, договорите за посредување, застапување
и комисион, договорот за осигурување, договорот за градење, договори за превоз и
складирање на стока.
9. Хартии од вредност.
Предавања, интерактивна настава, разработка на случаи, проекти, подржани со LCD и
PowerPoint, гостин-предавач, можности за учење на далечина во случај на потреба.
260

на време
60+30+45+90 =225 часови
18. Критериуми за оценување (бодови/ оценка) до 50 бода 5 (пет) (F)
наставата
1. Александар Трговско УКИМ, 2005
Николовски & право Економски
Снежана факултет -
22.1. Плавшиќ Скопје
2. Милан Недков, Право на Правен 2009
Тито Беличанец друштва факултет,
22. & Eлена "Јустинијан
Градишки - Први"
Лазаревска
1. Карло Змaјшек Практичен International 2020
22.2. Прирачник за Chamber of
правилата Commerce
Инкотермс
2020
261
2. Јадранка Договори на Правен 2012

Дабовиќ – автономна Факултет
Анастасовска, трговска “Јустинијан
Горан Коевски, практика Први”
Валентин
Пепељугоски,
Ненад
Гавриловиќ
262

1. Наслов на наставниот Управување со иновации и производ
предмет
петти семестар кредити
предметот
1. Студентот треба да се оспособи да предложи единствена препознатлива вредност на
производите
2. Студенот треба да ги детектира и разбере пазарните особини на производот
3. Студентот треба да ги знае елементите на брендот и да знае да развие соодветен
бренд идентитет
4. Студентот треба да знае да ги анализира факторите и фазите на животниот циклус на
производот
5. Студентот треба да знае да предложи соодветни стратегии на позиционирање во
зависност од животниот циклус на производот
6. Студентите треба да ги разбираат соодветните политики на производот
7. Студентите треба да ги осознаат пооделните фази во развојот на нов производ
8. Студентите треба да ги осознаат и применат соодветните стратегии за иновација и
воведување на нов производ на пазарот
Целта на наставата по овој предмет е да се запознаат студентите со зголемените
очекувања на потрошувачите и како развојот на дигиталната технологија го актуелизираа
значењето на успешно управување со производот. Во рамки на предметот се дефинира
концептот и нивоата на производот и се потенцира значењето за креирање на вредноста
на производите. Преку интерактивни практични примери се согледуваат пазарните
особини на производот: дизајнот, пакувањето, брендот и стандардите. Студентите ги
анализираат факторите и фазите на животниот циклус на производот и согласно
карактеристиките на производот се предложуваат соодветни стратегии на
позиционирање. Предметот се фокусира и на иновацијата и воведувањето на нови
производи на пазарот кои имаат релевантна вредност за потрошувачите,
1. Дефинирање на концептот на производ
2. Анализа на пазарните особини на производот
3. Стратегија на производ и бренд
4. Управување и вредност на брендот
5. Елементи на брендот
6. Стратегии на позиционирање кај животниот циклус на производот
7. Иновација на производ
8. Процес на развој на нов производ
263

аудиториски) семинари,
1. Crawford, M. New Product McGraw 2014
22.1. and Di Management Hill
Benedetto, A
2. Trott, P. Innovation Management Pearson 2016
and New Product
Development
3. Keller, K.L and Strategic Brand Pearson 2019
22. Swaminathan, V. Management
1 Gaubinger, K., Innovation and Product Springer 2015
Rabl, M., Swan, Management
S., Werani, Th. A Holistic and Practical
22.2. Approach to Uncertainty
Reduction
2. Goffin, К and Innovation Management: Springer 2016
Mitchell, Р Effective strategy and
implementation
3. Граматиков, Д. Управување со Економски 2004
производот факултет,
Скопје
264

1. Наслов на наставниот Управување со маркетинг канали
предмет
четврти семестар кредити
предметот
 Студентите треба да ја имаат осознаено терминологијата за маркетинг каналите;
 Студентите треба да се способни за поврзување на теоретските концепти со
деловната пракса поврзана со маркетинг каналите;
 Студентите треба да ги анализираат и имплементираат соодветните аспекти поврзани
со стратегиите во маркетинг каналите;
 Студентите треба да се способни за управување и евалуација на маркетинг каналите
 Студентите треба да ги анализираат предизвиците на омни - каналите.
Главниот фокус во наставата на овој предмет е управувањето со маркетинг каналите. Во
се подинамичното окружување, од суштинско значење е создавањето на одржлива
конкурентска предност преку создавање на оптимална комбинација на маркетинг канали.
Во рамки на предметот, преку практични примери, се анализираат и идентификуваат
стратегии за управување со маркетинг каналите. Со оглед дека станува збор за
комплексен систем на односи во рамки во маркетинг каналитe, на часовите се
детектираат причините за појава на конфликтите, како и изворите на моќ во маркетинг
каналите. Преку реални практични примери, дискусии и стручни задачи се согледуваат и
новите предизвици со кои се соочуваат маркетинг каналите, како што е нивната
трансформација во нови форми, како резултат на развојот на дигиталната технологија,
функционирањети во меѓународно окружување, актуелноста на франшизите и
карактеристиките на маркетинг каналите во услужниот сектор.
1. Системи на маркетинг канали
2. Развивање на маркетинг каналите
3. Стратегија и дизајнирање на маркетинг каналите
4. Управување со маркетинг каналите
5. Евалуација на членовите во маркетинг каналите
6. Електронски маркетинг канали
7. Франшиза
8. Маркетинг канали за услужни дејности
9. Меѓународни маркетинг канали
10. Стратегија за омни - канали
265

1. Rosenbloom, B. Marketing Channels Cengage 2013
22.1. Learning, USA
2. Palmatier, R., Маrketing Channel Taylor & 2020
Sivadas, E., Louis, S. Strategy – An Omni Francis
and El-Ansary, A Channel Approach
3. Kotler, P. and Principles of Pearson 2020
Armstrong, G. marketing (Retailing
22. and Wholesaling)
1 Mason, T. Omnichannel Retail: Kogan Page 2019
and Knights, M. How to build
winning stores in a
22.2. digital world
2. Levy, M., Weitz,B. Retailing McGraw Hill 2018
and Grewal, G. Management
3. Palmatier, R., Louis, Маrketing Channel Pearson 2015
S., Stern, El-Ansary, Strategy
A and Anderson, E.
266

1. Наслов на наставниот Управување со системи
предмет
2. Код ECN 250
4. Организатор на студиската Универзитет “Св.Кирил и Методиј” во Скопје
циклус)
6. Академска година /семестар Втора година/летен 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Предраг Трпески
 да ги разберат општите законитости на управувањето како универзален феномен;
 да ја осознаат корисноста на примената на системскиот пристап и системската динамика
во третирањето на практичните економски проблеми;
 да ги користат информационите повратни кола во процесите на припремање и
донесување одлуки;
 да ги поврзат сознанијата од интердисциплинарните области во моделирањето на
економските процеси;
 да стекнат сознание за значењето на системската анализа во проектирањето на
економските системи;
 да се оспособат за креативен однос во системското третирање на краткорочните и
долгорочни економски појави на микро и макро ниво.
1. Управувањето како универзален феномен
2. Интердисциплинарен пристап кон современите појави
3. Основни категории: од систем до динамични повратни кола
4. Нови простапи кон управувањето со економските системи
5. Информациските системи како основа на управувањето
6. Одлучување како најважна управувачка активност
7. Економската наука за динамиката на економските процеси
8. Самокорегирачки сили на економијата
9. Движење и развој на економијата
10. Управување со системот на развојни промени
11. Основни управувачки повратни врски
12. Систем на управувачки инструменти.
267
15. Форми на наставните 15.1.

Предавања-теоретска настава 60 часови
активности 15.2.
Вежби (лабораториски, аудиториски), 30 часови
1. Поповска Златка Законитости во Култура, 2014
и Трпески управувањето со Скопје
22.1. Предраг системите во
економијата
2. Поповска Управување, Алнеда. 1995
Златка системи економија Скопје
3.
22. Ред. број Автор Наслов Издавач Година
1. John S. Hammond Smart Choices: A Harvard 2015
& Ralph L. Keeney Practical Guide to Business
& Howard Raiffa Making Better School
Decisions Press
22.2. 2. Higgins, L. K. Economic Growth and Academic 2014
Sustainability: Systems Press
Thinking for a Complex
World
3. Boardman, J. and Systems Thinking: CRC Press 2008

Sauser, B. Coping with 21st
Century Problems
268

1. Наслов на наставниот Управувачко сметководство 1
предмет
2. Код АCC220
3. Студиска програма Менаџмент и претприемништво, Сметководство и ревизија
4. Организатор на Универзитет “Св. Кирил и Методиј” во Скопје
(единица, односно - Катедра Сметководство и ревизија
циклус)
6. Академска година Втора година/четврти 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Марина Трпеска
предметот
1. Носат информирани одлуки за потребите на менаџментот
2. Ги идентификуваат видовите трошоци и како тие се однесуваат во дадени ситуации
3. Утврдуваат трошоци при поединечно и процесно производство
4. Алоцираат општи трошоци со цел точно утврдување на цените на чинење
5. Го применуваат утврдувањето на трошоци врз основа на активности
6. Вреднуваат залихи според апсорционен и варијабилен метод
7. Носат одлуки за профитабилноста со помош на концептот трошоци-обем-добивка
8. Изготвуваат оперативни планови и главен буџет.
1. Управувачкото сметководство во рамките на сметководствениот систем
2. Видови трошоци и однесување на трошоците
3. Анализа на профитабилноста со помош на трошоци-обем-добивка
4. Опфаќање на трошоците при поединечно и процесно производство
5. Облици на алокација на општи трошоци
6. Утврдување на трошоци со помош на активности
7. Апсорпционен и варијабилен метод на вреднување на залихи
8. Сметководствено планирање и изготвување на главен буџет
изработени или реализирани проекти, самостојна домашна работа
60 + 30 + 30 + 15 + 90 = 225 часови
269

испит
наставата
број
1. Марковски Сметководство Економски 2003
22.1. Слободан, на менаџментот факултет –
Недев Блажо Скопје
2. Трпеска Марина Авторизирани Економски 2021
материјали од факултет –
22. предавања Скопје
број
1. Horngren, C., Cost Accounting Pearson 2014
22.2. Datar, S., Rajan,
M.
2. Garrison, R., Managerial Mc-Graw 2017
Noreen E., et al. Accounting Hill
Education
270

1. Наслов на наставниот Управувачко сметководство 2
предмет
2. Код АCC320
4. Организатор на студиската Универзитет “Св. Кирил и Методиј” во Скопје
програма (единица, Економски факултет – Скопје
односно - институт, Катедра Сметководство и ревизија
циклус)
6. Академска година Трета година/шести 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Марина Трпеска
1. Ги користат флексибилните планови и отстапувањата во насока на контрола во
ентитетите
2. Користат релевантни информации за носење на одлуки за висината на цените во
специфични ситуации
3. Користат целни цени и целни трошоци како стратегија на работење
4. Мерат резултати во децентрализирани организации
5. Пресметуваат трансферни цени
6. Ги применуваат техниките на капиталното буџетирање за носење на инвестициски
одлуки
7. Прават анализа на финансиските извештаи и толкување на показателите со цел носење
на информирани одлуки
1. Флексибилни планови и контрола
2. Стандардни трошоци и отстапувања
3. Релевантни информации за одлуки поврзани со цени
4. Целни трошоци и целни цени
5. Сметководство на одговорноста
6. Трансферни цени
7. Капитално буџетирање
8. Анализа на финансиски извештаи за потребите на менаџментот
изработени или реализирани проекти, самостојна домашна работа
на време
60 + 30 + 30 + 15 + 90 = 225 часови
271
испит
наставата
број
1. Марковски Сметководство Економски 2003
22.1. Слободан, на менаџментот факултет –
Недев Блажо Скопје
2. Трпеска Авторизирани Економски 2021
Марина материјали од факултет –
22. предавања Скопје
број
1. Horngren, C., Cost Accounting Pearson 2014
22.2. Datar, S., Rajan,
M.
2. Garrison, R., Managerial Accounting Mc-Graw 2017
Noreen E., et al. Hill
Education
272

1. Наслов на наставниот Финансиска и актуарска математика
предмет
2. Код MST 430
5. Степен(прв, втор, трет циклус) Прв циклус
6. Академска година/семестер четврта/летен 7. Број на ЕКТС 7,5
предметот
1. Ги осознаат напредните математичките методи и модели и нивна примена во
долгорочните финансиски операции.
2. Ги осознаат моделите на варијабилни ануитети и комбинирани модели во финансиите,
банкарското и осигурителното работење
3. Ги осознаат напредните модели на континуелното вкаматување
4. Се запознаат со техничката основа на осигурителниот механизам, видовите и
пресметката на премијата и техничките резерви во осигурувањето
5. Се оспособат за актуарски пресметки при креирањето на осигурителните производи во
животното осигурување
6. Да бидат способни за користење и решавање на практичните методи и модели
неопходни во процесот на изготвување на економски и финансиски анализи и планови
и пресметки на осигурителни тарифи и премии
I. МОДЕЛИ ЗА ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА КАМАТАТА
1. Сложена каматна сметка
1.1. Дискретно и континуелно пресметувања на каматата
1.2. Релативна, конформна и ефективна каматна стапка
1.3. Акумулирана вредност на капиталот
II. ПЕРИОДИЧНИ ВЛОЖУВАЊА
1. Константни влогови
1.1. Декурзивни периодични влогови
1.2. Антиципативни периодични влогови
1.3. Усогласување на вложувањето со вкаматувањето
2. Варијабилни периодични вложувања
III. ПЕРИОДИЧНИ ПРИМАЊА (РЕНТИ)
1. Константна рента
1.1. Збир од дисконтираната вредност на рентите
2. Варијабилна рента
3. Вечна и животна рента
IV. МОДЕЛИ ЗА АМОРТИЗАЦИЈА НА КРЕДИТИ
1. Еднакви и заокружени ануитети
2. Променливи ануитети
2.1. Сукцесивни варијабилни ануитети
2.2. Периодични варијабилни ануитети
273
3. Амортизација на кредити поделени на обврзници

4. Еднакви и варијабилни отплати
5. Релации помеѓу елементите на амортизациониот план
V. АНТИЦИПАТИВНО ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА КАМАТАТА
1. Номинална, релативна, еквивалентна и ефективна стапка
2. Периодични вложувања и примања
3. Амортизација на кредити при антиципативно пресметување на каматата
VI. Комбинирани модели на амортизација на кредити со варијабилни ануитети
VII. Технички основи на осигурување
1. Комутативни броеви и таблици на смртност
VIII. Еднократна премија за пооделни видови на рентни осигурувања и осигурување на
капитал
1. Осигурување на капитал во случај на доживување
2. Животна рента
3. Осигурување на капитал
IX. Годишна и исподгодишна премија
1. Доживотна и привремена годишна нето премија
2. Подгодишна нето премија
3. Бруто премија
X. Математички (премиски) резерви
1. Методи за пресметување на премиска резерва
2. Природна, ризико и штедна премија
3. Комбинирани примери
19. Услов за потпис и полагање на Реализирани активности од точка 15.1. 15.2, 16.1, 16.2,
завршен испит 16.3
20. Јазик на кој се изведува Македонски јазик, Англиски јазик
наставата
274
1. Јанев, Драге Финансиска Економски 2016
и актуарска факултет
математика
2. Јанев Драге, Актуарски Економски 2014
Ивановски Игор модели на факултет
животно
осигурување
22.2. Дополнителна литературa
1. Booth Philip et al Модерна Chapman&Hall(2 2005
актуарска edition)
теорија и
пракса
275

1. Наслов на наставниот Финансиски менаџмент
предмет
2. Код MGT 390
циклус)
6. Академска година /семестар Трета година/петти 7. Број на ЕКТС- 7,5
8. Наставник Проф. д-р Сашо Арсов
Проф. д-р Александар Наумоски
9. Предуслови за запишување на /
предметот
 Да изработат финансиска анализа за една компанија, да ги интерпретираат добиените
финансиски показатели и да дадат сопствена оценка за финансиската состојба на
компанијата или на одделни нејзини аспекти;
 Да ги изработат и користат финансиските плански документи како основа за
донесување финансиски одлуки;
 Да ги применуваат техниките за оценка на ефикасноста на капиталните вложувања и
да ја проценат ефикасноста на предложените инвестициски проекти.
 Да ги разбираат карактеристиките на одделните видови долгорочни хартии од
вредност како извори на финансирање на претпријатието и да ја утврдат нивната
вредност;
 Да умеат да ја утврдат цената на капиталот на одделните извори на финансирање,
како и просечниот трошок на капиталот користејќи ги општо прифатените концепти за
вреднувањеч
 Да ги анализираат и препознаваат ефектите на одделните видови дивидендна
политика врз остварувањето на целите на финансискиот менаџмент, во согласност со
теоретските поставки и докажаните практични импликации.
1. Вовед и основни концепти на финансискиот менаџмент
2. Осврт кон финансиските извештаи
3. Финансиска анализа
4. Финансиско планирање
5. Временска вредност на парите
6. Оценка на ефикасноста на капиталните вложувања
7. Долгорочно финансирање
8. Вреднување на долгорочни хартии од вредност
9. Принос, ризик и основни концепти на портфолио менаџментот
10. Хибридни хартии од вредност и финансиски деривативи
11. Управување со обртните средства
12. Краткорочно финансирање
13. Цена (трошок) на капиталот
14. Структура на капиталот
276
15. Дивидендна политика

16. Спојувања, преземања и други облици на преструктурирање
12. Методи на учење: предавања, студии на случај, интерактивна настава, квизови, проекти,
филмови, подржани со LCD и Power Point.
време
90 + 30 + 15 + 90 = 225 часови
работа
19. Услов за потпис и за полагање Реализирани активности од точка 15 и 16
наставата
22.1. број
1. Сашо Арсов Финансиски Економски 2016
менаџмент, второ факултет,
22. издание УКИМ, Скопје
22.2. број
1. Ј. Бригам и Ф. Средно ниво на АРС Ламина, 2014
Дејвис финансиски превод на
менаџмент 10то издание
277

1. Наслов на наставниот Финансиски пазари и институции
предмет
2. Код FIN 210
4. Организатор на студиската Катедра за финансии на Економски факултет – Скопје
програма (единица, односно - при Универзитет „Св. Кирил и Методиј” во Скопје
циклус)
6. Академска година /семестар Втора година/четврти 7. Број на ЕКТС- 7.5
Изучувањето на материјата по овој предмет треба да им овозможи на студентите да ги
запознааат основните принципи на функционирањето на финансиските пазари (пазари
на пари, пазари на капитал, девизни пазари, итн.) и финансиските институции (банки,
осигурителни компании, пензиони фондови, инвестициони фондови, итн.) кои
претставуваат извонредно важен дел од секоја национална економија, како и на
светската економија во целина.
Финансиските пазари и институции не само што влијаат на нашиот секојдневен живот,
туку исто така се занимаваат со трансфер на големи износи на средства кои потоа влијаат
на профитите на фирмите, производството на стоки и услуги и на економската
благосостојба на нашата и странските економии. Во последните десетина години се
случија фундаментални, револуционерни промени на финансиските пазари и институции
во светски рамки. На свој начин, низ драматични промени минаа и македонските
финансиски пазари и институции.
Овој предмет ќе ги запознае студентите со главните насоки и содржината на тие
промени. Но со оглед на тоа што e извесно дека интензитетот на промените нема да се
намали во иднина, тој е фокусиран кон тоа да им обезбеди на студентите такви знаења и
аналитички орудија,кои ќе им бидат потребни да ги разберат финансиските иновации
што сигурно ќе се случат кога тие професионално ќе се занимаваат со финансискиот
бизнис. Усвојувањето на знаењата од овој предмет претставува основа за натамошно
усовршување на студентите кои очекуваат и посакуваат да се здобијат со работни места
во широка група атрактивни области какви што се банкарството, финансиските
институции воопшто, финансиите на корпорациите, државните институции и во
мултинационал ните деловни активности.
 Детерминанти на каматните стапки
 Вовед во финансискиот систем
 Финансиски пазари
 Финансиски инструменти
 Финансиски институции
 Мерење на каматните стапки
 Финансиски иновации
 Пазар на пари
 Пазарен капитал
278
 Пазар на обврзници
 Финансиски деривати
 Институционална структура на финансиските пазари
 Комерцијални банки
 Други депозитни институции
 Управување со финансиски институции
 Не банкарски финансиски институции
 Финансиска регулатива
90+30+15+90=225
наставата
22.1. 1. Михаил Финансиски пазари и Економски 2009
22. Петковски институции – второ факултет
издание Скопје
22.2.
1. Jeff Madura Financial Markets and Cengage 2017
Institutions 12th Edition Learning
279

1. Наслов на наставниот Финансиско сметководство
предмет
2. Код ACC 210
предметот
 Совладување на практичната анализа, евиденција и книжење на сметководствените
трансакции со помош на пропишаниот контен план
 Примена на основните сметководствени принципи и претпоставки, прифатените
сметководствени стандарди и законската регулатива во изработката на финансиските
извештаи за општа намена
 Да ги применат прифатените правила за сметководственото вреднување и
прикажување на различните средства, обврски и елементи на капиталот
 Соодветно признавање на приходите и спротивставување на расходите и подготовка
на извештаи за резултатите за различни корисници на информации
1. Поим и улога на финансиското сметководство
2. Процес на сметководствена евиденција
3. Финансиски извештаи
4. Материјални нетековни средства
5. Нематеријални средства
6. Залихи
7. Парични средства и побарувања
8. Финансиски вложувања
9. Обврски и резервирања
10. Капитал
11. Признавање на приходите и расходите
12. Утврдување и известување за резултатите
13. Сметководствена анализа на финансиските извештаи
280

усна)
1. Атанаско Финансиско Економски 2019
Атанасовски сметководство факултет -
Скопје
2. Вовед во Хорнгрен, Влада на 8 изд.
финансиско Сандем, Елиот РМ, превод 2002
сметководство
1. Harrison, Horngren, Financial Pearson 2018
Thomas, Tietz, Accounting, Education
Suwardy International ltd.
Financial
Reporting
Standards, 11
ed.
2. Русевски Финансиско / 2013
Трајко,Саша П. сметководство
Твртковиќ,
Љубиша Јаневски
281

1. Наслов на наставниот Хартии од вредност и портфолио менаџмент
предмет
2. Код FIN320
5. Степен (прв, втор, трет циклус) Прв циклус студии
6. Академска година /семестар Трета година/ 7. Број на ЕКТС- 7,5
Летен (шести) семeстар кредити
8. Наставник Проф. д-р Владимир Филиповски
предметот
 Знаење и разбирање на основните концепти на финансиско инвестирање
 Разбирање на економските функции и институтионалната структура на пазарите на
хартии од вредност
 Знаење и разбирање на основите на портфолио теоријата
 Способности за анализа на односот на инвеститорот кон приносот и ризикот преку
функцијата на очекувана корисност
 Способности за анализа на диверсификацијата на ризикот преку конструкција на
портфолија на хартии од вредност
 Разбирање на Моделот за вреднување на капиталските имоти и способност за
аналитичко користење на поврзаноста на очекуваниот принос на една хартија од
вредност со коефициентот на систематски ризик (бета) и пазарната премија за ризик
 Знаење и разбирање на алтернативните аналитички модели на пазарот на хартии од
вредност: индексни модели, модели засновани на арбитража.
 Знаење и разбирање на Хипотезата за ефикасни пазари на хартии од вредност и
нејзините практични импликации
 Знаење и разбирање на основите на Бихејвиоритичките финансии и инивните
импликации за вреднување на хартиите од вредност
 Способности за применета квантитативна анализа и вреднување на обврзниците
 Способности за применета квантитативна анализа и вреднување на акциите
 Знаење и разбирање на факторите за вреднување и начините на користење на
опциите како деривативни финансиски инструменти
 Знаење и разбирање на одредувањето на фјучерс цените и соодносите на фјучерс
цените и на спот цените на примарните инструменти на пазарите на фјучерс договори
 Разбирање на процесот на професионално управување со портфолија на хартии од
вредност, способност за формулирање на инвестициските цели, разбирање на
различните инвестициони стратегии и индикаторите за мерење на перформансите на
портфолио менаџерите
 Основни концепти на финансиски инвестиции
 Пазари на хартии од вредност – економски функции и пазарни институции
 Портфолио теорија и диверсификација на ризикот
o Функција на очекувана корисност и крива на индиференција на принос/ризик
o Диверсификација на ризикот и Граница на ефикасни портфолија
282
o Одредување на оптимално портфолио на инвеститорот

 Моделот на вреднување на капиталските средства (Capital Asset Pricing Model) и
индексен модел
o Очекуваната стапка на принос како функција на систематсиот ризик – Модел
за вреднување на капиталски имоти
o Модел за вреднување заснован на арбитража
o Индексен емпириски модел на приносите на ХВ
 Хипотеза за ефикасни пазари и нивоа на информациска ефикасност на пазарите на ХВ
 Бихејвиористички финансии и отстапувањата од информациски ефикасните пазари
 Вреднување на обврзници
o Фундаментална вредност на обврзница,
o Стапки на принос кај обврзниците (Bond yields)
o Времетраење на обврзниците (Bond duration) и управување со каматниот
ризик
o Кредитен рејтинг и управување со кредитниот ризик
 Вреднување на акции
o Фундаментална вредност на акција
o Методи на вреднување заснован на дисконтирање на дивиденди
o Методи на вреднување засновани на пазарни мултипликатори
 Опции како деривативни финансиски инструменти
o Фактори кои влијаат при вреднувањето на опциите
o Инвестициони стратегии со користење на опциони договори
 Фјучерси како деривативни финансиски инструменти
o Хеџирање и шпекулирање со користење на фјучерс договори
o Фактори за одредување на односот: фјучерс цена – спот цена
o Хипотези за соодносот на фјучерс цените и идните очекувани спот цени
o Анализа на фјучерс договори кои базираат на пазарни индекси на акции
 Процесот на управување со портфолија на ХВ – портфолио менаџмент
o Цели на инвестирањето во ХВ
o Инвестициски стратегии
o Мерење на перформансите на портфолио менаџерите

13. Вкупен расположлив фонд на 7.5 ЕКТС х 30 часови=225 часови
време
14. Распределба на расположливо 90+30+15+90 =225 часови
време
15. Форми на наставните активности 15.1. Предавања-теоретска 90 часови
настава
(презентација: писмена и
усна)
283

17.2. Индивидуална работа/проект (презентација: писмена и усна) 15 поени
19. Услов за потпис и за полагање завршен испит редовно присуство на наставата
21. Метод на следење на квалитетот на наставата самоевалуација преку анкета на
студентите
1. Зви Боди Инвестиции Табернакул, 2010
Алекс Кејн Скопје
Ален Маркус
22.1. 2. Bodie, Z., Kane, A., Investments McGraw Hill 2017
Markus, A. J., 11th Edition Co.
3. Reilly, F. K., Investment CENGAGE 2019
Brown, K. C., Leeds, S. J. Analysis and
Portfolio
Management,
11th Edition
1. Smart, S. B., Gitman, L. Fundamentals Pearson 2014
G., Joehnk, M. D. of Investing,
12th Edition
1. 2. Elton, E. J., Gruber, M. J., Modern John Wiley 2007
22.2. Brown S. J., Goetzman, Portfolio and Sons
W. N. Theory and
Investment
Analysis,
7th Edition
2. 3. Maginn, J. L., Tuttle, D. Managing CFA Institute 2007
L., McLeavey, D. W., Investment
Pinto, J. E. Portfolios,
284
Издавач
Универзитет ,,Св. Кирил и Методиј” во Скопје
Економски факултет - Скопје
За издавачот
Проф. д-р Предраг Трпески, Декан
Адреса:
Булевар ,,Гоце Делчев” 9в
1000 Скопје
Телефон: +389 2 3286-800
Поштенски фах: 550
Факс: +389 2 3118-701
www.eccf.ukim.edu.mk
najvisoko rangiran univerzitet
vo republika Severna makedonija
Centar za svetska klasa univerziteti pri
[angajskiot Xio Tong Univerzitet,
vode~ka svetska institucija za rangirawe
na visokoobrazovni institucii
http://w
ww.fac
ebook.
com/#!
/Ekono
mskiFa
kultetS
kopje
www.eccf.ukim.edu.mk
Bulevar ,,Goce Del~ev” br. 9V
p.fah 550, 1000 Skopje, Republika Severna Makedonija

Наставни програми 2022-2023

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Наставни програми 2022-2023

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

o dina

EBU 410 ЕРП системи 97

ECN 440 Методи на макроекономска анализа 181

ECN 250 Управување со системи 267

Предметна програма од прв циклус на студии

14. Распределба на 90+30+15+90 =225 часови

Предметна програма од прв циклус на студии

11. Содржина на предметната програма:

4. Фондови за хеџирање (заштита)

Предметна програма од прв циклус студии

 Временски серии и стохастичките процеси

Econometrics for Printing

2. Enders, W. Applied Econometric John Wiley & 2014

Предметна програма од прв циклус на студии

Предметна програма од прв циклус на студии

Предметна програма од прв циклус студии

9. Етички и правни аспекти на аналитиката на социјалните медиуми

2. Lipschultz, J.H. Social Media Routledge, 2019

Предметна програма од прв циклус на студии

17. Начин на оценување 60+30+10 = 100 бодови

Предметна програма од прв циклус на студии

 Банкарски активности во сферата на платниот промет

3. Christian Absent Springer 2020

Предметна програма од прв циклус на студии

активности 15.2. Вежби (лабораториски, 0

Предметна програма од прв циклус на студии

1. Томас Л. Деловна Thomson 2010

Предметна програма од прв циклус на студии

логистички информациски систем; методи на предвидување; управување со залихи;

2. Chopra Supply Chain Pearson 2018

Предметна програма од прв циклус на студии

16. Други форми на 16.1. Проектни задачи 30

Предметна програма од прв циклус на студии

2. Meir Statman Behavioral CFA Institute (December 4,

3. Andrei Shleifer Inefficient Oxford (April 20, 2000

Предметна програма од прв циклус на студии

16. Бихејвиористичката економија и поттуркувањата (Behavioral Economics and Nudge)

Предметна програма од прв циклус студии

2. Meškić, Z., and Рravo na Deutsche 2012

Предметна програма од прв циклус студии

Предметна програма од прв циклус студии

16. Други форми на 16.1. Семинарски/стручен 30 часови

Ред. број Автор Наслов Издавач Година

Предметна програма од прв циклус студии

9. Предуслови за запишување Нема

17.2. Семинарска работа/проект (презентација:писмена и 10 бодови

Предметна програма од прв циклус студии

го разберат демографскиот развој и неговата поврзаност и присутноста на повратна

Предметна програма од прв циклус на студии

16 Други форми на 16.1. Проектни задачи 30 часови

3. Dave Emarketing Excellence: Routledge; 4 2012

Предметна програма од прв циклус на студии

Реден Автор Наслов Издавач Година

5. Carl Shapiro, Information Rules Harvard 1999

Предметна програма од прв циклус на студии

17. Начин на оценување

Предметна програма од прв циклус на студии

18. Kритериуми за оценување (бодови/ до 50 бода 5 (пет) (F)

Предметна програма од прв циклус на студии

различни причини таа е попречена или пригушена (злоупотреба на монополска

Предметна програма од прв циклус на студии

17. Начин на оценување 60 + 30 + 10 = 100 бода

Предметна програма од прв циклус на студии

15. Форми на наставните 15.1. Предавања - теоретска настава 60 часови