TRƯỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT CAO THẮNG

KHOA ĐIỆN – ĐIỆN TỬ

BỘ MÔN ĐIỆN TỬ CÔNG NGHIỆP

ĐỒ ÁN MÔN HỌC
Đề tài:
TÍNH TOÁN THIẾT KẾ MẠCH
NGHỊCH LƯU ĐIÊN
̣ ÁP MỘT PHA
12VDC – 220VAC

GVHD: Th.S NGUYỄN HỮU PHƯỚC

SVTH: HUỲNH MINH QUỐC

VÕ THIỆN VĨ
LỚP: CĐ ĐKTĐ 19A

TP.HCM, tháng 6 năm 2021

 LỜI NÓI ĐẦU

Trong thời đại ngày nay điện tử công suất đóng một vai trò hết sức quan trọng
trong đời sống. Việc biến đổi năng lượng từ dạng này sang dạng khác nhờ các mạch
công suất được ứng dụng rộng rãi. Đặc biệt nhờ có sự phát triển của van bán dẫn
công suất mà lĩnh vực này ngày càng phát triển mạnh mẽ. Ta có thể phân loại thành
một số dạng biến đổi sau: AC→DC (Chỉnh lưu); DC→AC (Nghịch lưu); AC→AC
(Điều chỉnh điện áp xoay chiều); DC→DC (Điều chỉnh điện áp một chiều). Mỗi
nhóm trên đều có những ứng dụng riêng của nó trong từng lĩnh vực cụ thể.
Quá trình thực hiện đồ án này dưới sự hướng dẫn của thầy Nguyễn Hữu Phước
nhóm thực hiện đề tài đi sâu tìm hiểu mảng biến đổi năng lượng một chiều ra năng
lượng xoay chiều mà cụ thể là mạch kích điện áp 12V một chiều lên điện áp 220V
xoay chiều công suất 30W. Mạch này được ứng dụng nhiều trong đời sống sinh
hoạt. Mạch có nhiê ̣m vụ cung cấp nguồn năng lượng cho tải khi xảy ra sự cố mất
điện. Do thời gian thực hiện không nhiều nên còn nhiều hạn chế. Chúng em sẽ tiếp
tục tìm hiểu và phát triển mở rộng hơn nữa các ứng dụng của mạch sau này.
 LỜI CẢM ƠN

Nhóm thực hiện đề tài xin chân thành cảm ơn thầy Nguyễn Hữu Phước đã tận
tình quan tâm hướng dẫn nhóm thực hiện đề tài trong suốt thời gian qua. Do còn
việc hạn chế về trình độ ngoại ngữ, chuyên môn và thiếu kinh nghiệm làm bài nên
báo cáo của nhóm còn nhiều khiếm khuyết, sai sót. Nhóm thực hiện đề tài mong
nhận được nhiều ý kiến đóng góp cũng như những lời khuyên hữu ích từ thầy có thể
thấy rõ những điều cần nghiên cứu bổ sung, giúp cho việc xây dựng đề tài đạt đến
kết quả hoàn thiện hơn và tạo tiền đề cho nhóm sau này.

Nhóm thực hiện đề tài xin chân thành cảm ơn!

 NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

TP.HCM, ngày… tháng … năm 2021

Giảng viên hướng dẫn
 MỤC LỤC
CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI....................................................................1
1.1 Đă ̣t vấn đề........................................................................................................1
1.2 Mục tiêu của đề tài..........................................................................................1
1.3 Nô ̣i dung của đề tài..........................................................................................1
1.4 Ý nghĩa của đề tài............................................................................................1
CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT...........................................................................3
2.1 Cơ sở lý thuyết................................................................................................3
2.1.1 Dòng điện một chiều DC (Direct Current)................................................3
2.1.2 Dòng điện xoay chiều AC (Alternating Current)......................................4
2.1.3 Bộ đổi điện (Bộ kích điện)........................................................................5
2.2 Nghịch lưu.......................................................................................................6
2.2.1 Giới thiệu về nghịch lưu...........................................................................7
2.2.1.1 Nghịch lưu phụ thuộc........................................................................7
2.2.1.2 Nghịch lưu độc lập.............................................................................7
2.2.2 Phạm vi ứng dụng của mạch nghịch lưu.................................................11
2.3 Tổng quan và giới thiệu các linh kiện............................................................11
2.3.1 IC (Intergrated Cicuit)............................................................................11
2.3.1.1 Tổng quan về IC..............................................................................11
2.3.1.2 IC CD4047.......................................................................................12
2.3.1.3 IC LM358........................................................................................14
2.3.2 Transistor................................................................................................16
2.3.2.1 Tổng quan về Transistor..................................................................16
2.3.2.2 Transistor 2N3055...........................................................................17
2.3.2.3 Transistor H1061.............................................................................19
2.3.3 Linh kiện điện tử thụ động......................................................................20
2.3.3.1 Tổng quan về linh kiện điện tử thụ động..........................................20
2.3.3.2 Điện trở (Resistor)...........................................................................20
2.3.3.3 Tụ điện (Capacitor)..........................................................................22
2.3.4 Diode......................................................................................................25
2.3.4.1 Tổng quan về Diode.........................................................................25
 2.3.4.2 Kí hiê ̣u.............................................................................................25
2.3.4.3 Nguyên lý hoạt đô ̣ng........................................................................25
2.3.4.4 Mô ̣t số loại Diode thường gă ̣p.........................................................25
2.3.5 Cầu chì (Fuse).........................................................................................27
2.3.6 Máy biến áp (MBA)................................................................................29
CHƯƠNG 3 THIẾT KẾ VÀ THI CÔNG................................................................31
3.1 Sơ đồ khối mạch toàn mạch...........................................................................31
3.2 Thiết kế..........................................................................................................32
3.2.1 Phân tích yêu cầu thiết kế mạch nghịch lưu............................................32
3.2.2 Tính toán, thiết kế mạch điều khiển........................................................33
3.2.3 Thiết kế mạch động lực..........................................................................34
3.2.4 Lựa chọn máy biến áp.............................................................................34
3.3 Mạch nghịch lưu sử dụng IC CD4047...........................................................35
3.4 Thi công mạch...............................................................................................37
3.5 Thực nghiệm test mạch..................................................................................38
CHƯƠNG 4 KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN ĐỀ TÀI............................40
4.1 Kết luận.........................................................................................................40
4.1.1 Về board mạch........................................................................................40
4.1.2 Về kiến thức nắm được...........................................................................40
4.2 Phương hướng phát triển đề tài......................................................................40
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................41
 DANH MỤC HÌNH ẢNH VÀ BẢNG

Hình 2. 1: Minh họa sơ đồ mạch điện một chiều DC................................................3

Hình 2. 2: Dòng điện có chiều không thay đổi theo thời gian...................................4
Hình 2. 3: Hình ảnh mô phỏng máy phát điện xoay chiều........................................4
Hình 2. 4: Điện áp dòng điện xoay chiều..................................................................5
Hình 2. 5: Dạng sóng vuông.....................................................................................5
Hình 2. 6: Dạng sóng giả sin....................................................................................6
Hình 2. 7: Dạng sóng chuẩn sin................................................................................6
Hình 2. 8: Sơ đồ nghịch lưu độc lập dòng một pha có điểm giữa.............................8
Hình 2. 9: Sơ đồ nghịch lưu độc lập dòng sử dụng cầu H.........................................8
Hình 2. 10: Sơ đồ nghịch lưu nguồn áp một pha....................................................10
Hình 2. 11: Hình ảnh một số loại IC thông dụng....................................................12
Hình 2. 12: Hình ảnh IC CD4047 DIP14...............................................................13
Hình 2. 13: Sơ đồ khối IC CD4047........................................................................14
Hình 2. 14: Cấu tạo và sơ đồ chân LM358.............................................................15
Hình 2. 15: Hình ảnh ba nhà Vật lý đã phát minh ra Transistor..............................16
Hình 2. 16: Hình ảnh cấu tạo Transistor.................................................................17
Hình 2. 17: Hình ảnh sơ đồ chân và kí hiệu của Transistor....................................17
Hình 2. 18: Hình ảnh dạng sò và sơ đồ chân của Transistor 2N3055.....................18
Hình 2. 19: Hình ảnh dạng TIP và sơ đồ chân của Transistor 3055........................18
Hình 2. 20: Hình dạng và sơ đồ chân Transistor H1061.........................................19
Hình 2. 21: Kí hiê ̣u điê ̣n trở thường gă ̣p trên mạch điê ̣n.........................................20
Hình 2. 22: Mô ̣t số loại điê ̣n trở..............................................................................21
Hình 2. 23: Mô ̣t số loại điê ̣n trở khác.....................................................................21
Hình 2. 24:Cấu tạo bên trong tụ điê ̣n......................................................................23
Hình 2. 25: Mô ̣t số kí hiê ̣u của tụ điê ̣n trên mạch điê ̣n...........................................23
Hình 2. 26: Mô ̣t số loại tụ điê ̣n...............................................................................24
Hình 2. 27: Kí hiê ̣u Diode trên mạch điê ̣n..............................................................25
Hình 2. 28: Hình ảnh Diode chỉnh lưu....................................................................26
Hình 2. 29: Mô ̣t loại của Diode Schottky...............................................................26
Hình 2. 30: Hình ảnh và kí hiê ̣u của Diode phát quang (LED)...............................26
Hình 2. 31: Hình ảnh và kí hiê ̣u của Diode thu quang............................................27
Hình 2. 32: Hình ảnh Diode Zener..........................................................................27
Hình 2. 33: Hình ảnh mô ̣t số loại cầu chì................................................................28
Hình 2. 34: Mô ̣t số kí hiê ̣u cầu chì thường gă ̣p trên mạch điê ̣n..............................29
Hình 2. 35: Hình ảnh mô phỏng và kí hiệu MBA................................................30Y
Hình 3. 1: Sơ đồ khối mạch nghịch lưu..................................................................31
Hình 3. 2: Sơ đồ nguyên lý mạch điều khiển..........................................................33
Hình 3. 3: Sơ đồ nguyên lý mạch động lực.............................................................34
Hình 3. 4: Sơ đồ biến áp đối xứng..........................................................................35
Hình 3. 5: Máy biến áp đối xứng 12V 3A...............................................................35
Hình 3. 6: Sơ đồ nguyên lý sử dụng IC CD4047....................................................35
Hình 3. 7: Hình ảnh mô phỏng 3D của mạch nghịch lưu........................................37
Hình 3. 8: Mạch đồng đã in và ngâm......................................................................37
Hình 3. 9: Board mạch đã hàn xong.......................................................................38
Hình 3. 10: Mặt dưới của board..............................................................................38
Hình 3. 11: Đo điện áp ở đầu ra của máy biến áp...................................................39
Hình 3. 12: Hình ảnh test với tải là bóng đèn 20W.................................................39
Bảng 3. 1: Danh sách linh kiện sử dụng trong mạch...............................................36
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI

CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI
1.1 Đă ̣t vấn đề
Hiê ̣n nay vào thời kì công nghê ̣ tiên tiến, nền kỹ thuâ ̣t bán dẫn công suất đang
phát triển nhanh chóng dẫn đến các thiết bị biến đổi điê ̣n năng dùng các linh kiê ̣n
bán dẫn công suất đã được sử dụng nhiều trong công nghiê ̣p và đời sống nhằm đáp
ứng nhu cầu sử dụng điê ̣n năng ngày càng cao của con người.
Viê ̣c tạo ra dòng điê ̣n đồng thời đã tạo ra bước tiến vĩ đại trong lịch sử loài
người cùng với sự phát triển công nghiê ̣p như hiê ̣n nay thì không thể nào phủ nhâ ̣n
sự tích cực của dòng điê ̣n. Dòng điê ̣n xoay chiều được tạo ra theo nhiều phương
pháp khác nhau như thủy điê ̣n, nhiê ̣t điê ̣n,… mà trong đó có phương pháp dùng
nguồn điê ̣n mô ̣t chiều thông qua bô ̣ biến đổi nghịch lưu để tạo ra dòng điê ̣n xoay
chiều cũng là mô ̣t phát minh lớn của con người.
Trong quá trình học tâ ̣p và thực hành môn điê ̣n tử công suất, nhóm thực hiê ̣n đề
tài quyết định tìm hiểu và nghiên cứu “ Mạch nghịch lưu” để có thể nắm vững kiến
thức lý thuyết và áp dụng kiến thức đó vào trong cuô ̣c sống hằng ngày.
1.2 Mục tiêu của đề tài
Nắm được một cách tổng quan về các phần tử bán dẫn công suất.
Nghiên cứu về các mạch nghịch lưu, hiểu được nguyên lý làm việc của mạch
nghịch lưu, các phương pháp biến đổi từ đó lựa chọn một phương án tối ưu nhất để
áp dụng trên đồ án của mình và ngoài thực tiễn.
1.3 Nô ̣i dung của đề tài
Nô ̣i dung chính của đề tài này gồm có:
 Sơ lược về dòng điê ̣n mô ̣t chiều, dòng điê ̣n xoay chiều, bô ̣ đổi điê ̣n.
 Sơ lược về mạch nghịch lưu và các loại nghịch lưu.
 Tổng quan và giới thiê ̣u về các linh kiê ̣n sử dụng trong đề tài mạch nghịch
lưu này.
 Tính toán và thiết kế mạch mạch nghịch lưu.
 Rút ra kết luâ ̣n và phương hướng phát triển.
1.4 Ý nghĩa của đề tài

Trang 1
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI

Giúp nhóm thực hiê ̣n đề tài củng cố kiến thức, tổng hợp và nâng cao kiến thức
chuyên nghành cũng như kiến thức ngoài thực tế.
Đề tài còn mang tính chế tạo, thiết kế mô hình mạch điê ̣n giúp nhóm thực hiê ̣n
đề tài cũng như các sinh viên khác có thêm cảm hứng tham khảo, học tâ ̣p.
Kết quả thu được sau khi hoàn thành đề tài này sẽ giúp ích rất nhiều cho viêc̣
trao dồi kiến thức lý thuyết cũng như kĩ năng thực hành làm viêc̣ nhóm, dễ dàng áp
dụng những kiến thức kĩ năng đó trong học tâ ̣p và ngoài thực tế.

Trang 2
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

CHƯƠNG 2
CƠ SỞ LÝ THUYẾT
2.1 Cơ sở lý thuyết
2.1.1 Dòng điện một chiều DC (Direct Current)
a. Khái niệm
Dòng điện một chiều là dòng chuyển động đơn hướng của các điện tích. Dòng
điện một chiều được tạo ra từ các nguồn như pin, tế bào năng lượng mặt trời. Dòng
điện một chiều có thể di chuyển trong vật dẫn như dây điện hoặc trong các vật liệu
bán dẫn, vật liệu cách điện hoặc trong chân không ví như trong các chùm ion hoặc
chùm electron. Trong dòng một chiều, các điện tích chuyển động theo cùng một
chiều là từ cực âm của nguồn điện sang cực dương, khác với chiều của dòng điện
xoay chiều và chiều dòng điện quy ước.

Hình 2. 1: Minh họa sơ đồ mạch điện một chiều DC

b. Tính chất
 Cường độ dòng điện một chiều có thể tăng hoặc giảm nhưng không hề đổi
chiều.
 Dòng điện một chiều được tạo ra từ các nguồn như pin, nguồn năng lượng
mặt trời.
 Dòng điện đi từ cực dương của nguồn điện qua các thiết bị điện đến cực âm
của nguồn điện.
 Dòng điện một chiều là dòng chuyển động của các hạt electron mang điện
theo chiều chuyển động một hướng nhất định từ dương sang âm hay dòng
chuyển động của các điện tử tự do.

Trang 3
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Hình 2. 2: Dòng điện có chiều không thay đổi theo thời gian
2.1.2 Dòng điện xoay chiều AC (Alternating Current)
a. Khái niệm
Dòng điện xoay chiều là dòng điện có chiều và cường độ biến đổi điều hoà
theo thời gian, những thay đổi này thường tuần hoàn theo một chu kỳ nhất định.
Dòng điện xoay chiều thường được tạo ra từ các máy phát điện xoay chiều hoặc
được biến đổi từ nguồn điện một chiều bởi một mạch điện tử thường gọi là bộ
nghịch lưu dùng các thyristor hoặc transistor.

Hình 2. 3: Hình ảnh mô phỏng máy phát điện xoay chiều

b. Chu kỳ và tần số
Chu kỳ của dòng điện xoay chiều kí hiệu T là khoảng thời gian mà điện xoay
chiều lặp lại vị trí cũ, chu kỳ được tính bằng giây (s).
Tần số kí hiệu f là số lần lặp lại trạng thái cũ của dòng điện xoay chiều trong
một giây (Hz).

Trang 4
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Công thức:
1
f= (2.1)
T

Hình 2. 4: Điện áp dòng điện xoay chiều

Hiện nay, hệ thống điện dân dụng của Việt Nam sử dụng là 220V 50Hz.
2.1.3 Bộ đổi điện (Bộ kích điện)
a. Khái niệm
Bộ đổi điện là thiết bị có tác dụng đổi nguồn điện một chiều DC sang điện xoay
chiều AC để sử dụng cho các thiết bị xoay chiều.
b. Phân loại
Trên thị trường hiện nay có ba loại:
 Bộ đổi điện sóng vuông (square wave): là dạng kích điện cho ra sóng
vuông. Đây là dạng kích điện rẻ và dễ làm nhất. Dạng này dùng được cho
hầu hết các thiết bị điện tần số 50 -60Hz nhưng nếu sử dụng lâu cho các
thiết bị sẽ làm hỏng thiết bị.

Hình 2. 5: Dạng sóng vuông

Trang 5
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

 Bộ đổi điện sóng giả sin (modified sine wave): cũng là một dạng sóng
vuông nhưng được điều chỉnh cho giống dạng sóng sin. Loại inverter này
có thể dùng cho tất cả thiết bị điện xoay chiều và hiện nay cũng có nhiều
dạng đang bán trên thị trường.

Hình 2. 6: Dạng sóng giả sin

 Bộ đổi điện sóng chuẩn sin: Là dạng bộ đổi điện cho ra sóng sin dạng chuẩn
như sin thật. Hầu như không có khác biệt giữa điện lưới và nguồn điện ra
của bộ đổi điện inverter này, nguồn điện ra này còn gọi là điện sạch. Nếu
cần nối lưới, chắc chắn phải dùng dạng này. Tuy có nhược điểm là tiêu hao
không tải cao nhưng do sóng sin chuẩn như điện lưới, thiết bị điện được bảo
vệ tốt nhất, không bị hỏng hóc như dùng loại sóng vuông hay giả sin. Bộ
đổi điện sin chuẩn khi hoạt động không gây tiếng ồn, không gây méo hài.

Hình 2. 7: Dạng sóng chuẩn sin

2.2 Nghịch lưu
2.2.1 Giới thiệu về nghịch lưu

Trang 6
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Bộ nghịch lưu là bộ biến đổi tĩnh đảm bảo biến đổi một chiều thành xoay chiều.
Nguồn cung cấp là một chiều, nhờ các khóa chuyển mạch làm thay đổi cách nối
đầu vào và đầu ra một cách chu kì để tạo nên đầu ra xoay chiều. Khác với bộ biến
tần việc chuyển mạch được thực hiện nhờ lưới điện xoay chiều, còn trong bộ nghịch
lưu hoặc trong bộ điều áp một chiều hoạt động của chúng phụ thuộc vào loại nguồn
và tải.
Có hai loại nghịch lưu: nghịch lưu phụ thuộc và nghịch lưu độc lập.
2.2.1.1 Nghịch lưu phụ thuộc
 Bộ nghịch lưu này làm việc ở chế độ phụ thuộc vào lưới điện xoay chiều
được gọi là bộ nghịch lưu phụ thuộc.
 Nghịch lưu phụ thuộc có sơ đồ nguyên lý giống như chỉnh lưu có điều
khiển.
 Mạch nghịch lưu phụ thuộc là mạch chỉnh lưu trong đó có nguồn một chiều
được đổi dấu so với chỉnh lưu và góc mở  của các tiristo thỏa mãn điều
kiện (/2 <  <  ) lúc đó công suất của máy phát điện một chiều trả về lưới
xoay chiều.
 Tần số và điện áp của mạch nghịch lưu này phụ thuộc vào tần số lưới điện
quốc gia.
2.2.1.2 Nghịch lưu độc lập
Bộ nghịch lưu độc lập (với các nguồn độc lập như acquy, máy phát điện…).
Nghịch lưu độc lập làm nhiệm vụ biến đổi điện áp một chiều từ các nguồn độc lập
(không phụ thuộc vào lưới xoay chiều) thành xoay chiều với tần số pha tùy ý. Tần
số và điện áp nghịch lưu nói chung có thể điều chỉnh được.
Nghịch lưu độc lập được chia thành hai loại: Nghịch lưu độc lập nguồn dòng và
nghịch lưu đô ̣c lâ ̣p nguồn áp.
a. Nghịch lưu độc lập nguồn dòng
Nghịch lưu độc lập nguồn dòng thì luôn định ra một dòng điện có biên độ, tần
số, góc pha và thứ tự pha không phụ thuộc vào loại tải và chỉ phụ thuộc vào tín hiê ̣u
điều khiển, dòng điện thường có dạng hình chữ nhật còn điện áp phụ thuộc vào tải
có thể là hình chữ nhật, hình răng cưa, hình sin, dạng hàm mũ.
 Nghịch lưu độc lập dòng một pha có điểm giữa:

Trang 7
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Sơ đồ nguyên lý:

Hình 2. 8: Sơ đồ nghịch lưu độc lập dòng một pha có điểm giữa
Hoạt động của mạch:
Giả thiết cho xung mở T1. Điểm A được T1 nối với cực âm của nguồn E. Bây

giờ V0-Va=u1=E, do hiệu ứng biến áp tự ngẫu nên Vb-V0=u1=E. Như vậy tụ điện C
được nạp điệp áp bằng 2E, bản cực dương ở bên phải.
Bây giờ nếu cho xung mở T2, Thyristor này mở và đặt điện thế điểm B vào
mạch Catot T1 khiến T1 bị khóa lại, tụ điện C sẽ bị nạp ngược lại, sẵn sàng để khóa
T2 khi cho xung mở T1. Phía thứ cấp nhận được dòng “sin chữ nhật” mà tần số của
nó thuộc vào nhịp phát xung mở T1, T2.
 Nghịch lưu độc lập nguồn dòng sử dụng cầu H
Sơ đồ mạch:

Hình 2. 9: Sơ đồ nghịch lưu độc lập dòng sử dụng cầu H

Hoạt đô ̣ng của mạch:

Trang 8
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Các tín hiệu điều khiển được đưa vào từng đôi thyritstor T1, T2 lệch pha với tín
hiệu điều khiển đưa vào đôi T3, T4 một góc 180 độ điện. Điện cảm đầu vào nghịch

lưu lớn do đó dòng điện vào id được san phẳng, nguồn cấp cho nghịch lưu là nguồn
dòng và dạng dòng điện nghịch lưu (i) có dạng xung vuông. Khi đưa xung vào mở
cặp van T1, T2, dòng điện i =i d =I d . Đồng thời dòng qua tụ C tăng lên đột biến, tụ C
bắt đầu nạp với cực (+) ở bên trái và cực (-) ở bên phải. Khi tụ C nạp đầy, dòng qua
tụ giảm về không. Do i = i c =id =const , nên lúc đầu dòng qua tải nhỏ và sau đó dòng
qua tải tăng lên. Sau một nửa chu kỳ ( t=t 1 ¿ người ta đưa vào mở cặp T3, T4. Cặp
T3, T4 mở tạo ra quá trình phóng điện của tụ C từ cực (+) về cực (-). Dòng phóng
ngược chiều với dòng qua T1, T2 sẽ làm cho T1 và T2 bị khóa lại. Quá trình chuyển
mạch gần như tức thời. Sau đó tụ C sẽ nạp điện theo chiều ngược lại với cực (+) ở
bên phải và cực (-) ở bên trái. Dòng nghịch lưu i¿ id =−i d ( đã đổi dấu). Đến thời
điểm t =t 2, người ta đưa xung vào mở T1, T2 thì T3, T4 sẽ bị khóa lại và quá trình
được lặp lại như trước.
Như vậy chức năng cơ bản của tụ C làm nhiệm vụ chuyển mạch cho các
Thyritstor. Tại thởi điểm t1, khi mở T3 và T4 thì T1 và T2 sẽ bị khóa lại bởi điện áp
ngược của tụ C đặt vào. Khoảng thời gian duy trì điện áp ngược ( t 1 ¿ t ' 1 ¿ là cần thiết
để duy trì quá trình khóa và phục hồi tính điều khiển của van và t ' 1−t 1=t k ≥ t off là
thời gian khóa của Thyritstor hay chính là thời gian phục hồi tính điều khiển.
b. Nghịch lưu độc lập nguồn áp
Nghịch lưu độc lập nguồn áp thì luôn định ra một điện áp có biên độ, tần số,
góc pha và thứ tự pha không thuộc vào loại tải và chỉ phụ thuộc vào tín hiệu điều
khiển, điện áp thường có dạng hình chữ nhật còn dòng điện phụ thuộc vào tải có thể
là hình chữ nhật, hình răng cưa, hình sin, dạng hàm mũ.
 Sơ đồ mạch nghịch lưu nguồn áp mô ̣t pha

Trang 9
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Hình 2. 10: Sơ đồ nghịch lưu nguồn áp một pha

Trong đó:
T1, T2, T3, T4: Là các IGBT có nhiệm vụ để đóng cắt hoặc điều chỉnh
thay đổi điện áp xoay chiều ra tải
R, L: là phụ tải
D1, D2, D3, D4: Là các diode dẫn dòng khi tải trả năng lượng về nguồn
nuôi
Is: là dòng nguồn xoay chiều dạng răng cưa
Khi is > 0 thì nguồn cung cấp năng lượng cho tải (các thyristor dẫn dòng)
Khi is < 0 thì tải trả năng lượng về nguồn nuôi (các diode dẫn dòng)
C: Tụ điện có nhiệm vụ san phẳng điện áp đầu vào và dự trữ năng
lượng dưới dạng điện trường
 Hoạt động của mạch:
Giả sử T2 và T4 đang cho dòng chạy qua (dòng tải đi từ B đến A). Khi t = 0 cho

xung mở T1 và T3, T2 và T4 bị khóa lại, dòng tải i s = -Im không thể đảo chiều một
cách đột ngột. Nó tiếp chảy theo chiều cũ nhưng theo mạch D1 đến E đến D3 đến
tải đến D1 và suy giảm dần, D1 và D3 dẫn dòng khiến T1 và T3 vừa kịp mở đã bị

khóa lại. Khi t =t1, i = 0, D1 và D3 bị khóa lại, T1 và T3 sẽ mở lại do vẫn còn xung
điều khiển tác đô ̣ng ở các cực G1, G3 dòng tải i > 0 và chạy theo chiều từ A đến B.
T
Giai đoạn t = 0 đến t1 là giai đoạn hoàn năng lượng. Khi t = ( tại thời điểm t 2)
2
cho xung mở T2 và T4, T1 và T3 bị khóa lại, dòng tải chạy qua D2 và D4 khiến
cho T2 và T4 vừa kịp mở khóa đã bị khóa lại. Khi t = t 3, i = 0, T2 và T4 sẽ mở lại,
i < 0 chảy theo chiều B đến A. Dòng tải I biến thiên theo quy luật hàm mũ giữa hai

giá trị Im và –Im.

Trang 10
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

2.2.2 Phạm vi ứng dụng của mạch nghịch lưu

Bộ nghịch lưu là bộ phận chủ yếu của các bộ biến tần, được sử  dụng rộng rãi
trong các lĩnh vực như cung cấp điện, các hệ điều khiển tốc độ động cơ điện xoay
chiều, truyền tải điện năng HVDC ( high voltage direct curent).
Ứng dụng trong các bộ lưu điện UPS đang được phổ biến hiện nay. UPS là một
nguồn điện dự phòng, cung cấp tạm thời điện năng nhằm duy trì hoạt động của các
thiết bị điện khi xảy ra sự cố, đảm bảo an toàn dữ liệu và an toàn hệ thống.
Truyền tải điện cao áp một chiều, luyện kim, các bộ biến đổi cho các nguồn
năng lượng mới, làm nguồn điện xoay chiều cho nhu cầu gia đình, hệ thống chiếu
sáng, bộ chuyển đổi nguồn ở những nơi không có điện lưới như trên ô tô phục vụ
cho các thiết bị quạt, ti vi, trong lĩnh vực bù nhiễu công suất phản kháng.
Nếu sử dụng inverter sóng vuông thì chỉ sử dụng hạn chế cho máy tính, TV,
VCD, đèn thắp sáng vì dòng điện nó tạo ra có nhiều sóng hài. Nếu dùng cho quạt
điện, sóng hài tạo ra tiếng kêu và nóng động cơ, lâu dài dẫn đến cháy tụ khởi động
và các cuộn dây. Để dùng cho quạt và các phụ tải động cơ, biến áp cần dùng
Inverter sóng sin.
2.3 Tổng quan và giới thiệu các linh kiện
2.3.1 IC (Intergrated Cicuit)
2.3.1.1 Tổng quan về IC
a. Tên gọi và lịch sử ra đời
IC là viết tắt của từ Intergrated Cicuit, có nghĩa là mạch tích hợp được phát
minh bởi một kỹ sư người Đức vào ngày 12 tháng 9 năm 1958.
b. Cấu tạo cơ bản
IC là tập hợp các linh kiện bán dẫn nhỏ (như là transistor) và các linh kiện thụ
động (như là điện trở) được kết nối lại với nhau để thực hiện được một số chức
năng xác định.
c. Công dụng
IC có công dụng trong việc giảm kích thước của mạch điện. Đồng thời nhờ vào
IC mà độ chính xác của thiết bị được tăng lên và là một phần khá quan trọng của
các mạch logic.

Trang 11
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Có khá nhiều loại IC, loại lập trình được và cố định chức năng hay những loại
không lập trình được. Mỗi IC có tính chất riêng về môi trường như: nhiệt độ, điện
áp giới hạn, công suất làm việc và tất cả đều được ghi trong Datasheet của nhà sản
xuất tạo ra chúng.
d. Phân loại
 Theo tín hiệu được xử lý bao gồm các loại: IC digital, IC analog, IC hỗn
hợp.
 Theo công nghệ bao gồm các loại: Monolithic, mạch màng mỏng hay mạch
phim, lai mạch dày kết hợp với chip.
 Theo mức độ tích hợp bao gồm các loại: SSI, VLSI, LSI, ULSI.
 Theo công dụng bao gồm các loại: CPU, Memory, công nghệ RFID, IC
logic, ASSP, ASIC, IC cảm biến, DSP, ADC, DAC, FPGA, SoC, IC công
suất có thể xử lý các dòng hay điện áp lớn, vi điều khiển ( microcontroller).

Hình 2. 11: Hình ảnh một số loại IC thông dụng

2.3.1.2 IC CD4047
a. Khái niệm
CD4047 là IC tạo xung vuông thuộc họ CMOS (Complementary Metal Oxide
Semiconductor).
b. Đặc điểm
 IC bao gồm một bộ đa năng có thể điều chỉnh được với các kỹ thuật logic
được kết hợp để cho phép kích cạnh cao hoặc cạnh thấp.
 Với mức tiêu thụ điện năng thấp, hoạt động đầu ra đệm đúng và bổ sung.
 Các đầu vào có đệm kiểm tra tĩnh ở điện áp 20V được chuẩn hóa đặc tính.
 Đặc tính đầu ra đối xứng được chuẩn hóa điện áp với tham số 5V, 10V,
15V.

Trang 12
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

 Đáp ứng tất cả các yêu cầu của tiêu chuẩn JEDEC.

Hình 2. 12: Hình ảnh IC CD4047 DIP14

c. Thông số kĩ thuâ ̣t
 Dải điện áp hoạt động: -0.5 ~ 20V.
 Dải nhiệt độ hoạt động: -55 ~ 125 độ C.
 Độ rộng xung đầu ra độc lập với xung kích.
 Có thể truy xuất lại để mở rộng độ rộng xung.
 Độ rộng xung dài có thể sử dụng các thành phần RC.
 Độ chính xác độ rộng xung được duy trì theo từng chu kỳ.
d. Cấu tạo và sơ đồ khối
IC CD4047 gồm 14 chân, mỗi chân có một chức năng riêng biệt:
Chân 1 : Đầu vào tụ C.
Chân 2 : Đầu vào điện trở R.
Chân 3 : Đầu vào R-C tạo dao động với tần số định sẵn.
Chân 4 : Trạng thái bền.
Chân 5 : Trạng thái không bền.
Chân 6 : Chân kích khởi âm.
Chân 7 : Nguồn âm.
Chân 8 : Chân kích khởi dương.
Chân 9 : Reset.
Chân 10 : Đầu ra xung vuông bán kỳ dương.
Chân 11 : Đầu ra xung vuông bán kỳ âm.
Chân 12 : Kích khởi lại.
Chân 13 : Đầu ra OSC.
Chân 14 : Nguồn dương.
Tần số xung vuông được tính theo công thức:

Trang 13
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

1
f = 4.4 RC (2.1)

Trong đó: f được tính bằng Hz

R được tính bằng Ohm
C được tính bằng Farads

Hình 2. 13: Sơ đồ khối IC CD4047

e. Hoạt động của IC
IC CD4047 có khả năng hoạt động ở một trong hai chế độ đơn ổn hoặc astable.
Nó đòi hỏi một tụ điện bên ngoài (giữa chân 1 và 3) và một điện trở bên ngoài (giữa
chân 2 và 3) để xác định độ rộng xung đầu ra trong chế độ đơn ổn, và tần số đầu ra
trong chế độ astable.
Hoạt động của chân astable được phép khi đạt đầu vào chân 5 ở mức cao hoặc
mức thấp của chân 4 hoặc của 2 chân. Độ rộng của xung vuông của Q và Q́ là hàm
của đầu vào phụ thuộc vào R C.
Chân 5 astable cho phép mạch làm bộ tạo dao động đa hài qua cổng 5. Độ rộng
xung ở chân 13 bằng 1/2 đầu ra Q trong chế độ astable. Trong chế độ ổn định đơn
khi có điện dương ở đầu vào + trigger (8) khi chân - trigger (6) ở mức thấp các xung
đầu vào có thể thuộc bất kỳ thời điểm nào tương ứng với xung đầu ra. Chân 12 cho
phép kích mở trở lại khi nó là xung dương.
2.3.1.3 IC LM358
a. Khái niệm và đặc điểm
Là bộ khuếch đại thuật toán kép công suất thấp.
Bộ khuếch đại này có ưu điểm hơn so với bộ khuếch đại thuật toán chuẩn trong
các ứng dụng dùng nguồn đơn.

Trang 14
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

b. Thông số kỹ thuật
 Dải nguồn hoạt động:
Với nguồn đơn: 3 ~ 32VDC.
Với nguồn đôi: 1.5 ~ 16VDC.
 Độ lợi khuếch đại DC là 100dB.
 Dải tần hoạt động là 1MHz.
 Điện áp ngõ ra: 0 ~ ±1.5VDC.
 Dòng hoạt động thấp: 500µA.
c. Cấu tạo và sơ đồ khối
Cấu tạo bên trong gồm hai bộ thuật toán nên tương thích với nhiều loại mạch
logic khác nhau.
Có hai opamp bên trong đều có thể vận hành từ một nguồn duy nhất vào chân 8.

Hình 2. 14: Cấu tạo và sơ đồ chân LM358

d. Hoạt đô ̣ng Op-amp
Đầu vào vi sai của mạch khuếch đại gồm có đầu vào đảo và đầu vào không đảo.
Mạch khuếch đại thuật toán thực tế sẽ chỉ khuếch đại hiệu số điện thế giữa hai
đầu vào này. Điện áp này được gọi là điện áp vi sai đầu vào.
Trong hầu hết các trường hợp, điện áp đầu ra của mạch khuếch đại thuật toán sẽ
được điều khiển bằng cách trích một tỉ lệ nào đó của điện áp ra để đưa ngược về đầu
và đảo. Tác động này được gọi là hồi tiếp âm.
Nếu tỷ lệ trên bằng 0, thì có nghĩa là không có hồi tiếp âm, mạch khuếch đại
được gọi là hoạt động ở vòng hở. Và điện áp ra sẽ được tính như sau:
Vra = (V+ - V-) * Gvongho (2.2)

Trang 15
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Trong đó: V+ là điện áp tại đầu vào không đảo

V- là điện áp tại đầu vào đảo
Gvongho là độ lợi vòng hở của mạch khuếch đại
e. Ứng dụng
IC LM358 được ứng dụng trong các mạch cảm biến, mạch khuếch đại tín hiệu
nhỏ, mạch opamp chung, bộ tiền khuếch đại âm thanh,…
2.3.2 Transistor
2.3.2.1 Tổng quan về Transistor
a. Tên gọi
Transistor là một loại linh kiện bán dẫn chủ động, thường được sử dụng như
một phần tử khuếch đại hoặc một khóa điện tử.
b. Lịch sử ra đời
Transistor lần đầu tiên được phát minh tại phòng thí nghiệm Bell ở New Jersey
vào những năm 1947 bởi ba nhà Vật lý tài giỏi của Hoa Kì đó là Jonh Bardeen,
Walter Brattain và William Shockley.

Hình 2. 15: Hình ảnh ba nhà Vật lý đã phát minh ra Transistor

c. Cấu tạo cơ bản

Trang 16
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Một transistor bao gồm ba lớp ghép lại với nhau tạo thành hai mối nối tiếp giáp
P-N. Nếu ghép theo thứ tự PNP ta được Transistor thuận và ngược lại NPN sẽ là
Transistor nghịch.
Về phương diện cấu tạo thì Transistor tương đương với hai Diode đấu ngược
chiều nhau. Cấu trúc này được gọi là BJT (Bipolar Junction Transistor) vì dòng điện
chạy trong cấu trúc này bao gồm cả hai loại điện tích âm và dương.

Hình 2. 16: Hình ảnh cấu tạo Transistor

Ba lớp bán dẫn này sẽ được nối thành ba cực, lớp giữa gọi là cực gốc B (Base).
Hai lớp bán dẫn bên ngoài được nối ra thành cực phát E (Emitter) và cực thu C
(Collector).
d. Hoạt động
Transistor hoạt động được nhờ đặt một điện thế một chiều vào vùng biên
(Junction). Điện thế này được gọi là điện thế kích hoạt.
Mỗi vùng trong transistor hoạt động như một Diode. Vì mỗi transistor có hai
vùng và có thể kích hoạt với một điện thế thuận hoặc nghịch.
Có bốn cách thức hoạt động cho cả hai PNP và NPN transistor: Phân cực
nghịch, Phân cực thuận nghịch, Phân cực thuận, Phân cực nghịch thuận.

Trang 17
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Hình 2. 17: Hình ảnh sơ đồ chân và kí hiệu của Transistor

2.3.2.2 Transistor 2N3055
a. Khái niệm
Transistor 2N3055 là một transistor công suất NPN đa năng được sản xuất với
quy trình cơ bản hình trục, được gắn trong một vỏ kim loại kín. Thiết bị được thiết
kế cho các ứng dụng chuyển mạch và khuếch đại.
b. Hình dạng và sơ đồ chân
Hiện nay trên thị trường có hai dạng Transistor 2N3055:

Hình 2. 18: Hình ảnh dạng sò và sơ đồ chân của Transistor 2N3055

Trang 18
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Hình 2. 19: Hình ảnh dạng TIP và sơ đồ chân của Transistor 3055
c. Đặc điểm
 Transistor có công suất trung bình.
 Giá thành rẻ và có cách tính phù hợp với nhiều ứng dụng.
 Có hệ số khuếch đại tốt và độ lợi gần như tuyến tính.
d. Thông số kỹ thuật
 Điện áp tối đa đặt lên cực thu C và cực phát E là 60VDC.
 Dòng tối đa cho phép qua cực thu C là 15A.
 Điện áp tối đa đặt lên cực gốc B và cực phát E là 7VDC.
 Dòng tối đa cho phép qua cực gốc B là 7A.
 Điện áp tối đa đặt lên cực thu C và cực gốc B là 100VDC.
 Phạm vi nhiệt độ hoạt động từ -65 đến 200 độ C.
 Độ lợi dòng điện lên đến 70.
 Tổng công suất tiêu tán là 115W.
e. Ứng dụng
Transistor 2N3055 được ứng dụng rộng rãi trong các mạch chuyển đổi nguồn,
mạch khuếch đại, ứng dụng PWM, mạch điều chỉnh, bộ khuếch đại tín hiệu.
2.3.2.3 Transistor H1061
a. Khái niệm
Transistor H1061 là  transistor phân cực ngược NPN, được thiết kế để có thể
sử dụng trong các mạch khuếch đại tần số thấp.
b. Hình dạng và sơ đồ chân

Trang 19
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Hình 2. 20: Hình dạng và sơ đồ chân Transistor H1061

c. Thông số kỹ thuật
 Điện áp tối đa đặt lên cực thu C và cực phát E là 100VDC.
 Điện áp tối đa đặt lên cực gốc B và cực phát E là 5VDC.
 Điện áp tối đa đặt lên cực thu C và cực gốc B là 80VDC.
 Dòng tối đa cho phép qua cực thu C là 4A.
 Hệ số khuếch đại từ 55 đến 160.
 Phạm vi nhiệt độ hoạt động từ -65 đến 150 độ C.
 Công suất có thể lên đến 80W.
d. Ứng dụng
Transistor H1061 được ứng dụng rộng rãi trong các mạch điện tổng quát,
mạch khuếch đại âm thanh, mạch khuếch đại công suất tuyến tính.
2.3.3 Linh kiện điện tử thụ động
2.3.3.1 Tổng quan về linh kiện điện tử thụ động
Các linh kiện thụ động hoạt động nhờ vào năng lượng đã có, chúng không thể
khuếch đại tín hiệu và không tạo ra chuyển động cơ học.
Các linh kiện điện tử thụ động phổ biến nhất là điện trở, tụ điện và cuộn cảm.
Các linh kiện điện tử thụ động có ảnh hưởng đến các tín hiệu bằng cách chuyển
đổi năng lượng từ dạng này sang dạng khác, nhưng không thể tăng sức mạnh tín
hiệu bằng cách tiêm năng lượng được cung cấp bởi một nguồn (chẳng hạn như pin
hoặc mạch cung cấp điện).
2.3.3.2 Điện trở (Resistor)
a. Khái niệm

Trang 20
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Điện trở là một linh kiện điện tử thụ động gồm 2 tiếp điểm kết nối, chúng
thường được dùng để hạn chế cường độ dòng điện chạy trong mạch, điều chỉnh
mức độ tín hiệu, dùng để chia điện áp, kích hoạt các linh kiện điện tử chủ động
như transistor, tiếp điểm cuối trong đường truyền điện và có trong rất nhiều ứng
dụng khác.
b. Kí hiêụ
Kí hiê ̣u điê ̣n trở là R.

Hình 2. 21: Kí hiê ̣u điê ̣n trở thường gă ̣p trên mạch điê ̣n

c. Phân loại
Có hàng ngàn loại điê ̣n trở khác nhau và được sản xuất theo nhiều cách, bởi vì
đă ̣c điểm cụ thể của chúng phù hợp với mô ̣t số lĩnh vực ứng dụng, chẳng hạn như
tính ổn định cao, điê ̣n áp cao, dòng cao…, hoă ̣c được sử dụng như điê ̣n trở cho mục
đích chung, nơi đă ̣c điểm riêng ít được quan tâm.
Mô ̣t số đă ̣c điểm chung liên quan đến điê ̣n trở là: hê ̣ số nhiê ̣t đô ̣, hê ̣ số điê ̣n áp,
nhiễu, tần số đáp ứng, công suất cũng như điê ̣n mức của điê ̣n trở nhiê ̣t, kích thước
vâ ̣t lý và đô ̣ tin câ ̣y.
Trên thị trường hiện nay chúng ta sẽ có 3 loại điện trở như sau:
 Điện trở thường: thường là các điện trở có công suất nhỏ từ 0,125W đến
0,5W.
 Điện trở công suất: là các điện trở có công suất lớn hơn từ 1W, 2W, 5W,
10W.
 Điện trở sứ, điện trở nhiệt: là cách gọi khác của các điện trở công suất, điện
trở này có vỏ bọc sứ khi hoạt động chúng toả nhiệt.

Trang 21
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Hình 2. 22: Mô ̣t số loại điê ̣n trở

Tuy nhiên có thể dựa vào nhiều yếu tố để có thể phân loại điê ̣n trở như:
 Dựa vào tính chất của điê ̣n trở: điê ̣n trở tuyến tính (Linear), điê ̣n trở phi
tuyến tính (Non – Linear).
 Dựa vào giá trị của điê ̣n trở: điê ̣n trở cố định gồm có làm bằng chì và bằng
hợp chất cacbon, biến trở hoă ̣c chiết áp.
 Dựa trên chức năng cảu điê ̣n trở: điê ̣n trở chính xác, điê ̣n trở nóng chảy
(Fusible Resistor), điê ̣n trở nhiê ̣t (Thermistor), điê ̣n trở quang
(Photoresistor)

Hình 2. 23: Mô ̣t số loại điê ̣n trở khác

d. Nguyên lý hoạt đô ̣ng

Điện trở sẽ hoạt động theo nguyên lý của định luật Ohm, đây là một định luật
nói về sự phụ thuộc vào cường độ dòng điện của hiệu điện thế và điện trở. Nội dung

Trang 22
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

của định luật cho rằng cường độ dòng điện đi qua 2 điểm của một vật dẫn điện luôn
tỷ lệ thuận với hiệu điện thế đi qua 2 điểm đó, với vật dẫn điện có điện trở là một
hằng số, ta có phương trình toán học mô tả mối quan hệ như sau:
U = IR (2.3)
Trong đó: I là cường đô ̣ dòng điê ̣n đi qua vâ ̣t dẫn (A)
U là điê ̣n áp trên vâ ̣t dẫn (V)
R là điê ̣n trở (Ω)
e. Công dụng
Điện trở có mặt ở mọi nơi trong thiết bị điện tử và điện trở là linh kiện quan
trọng không thể thiếu được như trong mạch điện, điện trở có những tác dụng sau :
 Khống chế dòng điện qua tải cho phù hợp. Ví dụ có một bóng đèn 9V,
nhưng ta chỉ có nguồn 12V, ta có thể đấu nối tiếp bóng đèn với điện trở để
sụt áp bớt 3V trên điện trở.
 Mắc điện trở thành cầu phân áp để có được một điện áp theo ý muốn từ một
điện áp cho trước.
 Phân cực cho bóng bán dẫn hoạt động.
 Tham gia vào các mạch tạo dao động R C.
 Điều chỉnh cường độ dòng điện đi qua các thiết bị điện.
 Tạo ra nhiệt lượng trong các ứng dụng cần thiết.
 Tạo ra sụt áp trên mạch khi mắc nối tiếp.
2.3.3.3 Tụ điện (Capacitor)
a. Khái niệm
Tụ điện là một loại linh kiện thụ động tạo bởi hai bề mặt dẫn điện được ngăn
cách bởi điện môi. Khi có chênh lệch điện thế tại hai bề mặt, tại các bề mặt sẽ xuất
hiện điện tích cùng điện lượng nhưng trái dấu.
b. Cấu tạo
Tụ điê ̣n có cấu tạo như sau:
 Tụ điện gồm ít nhất hai dây dẫn điện thường ở dạng tấm kim loại. Hai bề
mặt này được đặt song song với nhau và được ngăn cách bởi một lớp điện
môi.

Trang 23
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

 Điện môi sử dụng cho tụ điện là các chất không dẫn điện gồm thủy tinh,
giấy, giấy tẩm hóa chất, gốm, mica, màng nhựa hoặc không khí. Các điện
môi này không dẫn điện nhằm tăng khả năng tích trữ năng lượng điện của
tụ điện.
Tùy thuộc vào chất liệu cách điện ở giữa bản cực thì tụ điện có tên gọi tương
ứng. Ví dụ như nếu như lớp cách điện là không khí ta có tụ không khí, là giấy ta có
tụ giấy, còn là gốm ta có tụ gốm và nếu là lớp hóa chất thì cho ta tụ hóa.

Hình 2. 24:Cấu tạo bên trong tụ điê ̣n

c. Kí hiêụ
Kí hiê ̣u viết tắt của tụ điê ̣n là C.

Hình 2. 25: Mô ̣t số kí hiê ̣u của tụ điê ̣n trên mạch điê ̣n

d. Phân loại
 Tụ không phân cực: Tụ giấy, Tụ gốm, Tụ mica. Các loại tụ này không phân
biê ̣t âm dương và thường có điê ̣n dung nhỏ từ 0.47µF trở xuống, các tụ này

Trang 24
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

thường được sử dụng trong các mạch điê ̣n có tần số cao hoă ̣c mạch lọc
nhiễu.
 Tụ có phân cực: Tụ hóa. Tụ hóa là tụ có phân cực âm dương, tụ hóa có trị
số lớn hơn và giá trị từ 0.47µF đến khoảng 4700µF, tụ hóa thường được sử
dụng trong các mạch có tần số thấp hoă ̣c để lọc nguồn. Tụ hóa luôn có hình
trụ.
 Tụ xoay: Tụ xoay là tụ có thể xoay để thay đổi giá trị điê ̣n dung, tụ này
thường được lắp trong radio để thay đổi tần số cô ̣ng hưởng khi ta dò đài.

Hình 2. 26: Mô ̣t số loại tụ điê ̣n

e. Nguyên lý hoạt đô ̣ng
Tụ điện có tính chất cách điện 1 chiều nhưng cho dòng điện xoay chiều đi qua
nhờ nguyên lý phóng nạp. Chúng được sử dụng trong các mạch điện tử: mạch lọc
nguồn, lọc nhiễu, mạch truyền tín hiệu xoay chiều, mạch tạo dao động...
Nguyên lý phóng nạp của tụ điện được hiểu là khả năng tích trữ năng lượng
điện như một acquy nhỏ dưới dạng năng lượng điện trường. Nó lưu trữ hiệu quả các
electron và phóng ra các điện tích này để tạo ra dòng điện. Nhưng điểm khác biệt
lớn của tụ điện với acquy là tụ điện không có khả năng sinh ra các điện tích
electron.
Nguyên lý nạp xả của tụ điện là tính chất đặc trưng và cũng là nguyên lý cơ bản
trong hoạt động của tụ điện. Nhờ tính chất này mà tụ điện có khả năng dẫn điện
xoay chiều.

2.3.4 Diode
2.3.4.1 Tổng quan về Diode

Trang 25
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Diode là linh kiện điện tử được tạo thành từ vật liệu bán dẫn. Nó bao gồm hai
lớp chất bán dẫn. Một lớp được pha tạp với vật liệu loại P và lớp kia với vật liệu
loại N. Sự kết hợp của cả hai lớp loại P và N này tạo thành một điểm nối được gọi
là tiếp giáp P–N. Diode bán dẫn có cấu tạo gồm hai lớp chất bán dẫn. Lớp chất bán
dẫn loại P và lớp chất bán dẫn loại N.
2.3.4.2 Kí hiêụ
Kí hiê ̣u viết tắt của Diode là D.

Hình 2. 27: Kí hiê ̣u Diode trên mạch điê ̣n

2.3.4.3 Nguyên lý hoạt đô ̣ng
Khi cấp nguồn cho diode theo mạch: Chân dương nguồn cấp vào chân Anode
của diode, chân âm nguồn cấp vào chân Cathode của diode. Khi nguồn cấp lớn hơn
0.7V với chất bán dẫn loại Si hay 0.2V với chất bán dẫn loại Ge, thì diode dẫn hay
còn gọi là phân cực thuận. Lúc này dòng điện được đi qua diode.
Ngược lại, khi chân dương nguồn cấp vào chân Cathode của diode và chân âm
nguồn cấp vào chân Anode thì diode không dẫn tức là không cho dòng điện chạy
qua. Người ta gọi trường hợp này là phân cực ngược. Diode có cực tính, diode chỉ
dẫn theo chiều thuận cực.
2.3.4.4 Mô ̣t số loại Diode thường gă ̣p
a. Diode tín hiêụ nhỏ
Diode tín hiệu nhỏ là một loại diode tiếp giáp P-N hoạt động trên tín hiệu điện
áp thấp. Khu vực tiếp giáp của nó rất nhỏ. Do đó, lớp tiếp giáp có điện dung ít hơn
và khả năng lưu trữ điện tích thấp. Điều này giúp các diode tín hiệu nhỏ có tốc độ
chuyển mạch cao với thời gian phục hồi rất nhanh. Tuy nhiên, hạn chế của nó là
điện áp thấp và các thông số về dòng điện.
b. Diode chỉnh lưu
Diode chỉnh lưu là một loại diode tiếp giáp P-N, có diện tích tiếp giáp P-N rất
lớn. Điều này dẫn đến điện dung cao theo hướng ngược lại. Vì vậy nó có tốc độ
chuyển đổi thấp.

Trang 26
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Hình 2. 28: Hình ảnh Diode chỉnh lưu

c. Diode Schottky
Diode Schottky là diode được đặt theo tên của một nhà vật lý người Đức Walter
H. Schottky, là một loại diode bao gồm một điểm nối nhỏ giữa chất bán dẫn loại N
và kim loại. Nó không có lớp tiếp giáp P-N.

Hình 2. 29: Mô ̣t loại của Diode Schottky

d. Diode phát quang (LED)
Diode phát quang (LED) cũng là một loại diode tiếp giáp P-N phát ra ánh sáng
khi phân cực thuận.

Trang 27
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Hình 2. 30: Hình ảnh và kí hiê ̣u của Diode phát quang (LED)

e. Diode thu quang (Photodiode)

Diode thu quang (Photodiode) là một loại diode tiếp giáp P-N có thể chuyển đổi
năng lượng ánh sáng thành dòng điện. Hoạt động của nó là ngược lại với diode phát
quang.

Hình 2. 31: Hình ảnh và kí hiê ̣u của Diode thu quang
f. Diode Zener
Diode Zener được đặt theo tên của Clarence Malvin Zener, người đã phát hiện
ra hiệu ứng zener. Nó là một loại diode, không chỉ cho phép dòng điện chạy theo
hướng thuận mà còn theo hướng ngược lại. Khi điện áp ngược đạt đến điện áp đánh
thủng được gọi là điện áp Zener, nó cho phép dòng điện đi qua.

Trang 28
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Hình 2. 32: Hình ảnh Diode Zener

2.3.5 Cầu chì (Fuse)

a. Khái niệm
Cầu chì là mô ̣t loại khí cụ điê ̣n dùng để bảo vê ̣ thiết bị và lưới điê ̣n tránh sự cố
ngắn mạch, thường dùng để bảo vê ̣ cho đường dây dẫn, máy biến áp, đô ̣ng cơ điê ̣n,
mạch điều khiển, mạch điê ̣n thắp sáng.
Cầu chì có đă ̣c điểm là đơn giản, kích thước bé, khả năng ngắt lớn.
b. Cấu tạo
Bao gồm các thành phần sau:

 Phần tử cắt mạch: Đây là thành phần chính của cầu chì, phần tử này phải có
khả năng cảm nhâ ̣n được giá trị của dòng điê ̣n qua nó. Phần tử này có giá trị
điê ̣n trở suất bé (thường bằng bạc, đồng hay các vâ ̣t liê ̣u dẫn có giá trị điê ̣n
trở suất nhỏ lân câ ̣n với các giá trị nêu trên…). Hình dạng của phân tử có
thể ở dạng là mô ̣t dây tiết diê ̣n tròn hay dạng băng mỏng.
 Thân của cầu chì: Thường bằng thủy tinh, ceramic (sứ gốm) hay các vâ ̣t
liê ̣u khác tương đương. Vâ ̣t liê ̣u tạo thành thân của cầu chì phải đảm bảo
được hai tính chất: Có đô ̣ bền cơ khí và có đô ̣ bền về điều kiê ̣n dẫn nhiê ̣t,
sức chịu đựng được các thay đổi đô ̣t ngô ̣t mà không hư hỏng,
 Vâ ̣t liê ̣u lắp đầy thân (bao bọc quanh phần tử ngắt mạch trong thân cầu chì):
Thường bằng chất liê ̣u Silicat ở dạng hạt, nó phải có khả năng hấp thụ được

Trang 29
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

năng lượng sinh ra do hồ quang và phải đảm bảo tính cách điê ̣n khi xảy ra
hiê ̣n tượng ngắn mạch.
 Các đấu nối: Các thành phần này dùng định vị cố định cầu chì trên các thiết
bị đóng ngắt mạch; đồng thởi phải đảm boả tính tiếp xúc điện tốt.
c. Phân loại
Có thể chia làm hai dạng cơ bản:
 Cầu chì loại G: Cầu chì dạng này chỉ có khả năng ngắt mạch, khi có sự cố
hay quá tải hay ngắn mạch xảy ra trên phụ tải.
 Cầu chì loại A:  Cầu chì dạng này chỉ có khả năng bảo vệ duy nhất trạng
thái ngắn mạch trên tải.

Hình 2. 33: Hình ảnh mô ̣t số loại cầu chì

d. Kí hiêụ

Hình 2. 34: Mô ̣t số kí hiê ̣u cầu chì thường gă ̣p trên mạch điê ̣n

e. Nguyên lý hoạt đô ̣ng

Đặc tính cơ bản của cầu chì là sự phụ thuộc của thời gian chảy đứt với dòng
điê ̣n chạy qua (đặc tính Ampe - giây). Để có tác dụng bảo vệ, đường Ampe - giây
của cầu chì tại mọi điểm phải thấp hơn đặc tính của đối tượng cần bảo vệ.
 Đối với dòng điện định mức của cầu chì: Năng lượng sinh ra do hiệu ứng
Joule khi có dòng điện định mức chạy qua sẽ toả ra môi trường và không

Trang 30
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

gây nên sự nóng chảy, sự cân bằng nhiệt sẽ được thiết lập ở một giá trị mà
không gây sự già hoá hay phá hỏng bất cứ phần tử nào của cầu chì.
 Đối với dòng điện ngắn mạch của cầu chì: Sự cân bằng trên cầu chì bị phá
huỷ, nhiệt năng trên cầu chì tăng cao và dẫn đến sự phá huỷ cầu chì.
f. Các đă ̣c tính điêṇ áp của cầu chì
 Điê ̣n áp định mức là giá trị điện áp hiệu dụng xoay chiều xuất hiện ở hai
đầu cầu chì (khi cầu chì ngắt mạch), tần số của nguồn điện trong phạm vi
48Hz đến 62Hz.
 Dòng  điện định mức là giá trị hiệu dụng của dòng điện xoay chiều mà cầu
chì có thể tải liên tục thường xuyên mà không làm thay đổi đặc tính của nó.
 Dòng điê ̣n cắt cực tiểu là giá trị nhỏ nhất của dòng điện sự cố mà dây chì
có khả năng ngắt mạch. Khả năng cắt định mức là giá trị cực đại của dòng
điện ngắn mạch mà cầu chì có thể cắt.
2.3.6 Máy biến áp (MBA)
a. Khái niệm
Máy biến áp là thiết bị điện thực hiện truyền đưa năng lượng hoặc tín hiệu điện
xoay chiều giữa các mạch điện thông qua hiện tượng cảm ứng điện từ.
b. Cấu tạo
Gồm một cuộn sơ cấp và một hay nhiều cuộn dây thứ cấp liên kết qua trường
điện từ. Khi đưa dòng điện với điện áp xác định vào cuộn sơ cấp sẽ tạo ra trường
điện từ.
Các cuộn sơ cấp và thứ cấp có thể cách ly hay nối với nhau về điện hoặc dùng
chung vòng dây như trong biến áp tự ngẫu.
Thông thường tỷ số điện áp trên cuộn thứ cấp với điện áp trên cuộn sơ cấp tỉ lệ
với số vòng quấn và gọi là tỷ số biến áp. Khi tỷ số nay >1 thì gọi là máy hạ áp,
ngược lại <1 thì gọi là máy tăng áp.
c. Nguyên tắc hoạt động
Hoạt động dựa trên hai hiện tượng vật lý đó là từ trường và cảm ứng điện.
Dòng điện được tạo ra trong cuộn dây sơ cấp khi nối với hiệu điện thế sơ cấp và
một từ trường biến thiên trong lõi sắt. Từ tường biến thiên này tạo ra trong mạch
điện thứ cấp một hiệu điện thế thứ cấp. Như vậy hiệu điện thế sơ cấp có thể thay đổi

Trang 31
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

được hiệu điện thế thứ cấp thông qua từ trường. Sự biến đổi này có thể được điều
chỉnh qua số vòng quấn trên lõi sắt.
d. Phân loại
 Theo cấu tạo: MBA một pha và MBA ba pha.
 Theo chức năng: MBA hạ thế và MBA tăng thế.
 Theo cách thức cách điện: MBA lõi dầu, MBA lõi không khí,…
 Theo nhiệm vụ: MBA điện lực, MBA dân dụng, MBA hàn, MBA xung,..
 Theo công suất hay hiệu điện thế.
e. Kí hiệu

Hình 2. 35: Hình ảnh mô phỏng và kí hiệu MBA

Trang 32
CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ VÀ THI CÔNG

CHƯƠNG 3
THIẾT KẾ VÀ THI CÔNG
3.1 Sơ đồ khối mạch toàn mạch

Hình 3. 1: Sơ đồ khối mạch nghịch lưu

a. Khối nguồn (Power supply block)
Nguồn một chiều DC, có thể lấy từ acquy hay các bộ chỉnh lưu. Thời gian sử
dụng phụ thuộc vào dung lượng lưu trữ của acquy, công suất phát tính bằng công
thức:
P = UI (3.1)
Trong đó: P là công suất phát của khối nguồn (W)
U là hiê ̣u điê ̣n thế của nguồn (V)
I là dòng của nguồn (A)
Ví dụ: Ta có acquy 12V - 100Ah thì công suất phát là:
P=UI=12*100= 1200W
Nếu chạy bóng đèn 20W thì sẽ sáng được 60h.
b. Khối tạo tần số 50Hz (Oscillating block generating frequency)
Nhiệm vụ của khối này là tạo sóng dao dộng đưa vào khối công suất với tần số
điện công nghiệp. Sóng ở đây có hai dạng chính: sóng hình Sin hoặc sóng hình
vuông. Thường thì khối công suất trở kháng đầu vào rất nhỏ nên thực tế chúng ta
cần một khối khuếch đại đệm làm nhiệm vụ ổn định khối phát xung dao động giảm
trở kháng đầu vào cho tầng công suất.

Trang 31
CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ VÀ THI CÔNG

c. Khối công suất (Capacity block)

Từ dạng sóng được nhận từ khối phát, khối công suất khuếch đại đưa đến biến
áp tạo ra dòng điện xoay chiều. Thường thì ở khối này sẽ sử dụng các linh kiện
công suất như thysistor, transistor chịu dòng lớn như D718, 2N3055… Yêu cầu cho
khối này hoạt động tốt cần có hệ thống làm mát. Ở đây nhóm thực hiện đề tài sử
dụng transistor công suất 2N3055.
d. Biến áp nghịch lưu (Inverting Transformer)
Đây là thành phần chính quyết định tới công suất phát của mạch.
Nhóm thực hiện đề tài sử dụng biến áp cách ly đối xứng 12V-220V 3A. Bộ
phận này quyết định tới việc tạo ra dòng điện xoay chiều, quyết định công suất toàn
mạch. Công suất của mạch được tính theo công thức:
Pmax = UI (3.2)
3.2 Thiết kế
3.2.1 Phân tích yêu cầu thiết kế mạch nghịch lưu
a. Đề tài mạch nghịch lưu

Với yêu cầu của đề tài nhóm thực hiê ̣n đề tài phải thiết kế một bộ nghịch lưu
cho điện áp xoay chiều là 220V từ nguồn acquy 12V, tần số trong mạch đo được là
50Hz, công suất ra của bộ nghịch lưu là 30W.
b. Lựa chọn mạch nghịch lưu
Với nguồn là acquy nên ta sử dụng mạch nghịch lưu độc lập. Như vậy ta có ba
sự lựa chọn:
 Mạch nghịch lưu độc lập nguồn áp.
 Mạch nghịch lưu độc lập dòng điện được cấp từ nguồn dòng, ở đây chúng
ta sử dụng nguồn cấp là acquy nên không phù hợp.
 Mạch nghịch lưu độc lập cộng hưởng có dạng điện áp ra gần Sin nhất, tuy
nhiên mạch này sử dụng tần số >300Hz do vậy không phù hợp để sử dụng
cho mạch mà chúng ta thiết kế.
Vì thế nhóm thực hiê ̣n đề tài sử dụng mạch nghịch lưu độc lập nguồn áp một
pha vì mạch nghịch lưu độc lập nguồn áp ba pha cho chi phí cao hơn và tính toán
điều khiển cũng phức tạp hơn rất nhiều, trong khi đó ta chỉ cần một pha đủ cho nhu
cầu sinh hoạt hằng ngày.

Trang 32
CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ VÀ THI CÔNG

c. Phân chia
Chia mạch nghịch lưu thành hai phần chính:
 Mạch điều khiển: Có nhiệm vụ phát xung vuông dao động với tần số 50Hz,
cấp xung kích mở transistor.
 Mạch động lực: có nhiệm vụ đẩy kéo điện áp 12VDC lên 220VAC với tần
số 50Hz.
d. Phương pháp biến đổi điện áp trong mạch nghịch lưu
 Điện áp một chiều 12VDC được đưa thẳng vào biến áp để đưa lên điện áp
220VAC xoay chiều. Điện áp một chiều này cho qua máy biến áp bằng
cách đóng mở liên tục nhờ các van công suất với tần số của lưới điện 50Hz.
 Ưu điểm của phương pháp này là không có sự tổn hao công suất nhều do sự
biến đổi trực tiếp và cấu tạo mạch khá đơn giản.
 Nhưng phương pháp này cũng có nhược điểm đó là điện áp đầu ra có dạng
xung không phải chuẩn sin ảnh hưởng đến tải cảm.
3.2.2 Tính toán, thiết kế mạch điều khiển
a. Sơ đồ nguyên lí mạch điều khiển

Hình 3. 2: Sơ đồ nguyên lý mạch điều khiển

b. Tính toán tần số đầu ra của mạch điều khiển
Tần số đầu ra của bộ nghịch lưu là f = 50Hz, như vậy phải tính toán tần số xung
ra của IC CD4047 sao cho cũng có tần số là 50Hz.

Trang 33
CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ VÀ THI CÔNG

Tần số dao dộng trong IC CD4047 được tính theo công thức:
1
f = 4.4 RC (3.3)

Như vậy tần số dao dộng phụ thuộc vào R và C.

Tần số ở hai đầu ra là 50Hz nên f = 50Hz.
Nhóm thực hiện đề tài chọn tụ điện có giá trị C = 0.1uF, nên thay vào công thức
trên:
1
50 = (3.4)
4.4∗R∗0.1∗10−6
Suy ra R = 45454.54Ω
Vì vâ ̣y, nhóm thực hiện đề tài xin chọn điện trở 47kΩ.
3.2.3 Thiết kế mạch động lực
a. Sơ đồ nguyên lý mạch động lực

Hình 3. 3: Sơ đồ nguyên lý mạch động lực

b. Khuếch đại tín hiệu điều khiển cho Transistor 2N3055
Nhóm thực hiện đề tài đã chọn IC LM358 và transistor 2N3055 để làm bộ phận
khuếch đại tín hiệu điều khiển từ mạch điều khiển tới transistor 2N3055.
3.2.4 Lựa chọn máy biến áp
Lựa chọn máy biến áp đối xứng vì so sánh về mặt kinh tế và mặt kĩ thuật phương
án lựa chọn này là tối ưu.

Trang 34
CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ VÀ THI CÔNG

Hình 3. 4: Sơ đồ biến áp đối xứng

Máy biến áp có các thông số như sau:
U11 = U12 = 12V
U2 = 220V
f = 50Hz
Nhóm thực hiện đề tài chọn biến áp đối xứng 12V 3A

Hình 3. 5: Máy biến áp đối xứng 12V 3A

3.3 Mạch nghịch lưu sử dụng IC CD4047
a. Sơ đồ nguyên lý

Hình 3. 6: Sơ đồ nguyên lý sử dụng IC CD4047

Trang 35
CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ VÀ THI CÔNG

Bảng 3. 1: Danh sách linh kiện sử dụng trong mạch

STT Loại Kí hiệu Giá trị
1 H1 CD4047
IC
b. Nguyên 2 A1 LM358 lý hoạt
động 3 Q1, Q3 H1061 của toàn
Transistor
4 Q2, Q4 2N3055
hệ 5 D1, D2 Diode 3A thống
Diode
Điều 6 Led1 Led 3V đầu tiên IC
7 R1, R4, R7 1KΩ
4047 phát 8 R2, R3 4.7KΩ ra sóng
Điện trở
vuông với 9 R5 47KΩ hai nửa chu
10 R6 100Ω
kì ở chân 11 C1 0.1uF 10 và 11 (Q
Tụ hóa
và Q ). Với 12 C2 10uF C=0,1µF và
13 Cầu chì F1 15A
điện trở 47KΩ ta có
14 P1 Domino 2
Domino
được tần số 15 P2 Domino 3 cố định là
50Hz. Tín hiệu sóng
vuông được xuất ra trên các chân 10, 11 kích mở IC LM385.
Khi IC LM 358 được kích thì nó sẽ đưa tín hiệu điện tiếp tục kích mở transistor
H1061, ở đây nó hoạt động như một khóa điện tử.
Trasistor H1061 là transistor công suất tầm trung nhiệm vụ trong mạch kích mở
tầng transistor công suất lớn (2N3055).
Cặp transistor công suất 2N3055 hoạt động như một khóa điện tử đóng ngắt liên
tục với tần số 50Hz của bộ phát xung. Từ sự đóng ngắt này dòng điện qua biến áp
thay đổi theo dạng tín hiệu sóng vuông.

Ở chu kỳ dương cuộn L1 của phần sơ cấp được cấp nguồn, điện áp ở đầu ra
được khuyếch đại theo tỷ số vòng dây của biến áp. Lúc này đầu ra là chu kỳ dương.
Ngược lại ở chu kỳ âm cuộn L2 của phần sơ cấp được cấp điện, điện áp đầu ra là
chu kỳ âm của tín hiệu. Do đó đầu ra của biến áp điện áp là dòng điện xoay chiều
tần số 50Hz dạng sóng vuông. Sau đó, máy biến áp khuếch đại tín hiệu điện nâng
lên thành 220V để cấp cho tải hoạt động.
3.4 Thi công mạch
Sử dụng phần mềm Altium 18 để vẽ mạch nguyên lý và mô phỏng 3D mạch
nghịch lưu này.

Trang 36
CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ VÀ THI CÔNG

Cần sắp xếp linh kiện và đi dây cho hợp lý đẹp mắt, có tính kĩ thuật.

Hình 3. 7: Hình ảnh mô phỏng 3D của mạch nghịch lưu

Xuất file in, ủi lên bề mặt phím đồng và ngâm trong dung dịch muối sắt FeCl3.

Hình 3. 8: Mạch đồng đã in và ngâm

Khoan lỗ trên board đồng và gắn linh kiện theo mô phỏng 3D, sau đó hàn chúng
vào board.

Trang 37
CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ VÀ THI CÔNG

Hình 3. 9: Board mạch đã hàn xong

Hình 3. 10: Mặt dưới của board

3.5 Thực nghiệm test mạch
Đầu tiên, cấp nguồn 12VDC và đo điện áp ở hai đầu ra của máy biến áp đối
xứng bằng VOM.

Trang 38
CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ VÀ THI CÔNG

Hình 3. 11: Đo điện áp ở đầu ra của máy biến áp

Kết quả đo cho thấy rằng, điện áp ở hai đầu ra của máy biến áp là 220VAC,
đúng chỉ tiêu mà đề tài đặt ra.
Tiếp theo, nhóm thực hiện đề tài sử dụng tải là bóng đèn 20W để test thực
nghiệm board mạch nghịch lưu này. Trong quá trình test, phải đảm bảo an toàn lao
động về điện.

Hình 3. 12: Hình ảnh test với tải là bóng đèn 20W

Trang 39
CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN ĐỀ TÀI

CHƯƠNG 4
KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN ĐỀ TÀI
4.1 Kết luận

Sau một khoảng thời gian thực hiện đồ án môn học Điện tử công suất với đề tài:
“Tính toán thiết kế mạch nghịch lưu điện áp mô ̣t pha 12VDC – 220VAC”,
nhóm thực hiện đề tài đạt rút ra được những kết luận sau đây:
4.1.1 Về board mạch

 Mạch dễ nghiên cứu và tính toán.

 Các linh kiện trong mạch dễ tìm và dễ mua tại các cửa hàng điện tử.
 Mạch nhỏ gọn, dễ sử dụng, có tính ổn định cao.
 Trong quá trình sử dụng, mạch không gây tiếng ồn.
4.1.2 Về kiến thức nắm được

 Hiểu được nguyên lý hoạt động của mạch nghịch lưu điện áp.
 Hiểu được tầm quan trọng của mạch nghịch lưu trong thực tế sản xuất công
nghiệp.
 Biết được cách tính toán, lựa chọn, thiết kế mạch nghịch lưu.
 Biết sử dụng phần mềm vẽ mạch và mô phỏng 3D Altium.
 Biết cách thức viết một bản báo cáo hoàn chỉnh, là tiền đề để thực hiện đồ
án tốt nghiệp được tốt hơn.
4.2 Phương hướng phát triển đề tài

Vì mạch tạo ra sóng vuông nên khi sử dụng lâu dài sẽ dẫn đến làm hư hỏng
thiết bị, nên nhóm thực hiện đề tài mong muốn phát triển đề tài này từ sóng vuông
lên sóng chuẩn sin nhưng vẫn đảm bảo được tính ổn định của mạch.
Ngoài ra, nhóm thực hiện đề tài còn mong muốn phát triển mạch nghịch lưu này
trở nên nhỏ gọn và tạo ra công suất lớn hơn nữa.

Trang 40
CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN ĐỀ TÀI

Trang 41
 TÀI LIỆU THAM KHẢO
 Tài liê ̣u tham khảo
[1]. Võ Minh Chí, Điê ̣n tử công suất, NXB Khoa học và Kỹ thuâ ̣t, 2004.
[2]. Thượng Văn Bé, Giáo trình Điê ̣n tử công suất, Tài liê ̣u lưu hành nô ̣i bô ̣ Trường
CĐKT Cao Thắng.
 Các trang web tham khảo
[1]. https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_m%E1%BB%99t_chi
%E1%BB%81u
[2]. https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_xoay_chi%E1%BB
%81u
[3]. https://www.alldatasheet.com/view.jsp?
Searchword=Cd4047&gclid=CjwKCAjwieuGBhAsEiwA1Ly_nWJIXGv0UX_2wy
Xkopy5jZFnSRHYtvjrKl6Bcedt4t3dZRAMzIovbBoCKWcQAvD_BwE
[4]. https://dientutuonglai.com/tim-hieu-lm358.html
[5].
https://www.alldatasheet.com/datasheetpdf/pdf/92454/MICROSEMI/2N3055.html
[6]. https://www.alldatasheet.com/datasheet-pdf/pdf/143890/PMC/H1061.html
[7]. https://vi.wikipedia.org/wiki/Linh_ki%E1%BB%87n_%C4%91i%E1%BB
%87n_t%E1%BB%AD_th%E1%BB%A5_%C4%91%E1%BB%99ng
[8]. https://vi.wikipedia.org/wiki/C%E1%BA%A7u_ch%C3%AC
[9]. https://vi.wikipedia.org/wiki/Bi%E1%BA%BFn_%C3%A1p

Trang 42