ОРГАНИЗАЦИЈА НА ПРАВОСУДЕН СИСТЕМ И УПРАВНО ПРАВО

ПРАШАЊА ЗА ОРГАНИЗАЦИЈА НА ПРАВОСУДЕН СИСТЕМ

1. Основни начела и начела на кои се заснова постапката пред судот, според Законот за
судовите - Постапката пред судот се уредува со закон и се заснова врз следниве начела:
-законитост и легитимност,
-рамноправност на странките,
-судење во разумен рок,
-правичност,
-јавност и транспарентност,
-контрадикторност,
-двостепеност,
-зборност,
-усност,
-непосредност,
-право на одбрана, односно застапување,
-слободна оцена на доказите и
-економичност.

2. Организација и надлежност на судовите (видови, месна и стварна надлежност, на

основните и апелационите судови) - Во судскиот систем судската власт ја вршат основни
те судови, апелационите судови, Управниот суд, Вишиот управен суд и Врховниот суд на
Република Македонија. Основните судови се основаат за една или повеќе општини чие п
одрачје е определено со овој закон. Основните судови согласно со стварната надлежнос
т судат во прв степен и се основаат како судови со основна надлежност и судови со прош
ирена надлежност. Во рамките на основните судови со проширена надлежност задолжи
телно се основаат специјализирани судски оддели што ќе постапуваат за одделни видов
и на спорови. Основните судови можат да имаат судски одделенија, да судат надвор од
седиштето на судот, како и да имаат судски денови надвор од седиштето на судот. Апел
ационите судови се основаат за подрачјето на повеќе судови од прв степен определени
со овој закон. Седиштата на апелационите судови се во Битола, Гостивар, Скопје и Шти
п. Управниот суд се основа и ја врши судската власт на целата територија на Република
Македонија. Вишиот управен суд се основа и ја врши судската власт на целата териториј
а на Република Македонија. Седиштето на Вишиот управен суд е во Скопје. Врховниот с
уд на Република Македонија ја врши судската власт на целата територија на Републикат
а.

Основните судови со основна надлежност за подрачјата за кои се основани, се над

лежни да одлучуваат во прв степен по кривични дела и прекршоци, и тоа:
-за кривични дела за кои со закон како главна казна е определена казна затвор до пет го
дини, ако за некои кривични дела не е предвидена надлежност на друг суд,
-за кривични дела за кои со посебен закон е определена надлежност на суд со основна
надлежност,
-да спроведуваат истрага или истражни дејствија за кривични дела од својата надлежн
ост,
-за сите видови на прекршоци, освен за прекршоци кои со закон се ставени во надлежн
ост на орган на државна управа или организација или друг орган што врши јавни овлас
тувања и
-за жалби и приговори за постапките за кои се надлежни овие судови.

Основните судови со основна надлежност се надлежни да одлучуваат во прв степен по г

раѓански спорови, и тоа:
1) за спорови во имотно-правните и други граѓанско-правни односи на физички и правни лица,
чија вредност е до 50.000 евра во денарска противвредност, доколку со закон не е предвидена
надлежност на друг суд,
2) за спорови за утврдување и оспорување на татковство, мајчинство, утврдување на постоењ
е на брак, за поништување на брак и развод на брак,
3) за законска издршка,
4) за чување и воспитување на деца,
1
5) за смеќавање на владение,
6) за доживотна издршка,
7) за надоместок на штета која не надминува 50.000 евра во денарска противвредност,
8) во постапка за обезбедување и извршување
9) за работни односи,
10) во спорови од наследно-правни односи,
11) во вонпарнични и оставински работи,
12) да водат тапии и
13) за други работи утврдени со закон.

Основните судови со проширена надлежност покрај надлежноста утврдена во членот 30

од овој закон за подрачјата за кои се основани, се надлежни да одлучуваат по кривични дела,
и тоа :
1) за оние за кои со закон е предвидена казна затвор над пет години и за кривични дела и
прекршоци извршени од малолетни лица,
2) да спроведуваат истрага и истражни дејствија за кривични дела од својата надлежност,

3) да постапуваат по предмети за екстрадиција,

4) по жалби и приговори за постапките за кои се надлежни и
5) да решаваат за постапки за меѓународна правна помош утврдена со закон.

Основните судови со проширена надлежност покрај надлежноста утврдена во членот 30

од овој закон за подрачјата за кои се основани, се надлежни да одлучуваат по граѓански споро
ви, и тоа:
1) за спорови во имотно-правните и други граѓанско-правни односи на физички и правни
лица, чија вредност е над 50.000 евра во денарска противвредност, доколку со закон не е пред
видена надлежност на друг суд,
2) во трговски спорови во кои двете странки се правни лица или државни органи, како и с
порови од авторски и други сродни права и права од индустриска сопственост,
3) во постапка за стечај и ликвидација,
4) во спорови за утврдување и обезбедување за присилно извршување и
5) за спорови на домашни правни и странски лица кои произлегуваат од нивните меѓусеб
ни стопански, односно трговски односи.

3. Врховен суд на Република Македонија (надлежност-совети, општа седница и

надлежност да одлучува по барања за заштита на правото на судење во разумен рок) - В
рховниот суд на Република Македонија е надлежен :
1) да решава во втор степен против одлуките на своите совети кога тоа е определено со
закон;
2) да решава во трет и последен степен по жалбите против одлуките на апелационите су
дови;
3) да решава по вонредни правни лекови против правосилните одлуки на судовите и одл
уките на своите совети кога тоа е определено со закон;
4) да решава за судир на надлежност меѓу основните судови од подрачјето на различни а
пелациони судови, судир на надлежност меѓу апелациони судови, судир на надлежност меѓу У
правниот суд и друг суд, судир на надлежност меѓу Вишиот управен суд и друг суд и да решава
за пренесување на месна надлежност кај овие судови;
5) да одлучува по барање на странките и другите учесници во постапката за повреда на п
равото на судење во разумен рок во постапка утврдена со закон пред судовите во Република
Македонија во согласност со правилата и принципите утврдени со Европската конвенција за чо
векови права и основни слободи и тргнувајќи од судската пракса на Европскиот суд за човеков
и права,
6) да врши други работи определени со закон.

Странката која смета дека надлежниот суд го повредил правото на судење во разум
ен рок, има право да поднесе барање за заштита на правото на судење во разумен рок д
о Врховниот суд на Република Македонија. Барањето од ставот (1) на овој член странкат
а може да го поднесе во текот на постапувањата пред домашните судови, а најдоцна ше
ст месеца сметано од денот на правосилноста на одлуката. Барањето од ставот (1) на о
2
вој член содржи:
-податоци за подносителот на барањето и правниот застапник,
-податоци за предметот и постапката за која странката смета дека ја сторила повредата на пр
авото за судење во разумен рок,
-образложение на причините за наводно сторената повреда на правото за судење во разумен
рок;
-изјава за побарување на правичен надомест и
-потпис на подносителот на барањето.

Врховниот суд на Република Македонија постапува по барањето кое ги исполнува кр

итериумите во рок од шест месеца од неговото поднесување и одлучува дали понискиот
суд го повредил правото за судење во разумен рок, притоа имајќи ги предвид правилата
и принципите утврдени со Европската конвенција за човекови права и основни слободи,
а особено сложеноста на предметот, однесувањето на странките во постапката и однес
увањето на судот кој постапувал. Ако Врховниот суд утврди повреда на правото за суде
ње во разумен рок со решението ќе определи рок во којшто судот, пред кого постапката
е во тек, мора да одлучи за правото, обврската или кривичната одговорност на подносит
елот на барањето и ќе досуди правичен надоместок за поднесителот на барањето зара
ди повреда на неговото право за судење во разумен рок. Правичниот надоместок паѓа н
а товар на Судскиот буџет и се исплатува во рок од три месеца од денот на правосилн
оста на решението на Врховниот суд. По приемот на барањето Врховниот суд на Републ
ика Македонија веднаш, а најдоцна во рок од 15 дена ќе побара од првостепениот суд д
а достави препис на списите од предметното досие, а по потреба и изјаснување од пови
сокиот суд за времетраење на постапката пред него. Врховниот суд на Република Макед
онија по барањето одлучува во совет од тројца судии на нејавна седница, но по исклучок
судот може да одлучи да ги сослуша подносителот на барањето и претставникот на суд
от чија постапка е предмет на поднесеното барање. Против решението на советот на В
рховниот суд на Република Македонија, незадоволната страна има право во рок од осум
дена сметано од денот на приемот на решението да поднесе жалба до Врховниот суд,
кој одлучува по истата согласно со членот 35 став (1) точка 1 од овој закон.
Врховниот суд на Република Македонија на општа седница :
1) утврдува начелни ставови и начелни правни мислења по прашања од значење за обе
збедување на единство во примената на законите од страна на судовите по сопствена и
ницијатива или по иницијатива на седниците на судиите или судските оддели од судовит
е и ги објавува на веб страницата на Врховниот суд на Република Македонија,
2) дава мислења по предлози на закони и други прописи кога со нив се уредуваат праша
ња од значење за работата на судовите,
3) разгледува прашања во врска со работата на судовите, примената на законите и судс
ката практика,
4) донесува деловник за својата работа,
5) донесува програма за работа на судот,
6) поднесува предлог до Судскиот совет на Република Македонија за времено упатувањ
е на судија во друг суд,
7) поднесува барање за поведување на дисциплинска постапка против судија,
8) поднесува барање за поведување на постапка за утврдување на нестручно и несовес
но вршење на судиска функција,
9) поднесува иницијатива за поведување на постапка пред Судскиот совет на Република
Македонија за утврдување на трајно загубена способност за вршење судиска функција,
10) именува состав на Советот за одлучување по жалби против решение на Судскиот со
вет за разрешување на судија или изречена дисциплинска мерка, согласно со закон,
11) решава по барања за заштита на законитоста против одлуките на своите совети,
12) одлучува по барање за изземање на претседателот на Врховниот суд на Република
Македонија,
13) го разгледува извештајот за својата работа и извештаите за работата на судовите в
о Република Македонија од аспект на ажурноста и квалитетот на работата,
14) донесува заклучоци по нив и се грижи за нивно спроведување и
15) врши и други работи утврдени со закон.

3
 Начелните ставови и начелните правни мислења што ги утврдува Врховниот суд на Р
епублика Македонија на општа седница се задолжителни за сите совети на Врховниот с
уд на Република Македонија. За утврдените начелни ставови и начелни правни мислења
по прашања од значење за обезбедување на единство во примената на законите од стр
ана на судовите Врховниот суд на Република Македонија доставува годишен извештај д
о Судскиот совет на Република Македонија и го објавува на веб страницата на судот.

4. Управен суд и Виш управен суд, надлежност според Законот за судовите - Управниот
суд е надлежен да решава:
1) за законитоста на поединечните акти донесени во изборната постапка и на поед
инечните акти за избори,
2) именувања и разрешувања на носители на јавни функции, ако тоа е определено
со закон, како и за актите за именување, назначување и разрешување на раководни држ
авни службеници, ако поинаку не е определено со закон,
3) за спор што ќе произлезе од спроведувањето и извршувањето на одредбите на к
онцесиските договори, договорите за јавни набавки кои се од јавен интерес, и за секој д
оговор во кој една од страните е државен орган, организација со јавни овластувања, јав
но претпријатие, општините и градот Скопје склучен од јавен интерес или заради врше
ње јавна служба (во понатамошниот текст: управни договори),
4) против поединечни акти на органите на државната управа, Владата, други држа
вни органи, општините и градот Скопје, организации утврдени со закон и на правни и др
уги лица во вршењето на јавни овластувања (носители на јавни овластувања), кога за ре
шавање во втор степен против таквиот акт, не е обезбедена друга правна заштита.

Вишиот управен суд е надлежен:

1)да решава по жалбите против одлуките на Управниот суд;
2)да одлучува за судир на надлежности меѓу органите на Републиката, меѓу општините и градо
т Скопје, меѓу општините на градот Скопје и по споровите настанати за судир на надлежности
меѓу општините и градот Скопје и носителите на јавните овластувања, ако тоа е предвидено со
закон, доколку со Уставот или законите не е предвидена поинаква судска заштита и
3)да врши други работи определени со закон.

5. Избор на судии и судии-поротници, права, обврски и имунитет на судиите, според

Законот за судовите - Судиите и претседателите на судовите ги избира и разрешува
Судскиот совет на Република Македонија под услови и во постапка утврдени со закон.
Судиите-поротници ги избира и разрешува Судскиот совет на Република Македонија, под
услови и во постапка определени со закон. Во однос на психолошкиот тест и тестот за
интегритет се применуваат и при избор на судиите - поротници. По изборот, судиите -
поротници задолжително посетуваат специјализирана обука организирана од Академијата за
судии и јавни обвинители. По завршувањето на обуката судиите - поротници полагаат испит за
завршената обука. Доколку судијата - поротник не го положи испитот му престанува
функцијата, што со одлука го констатира Судскиот совет на Република Македонија. По
завршувањето на испитот, Академијата за судии и јавни обвинители во рок од три дена до
Судскиот совет на Република Македонија доставува листа на судии - поротници кои не го
положиле испитот. Содржината, времетраењето и спроведувањето на обуката се утврдува во
специјализирана програма за обука на судии - поротници од страна на Академијата за судии и
јавни обвинители. За судија или судија-поротник не може да биде избрано лице кое со судијата
или судијата- поротник во истиот суд е во сродство во права линија или во странична линија до
трет степен или е негов брачен другар. За судија или судија поротник не може да биде избрано
лице кое со член на Судскиот совет на Република Македонија е во сродство во права линија
или во странична линија до трет степен или е негов брачен другар.

За судија може да биде избрано лице кое ги исполнува следниве услови:

1) да е државјанин на Република Македонија,
2) активно да го владее македонскиот јазик,
3) да е работоспособен и да има општа здравствена способност за што се вршат
здравствени прегледи,
4) дипломиран правник со завршено четиригодишно високо образование на правни
студии.
4
 5) да има положено правосуден испит во Република Македонија,
6) активно да познава еден од официјалните јазици на Европската унија, од кои
задолжително англискиот јазик
7) практична работа со компјутери и
8) да ужива углед, да поседува интегритет за вршење на судиската функција и да
поседува социјални способности за вршење на судиската функција, за што се спроведуваат
тестови за интегритет и психолошки тестови.

Судиската функција е неспојлива со функцијата пратеник, односно член на совет на

општина односно градот Скопје и со функциите во државните органи, општината и градот
Скопје. Судијата не може да врши каква и да е друга јавна функција или професија, освен
функција определена со закон, а која не е во спротивност со нивната независност и
самостојност во вршење на судиската функција. Судијата не може да биде член на управен
или надзорен одбор на трговско друштво или друго правно лице кое е основано заради
стекнување на добивка. Судијата може да биде едукатор или да држи предавања на
Академијата за обука на судии и јавни обвинители и на високообразовна институција и да
учествува во определени научни проекти. За вршење на активности во високообразовна
институција согласност дава Судскиот совет на Република Македонија. Судијата не смее да
членува и да врши политичка функција во политичка партија или да остварува партиска и
политичка активност.
Ако судијата е именуван или избран за член на Судскиот совет на Република Македонија
или за судија на меѓународен суд, судија на Уставен суд или директор на Академијата за обука
на судии и јавни обвинители, судиската функција му мирува за времето додека ја врши
должноста за која е именуван, односно избран. По истекот на мандатот за кој е именуван,
судијата има право да се врати во судот од кој заминал на вршење на другата должност.
Судијата има право и обврска на постојано стручно усовршување за време на траење на
судиската функција согласно со закон. Судијата има судска легитимација, која ја издава и
одзема Судскиот совет на Република Македонија. Судскиот совет на Република Македонија со
акт ги пропишува формата и содржината на образецот на судската легитимација, начинот на
нејзиното издавање и одземање .

Посебни права на судијата во вршењето на судиската функција се: да има посебна

заштита на неговата личност, на семејството и имотот, по негово барање или по барање на
претседателот на судот до полицијата во местото на живеење, секогаш кога за тоа постојат
сериозни причини за неговата безбедност и да има службена патна исправа. Судијата кога
суди е должен да носи посебна судиска облека (ТОГА) со која се издвојува од другите
учесници во постапката. Актот за изгледот и условите под кои се носи судиската облека од
ставот (1) на овој член го донесува министерот за правда. Судијата во врска со вршењето на
судиската функција не смее да прима подароци или да користи други погодности и олеснувања
во вршењето на судиската функција.

Висината на платата на судијата се утврдува во зависност од:

1) видот на судот,
2) специјализираниот судски оддел ( видот на предмети по кои постапува),
3) внатрешните должности во судот (претседател на: суд, оддел, одделение и совет),
4) судискиот стаж,
5) научно- стручните звања и специјализација и
6) постигнатите резултати во вршењето на судиската функција.

Судиската плата во време на траење на судиската функција не смее да се намали, освен

во случаи определени со закон. Висината на судиската плата се определува на начин што на
судијата му обезбедува заштита од притисоци и влијанија при неговото постапување и
одлучување. Платите и другите надоместоци на судиите се уредуваат со закон. Кога судијата,
по потреба на службата, времено е упатен судиската функција да ја врши надвор од местото
на живеење, има право на надоместок за зголемени трошоци за неговото домување или
надоместок на трошоци за превоз. Судијата има право на надоместок за селидбени трошоци
во случај од ставот (1) на овој член за него или за неговото семејство, како и на надоместок во
случаите кога е избран или распореден во друг суд. Судијата кој нема сопствен стан во
седиштето на судот, има право на користење на соодветен службен стан. До остварувањето
5
на правото од ставот (1) на овој член, судијата има право на надоместок на реални патни
трошоци.
Судиите-поротници имаат право на надоместок за вршење на работите на судија- поротник.
Министерот за правда донесува поблиски прописи за надоместоците на судиите- поротници.

Судиите во вршењето на судиската функција уживаат имунитет. Судија не може да биде

повикан на кривична одговорност за искажано мислење и одлучување при донесувањето на
судската одлука. Судија не може да биде притворен без одобрување на Судскиот совет на
Република Македонија, освен ако е затечен во вршење на кривично дело за кое е пропишана
казна затвор во траење од најмалку пет години. За одземање на имунитетот на судиите
одлучува Судскиот совет на Република Македонија. Постапката за одлучување за одземање
на имунитетот на судијата е итна. Судија-поротник не може да биде повикан на одговорност за
искажано мислење и одлучување при донесувањето на судските одлуки.

Судијата се оддалечува од вршењето на судиската функција за време додека се наоѓа во

притвор, или додека трае постапката за кривично дело за кое е пропишана казна затвор од
најмалку пет години. Судијата може да биде оддалечен од вршењето на судиската функција
кога е поведена дисциплинска постапка или постапка за негово разрешување. Одлука за
оддалечување на судијата од судиската функција во случајот од ставовите (1) и (2) на овој
член донесува Судскиот совет на Република Македонија. Претставките во врска со вршењето
на судиската функција мораат да бидат разгледувани брзо и правично и без јавност на
постапката од страна на органите до кои се поднесени. Судијата против кого е поднесена
претставката дава одговор во рок определен со закон.

Против судија или судија-поротник не може да се води постапка за надоместок на штета

или друга постапка од страна на странка која е незадоволна од одлуката на судијата. За штета
што судијата или судијата-поротник во вршењето на функцијата ќе им ја причини на граѓани
или на правни лица со незаконита работа е одговорна Република Македонија. Кога заради
сторената штета од ставот (1) на овој член судијата е разрешен, Република Македонија по пат
на тужба ќе бара од разрешениот судија враќање на износот на исплатената штета од ставот
(1) на овој член, во висина што ќе ја утврди судот, согласно со закон. По разрешувањето на
судија кој има причинето штета на граѓани или на правни лица со незаконита работа, Судскиот
совет на Република Македонија во рок од осум дена од правосилноста на одлуката за
разрешување го известува Државното правобранителство заради преземање на мерките од
ставот (2) на овој член, во рамките на неговите надлежности утврдени со закон.

Судска стипендија се доделува на судија за постдипломски студии на право и за

специјалистички студии на право во државата, или во странство, односно за стручно
оспособување на некое друго стручно подрачје кое е поврзано со судиската работа, а не може
да се оствари во рамките на Академијата за обука на судии и јавни обвинители. Средствата за
судска стипендија се обезбедуваат од Судскиот буџет.

Годишните одмори во судовите траат од 15 јули до 15 август. За време на годишните

одмори во судовите од прв степен се извршуваат само нужни работи, и тоа: истраги и судења
во кривични предмети кога обвинетиот е во притвор и во кривични предмети на странките кои
не живеат во Република Македонија; предмети за примена на времени мерки; менична тужба;
спорови за објавување на исправка на објавена информација; прекршочни предмети од итна
природа; вонпарнични и извршни предмети во врска со воспитувањето и заштитата на децата
и обврски по предметите за издршка што произлегуваат од закон; регистрации на политички
партии, вонпарнични предмети за задржување на лица во здравствена установа; попис на
имотот на оставителот, составување на тестаменти, прием на поднесоци и други работи што
се врзани со законски преклузивни рокови. За време на годишните одмори, во апелационите
судови се постапува по жалби на одлуките по предметите од ставот (2) на овој член, и по
предмети по кои се суди на нејавни седници. Судијата има право на годишен одмор во траење
од 26 работни дена.

6. Престанок, разрешување и основи за одговорност од судската функција, според

Законот за судовите - На судијата му престанува судиската функција, ако:
1) тоа сам го побара,
6
 2) трајно ја загуби способноста за вршење на судиската функција, што го утврдува
Судскиот совет на Република Македонија,
3) со навршување на 64 години старост,
4) биде избран или именуван на друга јавна функција, освен кога судиската функција
мирува под услови утврдени со закон и
5) е осуден со правосилна судска пресуда за кривично дело на безусловна казна затвор
од најмалку шест месеца.

Судијата се разрешува од судиската функција:

1) поради потешка дисциплинска повреда што го прави недостоен за вршење на
судиската функција пропишана со закон и
2) поради нестручно и несовесно вршење на судиската функција под услови утврдени со
закон.

Под нестручно и несовесно вршење на судиската функција се подразбира

незадоволителна стручност или несовесност на судијата што влијае на квалитетот и
ажурноста во работењето, и тоа:
1) ако во текот на една календарска година Судскиот совет на Република Македонија
утврдил неефикасно и неажурно водење на судската постапка по вина на судијата, кога
судијата по негова вина во повеќе од пет предмети ги пречекорил законските рокови за
преземање на процесните дејствија, законските рокови за донесување, објавување или
изготвување на судските одлуки, или ако во текот на една календарска година повеќе од 20%
од вкупниот број на решени предмети му се укинати или повеќе од 30% од вкупниот број на
решени предмети му се преиначени,
2) несовесно, ненавремено или немарно вршење на судската функција во водењето на
судската постапка по одделни предмети,
3) пристрасно водење на судската постапка особено во однос на еднаквиот третман на
странките,
4) постапување со предметите спротивно на начелото за судење во разумен рок,
односно одолжување на судската постапка без постоење на законски основ,
5) неовластено издавање на класифицирани информации,
6) јавно изнесување на информации и податоци за судски предмети за кои не е
правосилно одлучено,
7) намерно повредување на правилата за правично судење,
8) злоупотребување на положбата или пречекорување на службените овластувања,
9) повреда на прописите или на друг начин нарушување на независноста на судиите при
судење,
10) грубо повредување на правилата на Судискиот кодекс со кој се нарушува угледот на
судиската функција и
11) ако е донесена одлука од страна на Европскиот суд за човекови права со која е
утврдена повреда на правото на правично судење согласно со членот 6 од Европската
конвенција за човекови права или е донесена одлука на Врховниот суд на Република
Македонија со која е утврдена повреда на правото за судење во разумен рок, како резултат на
постапување на судија.

Потешка дисциплинска повреда за која се поведува постапка за дисциплинска

одговорност на судија за разрешување, се смета:
1) потешка повреда на јавниот ред и мир со која се нарушува неговиот углед и угледот на
судот;
2) потешка повреда на правата на странките и на другите учесници во постапката со што
се нарушува угледот на судот и судиската функција;
3) повреда на начелото на недискриминација по кој било основ и
4) непостигање на очекуваните резултати во работата повеќе од осум месеци без
оправдани причини што го утврдува Судскиот совет на Република Македонија преку бројот на
решени предмети во однос на ориентациониот број на предмети што треба да ги реши
судијата месечно утврден со одлука на Судскиот совет на Република Македонија.

Како дисциплинска повреда за која се поведува дисциплинска постапка за утврдување на

дисциплинска одговорност на судија за која ќе се изрече дисциплинска мерка се смета:
7
 1) кршење на определениот редослед за постапување по предметите;
2) оневозможување на вршење надзор над судиската работа од страна на повисокиот
суд;
3) непристојно и недостојно однесување на јавни места;
4) неносење судска тога;
5) примање подароци и други користи во врска со судиската работа;
6) партиски и политички активности ;
7) вршење на друга јавна функција, работа или дејност која не е спојлива со вршењето
на судиската функција ;
8) предизвикување на потешко нарушување на односите во судот кои значително влијаат
врз вршењето на судиската функција;
9) неисполнување на менторски задолженија и стручно оспособување на соработниците;
10) потешка повреда на правата за отсуство од работа;
11) неисполнување на должноста за континуирана обука и
12) не ја пријави или ја прикрие имотната состојба или промената на имотната состојба
согласно со закон или не поднесе изјава за интереси согласно со закон.

За утврдена дисциплинска повреда на судија, Советот може да изрече една од следниве

дисциплински мерки:
1) писмена опомена,
2) јавен укор и
3) намалување на платата во висина од 15 % до 30 % од месечната плата на судија во
траење од еден до шест месеца.

7. Судска служба - класификација, совет на судска служба, судски администратор и

судска полиција, според Законот за судска служба - Работните места на судските
службеници се класифицираат согласно со:
- одговорноста, целите, видот и сложеноста на работите и работните задачи на работното
место и
- потребните стручни квалификации, работното искуство во струката, општите и посебните
работни компетенции и други критериуми од значење за работното место.

Работните места на судските службеници се класифицираат во четири категории, и тоа:

категорија А - судски администратор,
категорија Б - раководни судски службеници,
категорија В - стручни судски службеници и
категорија Г - помошно-стручни судски службеници.

Заради остварување и заштита на правата на судската служба се формира Совет на

судската служба (во натамошниот текст: Советот), со седиште во Врховниот суд на Република
Македонија. Советот го сочинуваат 11 члена и тоа судскиот администратор на Врховниот
суд на Република Македонија, судскиот администратор на Управниот суд, судскиот
администратор на Вишиот управен суд и судските администратори на апелационите
судови, како постојани членови и четири судски администратори на судови со проширена
надлежност, кои меѓусебно ќе ротираат на период од три години, според редоследот на
судовите утврден во Законот за судовите. При формирањето на Советот, соодветно и
правично се застапени припадниците на заедниците кои не се мнозинство во Република
Македонија. Од редот на членовите на Советот се избира претседател со мандат во траење
од две години. Советот ( на судска служба) ги врши следниве работи:
- одлучува во втор степен по жалби и приговори поднесени против одлука на судскиот
администратор, односно претседателот на судот во кој не се избира судски администратор, за
прием и престанок на работен однос во судската служба,
- одлучува во втор степен по жалби и приговори на одлуки од судскиот администратор,
односно претседателот на судот во кој не се избира судски администратор од делокругот на
неговото работење,
- одлучува во втор степен во дисциплинските постапки,
- одлучува во втор степен по жалби и приговори на одлуки за остварување права од
работен однос на вработени во судската служба и
- дава согласност на актите за внатрешна организација и систематизација во судовите.
8
 Советот одлуките ги донесува на седница со мнозинство гласови од присутните членови.
Член на Советот кој одлучувал во прв степен се иззема при донесување на одлуките.
Стручно-административните работи за Советот ги врши одделение во состав на Врховниот суд
на Република Македонија.

Судскиот администратор :
- раководи со судската служба,
- одговорен е за остварување и вршење на стручните и административно-техничките работи на
судот,
- врши работи од судската управа во рамките на својот делокруг на работа утврдени со овој
закон, Судскиот деловник и други прописи и подзаконски акти и
- соработува со претседателот на судот во вршењето на работите од судската управа кои се
во делокругот на работите на претседателот на судот.

Обезбедувањето на објектите, имотот, лицата и одржувањето на редот во судот го врши

судската полиција. За вршење на работите од судската полиција може да биде вработено
лице кое покрај општите услови треба да ги исполнува и следниве посебни услови:
- да не е постаро од 25 години,
- да е физички и психички способен за вршење на работите од судската полиција,
- да има соодветни стручни квалификации потребни за работното место,
- да има соодветно работно искуство потребно за работното место,
- да поседува соодветни општи и посебни работни компетенции потребни за работното
место,
- активно познавање на компјутерски програми за канцелариско работење,
- активно познавање на еден од трите најчесто користени јазици на Европската унија
- други услови утврдени со актот за систематизација на работните места.

Во судовите со судската полиција раководи претседателот на судот. Со судската полиција

непосредно командува командир на судската полиција кој постапува по насоките и упатствата
на претседателот на судот. Командирот на судската полиција има заменик. Командир, односно
заменик-командир на судска полиција може да биде лице кое, покрај општите услови од
членот 21 став (1) од овој закон, ги исполнува следните услови:
- да има стекнати 300 кредити според ЕКТС или VII/1 степен соодветно високо
образование,
- да има најмалку една година работно искуство како припадник на судска полиција,
- активно познавање на компјутерски програми за канцелариско работење,
- активно познавање на еден од трите најчесто користени јазици на Европската унија
- други услови утврдени со актот за систематизација на работните места.

Командирот, односно заменикот командир на судскјата полиција ги назначува

претседателот на судот од редот на судската полиција. Припадниците на судската полиција се
оценуваат еднаш годишно за својата работа. На оценувањето на припадниците на судската
полиција соодветно се применуваат одредбите од овој закон. Надзор над работата на судската
полиција во судовите на Република Македонија врши: претседателот на судот,
Министерството за правда и командантот на судската полиција во Врховниот суд на
Република Македонија. Координаторите на судската полиција во апелационите судови, вршат
надзор над работата на судската полиција, во основните судови од подрачјето на соодветниот
апелационен суд. Надзор над спроведувањето на обуката и тренингот на судската полиција во
судовите на Република Македонија врши: претседателот на судот, Министерството за правда
и командантот на Судската полиција на Република Македонија, како и координаторите на
судската полиција во апелационите судови во основните судови од подрачјето на соодветниот
апелационен суд.

8. Судски совет на Република Македонија (состав, постапка за избор на член

Советот, надлежност, организација и начин на работа на Советот) - Советот е составен
од 15 члена, од кои:
- по функција членови на Советот се претседателот на Врховниот суд на Република
Македонија и министерот за правда,
9
 - осум члена на Советот ги избираат судиите од своите редови.
Тројца од избраните членови се припадници на заедниците кои не се мнозинство во
Република Македонија, при што ќе се запази соодветната и правична застапеност на граѓаните
кои припаѓаат на сите заедници,
- тројца членови на Советот ги избира Собранието на Република Македонија
со мнозинство гласови од вкупниот број пратеници, при што мора да има мнозинство
гласови од вкупниот број пратеници кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинство во
Република Македонија и
- двајца членови на Советот предлага претседателот на Република Македонија, а изборот
го врши Собранието на Република Македонија, од кои еден е припадник на заедниците кои не
се мнозинство во Република Македонија.

Членовите на Советот по функција учествуваат во работата на Советот без право на глас.

Членовите на Советот по функција не учествуваат во работата на седниците на Советот на кои
се расправа и одлучува за поведена постапка за утврдување на одговорност, избор или
разрешување на судија или претседател на суд. Изборите за членови на Советот од редот на
судиите се спроведуваат во ист ден. Изборите се спроведуваат на изборни места со број и со
седиште во сите судови во Република Македонија, согласно со Законот за судовите. Изборите
по изборни места ги спроведува Изборен одбор формиран со решение од Комисијата за
избори. Кандидат за член на Советот не може да биде член на Изборен одбор. Изборниот
одбор е составен од претседател и двајца членови од редот на судиите и/или стручните
соработници од судот и нивни заменици. Комисијата за избори е должна Изборниот одбор да
го формира седум дена пред денот на гласањето. Гласањето се спроведува во работен ден.
Гласањето започнува во 8,00 часот и трае непрекинато до 15,00 часот. Судиите гласаат за
кандидатите од општата листа од своето апелационо подрачје и за единствената посебна
листа. Судиите на Врховниот суд на Република Македонија гласаат за општата листа на
кандидат од Врховниот суд на Република Македонија и за единствената посебна листа.
Судиите се идентификуваат со судиска легитимација и гласаат тајно. Во 15,00 часот
гласачкото место се затвора, а на судиите што се затекнале во просториите им се овозможува
да гласаат. Избирачкиот одбор може да го затвори гласачкото место и пред истекот на рокот
од ставот (1) на овој член, ако гласале сите судии запишани во изводот од Судскиот избирачки
именик, но не смее да ја отвори гласачката кутија до 15 часот кога се затвораат сите гласачки
места.

Судскиот Совет е надлежен да:

-ги избира и разрешува судиите,
-ги избира и разрешува претседателите на судовите,
-утврдува престанок на судиската функција,
-избира и разрешува судии поротници,
-ја следи и оценува работата на судиите,
-одлучува за дисциплинска одговорност на член на Советот,
-одлучува за утврдување на одговорност на судија и претседател на суд,
-одлучува за одземање на имунитет на судија,
-одлучува по барање за одобрување на притвор на судија,
-предлага двајца судии на Уставниот суд на Република Македонија од редот на судиите,
-го разгледува годишниот извештај на Врховниот суд на Република Македонија за утврдените
начелни ставови и начелни правни мислења по прашања од значење за обезбедување на
единство во примена на законите,
-одлучува за времено оддалечување на судија од вршење на судиска функција и член на
Совет од вршење на функцијата член на Совет,
-го утврдува бројот на потребните судиски места по судови,
-ги разгледува и оценува тримесечните и годишните извештаи за работа на судовите и истите
јавно ги објавува на својата веб страница,
-постапува по претставки и поплаки на граѓаните и правните лица за работата на судиите,
претседателите на судовите и судовите,
-се грижи за угледот на судиите и довербата на граѓаните кон судството,
-поднесува годишен извештај за работата,
-донесе деловник и други општи акти со кои ги уредува работите од својата надлежност,
-утврдува ориентационен број на предмети што треба да ги реши судијата месечно и
10
-врши и други работи утврдени со закон.

Работите од своја надлежност, Советот ги разгледува и за нив одлучува на седница.

Претседателот на Советот ги свикува седниците и со нив раководи. Претседателот е должен
да свика седница и по предлог на најмалку пет члена на Советот. Седница може да се одржи
ако е присутно мнозинството од вкупниот број членови, со право на глас доколку со овој закон
поинаку не е определено. Предлогот на дневниот ред се утврдува со мнозинство гласови од
присутните членови со право на глас. Поканата за седница со предлог на дневниот ред и со
материјалите се доставува до членовите на Советот најмалку седум дена пред одржувањето
на седницата. Поради итни и неодложни работи, седницата на Советот може да се закаже и
одржи и во пократок рок од рокот утврден во ставот (6) на овој член. Советот ги донесува
одлуките со мнозинство од присутните членови со право на глас, доколку со овој закон поинаку
не е определено.

9. Избор, престанок и разрешување на судија и судија-поротник, според Законот за

судскиот совет - Советот со одлука врз основа на анализа го утврдува бројот на слободните
судиски места за основните судови во Република Македонија, земајќи ги предвид вкупниот број
на слободни места за судии во основните судови, како и проекцијата за потребите од местата
кои ќе се пополнуваат по завршување на почетната обука. Одлуката од ставот (1) на овој член
Советот ја донесува со најмалку седум членови со право на глас и ја доставува до
Академијата за судии и јавни обвинители најдоцна до 31 март во годината во која одлуката е
донесена. Советот донесува одлука за објавување на оглас за избор на судија веднаш по
упразнување на судиското место или по утврдена потреба за судиско место. Во одлуката за
објавување на огласот за избор на судија се наведува и потребната специјализација
(кривична, граѓанска, стопанска, управна област или друга област од делокругот на работата
на судот) за пополнување на празното судиско место, а согласно со претходно доставеното
барање од страна на судот до Советот со кое се бара пополнување на судиско место. Огласот
се објавува во „Службен весник на Република Македонија” и во најмалку два дневни весника
од кои еден на друг јазик различен од македонскиот што го зборуваат најмалку 20% од
граѓаните во Република Македонија и трае 15 дена од денот на објавувањето во „Службен
весник на Република Македонија”. Советот избира судија на основен суд од листата на
кандидати, доставена од Академијата за судии и јавни обвинители што се јавиле на огласот,
земајќи ги предвид годината на завршување на обуката и постигнатиот успех, како и
резултатите од спроведеното интервју од страна на Советот. Советот спроведува интервју на
кандидатите вреднувајќи ги нивните лични и социјални компетенции, при што за интервјуто
кандидатите може да добијат најмногу 10% од вкупните поени. Советот го избира за судија
најдобро рангираниот кандидат согласно со критериумите од ставот (1) на овој член. Советот
со подзаконски акт го утврдува начинот на рангирање согласно со критериумите од ставот (1)
на овој член и начинот на спроведување на интервјуто на кандидатите. Подзаконскиот акт од
ставот (4) на овој член го донесува Советот со најмалку седум гласови од вкупниот број
членови со право на глас. Советот може да избере судија на еден основен суд кој се пријавил
на огласот за судија на друг основен суд доколку на огласот не се јавил кандидат од
Академијата за судии и јавни обвинители. Советот избира судија во Апелационен суд,
Управниот суд, Вишиот управен суд и Врховниот суд на Република Македонија од пријавените
кандидати на огласот што ги исполнуваат условите и критериумите предвидени во Законот за
судовите и овој закон на начин што пријавените кандидати ги рангира според потребната
специјализација за пополнувањето на судиско место. Советот за судија ќе избере лице кое има
највисоки стручни и професионални квалитети, кое ужива углед во вршењето на судиската
функција, а врз основа на следниве критериуми:
1) стручното знаење и специјализација во струката и учеството во континуирана обука;
2) позитивна оценка во работењето;
3) способност за усно и писмено изразување, што се огледа преку изготвените одлуки и
судското стручно дејствување;
4) преземањето дополнителна работа во вршење на судиската функција со учество во
решавање на заостанати предмети;
5) преземање дополнителна работа при вршење на судиската функција преку менторство,
едукација и слично и
6) должина на судиски стаж.

11
 Доколку кандидатот е од редот на судиите, Советот прибавува мислење од судот.
Претседателот на судот врз основа на одржаната седница на судиите го доставува мислењето
до Советот. Начинот на рангирање на кандидатите го уредува Советот со подзаконски акт.
Рангирањето на кандидатите го врши комисија формирана од тројца членови на Советот со
право на глас, избрани по пат на ждрепка. За избор на судија, Советот расправа и одлучува на
седница на која присуствуваат најмалку осум гласови од членовите на Советот со право на
глас. За судија е избран кандидатот кој добил најмалку осум гласови од вкупниот број на
членови на Советот со право на глас. Секој член на Советот со право на глас е должен усно на
седница на Советот да ја образложи својата одлука за избор на судија. Советот е должен
писмено да го извести секој кандидат за одлуката за избор на судија. Кандидатот кој не е
избран за судија има право на жалба во рок од осум дена од приемот на известувањето до
Советот за жалба при Врховниот суд на Република Македонија, на начин и постапка уредени
со овој закон. Советот избира и разрешува судии-поротници по предлог на претседателот на
надлежниот основен и апелационен суд. Советот го утврдува бројот на судиите-поротници по
предлог на претседателот на судот за кој се избираат судиите-поротници. Кога Советот избира
судија-поротник во суд кој се наоѓа на подрачје на единица на локална самоуправа каде што
20% од граѓаните зборуваат службен јазик различен од македонскиот, одлучува со мнозинство
гласови од присутните членови, при што мора да има мнозинство гласови од присутните
членови кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинство во Република Македонија.

Престанок на судиска функција по барање на судија- Советот донесува решение за престанок

на судиската функција на судија, кога сам ќе го побара тоа, без посебно да ги испитува
причините на барањето. Престанок на судиска функција поради трајно губење на
способност за нејзино вршење- Советот со решение ќе утврди престанок на судиска функција
на судија, поради трајно губење на способноста за вршење на судиската функција. Трајното
губење на способноста за вршење на судиската функција се утврдува врз основа на
документација со наод, оцена и мислење на надлежна здравствена комисија. Постапка за
утврдување на трајно загубената способност за вршење на судиска функција, Советот
поведува по службена должност кога сам ќе дојде до такво сознание или кога таква
иницијатива ќе даде претседателот на судот во кој судијата ја врши функцијата или
претседателот на повисокиот суд или општата седница на Врховниот суд на Република
Македонија. Престанок на судиска функција со исполнување на услови за старосна пензија-
Судиската функција престанува со исполнување на услови за старосна пензија согласно со
закон, при што судијата може да го продолжи мандатот согласно со прописите за работните
односи со доставување изјава до Судскиот совет. Советот престанокот, односно
продолжувањето на судиската функција согласно со ставот (1) на овој член со решение го
констатира на првата наредна седница. Престанок на судиска функција поради сторено
кривично дело или прекршок- Советот со решение ќе утврди престанок на судиската функција
на судија кога судијата е осуден за сторено кривично дело на безусловна казна затвор од
најмалку шест месеци или му е изречена прекршочна санкција забрана за вршење на
професија, дејност или должност за дело поврзано со злоупотреба на судиската функција, по
правосилноста на пресудата со која е изречена оваа казна, односно прекршок. Првостепениот
суд што ја донел одлуката од ставот (1) на овој член без одлагање ќе достави до Советот
примерок од пресудата. Престанок на судиска функција поради избор или именување на
друга јавна функција- Советот со решение ќе утврди престанок на судиска функција на судија
кога е избран или именуван на друга јавна функција, освен во случај кога со закон е
предвидено мирување на судиска функција, со денот на изборот, односно именувањето.
Органот кој го избрал, односно именувал судијата на друга јавна функција е должен на
Советот веднаш да му го достави актот за именување, односно избор.

10. Надлежноста, организацијата и функционирањето на јавното обвинителство на

Република Македонија - Јавното обвинителство е единствен и самостоен државен орган кој
ги гони сторителите на кривични дела и на други со закон утврдени казниви дела и врши и
други работи утврдени со закон. Јавното обвинителство на Република Македонија се основа за
целата територија на Република Македонија со седиште во Скопје. Вишо јавно обвинителство
се основа за подрачје на апелационен суд. Основното јавно обвинителство за гонење на
организиран криминал и корупција се основа за целата територија на Република Македонија со
седиште во Скопје. Основно јавно обвинителство се основа за подрачје на еден или повеќе
основни судови. Во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и
12
корупција и во јавно обвинителство основано за подрачје на суд со проширена надлежност се
формираат специјализирани одделенија за следење и откривање на криминалитетот со
посебна стручна служба согласно со одредбите од овој закон. Во јавните обвинителства
основани за подрачје на суд со проширена надлежност се формираат и специјализирани
одделенија за малолетници. Основното јавно обвинителство постапува пред основен суд.
Вишото јавно обвинителство постапува пред апелационен суд. Основното јавно обвинителство
за гонење на организиран криминал и корупција постапува пред основен суд со
специјализирано судско одделение надлежно за судење на дела од областа на
организираниот криминал. Јавното обвинителство на Република Македонија постапува пред
Врховниот суд на Република Македонија. Во остварувањето на функцијата на гонење на
сторителите на кривични дела и прекршоци, јавниот обвинител:
- ги има овластувањата што ги имаат Министерството за внатрешни работи и другите
државни органи за откривање на кривични дела и нивните сторители и на прибирање на
докази заради кривично гонење на сторителите на кривични дела,
- во предистражна постапка има овластувања да издава наредби за примена на посебните
истражни мерки,
- ја раководи предистражната постапка и ги има на располагање овластените службени
лица во Министерството за внатрешни работи, Финансиската полиција и Царинската управа во
согласност со закон,
- може сам да го преземе секое дејствие потребно за откривање на кривичното дело и
откривање и гонење на неговиот сторител за кое со закон е овластено Министерството за
внатрешни работи, Финансиската полиција и Царинската управа,
- да одлучува за преземање или продолжување на кривичното гонење за сторителите на
кривични дела,
- да поднесува и застапува обвиненија пред судовите,
- да изјавува редовни или вонредни правни лекови против судски одлуки;
- да поднесува барање за поведување прекршочна постапка и
- да врши и други дејствија определени со закон

Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција е

надлежно да постапува:
- за кривични дела извршени од структурирана група од три или повеќе лица, која постои
одреден временски период и дејствува со цел да изврши едно или повеќе кривични дела за
кои е предвидена казна затвор од најмалку четири години, со намера директно или индиректно
да стекне финансиска или друга корист,
- за кривични дела извршени од структурирана група или злосторничка организација на
подрачјето на Република Македонија или други држави или кога кривичното дело е подготвено
или планирано во Република Македонија или во друга држава,
- за кривични дела злоупотреба на службена положба и овластување од членот 353 став
(5), примање на поткуп од значителна вредност од членот 357 и противзаконито посредување
од членот 359 сите од Кривичниот законик, извршени од избран или именуван функционер,
службено лице или одговорно лице во правно лице и
- за кривични дела неовластено производство и пуштање во промет на наркотични дроги,
психотропни супстанции и прекурсори од членот 215 став (2), перење пари и други приноси од
казниво дело од поголема вредност од членот 273, терористичко загрозување на уставниот
поредок и безбедноста од членот 313, давање поткуп од значителна вредност од членот 358,
незаконито влијание врз сведоци од членот 368-а став (3), злосторничко здружување од
членот 394, терористичка организација од членот 394-а, тероризам од членот 394-б, кривични
дела трговија со луѓе од членот 418-а, кривични дела криумчарење со мигранти од членот 418-
б, трговија со малолетно лице од членот 418-г и за другите кривични дела против човечноста и
меѓународното право од Кривичниот законик, независно од бројот на сторителите.

11. Именување и избор на Јавните обвинители (Јавен обвинител на Република

Македонија јавните обвинители, права и обврски, престанок на функција и
разрешување), според Законот за јавното обвинителство - Јавниот обвинител на
Република Македонија, по предлог на Владата на Република Македонија, го именува
Собранието на Република Македонија за време од шест години со право на повторно
именување. Јавните обвинители ги избира Советот на јавни обвинители на Република
Македонија без ограничување на траење на мандатот под услови и во постапка утврдени со
13
закон. Советот на јавни обвинители на Република Македонија дава мислење по предлогот на
Владата на Република Македонија за именување и разрешување на јавниот обвинител на
Република Македонија. Надлежноста, составот и структурата на Советот на јавни обвинители
на Република Македонија, мандатот на неговите членови, како и основите и постапката за
престанок и разрешување на член на Советот се уредуваат со закон. Собранието на
Република Македонија на предлог на Владата на Република Македонија го огласува
именувањето на Јавниот обвинител на Република Македонија во „Службен весник на
Република Македонија” и во најмалку два дневни весника од кои еден од весниците што се
издава на јазикот што го зборуваат најмалку 20% од граѓаните кои зборуваат службен јазик
различен од македонскиот јазик, најдоцна два месеца пред истекот на мандатот или веднаш
по упразнувањето на местото. Рокот за поднесување на пријавите е 15 дена од денот на
објавувањето во „Службен веник на Република Македонија“. Советот на јавни обвинители на
Република Македонија, на барање на Владата на Република Македонија во рок од 15 дена од
денот на приемот на барањето до Владата на Република Македонија доставува образложено
позитивно или негативно мислење во писмена форма за сите пријавени кандидати на огласот
што ги исполнуваат условите согласно со закон. Владата на Република Македонија до
Собранието на Република Македонија доставува предлог за именување на јавен обвинител на
Република Македонија од пријавените кандидати за кои Советот дал позитивно мислење. За
кандидатот што ќе го предложи Владата за јавен обвинител на Република Македонија, кон
предлогот се доставува и мислењето од Советот.

Виш јавен обвинител на вишо јавно обвинителство, основен јавен обвинител за гонење
на организиран криминал и корупција и основен јавен обвинител на основно јавно
обвинителство избира Советот на јавни обвинители на Република Македонија за време од
четири години, од редот на избраните јавни обвинители со право на повторен избор. Јавните
обвинители во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и
корупција ги избира Советот на јавните обвинители на Република Македонија од редот на
избраните јавни обвинители за време од четири години со право на повторен избор. Советот
на јавни обвинители на Република Македонија со одлука го определува бројот на јавните
обвинители во јавните обвинителства и ја спроведува постапката за избор и разрешување на
јавните обвинители.
За јавен обвинител не може да биде избрано лице кое со јавен обвинител од тоа
обвинителство е во сродство во права линија или во странична линија до четврти степен или е
негов брачен другар. За јавен обвинител може да биде именувано, односно избрано лице кое
ги исполнува следниве услови:
- да е државјанин на Република Македонија,
- активно да го владее македонскиот јазик,
- да е работоспособен и да има општа здравствена способност,
- да има стекнато универзитетска диплома за дипломиран правник во Република
Македонија или нострифицирана диплома од странство и
- да има положено правосуден испит во Република Македонија.
За Јавен обвинител на Република Македонија може да биде именувано лице кое покрај
условите од ставот (1) на овој член ги исполнува и следниве посебни услови:
- да има работно искуство од најмалку осум години со потврдени резултати на правни
работи по положениот правосуден испит, или редовен или вонреден универзитетски професор
кој предавал повеќе од десет години правен предмет од правосудната практика.
За јавен обвинител во Јавното обвинителство на Република Македонија може да биде избрано
лице кое покрај условите од ставот (1) на овој член ги исполнува и следниве посебни услови:
- да има работно искуство од најмалку осум години со потврдени резултати на правни
работи по положениот правосуден испит;
За Виш јавен обвинител на вишо јавно обвинителство може да биде избрано лице кое
покрај условите од ставот (2) на овој член има работно искуство од најмалку пет години стаж
како јавен обвинител со потврдени резултати во работата.
За јавен обвинител во вишо јавно обвинителство може да биде избрано лице кое покрај
условите од ставот (1) на овој член ги исполнува и следниве посебни услови:
- да има работно искуство од најмалку пет години со потврдени резултати на правни
работи по положениот правосуден испит.
За Јавен обвинител во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран
криминал и корупција може да биде избрано лице кое покрај условите од ставот (1) на овој
14
член има и работно искуство од најмалку четири години стаж како јавен обвинител со
потврдени резултати во работата.
За Основен јавен обвинител на основно јавно обвинителство може да биде избрано лице
кое покрај условите од ставот (1) на овој член има работно искуство од најмалку три години
стаж како јавен обвинител со потврдени резултати во работата.
За јавен обвинител во основно јавно обвинителство може да биде избрано лице кое покрај
условите од ставот (1) на овој член има завршено обука во Академијата за обука на судии и
јавни обвинители.

Јавен обвинител не може да биде притворен ниту повикан на кривична одговорност за

преземено дејствие, искажано мислење и донесување на одлука во вршењето на функцијата
јавен обвинител. Против јавен обвинител не може да се води постапка за надоместок на штета
или друга постапка од страна на учесник во постапката кој е незадоволен од одлуката на
јавниот обвинител. Јавниот обвинител може да биде едукатор или да држи предавања на
Академијата за обука на судии и јавни обвинители, да изведува настава на високообразовните
институции од јавнообвинителската област и да учествува во научни и стручни проекти од таа
област. На јавен обвинител именуван или избран за член на Советот на јавни обвинители или
за судија или обвинител во меѓународна правосудна институција, судија на Уставниот суд на
Република Македонија или директор на Академијата за обука на судии и јавни обвинители на
Република Македонија, функцијата јавен обвинител му мирува за време на вршење на
должноста за која е именуван или избран.
Висината на платата на јавниот обвинител се утврдува во зависност од :
- видот на јавното обвинителство,
- одделот и видот на предметите по кои постапува,
- внатрешните должности во јавното обвинителство,
- работниот стаж,
- научно-стручните звања и специјализација и
- постигнатите резултати во вршењето на функцијата на јавното обвинителство.
Висината на платата на јавниот обвинител се определува на начин што на јавниот обвинител
му обезбедува заштита од притисоци и влијанија при неговото постапување и одлучување.
Кога јавниот обвинител по потреба на службата времено е упатен функцијата јавен обвинител
да ја врши надвор од местото на живеење има право на надоместок за зголемени трошоци за
неговото домување или надоместок на трошоци за превоз. Јавниот обвинител има право на
надоместок за селидбени трошоци во случај од ставот (1) на овој член за него или за неговото
семејство во случаите кога е избран или распореден во друго обвинителство. Јавниот
обвинител има право и обврска на постојано стручно усовршување, за времетраење на
функцијата во согласност со закон. Од средствата за работа на јавните обвинителства
задолжително се издвојуваат средства за стручно усовршување на јавните обвинители.
Заради поуспешно вршење на функцијата може да се врши специјализација на јавните
обвинители. На јавен обвинител кој посетува постдипломски студии на право и на
специјалистички студии на право во државата и во странство, а кои не може да ги оствари во
рамките на Академијата за обука на судии и јавни обвинители може да му се додели
стипендија. Посебни права на јавниот обвинител во вршењето на функцијата се:
- да може да влегува и да има слободен премин на станиците, аеродромите,
пристаништата, само со покажување на легитимација,
- да има право на дозвола за носење на оружје и набавка на соодветна муниција,
- бесплатно да го употребува јавниот, сувоземниот или езерскиот сообраќај на подрачјето
во кое ја врши функцијата, во случаите на службена потреба или кога времено е упатен во
друго јавно обвинителство,
- да има посебна заштита за неговата личност, за семејството и имотот, по барање на
претпоставениот јавен обвинител до полицијата во местото на живеење секогаш кога постојат
сериозни причини за неговата безбедност и
- да има службена патна исправа.

Јавниот обвинител може да биде оддалечен од вршењето на функцијата за време

додека трае истрагата за кривично дело или кога е поведена дисциплинска постапка или
постапка за негово разрешување. Oдлука за оддалечување на јавниот обвинител од
функцијата во случаите од ставовите (1) и (2) на овој член донесува јавниот обвинител на
Република Македонија. Против одлуката од ставот (3) на овој член јавниот обвинител има
15
право на жалба до Советот на јавни обвинители на Република Македонија. Јавниот обвинител
е должен да го чува угледот на функцијата што ја врши. Јавните обвинители и вработените во
јавнообвинителската стручна служба се должни да го чуваат како тајна тоа што го дознале од
странките за нивните правни и фактички односи во рамките на вршењето на службата и
гарантираат за тајноста на податоците до кои јавноста нема пристап, а се однесува за
податоци од личен карактер кои немааат влијание за вршењето на функцијата.

На јавниот обвинител на Република Македонија функцијата му престанува:

- по сопствено барање,
- ако го изгуби државјанството на Република Македонија,
- ако трајно ја загуби способноста за вршење на функцијата јавен обвинител,
- ако е избран или именуван на друга јавна функција и
- ако е осуден со правосилна судска одлука на казна затвор во траење од најмалку шест
месеца, или на пократка казна затвор или друга кривична санкција за кривично дело кое го
прави недостоен за вршење на функцијата јавен обвинител.
Во случаите од ставот (1) на овој член престанокот на функцијата јавен обвинител на
Република Македонија го утврдува Собранието на Република Македонија.

На јавниот обвинител функцијата му престанува:

- по сопствено барање,
- ако го изгуби државјанството на Република Македонија,
- ако трајно ја загуби способноста за вршење на функцијата јавен обвинител,
- ако на негово барање и со негова согласност е избран или именуван на друга јавна
функција, освен кога функцијата јавен обвинител мирува под услови утврдени со овој закон и
- ако е осуден со правосилна судска одлука на казна затвор во траење од најмалку шест
месеца, или на пократка казна затвор или друга кривична санкција за кривично дело кое го
прави недостоен за вршење на функцијата јавен обвинител.

Јавниот обвинител на Република Македонија се разрешува од функцијата јавен

обвинител пред истекот на мандатот:
- поради незаконито, ненавремено или недоволно стручно вршење на функцијата,
- ако со своето однесување и дејствување покажува дека не е способен за извршување на
функцијата,
- ако не поднесува барање за покренување на кривична постапка за случаи предвидени со
закон и
- поради нарушување на угледот на функцијата.
Иницијатива за разрешување на јавниот обвинител на Република Македонија може да
поднесе Советот на јавни обвинители на Република Македонија, во која ќе ги наведе
причините, околностите и фактите од кои се раководел за поднесување на иницијативата.
Владата на Република Македонија предлогот за разрешување на јавниот обвинител на
Република Македонија го доставува до Советот на јавни обвинители на Република Македонија,
кој е должен во рок од 15 дена од денот на приемот на предлогот, до Владата на Република
Македонија да достави образложено позитивно или негативно мислење во писмена форма.
Јавен обвинител се разрешува од функцијата:
- поради потешка дисциплинска повреда што го прави недостоен за вршењето на
функцијата јавен обвинител пропишана со закон и
- поради нестручно и несовесно вршење на функцијата јавен обвинител под услови
утврдени со закон.
Предлогот за поведување на постапка за утврдување на одговорноста од ставот (1) на овој
член се поднесува во рок од 30 дена од денот на дознавањето, но не подолго од две години од
денот кога повредата е сторена.

12. Јавно обвинителска служба (класификација, совет, права и должност), според

Законот за јавнообвинителска служба -Работните места на јавнообвинителските
службеници се класифицираат согласно со:
- одговорноста, целите, видот и сложеноста на работите и работните задачи на работното
место и
- потребните стручни квалификации, работното искуство во струката, општите и посебните
работни компетенции и други критериуми од значење за работното место.
16
 Oпштите работни компетенции се утврдуваат во Рамката на општи компетенции за
административни службеници. Критериумите од ставот (1) алинеја 2 на овој член, во актот за
систематизација на работните места на Јавното обвинителство на Република Македонија, се
утврдуваат како посебни услови за работното место.
Работните места на јавнообвинителските службеници се класифицираат во четири
категории, и тоа:
Категорија А - секретари;
Категорија Б - раководни јавнообвинителски службеници;
Категорија В - стручни јавнообвинителски службеници и
Категорија Г - помошно - стручни јавнообвинителски службеници.

Заради остварување и заштита на правата на јавнообвинителските службеници се

формира Совет на јавнообвинителска служба (во натамошниот текст: Советот), со седиште
во Јавното обвинителство на Република Македонија. Советот го сочинуваат седум члена од
кои генералниот секретар, секретарите на вишите јавни обвинителства и двајца секретари од
основните јавни обвинителства кои меѓусебно ротираат за период од три години, според
редослед на јавните обвинителства утврден во Законот за јавното обвинителство.
Претседател на Советот е генералниот секретар. При формирањето на Советот, соодветно и
правично се застапени припадниците на заедниците кои не се мнозинство во Република
Македонија.
Советот ги врши следниве работи: - одлучува во втор степен по жалби и приговори
поднесени против одлука за избор на кандидат по објавен јавен оглас, одлука за избор на
јавнообвинителски службеник на интерен оглас и решение за престанок на работен однос во
јавнообвинителската служба, - одлучува во втор степен по жалби и приговори против одлуки
на Јавниот обвинител на Република Македонија, јавниот обвинител, генералниот секретар,
секретарот, односно јавниот обвинител, од делокругот на неговото работење кое се однесува
на права и обврски на јавнообвинителските службеници, - одлучува во втор степен против
одлуки за утврдување на дисциплинска одговорност и - одлучува во втор степен по жалби и
приговори против одлуки за остварување права од работен однос во јавнообвинителска
служба.
Советот одлуките ги донесува на седница со мнозинство гласови од присутните членови.
Член на Советот кој одлучувал во прв степен се иззема при донесување на одлуките. Стручно-
административните работи за Советот ги врши одделение во состав на Јавното обвинителство
на Република Македонија. Вработените во јавнообвинителската служба за својата работа
имаат право на плата согласно со овој закон, посебните закони, општите прописи за работните
односи и колективните договори. Вработените во јавнообвинителската служба имаат право на
пауза, одмори и отсуства одработа согласно со општите прописи за работните односи и
колективните договори. Вработените во јавнообвинителскта служба имаат право на годишен
одмор во траење од 20 до 26 работни дена. Повозрасен вработен, инвалид, вработен со
најмалку 60% телесно оштетување и вработен кој негува и чува дете со телесен или душевен
недостаток има право на уште три работни дена годишен одмор. Вработените во
јавнообвинителската служба имаат право на платено отсуство од работа. Вработениот во
јавнообвинителската служба има право да отсуствува од работа без надоместок на плата и
придонеси од плата, но најдолго три месеци во текот на календарската година, и тоа за: -
вршење на неодложни лични и семејни работи, - нега на член на семејство кој е тешко болен, -
посета на член на потесно семејство во странство, - изградба или реновирање на стан или
семејна куќа, - лекување на јавнообвинителскиот службеник на негов трошок, - учество на
културни и спортски манифестации, - полагање на правосуден испит, - учество на семинари,
работилници и конгреси во земјата и странство и - патување во странство.
Јавнообвинителскиот службеник има право и должност стручно да се оспособува и усовршува.
Континуираната обука за стручно усовршување на јавнообвинителските службеници е со цел
стекнување и постојано унапредување и стручно усовршување на теоретски и практични
знаења и вештини за квалитетно, стручно и ефикасно извршување на работите и работните
задачи. Јавнообвинителскиот службеник во остварувањето на правата и должностите од
работниот однос има право да бараат заштита пред надлежниот суд, како и од друг надлежен
орган согласно со закон. На вработениот во јавнообвинителската служба кој пријавил
сомневање или има сознание дека е извршено, или се извршува или е веројатно дека ќе се
изврши кривично дело против службената должност или друго незаконито или недозволиво
постапување со кое се загрозува јавниот интерес, безбедноста и одбраната, му се обезбедува
17
заштита. На јавнообвинителскиот службеник кој е избран или именуван на државна или јавна
функција утврдена со закон или кој е упатен на работа во странство во рамките на
меѓународна, техничка, просветна, здравствена, културна, научна или друг вид соработка,
односно кој е упатен на работа во дипломатско или во конзуларно претставништво, му
мируваат правата и должностите од работниот однос.

Јавнообвинителските службеници се должни да ги извршуваат работите и работните

задачи, опишани во актот за систематизација на работните места. Јавнообвинителскиот
службеник е должен да ги извршува работните задачи дадени од јавниот обвинител,
генералниот секретар, односно секретарот или од непосредно претпоставениот
јавнообвинителски службеник и да постапуваат по нив во согласност со Уставот на Република
Македонија, закон или друг пропис. Во случај на спреченост за доаѓање на работа,
јавнообвинителскиот службеник е должен да го извести непосредно претпоставениот
јавнообвинителски службеник, генералниот секретар, односно секретарот или јавниот
обвинител каде не е избран секретар, до истекот на дневното работното време на јавното
обвинителство. Јавнообвинителскиот службеник не смее да прима подароци поврзани со
неговата работа, со исклучок на протоколарни, и повремени подароци од пониска вредност.
Подароци што не ја надминуваат вредноста од 1.000 денари, или подароци добиени од иста
личност чија што вкупна вредност не надминува 3.000 денари во дадена година, се сметаат за
подароци од пониска вредност. Подароци примени од страна на службени лица или од
меѓународни организации, дадени за време на посети, гостувања или во други слични
околности, се сметаат за протоколарни подароци. Јавнообвинителскиот службеник, со
членството во политичка партија и со учеството во партиските активности, не смее да го
доведе во прашање вршењето на работите и на работните задачи од работното место во
јавното обвинителство.

13. Совет на јавни обвинители (состав, надлежност и начин на работата на Советот) -

Советот е составен од 11 члена, од кои:
- по функција членови на Советот се јавниот обвинител на Република Македонија и
министерот за правда,
- еден член на Советот избираат јавните обвинители во Јавното обвинителство на Република
Македонија, од своите редови,
-по еден член на Советот избираат јавните обвинители од подрачјата на вишите јавни
обвинителства Битола, Гостивар, Скопје и Штип, од своите редови,
- еден член на Советот припадник на заедница која не е мнозинство во Република Македонија,
го избираат сите јавни обвинители во Република Македонија, од своите редови и
- тројца членови на Советот ги избира Собранието на Република Македонија од редот на
универзитетски професори по право, адвокати и други истакнати правници, од кои двајца се
припадници на заедниците кои не се мнозинство во Република Македонија.

Советот е надлежен да:

- дава мислење на Владата на Република Македонија по предлогот за превземено именување
и разрешување на Јавниот обвинител на Република Македонија,
- ги избира и разрешува јавните обвинители,
- утврдува престанок на функцијата јавен обвинител и одлучува во втор степен во постапка за
утврдување на дисциплинската одговорност на јавните обвинители,
- одлучува за утврдување на нестручно и несовесно вршење на
функцијата јавен обвинител,
- ја следи работата на јавните обвинители врз основа на оцената за нивната работа согласно
со Законот за јавното обвинителство,
- одлучува за привремено оддалечување од функцијата јавен обвинител,
- постапува по претставки и поплаки на граѓани и правни лица за работата на јавните
обвинители,
- го определува бројот на јавните обвинители во јавните обвинителства со одлука,
- до крајот на февруари во тековната година, со одлука го утврдува бројот на слободните
јавнообвинителски места во основните јавни обвинителства за наредните две години и
одлуката да ја доставува до Академијата за обука на судии и обвинители,
- ги разгледува и оценува годишните извештаи на јавните обвинителства,
- донесува Деловник за работа,
18
- донесува решение за мирување на функцијата јавен обвинител,
- издава и да одзема службени легитимации на јавните обвинители,
- води персонален лист за јавните обвинители,
- поднесува извештај за својата работа,
- дава мислења по закони од областа на делокругот на работата на Советот,
- дава мислења по програмите на Академијата за обука на судии и јавни обвинители,
- објави оглас и спроведува постапка за избор на јавен обвинител за времено упатување во
друго јавно обвинителство и
- врши и други работи утврдени со закон.

Работите од својата надлежност Советот ги разгледува и за нив одлучува на седница.

Претседателот на Советот ги свикува седниците и со нив раководи. Претседателот е должен
да свика седница и по предлог на најмалку четири члена на Советот. Седница може да се
одржи ако е присутно мнозинството од вкупниот број членови. Советот одлучува со
мнозинство гласови од вкупниот број членови.

14. Избор, престанок и разрешување од функцијата Јавен обвинител, според Законот за

Советот на јавните обвинители на Република Македонија - Советот донесува одлука за
објавување на оглас за избор на јавен обвинител веднаш по упразнување на местото јавен
обвинител или по утврдената потреба за јавнообвинителско место. Огласот се објавува во
"Службен весник на Република Македонија" и во најмалку два дневни весника од кои еден од
весниците што се издава на јазикот што го зборуваат најмалку 20% од граѓаните кои зборуваат
службен јазик различен од македонскиот јазик. Со огласот се известуваат заинтересираните
кандидати во рок од 15 дена од денот на објавувањето во "Службен весник на Република
Македонија" да поднесат пријави до Советот. Советот избира јавен обвинител во основно
јавно обвинителство рангиран според постигнатиот успех на листата на кандидати доставена
од Академијата за обука на судии и јавни обвинители кои се јавиле на огласот. Ако кандидатот
не се јави на три последователни огласи за избор на јавен обвинител, го губи утврдениот
приоритет од листата на кандидати на Академијата за обука на судии и јавни обвинители.
Советот избира јавни обвинители во Јавното обвинителство на Република Македонија, во
вишите јавни обвинителства и во основното јавно обвинителство за гонење на организиран
криминал и корупција, од пријавените кандидати на огласот што ги исполнуваат условите и
критериумите предвидени во Законот за јавното обвинителство. Ако кандидатот не е од редот
на јавните обвинители, Советот прибавува мислење од правното лице каде што кандидатот
работел, како и од други институции за неговиот стручен професионален развој во областа на
правото и неговата примена. За избор на јавни обвинители Советот расправа и одлучува на
седница на која присуствуваат најмалку две третини од вкупниот број членови. За јавен
обвинител е избран кандидатот кој добил мнозинство гласови од вкупниот број членови на
Советот.

Советот со решение ќе утврди престанок на функцијата јавен обвинител, кога е

исполнет некој од основите определени во Законот за јавното обвинителство. Советот
донесува решение за престанок на функцијата на јавен обвинител кога сам ќе го побара тоа,
без посебно да ги испитува причините на барањето. Советот донесува решение за престанок
на функцијата на јавен обвинител поради губење на државјанство врз основа на правосилна
одлука на надлежен орган. Советот пред надлежен суд, по службена должност, поведува
постапка за утврдување трајно губење на способност за вршење на функцијата јавен
обвинител кога сам ќе дојде до такво сознание или кога таква иницијатива ќе даде јавниот
обвинител на Република Македонија, вишиот или основниот јавен обвинител. Судот го
утврдува трајното губење на способност за вршење на функцијата јавен обвинител врз основа
на документација со наод,оцена и мислење на надлежна здравствена комисија. Советот, врз
основа на правосилна судска одлука, со решение ќе утврди престанок на функцијата јавен
обвинител поради трајно губење на способност за вршење на функцијата. Советот донесува
решение за престанок на функција јавен обвинител кога се исполнети условите за стекнување
на право за остварување на старосна пензија, определени со закон. Советот со решение ќе
утврди престанок на функцијата јавен обвинител кога јавниот обвинител е осуден за сторено
кривично дело на казна затвор во траење од најмалку шест месеца или на поблага казна за
кривично дело кое го прави недостоен за вршење на функцијата, по правосилноста на
пресудата со која е изречена оваа казна. Првостепениот суд што ја донел одлуката, без
19
одлагање, ќе достави до Советот примерок од пресудата. Советот со решение ќе утврди
престанок на функцијата јавен обвинител, кога јавниот обвинител е избран или именуван на
друга јавна функција, освен во случај кога со закон е предвидено мирување на функцијата
јавен обвинител со денот на изборот или именувањето. Органот кој го избрал или именувал
јавниот обвинител на друга јавна функција е должен на Советот веднаш да му го достави актот
за именување или избор.

Советот врз основа на спроведена постапка за утврдување одговорност со решение ќе

разреши јавен обвинител:
1) кога во дисциплинска постапка ќе се утврди дека сторил потешка дисциплинска повреда
која го прави недостоен за вршење на функцијата јавен обвинител, по правосилноста на
одлуката и
2) поради нестручно и несовесно вршење на функцијата јавен обвинител, утврдено со
закон.

I. ЗАКОН ЗА ОПШТА УПРАВНА ПОСТАПКА

1. Основни начела - Начело на законитост - Јавните органи постапуваат во согласност со
Уставот на Република Македонија, законите и меѓународните договори ратификувани во согла
сност со Уставот на Република Македонија. Јавниот орган е должен да се грижи за правната
сигурност, односно еднаква примена на законите во управни работи кои се засновуваат на
иста или слична фактичка состојба. Ако јавниот орган е овластен со закон да решава по слобо
дна оцена, управниот акт треба да биде донесен во границите на законот со кој се дава овлас
тувањето, во согласност со целта за која е дадено овластувањето и да биде особено образлож
ен. Начело на пропорционалност- При водењето на управната постапка јавниот орган треба д
а и овозможи на странката да ги оствари и заштити своите права и правни интереси, доколку ис
тите не се на штета на правата и правните интереси на другите странки или трети лица и не се
на штета на јавниот интерес утврден со закон. Кога на странките во постапката им се наложуваат
обврски, јавниот орган е должен да ги примени оние управни дејствија кои се поповолни за стр
анките, ако таквите дејствија се доволни за да се постигне целта утврдена со закон. Начело на
економичност и ефикасност на постапката- Постапката треба да се спроведе на наједноста
вен можен начин, без одлагање и со што помалку трошоци за странките, а сепак да се обезбед
и целосно почитување на правата и правните интереси на странките и потполно утврдување н
а фактичката состојба. Начело на еднаквост, непристрасност и објективност - Органите во у
правната постапка се должни да обезбедат еднаква, непристрасна и објективна примена на за
коните и другите прописи во решавањето на управните работи. Начело на сервисна ориентац
ија на јавните органи- Кога јавните органи решаваат во управни работи, сервисно се ориен
тирани кон остварувањето на правата и интересите на странките. Начело на утврдување н
а материјалната вистина- Јавниот орган треба да ги утврди сите факти и околности што се о
д битно значење за правилно утврдување на фактичката состојба во управната постапка. Јавнио
т орган е должен по службена должност да ги прибави, разгледа и обработи информациите кои
се чуваат во службената евиденција и регистрите, под услов пристапот до овие информации да н
е е забранет со посебен закон. Јавниот орган од странката може да ги бара само оние подато
ци или исправи кои се потребни за утврдување на фактите и околностите, а за кои не се во
ди службена евиденција наведена во став (2) од овој член. Начело на сослушување на стра
нките- Пред издавањето на управниот акт, на странката мора да ѝ се даде можност да се изја
сни за фактите и околностите што се од важност за решавањето. Управниот акт може да се доне
се без претходно изјаснување на странката само во случаи утврдени со закон. Начело на слобо
дна оцена на доказите- Кои факти ќе ги земе како докажани одлучува овластеното службено л
ице по свое самостојно уверување врз основа на совесна и грижлива оцена на секој доказ посе
бно и на сите докази заедно, како и врз основа на утврдените факти од целокупната постапка.
Начело на делегирање на надлежноста за решавање- Во рамки на јавниот орган, надлежнос
та за решавање на управните работи, по правило, се делегира на службени лица во рамкит
е на органот, соодветно на сложеноста на соодветната управна работа. Начело на правна з
аштита- Странката има право на правна заштита против секое управно дејствие или реален а
кт согласно со законот.Против првостепените управни акти странката има право на жалба в
о случаи утврдени со закон. Во случаите од став (2) на овој член странката има право на ж
алба и доколку јавниот орган не постапил по барањето на странката во определениот рок.П
ротив реалните акти, како и дејствијата на давателите на услуги од општ интерес странката им
а право на приговор. Против управните акти донесени во втор степен, како и против управн
20
ите акти донесени во прв степен против кои не е дозволена жалба странката може да пове
де управен спор.

2. Конечен и правосилен управен акт - Конечен управен акт - Конечен управен акт е оној пр
отив кој може да се поведе управен спор. Конечен управен акт може да се поништи, укине или
измени само во случаите утврдени со закон. Конечниот управен акт е извршен, освен ако со за
кон поинаку не е определено. Правосилен управен акт - Управниот акт против кој не може да
се изјави жалба, ниту да се поведе управен спор, а со кој се решавало за права, обврски или п
равни интереси на странката е правосилен управен акт. Управниот акт станува правосилен и д
околку странката се откаже од правото на жалба. Правосилен управен акт може да се поништи,
укине или измени само во случаите утврдени со закон.

3. Стварна и месна надлежност - Стварната надлежност на јавните органи се определува

со закон со кој се уредува одредена управна работа или се определува надлежноста на јавните
органи. Ако стварната надлежност не може да се определи со закон и не може да се утврди спо
ред природата на работата, стварно надлежен е оној јавен орган кој е надлежен за спроведува
њето на одредбите на законот кој ја регулира управната работа. Месната надлежност се опре
делува според актите за внатрешна организација на јавните органи што решаваат во управната
постапка. Во рамките на прописите од ставот (1) на овој член, месната надлежност на јавниот ор
ган се определува:
- во работите кои се однесуваат на недвижност или на право или правен однос поврзан со
недвижноста, според местото во кое се наоѓа таа;
- во работите кои се однесуваат на деловна, професионална или друга дејност на странка
та според седиштето на странката, односно според местото каде што се врши или каде што б
и требало да се врши дејноста;
- во други работи според живеалиштето на странката. Кога има повеќе странки, надлежно
ста се определува според странката спрема која барањето е насочено. Ако странката нема ж
ивеалиште во Република Македонија, надлежноста се определува според местото на нејзинот
о престојувалиште, а ако нема престојувалиште, според местото на нејзиното последно живе
алиште, односно престојувалиште во Република Македонија;
- во работите кога месната надлежност не може да се определи на утврдениот начин, та
а се определува според местото каде што настанала причината за водење на постапката;
- во работите кои се однесуваат на брод или на воздухоплов, или во кои причината за вод
ење на постапката настанала на брод или на воздухоплов, според матичното пристаниште н
а бродот, односно матичниот аеродром на воздухопловот.

Ако два или повеќе органи се месно надлежни за иста работа, надлежен е оној јавен орг
ан што прв ја повел постапката. Јавниот орган што ја повел постапката како месно надлежен ј
а задржува надлежноста и кога во текот на постапката ќе настанат околности според кои би
бил месно надлежен друг јавен орган. Јавниот орган што ја повел постапката може предметот
да му го отстапи на јавен орган кој според новите околности станал месно надлежен, ако со то
а значително се олеснува постапката особено за странката. Ограничување на месната надле
жност- Секој јавен орган управното дејствие го врши во границите на своето подрачје. Ако по
стои опасност од одлагање, а управното дејствие треба да се изврши надвор од границите на
подрачјето на јавниот орган, тој може да го изврши и надвор од границите на своето подрачј
е, за што е должен веднаш, а најдоцна наредниот ден да го извести јавниот орган на чие подр
ачје го презел дејствието. Ако службените дејствија треба да се извршат во објекти кои ги кори
стат органите на државната управа надлежни за работите од областите на одбраната и безбед
носта, како и во казнено-поправните и воспитно-поправните установи, дејствијата се вршат п
о претходно пријавување кај одговорното лице на објектот и по спогодба со него. Управните д
ејствија кои се вршат на екстериторијално подрачје се вршат со посредување на органо
т на државната управа надлежен за работите од областа на надворешните работи. Задо
лжителност на правилата за надлежност - Стварната и месната надлежност не можат да
се менуваат со заеднички договор на јавните органи, со договор на јавните органи и странкит
е, ниту со договор на самите странки. Јавните органи по службена должност внимаваат на св
ојата стварна и месна надлежност во текот на целата постапка. Ако во текот на постапката н
астане промена на околностите со кои се определува надлежноста, јавниот орган кој дотогаш
бил надлежен продолжува да ја води постапката, кога тоа е во интерес на едноставноста и еф
21
 икасноста на постапката и кога се обезбедени интересите на странките во постапката. Надле
жност за итни работи- Со цел да се избегне штета за јавниот интерес, односно за странките,
секој јавен орган, по службена должност или на барање на странката, може да преземе итни
мерки за да се избегне штетата, за што е должен без одлагање да го извести надлежниот јав
ен орган.

4. Овластено службено лице - надлежност за водење на постапката - Во управната постапк

а, јавниот орган постапува преку овластеното службено лице назначено во согласност со правил
ата наведени во овој член. Ако не е определено со посебен закон или подзаконски акт, функцио
нерот кој раководи со јавниот орган, односно раководното лице е должно со актот за организац
ија да определи организациона единица надлежна за секој вид на управна работа во негова над
лежност. Овластеното службено лице ја води и комплетира постапката, ако со закон поинаку не е
определено. Колегијалниот јавен орган е должен да овласти еден член на јавниот орган или ад
министративен службеник вработен во јавниот орган да ја води постапката. Во тој случај, овлас
тениот член, односно службеник постапува како овластено службено лице и му доставува предл
ог за управниот акт на колегијалниот јавен орган, во писмена форма, освен ако со посебен зако
н не е поинаку утврдено.

5. Изземање според Законот за општата управна постапка - Со цел да се обезбеди неприст

расноста на овластеното службено лице, службеното лице нема да учествува во управната пост
апка ако настане некоја од следните ситуации:
- службеното лице има непосреден или посреден личен интерес во конкретниот пред
мет;
- службеното лице со странката или со застапникот на странката е роднина по крв во прав
а линија или роднина по крв во странична линија заклучно до четврти степен, брачен другар ил
и партнер од вонбрачна заедница, или роднина по брачниот другар заклучно до втор степен,
дури и тогаш кога брачната односно вонбрачната заедница престанала;
- службеното лице со странката или со застапникот или полномошникот на странката е во о
днос на старател, посвоител, посвоеник или хранител;
- службеното лице или лицата наведени во алинеите 2 и 3 од овој став учествувало во по
стапката како странка, сведок, вештак, адвокат или застапник на странката;
- службеното лице или лицата наведени во алинеите 1 и 2 од овој став имаат не
посреден или посреден интерес во предмет поврзан со конкретниот предмет;
- поведена е судска постапка помеѓу странките и службеното лице или лицата наведени во а
линеите 2 и 3 од овој став;
- службеното лице или лицата наведени во алинеите 2 и 3 од овој став се должници или дов
ерители на странките;
- службеното лице остварува надоместок од странката или е член на управниот одбор, над
зорниот одбор или слично тело на странката;
- службеното лице или лицата наведени во алиениет 1 и 2 од овој став имаат примено по
дароци од странките пред или по поведувањето на управната постапка или
- службеното лице веќе учествувало во работата во текот на првостепената постапка.

Доколку настане некој од случаите од ставот (1) на овој член, службеното лице, однос
но членот на колегијалниот јавен орган, без одлагање бара изземање од учество во постапк
ата од својот претпоставен, односно од колегијалниот јавен орган. Секое друго службено лиц
е кое дознало за постоење на некој од случаите од ставот на овој член, е должно да го изве
сти непосредно претпоставениот раководен службеник, односно колегијалниот јавен орга
н. Се до донесување на одлука, секоја странка може да побара службеното лице да се изземе
од управната постапка, наведувајќи ги причините поради кои го бара тоа. За изземање на слу
жбено лице со управен акт, одлучува раководното лице на јавниот орган. За изземање н
а член на колегијален јавен орган одлучува самиот колегијален јавен орган, со управен акт со
кој може да се определи нов член кој го заменува. По приемот на барањето од член 25 став
(2) од овој закон или известувањето од член 25 ставот (3) од овој закон, претпоставениот, од
носно колегијалниот јавен орган, е должен да решава за работата најдоцна наредниот ден о
д денот на приемот на барањето, односно известувањето. Во случај на изземање, овластено
то службено лице без одлагање се заменува со друго службено лице, а доколку тоа не се на
прави, претпоставениот ја презема одговорноста за предметот. Кога се иззема лицето кое рак
22
 оводи со организационата единица која е надлежна за решавање, неговиот непосреден претпо
ставен одредува службеник од истиот јавен орган за да продолжи со постапката и да преземе
мерки со цел да се избегне натамошен судир. Во случај на изземање на член, колегијалниот ја
вен орган продолжува да работи, но без учество на изземениот член. Кворумот и решавањет
о треба да се сметаат без изземениот член, при што одлуките се донесуваат со мнозинство г
ласови од присутните членови. Управно дејствие преземено од службено лице кое требало д
а биде изземено, како и управно дејствие преземено од колегијален јавен орган чиј член треб
ало да биде изземен се незаконски.

6. Управна соработка (Водење на постапката преку еден јавен орган, правна помош и
Мeѓународна правна помош) - Водење на постапката преку еден јавен орган - Кога законот п
редвидува дека некоја управна постапка може да се спроведе преку еден јавен орган, на барањ
е од странката сите управни дејствија се спроведуваат преку тој јавен орган. Одредувањето или
воспоставувањето на еден јавен орган за водење на постапката не влијае врз редоследот на на
длежноста на јавните органи, ниту врз правото на странките непосредно да комуницираат со над
лежниот јавен орган. Јавниот орган надлежен да ја води постапката ги има следните должности:
- да го советува подносителот на ист начин како што тоа го прави надлежниот јавен орган
и да ги даде на странката или да ги стави на располагање сите информации што се потребни
за управното дејствие што го бара. Тоа вклучува средства и услови за пристап до јавните регис
три и бази на податоци и средства на правни лекови против некое управно дејствие;
- да прима барања за издавање на управни акти или за вршење на други потребни уп
равни дејствија, како и сите други поднесоци и да ги препраќа до надлежниот јавен орга
н;
- да комуницира со странките во текот на постапката околу сите процедурални барања;
- да ги известува странките за секој управен акт или дејствие издадени од надлежниот орг
ан.
Услугите наведени во ставот (2) мора да се обезбедат непосредно во просториите на јав
ниот орган кој ја води постапката, како и преку пошта или по електронски пат, доколку не се раб
оти за услуги кои бараат непосредно присуство на станката. Ако не е поинаку определено со з
акон, од сите вклучени јавни органи, оној кој е надлежен да решава за управната работа пов
рзана со барањето на странката ќе биде оној кој ќе ја спроведе постапката. Барањето на стра
нката се смета дека е навремено ако пристигне пред истекот на законскиот рок или кај јавнио
т орган кој ја води постапката или кај надлежниот јавен орган. Рокот што тече во корист на стр
анката, согласно со овој закон или со посебен закон, почнува да тече од поднесувањето на по
тполното барање до јавниот орган кој ја води постапката, независно од времето што е потре
бно за тоа да биде препратено до надлежниот јавен орган. Правна помош- Секој јавен орган
е должен по електронски пат да побара правна помош кога му се потребни факти, исправи и
ли други докази кои ги поседува друг орган или кога од законски причини не може самиот да г
о спроведе потребното управно дејствие. Јавниот орган од кого е побарана помош е долже
н да постапи по барањето без одлагање, а најдоцна во рок од седум дена од денот на п
риемот на барањето и по електронски пат да ги достави бараните факти, исправи или др
уги докази. Ако јавниот орган од кого е побарана помош не постапи во рокот определен во с
тавот (2) од овој член, органот кој ја барал правната помош може да се обрати до орган н
адлежен за вршење на инспекциски надзор на замолениот јавен орган. Доколку за давањет
о правна помош помеѓу државните органи и органите на локалната самоуправа се потре
бни посебни трошоци, правната помош се дава кога органот кој ја бара помошта ќе ги об
езбеди потребните средства. Јавниот орган ја прекинува тековната постапка додека да не се
обезбеди побараната правна помош. Меѓународна правна помош- За правна помош во одн
осите со меѓународни органи, важат одредбите на ратификуваните меѓународни договори, а а
ко нема такви договори се применува начелото на заемност. Во случај на сомневање за посто
ење на заемност, Министерството за правда го утврдува постоењето на заемноста. Јавните ор
гани им укажуваат правна помош на меѓународните органи на начин определен во законот и
ли на начинот што ќе го побара меѓународниот орган. Органот ќе ја одбие правната помош ак
о дејствието што се бара да го изврши или начинот на неговото извршување се спротивни на
правниот поредок. Ако со меѓународни договори не е предвидена можност за непосредна комун
икација со меѓународни органи, органите комуницираат со меѓународните органи преку орган
от надлежен за надворешни работи.

23
7. Странката и нејзиното застапување, според Законот за општата управна постапка
(Законски застапник, Привремен застапник, Полномошник, Заеднички застапник и
заеднички полномошник) - Застапување - Странка може сама да ги врши дејствијата во пост
апката или преку застапник како што е предвидено со овој закон. Странка која е потполно дело
вно способна може сама да ги врши дејствијата во постапката (процесна способност). Одредби
те од овој закон во однос на странките соодветно се применуваат за нивните застапници. Зако
нски застапник -За процесно неспособно лице дејствијата во постапката ги врши неговиот закон
ски застапник, кој се определува врз основа на закон или со акт на надлежниот јавен орган. Пра
вното лице ги врши дејствијата на постапката преку својот законски застапник, односно овласте
н претставник кој се определува врз основа на закон, општ акт на правното лице или со ак
т на надлежниот јавен орган. Јавниот орган ги врши дејствијата во постапката преку законски з
астапник, односно овластен претставник. Група на лица кои ги поврзува заеднички интерес, а кој
а нема својство на правно лице постапува преку овластено лице. Кога овластеното службено ли
це што ја води постапката ќе утврди дека законскиот застапник на лице под старателство не пок
ажува потребно внимание во застапувањето, за тоа ќе го извести органот за старателство. Привр
емен застапник - Кога не постои законски застапник или овластен претставник, јавниот орган с
о управен акт може да определи привремен застапник:
- за отсутна странка чие живеалиште или престојувалиште не е познато;
- за странка без живеалиште, односно престојувалиште во Република Македонија, која не по
стапила по барањето на органот да определи застапник во одредениот рок;
- за странка чиј определен законски застапник има судир на интереси со застапуваната стр
анка;
- за странка која нема процесна способност;
- за група на лица кои ги поврзува заеднички интерес, а која нема својство на правно лице
и не постапила по барањето на органот да определи застапник во одредениот рок;
- во ситуации кога интересот на странката или заштитата на животот и здравјето или имот
од поголема вредност наложува итно дејствување, а учеството на странката или нејзиниот з
астапник во спроведувањето на ова дејствие е невозможно или би предизвикало несразмерн
и трошоци.
Ако јавниот орган определи привремен застапник за странка која нема процесна спосо
бност, овој орган веднаш за тоа ќе го извести органот за старателство. Ако привремен застап
ник му е определен на лице чие живеалиште, односно престојувалиште е непознато, органот за
тоа ќе даде известување според правилата за јавна објава. Лицето кое е назначено да биде п
ривремен застапник е должно да го прими застапувањето, а застапувањето може да го одбие
само од причините кои се предвидени со посебните прописи. Привремениот застапник учеств
ува само во постапката за која изречно е определен и тоа само додека не се појави застапник
от по закон или овластениот претставник, односно самата странка или нејзиниот полномошник.
Полномошник - Странката односно нејзиниот застапник по закон може да овласти адвокат или н
екое друго лице кое има процесна способност (полномошник) да ја застапува во постапката,
освен кога законот наложува самата странка да дава изјави. Полномошното се дава писмено и
ли усно на записник. Ако полномошното е дадено во форма на приватна исправа, се поднесува
полномошно заверено на нотар. Полномошното може да се даде за целата постапка или само
за одделни дејствија, а може и временски да се ограничи. Полномошното не престанува со см
ртта на странката, со губење на нејзината процесна способност или со промена на нејзиниот з
астапник по закон. Меѓутоа, правниот следбеник на странката, односно нејзиниот нов застапн
ик по закон може да го отповика поранешното полномошно. За прашањата во врска со полно
мошното кои не се уредени со одредбите од овој закон се применуваат одредбите на законот
со кој се уредува парничната постапка. Заеднички претставник и заеднички полномошник -
Две или повеќе странки можат, ако со закон поинаку не е определено, во ист предмет да наст
апуваат заеднички. Во таков случај тие се должни да определат кој од нив ќе настапува како ни
вен заеднички претставник, или можат да овластат друго лице да биде нивен заеднички полн
омошник. Јавниот орган што ја води постапката може, ако тоа не го забранува посебен правен
пропис, на странките што учествуваат во постапката со идентични барања со управен акт да и
м определи во определен рок да назначат кој помеѓу нив ќе ги претставува или да постават з
аеднички полномошник. Ако странките не постапат по таквиот управен акт, тоа може да го опре
дели самиот јавен орган што ја води постапката во кој случај заедничкиот претставник, односн
о полномошник го задржува тоа својство се додека странките не определат друг. Против такв
иот управен акт странките имаат право на посебна жалба, која не го одлага извршувањето. Во с
24
 лучај на определување на заеднички претставник, односно полномошник секоја странка го зад
ржува правото да настапува како странка во постапката, да дава изјави и самостојно да изјав
ува жалби и да користи други правни средства. Во случај на определување на заеднички претс
тавник, односно полномошник, секоја странка ја задржува својата самостојност во постапката.

8. Комуникација помеѓу јавните органи и странките (форма и содржина на поднесокот,

предавање поднесок, право на разгледување на списити) - Комуникацијата помеѓу јавните
органи и странките може да се одвива во писмена форма, усно или во електронска форма. Акти
те во управната постапка во електронска форма можат да се достават до странката или нејзини
от застапник само во случаи кога тие претходно се согласиле за оваа форма на комуникација. Со
гласноста може да биде ограничена на одделни јавни органи, постапки и акти. Комуникацијата
помеѓу јавните органи задолжително се одвива во електронска форма. Во случаите кога законо
т наложува потпис, актите во хартиена форма се потпишуваат своерачно. Електронските исправ
и се комплетираат со отпечатено име на потписникот и се поврзуваат со општо прифатен елек
тронски потпис во согласност со Законот за податоците во електронски облик и електронски пот
пис. Форма и содржина на поднесокот - Поднесоците можат да се предадат непосредно или д
а се испратат по пошта, или усно да се соопштат на записник. Тие, исто така, можат да се испр
атат и во електронска форма согласно закон. Поднесокот треба да биде доволно јасен за да му
овозможи на јавниот орган да го преземе бараното дејствие. Писмениот поднесок треба да ја с
одржи целта на поднесокот името и презимето и местото на домувањето на подносителот, одн
осно називот и седиштето на правното лице определено во Централниот регистар, освен ако с
о закон не се утврдени дополнителни податоци. Ако поднесокот е нецелосен или нејасен, јавни
от орган ќе се обрати до подносителот и ќе определи рок од 15 дена за дополнително појаснув
ање. Ако подносителот ги отстрани недостатоците во определениот рок, ќе се смета дека подн
есокот бил од почеток доволно јасен. Ако подносителот не одговори во определениот рок, барањ
ето ќе биде отфрлено со управен акт во рок од дополнителни седум дена, против кој е дозволе
на жалба. Предавање поднесок - Поднесокот му се предава на јавниот орган надлежен за прие
м на поднесокот. Усните поднесоци што не се врзани со рок или кои не наложуваат итно постап
ување, можат да се предаваат во текот на работното време на јавниот орган. Странка која има п
рестојувалиште во странство може да го предаде својот поднесок преку дипломатското или конз
уларното претставништво на Република Македонија. Тие без одлагање ќе му го испратат подне
сокот на надлежниот јавен орган до кого е упатен. Лицата кои служат во вооружените сили на Р
епублика Македонија можат да ги предаваат своите поднесоци преку соодветната воена команд
а. Лицата лишени од слобода можат да го предадат својот поднесок преку управата на установат
а во која се наоѓаат. Ако јавниот орган не е надлежен за прием на писмениот поднесок односно
на соопштението на записник, службеното лице на овој орган ќе го предупреди на тоа подноси
телот и ќе го упати до јавниот орган надлежен за прием. Ако подносителот и покрај тоа бара не
говиот поднесок да се прими, службеното лице е должно да го прими таквиот поднесок, односн
о усното соопштение. Ако јавниот орган најде дека не е надлежен за работа по таквиот поднесо
к, а не може да утврди кој јавен орган е надлежен ќе донесе управен акт со кој ќе го отфрли под
несокот поради ненадлежност. Кога јавниот орган ќе добие по пошта или по електронски пат подн
есок за чиј прием не е надлежен, а е несомнено кој јавен орган е надлежен за прием, без одла
гање поднесокот ќе му го препрати на надлежниот јавен орган, односно на судот на начин на к
ој го примил и за тоа ќе ја извести странката. Ако јавниот орган што го добил поднесокот не може
да утврди кој јавен орган е надлежен за работа по поднесокот, без одлагање ќе донесе управен
акт со кој ќе го отфрли поднесокот поради ненадлежност и актот веднаш ќе го достави до странк
ата. Против управниот акт од ставовите (6) и (7) на овој член е допуштена жалба. Евидентирањ
е на приемот на поднесоците - Приемот на поднесокот го евидентира јавниот орган каде што
е предаден според редоследот на поднесување. Поднесоците што пристигнуваат со истата п
оштенска достава се смета дека се поднесени во исто време. При поднесување електронски
поднесок се применуваат одредбите од Законот за електронско управување. Јавниот орган по с
лужбена должност издава потврда, односно доказ за приемот, кој ги вклучува датумот и времето
на приемот на поднесокот, предметот на барањето, списокот на приложени документи и рокови
те за издавање на управниот акт. Право на разгледување на списите - Странките во управнат
а постапка имаат право да ги разгледаат списите на предметот. Секое друго лице, кое може да г
о докаже својот правен интерес во конкретната управна постапка, има право да ги разгледа спис
ите на предметот доколку има правен интерес. Правото на разгледување на списите го вклучу
ва правото да се копираат потребните исправи. Јавниот орган може да побара од подноситело
т на барањето да ги надомести трошоците за копирање на исправите. Јавниот орган кој примил
25
барање за разгледување на списите веднаш одлучува за барањето. Списите се разгледуваат
во канцелариите на јавниот орган задолжен за водење на евиденцијата и под надзор на сл
ужбено лице. Во исклучителни случаи, кога тоа е потребно за правната заштита на поднос
ителот на барањето, списите исто така можат да се разгледуваат и во канцелариите на др
уг јавен орган или на дипломатските или конзуларните претставништва на Република Маке
донија во странство. Кога списите се чуваат во електронска форма, јавниот орган ги обезб
едува техничките средства за разгледување на исправите, како и за нивното печатење ил
и копирање. Јавниот орган може на странката да му овозможи пристап до списите во елек
тронска форма согласно Законот за електронско управување.

9. Рокови и враќање во поранешна состојба (Сметање на роковите, причини за враќање

во поранешна состојба, управен акт за враќање во поранешна состојба и неговите
последици) - Сметање на роковите - Роковите се сметаат во денови, месеци и години, а ист
о така можат да се сметаат и во часови. Кога рокот е определен по денови, денот во кој паѓа на
станот од кој треба да се смета траењето на рокот, не се засметува во рокот. Рокот што е опред
елен во месеци, односно во години, се завршува со истекот на оној ден од месецот, односно го
дината, кој по својот број му одговара на денот кога е извршен настанот, односно денот во кој п
аѓа настанот од кој се смета траењето на рокот. Ако тој ден го нема во последниот месец, роко
т се завршува со последниот ден на тој месец. Завршувањето на рокот може да се означи и со
извесен календарски ден. Почетокот и текот на роковите не го спречуваат неработни денови и
денови на државни празници и други неработни денови утврдени со закон. Ако последниот ден н
а рокот паѓа во неработен ден или на државен празник, или во друг ден кога јавниот орган пред
кого треба да се преземе дејствието не работи, рокот истекува на првиот нареден работен ден.
Почитување на рокот - Поднесокот е поднесен во рокот, ако пред да истече рокот стигнал до ја
вниот орган на кој требало да му биде предаден. Кога рокот се засметува во денови, месеци ил
и години, се смета дека рокот е почитуван ако дејствието поврзано со рокот е извршено пред з
авршувањето на последниот ден од рокот. Кога поднесокот е испратен преку препорачана пошт
а или телеграфски, денот на предавањето на поштата се смета како ден на предавање на јавн
иот орган до кого е упатен. Поднесоците се праќаат по електронски пат согласно Законот за
електронско управување. Како ден на предавање на јавниот орган до кого е упатен за лица:
- кои служат во вооружените сили, се смета денот на предавањето на поднесокот на воен
ата команда;
- кои имаат престојувалиште во странство, се смета денот кога го предале својот под
несок на дипломатското или конзуларното претставништво на Република Македонија
- лишени од слобода, се смета денот кога го предале својот поднесок на управата на уста
новата во која се наоѓаат.

Причини за враќање во поранешна состојба - Ако странката го пропуштила рокот за вршење н

а некое дејствие во постапката, но не по своја вина, а поради тоа го изгубила правото на врше
ње на дејствието, странката може да побара враќање во поранешна состојба. Вината на заста
пникот се смета како вина на лицето кое тој го застапува. Враќање во поранешна состојба мож
е да се побара и кога странката од незнаење или очигледен пропуст поднесокот навремено му
го испратила или непосредно му го предала на јавен орган кој не е надлежен за работата. Пре
длог за враќање во поранешна состојба - Странката е должна во предлогот за враќање во пор
анешна состојба да ги изнесе околностите кои го предизвикале пропустот и тие околности да ги
стори веројатни. Предлогот за враќање во поранешна состојба не може да се заснова врз окол
ност што јавниот орган веќе порано ја оценил како недоволна за продолжување на рокот или за о
длагање на расправата. Ако враќањето во поранешна состојба се бара поради тоа што е пропуш
тен рокот за поднесокот, кон предлогот треба да се приложи и тој поднесок. Рокови за предлого
т - Предлогот за враќање во поранешна состојба се поднесува во рок од осум дена од денот к
ога престанала причината што го предизвикала пропуштањето, а ако странката дури подоцна д
ознала за пропуштањето, тогаш од денот кога тоа го дознала. По истекот на три месеца од дено
т на пропуштањето не може да се бара враќање во поранешна состојба, освен во случај на виша
сила. Јавниот орган одговорен за одлучување за дејствието кое не е извршено, одлучува за предл
огот за враќање во поранешна состојба со управен акт најдоцна во рок од десет дена по поднесув
ањето на предлогот. Управен акт за враќање во поранешна состојба и неговите последици -
Предлогот за враќање во поранешна состојба се поднесува до јавниот орган кај кого требало да с
е изврши пропуштеното дејствие и овој орган одлучува за предлогот. Јавниот орган одлучува за п

26
редлогот со управен акт, против кој е дозволена жалба. Кога јавниот орган ќе одобри враќање во
поранешна состојба, постапката се враќа во онаа состојба во која се наоѓала пред пропуштање
то, а се поништуваат сите управни акти што ги издал јавниот орган во врска со пропуштањето.

10. Поведување на постапката - Правен основ за поведување на постапката - Управната по

стапка ја поведува надлежниот јавен орган на барање од странката или по службена должност. В
о работите во кои според законот или природата на работата е потребно барање од странката, ја
вниот орган може да постапува само ако постои такво барање. Јавниот орган ќе поведе постапка
по службена должност:
- кога тоа е изречно утврдено со закон;
- кога ќе дознае за факти што наложуваат да се поведе управна постапка за да се за
штити јавниот интерес.
Почеток на постапката - Управната постапка се смета дека е поведена на барање на странка
та на денот кога е поднесено барањето. Управната постапка што е поведена по службена дол
жност започнува со првото дејствие во постапката преземено од овластеното службено лице.
Странката барањето за остварување на право, односно правен интерес може да го достави
на образец, кој јавниот орган е должен да го изготви, а на кој таксативно се наведени доказит
е и податоците кои странката е должна да ги приложи кон барањето и доказите и податоците
кои јавниот орган надлежен за решавање на работата ги прибавува по службена должност.

11. Изменување и дополнување и откажување на барање - По поведувањето на постапката,

странката до донесување на управниот акт во прв степен може да го прошири барањето, или на
место поранешното барање да поднесе друго, без оглед дали проширеното или изменетото бар
ање се заснова врз истиот правен основ, под услов таквото барање да се заснова врз суштест
вено иста фактичка состојба. Ако јавниот орган што ја води постапката не дозволи проширување
или изменување на барањето за тоа ќе донесе управен акт. Против управниот акт е допуштена
посебна жалба. Правни последици од откажувањето - Кога странката ќе се откаже од своето
барање, јавниот орган со управен акт ќе ја запре постапката во однос на странката. Постапката
поведена на барање на странката се запира и кога странката нема да одговори на процедурал
ните дејствија на јавниот орган и со тоа несомнено укажува дека странката не е заинтересирана
за продолжување на постапката. Ако натамошното водење на постапката е потребно во јавен ин
терес или ако тоа го бара спротивната странка, надлежниот јавен орган ќе го продолжи водење
то на постапката. Кога постапката е поведена по службена должност, јавниот орган може да ја
запре постапката. Ако постапката во истата работа можела да биде поведена и по барање од с
транката, постапката ќе продолжи ако странката го бара тоа. Против управниот акт со кој се запи
ра постапката е допуштена посебна жалба.

12. Порамнувања - Ако во управната постапка учествуваат две или повеќе странки со спротив
ни барања, овластеното службено лице ќе настојува во текот на постапката странките да се по
рамнат целосно или барем во одделни спорни точки. Порамнувањата мора да бидат секогаш јас
но и прецизно определени и не смеат да бидат на штета на јавниот интерес, или на правниот и
нтерес на трети лица. Овластеното службено лице мора на тоа да внимава по службена должн
ост. Ако се утврди дека порамнувањето би било на штета на јавниот интерес или на правниот
интерес на трети лица, јавниот орган што ја води постапката нема да го прифати резултатот од
порамнувањето и за тоа ќе донесе управен акт. Порамнувањата се запишуваат во записник за п
орамнување, а се сметаат дека се склучени кога странките откако ќе го прочитаат записникот за
порамнувањето, истиот ќе го потпишат. Заверениот препис на записникот ќе им се предаде на
странките ако го бараат. Порамнувањата можат да се склучат и во форма на управен договор.
Порамнувањето има сила на извршен управен акт донесен во постапката.

13. Утврдување на фактите и докажување - Изведување докази по службена должност - Јав

ниот орган е должен да ги утврди фактите и околностите што се од значење за управното дејст
вие со изведување на потребните докази и податоци. Под докази и податоци, во смисла на овој
закон, се подразбираат исправите (уверенија, сертификати, потврди и друго) кои се издаваат од
надлежен орган за кои води службена евиденција, а што служат за утврдување на фактичката с
остојба врз основа на која се решава за правата, обврските или правните интереси на странките.
Доказите и податоците, за кои органот надлежен за решавање води службена евиденција,
ќе се смета дека странката ги има поднесено со барањето. Доказите и податоците ќе се сме

27
та дека странката со барањето ги има поднесено и доколку за истите службена евиденција вод
и друг орган, а истите органот надлежен за решавање е должен да ги прибави по службена до
лжност по електронски пат, ако странката даде претходна согласност нејзините лични податоц
и да бидат употребени во постапката за остварување на определено право или правен интерес.
Постапка за изведување на доказите по службена должност - Службеното лице кое ја води
постапката е должно по службена должност по електронски пат да ги прибави доказите и п
одатоците за фактите за кои службена евиденција води јавниот орган надлежен за решава
ње. Службеното лице ќе постапи согласно со ставот (1) на овој член и во случај кога во однос на
фактите службена евиденција води друг јавен орган, односно друг субјект кој води регистар за
податоци. Јавниот орган, односно субјектот кој води службена евиденција е должен бараните док
ази и податоци да ги достави по електронски пат во рок од три дена од денот на приемот на ба
рањето. Службеното лице ќе ги прибави личните податоци за странката која предала подн
есок за поведување на постапка, а кои се потребни за решавање на барањето. Начинот на п
рибавувањето и размената на податоците од ставот (4) на овој член се врши во согласност со пр
описите за заштита на личните податоци. Јавниот орган надлежен за решавање ќе го наплат
и надоместокот за издадениот доказ и податок во име и за сметка на институцијата од која
е прибавен доказот и податокот по службена должност во висина утврдена со тарифник пр
опишан согласно со закон. Услугата за прибавување и размена на докази и податоци по служ
бена должност меѓу јавниот орган надлежен за решавање и институцијата од која се прибавува д
оказот и податокот се врши без надоместок.

14. Доказни средства (исправи, сведочења на сведоци, изјави на странките, вештачење

и увид) - Доказни средства, според овој закон, се сите средства што се погодни за утврдување на
фактите во одделен случај, како што се: исправи, сведочења на сведоци, изјави на странките, в
ештачење и увид. Не треба да се докажуваат општо познати факти, факти кои му се познати на ја
вниот орган и факти чие постоење законот го претпоставува. Исправи - Странката може да ја под
несе исправата во оригинал или како заверена копија. Исправите што се издадени на странски ј
азик се поднесуваат заедно со заверен превод. Исправите издадени од јавен орган на странска
држава, кои во земјата каде што се издадени важат како јавни исправи, во согласност со услов
ите на заемност, имаат иста доказна сила како и соодветните домашните јавни исправи, ако се п
рописно заверени. Службеното лице што ја води постапката може да ја повика странката ш
то се повикува на некаква исправа да ја поднесе, ако со неа располага, или ако може да ја
прибави. Ако исправата се наоѓа кај спротивната странка, а таа не сака доброволно да ја подн
есе или покаже, службеното лице што ја води постапката ќе ја повика таа странка да ја поднесе
или покаже исправата на расправата за да можат другите странки да се изјаснат за неа. Ако стра
нката што е повикана да ја поднесе, односно покаже исправата не постапи по поканата, јавниот
орган што ја води постапката ќе цени, со оглед на сите околности на случајот, од какво влијание
е тоа за решавањето на работата. Јавни исправи - Секоја јавна исправа издадена во пропишан
ата форма од страна на јавен орган во рамките на својата надлежност го докажува она што во
неа се потврдува или определува. Ова, исто така, се применува и кога исправата е обезбедена в
о електронска форма или во форма на микрофилмска копија. Ако одредени делови на исправата
се прецртани, истружени, или инаку избришани, вметнати или ако на исправата постојат некои д
руги надворешни недостатоци, овластеното службено лице ќе оцени, според сите околности, д
али со тоа и во која мера е намалена доказната вредност на исправата или исправата наполно
ја загубила доказната вредност за решавање на работата што е предмет на постапката. Ако ја
вната исправа по барање на странката во рамките на својата надлежност ја издава една органи
зациона единица на јавниот орган преку друга организациона единица, истата се заверува од стр
ана на организационата единица која непосредно ја издава на странката. Заверка на копии - Ја
вниот орган може да ги завери како верни копиите на исправите кои самиот ги издал. Тука се в
клучуваат фотокопии, микрофилмски копии, печатени верзии на електронски исправи, скенира
ни верзии на исправи во хартиена форма и електронски исправи во технички формат поинаков
од оригиналната електронска исправа која била поврзана со електронски потпис. Копиите мож
ат да се заверат како верни само кога исправата не ја изгубила доказната вредност. Копија
та се заверува како верна со помош на забелешка за заверка која се става на крајот од копијат
а. Забелешката мора да содржи:
- точен опис на исправата чија копија се заверува;
- изјава дека заверената копија е идентична на поднесената оригинална исправа;
- местото и датумот на заверката;

28
 - називот на јавниот орган кој ја врши заверката и неговиот службен печат;
- името на службеното лице овластено за заверката и неговиот потпис.

Сведоци- Сведочењето на сведокот се доставува или во форма на заверена изјава или се дав
а усно на записникот на јавниот орган кога тој ќе одлучи дека сведокот е потребно лично да се
појави за утврдување на фактите. Сведок може да биде секое лице кое било способно да го з
абележи фактот и да сведочи за тој факт. Административните службеници кои учествуваат в
о постапката не можат да бидат сведоци. Секое лице кое со своето сведочење би ја повреди
ло должноста за чување на информацијата со соодветен степен на тајност не може да се ис
пита како сведок додека надлежниот јавен орган не го ослободи од таа должност. Сведокот мо
же да одбие да сведочи ако:
- давањето на одредени одговори би го изложило сведокот на тежок срам или би предизв
икало значителна имотна штета или негово кривично гонење, негов роднина по крв во права
линија, роднина по странична линија до трет степен, брачен другар или роднина по брачниот
другар до втор степен, дури и во случај кога бракот престанал, како и на неговиот старател ил
и лице под старателство или посвоител или посвоеник;
- со давањето на одредени одговори, сведокот би ја повредил обврската или правото да чув
а деловна, професионална, авторска или научна тајна;
- тој треба да сведочи за факти што странката му ги доверила како на свој полномош
ник или
- сведокот е верски исповедник на кого странката му се исповедала.
Изјава на странката - Странката може да дава изјави усно на записник или во писмена форма
во секоја фаза од постапката. Вештаци - Ако овластеното службено лице нема стручно знаењ
е за некој факт што е важен за решавање на управната работа, тоа може да определи вештак
по службена должност или на барање на странката. Јавниот орган има право да го повика веш
такот за усно појаснување на вештачењето, да побара писмено појаснување или да определи
друг вештак. Ако трошоците за вештакот би биле несразмерно високи според значењето или в
редноста на предметот, работата ќе се реши врз основа на други доказни средства. Ако странк
ата бара такво вештачење, писмено појаснување на вештачењето или ново вештачење, таа ќе
ги поднесе трошоците. По правило, странката претходно ќе се сослуша во однос на изборот на
вештакот. За вештак не може да се определи лице кое не може да биде сведок. Увид - Увид се
врши кога за утврдување на одредени факти или за разјаснување на суштествените околн
ости е потребно непосредно забележување на овластеното службено лице. Странките имаат
право да присуствуваат на увидот. Овластеното службено лице определува кои лица покрај стр
анките ќе присуствуваат на увидот. Овластеното службено лице води записник за резултатот од
увидот кој го потпишува странката доколку присуствувала. Сопственикот, корисникот или влад
етелот на предметите, на просториите или земјиштата што се предмет на увид е должен
да допушти да се изврши увидот на просториите или на земјиштето што треба да се забел
ежи или каде што се наоѓаат предметите или на земјиштето што треба да се помине. Овла
стеното службено лице што го спроведува увидот е должен да преземе мерки увидот да не би
де злоупотребен и да не биде повредена ничија деловна, професионална или научна тајна.

15. Изведување докази пред друг јавен орган и правото на странката на активно учество
- Изведување докази пред друг јавен орган - Ако докажувањето пред јавниот орган што ја води
постапката е неизводливо, сврзано со несразмерни трошоци или со големо губење на време, ј
авниот орган по сопствена иницијатива или на барање од странката може да одлучи дека докаж
увањето или одделни докази можат да се изведуваат пред друг јавен орган во постапка утврдена
со закон. Право на странката на активно учество - Пред издавањето на управниот акт, јавни
от орган е должен да даде можност на странката да се запознае со утврдената фактичка состојб
а и за тоа да се изјасни. Забелешките на странките, во однос на резултатот од процесот на утв
рдување на фактите, можат да се даваат писмено или усно на записник. Изјаснувањето на стран
ката од ставот (1) на овој член може да се изостави кога:
- е очигледно дека управниот акт ќе биде во корист на странката или
- тоа е уредено со посебен закон.

16. Трошоци на постапката - Трошоците на постапката ги опфаќаат посебните издатоци во го

тови пари на јавниот орган што ја води постапката, како што се: патните трошоци на службените
лица, издатоците за сведоци, вештаци, толкувачи, увид, огласи и слично, а кои настанале со сп
29
роведувањето на постапката по некоја управна работа. Јавниот орган ги поднесува трошоците на
постапката од став (1) на овој член. Трошоците што странката ги платила однапред треба да се
надоместат согласно со резултатот од постапката. Во постапка поведена на барање на странкат
а или во управни работи во кои учествуваат две или повеќе странки со спротивни интереси, тр
ошоците на постапката ги поднесува странката на чие барање е поведена постапката или на ч
ија штета е завршена постапката, освен ако не е поинаку уредено. Странката која ќе се откаже о
д своето барање е должна да ги поднесе сите трошоци на постапката, освен ако не е поинаку уре
дено со закон. Кога постапката што е поведена по службена должност е завршена поволно за с
транката, трошоците на постапката ги поднесува јавниот орган што ја повел постапката. Кога по
стапката е завршена со порамнување, секоја странка ги поднесува своите трошоци, ако во пора
мнувањето поинаку не е определено. На барање на странката, јавниот орган што ја води постапк
ата може со управен акт да ја ослободи странката од поднесување на трошоците во целост или
делумно, ако најде дека таа не може да ги поднесе трошоците без штета за своето нужно издр
жување и за нужното издржување на своето семејство. Јавниот орган го донесува управниот ак
т врз основа на уверението за имотната состојба на странката издадено од надлежен јавен орг
ан, прибавено по службена должност. За утврдувањето и распределбата на трошоците на поста
пката со посебен управен акт решава јавниот орган кој решава во постапката.

17. Општи правила за известување - Начин на известување - Ако не е поинаку определено

со закон, јавниот орган слободно одлучува за соодветниот начин на известување на стран
ката во управната постапка. Пишаните управни акти треба да се достават. Начинот на извес
тување се утврдува во однос на правната заштита на странката, транспарентноста, економично
ста и едноставноста на постапката. Кога странката е присутна, известувањето се врши усно. Во и
склучителни случаи, кога се работи за итни и кратки прашања, известувањето може да се извр
ши телефонски. Писмениот документ може да се испрати по пошта, преку електронски или друг
и соодветни средства, или со достава. Примач на известувањето - Известувањето на странкат
а се врши лично, освен кога странката го известила јавниот орган дека има овластен застапник
или полномошник за примање на известување, во тој случај се известуваат второнаведените лиц
а. Известувањето на застапникот или полномошникот се смета за лично известување на странк
ата. Заеднички полномошник за примање на известување - Кога најмалку пет странки учествув
аат во постапката со идентични барања, а немаат заеднички полномошник, на барање на јавнио
т орган тие именуваат заеднички полномошник за примање на известување во определен време
нски рок. Доколку странките не го извршат именувањето во определениот рок, јавниот орган мож
е да именува заеднички полномошник. Во документот што му се доставува на заедничкиот полн
омошник се наведуваат сите странки на кои се однесува известувањето. Места каде што се вр
ши известувањето за писмените документи - За писмен документ, по правило, физичкото
лице се известува во домот или на работното место на примачот, додека правното лице с
е известува во седиштето на примачот. Известувањето исто така може да се врши и надвор
од просториите наведени во ставот (1) од овој член ако примачот се согласи со тоа. Ако не пос
тојат такви простории, известувањето се врши онаму каде што се наоѓа примачот. Промена на
живеалиште, стан или седиште - Кога странките или нивите застапници по закон во текот
на постапката ќе го променат своето живеалиште, стан или седиште, за тоа го известуваат ј
авниот орган што ја води постапката. Ако не го извршат тоа и службеникот не може да стапи в
о контакт со странката, јавниот орган одредува дека сите понатамошни известувања за странкит
е се вршат според правилата за достава со јавна објава. Кога адвокат или полномошник за прим
ање на известување во текот на постапката ќе го промени своето живеалиште или стан, а при т
оа нема да го извести јавниот орган што ја води постапката, известувањето се врши како адвока
тот/полномошникот да не бил именуван. Известување на застапник или полномошник за прим
ање на известување - Известувањето на застапник или полномошник за примање на известув
ање исто така може да се изврши и со известување на кој било вработен во неговата канцелар
ија. Меѓународно известување - Известување на странски држави, меѓународни организации и
лица кои уживаат дипломатски имунитет се врши преку министерството надлежно за надворе
шни работи, освен ако не е поинаку определено со меѓународен договор. Известување во посеб
ни случаи - Известувањето на лицата во армијата или во посебните единици на Министерството
за внатрешни работи се врши преку управата на институцијата. Известувањето на приведени лиц
а и на затворениците се врши преку управата на институцијата во која се приведени, односно и
здржуваат казна затвор.

30
18. Постапка за известување - Известување по пошта - Известувањето по пошта се врши по
пат на обична или препорачана пошта. Секој документ што влијае врз роковите се испраќа преку
препорачана пошта. Писмениот документ што е испратен по пат на препорачана пошта се смет
а дека е доставен на датумот кога е заверена потврдата за прием. Известување преку електро
нски средства - Известувањето преку електронски средства се врши со испраќање на електро
нскиот документ во согласност со закон. Доколку не можат да се утврдат времето и датумот на
документот што е испратен електронски се смета дека истиот е примен согласно закон, најдоц
на на третиот ден од денот на неговото испраќање. Примачот може да докаже дека документот
не бил примен или бил примен со поголемо задоцнување од утврденото во ставот (2) на овој ч
лен.

19. Достава (начин, лично посредно доставување, време и форма на доставување) - Нач
ин на достава - Доставата се врши по пат на препорачано писмо, преку лично, посредно или ја
вно доставување, како и по електронски пат или со официјално објавување. Лично доставува
ње - Личното доставување го врши службено лице на јавниот орган со тоа што документот
му го предава лично на примачот. Доставувањето се потврдува со доставница што ја потпишува
ат и примачот и службеникот, а во неа се наведени и информации за идентификување на доста
вениот документ и за датумот на доставувањето. Ако примачот не се затече на местото каде шт
о треба да се изврши доставувањето, службеникот повторно се обидува да го извести во перио
д од 24 до 72 часа од првиот обид. Ако примачот не се затече и по вториот обид или одбие да г
о прими документот, службеникот составува писмена белешка. Во случајот наведен во ставот
(3) на овој член, службеникот остава белешка на местото каде треба да се изврши доставувањ
ето, во којашто го наведува примачот, дава информации за идентификување на документот и з
а соодветната канцеларија на јавниот орган од каде што документот може да се подигне. Во бе
лешката се наведува и датумот кога таа била оставена. Доставувањето се смета дека е изврш
ено во рок од три дена од предавањето на белешката. Посредно доставување - Во случаите ко
га личното доставување не е задолжително со закон, а примачот не е затечен на местото каде ш
то треба да се изврши доставувањето, документот може да се достави преку трети лица кои пр
ифаќаат да му го предадат документот на примачот и тоа според следниот редослед:
- на кој било полнолетен член на домаќинството на примачот или
- на лице вработено на работното место на примачот.

Посредното доставување наведено во ставот (1) не може да му се изврши на лице кое во ист
ата постапка учествува со спротивен интерес. Лицето кое ќе го прими документот треба да по
тпише доставница со којашто ја презема обврската да му го достави документот на примачот.
Во доставницата службеникот исто така треба да го забележи односот на третото лице спре
ма примачот, датумот кога документот му е предаден на третото лице и податоците за иденти
фикација на документот што треба да се достави. Доставувањето се смета дека е извршено п
о истекот на три дена од датумот кога документот бил примен преку трето лице или кога док
ументот бил оставен во поштенското сандаче. Доколку третото лице не прифати да го прими
документот, тој ќе биде оставен во поштенското сандаче на примачот. Во овој случај, часот
и датумот на доставување и правните последици утврдени во ставот (4) на овој член се забел
ежуваат на пликот, а исто така се наведуваат и во доставницата. Време на формално известу
вање - Доставата се врши во работни денови, во периодот од 08:00 до 20:00 часот. Јавниот
орган чиј документ треба да се достави може во особено итен случај, кога тоа е неопходно з
аради заштита на здравјето на луѓето, спречување на настанување на штета или пак кога са
мата управна постапка е врзана за рокови кои не може да се одлагаат да определи доставув
ањето да се изврши во неработен ден, на државен празник, или во друг неработен ден утврд
ен со закон, а исто така и во периодот помеѓу 20:00 часот навечер и 08:00 наутро.

20. Доставница, достава со јавна објава, по електронски пат и објавување во службено

гласило - Доставница - Потврдата за личното или посредното доставување (доставницата) ја
потпишуваат примачот и службеникот. Примачот на доставницата своерачно ќе го запише дату
мот на приемот. Ако примачот е неписмен или не може да се потпише, службеникот ќе го запи
ше неговото име и датумот на доставување на доставницата и ќе ги наведе причините поради ко
и примачот не се потпишал. Ако примачот одбие да се потпише на доставницата, службеникот ќ
е го забележи одбивањето на доставницата и ќе го запише датумот на доставување, со тоа се с
мета дека доставувањето е уредно извршено. Ако доставувањето е извршено посредно, службе
никот ќе го запише на доставницата името на лицето на кое му е предаден документот и однос
31
от на тоа лице спрема лицето на кое требало да му се изврши доставувањето. Достава со јавн
а објава - Доколку живеалиштето, односно седиштето на странката е непознато за јавниот орга
н чие писмено се доставува, или кога се работи за акти кои се однесуваат на повеќе странки, ја
вниот орган доставата ја врши со јавна објава. Објавата јавниот орган ја врши преку дневен печ
ат кој е дистрибуиран на целата територија на Република Македонија, во текот на два последов
ателни дена. По објавите од ставот 2 на овој член, јавниот орган на свој трошок ќе изврши и ед
нократна објава во “Службен весник на Република Македонија”, односно во службеното гласило н
а општината, градот Скопје и општините во градот Скопје. По извршените објави од ставовите (2)
и (3) на овој член, се смета дека странката е уредно известена за писменото. Објавата ги содрж
и: називот на јавниот орган, името на странката, називот на фирмата, последната адреса на ж
ивеалиштето/седиште на правното лице, бројот на предметот, краток приказ на основата на пре
дметот и периодот во којшто странката треба да се обрати до јавниот орган. Објавата содржи и п
редупредување за странката дека таквиот начин на доставување се смета за уредна достава и д
ека за негативните последици кои можат да настанат ги сноси самата странка. Доставување по
електронски пат- Доставувањето на електронски документ може да се изврши со преземање
на документот од сервер што го одредил јавниот орган само ако на примачот му е овозможен пр
истап преку автентизирани електронски средства и ако претходно е известен за датумот или пери
одот во кој документот ќе биде поставен на серверот. Доставувањето во согласност со ставот (1)
од овој член се смета дека е извршено во моментот на преземање. Ако документот не се презе
ме во одредениот рок или период, јавниот орган го повторува известувањето. Ако документот н
е се преземе во одредениот рок или период утврден во второто известување, јавниот орган тр
еба да ја достави одлуката преку други соодветни средства. Објавување во службено гласило -
Известувањето преку објавување во „Службен весник на Република Македонија“ или во службе
ното гласило на единиците на локалната самоуправа е задолжително:
- кога се однесува на управен акт што засега голем број лица што не му се познати на јав
ниот орган,
- кога известувањето по пат на други средства е невозможно или несоодветно;
- во други случаи определени со закон.

Постапката на известување преку објавување во „Службен весник на Република Македонија“

или во службеното гласило на единиците на локалната самоуправа се врши согласно член 84
од овој закон. Известувањето по пат на службено објавување се смета дека е извршено по исте
кот на десет дена од датумот на објавување, освен кога е поинаку предвидено со посебен за
кон.

21. Форма на управен акт - Управниот акт во зависност од барањето на странката може да се и
здаде во писмена, електронска или во друга соодветна форма , освен ако со законот не се про
пишува или исклучува одредена форма. Кога е во прашање преземање на исклучително итни ме
рки, со цел обезбедување на јавниот мир и безбедност или заради отстранување на непосредна
опасност за животот и здравјето на луѓето или за имотот, надлежниот јавен орган може да доне
се и устен управен акт. Јавниот орган кој согласно ставот (2) на овој член донел устен управен
акт, може да го нареди неговото извршување без одлагање. Јавниот орган што донел устен упр
авен акт е должен да и го издаде на странката во писмена форма најдоцна во рок од осум
дена од денот на донесувањето на усното решение.

22. Структура и задолжителни елементи на писмениот управен акт - Управниот акт што е
издаден во писмена форма содржи: вовед, диспозитив, образложение, правна поука, потпи
с од овластеното службено лице и печат. Воведот треба да го содржи : називот на јавниот орг
ан што го донесува актот, пропис за надлежноста на тој орган, име на странката и на нејзиниот
законски застапник или полномошник, ако го има и кратко означување на предметот на постапк
ата. Со диспозитивот се одлучува за предметот на постапката во целост и за сите барања на стр
анките за кои во текот на постапката не е решено посебно. Диспозитивот мора да биде краток
и определен, а кога е потребно може да се подели и на повеќе точки. Со диспозитивот може да
се одлучи и за трошоците на постапката, ако ги имало, определувајќи го нивниот износ и кој е д
олжен да ги плати, на кого и во кој рок. Ако во диспозитивот не се одлучува за трошоците, ќе се
наведе дека за нив ќе се донесе посебен управен акт. Ако со управниот акт се налага извршува
ње на некакво дејствие, во диспозитивот ќе се определи и рокот во кој треба да се изврши тоа
дејствие. Кога е пропишано дека жалбата не го одлага извршувањето на управниот акт, тоа мо
32
ра да биде наведено во диспозитивот. Образложението треба да биде разбирливо и да содржи:
кратко излагање на барањето на странката, ако постои, утврдените факти според коишто е изда
ден управниот акт, правните прописи и причините поради коишто, врз основа на утврдените фа
кти, управниот акт е донесен,причините поради кои некои од барањата, тврдењата или предло
зите на странките не се прифатени, како и причините поради кои некои од изјавите дадени во тек
от на постапката не се земале предвид. Во случај на управен акт донесен по слободна оцена, м
ора да се наведат главните причини поради кои правото да се решава по слободна оцена се при
менило на начин како во управниот акт. Кога жалбата не го одлага извршувањето на управниот
акт, образложението исто така содржи и упатување на прописот што тоа го предвидува. Со прав
ната поука странката се известува за редовниот правен лек што може да го користи против упр
авниот акт. Во поуката се наведува до кого треба да се поднесе правниот лек, во каква форма
и кој е рокот за поднесување. Кога во управниот акт е дадена неправилна правна поука, странк
ата може да постапи во согласност со применливите прописи или во согласност со поуката и нем
а да трпи негативни последици. Кога управниот акт не содржи правна поука или поуката не е цело
сна, засегнатата странка може да постапи во согласност со применливите прописи или во рок о
д 30 дена од датумот на известувањето за управниот акт може да побара од јавниот орган што г
о донел да го промени својот управен акт. Управниот акт го потпишува овластено службено л
ице. По исклучок, во случај на типски управни акти потписот може да биде потпишан со фа
ксимил или да биде отпечатен.

23. Дополнителни елементи на управен акт - Управниот акт може да содржи еден или пов
еќе од следните дополнителни елементи:
- временски рок - со кој се одредува дека спроведувањето на актот започнува или завршу
ва на одреден датум или дека трае одреден период;
- услов - со кој се одредува дека почетокот или крајот на спроведувањето на актот зависи
од идни неизвесни околности;
- налог - со кој се наложува на странката да изврши, да престане да врши или да трпи
одредено дејствие.
Дополнителните елементи од ставот (1) на овој член се дозволени само ако не се спротивни
на целта на управниот акт и ако се допуштени со закон.

24. Рокови за издавање на управен акт - Управната постапка во прв степен, поведена по бар
ање, освен кога е поинаку предвидено со закон, се завршува во најкус можен рок, а најдоцна в
о рок од 30 дена од денот на нејзиното поведување. Рокот од ставот (1) на овој член започнува
да тече од денот кога странката го поднела барањето со сите докази кои била должна да ги под
несе. Продолжување на рокот во првостепената постапка - Освен кога е изречно забрането
со закон, јавниот орган може еднаш да го продолжи рокот ако сложеноста на предметот тоа го оп
равдува. Продолжувањето е допуштено за периодот што е потребен да се заврши постапката, во
зависност од сложеноста на предметот, но не може да биде подолго од 30 дена. Продолжување
то на временскиот рок и новиот датум на неговото истекување се соопштува на странката во п
рвичниот рок и треба да се даде соодветната причина за истото.

25. Управен договор (применливост, поништување, измени и раскинување) - Управен дог

овор и негова применливост - Заради вршење на јавна служба од надлежност на јавниот орга
н, кога тоа е пропишано со посебен закон, јавниот орган може со странката да склучи управен дог
овор доколку склучувањето на таквиот договор е во јавен интерес и со него не се ограничуваат п
равата на трети лица. Управниот договор од став (1) на овој член мора да биде составен во пиш
ана форма. Поништување на управниот договор - Управниот договор склучен помеѓу јавниот о
рган и странката се поништува:
- ако не се исполнети со закон пропишаните услови за негово склучување или
- во случаите во кои согласно со овој Закон задолжително се поништува управен акт.
За поништување на управниот договор по тужба на странката, односно на јавниот орган, се о
длучува во управен спор. Измена и раскинување на управниот договор заради изменети ок
олности - Управниот договор може да се измени или раскине поради други причини кои
настанале после неговото склучување кои не можеле да се предвидат во време на склу
чување на договорот, а кои битно го отежнуваат извршувањето на обврските од договор
от, или од други причини утврдени со посебен закон. Еднострано раскинување на управни
от договор - Ако странката не ги исполнува обврските од управниот договор, јавниот орган е
33
 днострано ќе го раскине договорот. Јавниот орган еднострано ќе го раскине управниот догово
р и кога е тоа потребно заради отстранување на непосредна опасност за животот и здравјето
на луѓето или имотот доколку таа опасност не би можела да се отстрани на друг начин. Во слу
чаите од ставовите (1) и (2) на овој член, управниот договор се раскинува со управен акт во ко
ј мора да бидат наведени и образложени причините за раскинување на управниот договор. П
ротив управниот акт од став (3) на овој член странката може да покрене управен спор.

26. Други управни дејствија (Реални акти и услуги од општ интерес) - Реални акти - Јавнит
е органи треба да ги извршуваат реалните акти во согласност со начелата и одредбите од
овој закон. Странката може да поднесе приговор против реален акт во согласност со овој закон.
Услуги од општ интерес - Услугите од општ интерес се управни дејствија со кои на граѓаните
им се обезбедуваат општо достапни услуги за сите странки по пристапна цена и со соодветен к
валитет на услугата, во континуитет, транспарентно без дискриминација на корисникот на услуга
та. Ако услугите од општ интерес ги обезбедува приватен давател на услуги, корисникот на усл
угата не смее да има помала правна заштита во споредба кога услугата би ја давал јавен орган.
Доколку корисникот на услуга од општ интерес и покрај тоа што ги исполнил своите обврски, с
мета дека не добива услуга со соодветен квалитет, во континуитет, транспарентно и без дискри
минација може да поднесе приговор до надзорниот јавен орган утврден со закон, си додека трае
дејствието или неизвршувањето на одредено дејствие од страна на давателот на услугите.

27. Правни лекови (Овластени лица и видови на правни лекови) - Странката има право н
а правна заштита против секое управно дејствие или пропуштање на управно дејствие, ак
о тврди дека со тоа дејствие или пропуштање се повредени нејзините права или правни инт
ереси. Правни лекови се:
- жалбата;
- повторувањето на постапката и
- приговорот.
Исцрпувањето на жалбата, односно приговорот е предуслов за поведување спор пред надле
жниот суд, ако со закон е загарантирана жалбата, односно приговорот. Кога жалбата, односно
приговорот не се загарантирани со закон, странката има право да поведе управен спор.

28. Жалба (содржина и форма, рок и откажување, предавање и одложено дејствије) - Сод
ржина и форма на жалбата - Во жалбата, странката го наведува управниот акт што се побива ил
и за кој странката поднела барање, но не добила одговор од јавниот орган, го наведува органот н
адлежен за донесувањето или пропуштањето на актот и причините поради коишто странката н
е е задоволна со управниот акт или неговото пропуштање. Жалбата се поднесува во писмена ф
орма. Секој поднесок, дури и ако не е така означен, се смета за жалба ако намерата на странка
та да го оспори или добие управниот акт е доволно јасно изразена. Во жалбата можат да се изн
есуваат нови факти и нови докази, но жалителот е должен да образложи поради што не ги изне
л во првостепената постапка. Ако во жалбата се изнесени нови факти и нови докази, а во постап
ката учествуваат две или повеќе странки со спротивни интереси, кон жалбата се приложуваат о
нолку преписи колку што има такви странки. Во таков случај органот доставува до секоја таква ст
ранка препис од жалбата и и остава рок да се изјасни за новите факти и докази. Овој рок не мож
е да биде пократок од осум, ниту подолг од 15 дена. Рок за изјавување жалба и откажување од
жалбата - Странката може да изјави жалба против управниот акт во рок од 15 дена од денот на д
оставувањето, односно известувањето за управниот акт, освен ако со посебен закон не е опреде
лен подолг рок. Странката може да се откаже од жалбата до донесувањето на управниот акт о
д второстепениот орган. Ако странката се откаже од жалбата, јавниот орган донесува управен а
кт со кој ја запира постапката и за тоа ја известува странката, која не може да го отповика отка
жувањето од жалбата. Предавање на жалбата - Жалбата непосредно се поднесува на второсте
пениот орган, кој е должен наредниот ден во електронска форма да ја достави истата до првосте
пениот орган и да побара истиот во рок од седум дена да испита дали жалбата е допуштена, на
времена и изјавена од овластено лице. Ако жалбата му е предадена или испратена непосредно
на првостепениот орган, тој во рок од седум дена ќе испита дали жалбата е допуштена, наврем
ена и изјавена од овластено лице. Недопуштената, ненавремената или од неовластено лице изј
авената жалба органот од прв степен ќе ја отфрли со управен акт, за што е должен во рок од с
едум дена во електронска форма да го извести второстепениот орган. Против управниот акт со к
ое е отфрлена жалбата врз основа на ставот (3) од овој член, странката има право на жалба. А

34
ко органот што решава по жалбата најде дека жалбата е оправдана, ќе реши истовремено и по
жалбата што била отфрлена. Кога првостепениот орган ќе утврди дека жалбата е допуштена и
потполно оправдана, тој ќе го замени управниот акт што се побива со жалбата со нов акт и во рок
од седум дена од приемот на жалбата во електронска форма ќе го достави управниот акт до вт
оростепениот орган. Против новиот управен акт странката има право на жалба. Кога првостепе
ниот орган ќе утврди дека жалбата е допуштена, а не е потполно оправдана, тој без одлагање,
а најдоцна во рок од седум дена, во електронска форма ќе ја испрати жалбата до второстепенио
т орган заедно со сите списи од предметот и одговор на жалбата. Ако во случај на молчење на уп
равата, првостепениот орган не го донесе управниот акт во рок од седум дена од приемот на жа
лбата, тој без одлагање во електронска форма ја испраќа жалбата до второстепениот орган заед
но со сите списи и писмено објаснување за причините поради коишто не го издал бараниот упра
вен акт во рок од седум дена. Одложно дејство на жалбата - Во текот на рокот за жалба управ
ниот акт не може да се изврши. Жалбата го одлага правното дејство на управниот акт додека упр
авниот акт донесен врз основа на жалбата не се достави на странката, освен во случај кога со зак
он е утврдено дека жалбата не го одлага извршувањето. По исклучок од став (2) на овој член, од
ложното дејство на жалбата може да се укине ако е потребно да се преземат итни мерки за јав
ниот интерес, или ако поради одлагање на извршувањето на странката би и била нанесена штет
а што не би можела да се надомести. Укинувањето на одложното дејство се прави со посебен уп
равен акт. Укинувањето содржи детално образложение зашто жалбата не смее да има одложно
дејство. Против укинувањето на одложното дејство непосредно може да се поведе управен спо
р во рок од седум дена од денот на приемот на управниот акт.

29. Работа на второстепениот орган по жалба - Второстепениот орган по приемот на предме

тот проверува дали жалбата е допуштена, навремена и изјавена од овластено лице. Доколку вт
оростепениот орган утврди дека жалбата е недопуштена, ненавремена или изјавена од неовла
стено лице, со управен акт ќе ја отфрли жалбата. Второстепениот орган може да ја одбие жалба
та, или да ја уважи жалбата и да го поништи првостепениот управен акт во целост или дел
умно, или да го измени. Второстепениот орган ќе ја одбие жалбата кога ќе утврди дека постапк
ата што му претходела на управниот акт е спроведена правилно и дека управниот акт е правил
ен и заснован на закон, а жалбата неоснована. Второстепениот орган ќе ја одбие жалбата и ког
а ќе најде дека во првостепената постапка имало недостатоци, но дека тие се такви што не мо
желе да имаат влијание врз решавањето на работата. Кога второстепениот орган ќе најде дека
првостепениот управен акт е заснован на закон но поради други причини, а не поради оние кои с
е наведени во управниот акт, тој во својот управен акт ќе ги изложи тие причини, а жалбата ќе ја о
дбие. Ако второстепениот орган утврди дека во првостепената постапка е сторена неправилнос
т која управниот акт го прави ништовен, ќе го огласи таквиот управен акт за ништовен, како и оној
дел од постапката што е извршена по таа неправилност. Ако второстепениот орган утврди дека
првостепениот управен акт го донел ненадлежен орган, ќе го поништи тој управен акт по службе
на должност и предметот ќе му го достави на надлежниот орган на решавање. Кога второстепен
иот орган ќе утврди дека во првостепената постапка фактите се нецелосно или погрешно утврд
ени дека во постапката не се водело сметка за правилата на постапката што би биле од влијани
е врз решавањето на работата, или дека диспозитивот на побиваниот управен акт е нејасен ил
и е во противречност со образложението тој со свое решение ќе го поништи првостепениот упр
авен акт и предметот ќе му го врати на првостепениот орган на повторна постапка. Во тој случај
второстепениот орган е должен со своето решение да му укаже на првостепениот орган во кој п
оглед треба да се надополни постапката, а првостепениот орган е должен да постапи по второ
степениот управен акт и без одлагање, а најдоцна во рок од 30 дена од денот на приемот на пр
едметот, да донесе нов управен акт. Против новиот управен акт странката има право на жалба.
Второстепениот орган може истиот предмет да го врати на првостепениот орган само еднаш, б
ез оглед на причините или пропустите во првостепената постапка. Кога второстепениот орган по
стапува по изјавена жалба против управен акт кој еднаш бил поништен и вратен на повторно ре
шавање, постапувајќи по жалбата должен е самиот да го реши предметот. Првостепениот орган
е должен да го спроведе управниот акт на второстепениот орган. Ако второстепениот орган утв
рди дека во првостепениот управен акт погрешно се оценети доказите, дека од утврдените факт
и е изведен погрешен заклучок во однос на фактичката состојба, дека погрешно е применет пр
авниот пропис врз основа на кој се решава работата, или ако најде дека врз основа на слободн
а оцена требало да се донесе поинаков управен акт, тој со свој управен акт ќе го поништи првост
епениот управен акт и сам ќе ја реши работата. Ако второстепениот орган утврди дека управнио
т акт е правилен во однос на утврдените факти и во однос на примената на законот, но дека це
35
лта поради која е донесен управниот акт може да се постигне и со други средства поповолни за
странката, тогаш ќе го измени првостепениот управен акт во таа смисла. Со цел за правилно ре
шавање на работата, второстепениот орган може по повод жалбата да го измени првостепени
от управен акт во корист на жалителот и покрај барањето поставено во жалбата, а во рамките
на барањето поставено во првостепената постапка, ако со тоа не се повредува правото на друго
лице. Одредбите од овој закон што се однесуваат на управниот акт соодветно се применув
аат и врз управните акти што се донесуваат по жалбата. Во образложението на второстепени
от управен акт мора да се оценат и сите наводи од жалбата. Ако веќе првостепениот орган во о
бразложението на својот управен акт правилно ги оценил наводите што се изнесуваат во жалба
та, второстепениот орган може да се повика на причините на првостепениот управен акт.

30. Жалба во случај на молчење на управата - Кога второстепениот орган ќе утврди дека п
рвостепениот орган не го донел управниот акт во законскиот рок, тој треба да му наложи н
а првостепениот орган да донесе управен акт и да одреди рок за тоа од најмногу 30 дена п
о приемот на налогот. Кога второстепениот орган ќе утврди дека причините поради коишто прво
степениот управен акт не бил донесен не се оправдани, тој самиот решава за барањето на стра
нката во рок од 30 дена по приемот на жалбата, или ќе му наложи на првостепениот орган да го
донесе бараниот управен акт во рок од 15 дена по приемот на налогот. Во случај на повторно мо
лчење на првостепениот орган, второстепениот орган е должен самиот да ја реши работата.

31. Причини за повторување на постапката (барање и рок, правни последици) - Кога рокот
за поднесување жалба против управен акт истекол, јавниот орган што го издал актот ја повторув
а постапката на барање од странката поради следните исклучителни причини:
- се дознае за нови факти, или се најде или се стекне можност да се употребат нови доказ
и кои, сами или во врска со веќе изведените и употребените докази, би можеле да доведат д
о поинаков управен акт, ако тие факти, односно докази биле изнесени или употребени во пор
анешната постапка;
- управниот акт е донесен врз основа на лажна исправа или лажен исказ на сведок или ве
штак, или ако дошол како последица од некакво дело казниво според Кривичниот законик;
- управниот акт се заснова врз пресуда донесена во кривична постапка, а таа пресуда е пр
авосилно укината;
- управниот акт е поволен за странката и е донесен врз основа на невистинити наводи на
странката, со кои органот што ја водел постапката бил доведен во заблуда;
- управниот акт на органот што ја водел постапката се заснова врз некое претходно праш
ање, а надлежниот орган тоа прашање подоцна го решил поинаку во суштествените точки;
- во донесувањето на управниот акт учествувало службеното лице кое според законот мо
рало да биде изземено;
- управниот акт го донело службеното лице на надлежниот орган што не било овласт
ено за негово донесување;
- колегијалниот орган што го донел управниот акт не решавал во составот предвиден со важ
ечките прописи или ако за управниот акт не гласало пропишаното мнозинство;
- на лицето кое требало да учествува во својство на странка не му била дадена можност да
учествува во постапката и
- странката не ја застапувал застапникот по закон, а според законот требало да ја зас
тапува.

Постапката се повторува само ако странката, без своја вина, не била во состојба во поране
шната управна постапка да ги изнесе причините поради кои бара повторување, особено
по пат на правен лек, а ако некоја од овие причини би можела да доведе до издавање на по
поволен управен акт, доколку тие биле изнесени во поранешната управна постапка. Барање
и рок за повторување на постапката - Странката треба да го поднесе барањето за повторув
ање на постапката во рок од 30 дена откако дознала за причините за повторувањето на постапк
ата. По истекот на периодот од три години од денот кога странката била известена за управн
иот акт, не може да се побара повторување на постапката. Правни последици од повторувањ
ето на постапката - Ако јавниот орган утврди дека барањето за повторување на постапката
е основано, тој соодветно ќе го измени или поништи побиваниот управен акт со нов управен
акт. Во спротивно, јавниот орган ќе го отфрли барањето со управен акт. Против управниот акт
со кој се отфрла барањето за повторување на постапката може да се поведе управен спор
36
 пред надлежен суд.

32. Управен приговор - Против реален акт или негово пропуштање, странката може да изј
ави управен приговор до јавниот орган кој го преземал или не го преземал реалниот акт, ако
странката тврди дека нејзините права или правни интереси се повредени од тие дејствија
или неизвршувањето на дејствијата. Ако корисник на јавна услуга од општ интерес смета дека
давателот на услугите ги повредил неговите права или правни интереси, корисникот може да под
несе приговор до јавниот орган што издава дозволи, врши надзор или контрола над давателот на
услугите си додека трае дејствието или неизвршувањето на одредено дејствие од давателот н
а услугите, освен ако за спорната работа постои непосреден правен лек според управното пра
во против давателот на јавните услуги. Одредбите од овој закон за формата, содржината, рокот
за изјавување и поднесувањето на жалба соодветно се применуваат за приговор. Постапка по у
правен приговор против реални акти и нивно пропуштање - Постапката по приговорот против
реални акти или нивно пропуштање ја спроведува посебна организационата единица или колегиј
ално тело на јавниот орган кој го издава реалниот акт. Административниот службеник, односно
вработениот кој е одговорен за побиваниот реален акт или за неговото непреземање не смее д
а учествува во постапката. Јавниот орган решава за управниот приговор против реални акти ил
и нивно пропуштање преку управен акт кој треба да се донесе и достави без одлагање, а најдоц
на во рок од 15 дена по приемот на приговорот. Против овој управен акт може да се поведе упра
вен спор пред надлежен суд. Постапка по управен приговор во случај на обезбедување јавни
услуги од општ интерес - Ако управниот приговор е поврзан со обезбедувањето на услуга од
општ интерес, јавниот орган што издава дозволи, врши надзор или контрола над давателот на ус
лугите е должен да ги испита изјавите на подносителот на приговорот и да преземе надзорни мер
ки во рамки на својата надлежност. Јавниот орган што издава дозволи, врши надзор или контро
ла над давателот на услугите решава за приговорот со управен акт, без одлагање, а најдоцна во
рок од 15 дена од поднесувањето на приговорот. Против овој управен акт може да се поведе упр
авен спор пред надлежен суд.

33. Укинување и менување на правосилен управен акт со согласност или по барање на

странка - Ако со правосилен управен акт странката стекнала некое право, а органот што го дон
ел смета дека во тој управен акт неправилно е применет материјалниот закон, може да го укине и
ли да го измени актот заради негово усогласување со законот, само ако странката која врз ос
нова на тој акт стекнала право се согласи со тоа и ако со тоа не се повредува правото на
трето лице. Согласноста на странката е задолжителна и за измена на штета на странката на п
равосилниот управен акт со кој на странката и е определена обврска. Под условите од ставот
(1) на овој член, а по барање на странката, може да се укине или измени и правосилен управен а
кт кој е неповолен за странката. Ако органот најде дека нема потреба да се укине или измени уп
равниот акт, должен е за тоа да ја извести странката. Измената на управниот акт врз основа на
овој член дејствува само во иднина. Управниот акт врз основа на ставовите (1) и (2) од ов
ој член, го донесува првостепениот орган што го донел управниот акт, а второстепениот орга
н само кога со свој управен акт одлучил за работата. Ако тој орган е укинат или престанал
да биде надлежен во работата за која се работи, управниот акт го донесува органот што е над
лежен за таа работа во време на донесувањето на управниот акт. Жалба против новиот управен
акт донесен врз основа на овој член е допуштена само ако тој управен акт го донел првостепени
от орган. Ако управниот акт го донел второстепениот орган, односно ако управниот акт на прво
степениот орган е конечен, против тој акт може да се поведе управен спор.

34. Вонредно укинување - Извршниот управен акт може да се укине само ако тоа е потребно
со цел за отстранување на тешка и непосредна опасност по животот и здравјето на луѓето, јавн
ата безбедност, јавниот мир и поредок или по јавниот морал, ако тоа не би можело да се отстр
ани успешно со други средства со кои помалку би се засегнувало во стекнатите права. Управни
от акт може да се укине само делумно, во обем колку што е неопходно да се отстрани опасност
а или да се заштитат наведените општи јавни интереси. Ако управниот акт го донел првостепен
иот орган, тој управен акт може, во смисла на ставот (1) од овој член, да го укине второстепени
от орган, а ако нема второстепен орган, органот што со закон е овластен да врши надзор над р
аботата на органот што го донел решението. Против управниот акт со кој се укинува поранешн
иот управен акт е допуштена жалба, само кога тој управен акт го донел првостепен орган. В
о спротивно, против таквиот управен акт може непосредно да се поведе управен спор. Стр

37
анката која поради укинување на управниот акт трпи штета има право на надоместок само
на стварната штета.

35. Огласување на управен акт за ништовен и правни последици од поништувањето и

Укинувањето - За ништовен се огласува управниот акт:
- кој во управната постапка е донесено во работа од судска надлежност, или во работа за
која воопшто не може да се решава во управната постапка;
- кој со своето извршување би можел да предизвика некое дело казниво според Кри
вичниот законик и во други закони;
- чие извршување воопшто не е можно;
- во случаите кога очигледно погрешно е применета определена законска одредба од мат
еријалниот закон на штета на странката;
- што го донел органот без претходно барање на странката, а со кој управен акт стра
нката дополнително, изречно или молкум се согласила и
- што содржи неправилност, која според некоја изречна законска одредба е предвидена како
причина за ништовност.
Управниот акт може во секое време да се огласи за ништовен по службена должност, и
ли по предлог од странката. Управниот акт може да се огласи за ништовен во целост или дел
умно. Управниот акт го огласува за ништовен органот што го донел или второстепениот орга
н, а ако нема второстепен орган, органот што со закон е овластен да врши надзор над работа
та на органот што го донел решението. Против управниот акт со кој некој акт се огласува за н
иштовен или се одбива предлогот на странката за огласување на управниот акт за ништовен
е допуштена жалба. Ако нема орган што решава по жалбата, против таквиот управен акт мож
е непосредно да се поведе управен спор. Правни последици од поништувањето и укинувањ
ето - Со поништувањето на управниот акт и со огласувањето за ништовен се поништуваат и
правните последици што ги произвел таквиот управен акт. Со укинување на управниот акт не
се поништуваат правните последици што управниот акт веќе ги произвел, но се оневозможува
натамошно произведување на правни последици од укинатиот управен акт. Органот кој ќе дозн
ае за управен акт со кој е повреден законот, а повредата може да биде причина за повторува
ње на постапката, односно за поништување, укинување или менување на управниот акт, дол
жен е без одлагање за тоа да го извести јавниот орган надлежен за поведување постапка и за
донесување на управниот акт.

36. Извршување на управен акт (Извршеник, време, видови на извршување) - Извршувањ

ето на управен акт, што не бил доброволно извршен од лицето на кое тој се однесува, може да с
е спроведе за да се наплатат парични побарувања или да се извршат непарични обврски. Првос
тепениот управен акт станува извршен со:
- истекот на рокот за жалба, ако жалба не е изјавена;
- известување на странката, ако жалба не е допуштена;
- известување на странката, ако жалбата не го одлага извршувањето;
- известување на странката за управниот акт со којшто жалбата се отфрла;
- со одрекување на странката од правото на жалба.
Второстепениот управен акт со кој е изменет првостепениот управен акт станува извршен ког
а странката ќе го прими истиот. Извршувањето врз основа на порамнување може да се спровед
е само против странка која учествувала во порамнувањето. Извршеник - Извршувањето се спр
оведува против лице кое е должно да ја изврши обврската што е наложена со управниот акт
или против неговите правни следбеници кога обврската не е строго лична (во натамошниот т
екст: „извршеник“). Време на извршувањето - Извршувањето на управните акти се врши во ра
ботни денови, во периодот од 08:00 до 20:00 часот. Во недела, во денови на празници, во нер
аботни денови, како и по 20:00 часот, дејствијата на извршување можат да се спроведат сам
о ако постои опасност од одлагање или ако мора да се преземат итни мерки за заштита на ж
ивотот и здравјето на луѓето или на имот од голема вредност и ако јавниот орган што го спро
ведува извршувањето издал писмен налог за тоа. Видови на извршување - Извршувањето на
непарични обврски се спроведува по административен пат (управно извршување), додека из
вршувањето на парични обврски се спроведува од страна на извршител согласно Законот за
извршување.

37. Постапка на извршување (извршување преку други лица, преку парични казни, по
38
пат на непосредна принуда) - Ако извршеникот не ја исполни својата обврска во рокот утврде
н во управниот акт или ја прекрши забраната што му е наложена со управниот акт, надлежниот
јавен орган издава налог на извршување како документ во хартиена форма што треба да се дос
тави. Во налогот на извршувањето може да се одреди дополнителен рок за исполнување на об
врската или да се одреди дека обврската мора да се исполни веднаш. Во случаи кога надле
жниот јавен орган ќе најде основани причини дека извршеникот не сака да ги исполни сво
ите обврски, тој може да го внесе налогот во содржината на управниот акт. Налогот на извршув
ањето го содржи времето, местото, начинот на извршувањето и описот на средствата за извршу
вање. Во случај на извршување преку други лица, проценетите трошоци на извршувањето мора д
а се наведат, доколку е возможно. Во случај на принудна парична казна, во налогот мора да се н
аведе износот. Жалбата против налогот на извршувањето може да се поднесе само во однос н
а времето, местото и начинот на извршувањето и нема одложно дејство. Извршување преку др
уги лица - Ако обврската на извршеникот се состои во извршување на дејствие што може да го и
зврши и друго лице, а извршеникот не го изврши, целосно или делумно, ова дејствие ќе се извр
ши преку друго лице на трошок на извршеникот. Во случајот дефиниран во ставот (1), јавниот орг
ан што го спроведува извршувањето може да издаде управен акт со кој ќе му наложи на изврше
никот однапред да го положи износот што е потребен за намирување на трошоците на извршува
њето. Управниот акт за полагање на овој износ е извршен (како парична обврска). Управниот акт
од ставот (2) на овој член претставува извршна исправа чие извршување се спроведува согла
сно Законот за извршување. Извршување преку парични казни - Јавниот орган што го спроведу
ва извршувањето ќе го принуди извршеникот да ги исполни своите обврски од управниот акт со
примена на парична казна, ако тој самиот не го направи тоа и ако извршувањето преку други ли
ца не е можно или не е соодветно за постигнување на целта на извршувањето. Паричната казна
со која физичкото лице се принудува да ги изврши своите обврски се наложува со управен акт в
о износ од половина месечна бруто плата до две просечни годишни бруто плати остварени во
Република Македонија во претходната година. Паричната казна со која правното лице се прину
дува да ги изврши своите обврски се наложува со управен акт во износ од половина од негови
от месечен промет до десет проценти од неговиот годишен промет остварен во Република Маке
донија во претходната година. Жалбата против управниот акт за паричната казна не го одлага н
еговото извршување. Паричните казни што се наложени според овој закон ги извршуваат јавните
органи надлежни за извршување на парични казни за прекршоци, а се наплатуваат во корист н
а буџетот со кој се финансира јавниот орган што ја изрекол паричната казна. Извршување по па
т на непосредна принуда - Ако целта на извршувањето на непаричните обврски не може да
се постигне со примена на средствата предвидени во членовите 132 и 133 од овој закон,
или ако извршувањето не може навремено да се спроведе на друг начин, тоа може да се с
проведе со непосредна принуда, ако е дозволено според природата на обврската и доколк
у непосредната принуда не е исклучена со закон.

38. Итно извршување, запирање и одлагање и надоместок на извршувањето - Надлежнио

т јавен орган може да ги примени средствата на извршување од членовите 132 или 133 од
овој закон без претходно издавање на управен акт, ако:
- не може навреме да се издаде управен акт за остварување на нефинансиските обврски;
- мора да се преземат исклучително итни мерки за обезбедување на јавниот мир и безбе
дност или заради отстранување на непосредна опасност за животот и здравјето на луѓето ил
и за имотот или
- извршеникот или неговиот застапник не се тука.
На барање од странката, јавниот орган мора да го донесе управниот акт од ставот (1) на овој чл
ен во писмена форма, најдоцна во рок од осум дена по поднесувањето на барањето во коеш
то се објаснува потребата да се спроведе итно извршување. Ова барање може да се поднесе
во рок од еден месец од датумот на извршувањето. Запирање и одлагање на извршувањето
- Извршувањето ќе се запре по службена должност и спроведените дејствија ќе се поништат,
ако се утврди дека:
- обврската е целосно извршена;
- извршувањето не било воопшто допуштено;
- извршувањето било спроведено спрема лице кое не е во обврска;
- барателот на извршувањето се откаже од своето барање или
- управниот акт на кој се заснова извршувањето е поништен.
На барање од странката, а со цел да се избегне штета што тешко би можела да се надомест
39
 и, јавниот орган кој го донел управниот акт може да го одложи извршувањето и ако е потребн
о, да го продолжи одлагањето на извршувањето си додека не се донесе конечен управен акт
за истата работа, освен ако поинаку не е уредено со закон и ако не е во спротивност со јавни
от интерес. Надоместок - Кога врз основа на управен акт е спроведено извршување, а управн
иот акт подоцна е поништен или изменет, извршеникот има право да бара предметот на извр
шувањето да се врати во поранешната состојба, односно да бара надоместок на штета. Јавни
от орган што го донел налогот за извршувањето решава за барањето на извршеникот пр
еку управен акт.

39. Спроведување на Законот за општа управна постапка и инспекциски надзор - За спро

ведувањето на овој закон се грижи органот на државната управа надлежен за работите на држав
ната управа. Инспекциски надзор над спроведувањето на одредбите од овој закон, како и на пр
описите донесени врз основа на него, врши Државниот управен инспекторат.

II. УПРАВНИ СПОРОВИ

1. Предмет на управен спор според Законот за управни спорови - Во управен спор судот о
длучува за:
1) законитоста на конечните поединечни управни акти кои директно влијаат на правниот
статус на тужителот, односно со кои се решава за правата, обврските и правните интереси н
а тужителот,
2) законитоста на пропуштањето на јавните органи да одлучат во законскиот рок за права
та, обврските и правните интереси на тужителот (управен спор за молчење на администраци
јата),
3) законитоста на актите на јавните органи донесени во прекршочна постапка,
4) законитоста на конечните поединечни акти донесени во изборна постапка, при што се п
рименуваат одредбите од овој закон, освен ако поинаку не е определено во Изборниот закон
ик,
5) законитоста на конечните поединечни акти со кои се одлучува за избор, именување и р
азрешување на носители на јавни функции донесени од Собранието на Република Македони
ја, претседателот на Република Македонија, Владата на Република Македонија, органите на
државната управа, организациите утврдени со закон, другите државни органи, како и органит
е на единиците на локална самоуправа,
6) законитоста на поединечните акти на јавните органи со кои е повредено некое право, о
бврска или правен интерес на тужителот, а против кои не е дозволено изјавување на редовн
о правно средство и не е обезбедена правна заштита во друга судска постапка,
7) судир на надлежностите меѓу органите на Републиката, општините и градот Скопје, меѓ
у општините во градот Скопје и градот Скопје и за споровите настанати за судир на надлежн
остите меѓу општините, и градот Скопје, општините во градот Скопје и јавните органи ако тоа
е предвидено со закон, доколку со Уставот на Република Македонија или законите не е пред
видена поинаква судска заштита.
8) споровите кои произлегуваат од постапката за склучувањето на управните договори.
9) законитоста и границите на овластувањето на јавниот орган кој одлучувал согласно сл
ободна оценка – дискреционото право,
10) законитоста на управниот акт на јавен орган во постапка по приговор против реални а
кти или нивно пропуштање.

2. Основни начела според Законот за управни спорови - Начело на законитост- Согласно

со начелото на законитост, судот одлучува во управен спор врз основа на Уставот на Републик
а Македонија, законите и меѓународните договори ратификувани согласно Уставот на Републи
ка Македонија, водејќи грижа за конзистентност на своите одлуки, преку што се обезбедува пра
вна сигурност и еднаква примена на законите. Начело на сослушување на странките - Соглас
но со начелото на сослушување на странките, пред да ја донесе својата одлука, судот ќе им ов
озможи на странките да се произнесат во врска со наводите во тужбата и одговорот на тужбат
а, како и за сите факти и правни прашања изнесени во управниот спор, освен во случаите опре
делени со закон. Начело на усна расправа - Согласно со начелото на усна расправа, судот по
правило, ќе донесе одлука во управен спор врз основа на јавна, непосредна и усна расправа.
Судот може да одлучи во управен спор без одржување на расправа само во случаите утврдени
со овој закон. Начело на контрадикторност и пропорционалност - Согласно начелото на кон
40
традикторност, судот на странките ќе им овозможи да се произнесат за наводите и предлозите
на спротивната страна. Согласно начелото на пропорционалност, судот на странките ќе им ово
зможи да ги остварат и заштитат своите права и правни интереси, доколку истите не се на ште
та на правата и правните интереси на другите странки или трети лица и не се на штета на јавн
иот интерес утврден со закон. Кога на странките во постапката им се наложуваат обврски, судо
т е должен да ги примени дејствијата кои се поповолни за странките, ако таквите дејствија се д
оволни за да се постигне целта утврдена со закон. Начело на ефикасност- Согласно со начел
ото на ефикасно работење, судот ќе ја спроведува постапката брзо, без употреба на непотреб
ните дејствија и трошоци и ќе ја донесе својата одлука во разумен рок, односно најдоцна во ро
к од девет месеци од денот на доставување на списите или создавање на услови за одлучува
ње по тужбата. Обврска за соработка со судот - Сите судови и јавни органи се должни на суд
от во управен спор да му обезбедат неопходни податоци, списи за работа, правна и друга пом
ош. Задолжителност на судските одлуки - Правосилната пресуда на судот е задолжителна з
а странките и за нивните правни следбеници како и за јавните органи.

3. Соодветна примена на одредбите од други прописи (Законот за парнична постапка,

Законот за општа управна постапка и Законот за употреба на јазици) - За прашања во пост
апката кои не се уредени со овој закон, соодветно се применуваат одредбите од Законот за па
рничната постапка. Одредбите од законот со кој се уредува употреба на јазиците во Република
Македонија соодветно се применуваат и во управниот спор.

4. Странки во управен спор, според Законот за управни спорови - Странки на управниот с

пор се тужител, тужен и заинтересирано лице. Тужител- Тужител е физичко или правно лице к
оe смета дека му е повредено право или правен интерес со конечен управен акт донесен во уп
равна постапка, или во прекршочна постапка, како и со непостапување на јавен орган во закон
ски утврдениот рок. Тужител во управен спор кој нема својство на правно лице - Државен орга
н, подружница или друга деловна единица на трговско друштво здружение или заедница на гра
ѓани, кои немаат својство на правно лице, може да поведат управен спор доколку се носители
на права и обврски за кои се одлучува во управна постапка. Тужба за управен спор може да по
днесе и синдикална организација во случај кога смета дека одреден управен акт е спротивен с
о некое право или директен интерес на некоја нејзина членка. Во случај кога со одреден управ
ен акт се повредени одредени права или интереси на физичко лице кое е член на здружение к
ое согласно со неговите правила е обврзано да ги штити правата и интересите на неговите чле
нови, ова здружение може во координација со тој член и во негово име да поведе управен спор
против тој управен акт. Тужен- Тужен е јавниот орган чиј акт или дејствие се оспорува. Туженио
т од став (1) на овој член во управен спор е застапуван од одговорното лице или службено лиц
е овластено од него. Доколку во управниот спор се оспоруваат дејствија на јавните органи, во
постапката ќе се употребуваат одредбите од овој закон кои се однесуваат на оспорување на уп
равниот акт. Заинтересирано лице- Заинтересирано лице е секое физичко или правно лице на
кое поништувањето, укинувањето или изменувањето на оспорениот акт или дејствие му штет
и на некое негово право или правен интерес. Се додека постапката во прв степен во управен с
пор не е завршена, судот по службена должност или по предлог на странките ќе го повика заин
тересираното лице да се вклучи во постапката. Судот без одложување ќе ги извести странките
за вклучувањето на заинтересираното лице во управниот спор. Заинтересираното лице во упр
авен спор има положба на странка.

5. Поведување на управен спор (причини, содржина, рок за поведување на тужба и др.) -

Управен спор се поведува со тужба. Тужбата може да се поднесе:
- доколку управниот акт е донесен од ненадлежен орган;
- поради погрешна примена на материјалното право;
- кога во постапката која му претходела на актот не се постапило според правилата на
постапката;
- поради недонесување на управен акт во управна постапка во законскиот рок од страна н
а јавниот орган;
- поради погрешно или нецелосно утврдена фактичка состојба во постапката која му п
ретходела на актот;
- поради причини заради кои управниот акт може да се прогласи за ништовен или
- поради повреда на постапката за склучување на управниот договор.

41
Со тужбата може да се бара:
- поништување на поединечен управен акт или негово огласување за ништовен;
- донесување на поединечен управен акт кој не е донесен во пропишаниот рок или
- преиначување на поединечниот акт.

Во случаите од ставот (3) алинеи 1 и 2 на овој член, со тужбата може да се бара судот да
одлучи за правото, обврската или правниот интерес на странката. Кон главното барање, со
тужбата може да се бара и враќање на ствари или надомест на штета која ја причинил
тужениот. Управниот спор се смета за поведен со денот на поднесување на тужбата во судот.
Содржина на тужбата - Тужбата мора да биде разбирлива и да содржи:

1) Назив на судот пред кој се поднесува,

2) Лично име, односно назив и адреса, односно седиште на тужителот со единствен
матичен или даночен број, како и е-меил адреса и контакт телефон на тужителот,
3) Назив на тужениот,
4) Наведување на оспорениот акт, односно управен договор или опис на бараното д
ејствие,
5) Вредноста на предметот на спорот,
6) Тужбено барање,
7) Обем во кој се оспорува поединечниот управен акт, дејствието или управниот д
оговор (целосно или делумно),
8) Причини за поднесување на тужбата во врска со главната работа и споредните
барања,
9) Факти и докази на кои е засновано тужбеното барање,
10) Потпис на тужителот,
11) Доказ за платена судска такса.

Ако со тужбата се бара враќање на предмет или надомест на штета, се наведува и барањето
во поглед на предметот или висината на претрпената штета. Оригиналот или заверениот
препис од оспорениот акт, управниот договор или доказ за постоење на актот треба да бидат
приложени кон тужбата. Во случај кога се поведува управен спор поради недонесување на акт
или непреземање на дејствие во пропишаниот рок, доказите за времето на поведување на
управната постапка или поднесување на барањето треба да бидат приложени кон тужбата.
Тужбата и прилозите се поднесуваат во најмалку три примероци. Рок за поднесување на
тужба - Тужбата се поднесува до судот во рок од 30 дена од денот на доставување на
оспорениот акт на странката, освен во случаите определени со овој закон. Кога се поведува
управен спор поради недонесување на одреден акт во пропишаниот рок (молчење на
управата), тужбата се поднесува во рок од 30 дена по истекот на законски утврдениот рок за
донесување на актот. Кога актот не и бил доставен на странката во согласност со пропишаните
правила за достава, тужбата може да биде поднесена во рок од 30 дена од моментот кога
странката дознала за одлуката, но не подолго од една година од денот на донесување на
актот. Доколку упатството за правно средство погрешно пропишува дека не е дозволена тужба,
тужбата може да се поднесе во рок од 30 дена од моментот кога странката дознала или
можела да дознае за можноста да се поднесе тужба, но не подолго од три години од денот на
доставувањето на решението. Поднесување на тужбата до судот - Тужбата може да се
поднесе непосредно до судот во писмена форма, по пошта или преку електронски средства.
Кога тужбата е испратена како препорачана пратка, датумот на достава во поштата се смета
за датум на поднесување на тужбата во судот. Тужбата поднесена преку електронските
средства ќе се смета дека е поднесена во оној момент кога таа ќе биде забележана на
серверот за излезни електронски пораки. Таквата тужба ќе биде потврдена со електронски
потпис во согласност со закон. Судот без никакво одлагање преку електронските средства, ќе
го потврди приемот на тужбата. Тужбата ќе се смета дека е навремена и кога е поднесена во
рокот од член 26 став од овој закон до ненадлежен суд. За лицата кои извршуваат воена
обврска во Армијата на Република Македонија утврдена со закон, денот на предавањето на
тужбата на воената единица, односно на воената установа или на штабот, се смета како ден
на предавање на судот. Одредбата на ставот (5) на овој член се применува и на воени и
цивилни лица во служба во Армијата на Република Македонија, односно во воените установи
или во штабовите на места во кои не постои редовна пошта. Одложно дејство на тужбата -
42
Тужбата, по правило, не го спречува извршувањето на актот против кој е поднесена, освен ако
со закон не е поинаку уредено. По барање на тужителот, кога извршувањето на актот би му
нанело штета која тешко би можела да се поправи, а одлагањето на извршувањето не му е
спротивно на јавниот интерес, ниту со одлагањето би и се нанела поголема ненадоместлива
штета на спротивната странка, судот може да го одложи извршувањето. По секое барање за
одлагање на извршување на оспорениот акт, судот донесува решение најдоцна во рок од
седум дена од приемот на барањето.

6. Времени мерки - Судот може да издаде времена мерка на барање на странката, доколку то
а е потребно за да се избегне сериозна и неотстранлива штета. Судот одлучува за времените
мерки со решение. Против решението за времена мерка дозволена е жалба. Тужбата, со бара
њето за издавање на времена мерка не го спречува извршувањето на актот против кој е подне
сена, освен ако со закон не е поинаку уредено. На барање на тужителот, судот ќе го одложи из
вршувањето на оспорениот акт до донесувањето на правосилна одлука, доколку со извршувањ
ето на актот би му се причинила на тужителот штета која тешко може да се надомести. При од
лучувањето, судот мора во согласност со начелото на пропорционалност, да го земе предвид ј
авниот интерес како и интересот на тужителот и заинтересираните лица. Тужителот поради пр
ичините наведени во став (5) на овој член може да бара и донесување на времени мерки за вр
емено регулирање на состојбата во врска со спорниот правен однос, доколку се докаже вероја
тноста за таквата потреба, особено во постојните правни односи. За донесување на времената
мерка судот одлучува во совет. Судот одлучува по предметот за донесување на времена мерк
а во рок од седум дена од приемот на барањето со решение кое треба да биде образложено. С
удот може донесувањето на времената мерка да го услови со давање на гаранција за штетата
која со нејзиното изрекување би можела да настане за спротивната страна. Против решението
од став (8) на овој член, странката може во рок од три дена да поднесе жалба до Вишиот управ
ен суд. Вишиот управен суд одлучува по жалбата во рок не подолг од 15 дена од денот на нејз
иниот прием.

7. Постапување на судот по тужбата (Оценка на уредност, доставување, наводи и

одговорот, одлучување по тужбенето барање и др.) - Постапување на судот по примање
то на тужбата - По приемот на тужбата, судот испитува дали тужбата е дозволена, дали е по
днесена од овластено лице и дали е благовремена. Судот испитува и дали е надлежен да пост
апува по тужбата, дали тужбата е уредна и дали се исполнети условите за водење на управен
спор. Оценка на уредноста на тужбата - Доколку тужбата не ги содржи задолжителните елем
енти од член 25 став (1) од овој закон или е нејасна, судот ќе побара тужителот да ги отстрани
таквите недостатоци во одреден временски рок што судот ќе го определи, и истиот ќе биде опо
менат за последиците од непостапување согласно напатствијата на судот. Доколку тужителот
не ги отстрани недостатоците во одредениот рок, а природата на недостатоците го спречува су
дот во постапувањето по предметот, судот ќе донесе решение со кое ќе ја отфрли тужбата как
о неуредна, освен во случај кога ќе утврди дека оспорениот управен акт или договор е ништове
н. Против решението од ставот (2) на овој член е дозволена жалба, во рок од 15 дена од денот
на приемот на решението. Оценка на претпоставките за водење на управен спор - Судот ќе ј
а отфрли тужбата со решение, доколку не се исполнети условите за водење на управен спор, о
дносно доколку утврди дека:
1) тужбата е поднесена ненавремено или предвреме;
2) оспорениот акт, дејствие или управен договор не засега некое право или правен интер
ес на тужителот;
3) против управниот акт или дејствие кој се оспорува со тужбата можело да се изјави жал
ба, а истата воопшто не е изјавена или не е навремено изјавена;
4) предвидена е друга судска заштита надвор од управен спор;
5) се работи за управен предмет за кој не може да се води управен спор, актот кој се оспо
рува не е управен акт или
6) веќе постои правосилна одлука донесена во управен спор за истата работа.

Доставување на тужбата - Судот ќе ја достави тужбата со сите докази за одговор до туженио

т и заинтересираното лице ако го има. Судот ќе одреди рок за одговор на тужбата кој не може
да биде пократок од осум, ниту подолг од 30 дена, од денот на доставување на тужбата. Во одг
оворот на тужбата, тужениот треба да се произнесе по однос на тужбата и наводите во тужбат

43
а и е должен во утврдениот рок да ги достави сите списи, кои се однесуваат на предметот. Одг
оворот на тужбата со сите предложени докази се доставуваат до тужителот и заинтересиранот
о лице ако го има. Доколку тужениот или друг орган кој располага со списите, по барањето на с
удот не ги достави сите списи со предметот во рокот определен од судот или изјави дека не мо
же да ги достави, судот одлучува за предметот без списите. Во случаите од ставот (5) на овој ч
лен, кога судот не е во можност да одлучи за предметот без списите, судот со решение изреку
ва парична казна во износ до 20% од месечната плата на лицето што го донело оспорениот акт
односно го презело оспореното дејствие, или на одговорното лице, односно овластеното лице
во тужениот, односно во органот кој располага со списите што не се доставени поради неоправ
дани причини. Против решението дозволена е жалба до Вишиот управен суд, во рок од 15 ден
а, сметано од денот на доставување на решението до тужениот. Наводи во тужбата и одгово
рот на тужба - Во тужбата и одговорот на тужба, странките изнесуваат факти на кои ги заснов
аат нивните барања, предлагаат докази за утврдување на тие факти и се произнесуваат во од
нос на наводите и доказите предложени од другите странки. Одлучување по тужбеното бара
ње - Судот одлучува во границите на тужбеното барање, но не е врзан со причините на тужбат
а. На причините за ништовност на управниот акт, судот внимава по службена должност. Судот
одлучува во спорот врз основа на слободна оценка на доказите. Судот ќе ги земе предвид сите
факти утврдени во управната постапка за донесување на оспорениот акт. Судот може и самиот
да утврдува факти за кои смета дека се неопходни за донесување на одлуката. Странките мож
е да изнесуваат нови факти и да предлагаат нови докази на расправа, само ако без своја вина
не биле во можност да ги изнесат, односно предложат во тужбата и одговорот на тужбата или
во дотогашниот тек на постапката. Доколку странката без своја вина не е во можност да ги дос
тави доказите, судот може да ги обезбеди истите. Судот ќе ги изведува доказите во согласност
со правилата на доказната постапка во парничната постапка.

8. Обврска на јавниот орган за доставување на документи и податоци, според Законот

за управни спорови - Обврска на јавниот орган за доставување на документи и податоци-
На барање на судот, секој јавен орган е должен, согласно закон да ги достави сите документи
и податоци со кои располага, а кои се од интерес за решавање на конкретниот предмет, во рок
от определен од судот. Доколку јавниот орган не постапи во согласност со ставот (1) на овој чл
ен, судот со решение изрекува парична казна во износ до 20% од месечната плата на овластен
ото, односно одговорното лице во јавниот орган кое од неоправдани причини не ги доставило д
окументите, односно податоците со кои располага. Против решението дозволена е жалба до В
ишиот управен суд, во рок од 15 дена, сметано од денот на доставување на решението до туж
ениот.

9. Расправа (Закажување, јавност, тек, прекинување и запирање на постапка) - Закажува

ње на расправа- Судот одлучува по поднесената тужба, по одржана расправа, освен кога е тоа
поинаку уредено со овој закон. Претседателот на советот или судијата поединец ја закажува р
асправата. Претседателот на советот или судијата поединец ќе ги повика со покана странките,
сведоците и вештаците на расправата. Во поканата ќе биде истакнато дека пресуда може да б
иде донесена без присуство на странката на расправата. Поканите мора да бидат доставени д
о странките најмалку осум дена пред одржување на расправата. Судот по правило закажува са
мо едно рочиште за расправа заради изведување на докази. Одлучување во спорот без распр
ава - Судот по исклучок одлучува по управниот спор без да одржи расправа само:
1) во случај кога решението на тужениот орган е донесено во согласност со веќе изразе
но правно сфаќање на судот (модел одлука) согласно одредбите на член 49 од овој закон;
2) доколку тужителот ја оспорува примената на материјалното право, а не утврдената фа
ктичка состојба;
3) кога судот одлучува со решение, освен во случаите за времена мерка,
4) ако најде дека оспорениот управен акт содржи такви суштествени недостатоци што ја с
пречуваат оцената на законитоста на актот, поради што ќе го поништи таквиот акт.

Јавност на расправата - Расправата пред судот е јавна. Судот може да ја исклучи јавноста од
целата расправа или дел од неа доколку тоа е потребно заради заштита на приватноста, зашт
ита на податоците или други причини утврдени со закон. Исклучувањето на јавноста се врши с
о решение. Против решението од став (3) на овој член не е дозволена посебна жалба. Тек на р
асправата - Претседателот на советот или судијата поединец ќе ја отвори расправата и ќе го
објави предметот на расправата. Претседателот на советот или судијата поединец ќе утврди д
44
али сите поканети се присутни, и ако не се, дали истите биле уредно повикани и дали дале опр
авдување за нивното отсуство. Доколку не дојде некоја странка или друг учесник на расправат
а без за истото да даде оправдување, а уредно е поканет, расправата може да се одржи без н
ивно присуство. Претседателот на советот или судијата поединец ја води расправата. Кога суд
от ќе утврди дека предметот на спорот е разгледан во доволна мера за да може да донесе одл
ука, расправата ќе се заклучи и советот ќе се повлече на советување и гласање. За расправат
а се води записник. Повлекување на тужбата- Тужителот може да ја повлече тужбата до доне
сување на одлука во управниот спор. Повлекувањето на тужбата не може да се отповика. Во с
лучај кога тужбата е повлечена, судот ќе донесе решение за запирање на постапката. Против р
ешението од став (2) на овој член е дозволена жалба. Донесување на друг управен акт од ст
рана на јавниот орган - Ако тужениот за време на судската постапка, донесе друг акт со кој се
менува или се става вон сила управниот акт, против кого е поведен управен спор, како и кога в
о случајот од членот 3 точка 2 од овој закон, дополнително ќе донесе управен акт, тужениот е д
олжен за донесениот акт, истовремено да ги извести судот пред кој е поведен спорот и тужите
лот. Судот во тој случај ќе го повика тужителот во рок од 15 дена да изјави дали со дополнител
но донесениот акт е задоволен или останува при тужбата и во кој обем, односно дали тужбата ј
а проширува и врз новиот акт. Ако тужителот изјави дека со дополнително донесениот акт е за
доволен или ако не даде изјава во рокот од став (1) на овој член, судот ќе донесе решение за з
апирање на постапката. Ако тужителот изјави дека не е задоволен со новиот акт, судот ќе ја пр
одолжи постапката. Ако за време на судската постапка првостепениот орган во случаите од чл
енот 3 точка 2 на овој закон, донел управен акт, судот ќе ја запре постапката со решение. Пре
тходно прашање - Во случај кога одлуката на судот во управен спор зависи од претходно прав
но прашање, за кое бил надлежен друг суд или јавен орган, а таква одлука не е донесена (прет
ходно прашање), судот може сам да го реши ова прашање, освен кога поинаку не е уредено во
законот или може да ја прекине постапката се до конечната одлука по претходното прашање. Д
околку судот сам одлучи за претходното прашање, неговата одлука има правно дејство само в
о предметот по кој се водел управниот спор. Прекинување на постапката поради претходнo
прашањe - Судот ќе ја прекине постапката, доколку претходното прашање се однесува на пост
оење на кривично дело, постоење на брачна заедница или утврдување на татковство, доколку
е така утврдено со закон. Судот ќе ја прекине постапката, доколку за претходното прашање веќ
е се води постапка пред надлежниот суд односно друг орган. За прекинување на постапката, о
д став (2) на овој член судот донесува решение против кое е дозволена жалба. Жалбата се по
днесува во рок од три дена од денот на доставување на решението на странките. Рок за повед
ување на постапка пред надлежниот суд односно друг орган за претходното прашање - Ког
а судот ќе ја прекине постапката поради претходно прашање, со решението за прекин на поста
пката му наложува на тужителот, во одреден рок да започне постапка пред надлежниот суд од
носно друг орган и да му приложи доказ за тоа. Рокот започнува да тече од денот на правосил
носта на решението. Доколку тужителот не постапи според став (1) на овој член, ќе се смета д
ека ја повлекол тужбата. Во овој случај, судот ќе ја запре постапката со решение. Странката тр
еба да биде предупредена на таа последица во решението за прекин на постапката. Продолж
ување на прекинатата постапка- Постапката која била прекината за да се реши претходното
прашање пред надлежниот суд или друг орган, се продолжува кога одлуката за ова прашање ќ
е стане правосилна. Прекин на постапката во други случаи - Судот ќе донесе решение за пре
кин на постапката и во други случаи утврдено со закон. За време на прекинот на постапката си
те временски рокови за преземање на одредени дејствија ќе престанат да течат и судот нема д
а презема никакви дејствија. Судот ќе донесе одлука за продолжување на постапката по бара
ње на странката или по службена должност, веднаш, а најдоцна 15 дена од денот на престанок
от на причините за прекин. Временските рокови кои престанале да течат поради прекинот на п
остапката, повторно ќе почнат да течат од моментот на донесување на одлуката за продолжув
ање на постапката. Запирање на постапката - Судот ќе донесе решение за запирање на пост
апката и ќе реши за настанатите трошоци:
- поради смрт или престанок на тужителот во спорови за права кои не се преносливи на н
аследниците или правните следбеници или
- ако тужителот ја повлече тужбата пред да биде донесена одлука од судот.
Судот ќе ја достави одлуката за запирање на постапката на сите странки на спорот и на нивн
ите наследници или правни следбеници на тужителот кој починал или престанал да постои,
откако истите ќе бидат идентификувани. Судот ќе постави привремен застапник на наследни
ците на починатиот тужител, кому ќе му ја достави одлуката за запирање на постапката, док
олку смета дека оставинската постапка може да трае долго. Во случај кога правното лице пр
45
 естане да постои, судот ќе ја достави одлуката за запирање на постапката на другите странк
и и правните следбеници на тужителот откако ќе бидат утврдени. Против одлуката за запира
ње на постапката дозволена е жалбa, во рок од три дена од денот на доставувањето на реш
ението.

10. Модел постапка - Доколку во судот бидат вложени тужби против повеќе од 20 управни ак
ти во кои правата или обврските се засноваат на еднаква или слична фактичка состојба и иста
правна основа, судот може по добивањето одговори по тужбите, да спроведе модел постапка в
рз основа на една од тие тужби, а останатите постапки да ги прекине. Управниот суд ја спровед
ува модел постапката согласно начелата на итност и приоритет со задолжително одржување н
а расправа. Пред да се донесе решение за прекин на постапката, судот ќе му овозможи на туж
ителот да се изјасни по аргументите во одговорот по тужбата. Против решението за прекин на
постапката поради спроведување на модел постапка, не е дозволена посебна жалба. Во предм
етите, по кои се одлучува во модел постапка, судот одлучува според временски приоритет.

11. Поднесоци - Поднесоците се доставуваат писмено или во електронска форма до приемнот

о одделение на судот. Поднесоците мора да бидат разбирливи и мора да го содржат сето она
што е потребно за да може да се постапи по нив и тоа: означување на судот, име и презиме, за
нимање и живеалиште, односно престојувалиште на странките, односно фирмата и седиштето
на правното лице запишани во Централниот регистар на Република Македонија или друг регис
тар, на нивните законски застапници и полномошници, ако ги имаат, предмет на спорот, содрж
ина и потпис на подносителот. Ако поднесокот е неразбирлив или не го содржи сето она што е
потребно за да може да се постапи по него, судот ќе му укаже на подносителот да го исправи п
однесокот во разумен рок што ќе го определи судот. Доколку недостатоците не се отстранат во
предвидениот рок и не е можно понатамошно постапување по поднесокот, ќе се смета дека по
днесокот не бил поднесен. Секој електронски испратен поднесок ќе се смета дека е поднесен в
о судот во оној момент кога ќе биде забележан во серверот за излезни пораки. Судот веднаш ќ
е издаде потврда за прием на поднесокот. Доколку судот нема можност да го прочита поднесок
от во електронска форма поради технички проблеми, ќе го извести за тоа испраќачот со барањ
е за повторно испраќање на истиот поднесок во соодветен формат или на друг начин во точно
определен рок. Ако испраќачот не постапи по известувањето во определениот рок од страна н
а судот, ќе се смета дека поднесокот не бил поднесен.

12. Достава - Доставата се врши во согласност со правилата за достава утврдени во Законот з

а општата управна постапка. Доставата преку електронски средства ќе се спроведе само на ба
рање или со изречна согласност на странката или друг учесник во постапката. Доставата преку
електронските средства ќе се смета за извршена во моментот кога одлуката или друг акт на су
дот ќе бидат забележани на серверот за дојдовни пораки. Доставата на овластен претставник
и претставник за прием на судски писмена ќе се смета како достава на странка.

13. Рокови- Определување на роковите - Ако роковите за постапување на странките не се опр

еделени со закон, ги определува судот. Судот ги определува роковите во денови или со точни
датуми. Кога рокот е определен во денови, во рокот не се засметува денот кога доставувањето
или соопштувањето е извршено, односно денот во кој паѓа настанот од кога треба да се смета
траењето на рокот, туку за почеток на рокот се зема првиот нареден ден. Неделите, празницит
е и некој друг ден кога судот не работи не влијаат на започнувањето и траењето на рокот. Ако
последниот ден на рокот паѓа на државен празник или во недела или во некој друг ден кога суд
от не работи, рокот истекува со истекот на првиот нареден работен ден. Враќање во поранешн
а состојба - Ако странката пропушти рочиште или рок за преземање на некое дејствие во пост
апката и поради тоа го загуби правото на преземање на тоа дејствие, судот на таа странка, на
нејзин предлог, ќе и дозволи дополнително да го изврши тоа дејствие (враќање во поранешна
состојба), ако оцени дека постојат оправдани причини за пропуштањето. Предлогот за враќање
во поранешна состојба се поднесува до судот кај кого требало да се изврши пропуштеното дејс
твие, во рок од 15 дена од денот кога престанала причината што го предизвикала пропуштање
то, а ако странката дури подоцна дознала за пропуштањето, од денот кога дознала за тоа. Вра
ќање во поранешна состојба не може да се бара по истекот на 90 дена од денот на пропуштањ
ето. Ако враќањето во поранешна состојба се предлага поради пропуштање на рокот, предлага
чот е должен истовремено со поднесувањето на предлогот да го изврши и пропуштеното дејст
вие. Судот ќе донесе одлука по предлогот за враќање во поранешна состојба и доколку предло
46
гот биде уважен, постапката ќе биде вратена во онаа состојба која постоела пред пропуштање
то и сите одлуки на судот како резултат на пропуштањето ќе бидат укинати. Судот нема да доз
воли враќање во поранешна состојба ако е пропуштен рокот за поднесување на предлог за вра
ќање во поранешната состојба или ако е пропуштено рочиштето определено по повод предлог
от за враќање во поранешна состојба. Постапување по предлогот за враќање во поранешна
состојба - Ненавремените и недозволените предлози за враќање во поранешната состојба, су
дот ќе ги отфрли со решение. По предлогот за враќање во поранешна состојба, судот ќе закаж
е расправа, освен ако фактите врз кои се заснова предлогот се општопознати. Против решени
ето со кое се усвојува предлогот за враќање во поранешна состојба не е дозволена жалба, осв
ен ако предлогот е усвоен спротивно на членот 54 став (5) од овој закон.

14. Судски одлуки - Пресуда (содржина, објавување, правосилност и поправање),

Решение и Судско порамнување - Пресуда- Со пресуда судот одлучува за главната работа и
за споредните барања. Пресудата се донесува и се објавува во име на граѓаните на Република
Македонија. Судот ја донесува пресудата врз основа на сопственото убедување и оцената на п
равните и фактичките прашања. Пресудата може да биде заснована само на факти и докази за
кои на странките им било даденa можност да се произнесат. Кога одлучува совет од тројца с
удии, советувањето и гласањето се бележи на посебен записник кој мора да биде потпишан од
сите членови на советот и записничарот. Советот ја донесува пресудата со мнозинство гласов
и. Советот се советува и гласа без присуство на странките. Одбивање на тужбеното барање-
Судот, ќе го одбие тужбеното барање како неосновано, ако утврди дека постапката која претхо
дела на оспорениот управен акт била спороведена согласно законот, дека одлуката е правилн
а и заснована на закон. Судот исто така ќе ја одбие тужбата како неоснована и кога ќе најде де
ка има недостатоци во постапката која претходела на донесувањето на оспорениот акт, но тие
не биле од влијание за решавање на предметот на спорот, и во случај кога судот ќе најде дека
оспорениот акт бил заснован на закон, но поради други причини, а не од оние што биле наведе
ни во тој акт. Судот ќе ги наведе тие други причини во пресудата. Усвојување на тужбеното б
арање- Ако судот најде дека оспорениот управен акт е незаконит, со пресуда ќе го усвои тужбе
ното барање, ќе го поништи оспорениот поединечен управен акт и самиот ќе ја реши управната
работа (пресуда во спор на полна јурисдикција), при што пресудата во целост го заменува пон
иштениот поединечен акт. Ако судот најде дека јавниот орган во утврдениот рок не го донел по
единечниот акт кој според прописите требало да биде донесен, со пресудата ќе го усвои тужбе
ното барање и самиот ќе ја реши управната работа. По исклучок од ставот (1) на овој член, суд
от ќе го поништи оспорениот поединечен управен акт и ќе го врати на повторно одлучување на
органот кој го донел, и тоа:
- доколку тужениот орган решавал по слободна оценка или
- доколку природата на управната работата не дозволува одлучување во полна јурисдик
ција, односно не може целосно да ги утврди фактите по суштинските прашања и тре
ба во управната постапка да се утврди вистинската фактичка состојба.
Ако судот најде дека оспорениот управен акт бил донесен од страна на ненадлежен орган, с
о пресудата ќе го прогласи таквиот акт за ништовен. Доколку судот го поништи управниот акт
и предметот го врати на органот кој го донел управниот акт, во пресудата ќе му нареди на ту
жениот орган да донесе поединечен акт во рок од 15 дена по правосилноста на пресудата. П
ри тоа тужениот орган е врзан за правното мислење на судот во однос на примената на мате
ријалното право и за неговите ставови кои се однесуваат на постапката. Кога судот постапув
а по изјавена тужба против управен акт кој еднаш бил поништен и вратен на повторно решав
ање пред првостепениот орган согласно став 5, постапувајќи по тужбата должен е самиот да
ја реши управната работа, при што пресудата во целост го заменува поништениот поединеч
ен акт. Ако одговорното или овластеното лице, од неоправдани причини, не постапи согласн
о одредбите на ставот (5) на овој член, судот по предлог на тужителот или по службена долж
ност ќе му изрече парична казна во износ од 20% од месечната плата на тоа лице. Одлучува
ње по барање за надомест на штета и враќање на ствари- Судот со пресудата ќе одлучи
и за барањето за надомест на штета или за враќање на предмети, во рамките на тужбеното
барање. Доколку одлуката за барањето за надомест на штета или за враќање на предмети о
д став (1) на овој член бара утврдување на факти, што би значело суштествено пролонгирањ
е на постапката во управниот спор, судот може да го упати тужителот да го остварува своето
барање во парнична постапка. При одлучувањето за штета, парничниот суд не може да ја оц
енува законитоста на управниот акт. Содржина на пресудата- Писмено изработената пресуд
а содржи увод, изрека образложение и поука за правото на изјавување правен лек против пр
47
есудата. Уводот содржи:
1) назначување дека пресудата се изрекува во име на граѓаните на Република Македониј
а,
2) назив на судот,
3) име и презиме на претседателот и на членовите на советот, односно судијата поедине
ц и записничарот,
4) име и презиме или назив, живеалиште, односно престојувалиште или седиште на стра
нките, на нивните застапници и полномошници,
5) основ на предметот,
6) датум на пресудата.
Изреката ја содржи одлуката на судот по барањата истакнати во тужбата. Oбразложението ги
содржи барањата на странките и нивните наводи за фактите врз кои се засноваат тие барања,
доказите, решителните факти што ги утврдил, а особено прописите врз кои судот ја засновал
пресудата и се произнесува по однос на предлозите и приговорите на странките за кои не се
произнел за време на постапката. Во образложението судот ги изнесува своите правни насок
и за постапување на тужениот орган при повторно решавање на предметот, доколку судот ме
риторно не го решил предметот и причините за модел одлуката. Во поуката за правото на изја
вување правен лек против пресудата, странката се известува за правото на жалба, судот до к
ој се поднесува жалбата и за временскиот рок за нејзино поднесување. Претседателот на сов
етот односно судијата поединец го потпишува изворникот на пресудата. Објава на пресудат
а- Пресудата се објавува на рочиштето на кое е заклучена расправата. Пресудата ја објавува
претседателот на советот односно судијата поединец. Претседателот на советот односно суд
ијата поединец јавно ќе ја прочита изреката (диспозитивот) на пресудата и ќе даде кратко обр
азложение на најважните причини за пресудата. Доколку се работи за посложени предмети, с
удот може да го одложи објавувањето не подолго од осум дена од заклучувањето на расправ
ата. Датумот на објавата на пресудата се определува веднаш. Објавената пресуда писмено с
е изработува во рок од осум дена, а во посложените предмети во рок од 15 дена од денот на
објавувањето, а ако не е објавена, од денот на донесувањето. Пресудата се доставува до сит
е странки во постапката во заверен препис и се објавува на веб страната на судот согласно з
акон. Правосилност на пресудата- Пресудата која повеќе не може да се побива со жалба ста
нува правосилна. Поправање на пресудата- Судот може со решение да ги поправи грешките
во имињата, бројките, очигледните грешки во пишувањето и пресметувањето и други очиглед
ни грешки во било кое време од донесувањето на пресудата. Судот може да донесе решение
за исправка на пресудата по службена должност или по барање на странките. Решението за
исправка ќе биде приложено кон оригиналот и заверениот препис од пресудата. Против реше
нието за исправка дозволена е жалба. Одредбите од ставовите од (1) до (4) на овој член, соо
дветно се применуваат и за поправање на решението со кое се одлучува за прашањата кои с
е однесуваат на постапката или се појавуваат во врска со постапката од членот 67 од овој зак
он. Решение- За прашањата кои се однесуваат на постапката или се појавуваат во врска со п
остапката, судот одлучува со решение, доколку со овој закон не е поинаку утврдено. Решение
то донесено во текот на расправа усно се објавува од претседателот на советот или од судија
та поединец. Кога постапува совет од тројца судии, решението се донесува со мнозинство гла
сови. Советот се советува и гласа без присуство на странките. Решението објавено во текот н
а расправата има правно дејство за странките од моментот на неговата објава. Судот го дост
авува до странките решението донесено надвор од расправата во писмена или во електронск
а форма. Решението во писмена или електронска форма има правно дејство од моментот ког
а е извршена негова уредна достава. Писмено изработеното решение содржи увод и диспози
тив. Решението мора да биде образложено доколку се однесува на одбивање на барање на с
транка или решавање на спротивставени предлози на странките и во оние случаи кога судот с
мета дека треба да биде образложено. Ако против решението е дозволена жалба тоа мора да
содржи поука за правото на изјавување правен лек. Судско порамнување- За време на постап
ката, странките може да постигнат спогодба пред судот за предметот на постапката. Спогодба
не може да биде постигната за барања кои не се предмет на управниот спор. Во текот на пост
апката, судот ќе ги советува странките за можноста да постигнат спогодба и ќе им помага во п
остигнување на истата. Судското порамнување ќе биде внесено на записник и ќе биде потпиш
ано од странките. Доколку порамнувањето го опфаќа тужбеното барање во целост, судот ќе д
онесе решение за запирање на постапката, а доколку опфаќа само дел од тужбеното барање,
тогаш судот ќе ја внесе содржината на порамнувањето во изреката на пресудата.

48
15. Жалба како редовен правен лек (Содржина, поднесување, постапување и др.)- Против
пресуда на Управниот суд странките можат да изјават жалба во рок од 15 дена од денот на дос
тавувањето на преписот на пресудата. Навремено изјавена жалба спречува пресудата да стан
е правосилна во делот што се побива со жалбата. Жалбата го одлага извршувањето на обжал
ената пресуда. Жалбата не е дозволена против пресуда со која поединечниот управен акт е по
ништен или е прогласен за ништовен и предметот е вратен на повторно постапување на јавнио
т орган, како ни против пресуда со која судот му наложил на јавниот орган да го донесе поедин
ечниот акт кој не бил донесен во утврдениот рок. Во жалбата не можат да се изнесуваат нови
факти ниту да се предлагаат нови докази, освен ако се однесуваат на суштествени повреди на
одредбите на постапката поради кои може да се изјави жалба. За жалбата против пресудата о
длучува Вишиот управен суд како второстепен суд (во натамошниот текст: второстепениот суд).
Причини поради кои може да се побива пресудата- Пресудата може да се побива со жалба:
- поради суштествена повреда на одредбите на постапката;
- поради погрешно или нецелосно утврдена фактичка состојба и
- поради погрешна примена на материјалното право.
Суштествена повреда на одредбите на постапката постои кога Управниот суд во текот на п
остапката не применил или неправилно применил некоја одредба од овој закон или на друг
закон што ја регулира постапката, а тоа влијаело или можело да влијае врз донесување на з
аконита и правилна пресуда. Погрешно утврдена фактичка состојба постои кога судот некој
решителен факт погрешно го утврдил, односно кога не го утврдил. Нецелосно утврдена
фактичка состојба постои кога на тоа укажуваат фактите или доказите кои странката без усп
ех ги предложила во текот на постапката. Погрешна примена на материјалното право постои
кога судот не ја применил одредбата на материјалното право што требало да ја примен
и или кога таквата одредба не ја применил правилно.

Жалба против решение- Против решение на Управниот суд дозволена е жалба, доколку не е п
оинаку определено со закон. Жалбата против решението не го одлага извршувањето на решен
ието. При решавањето по жалба против решение, второстепениот суд ги применува одредбите
од овој закон за одлучување по жалба против пресуда.
Одрекување од правото на жалба и откажување од жалба- Странката може да се откаже од п
равото на жалба, од моментот кога е објавена пресудата, или кога пресудата не била објавена,
од моментот кога ќе и се достави преписот на пресудата. До донесувањето на одлуката на вто
ростепениот суд по жалбата, странката може да се откаже од веќе изјавената жалба. Одрекува
њето од правото на жалба и откажувањето од поднесената жалба мора да биде изрично и не м
оже да се отповика. Содржина на жалбата- Покрај податоците што мора да ги содржи секој по
днесок жалбата треба да содржи и:
1) означување на пресудата, односно решението против која се изјавува жалба,
2) изјава дека се побива пресудата, односно решението во целост или во определен дел,
3) образложени причини и основи за жалбата и
4) потпис на подносителот на жалбата.

Поднесување на жалба - Жалбата се поднесува до Управниот суд. Жалбата се изјавува во дов

олен број на примероци за судот и сите странки на постапката. Одредбите на овој закон што го
регулираат поднесувањето на тужба до Управниот суд соодветно ќе се применат и при поднес
ување на жалба пред второстепениот суд. Постапување на Управниот суд по жалбата
-Ненавремената, нецелосната или недозволената жалба судијата поединец или претседатело
т на советот на Управниот суд без одржување на рочиште ќе ја отфрли со решение во рок од 1
5 дена од денот на приемот на жалбата во судот. Жалбата е ненавремена ако е изјавена по ис
текот на законскиот рок за нејзино поднесување. Жалбата е недозволена ако ја изјавило лице к
ое не е овластено за поднесување на жалбата, или лице кое се одрекло или се откажало од жа
лбата или ако лицето кое ја изјавило жалбата нема правен интерес за поднесување на жалбат
а. Против решението на Управниот суд со кој жалбата е отфрлена може да се поднесе жалба.
Одговор на жалба- Примерок од навремена, целосна и дозволена жалба Управниот суд ќе дос
тави во рок од три дена од денот на приемот на жалбата до спротивната странка, која може во
рок од осум дена од приемот на истата, да поднесе до тој суд одговор на жалбата. Примерок о
д одговорот на жалба Управниот суд ќе достави во рок од три дена од денот на приемот на одг
оворот на жалбата до жалителот. Ненавремено поднесениот одговор на жалба нема да се отф
рли туку ќе се достави до второстепениот суд кој ќе го земе предвид, ако тоа е уште можно, од
49
носно ако не е одлучувано по жалбата. Доставување на жалбата до второстепениот суд - П
о приемот на одговорот на жалбата или по изминувањето на рокот за одговор на жалбата, суд
ијата поединец или претседателот на советот жалбата и одговорот на жалбата, ако е поднесен,
со сите списи ќе ги достави до второстепениот суд најдоцна во рок од осум дена. Постапува
ње на второстепениот суд по приемот на жалбата - Второстепениот суд со решение ќе ја о
тфрли ненавремената, неуредната или недозволената жалба, ако тоа било пропуштено од Упр
авниот суд. Разгледување на жалбата од второстепениот суд- Второстепениот суд, ја испит
ува првостепената пресуда само во оној дел кој е оспорен со жалбата, во границите на причин
ите наведени во жалбата. Второстепениот суд, внимава по службена должност за причините з
а ништовност на поединечниот управен акт. Второстепениот суд, донесува одлуки по жалби на
седница на совет без одржување на расправа. По исклучок од ставот (2) на овој член, кога на с
едница на советот ќе се утврди дека пресудата против која е изјавена жалба се заснова на суш
тествена повреда на одредбите од постапката, која може да се отстрани, или на погрешно и не
целосно утврдената фактичка состојба, а пресудата претходно еднаш била укината, второстеп
ениот суд ќе закаже расправа и мериторно ќе одлучи. Расправата пред второстепениот суд поч
нува со извештајот на судија известител, потоа ќе се прочита пресудата или делот од пресудат
а која се побива со жалбата, жалителот ќе ја образложи жалбата, а спротивната страна одгово
рот на жалбата. Одредбите од членовите од 37 до 48 од овој закон, за расправа пред Управни
от суд, соодветно се применуваат и на расправата пред второстепениот суд. Одлуки на второ
степениот суд по жалба- Второстепениот суд, со пресуда ќе ја одбие жалбата како неоснован
а и ќе ја потврди првостепената пресуда кога ќе утврди дека не постојат причини за побивање
на пресудата или тие не се од влијание за донесување на поинаква одлука. Второстепениот су
д со решение ќе ја укине првостепената пресуда ако утврди дека постои суштествена повреда
на постапката која не може да ја отстрани на расправа и ќе го врати предметот на Управиот су
д. Второстепениот суд со решение ќе ја укине првостепената пресуда поради погрешно и неце
лосно утврдена фактичка состојба и предметот ќе му го врати на Управниот суд, освен ако одл
учи сам да одржи расправа. Второстепениот суд со пресуда ќе ја преиначи првостепената прес
уда ако смета дека фактичката состојба во првостепената пресуда е правилно утврдена, но Уп
равниот суд погрешно го применил материјалното право врз основа на расправа утврдил поин
аква фактичка состојба од утврдената по првостепената пресуда; Управниот суд од утврдените
факти извел погрешен заклучок за постоење на други факти врз кој е заснована пресудата и У
правниот суд погрешно ги оценил исправите или другите докази, а одлуката на Управниот суд
е заснована исклучително на тие докази. Кога второстепениот суд постапува по изјавена жалб
а против пресуда која еднаш била укината и вратена на повторно решавање пред првостепени
от суд, постапувајќи по жалбата должен е самиот да ја реши управната работа и со пресуда да
ја преиначи првостепената пресуда. Второстепениот суд не може да ја преиначи пресудата на
штета на странката која се жалела ако само таа изјавила жалба. Содржина на второстепена
та пресуда- Одредбите од овој закон кои се однесуваат за содржината на првостепената прес
уда, соодветно се применуваат и на содржината на пресудата на второстепениот суд. Второст
епениот суд пресудата ја донесува со мнозинство гласови од вкупниот број членови на советот.
Во образложението на пресудата, второстепениот суд, ќе ги оцени наводите на жалбата кои и
мале одлучувачко значење и ќе ги наведе причините поради кои тие биле земени во предвид п
ри донесувањето на одлуката. Второстепената пресуда до странките се доставува преку Управ
ниот суд.

16. Вонреден правен лек - Повторување на постапката- Постапката што со одлука на судот
е завршена правосилно може, по предлог од странката, да се повтори, ако:
1) странката дознае за нови факти или најде или стекне можност да употреби нови доказ
и врз основа на кои за странката можела да биде донесена поповолна одлука, доколку тие ф
акти или докази биле употребени во поранешната постапка;
2) Европскиот суд за човекови права со правосилна пресуда констатирал повреда на Евр
опската конвенција за заштита на човековите права и основните слободи или донел одлука в
рз основа на еднострана изјава на државата за признавање на повреда на Европската конве
нција за заштита на човековите права и основните слободи;
3) пресудата е заснована на претходно прашање кое надлежниот суд или друг јавен орга
н дополнително поинаку го решил во битните точки;
4) судската одлука е резултат на кривично дело сторено од судија или судски службеник;
5) судската одлука е заснована на фалсификувана исправа или во која е заверена невист
инита содржина, или одлуката на судот се заснова на лажно сведочење на сведок, вештак и
50
 ли странка;
6) при донесувањето на одлуката учествувал судија кој според закон морал да биде иззе
мен, односно кој со решение на судот бил изземен.
7) на заинтерираното лице не му била дадена можност да учествува во управниот спор.

По предлогот за повторување на постапката решава судот што ја донел одлуката на која се

однесува причината за повторување. Предлогот за повторување на постапката се поднесува
до судот што ја донел одлуката во прв степен. Предлогот за повторување на постапката с
е поднесува во рок од 30 дена од денот кога странката дознала за причината за повторувањ
е, односно во рок од 90 дена од денот на правосилноста на пресудата на Европскиот суд за
човекови права,односно донесувањето на одлуката на Европскиот суд за човекови права. По
вторувањето не може да се предложи по основите од став (1) точки 1 и 5 на овој член по ист
екот на една година од правосилноста на пресудата. Во предлогот за повторување на постап
ката мора да се наведе особено:
1) ознака на пресудата или решението донесено во постапката чие повторување се бара,
2) законскиот основ од став (1) на овој член според кој се бара повторување, околностит
е од кои произлегува дека предлогот е поднесен во законскиот рок и
3) доказите со кои се поткрепуваат наводите на предлагачот.

Постапување на Управниот суд по барањето за повторување на постапката - Судот без од

ржување на рочиште со решение ќе го отфрли предлогот за повторување на постапка ако утвр
ди дека предлогот е поднесен од неовластено лице или дека предлогот не е поднесен навреме
но или дека странката не го направила веројатно постоењето на законскиот основ за повторув
ање. Доколку судот не го отфрли предлогот според ставот (2) на овој член, истиот ќе го достав
и до другата странка како и на заинтересираните лица и ќе ги повика во рок од 15 дена од дено
т на приемот на истиот, да одговорат на предлогот. Пресуда по барањето за повторување на
постапката- По предлогот за повторување на постапката судот решава со пресуда по одржа
но рочиште. Во пресудата со која се дозволува повторување на постапката ќе се изрече дека с
е укинува одлуката донесена во поранешната постапка во целост или делумно. Претходните д
ејствија на постапката на кои не влијаат причините за повторување на постапката нема да се п
овторуваат. Со пресудата со која се дозволува повторувањето на постапката ќе се реши и за г
лавното барање во управниот спор. Кога причината за повторување на постапката се однесува
исклучиво на постапката пред Вишиот управен суд, претседателот на советот на Управниот су
д по одржаното рочиште за расправање за предлогот за повторување на постапката ќе го дост
ави предметот до Вишиот управен суд заради донесување одлука.

17. Трошоци на управен спор- Доколку судот во управен спор одлучува за право, обврска или
правен интерес, за трошоците на постапката одлучува според одредбите од Законот за парнич
на постапка. Странката секогаш ги сноси трошоците кои ги предизвикала по сопствена вина, ка
ко и трошоците кои настанале случајно. Доколку судот ја одбие или отфрли тужбата или пак по
стапката се запре, секоја странка ги сноси своите трошоци во постапката. За трошоците од слу
чаите од ставовите (2) и (3) на овој член, судот одлучува за висината и соодносот на трошоцит
е за секоја од странките.

18. Извршување на судски одлуки- Пресудата е извршна од моментот на достава на странка

та , освен кога со пресудата не е утврден друг рок. Решението е извршно веднаш по неговото о
бјавување или доставување на странката, освен кога е поинаку утврдено со закон. За извршув
ање на пресудата со која судот ја решил управната работа во полна јурисдикција, тужениот е д
олжен во рокот определени во пресудата, да ги преземе дејствијата утврдени, односно наложе
ни во пресудата. Кога пресудата поништува одреден акт на тужениот без да ја реши управната
работа, тужениот ќе постапи во согласност со изреката на пресудата во рок од 30 дена од дено
т на доставата на пресудата. Доколку тужениот не постапи во согласност со пресудата во утвр
дениот рок од ставот (2) на овој член, ниту го почитува правното мислење и упатството на судо
т, судот изрекува парична казна во износ до 20% од месечната плата на овластеното, односно
одговорното лице во јавниот орган. Извршувањето на пресудата се спроведува согласно пропи
сите од областа на извршувањето. Решенијата се извршуваат од судот кој ги донел. Извршува
њето на парични обврски утврдени во решението се спроведува согласно Законот за извршув
ање. Судот е должен постапката да ја спроведе без одолжување, во разумен рок, со што пома

51
лку трошоци и да ја оневозможи секоја злоупотреба на правата што на странките им припаѓаат
во постапката. Паричните казни утврдени со овој закон ги изрекува Управниот суд. Надвор од р
очиштето за главна расправа казната ја изрекува судија поединец, односно претседателот на с
оветот. Ако паричната казна изречена со правосилно решение не биде доброволно платена во
рокот кој го определил судот, таа присилно се наплатува по предлог на судот согласно закон.

III. ОРГАНИЗАЦИЈА И РАБОТА НА ОРГАНИТЕ НА ДРЖАВНАТА УПРАВА

1. Организација и надлежност на органите на државната управата- Организација на органи
те на државната управа. За вршење на функциите на државната управа се основаат следни
ве министерства:
Министерство за одбрана;
Министерство за внатрешни работи;
Министерство за правда;
Министерство за надворешни работи;
Министерство за финансии;
Министерство за економија;
Министерство за земјоделство, шумарство и водостопанство;
Министерство за здравство;
Министерство за образование и наука;
Министерство за труд и социјална политика;
Министерство за локална самоуправа;
Министерство за култура;
Министерство за информатичко општество и администрација;
Министерство за транспорт и врски и
Министерство за животна средина и просторно планирање.

Како самостојни органи на државна управа се основаат:

Комисија за односи со верските заедници и религиозни групи;
Агенција за млади и спорт;
Агенција за иселеништво;
Агенција за храна и ветеринарство на Република Македонија,

Како управни организации се основаат:

Државен архив на Република Македонија;
Државен завод за геодетски работи и
Државен завод за статистика.

Надлежност на органите на државната управа - Органите на државната управа постапув

ајќи во рамките на своите надлежности во согласност со Уставот, законите и ратификуваните
меѓународни договори: ја спроведуваат политиката на извршувањето на законите и другите пр
описи на Собранието на Република Македонија и прописите на Владата на Република Македон
ија (во натамошниот текст: Влада); одговорни се за извршување на законите и другите прописи;
ги извршуваат насоките и ставовите на Владата за работата на органите на државната управа;
ја следат и се одговорни за состојбата во областите за кои се основани; даваат иницијатива за
решавање на прашањата во областите за кои се основани; решаваат во управни работи; врша
т надзор над законитоста на актите и работењето на трговските друштва, установите и другите
правни лица кога за тоа се овластени со закон; вршат управен и инспекциски надзор и други уп
равни работи кога за тоа се овластени со закон; ги подготвуваат предлозите на законите чиј ов
ластен предлагач е Владата; ги подготвуваат прописите што ги донесува Владата и вршат и др
уги работи утврдени со Уставот и со закон. Со закон може на единиците на локалната самоупр
ава и Градот Скопје да им се довери извршување на определени работи од надлежноста на ор
ганите на државната управа. Законите и прописите кои се однесуваат на органите на државнат
а управа се применуваат и од страна на физичките и правните лица кои со закон се овластени
да извршуваат работи од надлежност на државната управа.

2. Органи на државната управата и нивниот делокруг (министерства и други органи на

државната управата)- Министерството за надворешни работи ги врши работите што се од
несуваат на: надворешните работи и надворешната политика на Република Македонија; воспо
ставувањето, развивањето и координирањето на односите, претставувањето и афирмирањето
52
на Република Македонија на меѓународен план; заштита на интересите, правата и имотот на Р
епубликата и нејзините државјани и на домашните правни лица во странство; координирањето
и известувањето за политиката од надлежноста за која е основано; грижата за положбата и пр
авата на припадниците на македонскиот народ во соседните земји; организацијата и раководе
њето со дипломатските, конзуларните и други претставништва на Република Македонија, како
и организирање на системот на врски со нив; склучувањето, ратификувањето и чувањето на м
еѓународните договори; определувањето и одбележувањето на државната граница; комуникац
ијата и соработката со странските дипломатски и конзуларни претставништва на странски држ
ави и мисии на меѓународни организации во Република Македонија; акредитацијата на амбаса
дори, приемот на акредитивни писма, издавањето привилегии и имунитети на странски диплом
атски претставништва и претставништва на меѓународни владини организации и други работи
во врска со именувањето и отповикувањето на амбасадори на Република Македонија во стран
ство; собирањето, проучувањето и грижата за странската и домашната документација од негов
а надлежност и врши други работи утврдени со закон. Министерството за финансии ги врши
работите што се однесуваат на: системот на финансирање; трезорскиот систем; царинскиот си
стем; даночниот систем и даночната политика; системот на девизното работење; системот на
банките и штедилниците и други финансиски институции; системот на сметководството, ревизи
јата и платниот промет; заемите и кредитите; макроекономската политика и политиката за разв
ој на националната економија; подготвувањето проекција на платниот биланс; подготвувањето
и следењето на макроекономските биланси; осигурувањето на имот и лица; игрите на среќа; из
готвувањето и извршувањето на Буџетот на Република Македонија и на завршната сметка на Б
уџетот на Република Македонија; сопственоста и други имотно-правни односи; стоковните резе
рви; надзорот од негова надлежност и врши други работи утврдени со закон. Во состав на Ми
нистерството за финансии се:
Управата за имотно-правни работи;
Царинската управа;
Државниот девизен инспекторат;
Бирото за јавни набавки,
Управата за спречување на перење пари финансирање на тероризмот;
Управата за финансиска полиција;
Управата за јавни приходи и
Бирото за стоковни резерви.

Управата за јавни приходи, Царинската управа и Бирото за стоковни резерви имаат својств
о на правно лице.

Министерството за економија ги врши работите што се однесуваат на: следењето на сос

тојбата и појавите на пазарот на стоки и услуги и влијанието на мерките на економската полити
ка; следењето на економските, структурните и техничко-технолошките состојби и предлагање н
а мерки за остварување на развојната и тековната економска политика во областа на производ
ството, трговијата, туризмот, угостителството и занаетчиството; преземањето мерки против мо
нополската положба и монополското однесување; следењето на тековните материјални билан
си и снабдувањето на граѓаните со основните прехранбени производи и други стоки за широка
потрошувачка и на претпријатијата со суровини и репроматеријали; системот и политиката на
цени на производи и услуги; подготвувањето програма за глобален материјален развој на чове
чките ресурси; заштитата на потрошувачите; малите и средните претпријатија и задругарствот
о; следењето на меѓународните стопански движења, како и нивното влијание врз економските
односи на Република Македонија; надворешно-трговското работење; геолошките истражувања
и експлоатацијата на минералните суровини; енергетиката; надзорот од негова надлежност и в
рши други работи утврдени со закон. Во состав на Министерството за економија се:
Управата за наменско производство;
Државниот пазарен инспекторат;
Државниот инспекторат за техничка инспекција;
Бирото за метрологија;
Бирото за метрологија има својство на правно лице.

Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство ги врши работите што

се однесуваат на: земјоделството, шумарството и водостопанството; користењето на земјодел
ското земјиште, шумите и другите природни богатства; ловот и риболовот; заштитата на расте
53
нијата од болести и штетници; спроведување на политиката во областа на безбедноста на хра
на и храната за животни и ветеринарното здравство, следењето и проучувањето на состојбите
со водите, одржувањето и подобрувањето на режимот на водите; хидромелиоративните систе
ми; хидролошките и агрометеоролошките мерења, како и противградобијната заштита; проучув
ањето и истражувањето на метеоролошките, хидролошките и биометеоролошките појави и про
цеси; надзорот од негова надлежност и врши други работи утврдени со закон. Во состав на М
инистерството за земјоделство, шумарство и водостопанство се:
Управата за водостопанство;
Управата за хидрометеоролошки работи;
Управата за семе и семенски материјал;
Управата за заштита на растенијата;
Државниот инспекторат за земјоделство и
Државниот инспекторат за шумарство и ловство.

Управата за хидрометеоролошки работи има својство на правно лице.

Министерството за здравство ги врши работите што се однесуваат на: здравствената за

штита и здравственото осигурување на населението; загаденоста на воздухот, водата, земјишт
ето и животните продукти; организацијата и развојот на здравството; следењето на здравствен
ата состојба на населението; заштитата на населението од заразни болести, од штетното влиј
ание на гасовите, јонизирачките зрачења, бучавата, загаденоста на воздухот, водата и земјишт
ето; предмети за општа употреба; хигиено-епидемиолошката состојба; лековите, помошните л
ековити средства, медицинските помагала, медицинската опрема, санитетските уреди и матер
ијали; отровите и опојните дроги; надзорот од негова надлежност и
врши други работи утврдени со закон. Во состав на Министерството за здравство e Државн
иот санитарен и здравствен инспекторат

Министерството за образование и наука ги врши работите што се однесуваат на: воспит

анието и образованието од сите видови и степени; организацијата, финансирањето, развојот и
унапредувањето на воспитанието, образованието и науката;воспитанието и образованието на
децата на нашите работници на привремена работа и престој во странство; верификацијата на
струките и профилите во образованието; ученичкиот и студентскиот стандард; технолошкиот р
азвој, информатиката и техничката култура; информациониот систем;
меѓународната научно-техничка соработка; надзорот од негова надлежност и врши други работ
и утврдени со закон. Во состав на Министерството за образование и наука се:
Педагошката служба;
Бирото за развој на образованието;
Управата за развој и унапредување на образованието на јазиците на припадниците на заедниц
ите; и
Државниот просветен инспекторат.

Бирото за развој на образованието има својство на правно лице.

Министерството за труд и социјална политика ги врши работите што се однесуваат на: раб
отните односи, вработувањето и вработеноста; пензиско-инвалидското осигурување; заштитат
а на работниците при работењето; материјалното обезбедување на привремено невработенит
е; платите и животниот стандард; социјалната политика; хуманата популациона политика зара
ди усогласен економски социјален развој; правните односи во бракот, семејството и вонбрачна
та заедница; односите меѓу родителите и децата, старателството и посвојувањето; унапредува
њето на рамноправноста на половите; заштитата на децата и малолетните лица; заштитата на
младината и жените; заштитата на лицата со пречки во развојот; заштитата на цивилните инва
лиди од војната и на семејството чиј хранител е на задолжителна воена служба; заштитата на
борците од Антифашистичката војна и од сите национално ослободителни војни на Македониј
а, на воените инвалиди, на прогонуваните и затвораните за идеите на самобитноста на македо
нскиот народ и неговата државност, како и на членовите на нивните семејства кои немаат мож
ности за материјална и социјална егзистенција; надзорот од негова надлежност и врши други р
аботи утврдени со закон. Во состав на Министерството за труд и социјална политика се:
Управата за прашања на борците и воените инвалиди и
Државниот инспекторат за труд.
54
Министерството за локална самоуправа ги врши работите што се однесуваат на: следењето
на развојот и предлагањето мерки за унапредување на локалната самоуправа; следењето на с
остојбата за територијалната поделба и развивање стандарди за големината, населението и п
отребите на единиците на локалната самоуправа; предлагањето на системот, политиката, мер
ките и инструментите за остварување порамномерен регионален развој и за поттикнување на р
азвојот на стопански недоволно развиените подрачја; остварувањето и користењето на средст
вата наменети за стопански недоволно развиените подрачја; надзорот од негова надлежност и
врши други работи утврдени со закон. Во составот на Министерството за локална самоупр
ава се:
Државниот инспекторат за локална самоуправа и
Бирото за стопански недоволно развиените подрачја.

Бирото за стопански недоволно развиените подрачја има својство на правно лице.

Министерството за култура ги врши работите што се однесуваат на: следењето, анализ

ирањето и предлагањето акти и мерки за развој и унапредување на културата; организацијата,
финансирањето и развојот на мрежата на националните установи и финансирањето на програ
ми и проекти од национален интерес во оваа област; заштитата на културното богатство; изда
вачката, музичката, сценско-уметничката, филмската, галериската, библиотечната, архивската,
музејската и кинотечната дејност, дејноста на домовите на културата и дејноста за посредувањ
е во културата; заштитата на авторското право и сродните права; споменичкото одбележување
на настани и истакнати личности од национален интерес;
надзорот од негова надлежност и врши и други работи утврдени со закон. Во состав на Минис
терството за култура е Управата за афирмирање и унапредување на културата на припадни
ците на заедниците во Република Македонија.

Министерството за информатичко општество и администрација ги врши работите шт

о се однесуваат на: развојот и промоцијата на информатичкото општество, креирањето и воде
њето на регистар на информационите и комуникациските системи и информатичката опрема в
о рамките на органите на државната управа, интегрираната информатичка и комуникациска мр
ежа, базите на податоци, меѓусебното поврзување и размена на информации, безбедносните а
спекти и развојот на инфраструктурата на државните органи, правните и другите лица на кои с
о закон им е доверено да вршат јавни овластувања, следењето на состојбите со информациск
ите и телекомуникациските технологии и воведување на меѓународни стандарди, телекомуник
ациите и телекомуникациската инфраструктура, радиодифузијата и радиодифузната инфрастр
уктура, законското уредување на прашањата во врска со администрацијата, надзорот и обезбе
дувањето на единствена примена на прописите што се однесуваат на државните и јавните слу
жбеници, развивањето на политиката поврзана со правата, обврските, одговорностите и оцену
вањето на државните и јавните службеници, класификацијата и описот на работните места, пл
атите и надоместоците на плати на државните и јавните службеници,водењето Регистар за др
жавните и јавните службеници, подготвувањето стратешки документи за ефикасното и ефектив
ното работење, обуката и стручното усовршување на државните и јавните службеници, органи
зирање и спроведување на обуката, развојот и координацијата на политиките во врска со упра
вувањето со човечките ресурси, реформата во јавната администрација, остварувањето на меѓ
ународна соработка по прашања од негова надлежност, државната управа, управната постапк
а, управниот надзор и врши и други работи утврдени со закон. Во состав на Министерствот
о за информатичко општество и администрација е Државниот управен инспекторат.

Министерството за транспорт и врски ги врши работите што се однесуваат на: патниот

сообраќај и патната инфрастуктура; железничкиот сообраќај и железничката инфраструктура;
воздушниот сообраќај и воздухопловната инфраструктура; внатрешната пловидба; поштенскио
т сообраќај и поштенската инфрастуктура; други видови на транспорт и инфраструктура која е
неопходна за вршење транспорт (жичари и ски-лифтови и слично); станбено-комуналните рабо
ти, соодветната инфраструктура, уредувањето на просторот и управувањето со градежното зе
мјиште во сопственост на Републиката и врши и други работи утврдени со закон. Во состав на
Министерството за транспорт и врски се:
Капетанијата на пристаништата;
Државниот инспекторат за транспорт;
55
Државниот инспекторат за градежништво и урбанизам и
Државниот комунален инспекторат.

Министерството за животна средина и просторно планирање ги врши работите што се

однесуваат на: следењето на состојбата на животната средина; заштитата на водите, почвата,
флората, фауната, воздухот и озонската обвивка од загадување; заштитата од бучава, радијац
ија, заштитата на биодиверзитетот, геодиверзитетот, националните паркови и заштитените об
ласти; реставрацијата на загадените делови од животната средина; предлагањето мерки за тр
етман на цврст отпад; просторното планирање; просторниот информативен систем; надзорот о
д негова надлежност и врши и други работи утврдени со закон. Во состав на Министерствот
о за животна средина и просторно планирање се:
Државниот инспекторат за животна средина;
Службата за животна средина;
Службата за просторен информативен систем

Комисијата за односи со верските заедници и религиозните групи ги врши работите што се

однесуваат на правната положба на верските заедници и религиозните групи, како и работите
во врска со односите меѓу државата, верските заедници и религиозните групи. Комисијата за о
дноси со верските заедници и религиозните групи има својство на правно лице. Агенцијата за
млади и спорт ги врши работите што се однесуваат на грижата за психофизичкиот развој на мл
адите и нивната заштита од болести на зависности, проституцијата, криминалот и други социо
патолошки појави; грижата за статусот на младите; поттикнувањето и помагањето на различни
те облици на организирање на младите; преземањето активности за создавање услови за задр
жување во Република Македонија на способните и талентирани млади, како и создавањето усл
ови за стимулирање на нивното враќање во Република Македонија; следењето на спортските и
спортско-рекреативните активности од областа на спортот; следењето на развојот на врвниот
спорт и врши и други работи утврдени со закон. Агенцијата за млади и спорт има својство на п
равно лице. Агенцијата за иселеништво ги врши работите што се однесуваат на положбата и п
равата на иселениците од Македонија; помагањето на нивниот културен развој и унапредувањ
ето на врските со нив и нивните организации; запознавањето на иселениците од Македонија со
состојбата во Република Македонија; создавањето услови за враќање на иселениците во Репу
блика Македонија; создавањето услови за вклучување на иселениците во јавниот и економски
от живот на Република Македонија и врши и други работи утврдени со закон. Агенцијата за исе
леништво има својство на правно лице. Агенцијата за информации ги врши работите што се од
несуваат на печатот, радиото, телевизијата и другите средства за јавно информирање; инфор
мирањето на домашната и странската јавност за животот и развојот на државата; дејноста на с
транските информативни установи и странските новинари на територијата на државата, акреди
тација на новинари за следење на работата на Владата и други државни органи; врши издавач
ка дејност од посебно значење за афирмација на Република Македонија и врши и други работи
утврдени со закон. Агенцијата за информации има својство на правно лице. Агенцијата за хран
а и ветеринарство на Република Македонија ги врши работите што се однесуваат на безбедно
ста на храната и храната за животни; организацијата и одговорноста во вршењето на ветерина
рната дејност; спроведувањето, контролата, надзорот и следењето на ветеринарните активнос
ти во областа на здравствената заштита на животните; заштитата и благосостојбата на животн
ите во однос на нивното одгледување, чувањето, грижата и сместувањето, фармското држење
и искористување, транспортот, постапувањето со животните заради обезбедување здравствен
а заштита на граѓаните; заштитата и благосостојбата на кучињата и домашните миленици, жив
отните во зоолошките градини и животните кои се користат во експериментални и други научни
цели; нуспроизводите од животинско потекло; идентификацијата и регистрацијата на фармскит
е и други животни; ветеринарно- медицинските препарати; контролата на квалитетот на хранат
а со исклучок на примарното земјоделско производство и други работи од значење на ветерин
арното здравство, безбедноста на храната и храната за животни. Агенцијата за храна и ветери
нарство на Република Македонија има својство на правно лице. Државниот архив на Републик
а Македонија ги врши работите што се однесуваат на чувањето и заштитата на архивската граѓ
а со која располага Република Македонија; средувањето и обработката на граѓата и врши архи
вски истражувања. Државниот архив на Република Македонија има својство на правно лице. Д
ржавниот завод за геодетски работи ги врши работите што се однесуваат на премерот, катаста
рот и запишувањето на правата на недвижностите. Државниот завод за геодетски работи има с
војство на правно лице.
56
Државниот завод за статистика ги врши работите што се однесуваат на прибирањето, обработ
ката и објавувањето на статистичките податоци; чува, презентира и дава статистички податоци
и ја утврдува нивната точност; на овластените носители за спроведување на статистички истра
жувања им дава мислења за методолошките основи; подготвува статистички прогнози, трендо
ви и модели и други аналитички податоци и индикатори и врши други стручни работи утврдени
со закон. Државниот завод за статистика има својство на правно лице.

3. Надзор и органи за вршење надзор над работата на органите на државната управа- На

дзорот над работата на органите на државната управа го опфаќа надзорот над законитоста и е
фикасноста на нивната работа. Надзорот од став (1) на овој член се врши и над јавните претпр
ијатија, јавните служби и установи, како и над физичките и правните лица на кои со закон им е
доверено вршење на јавни овластувања. Надзорот над законитоста на прописите на единицит
е на локалната самоуправа и градот Скопје го врши министерството надлежно за вршење на р
аботите на локалната самоуправа. Надзорот над законитоста на работата на органите на един
иците на локалната самоуправа и градот Скопје се врши од органите на државната управа. На
дзорот над делегираните надлежности го врши органот на државната управа чии надлежности
се делегирани на единиците на локалната самоуправа и градот Скопје. Во вршењето на надзо
рот од членовите 38 и 38-а на овој закон, овластениот орган на државната управа е должен да
го информира органот во кој е извршен надзорот за констатираните неправилности и недостат
оци и да му предложи рок за нивно отстранување. Ако органот во кој е вршен надзорот од став
(1) на овој член, не ги отстрани констатираните неправилности и недостатоци во утврдениот ро
к, овластениот орган ќе преземе мерки за нивно отстранување. Во случај кога констатираните
неправилности и недостатоци од став (1) на овој член можат да предизвикаат штетни последи
ци за остварување на правата и интересите на граѓаните или за работата на органот, овластен
иот орган од став (1) на овој член е должен за тоа веднаш да ја извести Владата. За констатир
аната состојба овластените органи од став (1) на овој член, се должни да предложат мерки до
Владата за отстранување на утврдените неправилности и недостатоци во работењето на орга
нот. Надзорот го врши повисокиот орган на државната управа, освен ако со закон поинаку не е
утврдено. Ако надзорот бара вклучување на специјализирана организација или вршење на екс
пертиза, органот од став (1) на овој член може да определи надзорот да го изврши специјализи
рана организација за соодветната област. Надзорот над работата на министерствата го врши
Владата. Надзорот над работата над органите во состав на министерствата го вршат министер
ствата, а над другите органи на државната управа министерството што е надлежно за управна
та област за која е образуван органот на државната управа. Надзорот над работата на управни
те организации го врши министерството во чија надлежност е управната област за која е основ
ана управната организација. Инспекциски надзор- Инспекцискиот надзор опфаќа надзор над сп
роведувањето и примената на законите и другите прописи од страна на државните органи, јавн
ите претпријатија, трговските друштва, установите, физичките и на правните лица. Инспекциск
иот надзор го вршат само органите на државната управа во рамките на своите овластувања. З
а вршење на инспекцискиот надзор може да се образува инспекторат како орган во состав на м
инистерствата. Работите на инспекцискиот надзор ги вршат инспектори. Секој има право да да
де иницијатива за вршење на инспекциски надзор и за преземање на соодветни мерки од мини
стерствата и органите на државната управа надлежни за инспекциски надзор. Постапката на и
нспекцискиот надзор инспекторот ја покренува и ја води по службена должност, според правил
ата на управната постапка. Во вршењето на инспекцискиот надзор инспекторот е должен да по
стапува во согласност со закон и друг пропис.

4. Правни акти на органите на државната управата- Министерот донесува правилници, наре

дби, упатства, планови, програми, решенија и други видови акти за извршување на законите и
други прописи, кога за тоа е овластен со закон. Директорот на самостојниот орган на државнат
а управа, односно управната организација донесува правилници, решенија, наредби, упатства,
планови, програми и други видови акти за извршување на законите и други прописи, кога за то
а е овластен со закон. Со правилник се утврдуваат и се разработуваат одделни одредби на зак
оните и други прописи заради нивно извршување. Со наредба се наредува или забранува пост
апување во определена ситуација која има општо значење за извршување на законите и други
прописи. Со упатство се пропишува начинот на постапување во извршувањето на одделни одр
едби на законите и други прописи. Со план и програма се утврдуваат и се разработуваат одде
лни прашања за извршување на законите и други прописи за кои е потребно утврдување на ро
кови и динамика на нивно извршување. Во управната постапка и во одлучувањето по одделни
57
прашања, како и во други случаи предвидени со закон и друг пропис, министерот донесува ре
шенија. Во управната постапка и во одлучувањето по одделни прашања, како и во други случа
и предвидени со закон и друг пропис, директорот кој раководи со самостојниот орган на државн
ата управа и на управната организација донесува решенија. Министерот кој раководи со минис
терството, во чиј состав се наоѓа друг орган на државната управа, на предлог на директорот кој
раководи со органот во состав, ги донесува актите за органот што е во негов состав. Ако минис
терот е овластен да донесе пропис во согласност со друг министер, а таква согласност меѓу ни
в не е постигната, министрите за спорното прашање се должни да ја известат Владата и да по
стапат според упатството што таа ќе го даде. Министерот може да донесе задолжителни инстр
укции за извршување на работите што како јавни овластувања со закон им се доверени да ги и
звршуваат јавни претпријатија и други правни и физички лица, како и на единиците на локална
та самоуправа и Градот Скопје. Директорот кој раководи со самостоен орган на државната упр
ава, односно со управна организација може да донесе задолжителни инструкции за извршувањ
е на работите што како јавни овластувања со закон им се доверени да ги извршуваат правни и
физички лица, како и на единиците на локалната самоуправа и Градот Скопје. Со актите кои ги
донесува министерот не може за граѓаните и другите правни лица да се утврдуваат права и об
врски, ниту да се пропишува надлежност на други органи. Со актите кои ги донесува директоро
т кој раководи со самостојниот орган на државната управа, односно со управната организација
не може за граѓаните и другите правни лица да се утврдуваат права и обврски, ниту да се проп
ишува надлежност на други органи.

5. Надлежноста и составот на Државната комисија за одлучување во втор степен во

областа на инспекцискиот надзор и прекршочната постапка- Државната комисија за
одлучување во втор степен во областа на инспекцискиот надзор и прекршочната постапка (во
натамошниот текст: Државната комисија) е надлежна за решавање по жалби против решенија
донесени во прв степен во инспекциска постапка како и по жалби против одлуките за прекршок
што се донесени од прекршочен орган, кога со закон е пропишано да одлучуваат во
прекршочна постапка. Во постапката за решавање по жалби Државната комисија ги применува
одредбите од Законот за општата управна постапка, Законот за инспекциски надзор и Законот
за прекршоците доколку со овој или друг закон поинаку не е уредено. Државната комисија е
составена од претседател и шест члена кои функцијата ја извршуваат професионално.
Претседателот и членовите на Државната комисија ги избира по пат на јавен конкурс и ги
разрешува Собранието на Република Македонија на предлог на Комисијата за прашања на
изборите и именувањата на Собранието на Република Македонија. Претседателот и
членовите на Државната комисија се избираат за период од пет години со право на повторен
избор.

6. Надлежноста и составот на Државната комисија за одлучување во управна постапка

и постапка од работен однос во втор степен- Државната комисија за одлучување во
управна постапка и постапка од работен однос во втор степен (во натамошниот текст:
Државната комисија) е надлежна за решавање по жалби против решенија донесени во управна
постапка во прв степен од страна на министерствата, другите органи на државната управа,
организации утврдени со закон и други државни органи. Државната комисија е надлежна за
решавање по жалби против решенија донесени во прв степен од Комисијата за хартии од
вредност. Државната комисија е надлежна да одлучува и за прашања од областа на работните
односи во втор степен (кои не се во надлежност на Агенцијата за администрација), за
прашањата од областа на работните односи за државните службеници од Агенцијата за
администрација, како и против решенијата на Министерството за внатрешни работи со кои се
поништени решенијата за доделување на награди. Државната комисија е составена од
претседател и десет члена кои функцијата ја извршуваат професионално. Претседателот и
членовите на Државната комисија ги именува и ги разрешува Собранието на Република
Македонија на предлог на Комисијата за прашања на изборите и именувањата на Собранието
на Република Македонија. За именување на претседател и членови на Државната комисија се
објавува јавен оглас во најмалку три дневни весници кои се издаваат на целата територија на
Република Македонија од кои еден од весниците кој се издава на јазикот што го зборуваат
најмалку 20% од граѓаните кои зборуваат службен јазик различен од македонскиот јазик.
Претседателот и членовите на Државната комисија се именуваат за период од пет години со
право на повторен избор.

58
7. Состав, надлежноста и начин на одлучување на Државната комисија за спречување на
корупцијата, според Законот за спречување на корупција и судир на интереси- Државната
комисија за спречување на корупцијата (во натамошниот текст: Државната комисија) е
самостојна и независна во вршењето на работите утврдени со овој закон и има својство на
правно лице. Државната комисија е составена од претседател и шест членови. Државната
комисија има Секретаријат како стручна служба која ги врши административните работи од
надлежност на Државната комисија. Со Секретаријатот раководи генерален секретар.
Државната комисија ги има следниве надлежности:
1. донесува национална стратегија за спречување на корупцијата и судирот на
интереси, со акционен план за нејзино спроведување;
2. спроведува антикорупциска проверка на закони, подзаконски акти и други општи
акти, согласно со методологија која ја донесува;
3. постапува по пријави од физички и правни лица за сомнежи за корупција и судир на
интереси;
4. покренува иницијатива пред надлежните органи за поведување постапка за
утврдување на одговорност на службени лица;
5. покренува иницијатива за поведување постапка за кривично гонење во предметите по
кои постапува;
6. ја следи законитоста на финансирањето на политичките партии;
7. ја следи законитоста на финансирањето на изборните кампањи;
8. покренува иницијатива пред надлежните органи врз основа на извештаи на Државниот
завод за ревизија;
9. постапува во случаи на судир на интереси;
10. ја евидентира и следи имотната состојба и интересите во постапка согласно со овој
закон;
11. пропишува образец на изјавите за имотната состојба и интересите;
12. врши проверка на податоците од изјавите за имотната состојба и интересите;
13. соработува со други државни органи во обезбедување на потребните информации;
14. соработува со национални тела на други држави, како и со меѓународни
организации на полето на спречување на корупцијата;
15. разменува информации со надлежни тела на други држави и меѓународни
организации, врз основа на обврски преземени со меѓународни договори ратификувани
согласно со Уставот на Република Македонија;
16. соработува со здруженија, фондации, научни институции и приватниот сектор во
врска со превенција на корупција и судирот на интереси;
17. подготвува анализи за ризици од корупција во различни сектори;
18. презема активности во насока на јакнење на личниот и институционалниот
интегритет;
19. презема активности на планот на едукацијата и јакнење на свеста за корупцијата и
судирот на интереси;
20. води регистар на избрани и именувани лица;
21. води регистар на овластени лица за прием на пријави од укажувачи, согласно со
Законот за заштита на укажувачи;
22. изготвува каталог на подароци врз основа на податоци добиени согласно со членот 58 од
овој закон и го објавува на својата веб-страница;
23. спроведува истражувања на јавното мислење за оценка на своето работење и
состојбата со корупцијата;
24. донесува годишна програма за работа на Државната комисија;
25. донесува етички кодекс на Државната комисијата и на Секретаријатот;
26. донесува деловник за работа на Државната комисија;
27. донесува акти за внатрешна организација и систематизација на работните места во
Секретаријатот;
28. редовно ја известува јавноста за својата работа во врска со надлежностите што ги
има согласно со овој закон и согласно со деловникот за работа на Државната комисија и
29. врши и други работи утврдени со закон.

Државната комисија, одлуките во вршењето на работите од својата надлежност, ги носи на

седница со која претседава претседателот на Државната комисија, со мнозинство гласови од
вкупниот состав на Државната комисија. Co Деловникот за работа се утврдува начинот на
59
работа на Државната комисија. Седниците на Државната комисија се јавни. По исклучок на
ставот (4) од овој член, јавноста може да биде исклучена кога се постапува по предмети кои
содржат класифицирани информации и податоци кои се заштитени со закон. За разгледување
на одделни прашања Државната комисија може да побара мислење од стручни лица или да
покани стручни лица да учествуваат на седница на Државната комисија. Одлуките од своја
надлежност за предметите за кои отпочнала постапка Државната комисија ги донесува во рок
од 60 дена од денот на отпочнување на постапката, освен ако со овој закон е поинаку
утврдено. Одлуките на Државната комисија мора да содржат образложение и се објавуваат на
нејзината веб страница во рок од пет дена од денот на нивното донесување.

8. Стекнување, престанување на државјанство на Република Македонија и надлежен

орган за решавање, водење на евиденција и докажување на државјанството на
Република Македонија;
Државјанството на Република Македонија се стекнува со:
1) потекло,
2) раѓање на територијата на Република Македонија
3) природување и
4) меѓународни договори.

Со потекло стекнува државјанство на Република Македонија дете на кое:

1) во моментот на раѓањето двата родители се државјани на Република Македонија;
2) во моментот на раѓањето едниот родител е државјанин на Република Македонија, а
детето е родено во Република Македонија, доколку родителите спогодбено не определат
детето да го добие државјанството на другиот родител и
3) во моментот на раѓањето едниот родител е државјанин на Република Македонија, а
другиот родител е непознат или со непознато државјанство, односно без државјанство, а
детето е родено во странство.
Државјанство на Република Македонија со потекло стекнува и посвоеник при потполно
посвојување на кој двата или едниот посвоител е државјанин на Република Македонија.

Дете родено во странство на кое едниот родител во моментот на раѓањето е државјанин

на Република Македонија, а другиот странски државјанин, со потекло стекнува државјанство на
Република Македонија ако до наполнети 18 години живот биде пријавено за запишување како
државјанин на Република Македонија или ако до наполнети 18 години живот постојано се
насели во Република Македонија со родителот кој е државјанин на Република Македонија. Во
случај на судски спор за доделување на дете, државјанството се стекнува по правосилноста на
судската одлука. Под условите од став 1 на овој член државјанство на Република Македонија
може да стекне и лице кое не е пријавено од двајцата родители, со наполнети 18 години
живот, ако поднесе пријава за упис во државјанство на Република Македонија до навршени 23
години живот. Државјанство на Република Македонија стекнува дете кое е најдено или родено
на територијата на Република Македонија на кое родителите му се непознати, или се со
непознато државјанство или се без државјанство. На детето од став 1 на овој член ќе му
престане државјанството на Република Македонија ако до наполнети 15 години живот се
утврди дека родителите му се странски државјани и доколку детето нема да остане без
државјанство.

Државјанство на Република Македонија со природување може да стекне странец кој лично

поднел барање за прием во државјанство на Република Македонија, ако ги исполнува
следниве услови:
1) да наполнил 18 години живот;
2) до поднесувањето на барањето законски и постојано да живее на територијата на
Република Македонија најмалку осум години;
3) да има обезбедено стан и постојан извор на средства за егзистенција во висина која
овозможува материјална и социјална сигурност под услови утврдени со закон;
4) во Република Македонија и во државата чиј државјанин е да не бил казнуван со казна
затвор во траење од најмалку една година, за дела за кои се гони по службена должност и кои
се казниви според прописите во Република Македонија,
5) против него да не се води кривична постапка во Република Македонија и во државата
чиј државјанин е;
60
 6) да го владее македонскиот јазик до тој степен да може лесно да се разбере со
околината;
7) да не е изречена мерка забрана за престој во Република Македонија;
8) неговиот прием во државјанство на Република Македонија да не ја загрозува
безбедноста и одбраната на Република Македонија;
9) да потпише заклетва дека ќе биде лојален граѓанин на Република Македонија и
10) да има отпуст од досегашното државјанство или да докаже дека ќе го добие ако биде
примен во државјанство на Република Македонија.

Државјанство на Република Македонија престанува:

1) со отпуст и
2) според меѓународни договори

Државјанство на Република Македонија престанува со отпуст ако лицето кое поднесло

лично барање за отпуст ги исполнува следниве услови:
1) да наполнило 18 години живот;
2) да ги намирило имотно-правните обврски спрема државните органи;
3) да ги регулирало имотно-правните и другите законски обврски од брачниот однос и од
односот на родители и деца спрема лицата кои живеат во Република Македонија;
4) да достави доказ од надлежен орган дека не е поведена стечајна постапка, односно
постапка за престанок на трговското друштво чиј основач или содружник е, односно за трговец
поединец;
5) против него во Република Македонија да не се води кривична постапка поради кривично
дело за кое се гони по службена должност или ако е осудено на казна затвор, казната да ја
издржало и
6) ако има странско државјанство или да докажало дека ќе биде примено во странско
државјанство.

На дете до наполнети 18 години живот му престанува државјанство на Република

Македонија на барање на двата родители на кои државјанството на Република Македонија им
престанало со отпуст или ако државјанството на Република Македонија му престанало на тој
начин на еден од родителите, а другиот родител со тоа се согласил. Ако родителите на детето
живеат одвоено, на детето му престанува државјанство на Република Македонија со отпуст на
барање на родителот со кого живее детето, односно на кого му е дадено на воспитување и
чување, а кој и самиот поднел барање за отпуст од државјанство на Република Македонија или
во случај кога родителот кај кого детето живее е странец. Во двата случаи потребна е
согласност на другиот родител. Одредбите од ставовите 1 и 2 на овој член се однесуваат и на
малолетниот посвоеник. Ако другиот родител не се согласи со отпуст на детето од
државјанство на Република Македонија, детето добива отпуст ако заради интересите на
детето ако согласност за неговиот отпуст даде надлежниот орган за старателство. Ако детето
наполнило 15 години живот за престанок на државјанството во смисла на ставовите 1, 2 и 3 на
овој член потребна е и согласност на детето.

61