BUBUNGANG LATA – AGAPITO M. JOAQUIN puso – matatagpuan sa tao.

Bahagi o parte ng katawan

- Kusina
- Toying – asawa ni maldo
- MAldo – nais mag
artista/nanay Uring Pampanitikan –
isang dula
Paglalahad – tradisyunal ang naging paraan ng
paglalahad ng kwento
Tayutay – Kung gusto mo pang mabuhay ay huwag mo
akong kakaliwain. Ito ay pagpapalit- tawag dahil ang ibig
sabhin ng kakaliwain ay lokohin o huwag siyang papatol
sa iba.
- Kung wala iyon para na akong patay. Ito ay
pagpapalit tawag dahil ang ibig sabihin ng patay
rito ay walang silbi.
Teorya
1. Realismo – inilalarawan ang buhay sa
katunayan. Pag-aasawa ng mga kabataang
walang sapat na pinansyal. Pagkapit ng isang ina
sa patalim.
2. Romantisismo – labis na pagmamahal ni
maldo kay toying.
3. Klasisismo –
SIMBOLO – KAHULUGAN
1. PARUPARO - binate
2. USOK – pag-unlad
3. BUWAYA – Ganid
4. BAHAGHARI – Pag-asa
5. MADAWAG NA DAAN – Mga pagsubok
6. KASTILYONG BUHANGIN – Pangarap na
di matupad
7. ROSAS – Pangingibig
8. PAGDIDILIM NG ULAP – Pangyayaring di mabuti
9. PAGKAHILO AT PAGSUSUKA – pagdadalantao
10. AHAS – pagtataksil
PAG-UUGAT… PAGSUSUPLING – ito’y isang maikling
kuwento ni Eduardo Bautista Reyes na nagtamo ng
pangatlong Gantimpalang Palanca noong 1957. Ito ay
nakuha sa aklat na Hiyas (ikalawang akda) ni Fernando
B. Monleon.
- Simeon (matiyaga at maunawaing nilalang) at
Senyang(matiising ina) – mag-asawa na
matagal nang naghihintay ng anak. Pitong taon
ang kanilang paghihintay.
- Ka petra/Nana Sepa/Impong Goria/Nana Seria -
mga babaeng tumutulong sa pagpapaanak kay
senyang.
- Impong Kulasa- manghihilot na nagpaanak kay
senyang
- Isang luno ang kanilang anak.
TAYUTAY – nakakasulasok ang usok ng nagbangon sa
siga. Nagsasayaw-sayaw ang unti-unting kumakapal na
usok. Ito ay isnag personipikasyon o pagsasatao dahil
binigyang buhay ang usok na siyang tao lamang ang
bumabangon.
SANLIGAN- MGA HIYAS NG WIKANG PAMBANSA
ng tao na kung saan nagmumula ang pag-ibig.
Pinakamahalagang parte ng katawan kaya dapat na
pangalagaan at pakaingatan.
MARAMING KULAY ANG BAHAGHARI – Myrna A.
Afundar
Mina – pinakabata
Ronil –
Christina –
Kahulugan ng pamagat – ito ay nangangahulugan
ng iba’t ibang emosyon at ang lahat ng bagay
ay may tamang panahon.
BILANGIN NATIN ANG ATING BIYAYA
Pedong – batang lalaki na labindalawang taong gulang
Mang Andong at Aling Viring – mag-asawa
Diego – nag alok ng serbisyo kay MAng andong
Pilosopiyang Pilipino – “MAsiyahan ka sa kaloob
ng Diyos at ang ligaya mo ay magiging lubos.
Simbolismong Pilipino – KALABAW (ang pagiging
Pilipino/ kasipagan at katiyagaan ng Pilipino)
MASKARA – PABLO M. CUASAY
Sanggunian – ang dulang ito ay hinango sa Antolohiya
ng mga dula
Tauhan:
Mayor Ruedas
Mayor Tony
Siling
Ruben – “kilabot ng
Cordillera” Sunog-Apog –
tagpuan
TAYUTAY – “nalalayo sila sa tukso”, ito’y isang
pagpapalit tawag sapagkat binibigyan ng ibang
katawagan ang mga bagay na magkakaugnay tulad ng
tukso na ang ibig sabihin ay masamang Gawain.
- “Ikaw ay lintang sumisipsip sa dugo ng mga
maralita” – ito ay pagwawangis sapagkat
tuwirang pinaghahambing ang dalawang bagay.
TALAGA…. LALAYAS NA AKO – Alfonso
Sujeco TAUHAN:
- Lyn – pangunahing tauhan, batang nagtampo
at nagdamdam dahil sa paghihigpit ng
magulang
- - MAng Nilo – ama ni lyn, mahigpit at
konserbatibo ngunit walang ninais na masama
sa anak.
- Aling Sabina - ina ni lyn na tanging hinangahan
ng sama ng loob ng anak.
- Freedie – itinutukso kay lyn, noon pa man
ay may pagtingin na siya sa dalaga.
- Armando, Amy at Josie – mga kaibigan ni Lyn
na walang ibang inisip kundi ang magsaya nang
masaya.
Gintong kaisipan – “ang paghihigpit ng magulang ay na
hindi dapat ipagdamdam pagkat ito ay tanda ng
pagmamahal”

VICENTENG BINGI – Jose Villa Panganiban

Tauhan:
- Senyorito (anak) – anak siya ng kumupkop kay
Vicente, Pilyo at makulit, may katigasan ang ulo
at kalooban.
- Papa – ama ng tinatawag na “senyorito”.
Ang nagligats at kumupkop kay vicente
- Vicenteng Bingi – lalaking iniligtas ng mag-ama.
Natagpuan siya sa harap ng bahay nila na
putikan at nilalagnat.
- Padre – pari na nagmisa sa bangkay ni
Vicente Gintong kaisipan- “Ang mga kapuspalad ay
may
puwang din sa lipunan”

MGA PARAAN NG PAGTALAKAY SA MGA AKDANG

PAMPANITIKAN:
Limang Dimensyon base kay Jose A. Arrogante
1. Panlipunan – dito’y matamang sinusuri ng
mambabasa lalo na ng mga mag-aaral ng
panitikan ang interksyon ng tao sa tao, ng tao sa
lipunan, sinusuri rin ang interaksyon ng tao sa
kaniyang kapaligiran. Susuriin din ditto ang mga
suliraning panlipunang may malaking
kaugnayan sa kanyang tagumpay o pagkabigo.
Hal. Ibong Mandaragit ni Amado V. Hernandez
(sa akdang ito ay natalakay ang mga suliranin ng
mga tauhan sa kapwa tauhan at kung paano
kumilos si MAndo, ang pangunahing tauhan sa
kanyang kapaligiran at sa kabuuan ng kanyang
mundo.
2. Pangkaisipan – dito’y binibigyang-diin ang
pakikipaglaban ng tauhan sa sariling isipan.
Iniisip niya kung tama ba o mali ang kanyang
desisyon, ang kanyang gagwin o ginagawa. Kung
minsan, pag di naging matagumpay ang
kanyang ginawa, pinipilit niyang sabihin sa
sariling tama naman ang kanyang ginawa.
3. Pangmoral – isinaalang alang ay ang aral, ugali,
kilos at panahong ikinapangyari. Subalit di lahat
ng inaasal ng nakararami ay sasabihin na nating
wasto.
4. Pang-anyo – malimit na ginagamit ng mga
guro ng panitikan bilang paraan nila ng
pagpapahalaga sa anumang akdang kanilang
nais na talakayin. Maaaring ito’y tula,
kwento, nobela at iba pa.
5. Pang-arketipo – ito ang paraan ng pagtalakay
sa anumang akdang pampanitikan na
kasisinagan ng mga tauhan sa Bibliya o Banal na
Kasulatan, gayundin ang mga tauhan ng mga
klasikong akda ng mga Griyego at Romano at sa
mga akdang popular tulad ng Florante at Laura
 akda ni Francisco Balagtas; ng sisa, Salome at - Ang unang kwento ay nalathala sa Liwayway
elias, basilio, crispin sa akda ni Rizal sa Noli
Me Tangere.

KABATAA’T KATANDAAN – Amado V. Hernandez

ERMITA – CC Marquez

PINATIBOK MO ANG PUSO KO – Robert Rosales

Tauhan:
- Ruel – binatang nakatapos sa kolehiyo at
may magandang trabaho sa kompanya
- Lerma – tinaguriang “Woman of the
90’s” Kahulugan ng pamagat – muling
pagbubukas ng damdamin ni Lerma
Komiks – uri ng babasahin na nakaaliw, nakalilibang
at halaw sa tunay na pangyayari sa buhay ng tao.
May dalawang uri ng komiks: Ang komiks na pambata
at pandrama. Ito’y masasabing magasin na may
larawan na iginuhit at may salitaan.
Tayutay:
“BAKIT MAY LUNGKOT KA SA IYONG MGA MATA?”
–
nagtatanong na di naghihintay ng kasagutan
“KAGAYA MO RIN SI BIEN PARANG MAAMONG TUPA”
–
Pagtutulad/Simili – paghahambing ng dalawang
magkaibang tao, bagay at pangyayari.
BAKIT NGAYON KO LANG NABATID NA NAPATIBOK MO
PALANG MULI ANG PUSO KO? – pagtatanong/retorikal
kuwestiyon
HINDI NA MAGBABAGO ANG PASYA KO,
KAYA NAKIKIUSAP AKO NA HUWAG MO NA
AKONG
GAMBALAIN. – pagtanggi/litotes

LAGING MAY PAG-ASA – Gloria V. Guzman

TAUHAN:
- Edna
- Carl – bayaw na amerikano
- Jimmy – kasintahan ni edna
- Digna – kapatid/ate
- Fritz – madaling magustuhan
- Jenny – anak ni carl

TAYUTAY –
- Matamlay ang araw – personipikasyon
- Malapit nang sumikat ang araw – isang
patalinhaga, nagbabadya na natatanaw na
niya ang pag-asa.

BATA, BATA, PA’NO KA GINAWA? (isang

Pelikula) – ayon sa pagsusuri ni Andrew P. Padenal

Lualhati Bautista – ipinanganak sa Tondo,

MAynila
- Nag-aral sa Lyceum of the Philippines
- 16 na taong gulang nagsimulang magsulat
 - Pangatlo sa nobela ang bata bata pano ka
ginawa.
- nagkamit ng dakilang gantimpala sa Palanca
- “Gapo” - 1980
- “Dekada” – 1982
- 1982 – nagkamit din ng gantimpala sa
maikling kwento
- 1983 – pangatlong gantimpala
- Nagtamo rin ng CCM awards
- “DAGA SA TIMBANG TUBIG” – dulang
sensored at na-banned/ dinerehe ni Lino Broca
- “ANG SAKADA” – pelikulang tumatalakay
sa kalagayan ng sugar workers
- - pinagtulungan nila ng isa pang screenwriter, si
Oscar Miranda, ay kinumpiska ng military sa
mga unang taon ng Martial Law.
- “BULAKLAK SA CITY JAIL” – unang solong
pelikula niya/ nagkamit ng karangalang Best
Story at Best Screenplay sa Metro Manila Film
Festival noong taong 1984 at Best Screenplay sa
Film Academy Awards.
- Sa kasalukuyan ay miyembre siya sa ng
Screenwriters Guild of the Philippines at
concern Artist of the Philippines
- Nagsulat siya ng mga naggagandahang
pelikulang:
- Nena – Sharmaine Suarez
- JApayuki – Maricris Sioson
- Ruffa Guttierez – Mister mo
- Lover ko – Glydel Mercado
- Sutla – Precilla Almeda
- Star for all seasons – Vilma Santos
- Chito Roño – director
MGA TAUHAN:
1. Lea Bustamante (Vilma Santos) – larawan
ng tunay na babae, hindi lang utusan o
sunud- sunuran kundi kapantay ng lalaki.
2. Raffy (Ariel Rivera) – hindi sya patas tumingin.
Sa kanya’y pambahay lamang ang mga
babae at lalake lamang ang may karapatang
magtrabaho
3. Ding (Albert Martinez) – mahinang klase ng
lalaki. Hindi kayang ipaglaban ang pag-iibigan
nila ni lea. Minsan sunud-sunuran sa ina
4. Maya (Serena Dalrymple) – bunsong anak ni
Lea kay Ding. Bibong bata
5. Ojie (Carlo Aquino) – panganay na anak ni lea
at raffy. Mulat na binatilyo
6. Aling Dimetria (Dexter Doria) – ina ni Ding
na sulsulera, gusto’y masunod ang lahat
ng kanyang nais para sa anak.
7. Elinor (Angel Aquino) – ka-live in ni Raffy
matapos iwan si Lea.kuntentong maging isang
ganap na ina at asawa.
8. Johnny (Raymond Bagatsing) kasamahan ni lea
sa trabaho at kanyang kaibigang handing
making sa kanya anumang oras.