Asignatura: Filipino 8

Paksa: Ugnayang Sanhi at Bunga

Tagal: Isang Linggo

TET Practice: Finger Holds (5 minuto)

Sagutin ang gawain na matatagpuan sa “Tuklasin natin!” (kasama ito sa ipapasa)
Basahin at unawain ang nilalaman ng “Alamin Natin!”
Basahing mabuti ang bawat panuto at sagutin ang mga sumusunod na gawain sa “Pag-isipan Natin!”
at “Pagyamanin Natin!”

Mga Layunin:
Pagkatapos ng aralin na ito, ang mag-aaral ay:
1. nauuri ang sanhi at ang bunga;
2. naipaliliwanag ang pagkakaugnay ng mga pangyayari; at
3. nakikinig nang may pag-unawa upang mailahad ang layunin ng napakinggan, maipaliwanag ang
pagkakaugnay-ugnay ng mga pangyayari at mauri ang sanhi at bunga ng pangyayari.

TUKLASIN NATIN!
Panuto: Ibigay ang tamang bunga sa mga sumusunod na bilang. Letra lamang ang isulat pagkatapos ng bilang. Isulat ang
sagot sa ¼ na bahagi ng papel.

A.
___1.

___2.

B.

___3.

C.

___4.

D.

___5.
E.
 ALAMIN NATIN!
UGNAYANG SANHI AT BUNGA

Sa pagkakataong ito, ating himay-himayin ang nilalaman ng isang kwento na puno ng kababalaghan o mga
pangyayaring kapanipaniwala at hindi kapanipaniwala. Mga rason kung bakit nangyari at kailanngang mangyari ang isang
pangyayari at ano ang naging epekto nito. Malalaman natin ang pagkakaugnay-ugnay ng mga pangyayari upang mas
makita ang tunay na rason at masasabing tama lamang na nangyari ang nasabing pangyayari. Halungkatin at kilalanin
natin ang buhay -buhay ng ating mga hinahangaan sa tulong ng Epiko. Anong uri ng kwento ang epiko? Tara at buklatin
natin ang bawat pahina at siguradong kababalaghan iyong makikita.

Sa kanyang paglalakbay Si Prinsipe Bantugan

ay nagkaroon (Buod
siya ng ng Epikong
matinding sakit atMuslim)
inabot siya ng kamatayan sa pintuan
ng kaharian ng Lupaing nasa Pagitan ng Dalawang Dagat.
May isang hari sa malayong kaharian sa Mindanao ang may dalawang Ang hari rito at anak
ang kapatid
na lalaki.niyang si Prinsesa
Ang nakatatanda
Datimbang ay naguluhan. Hindi nila kilala si Bantugan. Tumawag sila ng pulong ng
ay si Prinsipe Madali at ang nakababata ay si Prinsipe Bantugan. Sa murang edad ay nagpakita si Prinsipe mga tagapayo.
BantuganHabang
ng magagandang
pinagpupulungankatangiang higit sang
ng konseho kanyang
hari kungnakatatandang kapatidgagawin,
ano ang kanilang na si Prinsipe Madali.
isang loro Laging
ang biglang
sinasabi
pumasokng sakanilang
bulwagan guro at kanilangang
at nagsabing ama na si Prinsipe
nakaburol BantuganBantugan,
ay si Prinsipe ay napakatalino. Mabilis
ang mabunyi at siyang
balitangmatuto
Prinsipekahit
ng
sa paggamit Pagkatapos
Bumbaran. ng espada atibalita
palaso.ngTaglay
loro angniyatungkol
ang lakas
kaynaPrinsipe
kayangBantugan,
makipaglaban sa tatlo
bumalik o limang
naman taoBumbaran
siya sa sa mano-
manong labanan.
upang ibalita kay Haring Madali, ang kanyang kapatid, ang pagkamatay ni Prinsipe Bantugan. Nang malaman
ni HaringAng unang ang
Madali nangyari
tanday na siya kay Prinsipe isang
ay magiging Bantugan ay nanaig
magaling ang pagmamahal
na sundalo ay nang mapatay niyaniyang
rito atmag-isa
naalis ang
ang
kinikimkim niyang inggit sa kapatid. Agad na lumipad sa langit ang hari kasama
isang malaking buwayang pumatay sa ilang taong-bayan. Hindi makapaniwala ang mga taong-bayan sa ang kassangguni upang bawiin
ang kaluluwa
kanilang nakita ni Prinsipe ng
pagkatapos Bantugan.
pagtutuos. Samantala’y ang bangkay ni Bantugan ay dinala naman ni Prinsesa
Datimbang sa Bumbaran. Pagbalik ni Haring Madali ay pilit na isinauli ang kaluluwa ni Bantugan sa kanyang
katawan“Napakalakas niya!” ang
at muling nabuhay sabi ng isang
si Prinsipe matandang
Bantugan. lalaki nang
Nagdiwang angmakita
lahat ang napatay na
at bumalik angbuwaya.
dating mabuting
pagtitinginan
Paanong magkapatid.
nakaya ng isang taong ganito kabata na patayin ang buwaya? “Sinasapian siguro siya ng mga
diyos!” sabi naman ng isa.
Nang mabalitaan ni Haring Miskoyaw, dating kaaway ni Haring Madali, na si Bantugan ay namatay ay
dagli silang nagdala
“Halika, ng maraming
pasalamatan natin kawal na sandatahan
ang prinsipe sa pagpatayupang
niyasalakayin
sa halimaw!”ang Bumbaran.
sabi ng pinunoNangngsumalakay
bayan. sina
Haring Miskoyaw ay kasalukuyang nagdiriwang ang lahat dahil sa pagkabuhay ni Prinsipe Bantugan.
Nang umabot na si Prinsipe Bantugan sa kanyang kabinataan, siya ay naging pinakamagaling na
sundalo Hindi alam niLagi
sa kaharian. Miskoyaw na nabuhay na muli
niyang pinamumunuan si Bantugan
ang mga sundalokaya nagkaroon
sa labanan. ng pagdiriwang.
At lagi silang nagwawagi Natigil ang
laban
pagdiriwang at ang dalawang kaharian ay naglaban. Pumailanlang sa himpapawid
sa mga kalaban sa mga kalabang kaharian. Ang kanyang pangalan ay naging bukambibig ng lahat ng mga si Bantugan at sa
pamamagitan
sundalo ng mga ng kalapit
kanyang nakampilan
kaharian.ayHindi
pumatay ng maraming
nagtagal kaaway.
ay wala nang Buongnangahas
kaharaing tapang nakumalaban
lumaban sisaPrinsipe
kanila.
Bantugan ngunit
Kapayapaan nanghihina
at pag-unlad angpanaghari
siya dahil kagagaling
sa kaharian dahillang niya nila
natamo sa kamatayan,
ang respeto’t kaya siya ay ng
pagkilala nabihag. Iginapos
mga kalapit na
siya ngunit
kaharian. nang manumbalik ang kanyang lakas, nilagot niya ang gapos at siya’y nakawala. Buong bangis
siyang nakipaglaban hanggang sa mapuksa ang mga kaaway.
Nang mamatay ang kanilang ama, ang kanyang nakatatandang kapatid na si Prinsipe Madali ang
hinirang Pagkatapos
na bagong niyang magtagumpay
hari. Nagkaroon sa labanang
ng protesta sa mgaitonasaay ranggo.
dinalaw Naislahatnilang
ni Prinsipe Bantugan
si Prinsipe ang mga
Bantugan ang
kahariang karatig ng Bumbaran at pinakasalan ang lahat ng Prinsesang kanyang
maging bagong hari. Kahit ang mga ordinaryong mamamayan ay nagsasabing si Prinsipe Bantugan ang mas katipan at umuwi sila sa
Bumbaran. Buong galak siyang sinalubong
karapat-dapat maging hari sa dalawang prinsipe. ni Haring Madali at nag-utos ng panibagong pagdiriwang. Ang
buhay ni Prinsipe Bantugan ay naging maligaya hangang sa kanyang mga huling sandali.
“Si Prinsipe Bantugan ay matapang at malakas, kaya niya tayong protektahan laban sa mga kaaway!”
sabi ng isang matanda sa pamilihan. -Halaw sa Pluma 8, 2017
“Sang-ayon ako sa iyo” sagot ng matandang lalaki. Hindi ito pinansin ni Prinsipe Bantugan. Alam niya
na ang kanyang kapatid ang karapat-dapat na tagapagmana ng trono dahil si Prinsipe Madali ang panganay sa
kanilang dalawa. Siya mismo ang nagpatunay sa kanyang kapatid.
“Nararapat lamang na ang kapatid ko ang maging bagong hari dahil napagaralan na niya kung paano
magpatakbo ng gobyerno,” sabi niya sa kapwa niya sundalo at mga ministro sa kaharian. “Alam niya kung
paano ang pamamalakad sa ugnayang panlabas. At marami siyang magandang ideya upang mapaganda ang
buhay ng bawat mamamayan!”
Tumango na lamang ang mga ministro at mga kawal. Ngunit nagkaroon ng isang bitak sa pagitan nina
Prinsipe Bantugan at Prinsipe Madali. Sapagkat si Prinsipe Bantugan ay hindi lamang matapang at malakas siya
rin ay napakakisig. Maraming magagandang babae sa kaharian ang nahuhumaling sa kanya. Kahit ang mga
babaeng gusto ng kanyang kapatid na si Prinsipe Madali ay sumuko sa kanyang gayuma. Dahil sa galit at inggit,
nagpahayag ang hari ng kautusan.
“Hindi ko gusto na nakikipag-usap ang kahit na sino sa aking kapatid na si Prinsipe Bantugan. Sino
man ang makitang nakikipag-usap sa kanya ay ipapakulong o kaya ay parurusahan nang malubha.”
Nalungkot si Prinsipe Bantugan sa iniutos ng kanyang kapati. Nakita niya ang sariling parang may
nakahahawang sakit. Lahat ay lumalayo sa kanya, kahit ang kababaihan at kahit ang taong kanyang minamahal.
Walang gustong kumausap sa kanya sa takot na baka makulong at maparusahan ng hari. Dahil hindi na niya
matagalan ang mga ito, nagpasiya ang prinsipeng lisanin ang kaharian.
Gabay na Tanong:
1. Paano nawalay si Prinsipe Bantugan sa kanyang kapatid na si Prinsipe Madali?
2. Bakit minahal ng mga tao si Prinsipe Bantugan kaysa kay Prinsipe Madali?
3. Paano nalaman ni Prinsipe Madali na namatay ang kapatid?
4. Bakit natalo si Prinsipe Bantugan labanan sa unang pagkakataon?
5. Paano nagkapalagayan ng loob ang magkapatid na Bantugan at Madali?

Ano ang napansin mo sa iyong mga naging sagot sa itaas? Ito ba ay naglalahad ng sanhi at bunga? Dahilan at
epekto? Tama ba ako? Paano kaya malalaman na ito ang sanhi at ito naman ang bunga? Ngayon ay ating pakikialaman
ang tungkol sa sanhi at bunga. Let’s go!

MGA HUDYAT NG SANHI AT BUNGA

Ang malinaw, mabisa at lohikal na pagpapahayag ay naipapakita sa maayos na pag-uugnayan ng mga salita, parirala,
at pangungusap. Mahalaga rin sa pagpapahayag ang maingat na pagpili ng mga salitang gagamitin upang higit itong
maging malinaw sa lahat. Kagaya na lamang sa pagpapahayag ng sanhi at bunga, may mga hudyat na ginagamit upang
maipahayag ito nang may kalinawan.
Sanhi – ito ang dahilan kung bakit nangyari ang isang pangyayari at kadalasang sumasagot sa tanong na bakit.
Bunga – ito ay epekto/ resulta ng pangyayari at tumutugon sa tanong na paano.

Halimbawa: Alin dito ang sanhi at bunga; at ang susing salita o palatandaan o hudyat na ito ang sanhi at bunga?
1. Nais ng mga tao na si Bantugan ang maging bagong hari dahil sa ipinakitang tapang at lakas.
Hudyat/susing salita
Sanhi: Dahil ipinakitang tapang at lakas.
Bunga: Gawing bagong hari

2. Naguluhan si Prinsesa Datimbang kaya’t nakipagpulong ito sa konseho.

Hudyat/ susing salita

Sanhi: Naguluhan kung ano ang gagawin ni Bantugan
Bunga: Nakipagpulong sa konseho

Hudyat na nagpapahaayag ng sanhi o dahilan:

 Sapagkat/pagkat . . .
 Dahil/dahilan sa . . .
 Palibahasa, at kasi . . .

Hudyat na nagpapahayag ng bunga o resulta:

 Kaya/ kaya naman . . .
 Kung kaya . . .
 Bunga nito . . .
 Tuloy . . .

*maaring dagdagan ang mga hudyat o susing salita sa sanhi at bunga.

 TYRON MARC S. COLIS
Inihanda ni: Subject Teacher Iniwasto ni: Checking Committee

Pangalan: ______________________________________ Baitang at Seksyon: __________________________

PAG-ISIPAN NATIN!
Gawain 1. Saan ako Dapat?
Panuto: Pag-ugnay-ugnayin ang sanhi at bunga na nasa loob ng kahon at isulat ito sa mga patlang na nasa ibaba.

1. ____________________________ ______________________________________
2. ____________________________ ______________________________________
3. ____________________________ ______________________________________
4. ____________________________ ______________________________________
5. ____________________________ ______________________________________

Gawain 2. Ipakilala mo!

Panuto: Ipakilala ang sanhi at bunga na ipinapahiwatig
ng bawat larawan. Isulat ang iyong sagot sa mga kahon
na nasa ibaba.
Sanhi:
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
____________________
Sanhi:
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
____________________
Sanhi:
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
____________________

Bunga: Bunga: Bunga:

PAGYAMANIN NATIN!
__________________________ __________________________ __________________________
__________________________ Kwento ko, isusulat ko!
__________________________ __________________________
__________________________ __________________________
Panuto: Sumulat ng sariling kwento na __________________________
__________________________ __________________________
nagpapakita ng ugnayang sanhi at bunga. __________________________
__________________________ __________________________
Salungguhitan ng isang beses ang sanhi at __________________________
____________________ ____________________
bilugan naman ang bunga. Gawin ito sa ____________________
isang buong papel.

Pamantayan sa pagsulat ng Kwento

Pamantayan 5 4 3 2
Organisasyon Malinaw at maayos Di-gaanong Di malinaw at Magulo ang ayos at
ang pagkakasunod- malinaw at maayos maayos ang pagkakasunod-
sunod ng kaisipan. ang pagkakasunod- pagkakasunod- sunod ng kaisipan.
sunod ng kaisipan. sunod ng mga
kaisipan.
Nilalaman Ginamitan ng Ginamitan ng Ginamitan ng animGinamitan ng apat
sampung sanhi at walong sanhi at na sanhi at bunga.na sanhi at bunga.
bunga. bunga.
Kawastuhang Wasto ang May mga mali sa Maraming mali sa Halos lahat may
Gramatikal paggamit ng bantas, paggamit ng bantas, paggamit ng bantas, mali sa paggamit ng
baybay, maliit at baybay, maliit at baybay, maliit at bantas, baybay,
malaking titik. malaking titik. malaking titik. maliit at malaking
letra.
Kakintalan Nag-iwan ng Di-gaanong nag- Nag-iwan ng Walang iniwan na
impresyon sa iwan ng impresyon impresyon sa impresyon sa
mambabasa upang sa mambabasa mababasa ngunit di mambabasa upang
mahikayat. upang mahikayat. mahikayat. mahikayat.
Kabuuan 20
Komento at Lagda ng Magulang

_________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________

_____________________