KABANATA III - REBYU SA MGA BATAYANG KASANAYAN SA PANANALIKSIK

A. LAYUNIN
 Matutukoy ang mga mapagkakatiwalaan, makabuluhan at kapaki-pakinabang na sanggunian sa pananaliksik;
 Maisasapraktika at mapauunlad pa ang mga batayang kasanayan sa pananaliksik;
 Makapagbababasa at makapagbubuod ng impormasyon, estadistika, datos atbp. mula sa mga babasahing
nakasulat sa Filipino sa iba’t ibang larangan;
 Makapagsasalin ng mga srtikulo, pananaliksik atbp. na makapag-aambag sa patuloy na intelektwalisasyon ng
wikang Filipino;
 Makapagsagawa ng pananaliksik sa Filipino sa iba’t ibang larangan; at
 Makapag-aambag sa pagtataguyod ng wikang Filipino bilang daluyan ng mga makabuluhan at mataas na antas
ng diskursong akma at nakaugat sa lipunang Pilipino at bilang wika ng pananaliksik na nakaayon sa
pangangailangan ng komunidad at bansa

Panimula
Ang sino mang mag-aaral na nagtapos ng Senior High School ay inaasahang maalam na sa pananaliksik pagdating
sa kolehiyo. Hindi na dapat banyaga sa kanya ang konsepto ng pananaliksik at ang mga kasanayang kailangan sa
matagumpay na pagsasagawa nito. Sa nasabing antas ng pag-aaral kasi (SHS), hindi iisa kundi ilan ang mga asignatura
tungkol sa research o pananaliksik katulad ng Practical Research 1 (Qualitative Research), Practical Research 2 (Quantitative
Research), Pagbasa at Pagsusuri ng iba’t ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik at Research or Capstone Project liban pa sa
mga asignaturang tumatalakay sa akademikong pagsulat tulad ng Filipino sa Larangang Akademiko, English for Aacademic
and Professional Purposes atbp. kaya nga sa kabanatang ito ng pag-aaral, balik-aral o rebyu na lamang gagawin ang tungkol
sa mga batayang kasanayan sa pananaliksik.

B. NILALAMAN
A. PANGANGALAP NG MGA DATOS
Ang unang naiisip ng mga nagsisimula pa lamang na mananaliksik ay kadalasang hindi Ano ang hahanapin ko?
kundi Saan ako maghahanap?
 Ibig sabihin, Anong web site ang kailangan kong tingnan? Kaya, agad-agad ay magsisimula silang maghanap
ng impormasyon sa Internet gamit ang kanilang search engine.
 Sa katunayan, isa sa pinakakaraniwang pagkakamali ng mga bagong mananaliksik ay ang pagkakakontento sa
unang kaugnay na impormasyong kanilang matagpuan.
 Upang malaman kung ano ang impormasyong kailangan, kung gayon, kailangan munang malaman kung ano ang
mga abeylabol na impormasyon batay sa sumusunod na salik ayon kay Turabian (2010):

1. Akmang uri ng impormasyon; primarya, sekondarya, o tersyarya. Sa puntong ito, sapat nang
malaman na ang isang mahusay na mananaliksik ay nagsisikap na gumamit ng mga hanguang
primarya. Gumagamit lamang siya ng hanguang sekundarya at tersyarya upang palakasin ang mga
impormasyon mula sa mga hanguang primarya, o kung ang mga hanguang primarya ay hindi abeylabol.
2. Sapat na dami ng impormasyon. Inaasahan ang mga akademikong mananaliksik na makapangalap
ng sapat, hindi man ng lahat na abeylabol na impormasyon. Halimbawa, ang isang mananaliksik sa
bisnes ay inaaasahang makapag-iinterbyu hindi ng isa lamang kostumer, kundi ng ilan sa mga
pinakamahahalagang kostumer. Totoong ang mga estudyante ay hindi naman mga propesyonal na
mananaliksik kaya hindi maaaring gamitin ang propesyonal na standard sa mga estudyante. Totoong
hindi sapat ang oras at resorses ng mga estudyante sa pangangalap ng mga impormasyon. Kakaunti
ring estudyante ang may akses sa mga aklatang may mataas na kalidad. Kung gayon, kailangang
malaman sa guro ang mga panuntunang pang-estudyante kaugnay ng kasapatan ng mga datos.

B. PAGPILI NG BATIS NG IMPORMASYON O SANGGUNIAN

Ang mga batis ng impormasyon o sanggunian ay makakategorya, katulad ng nabanggit na, sa tatlo: primarya,
sekondarya at tersyarya. ( Ang pang-apat na tatalakayin dito ay hindi kategorya, kundi isang uri ng lokasyon o midyum
ng mga hanguan.) Ang hangganan ng bawat kategorya ay hindi gaanong malinaw, ngunit ang pagkilala sa bawat isa ay
makatutulong sa pangangalap ng impormasyon o datos. Ganito ang paglalarawan nina Booth, et al. (2008) sa mga
nasabing batis ng impormasyon o sanggunian:
1. Hanguang Primarya. Ang hanguang ito ang pinagmumulan ng mga raw data, ‘ika nga,upang masulit ang

Fil 112 - FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA

 haypotesis at masuportahan ang mga haka. Sa kasaysayan, halimbawa, kinapapalooban ito ng mga dokumento
mula sa panahon o taong pinapaksa, mga bagay –bagay, mapa, maging kasuotan. Sa literatura o
pilosopiya, ilan sa mga hanguang primarya ay ang tekstong pinag-aaralan, at ang mga datos ay ang mga
salitang nakalimbag sa bawat pahina. Sa mga nabanggit na larangan, bihirang – bihirang makasulat ng papel
pampananaliksik nang hindi gumagamit ng mga hanguang primarya.

2. Hanguang Sekondarya. Ang mga hanguang sekondarya ay ang mga ulat pampananaliksik na gumamit ng mga
datos mula sa mga hanguang primarya upang malutas ang mga suliraning pampananaliksik. Sinulat ang mga
ito para sa mga iskolarli at/o propesyonal na mambabasa. Binabasa ito ng mga mananaliksik upang hindi mapag-
iwanan sa kani-kanilang larangan at upang magamit ang mga datos na nabasa sa paraang pagpapatunay o kaya
ay pagpapabulaan. Maaari ring magamit ang mga datos mula sa mga hanguang sekondarya upang suportahan
ang mga argumento.

3. Hanguang Tersyarya. Kinapapalooban ito ng mga aklat at artikulo na lumalagom at nag-uulat tungkol sa mga
naunang hanguan para sa pangkalahatang mambabasa. Ang mga aklat at artikulo sa ensayklopidya at mga
publikasyong para sa sirkulasyong pangmasa ay nabibilang sa kategoryang ito. Sa mga unang yugto ng
pananaliksik, maaring gamitin ang mga hanguang ito upang maging pamilyar sa paksa. Ngunit kung gagamitin
ang mga datos mula sa mga hanguang tersyarya upang suportahan ang isang iskolarling argumento, maaaring
hindi mapanaligan ng mga mambabasa ang pananaliksik.

Ang pang-apat na tatalakayin dito ay hindi kategorya, kundi isang uri ng lokasyon o midyum ng mga hanguan.
4. Hanguang Elektroniko. Dati – rati, hindi nagtitiwala ang mga mananaliksik sa ano mang datos na matatagpuan
sa Internet. Hindi na ito totoo ngayon. Ang mga mananaliksik ay umaasa na ngayon sa Internet upang maakses
ang mga hanguang pang-aklatan, mga ulat, ng pamahalaan at iba pang database, mga tekstong primarya mula
sa reputableng tagapaglathala, pahayagan, maging mga iskolarling dyornal na abeylabol online. Ang mga
datos na ito ay magagamit at mapagkakatiwalaan katulad ng kanilang mga nakalimbag na counterpart.
Kaugnay ng pagpili ng pagpili ng batis ng impormasyon o sanggunian ay ang pag-eebalweyt ng mga hanguan para
sa relayabiliti. Totoo namang hindi mahuhusgahan ang isang sanggunian hangga’t hindi iyon nababasa, ngunit may
mga senyales o indikeytor ng relayabiliti ayon kina Booth, et. al. (2008):
1. Ang hanguan ba ay nilathala ng reputableng tagalimbag?
2. Ang aklat o artikulo ba ay peer-reviewed?
3. Ang awtor ba ay isang reputableng iskolar?
4. Kung ang hanguan ay matatagpuan online lamang, inisponsoran ba iyon ng isang reputableng organisasyon?
5. Ang hanguang ba ay napapanahon?
6. Kung ang hanguan ay aklat (maging artikulo), mayroon ba iyong bibliyograpiya?
7. Kung ang hanguan ay isang web site, kakikitaan ba iyon ng mga bibliyograpikal na datos?
8. Kung ang hanguan ay isang website, naging maingat ba ang pagtalakay sa paksa?
9. Ang hanguan ba ay positibong nirebyu ng ibang mananaliksik o iskolar?
10. Ang hanguan ba ay madalas na binabanggit o sina-cite ng iba?

C. PAGTATALA NG IMPORMASYON O DATOS; TUWIRANG SIPI, BUOD, PRESI, HAWIG, SALIN, SINTESIS
1. Tuwiirang Sipi
 Pinakamadaling pagtatala ang pagkuha ng tuwirang sipi.
 Walang ibang gagawin ditto kundi ang kopyahin ang ideya mula sa sanggunian.
 Kailangang ipaloob sa panipi ang sipi upang matandaaan na ito ay tuwirang sipi.
 Tiyakin lamang na wasto ang pagkakakopya ng mga datos at hindi nagbabago sa proseso ng pagkopya.
 Tulad ng kailangan ding lagyan ng tala kung pang-ilang ideya na ito mula sa sangguniang ginamit.

2. Buod, Presi at Hawig

 Ang buod o sinopsis ay isang uri ng pinaikling bersyon ng isang panulat. Taglay nito ang mga
pangunahing ideya ng panulat nang may bahagyang pagdedetalye upang mabigyan ng pangkalahatang
ideya ang nagbabasa sa tinatalakay na paksa.
 Ang presi ay galing sa salitang Franses na ang ibig sabihin ay pruned o cut down statement. Ibig
sabihin, ito ay isang tiyak na paglalahad ng mga mahahalagang ideya ng isang mahabang prosa o berso,
gamit ang sariling salita ng nagbabasa. Inilalahad ang mga ideya ng akda sa paraang walang komentaryo
o interpretasyon at sa pinakamaikling paraan.
 Bukod sa paggawa ng presi, mahalaga ring matutunan ang paggawa ng hawig. Di tulad ng paggawa
ng presi na paglalahad ng mahahalagang ideya ng orihinal na akda, ang hawig o paraphrase ay isang
hustong paglalahad ng mga ideyang gamit ang higit na payak na salit a ng nagbabasa.

Fil 112 - FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA

 3. Salin
 Mahalaga ang kasanayan sa pagsasalin sapagkat hindi naman lahat ng babasahin sa pananaliksik ay
nasusulat sa Filipino. Sa Pilipinas, karamihan sa mga babasahing akademik ay nasusulat sa Ingles,
may ilan din naming nasusulat sa mga wikang rehiyonal. Mahalaga kung gayon, na matutunan ang
pagsasalin sa Filipino upang maging malawak ang batis ng impormasyong magagamit sa pananaliksik.
 Ang isang mabuting salin ay nagpapanatili ng orihinal na ibig sabihin ng akda.

4. Sintesis
 Ang sintesis ay pagsusuma ng mga mahahalagang paksang tinalakay sa isang akda.
 Madalas itong inilalagay sa bandang huli ng isang akda upang mabuhol ang mga pangunahing puntong
pinatunayan sa isang akda. Maaari rin naman itong matagpuan sa pagtatapos mga pangunahing paksa
bago sumulong sa susunod na talakayin.

D. PAGPILI AT PAGLIMITA NG PAKSA

Ilan sa mga maaaring paghanguan ng paksang pampananaliksik ay ang sumusunod:
1. Sarili
 Maaaring humango ng paksa sa mga sariling karanasan, mga nabasa, napakinggan, napag-aralan, at
natutuhan. Nangangahulugan ito na maaaring simulan sa sarili ang pag-iisip ng mga paksang pagpipilian.
2. Dyaryo at Magasin
 Maaaring paghanguan ng paksa ang mga napapanahong isyu sa mga pamukhang pahina ng mga dyaryo
at magasin o sa mga kolum, liham sa editor at iba pang seksyon ng mga dyaryo at magasin, tulad ng
local na balita, bisnes, entertainment at isports.
3. Radyo, TV at Cable TV
 Maraming uri ng programa sa radyo at tv ang mapagkukunan ng paksa. Marami na ring bahay, hindi
lamang sa Metro Manila, kundi maging sa mga probinsya, ang may cable tv. Mas maraming programa
sa cable dahil sa 24 na oras na balita, isports at mga programang edukasyunal.
4. Mga Awtoridad, Kaibigan at Guro
 Sa pamamagitan ng pagtatanung-tanong sa ibang tao, maaaring makakuha ng mga ideya upang
mapaghanguan ng paksang-pampananaliksik. Makatutulong ito upang makakuha ng paksang hindi
lamang napapanahon kundi kawiwilihan din ng ibang tao.
5. Internet
 Isa ito sa pinakamadali, mabilis, malawak at sofistikadong paraan ng paghahanap ng paksa. Maraming
mga websites sa internet na tumutugon sa iba’t ibang interes at pangangailangan ng iba’t ibang uri ng
tao.
6. Akltan
 Bagama’t tradisyunal na hanguan ito ng paksa, hindi pa rin mapasusubalian ang yaman ng mga paksang
maaaring mahango sa aklatan.
 Sa aklatan matatagpuan ang iba’t ibang paksang nauugnay sa anumang larangang pang-akademya.
Ilang konsiderasyon din ang dapat isaalang-alang sa pagpili ng paksang pampananaliksik, gaya ng mga sumusunod:
1. KASAPATAN NG DATOS
 Kailangang may sapat nang literature hinggil sa paksang pipiliin.
 Magiging labis na limitado ang saklaw ng pananaliksik kung mangilan-mangilan pa lamang ang mga
aveylabol na datos hinggil doon.
2. LIMITASYON NG PANAHON
 Tandaan, ang kursong ito ay para sa isang semester lamang. Magiging konsiderasyon sa pagpili ng
paksa ang limitasyong ito.
 May mga paksa na mangangailangan ng mahabang panahon, higit pa sa isang semester, upang
maisakatuparan.
3. KAKAYAHANG PINANSYAL
 Isa pang problema ito sa pagpili ng paksa. May mga paksang mangangailangan ng malaking gastusin,
na kung titipirin ay maaaring maisakripisyo ang kalidad ng pananaliksik. Samakatwid, kailangang pumili
ng paksang naaayon sa kakayahang finansyal ng mananaliksik.
4. KABULUHAN NG PAKSA
 Ang isang mananaliksik na nauukol sa isang paksang walang kabuluhan ay humahantong sa isang
pananaliksik na wala ring kabuluhan. Samakatwid, kailangang pumili ng paksang hindi lamang
napapanahon, kundi maaari ring pakinabangan ng mananaliksik at iba pang tao.
5. INTERES NG MANANALIKSIK
 Magiging madali para sa isang mananaliksik ang pangangalap ng mga datos kung ang paksa niya ay
naaayon sa kanyang kawilihan o interes. Hindi niya kailangang pilitin pa ang sarili sa pananaliksik kung
ang ginagawa niya ay nauukol sa bagay na gusto naman talaga niya.

Fil 112 - FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA

 Matapos makapamili ng paksa, kailangan iyong limitahan upang maiwasan ang masaklaw ng pag-aaral. Maaaring
gamiting batayan sa paglimita ng paksa ang mga sumusunod:
1. Panahon
2. Edad
3. Kasarian
4. Perspektib
5. Lugar
6. Propesyon o Grupong Kinabibilangan
7. Anyo o uri
8. Partikular na Halimbawa o Kaso
9. Kumbinasyon ng dalawa o higit pang batayan

E. PAGBABALANGKAS
 Pagbuo ng sistematikong paghahanay ng mga ideya upang malinaw ang kanilang ugnayan.
 Tinutukoy bilang gulugod ng isang papel sapagkat nasasalamin sa isang mahusay na papel ang masinop
at masinsing pagbabalangkas ng mga ideya
 Sa pangkalahatan, nakikilala ang balangkas sa lalong popular na kaayusan nitong may mga partikular
na ideyang nasa ilalim ng higit na malawak na ideya at may punong-ideya o panimulang hakang
ginagamit na gabay sa pagtitiyak ng kahustuhan ng hanayan ng mga ideya
Maaari itong makilala sa ganitong anyo.
Pamagat ng Pananaliksik/ Papel
Punong-ideya o Panimulang Haka
Balangkas :
I. (Unang Ulo ng Balangkas)
A. (Suportang Ideya)
1. (Kaugnay na ideya)
2. (Kaugnay na ideya)
B. (Suportang Ideya)
1. (Kaugnay na ideya)
2. (Kaugnay na ideya)
II. (Pangalawang Ulo ng Balangkas)
A. (Suportang Ideya)
1. (Kaugnay na ideya)
2. (Kaugnay na ideya)
B. (Suportang Ideya)
1. (Kaugnay na ideya)
2. (Kaugnay na ideya)

ULO NG BALANGKAS
 Tumutukoy sa pinakamalawak na konsepto sa pananaliksik.
 Tinutukoy itong introduksyon, katawan ng papel at pagkatapos/konklusyon ng pananaliksik.
 Gayon pa man, hindi ito inilalagay bilang ulo ng balangkas. Sa halip, ang inilalagay ay ang konsepto o
paksaing nilalaman ng introduksyon, katawan ng papel at kongklusyon ng papel.
 Mangyari, maaaring maging higit pa sa tatlong bahagi ang balangkas, depende sa dami ng
pangungahing konseptong matutukoy sa pananaliksik. Ang mahalaga ay mailagay sa ulo ng balangkas
kung tungkol saan ang mga bahaging ito upang maging tiyak din ang suportang ideya at ang kaugnay
na ideyang kasunod.
 Sa paghahanay ng ulo ng balangkas, isinasaalang-alang na ito ang pinakamalawak o pangunahing
konseptong bahagi ng pananaliksik kaya’t nasa bahagi itong maaari pang lagyan ng suporta at kaugnay
na ideya.
 Ang suportang ideya at kaugnay na ideya ay laging dalawa pagkat kung isa lamang ang suportang ideya
o kaugnay na ideya ay mangangahulugang hindi ito sing-lawak o sing-halaga upang maging ulo ng

Fil 112 - FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA

 balangkas.
BALANGKAS NA TALATA
 Paghahanay nang isa-isang mga ideya
 Iniisa-isa lamang ang mga ideya at walang gasinong pansing ibinibigay sa ugnayan at isang ideya sa
kasunod pa
 Makikilala ito sa anyong paghahanay at pag-iisa-isa ayon sa bilang.
 Hindi sumusunod sa karaniwang anyo ng balangkas na nagpapakita ng kung ilang antas at kung ilang
suson ang ugnayan ng mga ideya na inihahanay lamang sa pamamagitan ng mga buong pangungusap
na nasa anyong pasalaysay (deklaratib)

BALANGKAS NA PAKSA
 Gumagamit ng karaniwang anyo ng balangkas na nagpapakita ng antas at suson mng ugnayan ng mga
ideya
 Makikilala ito sa gamit ng mga salita o parirala sa paghahanay ng mga datos at konsepto.
 Katulad ng karaniwang pangungusap, ang mga salita, parirala ay nagsisimula sa malaking titik at hindi
gumagamit ng tuldok sa pagtatapos ng talata

BALANGKAS NA PANGUNGUSAP
 Gumagamit ng karaniwang anyo ng balangkas na nagpapakita ng antas at suson mng ugnayan ng mga
ideya
 Makikilala ito sa gamit ng mga salita o parirala sa paghahanay ng mga datos at konsepto sa balangkas.
 Maaaring gumamit ng pangungusap na pasalaysay, kung tiyak na ang datos na ilalagay o di kaya ay
pangungusap na patanong, kung nasa antas pa lamang ng pagbuo ng mga datos na nais kalapin.
 Kailangan maging konsistent sa gamit ng uri ng pangungusap, magawang parallel ang pormulasyon ng
pangungusap at maipakita ang wastong gamit ng bantas

F. PAGBUO NG KONSEPTONG PAPEL

 Mahalagang magsimula ang paggawa ng pananaliksik sa pagbuo ng isang konseptong papel o concept
paper.
 Dito nakasaad ang pangkalahatang balak sa isasagawang pananaliksik
 Nakalahad dito ang pangkalahatang larangan ng paksaing nais talakayin, ang tulak o rasyonal ng papel
na nais isagawa, ang layuning nais tugunan ng pagtalakay, ang pamamaraan o metodolohiya ng
pagsisiyasat na nais isagawa, ang inaasahang maging resulta ng isasagawang pananaliksik at
panimulang sarbey ng sanggunian at kaugnay na pag-aaral.
 Maikli lamang-dalawa hanggang tatlong pahina lamang.

PANGUNAHING BAHAGI NG KONSEPTONG PAPEL

1. TIYAK NA PAKSA
 Isa sa mga tinitiyak sa pagbubuo ng akademikong papel ay ang pagpili at pagtitiyak ng paksa o larangan
ng pagsisiyasat na nais isagawa.
 Pinipili ng isang nagsasaliksik ang larangan ng kaalamang nais niyang siyasatin.
 Bukod pa rito, higit pang ginagawang particular ang paksain upang higit na maging masinop ang
isasagawang pagsisiyasat.
 Sa pagtitiyak ng paksa, makatutulong ang panimulang pagbabasa ukol sa larangang nais tuklasin.
 Ang pagbabasang ito ng mga kaugnay na paksa ay nakapagbibigay ng pagkakataon sa isang
mananaliksik na masarbey ang lawak ng larangang nais talakayin.
 Nakapagbibigay din ito ng pagkakataong makatukoy at makaisip ng mga paksang nais saliksikin (areas
of inquiry).
 Makakatulong ang pagbabasa ng mga introduksyon ng mga aklat na may kaugnay na paksa at ang
paggawa ng panimulang katanungan mula sa mga nabasa.
 Maaari rin gumawa ng anotasyon ng mga nabasang aklat ukol sa paksa bilang pagsasanay sa
pagsasarbey ng mga kaugnay na pag-aaral ukol sa paksang sasaliksikin. Ang tawag dito ay annotated
bibliography. Maaari rin itong gawin kapag nakapili na ng tiyak na paksa bilang simula sa pagsisiyasat
ng mga sanggunian ukol sa paksa.
2. RASYONAL
 Sa pagtitiyak ng mga paksang nais talakayin at sa larangang kinabibilangan ng paksang nais siyasatin,

Fil 112 - FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA

 mangyayaring maihahanay ang mga motibasyon at inspirasyong nagtulak sa pagtatangi ng napiling
paksain.
 Ano ang dahilan at napili ang paksain? Ano ang mga karanasan at pangyayari ang nagtulak sa pagpili
ng paksang ito?
 Ang pagtukoy ng pinagmulang motibasoyn o inspirasyon ng pagsisiyasat ang pagtukoy ng tinatawag na
rasyonal ng pag-aaral.
 Ang rasyonal o pinagmulang tulak ng pagsisiyasat ay maaaring maging isang karanasang tuwirang
nasaksihan ng nagsasagawa ng pag-aaral o di kaya ay isang konsepto, bagay o ideya na nakapukaw
ng kanyang pansin at nakapag-iwan ng malalim nab akas ng pagtuklas na nais tuntunin ng nagsusulat
ng akademikong papel.
3. LAYUNIN
 Sa pagtiyak ng paksa, halos kasunod na rin ang pagtitiyak ng layunin ng pagsisiyasat at pananaliksik.
 Ang pagtukoy ng layunin ng pagsisiyasat ay maaaring maihayag sa pamamagitan ng isang katanungang
nagbubukas ng pinto ng pagsisiyasat.
 Halimbawa ay ang mga katanungang ano, sino, saan, kalian at bakit . Bawat isang katanungan ay
nagtatakda na rin ng isang antas ng lalim ng pagsusuring nais isagawa ng nagsisiyasat. Halimbawa,
maaaring ang pagtatanong ay nasa antas ng ano kung ang nais siyasatin ay ang mga larangang may
kinalaman sa paglalahad ng isang bagay o pangyayari.
 Sa antas ng pagsisiyasat na ito, nasasakop ang mga pagsisiyasat na may kinalaman sa paghahantad
ng depinisyon at pagbibigay-linaw ukol sa isang bagay o pangyayari.
4. PANIMULANG HAKA
 Sa paghahanay ng matalas at tiyak na suliranin para sa paksa, maaaring maghanay ng panimulang haka
sa pag-aaral.
 Ang panimulang haka ay pagbuo ng panimulang tugon sa suliraning nais tuntunin.
 Nakabatay ito sa panimulang sarbey ng mga babasahing isinagawa bago pa man makabuo ng isang
tiyak na suliranin sa pag-aaral.
 Ang panimulang haka ay hindi dapat na maging tiyak sapagkat ito ay pagtantiya lamang sa posibleng
kahihinatnan ng pagsisiyasat at pananaliksik.
 Ang panimulang haka ay paglalatag ng isang pangkalahatang inaasahang resulta ng pananaliksik kaya’t
mahalagang batay sa panimulang pagbabasa at pagsarbey ng mga kaugnay ng babasahin at paksain.
 Maaari itong mabago sa bandang huli, matapos makapangalap ng mga datos at obserbasyon.
 Ang panimulang haka ang tantyadong tugon sa inaasahang resulta ng pagsisiyasat kaya’t kailangang
bukas sa posibilidad na mabago, mapatunayang hindi totoo o hindi aplikable o di kaya ay makapagbukas
ng panibagong larangan ng pag-aaral matapos ng pagsisiyasat.
5. SARBEY NG MGA SANGGUNIAN
 Ang panimulang sarbey ng sanggunian o kaugnay na pag-aaral ay listahang bibliograpikal ng mga pag-
aaral na makatutulong sa pagpapahusay ng pagsisiyasat. Maaari itong buuin ng lima hanggang walong
babasahing nabasa ng mananaliksik at nakatulong sa pagsisinop at pagpapatalas ng kanyang suliranin
at pananaliksik.
 Ang panimulang sarbey na ito ay bahagi ng pagtitiyak na ang isasagawang pag-aaral at pananaliksik ay
nagmumula sa mga nagawa nang pananaliksik at nakabatay sa mga kaalamang lalong pagyayamanin
ng isasagawang pagsisiyasat at pananaliksik.
 Isinusulat ang mga ito sa akmang anyo ng sanggunian.
 Ang mga sangguniang ito ay dapat na madagdagan at mapalawak habang isinasagawa ang
pananaliksik.
 Maaaring may mga sanggunian na makikitang hindi na magagamit sa pananaliksik.
 Mayroon din naming madadagdag na bago.
 Maaaring gumamit ng ng pormat ng APA, MLA, The Chicago Manual of Style o di kaya ay ang A Manual
for Writers ni Kate Turabian.
 Alin man ang gamitin, mahalagang maging konsistent sa pormat na pipiliing gamitin.
6. METODOLOHIYA O PAMAMARAAN NG PANANALIKSIK
 Ang metodolohiya o pamamaraan ng pagsisiyasat at pananaliksik ang mga balak na hakbang sa
pangangalap ng datos at ng pag-iimbestiga ukol sa napiling paksa.
 Sa paglalatag ng suliranin at panimulang haka sa pagsisiyasat at pananaliksik nakabatay ang
mabubuong pamamaraan ng pananaliksik.
 Sa pangkalahatan, maaaring ipag-uri ang mga metodo ng pananaliksik sa ilang pangunahing
pamamaraang ginagamit - ang pananaliksik sa mga aklatan at arkibya, ang pagsasagawa ng field work,
pag-eeksperimento sa laboratoryo o sa isang kontroladong espasyo.

Fil 112 - FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA

  Sakop ng pananaliksik sa mga aklatan at arkibya ang paggamit ng nalathala (aklat, dyornal, dyaryo,
magasin, newsletter at iba pang lathalain) at ‘di nalalathalang kasulatan( tisis / disertasyon, manuskrito,
katitikan, sulat – ugnayan, mapa, larawan, guhit at iba pang mga personal na dokumento)
 Ang mga dokumentong ito ay maaaring nasa pag-iingat ng mga aklatan o ‘di kaya ay nasa mga pribadong
koleksyon ng mga indibidwal.
 Sakop naman ng pamamaraang field work ang mga pamamaraang tulad ng pakikipanayam, sarbey
gamit ang mga pormularyo o questionnaire , participant – observation, pagmamapa at iba pang mga
pamamaraang mangangailangan ng pagpunta sa isang lugar at pakikisalamuha sa mga tao.
 Ang pamamaraang nangangailangan ng eksperimento sa isang laboratoryo o isang kontroladong lugar
ay kadalasang ginagawa sa mga pagsisiyasat sa agham tulad ng mga eksperimento sa biyolohiya,
kimika, at iba pang sangay ng agham.

C. GAWAING PAMPAGKATUTO
Pangalan: _____________________________ Kurso at Seksyon: ________________
Panuto: Bumuo ng konseptong papel ng pananaliksik na nais gawin.
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________

Fil 112 - FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA

___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________

D. SANGGUNIAN
Batayang Aklat
Bernales, Rolando A., Ravina, Elimar A. & Zafra, Reynele Bren G. 2019. Filipino sa Iba’t Ibang Disiplina. Malabon City:
Mutya Publishing House Inc.
E. RUBRIKS
Konseptong Papel
Komponent Higit na mahusay Mahusay Hindi gaanong Hindi Puntos /
9-10 6-8 mahusay mahusay Marka
3-5 0-2
Nilalaman Kumpleto ang May minimal na May kapansin- Labis ang
nilalaman kakulangan sa pansing kakulangan
nilalaman. kakulangan sa ng nilalaman.
nialalaman.
Kaangkupan Angkop na Angkop ang Hindi gaanong Hindi angkop
angkop ang kasagutan angkop ang ang
hinihinging subalit may kasagutan. kasagutan.
kasagutan. kaunting
kakulangan.
Organisasyon Madaling Nauunawaan Mayroong Hindi lubos
ng ideya maunawaan sapagkat kalituhan sa maunawaan
sapagkat mahusay ang pagkat hindi sapagkat
napakahusay ng pagkakahanay gaanong hindi
pagkakahanay ng ng ideya. mahusay ang mahusay ang
mga ideya pagkakahanay pagkakahanay
ng ideya. ng ideya.
Gramatika/ Napakahusay ng Mahusay ang Hindi gaanong Hindi maayos
Wastong gramatika at gramatika at mahusay ang ang gramatika
Paggamit ng paggamit ng mga paggamit ng gramatika at at paggamit
mga salita salita sa mga salita sa paggamit ng ng mga salita
pangungusap. pangungusap. mga salita sa sa
pangungusap. pangungusap.
Pagkamalikhain Napakamalikhain Malikhain ang Hindi gaanong Hindi
ng pagkakagawa. pagkakagawa. malikhain ang malikhain ang
pagkakagawa. pagkakagawa

Fil 112 - FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA