การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

วยท  7 
หนวยท  
วาลววควบค
ควบคม (Control Valve)

หา 
เน  ออหา

1  บทนา 
2  Control valve

o ประเภทของ Control valve ตามลักษณะการเคล  

  กษณะการเคลอนท  
อนทเเปปด-ปด 
o  สว
วนประกอบของ
นประกอบของ Control valve
o  คณลั
ณลักษณะสมบั
กษณะสมบัตตขของ
 อง Control valve
o  การปรับแต
บแตงControl valve (Control valve calibration)
o  การเลออกใช
กใช Control valve (How to select control valve?) 
แนวคด 

การควบคมตั มตัวแปรในการทางานของกระบวนการผล
างานของกระบวนการผลตนั  ตนั น อปกรณทท  มมผลโดยตรงต
ผลโดยตรงตออคคาตั
าตัว
แปรนั  นๆ
แปรนั นๆ เปนนออปกรณ
ปกรณในสวนของ Final control element  โดยจะทาาการ การ เปด –   ปปด เพ  
เพอ เพ  
เพม –  ลด
 ลด 
ตัวแปรท 
แปรท ตองงการ
การ จงเป นนออปกกรณ
รณท   มค วามส
วาม สาคัญ อยางย
ง ย  งท ท ควรจะ
ว รจะศศกษษาา เพ
เพ  อการใช
ก ารใช งงานได
านไ ดอยาง
ถกตองและเหมาะสมต
องและเหมาะสมตอกระบวนการผลต อปกรณปประเภท ระเภท Final control element  มหลายชนด
เชน Control valve , Motor , Pump เปนนตตน แตจจะขอกล ะขอกลาวเพ
าวเพยง ยง Control valve เทานั   านัน 
ประสงค 
จดดประสงค
เม
เม  อเร
อเรยยนจบหน
นจบหนวยน  
วยนแล แลว นักเร
กเรยยนสามารถ
นสามารถ 
1.  แยกประเภทของ Control valve ตามลักกษณะการเคล  
ษณะการเคลอนท 
อนท เปด –   ปปด ได 
2.  อธบายการท
บายการทางาน
างาน Control valve ลักษณะต
กษณะตาางๆได
งๆได 
3.  บอกสวนประกอบของ
วนประกอบของ Control valve ได 
4.  อธบายค
บายคณณลัลักษณะสมบั
กษณะสมบัตตของ
ข อง Control valve ได 
5.  อธบายการปรั
บายการปรับแต
บแตง Control valve เบ  
เบองต
องตนนได
ได 
6.  อธบายการเล
บายการเลออกใช
กใช Control valve ได 

7-1
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

บทนา 
การควบคมกระบวนการผลตใหสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพไดผลผลตตามท  
ต อ งการ จะต อ งม ก ารควบค ม กระบวนการผล ต ท  ท ดดแ ล ะ เป น ไปโด
ไป โดยอั
ยอั ตโน
ตโ น มัต ก ารค
าร ค ว บ ค ม
กระบวนการผลตในโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญ เปนไปไมไดเลยท  ลยท จะใช
ะ ใชค นเปน ผ  ควบค
ว บคม
อปกรณเองทั 
องทั งหมด ดังนั นั นจงไดมการพั
าร พัฒนาการควบ
นาก ารควบคคมใหเป นการควบค
นการค วบคม โดยอัตโนมัตเ พ  อการ
ทางานต
งานตางๆเปนไปอย
ไปอยางมประสทธภาพและไมเปนอันนตรายต ตรายตอผ  ปฏบัตงาน ซซ  งสามารถเข
สามาร ถเขยนเป
น เปน
ไดอะแกรมไดดดัังงน  น 

รปท  
ปท  7-1  แสดงไดอะแกรมการควบคมมกระบวนการอั กระบวนการอัตโนมัตต 
ทท  มา
มา : (Lessons In Industrial Instrumentation , 2009, หนา 204)
จากไดอะแกรม สวนท  วนท ใชในการควบคมกระบวนการให
มกระบวนการใหเปนไปตามท  
ไปตามทตตองการนังการนั  น เรยกวา
Final Control Device ซ ซ   ง เป น ส วนท
วน ท   ได
ได รรัับ สัญ ญ าณ จาก
จา ก Controller และม
แ ละม ผ ลต อ กระบวนการ
โดยตรง ตัวอย วอยางเชน การเพ การเพ  ม -ลดความเรวมอเตอร   การเปด-ปด วาลวควบคม เพ  เพ ม-ลดความรอน อน
โดยเคร  องทาความรอนไฟฟา เปนตน ในบทน
โดยเคร ในบทน  เราจะมาร
เราจะมาร  จักกับ Control valve ซซ  งเปนอปกรณท  ทา
หนาาท  ทเป
เปน Final Control Device ในระบบควบคมกระบวนการผล มกระบวนการผลตตอัอัตโนมั
ตโนมัตตกักัน 

7-2
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

วาลววควบค
ควบคม 
วาลวควบคม   ทาหนาท ท ค วบ
วบคคม อัตราก
ร าการไ
ารไหล
หลขอ
ของข
งของ
องไห
ไหลใ
ลในร
นระบ
ะบบบ ซซ ง ไดแ ก Steam,
Water, Gas , Chemical Solution ฯลฯ โดยไดรับ สัญญาณการควบคมจาก Controller และทา งาน

โดยอัตตโนมั
โนมัตต 

รปปท  ท 7-2  แสดง Control valve  แบบตาางๆ

งๆ  และสัญญลัลักกษณ
ษณขของ
อง Control Valve
ท  ทมา
มา : (Instrumentation and Control Systems Documentation , 2004,  หนา 24)

รปปท  ท 7-3 ลปควบค
ปควบคมอัมอัตตราการไหลด
ราการไหลดวยสั
วยสัญญาณไฟฟ
ญญาณไฟฟา ทท  แสดงด
แสดงดวย
วย P&ID Diagram
ทท  มา
มา : (Instrumentation and Control Systems Documentation , 2004,  หนา 22)

จากรปปท  ท 7-3  เสนประเปนเส
นเสนท  
นทแสดงการส
แสดงการสงงสัสัญญาณไฟฟาาจาก
จาก Flow Transmitter
(Orifice :FT101)ไปยัง Flow Indicator Control(FIC101) ซซ   งส งส  ง สัญ ญ าณ ไฟ
ไฟฟฟ าไป
าไ ป ค ว บ ค ม ก าร
ทางานของ Control valve (FV101) แตเน น องจ งจาก
าก   Control valve ทางานดวยลม จงตองผาน เคร  เคร อง
เปล  ยนสัญ ญาณไฟฟ
เปล ญาณไ ฟฟาเเปปนสัญญาณล ญ าณลมม I/P Transducer(FY101)กอนสงไปปรับตาแหนงของ Valve
Actuator

7-3
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

แบงออกเปน 2 สวนใหญๆ คอ Valve body เปนสวนท 

Control valve นท ใช หลั
หลักการท
ก ารทา งาน
ทางเคร  องกลส
ทางเคร องกลสาาหรั
หรับควบค
บควบคมอั
มอัตตราการไหลของของไหล
ราการไหลของของไหล เปนส
นสวนท  
นทตตองสั
องสัมมผัผัสสกักับความดั
บความดัน อณหภ
ณหภม 
การสกกรอนและการกั
นและการกัดกรกรอนโดยตรง และ Valve actuator เปนสวนท 
นท รับสัญญาณจาก  Controller 
มามาเปล  ยนเป
มามาเปล ยนเปนแรงเพ  
นแรงเพอควบค
อควบคมการเคล  
มการเคลอนท  
อนท  เป
เปด-ปด ของ valve body 

Actuator

Valve body

รปท  
ปท 7-4  แสดงสววนประกอบหลั
นประกอบหลักกของ ของ Control Valve
ทท  มา
มา : (Lessons In Industrial Instrumentation, 2009,  หนา 991)

ประเภทของ Control valve

การแบงประเภทของ Control valve สามารถแบงไดหลายลักษณะ ในท  ในท น  ขอกลาวถ
าวถงการแบ
งการแบง
ตามการเคล  อนท  
ตามการเคล อนทเพ  
เพอ เปด –   ปปด ใหของไหล
ของไหล ไหลผาน าน
ประเภทของ Control Valve ตามการเคล  ตามการเคล  ออนท  
นทเเพ  พอ เปด –  ป
 ปด ใหขของไหล
องไหล ไหลผาานน
1.   Sliding-Stem Control Valve 

เปนลักษณะการเปด -ปดวาลวท ท อ ย ย ใ นแนว

นแ นวเส
เสน ตรงตร ง คอ กรณ
กร ณท  ว าลวเป
เ ปน แบ
แบบบ Direct acting
วาลวจะเปดเม  
ดเมอ Stem  เคล  
เคลอนท  
อนทขข   น และวาลวจะปดเม  
ดเมอ Stem เคล เคล  อนท  
อนทลง ลง สวนกรณท  วาล
วาลววเป
เปนแบบ
นแบบ
Reverse acting จะเปนตรงขามกันคอ วาลวจะเปดเม  เม อ Stem เคล
 เคล  อนท 
นท ลง และวา
แ ละวาลลวจะปดเม 
เม อ Stem 

เคล  อนท  
เคล อนทข  ขน 

7-4
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

Stem force

รปท  
ปท 7-5 แสดง valve แบบ Sliding-Stem Control Valve
ทท  มา
มา : (Lessons In Industrial Instrumentation, 2009, หนา 970)

รปท  
ปท 7-6 แสดงวาลววท  ทททางานแบบ
างานแบบ Direct Acting และ Reverse Acting
ทท  มา
มา : (Lessons In Industrial Instrumentation, 2009,  หนา 1000)

Valve bodyทท  ใช
ใชกกัับ Control Valve  ประเภท  Sliding-Stem Control Valve คอ 
-  Globe Valve Body Style

7-5
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

-  Gate Valve body

 
2. Rotary Shaft
Shaft Control valve
 – 
เปนนลัลักษณะการเป
กษณะการเปด-ปดวาล
ดวาลวท  
วทอย  
อยในแนวเส
ในแนวเสนรอบวง
นรอบวง คอ

รปท  
ปท 7-7 แสดง valve แบบ Rotary – Shaft
Shaft valve

Valve body ทท  ใช

ใชกกัับ Control Valve  ประเภท  Rotary – Shaft
Shaft Control Valve คอ 

-  Ball valve body

-  Butterfly valve body

7-6
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

-  Disk valve body

สวนประกอบของ
วนประกอบของ Control valve
-  Control valve actuator

เปนสวนท 
วนท รับสัญญาณจาก  Controller   มาเปล 
มาเปล ยนเปนแรงเพ
แรงเพ  อควบคมการเคล
กา รเคล  อนท 
นท  เปด -ปด
ของ valve body ซซ  ง ส ามาร
าม ารถถ แย งได
งไ ด 4 ชนด คอ Pneumatic actuators , Hydraulic actuators ,
Electric actuators และ Hand (manual) actuators 

Pneumatic actuators   Hydraulic actuators

7-7
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

Electric actuators Hand (manual) actuators  

รปท  
ปท  7-8  แสดง Control valve actuator   แบบตาางๆ
งๆ 
ทท  มา
มา : (Lessons In Industrial Instrumentation, 2009, หนา 997)

รปท  
ปท  7-9 ตัวอย วอยาางโครงสร
งโครงสรางของ
างของ Pneumatic actuator
ทท  มา
มา : (CONTROL VALVE HANDBOOK , 2005, หนา 8)

7-8
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

สามารถเลออกใชกใชงานไดตตามความเหมาะสม
ามความเหมาะสม ทัทั  งนน  ส ง  ท ท ควรพจารณาคอ ชนดและขนาดของ
Valve body , ชนดของของไหลท 
ของของไหลท อย ย ในทอ เพ 
เพ อจะได
จะไ ดทราบค าแรงบ าแ รงบดทท  เหมาะ
หมาะสมเ
สมเพพ  อไมใ หแรงท  
รงท
ควบคมมการเคล  
การเคลอนท  
อนทของ
ของ valve body  เกดผลกระทบกั
ดผลกระทบกับ packing และ seat มากจนเกนไป นไป 
-  Valve body

เปนสวนท 
นท ใชหลักการทางานทางเคร องกลส
 องกลสาหรับควบคมอัตราการไหลของของไหล เปน
สวนท 
นท ตองสั
งสัมผัสกับความ
ค วามดัดัน อณหภ มม การส
การ สกกรก รอนแ
นและก
ละการกั
ารกัดกร
ก รอนโดนโดยตรง
ยตรง   ทท  นยมใช
ม ใชในการ
น การ
ควบคมอัตราการไหล ไดแก Globe valve , Plug valve , gate valve , ball valve , Butterfly valve
เปนนตตน สวน Valve body ชนดอ อ นๆ จะถกนามาใชกับ Actuator เพ เพ  อการรักษาความปลอดภัยหรอ
ปอองกั
งกันนการเส
การเสยหายของ
ยหายของ Process

รปท  
ปท 7-10 แสดงโครงสราางของ งของ Valve body แบบ Plug valve
ทท  มา
มา : (CONTROL VALVE HANDBOOK , 2005, หนา 7)

7-9
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

Valve body ภาพตัววอย

อยาาง/โครงสราง 
ง/โครงสราง การใชงงาน
าน 
เปนวาล
นวาลววท  ทออกแบบมาใช
ออกแบบมาใชสสาหรั าหรับ
ควบคม FLOW โดยการเล โดยการเล  อนข  
อนขน
ลงของล  น VALVE
ลงของล
Globe valve 

ลน VALVE เปนทรงกระบอกเร

นทรงกระบอกเรยว ยว
ใชททาหน
า หนาท  
าทเเปปดและป
ดและปดแล
ดแลววยัยัง

ดสามารถใช
ปรั
ปรับบปร
ปรมาณการไหล
มาณการไหล
Diaphragm
valve 
วย
วย

เปนวาล
นวาลววท  ทใใชชในการป
ในการปดดและเป
และเปด
เทานั  
านัน คอเปดส ดสดและป
ดและปดส
ดสด จง
เปนการใช
นการใชงงานท  านทถถกต
กตอง
อง  

gate valve 

เปนวาล
นวาลววท  ทดัดัดแปลงมาจากปลั
ดแปลงมาจากปลั  ก
วาลว ใชลล  นม
นมลลัักษณะเป
กษณะเปนนลลก
BALL สามารถใชงงานได านไดหหลาย
ลาย
 ball valve 
ลักษณะ
กษณะ เชน ควบคม ปรมมาณการ าณการ
ไหล ,
อณหภควบค
และแรงดันนสสงใชๆกัก  ับงานท  
มแรงดั
ม แรงดั
ณหภมมและแรงดั น ,
บงานท

7 - 10
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

Valve body าง 

ภาพตัววอย
อยาง การใชงงาน าน 
โครงสรางเป
างเปนนลลนท 
นท เปนแผ
นแผนจาน
และมสสวนก
วนกาานวาล
นวาลววท  ทเเสสยบผ
ยบผาานล  
นลน
นน    จะเปนแกนตรงหร
นแกนตรงหรอแกนเย  แกนเยองก องก
ไดเหมาะท  
เหมาะทจะน
จะนาาไปใช
ไปใชงานใน งานใน
Butterfly valve 
ระบบท  มมความดั
ระบบท ความดันนตต  า แตมมอัอัตรา
ตรา
การไหลมากคณลั ณลักกษณะการไหล
ษณะการไหล 
(Flow Characteristic) เปนแบบ นแบบ 
Equal Percentage

-  Positioner

เปนนสสวนประกอบของ Actuator ซซ  งจะช
งจะชวยให Actuator
 Actuator ทางานได
างานไดอยาางแม
งแมนย
นยา
 – 
ในการควบค ม การเป ด  ป ด ของ  Control Valve Positioner
จะเปร ย
Valve Stem กั บ สั ญ ญาณจากตั ว ควบค ม   Positioner ใช ร  ว มกั บ  Actuator ซ
บเท ย บต า แหน ง ของ  
ซ   ง จ ะ ใ ช ใ น 
Process ท
ท  ตตองการเพ  
อ งการเพมความสามารถในการควบค
มความสามารถในการควบคมมดัดังงน  น 
-ตอบสนองเรว วในการเปล  
ในการเปลยนสภาวะของ
ยนสภาวะของ Process เม เม  อตัวควบค
วควบคมตดตั  
ดตังไกลจาก
งไกลจาก 
Control Valve 

-ชดเชยผลของความดันนของของไหลภายใต
ของของไหลภายใต Valve
 Valve Plug 

-ชดเชยผลของความฝด ในการปรับ
บแต
แตง Valve (Valve Trim)
Positioner  แบงได
 แบงไดเป
เปน 2  ประเภทตามสัญญาณการควบคม ดังงน  น 
1.  Pneumatic Signal รั บ และส ง สั ญ ญาณเป น  Loading Pressure ใ ช

หนวยเป
วยเปน Psi , kg/cm , Bar
2.  Electric Signal รับสัญญาณเปนไฟฟา  (สัญญาณมาตรฐาน  4-20 mA

dc)และสงงสั
สัญญาณเป
ญญาณเปน Loading Pressure เปน Psi , kg/cm , Bar  

7 - 11
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

รปปท  ท 7-11 แสดง ทาางานของ
งานของ Positioner   แบบ Pneumatic Signal (force-balance pneumatic) 
ทท  มา
มา : (Lessons In Industrial Instrumentation, 2009,  หนา 1016)
-  Bonnet

เปนสวนท 
นท เ ชช  อ มอย
มอ ย  ร ะหว
ะห วาง valve body กับ Actuator ทาหนาท ท ใ ห Valve plug stem
เคล  อนท
เคล นท  ข  นลงสาหรั
ห รับ valve แบบ sliding stem และจะประคองการหมน shaft สาหรับวาลวแบบ
rotary นอกจากน
 นอกจากน  ภายใน Bonnet จะม packing  packing box ไวส สาหรับตดตั  
ดตัง packing เพ
เพ  อทาหนาท ท กันไมให
ของไหลรั  วออกมาบร
ของไหลรั วออกมาบรเเวณรอบวณรอบ valve stem และเปนนตัตัวประคองการเคล ประคองการเคล  อนท 
นท ของ valve stem อกดวย
ลักกษณะการย
ษณะการยด  bonnet เขากับ body ทท  นยมใช ยมใชกันมากคอ แบบ  bolted flange เปนแบบท 
นแบบท ใช stub-bolt
อกส
กสววนหน  
นหนงงคคอแบบ อแบบ screw ซซ  งเป งเปนแบบท  
นแบบทใช ใชยยดส
ด สาาหรั
หรับ control valve ขนาดเลก 

7 - 12
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

รปท  
ปท  7-12  แสดง Expansion bonnet และ Packing
ทท  มา
มา : (Lessons In Industrial Instrumentation, 2009,  หนา 986)
คณณลัลักกษณะสมบั
ษณะสมบัตตขของ
อง Control valve
คณลักษณะของคอนโทรลวาลวตัวใดๆ คอ ความสั ควา มสัมพันธระหวางอัตตราการไหลท
ราการไหลท  ไหลผ าน
าน
คอนโทรลวาลววกักับการเคล  
บการเคลอนท  อนท ข  น-ลงของ valve plug stem จากชววงง 0-100% วัตถ
ตถประสงค
ประสงคขของการ
องการ
กาหนด คณณลัลักษณะการไ
ษณะการไหล หล เพ  เพ อเปนแบบอยางสาหรับการเลอกใช
ก ใชตามสภาพและเง
ามสภาพ และเง  อนไขของการ
นไขของกา ร
ควบคม อันจะทาให ไดเสถ เสถยยรภาพในการควบค
รภาพในการควบคมท ดโดยทั
ดยทั  วไป จะกล
จะก ลาวถงคณลักษณะเฉพาะแบบ
ษณะเฉ พาะแบบ
ได2 แนวคอ
1.   Inherent flow characteristic

หมายถง คณลักษณะการไหลท 
ษณะการไหลท ไดจากการท
ากการท  ของไหลไหลผ
องไหลไหล ผานวาลว เม 
เม อความ
ดั น ตกคร อ มวาล ว คงท  
คงท   ( Constant pressure drop) ถ า จะกล า วอ ก แนวหน  
แนวหน ง ค อ เป เปนน
คณลักษณะการไหลท  
ษณะการไหลท ได ได จจากก
า กการ
ารออ
ออกแ
กแบบ
บบแลและกะการ
ารทดทดลอ ลองข
งของ
องคอ
คอนโนโทร
ทรลว
ลวาลาล ววกก ออนน
นาไปใช
าไปใชจจรรง 

7 - 13
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

รปท  
ปท 7-13  Inherent flow characteristic

รปปท  ท 7-14 Plug characterization  (a) Equal percentage ( b)

 b) linear   ((c) quick opening

Linear flow characteristic: - อัตราการไหลจะแปรผันตรงกับตาแหนงการเปด  –  ป  ปดของ

วาลว เชน ท  ท Valve position 50 % อัตราการไหลผานวาล นวาลวจะเปน 50% ของอั ขอ งอัตราการไหลสงสด
เปนตน วาลวท ท มคณ ลักษณะแบบ
ษณ ะแบบนน  นยมใชกับกกระบ
ระบวนการ
วนการทท  มค วามดันคร
ค รอมวา
มวาลลวคงท   เชน การ
ควบคมระดับ , การควบคมการไหลท  การไหลท ม  gain คงท
คงท  ในกระบวนการท
นกระบวนการท  มมการตอบสนองช
การตอบสนองชา 

7 - 14
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

Quick opening characteristic: - การเปล ย นแปล

การเปล  นแ ปลงง valve position เพยงเลกนอยในขณะท   ยในขณะท
ตาแหนงกานวาลวต  าๆ าๆ จะใหการเปล 
ารเปล ยนแปลงอัตราการไหลอย
ราการไหล อยางรวดเรว จนเ จนเมม  อกานวาลวเปดมาก
ข  ขนกว
นกวาาตตาาแหน
แหนงประมาณ
งประมาณ 70 % การเปล
การเปล  ยนแปลงอั
ยนแปลงอัตราการไหลจะลดลงจนเกอบไมเปล  ปล ยนแปลงเลย
คณณลัลักษณะแบบน  
กษณะแบบนนนยมใช ย มใชในงานควบคมแบบ On-Off หรออใช ใชเเปปนวาล
นวาลววปล
ปลออยความดั
ยความดัน 
Equal percentage characteristic: - การเปล
การเปล   ยยนแป
น แปลล งอั ต ราก รา ก ารไห
าร ไหลล จะ จะเป เป น เปอร
เป อร เเซซ น ตท  
เทากันกับการเปล  ยนแปล น แปลงต งตาแแหน
หนงก านวาล
านวา ลว เช น เม เม อ valve position เพ เพ  มข ข น 1% ค อเปล 
อเปล ยนจาก
น จาก
20% เปน 21% อัตราการไหลจะเพ 
ราการไหลจะเพ มขข  นออก 1% ของค
ข องคาอัตราการไหลท
ราการไหล ท   valve position 20% เปนตน
วาลวแบบน 
แบบน ในขณะท
นขณะท   valve plug อย 
อย ใกล seatring จะทาใหไดอัตราการไหลนอย การเปล  การเปล ยนแปนแปลง ลง
ของอัตราการไหลจะน
ราการไหลจะนอยตาม ในกรณเดยวกั วกัน ถา valve plug เปดมากให มากใหอัตราการไหลมาก ราการไหลมาก การ
เปล  ยนแปลงของการไหลก
เปล นแปลงของการไ หลกจะมากตาม คณลักษณะเชนนน   นยมใช ยมใชในการควบคมความดันและงานท  

มกการเปล  
ารเปลยนแปลง
ยนแปลง pressure drop ผานคอนโทรลวาล
านคอนโทรลวาลวอย 
วอย เสมอ 
2.   Installed flow characteristic

คณลักษณะการไหลเม 
ษณะการไหลเม อ ความดั ควา มดันคครรอมมวาล
วาลว เปล  ยนแปล
น แปลงไป
งไปตาม
ตามอัอัตรา
ราการ
การไหล
ไหลเมเม  อ
วาลวตดตั ตั งอย 
อย ใน Process line โดยทัโดยทั  วไปวา
ไ ปวาลลวแบบ
แ บบ Equal percentage จะมลักษณะท 
ษณะท เป นเช
นเช งเส
งเส น
มากข  นภายหลังการต
มากข งการตดตั ตั ง ในขณะท
ในขณะท  แบบ
แบบ linear กลับมแนวโน
แนวโนมจะเขาใกลแบบ quick opening หลัง
การตดตั  
ดตัง ดังงรรปท  
ปท 14

รปท  
ปท  7-15  Inherent versus installed characteristics; decreasing ΔP 

7 - 15
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

การปรับแต
บแตงวาล
งวาลวควบค
วควบคม (Control valve calibration) 
การปรับแตบแตงวาล
งวาลวควบค
วควบคมจะกระท
มจะกระทาาททกครั  
กครังงท ท มการถอดประกอบ
ก ารถอดประกอบ ในระหวางการตรวจสอบ
างการตรวจสอบ
สภาพวาลวควบคม ผลจากการปรั
ผลจากก ารปรับตัต  ังจะตอ งบันท กกลงบน ล งบนแบบ
แบบฟอ
ฟอรรมขอ
ของกา งการตร
รตรวจส
วจส อบส อบสภาพ
ภาพ
(Inspection sheet)  โดยทั  
โดยทัวไป
วไป การปรับตั  
บตังวาล
งวาลวควบค
วควบคมสามารถแบ
มสามารถแบงงเป เปน 3 ขั  ขันตอนดั
นตอนดังงน  น 
1. การปรับตั  
บตัง valve actuator
2.การปรับตั  
บตัง valve plug และ seat
3.การปรับตั  
บตัง valve positioned
1. การปรับตั
บตั  ง valve actuator

1.  ถอดนอตลอค valve stem ถอด  position indicator คลาย valve stem ออกจาก operator
stem

2.   ค อ ยๆวาง valve stem ซซ  งง ม valve plug ต ด อย   อย ล ง บ น seat ด ว ยความระมั ด วั ง
3. ทา เคร 
เคร องงหม
หมายล
ายลงบน งบน operator stem ตอสาย  pneumatic signal และคอยๆเพ  ยๆเพ ม  pressure
ไปจนถง max range ของ valve actuator เชน 15 psi หรอ 1.0 bar สังเกตการณเคล  คล อนท  
นทและวั
และวัดระยะ
การเคล  อนท  
การเคล อนทของของ operator stem
4. ลด signal ใหเหลอ 50% ของ span เชน 9 psi หรอ 0.6 bar   bar valve stem ควรเคล
ควรเคล  อนท 
นท เปน
ระยะทางเทาากักับคร  
บครงหน  
งหนงของระยะการเคล  
งของระยะการเคลอนท   อนทททั  ังหมด
งหมด 
5. ตรวจส
 ตรวจสอบจ อบจด เรเร ม ตน ก าร
ารททา งาน
งา น โด
โดยก ยการ
ารลล ดสั
ดสัญ ญ าณ
าณลล งมาเห
งม าเหลลอ 3 psi หรอ 0.2 bar
6.
 ทดสอบ ท   25% , 50% , 75% , 100% โดยการเพ
 ทดสอบท โดยการเพ   ม -ลดสั ญ ญาณ (ทา hysteresis check)
7. หากพบวา linearity หรอ span ไมได ใหตรวจสอบการรั 
รวจสอบการรั วซมตามข
มตามขอตอตางๆ หรอ ปรับ
spring adjusting screw

2. การปรับตั
บตั  ง Valve plug และ Seat 
1. ภายหลั ง การทดสอบปรั
การทดส อบปรับ แต แตง valve actuator เสรจเรยบรอยแลวตดตั ตั ง valve stem ,
 position indicator เขาาท  
ทให
ใหเเรรยบร
ยบรอย
อย
2. ป
 ป อ น Pneumatic signal เ ท า กับ 0% ตัตั   ง  position indicator ไว ท    100% opening
3. ใหเพ  
เพมสั
มสัญญาณช
ญญาณชาๆเป าๆเปน 50% position
  position indicator ควรช
ควรช  ไปท  
ไปท 50% opening

7 - 16
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

4. เพ 
เพ ม สัญ ญ าณข
าณ ข  นต อไปเ
อไ ปเปปน 75% และ 100%  position  position indicator ควรช
ควรช  ท   25 และ 0 %
opening (หรอ 100% closed ) ตามลาาดั ดับ 
5. หาก  position indicator ช ช  ไม ถถก ตอ งตาม
งต ามทท  ไ ดก ลา วแล
วแ ลว (valve stroke แคบหรอ กวา ง
เกนไป ) แกไขไดโดยการคลายนดยการคลายนอตลออกแล กแลวปรับความยาวส
ความยาวสั  ั นของ valve stem แลวทดสอบตาม
ขั  ขันตอนท  
นตอนท 2-4
6. Hysteresis check โดยการเพ โดยการเพ  มลดสั
มลดสัญญญาณ ญาณ อาน าน position indicator แลว plot graph
3. การปรับตั บตั  ง Valve positioner 
1. ต ด ตั  ง valve positioner เข า กั บ control valve ตามว ธ  ก ารท   ารท โ ร ง ง าน ผ   ผ ล ต ก า ห น ด
2. ต อ air supply และ signal เข า กั บ valve positioner  ตรวจสอบ  ตรวจสอบ zero , span , linearity ,
range และ action ของ valve positioner (ตรวจสอบกับ position indicator) 

 ปรับแต
3.
บแตงตามกรรมว
งตามกรรมวธธตามท  
ต ามทโรงงานผ
โรงงานผ  ผผลลตก
ตกาาหนด
หนด 
4. Valve positioner ม characteristic cam เป น ตั ว ควบค ม ค ณ ลั ก ษณะของการไหลของ

ของเหลวท  ไหลผ
ของเหลวท ไหลผาน
าน ในกรณนน   % การเปดปดดของ
ของ control valve จะแตกตางไปจากวาล
างไปจากวาลววปกต
ปกต (globe
valve)

การเลออกก Control valve (How to select control valve) 

Control valve มบ บทบาทส
ทบาทสาาคัคัญโดยตรงในการควบค
ญโดยตรงในการควบคมของไหลในกระบวนการผล
มของไหลในกระบวนการผลตตเพ  เพอ
ตอบสนองตามสัญญาณท  
ญญาณทได ไดรับบมาจาก
มาจาก Controller control valve ควรจะถกกเล เลอกให
อกใหเเหมาะสมใน
หมาะสมใน
แตละกระบวนการผล
ละกระบวนการผลต โดยตัวแปรท   วแปรทใชใชพพจารณาในการเล
จารณาในการเลออกใช
กใช control valve คอ 
-  ชนดของ
ดของ valve body
-  ขนาดของ Valve

-  ความดันและอ นและอณหภ ณหภมมขของของไหล

องของไหล 
-  การตดตั  
ดตังงกักับกระบวนการผล
บกระบวนการผลต 
-  ชนดของ
ดของ valve bonnet
-  คณลั
ณลักษณะสมบั
กษณะสมบัตตการไหลของ ก ารไหลของ valve
-  วัสด
สดทท  ใช
ใชสสรราางง Valve
- Actuator
 

7 - 17
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

แบบทดสอบกอนเร
อนเรยยนน 
คาช จงใหเเลลอกค
าช  แแจง อกคาาตอบท  
ตอบทถถกต
ก ตอองท  
งทสสดเพ
ดเพยยงข
งขอเดยว
ยว  

1.
  วาลวควบค
วควบคม(Control Valve) มหน หนาาท  ทอะไรในกระบวนการผล
อะไรในกระบวนการผลต 
ก.  ทาาหน
หนาาท  ทเป
เปนตั
นตัวควบค
วควบคมการท
มการทางานของอ
างานของอปกรณ ปกรณตาางๆ
งๆ 
ข.  ทาาหน
หนาาท  ทควบค
ควบคมอั มอัตราการไหลของของไหลในระบบ ซ  ซงได
งไดแแกก Steam, Water, Gas ฯลฯ 
ค.  ทาาหน
หนาาท  ทปปองกั
อ งกันนกระบวนการผล
กระบวนการผลต 
ง.  ถกกทั  ทังงขขอ ข และ ค 
2.  ขอ
อใดเป
ใดเปนสั
นสัญลักกษณ ษณขของวาล
องวาลวควบคม(
ม(Control Valve)
ก.  ข. 
ค. ง. 
3.  วาลวควบค
วควบคม(Control Valve) แบงงตามลั ตามลักษณะการเคล  
กษณะการเคลอนท  
อนทเเปปด –   ปปด มกก  ประเภท
ประเภท อะไรบาง
าง  
ก.  2 ประเภท ไดแก แก  Sliding-Stem Control Valve และ Rotary -Shaft Control Valve
ข.  2 ประเภท ไดแก แก  Rotary -Shaft Control Valve และ Static -Shaft Control Valve
ค.  2 ประเภท ไดแก แก  Sliding-Stem Control Valve และ Static -Shaft Control Valve
ง.  2 ประเภท ไดแก แก  Ball Valve และ Static -Shaft Control Valve
4.  ขอ
อใดเป
ใดเปนส
นสววนประกอบหลั
นประกอบหลักกของวาล
ของวาลวควบค
วควบคมม((Control Valve) 
ก.  Actuator , Body

ข.  Actuator , Positioner , Body

ค.  Actuator , Bonnet , Body
ง.  Actuator , Positioner , Bonnet , Body  
5.  Actuator   มก  
กชน ชนดอะไรบ
ดอะไรบาง
าง  
ก.  4 ชนด คอ Pneumatic , Hydraulic , Electric , Pressure
ข.  4 ชนด คอ Pneumatic , Hydraulic , Manual , Pressure
ค.  4 ชนด คอ Pneumatic , Hydraulic , Electric , Manual
ง.  4 ชนด คอ Pneumatic , Hydraulic , Pressure , Manual

7 - 18
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

6.  วาลวควบค
วควบคมจะท
มจะทางานได างานไดตตองไดรรัับบสัสัญญญาณจากส
ญาณจากสววนใดในประบวนการผล
นใดในประบวนการผลต 
ก.  Controller ข. Process
ค. Feedback ง. Output
7.  ขอ
อใดไม
ใดไมใช
ใชชชนนดของ
ดของ Valve body ท  ท  ใช
ใชสสาหรั
าหรับควบค
บควบคมอั
มอัตราการไหลของของไหล 
ก.  Ball Valve ข. Globe Valve
ค. Butterfly Valve ง. Check valve 
8.  ขอ
อใดค
ใดคอต
อตาาแหน
แหนงของงของ Bonnet ใน วาลวควบค วควบคมม((Control Valve)
ก.  เปนนสสววนท  
นทเเช  ชอมอย 
อมอย ระหวาง
าง Valve body กับ Shaft
ข.  เปนนสสววนท  
นทเเช  ชอมอย 
อมอย ระหวาง
าง Valve body กับ packing
ค.  เปนนสสววนท  
นทเเช  ชอมอย 
อมอย ระหวาง
าง Valve body กับ Actuator

ง.  ไมมมขขอถ
อถก 
9.  Actuator มห หนนาาท  ทอะไร
อะไร 
ก.  เปด –   ปปด เพ  
เพอควบค
อควบคมอั มอัตตราการไหลของของไหล
ราการไหลของของไหล 
ข.  ควบคมการเป
มการเปด –   ปปดของ ดของ Valve Body
ค.  เช
เช  อมต
อมตออระหว
ระหวาง าง Valve Body กับ Positioner
ง.  แปลงสัญญาณจากญญาณจาก Controller   เป เปนสั
นสัญญญาณลม
ญาณลม 
10.  Bonnet มห หนนาาท  ทอะไร
อะไร 
ก.  เปด –   ปปด เพ  
เพอควบค
อควบคมอั มอัตตราการไหลของของไหล
ราการไหลของของไหล 
ข.  ควบคมการเป
มการเปด –   ปปดของ ดของ Valve Body
ค.  เช
เช  อมต
อมตอระหวาางง Valve Body กับ Actuator
ง.  แปลงสัญญาณจาก ญญาณจาก Controller   เป เปนสั
นสัญญญาณลม
ญาณลม 
11. ขออใดไม
ใดไมใช ใชขขออมมลลท  ทควรพ
ควรพจจารณาส
ารณาสาหรั
าหรับการเล
บการเลอกใชงานวาล
งานวาลววควบค
ควบคมม((Control Valve)
ก. ชนดของ ดของ Valve Body
ข. ความดันและอ นและอณหภ ณหภมขของของไหล
 องของไหล 
ค. ของไหลท  
ของไหลทใช ใชในกระบวนการผล
ในกระบวนการผลต 

ง. ระยะทางท  
ระยะทางทใชใชตตดตั  
ด ตัง 

7 - 19
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

เฉลยแบบทดสอบกอนเร
อนเรยน
ยน 

1.  ง. ถกทั  
กทังงขขอ ข และ ค 
2.  ข.
3.  ก. 2 ประเภท ไดแก แก  Sliding-Stem Control Valve และ Rotary -Shaft Control Valve
4.  ก. Actuator , Body
5.  ง. 4 ชนด คอ Pneumatic , Hydraulic , Pressure , Manual
6.  ก. Controller
7.  ง. Check valve
8.  ค. เปนส
นสววนท  
นทเเช ช อมอย 
มอย ระหวาง
าง Valve body กับ Actuator
  ข. ควบคมการเป
9.
มการเปด –   ปปดของ
ดของ Valve Body
10.  ค. เช  
เชอมต
อมตอระหวาง
าง Valve Body กับ Actuator
11.  ง. ระยะทางท  
ระยะทางทใชใชตตดตั  
ด ตัง 

7 - 20
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

แบบทดสอบหลังเร
งเรยยนน 
คาช จงใหเเลลอกค
าช  แแจง อกคาาตอบท  
ตอบทถถกต
ก ตอองท  
งทสสดเพ
ดเพยยงข
งขอเดยว
ยว  

1.
  วาลวควบค
วควบคม(Control Valve) มหน หนาาท  ทอะไรในกระบวนการผล
อะไรในกระบวนการผลต 
ก.  ทาาหน
หนาาท  ทเป
เปนตั
นตัวควบค
วควบคมการท
มการทางานของอ
างานของอปกรณ ปกรณตาางๆ
งๆ 
ข.  ทาาหน
หนาาท  ทควบค
ควบคมอั มอัตราการไหลของของไหลในระบบ ซ  ซงได
งไดแแกก Steam, Water, Gas ฯลฯ 
ค.  ทาาหน
หนาาท  ทปปองกั
อ งกันนกระบวนการผล
กระบวนการผลต 
ง.  ถกกทั  ทังงขขอ ข และ ค 
2.  ขอ
อใดเป
ใดเปนสั
นสัญลักกษณ ษณขของวาล
องวาลวควบคม(
ม(Control Valve)
ข.  ข. 
ค. ง. 
3.  วาลวควบค
วควบคม(Control Valve) แบงงตามลั ตามลักษณะการเคล  
กษณะการเคลอนท  
อนทเเปปด –   ปปด มกก  ประเภท
ประเภท อะไรบาง
าง  
ก.  2 ประเภท ไดแก แก  Sliding-Stem Control Valve และ Rotary -Shaft Control Valve
ข.  2 ประเภท ไดแก แก  Rotary -Shaft Control Valve และ Static -Shaft Control Valve
ค.  2 ประเภท ไดแก แก  Sliding-Stem Control Valve และ Static -Shaft Control Valve
ง.  2 ประเภท ไดแก แก  Ball Valve และ Static -Shaft Control Valve
4.  ขอ
อใดเป
ใดเปนส
นสววนประกอบหลั
นประกอบหลักกของวาล
ของวาลวควบค
วควบคมม((Control Valve) 
ก.  Actuator , Body
ข.  Actuator , Positioner , Body
ค.  Actuator , Bonnet , Body
ง.  Actuator , Positioner , Bonnet , Body  
5.  Actuator   มก  
กชน ชนดอะไรบ
ดอะไรบาง
าง  
ก.  4 ชนด คอ Pneumatic , Hydraulic , Electric , Pressure
ข.  4 ชนด คอ Pneumatic , Hydraulic , Manual , Pressure
ค.  4 ชนด คอ Pneumatic , Hydraulic , Electric , Manual
ง.  4 ชนด คอ Pneumatic , Hydraulic , Pressure , Manual

7 - 21
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

6.  วาลวควบค
วควบคมจะท
มจะทางานได างานไดตตองไดรรัับบสัสัญญญาณจากส
ญาณจากสววนใดในประบวนการผล
นใดในประบวนการผลต 
ข.  Controller ข. Process
ค. Feedback ง. Output
7.  ขอ
อใดไม
ใดไมใช
ใชชชนนดของ
ดของ Valve body ท  ท  ใช
ใชสสาหรั
าหรับควบค
บควบคมอั
มอัตราการไหลของของไหล 
ข.  Ball Valve ข. Globe Valve
ค. Butterfly Valve ง. Check valve 
8.  ขอ
อใดค
ใดคอต
อตาาแหน
แหนงของงของ Bonnet ใน วาลวควบค วควบคมม((Control Valve)
ก.  เปนนสสววนท  
นทเเช  ชอมอย 
อมอย ระหวาง
าง Valve body กับ Shaft
ข.  เปนนสสววนท  
นทเเช  ชอมอย 
อมอย ระหวาง
าง Valve body กับ packing
ค.  เปนนสสววนท  
นทเเช  ชอมอย 
อมอย ระหวาง
าง Valve body กับ Actuator

ง.  ไมมมขขอถ
อถก 
9.  Actuator มห หนนาาท  ทอะไร
อะไร 
ก.  เปด –   ปปด เพ  
เพอควบค
อควบคมอั มอัตตราการไหลของของไหล
ราการไหลของของไหล 
ข.  ควบคมการเป
มการเปด –   ปปดของ ดของ Valve Body
ค.  เช
เช  อมต
อมตออระหว
ระหวาง าง Valve Body กับ Positioner
ง.  แปลงสัญญาณจากญญาณจาก Controller   เป เปนสั
นสัญญญาณลม
ญาณลม 
10.  Bonnet มห หนนาาท  ทอะไร
อะไร 
จ.  เปด –   ปปด เพ  
เพอควบค
อควบคมอั มอัตตราการไหลของของไหล
ราการไหลของของไหล 
ฉ.  ควบคมการเป
มการเปด –   ปปดของ ดของ Valve Body
ช.  เช
เช  อมต
อมตอระหวาางง Valve Body กับ Actuator
ซ.  แปลงสัญญาณจาก ญญาณจาก Controller   เป เปนสั
นสัญญญาณลม
ญาณลม 
11. ขออใดไม
ใดไมใช ใชขขออมมลลท  ทควรพ
ควรพจจารณาส
ารณาสาหรั
าหรับการเล
บการเลอกใชงานวาล
งานวาลววควบค
ควบคมม((Control Valve)
ก. ชนดของ ดของ Valve Body
ข. ความดันและอ นและอณหภ ณหภมขของของไหล
 องของไหล 
ค. ของไหลท  
ของไหลทใช ใชในกระบวนการผล
ในกระบวนการผลต 

ง. ระยะทางท  
ระยะทางทใชใชตตดตั  
ด ตัง 

7 - 22
 

การวัดและควบค
ดและควบคมกระบวนการ
มกระบวนการ 
เรยยบเร
บเรยง
ยง สยาม จงสขเกษม
ขเกษม 

เฉลยแบบทดสอบหลังเร
งเรยยนน 

1.  ง. ถกทั  
กทังงขขอ ข และ ค 
2.  ข.
3.  ก. 2 ประเภท ไดแก แก  Sliding-Stem Control Valve และ Rotary -Shaft Control Valve
4.  ก. Actuator , Body
5.  ง. 4 ชนด คอ Pneumatic , Hydraulic , Pressure , Manual
6.  ก. Controller
7.  ง. Check valve
8.  ค. เปนส
นสววนท  
นทเเช ช อมอย 
มอย ระหวาง
าง Valve body กับ Actuator
  ข. ควบคมการเป
9.
มการเปด –   ปปดของ
ดของ Valve Body
10.  ค. เช  
เชอมต
อมตอระหวาง
าง Valve Body กับ Actuator
11.  ง. ระยะทางท  
ระยะทางทใชใชตตดตั  
ด ตัง 

7 - 23