MAIKLING KWENTO - ANG MAIKLING KWENTO AY ISANG ANYO

NG PANITIKAN NA MAY LAYUNING MAGSALAYSAY NG ISANG

MASELAN AT NANGINGIBABAW NA PANGYAYARI SA BUHAY NG
PANGUNAHING TAUHAN. ITO’Y NAG IIWAN NG ISANG
KAKINTALAN SA ISIP NG MGA MAMBABASA, AT ANG
PANGUNAHING LAYUNIN NITO AY ANG LUMIBANG.

EDGAR ALLAN POE - AMA NG MAIKLING KWENTO SA BUONG

MUNDO

DEOGRACIAS A. ROSARIO - AMA NG MAIKLING KWENTO SA

PILIPINAS

URI NG MAIKLING KWENTO:

 KUWENTO NG TAUHAN - inilarawan ang mga pangyayaring
pangkaugalian ng mga nagsisiganap upang mabigyang
kabuuan ang pag-uunawa sa kanila ng mambabasa

 KUWENTONG KATUTUBONG KULAY - binibigyang-diin ang

kapaligiran at mga pananamit ng mga tauhan, ang uri ng
pamumuhay, at hanapbuhay ng mga tao sa nasabing pook.

 KUWENTONG SIKOLOHIKO - ipinadarama sa mga

mambabasa ang damdamin ng isang tao sa harap ng isang
pangyayari at kalagayan. Ito ang uri ng maikling kuwentong
bihirang isulat sapagkat may kahirapan ang paglalarawan ng
kaisipan.

 KUWENTO NG KATATAKUTAN - Naglalaman ng mga

pangyayaring kasindak-sindak.

 KUWENTONG BAYAN - nilalahad ang mga kuwentong pinag-

uusapan sa kasalukuyan ng buong bayan.
 KUWENTO NG KABABALAGHAN - pinag-uusapan ang mga
salaysaying hindi kapanipaniwala.

 MADULANG PANGYAYARI - binibigyang diin ang

kapanapanabik at mahahalagang pangyayari na
nakapagpapaiba o nakapagbago sa tauhan.

 KUWENTO NG KATATAWANAN - nagbibigay-aliw at

nagpapasaya naman sa mambabasa

 KUWENTO NG PAG-IBIG - tungkol sa pag iibigan ng

dalawang tao

 KUWENTO NG PAKIKIPAGSAPALARAN - nasa balangkas ng

pangyayari ang interes ng kuwento.

ELEMENTO NG MAIKLING KWENTO

 PANIMULA - Dito nakasalalay ang kawilihan ng mga
mambabasa

 SAGLIT NA KASIGLAHAN - Nagpapakita ng pananaliang

pagtatagpo ng mga tauhang nasasangkot sa problema.

 SULIRANIN - problemang haharapin ng tauhan

 TUNGGALIAN - may apat na uri: tao vs tao, tao vs sarili, tao

vs lipunan, tao vs kapaligiran o kalikasan

 KASUKDULAN - makakamtam ng pangunahing tauhan ang

katuparan o kasawian ng kanyang ipinaglalaban

 KAKALASAN - tulay sa wakas

 WAKAS - ito ang resolusyon o ang kahihinatnan ng kuwento

 TAGPUAN - nakasaad ang lugar ng pinangyayarihan ng mga
aksyon o mga insidente, gayundin ang panahon kung kailan
naganap ang kuwento

 PAKSANG DIWA - mensaheng inilalahad ng maikling

kuwento. Ito ay ang pinaka-kaluluwa ng kwento.

 KAISIPAN - Ito ay ang mensahe ng maikling kwento sa

mambabasa.

 BANGHAY - Ito ay tumutukoy sa pagkakasunod-sunod ng

mga pangyayari sa kwento.

MGA BAHAGI NG MAIKLING KWENTO

 SIMULA - Sa simula ng isang maikling kwento naipapakilala
ang mga tauhan. Hindi katulad ng mga nobela, dapat nang
ipakita ang mga tauhan dahil wala ng oras na ipakita ito sa
gitna o huling bahagi dahil limitado lamang ang kaganapan
sa mga kwentong ito. Dito rin ipinapakita kung saan ang
mga tagpuan at suliranin ng kwento.
 GITNA - Ang gitna ay binubuo ng saglit na kasiglahan,
tunggalian, at kasukdulan. 

 WAKAS - Dito nabubuo ang kakalasan at katapusan. Dito

nakikita ang unti-unting pagkababa ng takbo ng isang
kwento. Sa bahaging ito, naipapakita ang konklusyon ng
probelma at kung paano ito na resolba. Dito rin kadalasang
makikita ang gintong aral ng isang kwento.

MAIKLING KWENTO SA PANAHON NG KASTILA

 Nagsimula ang pamamahala ng mga Kastila sa Pilipinas sa
pananakop ni Miguel Lopez de Legaspi
 Wala pang maikling kuwento noong pananakop ng mga
Kastila, ngunit ang pinag ugatan naman nito ay naroroon na.
 Lumabas ang iba’t ibang uri ng maikling kwento

KONSEPTO NG MAIKLING KWENTO

 Pagpapalaganap ng Kristyanismo
 Kapangyarihan ng Espanya
 Konseptong Indio
 Paggamit ng Wikang Kastila

KUWENTONG BITBIT - dito naguagt ang maikling kuwento,

maiikling sanysany na pumapaksa sa mga anito, lamanlupa,
malikmata, multo at iba pang mga bunga ng guniguning di
kapanipaniwala.

MGA URI NG MAIKLING KWENTO

 KAKANA - sumibol noong dumating ang mga Kastila dito sa

Pilipinas. Naglalaman ito ng mga alamat at engkanto.
Karaniwang pang-aliw sa mga bata.
 KWENTO NG MGA SANTO/SANTA - layunin nila ay
magpalaganap ng kristiyanismo
 KWENTONG BAYAN -
 ALAMAT -
 PABULA -
 PARABULA - Naglalaman ng mga talinghaga at mga gintong
aral ng Diyos
 ANEKDOTA -
Nagising pagkatapos nang higit sa tatlong daang taong
pagkakahimlay ang mga natutulog na damdamin ng mga
Pilipino nang isangkot sa digmaan sa Kabite ang tatlong paring
sina Gomez, Burgos at Zamora at patayin sa pamamagitan ng
garotenang walang katibayan ng pagkakasala. Ito’y naganap
noong ika-17 ng Pebrero, 1872.  Sa pamamagitan ng
pagbubukas ng pandaigdigang kalakalan, nakapasok ang
diwang liberalismo at ang pagkakapadala sa kapuluan ng liberal
na lider na tulad ni Gob. Carlos Maria de la Torre. Naging lalong
mahigpit ang pagbabanta ng mga kastila, subalit di nila
nagawang pigilin pa ang nabuong mapanlabang damdamin ng
mga Pilipino. Ang dating diwang maka-relihiyon ay nagging
makabayan at humihingi ng pagbabago sa pamamalakad ng
simbahan at pamahalaan.

Ang Kilusang Propaganda  Ang kilusang ito ay binubuo ng

pangkat ng mga intelektuwal sa gitnang uri na tulad nina Jose
Rizal, Marcelo H. Del Pilar, Graciano Lopez Jaena, Antonio Luna,
Mariano Ponce, Jose Maria Panganiban, Pedro Paterno at iba
pa. Paghingi ng reporma at pagbabago gaya ng mga sumusunod
ang layunin ng kilusang ito.

1.Magkaroon ng pantay-pantay na pagtingin sa mga Pilipino at

Kastila sa ilalim ng batas.

2.Gawing lalawigan ng Espanya ang Pilipinas.

3.Panumbalikin ang pagkakaroon ng kinatawang Pilipino sa

kortes ng Espanya.

4.Gawing mga Pilipino ang mga kura paroko

5.Ibigay ang kalayaan ng mga Pilipino sa pamamahayag,

pananalita, pagtitipon o pagpupulong, at pagpapahayag ng
kanilang mga karaingan.
Mga Taluktok ng Propaganda  Tatlo ang taluktok o pinakalider
ng Propaganda. Ang mga ito’y sina Jose Rizal, Marcelo H. Del
Pilar, at Graciano Lopez Jaena.  Jose Protacio Rizal Mercado
Alonzo y Realonda 

Siya ay ipinanganak noong Hunyo 19, 1861 sa bayan ng

Kalamba, lalawigan ng Laguna.

Ang unang nagging guro niya ay ang kanyang ina na si Teodora

Alonzo.

Nag-aral siya sa Ateneo de Manila, nagsimula siyang mag-aral

ng medisina sa Pamantasan ng Santo Tomas, ngunit nagtapos
sa Unibersidad Sentral de Madrid. Nag-aral din siya sa
pamantasan ng Berlin, Leipzig, at Heidelberg.

Ang kanyang buhay ay nagwakas noong Disyembre 30, 1896,

nang ipabaril siya ng mga Kastila na nagparatang sa kanya ng
sedisyon at paghihimagsik laban sa pamahalaang Kastila.

Ginamit niya ang sagisag na Laong-laan at Dimasalang sa

kaniyang mga panulat.

Mga Akda 

“Noli Me Tangere” – ito ang una at walang kamatayang

nagpasigla nang malaki sa Kilusang Propaganda at siyang
nagbigay-daan sa himagsikan laban sa Espanya. Sa aklat na ito
ay walang pakundangan niyang inilantad ang kasamaang
naghahari sa pamamahala ng mga Kastila sa Pilipinas. Mahigpit
na ipinagbawal ng mga Kastila ang pagbasa ng mga ito, ngunit
maraming salin ang lihim na nakapasok sa kapuluan, bagama’t
ito’y nagangahulugang kamatayan sa nagiingat. Ang “Noli” ay
nagbigay sa Panitikang Pilipino ng mga di-malilimot na tauhang
larawang-buhay na mananatili sa isip ng mga bumabasa, gaya
nina Maria Clara, Juan Crisostomo Ibarra, Elias, Sisa, Pilosopo
Tasio, Donya Victorina, Kapitana Maria, Basilio, at Ceispin.
Makapangyarihan ang panitik ni Rizal sa paglalarwangtauhan.

“El Filibusterismo” – ang nobelang ito’y karugtong ng Noli. Kung

ang Noli ay tumalakay sa mga sakit ng lipunan, ang Fili ay lantad
sa mga kabulukan ng pamahalaan, kasama rito ang katulong
ngunit higit na naging makapangyarihan, ang simbahan. Kaya’t

madalas na uriin ang Nolin a nobelang panglipunan at

pampuitika naman ang Fili. Sa Fili ay naging Simoun si Ibarra.
Ang dating malamig, mapagtimpi, makabatas, at
makapamahalaang si Ibarra ay naglagablab na kagubatan ng
ngitngit, poot, at paghihiganti sa bulok 

Mi Ultimo Adios (Ang Huling Kong Paalam) – isinulat niya ito

noong siya ay nakakulong sa “Fort Santiago.”Ipinalalagay ng
marami na ang tulang ito ay maihahanay sa lalong
pinakadakilang tula sa daigdig. Ang tulang ito’y wala talagang
pamagat ng isulat ni Rizal, nilagyan lamang ito ng ibang tao ng
si Rizal ay namantay na.

Sobre La Indolencia de Los Filipinos (Hinggil sa Katamaran ng

mga Pilipino). Ito’y isang sanaysay na tumatalakay a sumusuri
ng mga dahilan ng palasak na sabing ang mga Pilipino ay tamad.

Filipinas Dentro De Cien Años (Ang Pilipinas sa Loob ng

Sandaang Taon). ito ay isang sanaysay na nagpapahiwatig na
darating ang panahon na ang interes ng Europa sa Pilipinas ay
mababawasan, samantalang ang impluwensya ng Estados
Unidos ay mararamdaman. Hula ni Rizal: Kung may sasakop uli
sa Pilipinas, walang iba kundi ang Estados Unidos.

El Consejo De Los Dioses (Ang Kapulungan ng mga Bathala) – ito

ay isang dulang patalinghagang nagpapahayag ng paghanga kay
Cervantes.

A La Juventud Filipino (Sa Kabataang Pilipino) – ito ay isang

tulang inialay niya sa mga kabataang Pilipinong nag-aaral sa
Pamantasan ng Santo Tomas.

Junto Al Pasig (Sa Tabi ng Pasig) – Isinulat niya ito nang siya ay
may 14 na taong gulang pa lamang.

Mi Piden Versos (Hinilingan nila ako ng mga Tula)1882 at A Las

Flores de Heidelberg (Sa mga Bulaklak ng Heidelberg)1882 Ang
dalawang tulang ito ay nagpapahayag ng mga di
pangkaraniwang kalaliman ng damdamin.

Notas A La Obra Sucesos De Las Filipinas Por El Dr. Antonio de

Morga (Mga Tala sa Akdang mga Pangyayari sa Pilipinas ni Dr.
Antonio de Morga)1889.

P. Jacinto: Memorias de Un Estudiante de Manila (Mga Gunita

ng isang Estudyante sa Maynila)1882.

Diario de Viaje de Norte Amerika (Talaarawan ng Paglalakbay sa

Hilagang Amerika).

 Marcelo H. Del Pilar 

Siya ay kilalang-kilala sa kaniyang mga sagisag sa panulat na

Plaridel, Pupdoh, Piping Dilat, at Dolores Manapat.

Siya’y isinilang sa Cupang, San Nicolas, Bulacan noong ika-30,

1850. Ang kanyang mga magulang ay sina Julian H. del Pilar,
kilalang manunulat sa wikang Tagalog, at Ginang Biasa
Gatmaitan.
Nagsimula siyang mag-aral sa kolehiyo ni G. Flores at
pagkatapos ay lumipat sa kolehiyo ng San Jose. Di nagtagal ay
lumipat siyang muli sa Unibersidad ng Santo Tomas.

Itinatag ni Plaridel ang pahayagang “Diariong Tagalog” noong

1882, na pinaglathalaan niya ng mga puna at pansin sa hindi
mabuting pamamalakad ng pamahalaang Kastila at dahil sa
iba’t ibang kasalanang ibinuhat sa kanya na bunga ng
paghihiganti ng mga prayle at upang maiwasan ang gagawing
pagpapatapon sa kanya ay napilitang maglakbay sa Espanya
noong 1888.

Ng dumating siya sa Esapanya ay hinalinhan niya si Graciano

Lopez Jaena bilang patnugot ng La Solidaridad na naging
tagapamansag ng mga banal na mithiin na ikapagkakaroon ng
mga kaluwagan sa pamahalaan ng mga Pilipino.

Namatay siya sa Espanya sa sakit na panunuyo, ngunit bago

binawian ng buhay ay ipinagbilin sa mga kasama na paratingin
sa kanyang asawa’t mga anak ang mga tagubilin na: “sabihin
mo sa aking pamilya na sila’y hindi ko na napagpaalaman.
Ibalita ninyo ang kapalaran n gating mga kababayan.
Ipagpatuloy ninyo ang pagtuklas ng ginawa at kagalingan ng
ating bayan.” Iyan ang dahilan kung kaya’t si Plaridel ay may
sariling pitak sa kasaysayan.

Mga akda 

Pag-ibig sa Tinubuang Lupa – salin sa tulang Kastilang “Amor

Patrio” ni Rizal na napalathala noong Agosto 20, 1882 sa
“Diariong Tagalog.”

Kaiigat Kayo – ito’y isang pabiro at patuyang tuligsa at tugon sa

tuligsa ni P. Jose Rodriguez sa “Noli” ni Rizal; inilathala sa
Barcelona noong 1888. Gumamit siya ng sagisag na “Dolores
Manapat” sa akda niyang ito.

Dasalan at Tocsohan – akdang hawig sa katesismo subalit

pagtuya laban sa mga prayle na inilantad sa Barcelona, 1888.
Dahil dito’y tinawag siyang “Pilibustero.” Kahanga-hanga ang
himig na panunuya at ang kahusayan ng pananagalog.

Ang Cadaquilaan ng Dios – ito’y isang hawig sa katesismo

subalit pagtuya laban sa mga prayle na inilathala sa Barcelona.

Sagot ng Espanya sa Hibik ng Pilipinas – isang tulang nagsasaad

ng paghingi ng pagbabago ngunit ang Espanya ay napakatanda
at napakahina na upang magkaloob ng anumang tulong sa
Pilipinas. Ang tulang ito’y katugunan sa tula ni Herminigildo
Flores na “Hibik sa Pilipinas”, sa inang Espanya.

Dupluhan….Dalit….Mga Bugtong – ito’y katipunan ng maiigsing

tula at pang –aapi ng mga prayle sa Pilipinas.

La Soberana en Filipinas – isang sanaysay na tungkol sa mga

katiwalian at di makatarungang ginawa ng mga prayle sa mga
Pilipino.

 Graciano Lopez Jaena 

Isinilang siya noong Disyembre 18. 1856. Isa sa pinakadakilang

bayani at henyo ng Pilipinas, Hinahangaan ang kanyang angking
talino ng mga Kastila at Europeo.

Isa siyang kilalang manunulat at mananalumpati sa “Gintong

Panahon ng Panitikan at Pananalumpati” sa Pilipinas. Ang
kaniyang humigit kumulang 100 pananalumpati ay tinipon at
iniimbag sa imprenta ni Remigio Garcia, dating may-ari ng
tindahan ng aklat, “Manila Filatica”
Si Jaena ay umalis sa Pilipinas noong 1887 sa tulong ng
kaniyang mayamang tiyuhin na si Don Claudio Lopez upang
makatakas sa pagpaparusa sa kanyang mga kaaway.

Sa Barcelona ay itinatag niya ang kauna-unahang magasin, ang

“La Solidaridad” na hindi naglaon ay naging opisya na bibig ng
“Asosacion Hispano Filipina” nan a binubuo ng mga kastila at
Pilipino na siyang lumalakad sa pagbabago ng mga reporma sa
PIlipinas.

Si Graciano Lopez Jaena ay nagkasakit ng tuberculosis at

namatay sa ospital na walang bayad sa Barcelona noong ika-20
ng Enero. 1896, labing isang buwan bago binaril ang malapit
niyang kaibigan, si Dr. Jose Rizal sa Luneta.

Mga Akda 

Ang Fray Botod – isa sa mga akdang isinulat niya sa Jaro, Iloilo,
noong 1876, anim na taon pagkatapos ng himagsikan sa Kabite,
na tinuligsa ang mga prayle na masiba, ambisyoso, at immoral
ang pagkatao. Ang “satire” o mapagpatawang Bisaya ay “malaki
ang tiyan” o mapagpatawang kuwentong tuligsa sa kasamaang
laganap noon sa simbahan.

La Hija del Praile at Everything is Hambug (lahat ay

kahambugan) – dito ipinaliliwanag ni Lopez Jaena ang mga
kapahamakan at kaibiguan kung mapaksal sa isang Kastila.

Sa mga Plipino – isang talumpati na ang layunin ay mapabuti

ang kalagayan ng mga Pilipino. Malaya, maunlad at may
karapatan.

Talumpating Pagunita kay Kolumbos – noong ika- 391

anibersaryo sa pagkakatuklas ng Amerika na binigkas niya sa
teatro ng Madrid.
En Honor del Presidente Morayta dela Asociacion Hispano
Pilipino (1884) – pinuri ni Lopez Jaena si Hen. Morayta sa
pagpapantay niya sa mga tao.

En Honor de los Artistas Luna y Resurrecction Hidalgo (1884) –

Matapat na papuri sa kanilang mga iginuhit na naglalarawan ng
mga kalagayan ng ga Pilipino sa kamay ng mga Kastila.

Amor A España o Alas Jovenas de Malolos – (Pag-ibig ng

Espanya sa mga kababaihan ng Malolos. Pag-aaral sa Kastila ng
mga babae na ang guro ay gobernador ng lalawigan ang
magbibigay.)

En Bandolerismo En Filipinas – ipinagtanggol ni Graciano Lopez

Jaena na walang tulisan sa Pilipinas at dapat magkaroon ng
batas tungkol sa mga nakawan at kailangang baguhin upang
hindi mahirapan ang Pilipinas.

Pag-aalis ng Buwis sa Pilipinas

Isang Paglinang sa Institucion ng Pilipinas

Mga Kahirapan ng Pilipinas – tinutukoy rito ni Lopez Jaena ang

maling pamamalakad at edukasyon sa Pilipinas.

 Antonio Luna 

Isang parmasyotikong dinakip at ipinatapon ng mga Kastila sa

Espanya. Sumanib siya sa Kilusang Propaganda at nag-ambag
ng kaniyang mga isinulat sa La Solidaridad.

Ang paksa ng kaniyang mga akda ay halos natutungkol sa

kaugaliang Pilipino at ang iba’y tumutuligsa sa pamamalakad ng
mga Kastila.
Ang ginamit niyang sagisag sa panulat ay “Taga-ilog.” Namatay
siya sa gulang na 33 noong ika-7 ng Hunyo, 1899. Pinatay siya
diumano ng mga tauhan ni Aguinaldo, sanhi nang mabilis
niyang kabantugan na naging kaagaw niya sa pagtingin ng
bayan.

Mga Akda 

Noche Buena – naglalarawan ng mga tunay na buhay ng mga

Pilipino.

Se Divierten (Naglilibang Sila) – isang pagpuna sa sayaw ng mga

Kastila na halos di-maraanang sinulid ang pagitan ng mga
nagsisipagsayaw.

La Tertulia Filipina (Sa Piging ng mga Pilipino) – naglalahad ng

isang kaugaliang Filipino na ipinalalagay niyang lalong mabuti
kaysa kaugaliang Kastila.

Por Madrid – tumutuligsa sa mga Kastilang nagsasabing ang

Pilipinas ay lalawigan ng Espanya ngunit ipinalalagay ng
banyaga kapag sinisingilan ng selyo.

La Casa de Huespedes – (Ang Pangaserahan) naglalarawan ng

isang panganserahan na ang kasera’y naghahana ng
mangangasera hindi upang kumita, kundi upang maihanap ng
mapapangasawa ang kaniyang anak.

Impresiones – ito’y isang paglalarawan sa ibayong kahirapang

dinaranas ng isang mag-aaral na naulila sa amang kawal.

 Mariano Ponce 

Si Mariano Ponce ay naging tagapamahalang patnugot,

mananalambuhay, at mananaliksik ng Kilusang Propaganda.
Ang kaniyan mga ginamit na sagisag sa panulat ay “Tikbalang,
Kalipulako at Naning.”

Tungkol sa kahalagahan ng edukasyon ang karaniwang paksa ng

kaniyang mga sanaysay. Inilahad din niya ang pang-aapi ng mga
banyaga at ang mga karaingan ng bayan. Ang ilan sa kaniyang
mga akda na naiambag niya sa Panitikang Filipino ay ang mga
sumusunod:

Mga Akda 

Mga Alamat ng Bulakan – naglalaman ng mga alamat at

kuwentong bayan ng kaniyang bayang sinilangan.

Pagpugot kay Longino – isang dulang Tagalog na itinanghal sa

liwasan ng Malolos, Bulakan.

Sobre Filipinas

Ang mga Pilipino sa Indo-Tsina

 Pedro Paterno 

Si Pedro Paterno ay isang iskolar, drmaturgo, mananaliksik, at

nobelista ng mga Kilusang Propaganda. Sumapi rin siya sa
Kapatiran ng mga Mason at sa Asociacion Hispano-Pilipino
upang itaguyod ang layunin ng mga Propagandista.

Siya ang unang manunulat na Pilipinong nakalaya sa sensura sa

panitikan noong mga huling araw ng pananakop ng mga Kastila.

Mga Akda 

Ninay – kauna-unahang nobelang panlipunan sa wikang Kastila

na isinulat ng isang Pilipino.

A Mi Madre (Sa Aking Ina) – nagsasaad ng kahalagahan ng isang

ina, na nagiging malungkot ang isang tahanan kung wala ito.

Sampaguita Y Poesias Varias – katipunan ng kaniyang mga tula.

 Jose Ma. Panganiban 

Ikinubli ni Jose Maria Panganiban ang kaniyang tunay na

pangalan sa ilalim ng sagisag na Jomapa. Kilala rin siya sa
pagkakaroon ng “Memoria Fotografica.” Siya ay halos kabilang
sa mga kilusang makabayan.

Mga Akda 

Ang Lupang Tinubuan

Sa Aking Buhay

Su Plan de Estudio

El Pensamiento
Ang Maikling Kuwento sa Panahon ng Paggising ng
Damdaming Makabayan (1872-1898)
- Ang katutubong panitikan ay nabihisan ng Kulturang Kastila na
hindi natanggap ng mga Pilipino dahil 
  sa kawalan ng karapatan at kalayaan ng ating lahi.
- Naging paksa ng mga akda ay ang makabayan at
mapanghimagsik. Naging layunin ng mga manunulat:
1. katotohanan
2. kaabusuhang ginagawa ng ng mga dayuhan
3. maling paniniwala sa relihiyon at mga namumuno nito
- Ilang halimbawa ng pahayagang propagandista ay ang
Diariong Tagalog at La Solidaridad.
- Sumiklab ang politikal at literaturang paghihimagsik ng mga
Pilipino.
- Nanatili ang anyo ng panitikan mula sa patula hanggang sa
tuluyan, ang tanging nabago ay ang layunin ng manunulat at sa
paksang ginamit.
- Hindi naging malaganap ang maikling kuwento sa panahong
ito ngunit isang kuwentong itinuturing ni Teodoro Agoncillo ang
"Noche Buena" na pang-unang kabanata ng Noli Me Tangere ni
Dr. Jose Rizal. Ayon sa kanya: "Isinama ko ang isang kabanata
ng Noli ni Rizal na pinamagatang 'Noche Buena' sa katipunan ng
maiikling kuwento sapagkat taglay nito ang lahat ng mga
katangian ng maikling kuwento, bukod sa ito'y maaari nang
tumayong mag-isa. Ang matuwid na hindi dapat isama ang
naturang bahagi lamang ng nobela sa katipunan ng maiikling
kuwento ay hindi ko isinaalang-alang sapagkat mabuway. Una,
ang 'Noche Buena' ay isang akdang Pilipino na naglalarawan at
nagbibigay kahulugan sa buhay. Ikalawa, ang pagkakasalin ni
Patricio Mariano ay tumutugon sa lahat ng pangangailangan ng
mabuting pagsasaling-wika. Kung panununtunan ang matuwid
na bahagi lamang ng isang nobela ang naturang akda, bukod sa
ito'y hindi sa Tagalog nasusulat kundi sa Kastila,

Panahon ng Amerikano - Sa larangan ng panitikan, isang

malaking ambag ng mga Amerikano ang pagkakaroon ngayon
ng Maikling Kwento bilang bahagi ng ating panitikan. Kapansin-
pansin ang pagkahilig ng mga mambabasas sa mga akdang
madaling basahin ay naimpluwensyahan ng mabilis na galaw ng
buhay.

Uri ng mga Manunulat

 Gumagamit ng Wikang Kastila
 Gumagamit ng Wikang Tagalog
 Gumagamit ng Wikang Ingles

Pagdating ng Amerikano - Ang Pagdating ng Thomasites ang

nagbigay daan sa pagkakaroon ng pampublikong Edukasyon na
kung saan ipinasok ang kurikulum ng pagtuturo sa Ingles.
Itinatag ang Unibersidad ng Pilipinas noong 1908.

Dagli - Pinag-uugatan ng Maikling Kwento. Ito’y may mga

sitwasyon o mga tauhan ngunit ang galaw ay ‘di umuunlad o di
kapapansinan ng pag-akyat ng kapanabikan at walang banghay.
Ito’y may layuning mangaral at manuligsa lamang.

Pasingaw
 Umunlad na dagli.
 Hindi ganap ang banghay.
 Naaayon sa dalawang uri;
Bilang handog sa babaeng
pinaparaluman.
Mangaral ng diretsahan

KASAYSAYAN NG MAIKLING KWENTO

SA PANAHON NG HAPON

 BINOMBA ANG PEARL HARBOR

 NASAKOP ANG PILIPINO MULA 1941-1945
 PINAGBAWAL LANG MGA MAGASIN NA INGLES
 NABUKASAN ANG LINGGUHANG “LIWAYWAY”
 SUMIBOL NANG LUBOS ANG PANITIKAN NG BANSA
PANAHONG ITO DAHIL PINAGBAWAL NG NAMUMUNONG
HAPON ANG PAGGAMIT NG WIKANG INGLES AT
ITINAGUYOD ANG PAGPAPAYAMAN SA PANITIKAN GAMIT
ANG MGA KATUTUBONG WIKA SA BANSA.
 SINUNOG DIN ANG MGA AKLAT NA NASUSULAT SA INGLES
UPANG MASIGURONG HINDI MABABAHIRAN NG
KANLURANING IDEYA ANG PANITIKANG NILILIKHA.
 NAGING MAUNLAD ANG LARANGAN NG MAIKLING
KWENTO NOONG PANAHON NG HAPON.
 TINAGURIANG GINTONG PANAHON NG PANITIKANG
FILIPINO.
 KINILALA ANG MGA MANUNULAT NA BABAENG PILIPINO SA
PANGALAN NINA LIWAYWAY A. ARCEO AT GENOVEVA
EDROZA-MATUTE DAHIL SA MGA MAKINTAL NA MAKA-
FEMINISTANG MAIKLING- KWENTO.
 NARCISO REYES - LUPANG TINUBUAN
 LIWAYWAY ARCEO - UHAW ANG TIGANG NA LUPA
 NVM GONZALES (NESTOR VICENTE MADALI González -
LUNSOD, NAYON AT DAGAT - DAGATAN

TEMA NG MGA AKDA:

 PAG-IBIG SA BAYAN

 KAGANDAHAN NG BUHAY SA LALAWIGAN

 RELASYON NG MGA MAGULANG SA ANAK

 PAGMAMAHAL SA KAPWA.

PAMUMUHAY NA DINARANAS NG MGA TAO SA LUNGSOD: NG

KASALATAN NG PAGKAIN, DAMIT, HANAPBUHAY,
PAGLALAKBAY AT PAKIKISAMA SA KAPWA.

DAHIL SA KAKAPUSAN NG PAPEL, LUMABAS SA PANAHONG ITO

ANG NAPAKAIKSING TULANG ITO NA TINATAWAG NA “HAIKU”
BINUBUO NG TALTLONG TALUDTOD NA SUKAT NA 5 7 5.
* ISA PANG URI NG TULANG LUMABAS NOON AY ANG
“TANAGA”-TULA NA MULA SA PILIPINAS