Kahulugan ng Diskurso

 Diskurso ang pagpapahayag sa anumang uri ng wika – sa dayalekto, sa wikang rehiyunal,

sa wikang Pambansa, sa wikang pandaigdigan-ay nagsimula sa isang salita na nagging
sugnay na sa pagsama-sama ay nagiging isang ganap na talatang may ganap na mensaheng
ipinahahayag.
 Diskurso ay tumutukoy sa berbal na komunikasyon tulad ng kumbersasyon
 Diskurso ay maaring pormal at sistematikong eksaminasyon ng isang paksa pasalita man o
pasulat tulad ng tesis o disertasyon.
 Ito ay mga yunit ng linggwistik na binubuo ng iba’t ibang pangungusap – sa ibang salita ay
salisalitaan( conversation) argumento o pananalita ( speeches).
 Ito rin ay paraan ng pagpapahayag pasalita man o pasulat na nangangahulugang
pakikipagtalastasan.
 Ito ay isang pormal na at patuluyang pagsasagawa ng isang mahusap na usapan.
 Ang diskurso ay interaktibong Gawain tungo sa isang mabisang paglalahad ng mga
impormasyon.
 Tumutukoy sa kinagisnang paraan ng pakikipagtalastasan gayun din naman sa malalim na
pagtingin sa mga ideyang inilalahad. (Milrood, 2002)

Dalawang Uri ng Diskurso

 ISTRUKTURAL ay tumutukoy sa isang particular na yunit ng lenggwahe at wika.

 FANGSYUNAL ay tumutukoy sa isang tiyak na pokus sa gamit ng wika na kung saan maari
itong humantoong sa mas malawak na o pangkalahatang fangsyon ng wika.

Layunin ng Diskurso
Ang layunin ng diskurso ay malinaw na maipaunawa sa kapwa pasalita man o pasulat ang nais
ihayag o ihatid na ideya, saloobin , paniniwala at iba pa nang tama at walang labis, walang
kulang.

Teorya ng Diskurso
A. SPEECH ACT THEORY

 isang teorya kung saan sangkot ang isang kilos o galaw sa pag-unawa sa pagpapakahulugan
ng isang diskurso
  Locutionary force—referential value (meaning of code)
 Illocutionary force—performative function (implication of speaker)
 Perlocutionary force—perceived effect (inference by addressee)
 Pinapaniwalaan sa teoryang ito na ang yunit ng komunikasyong linggwistik ay hindi ang
simbulo, salita o ang pangungusap mismo, kundi ang produksyon o paglikha ng mga
simbulo, salita o pangungusap sa pagganap ng kanilang tinatawag na speech acts.
 Tatlong Komponent ang bumubuo sa mga aktong linggwistik sa teoryang ito. Ang mga ito
ay lukyusyonari, ilokyusyonari, at perlokyusyonari.
 Ang lukyusyonari ay ang akto ng pagsasabi ng isang bagay. Ito’y naipapakita sa
pagtatanong at pagsagot sa mga tanong, pagbigay ng mga impormasyon, pagbigay ng
kahulugan, paglalarawan at iba pa. Ito ang akto ng paggamit ng referring expression
(pariralang pangngalan) at predicating expression (pariralang pandiwa) upang
magpahayag ng proposisyon.
 Pagganap sa akto ng pagsasabi ng isang bagay sumesentro ang ilokyusyonari.
Mahihinuhang sa pag-unawa sa aktong ito, mapagtatagumpayan ang pagkamit ng
komunikatib kompitens na tinatawag din na pragmatik kompitens na nag-iinbolb sa
abilidad ng isang ispiker upang piliin ang agkop na barayti ng wika para sa isang tiyak
na sitwasyong sosyal.
 Ang panghuling komponent ay ang aktong perlokyusyonari o ang pagsasabi sa isang
bagay na kadalasang nagdudulot ng mga konsikwens sa damdamin at isipan ng
tagapakinig. Ito’y maaring maganap sa anyo ng panghihikayat, panghahamon,
pananakot at iba pa. Halimbawa, kung ang isang tao na nakasakay sa eroplano ay
sisigaw ng “may bomba”, tiyak na magkakagulo ang mga nakasakay sa nasabing
sasakyan.
B. ETHNOGRAPHY OF COMMUNICATION

 gumagamit ng mga kasangkapan mula sa antropolohiya upang mapag-aralan ang berbal na

interaksyon sa setting nito.
 nauukol sa pag-aaral ng mga sitwasyon, gamit, patern at tungkulin ng pagsasalita.•Ito ay
pamamaraang partisipant-obserbasyon na nangangailangan ng imersyon sa isang partikular
na komunidad
Halimbawa
Iba’t-ibang teknik na maaaring magamit sa partisipant-obserbasyon:
1.Introspectiono paggamit ng intuition
2.Detached Observation o ang di-partisipatoring obserbasyon ng interaksyon sa
komunidad
3.Interviewing o ang isatraktyurd na interaksyon berbal sa mga myembro ng komunidad
4.Philology o paggamit ng mga pasulat ng materyales
5.Ethnosemantics o ang pag-aaral ng kahulugang kultural.
6.Ethomethodology o detalyadong analisis ng mga kumbersasyon, tinatawag ding
diskors analisis ng mga linggwistika
7.Phenomenology o pag-aaral ng kumbersasyon bilang isang problemang
penomenolohikal.

C. PRAGMATIC THEORY

 pag-aaral sa mga paraan kung saan konteksto ay nakaaapekto sa kahulugan.

D. INTERACTIONAL LINGUISTICS

 pinag-aaralan nito kung paanong ang mga tao ay nakalilikha ng kahulugan sa isang berbal
na interaksyon ,,kung paano tayo nakalilikha ng kahulugan sa isang berbal na interaksyon,
kung papaano tayo nakikibahagi sa isang kaalamang kultural.

E. CONTEXTUALIZATION CUES

 ang grammar at referensyal na katangian ng grammar ag makapagbigay ng interpretasyon

sa bawat isa upang makabuo ng paghihinuha.
 MGA TEORYANG PAMPANITIKAN
Teoryang Humanismo
ang layunin ng panitikan ay ipakita na ang tao ang sentro ng mundo, ay binibigyang- tuon ang
kalakasan at kabutihan ng tao gaya ng talino, talento, atbp.

Teoryang Imahismo
ang layunin ng panitikan ay gumamit ng mga imahen na higit na maghahayag sa mga damdamin,
kaisipan, ideya, saloobin at iba pang nais na ibahagi ng may akda na higit na madaling maunawaan kaysa
gumamit lamang ng karaniwang salita. Sa halip na paglalarawan at tuwirang maglalahad ng mga imahen na
layong ilantad ang totoong kaisipan ng pahayag sa loob ng panitikan.

Teoryang Klasismo/ Klasisismo-

Ang layunin ng panitikan ay maglahad ng mga layuning payak ukol sa pagkakaiba ng estado ng
dalawang nag- iibigan, karaniwan ang daloy ng mga pangyayari, matipid at piling- pili sa paggamit ng mga
salita at laging nagtatapos ng may kaayusan.

Teoryang Realismo
ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga karanasan at nasaksihan ng may- akda sa kanyang lipunan.
Samakatuwid, ang panitikan ay hango sa totoong buhay ngunit hindi tuwirang totoo sapagkat isinaalang- alang
ng may- akda ang kasiningan at pagkaefektibo ng kanyang sinulat.

Teoryang Feminismo
ang layunin ng panitikan ay magpakilala ng kalakasan at kakayahang pambabae at iangat ang pagtingin
ng lipunan sa mga kababaihan. Madaling matukoy kung ang isang akda ay feminismo sapagkat babae o sagisag
babae ang pangunahing tauhan kung saan ipinapayagpag ang mabubuti at magagandang katangian ng tauhan.

Teoryang Arkitaypal
ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mahahalagang bahagi ng akda sa pamamagitan ng simbolo.

Teoryang Formalismo -
ang layunin ng panitikan ay iparating sa mambabasa ang nais niyang ipaabot gamit ang kanyang
tuwirang panitikan.

Teoryang Saykolohikal/ Sikolohikal

ang layunin ng panitikan ay ipaliwanag sa pamamagitan ng mga salig (factor) sa pagbuo ng naturang
behavior ( pag- uugali, paninniwala, pananaw, pagkatao) sa isang tauhan sa may- akda. Ipinapakita sa akdang ito
na ang tao ay nagbabago o nagkakaroon ng panibagong behavior dahil sa may nag- udyok sakanya na mabago o
mabuo ito. 

Teoryang Eksistensyalismo
ang layunin ng panitikan ay iapakita na may kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon para sa kanyang
sarili na siyang pinakasentro ng kanyang pananatili sa mundo.

Teoryang Romantisismo
ang layunin ng teoryang ito ay ipamalas ang iba’t ibang paraan ng tao o sumasagisag sa tao sa pag-
aalay ng pag- ibig sa kapwa, bansa at mundong kinalakhan. Ipinapakita rin sa uri ng akdang ito na lahat gagawin
ng isang nilalang upang maipaalam lamang ang kanyang pag- ibig sa bayan o sa kanyang napupusuan
Teoryang Markismo/ Markisismo
ang layunin ng teoryang ito ay ipakita na ang tao ay may sariling kakayahan para umangat buhat sa
pagdurusang dulot ng pang- ekonomiyang kahirapan at suliraning panllipunan at pampulitika.
Teoryang Sosyolohikal
ang layunin ng panitikan ay ipakita ang kalagayan at suliraning panlipunan ng lipunang kinabibilangan
ng may- akda.

Teoryang Moralistiko
ang layunin ng panitikan ay ilahad ang iba’t ibang pamantayang sumusukat sa moralidad ng isang tao-
ang pamantayan ng tama o mali.

Teoryang Bayograpikal-
ang layunin ng panitikan ay ipamalas ang karanasan o kasagsagan sa buhay ng may- akda.

Teoryang Queer
ang layunin ng panitikan ay iangat at pagpantayin ang paningin ng lipunan sa mga homosexual.

Teoryang Historikal-
ang layunin ng lipunan ay ipakita ang karanasan ng isang lipi ng tao na siyang masasalamin sa
kasaysayan ang bahagi ng kanyang pagkahubog.

Teoryang Kultural
ang layunin ng panitikan ay ipakilala ang kulturang mayroon ang may- akda.

Teoryang Feminismo-Markismo
ang layunin ng panitikan ay ilantad ang iba’t ibang paraan ng kababaihan sa pagtugon sa suliraning
kanyang kinakaharap.

Teoryang Dekonstroksyun-
ang layunin ng panitikan ay ipakita ang iba’t ibang aspekto na bumubuo sa tao at mundo.

TEORYANG PAMPANITIKAN
A. Teoryang Humanismo
ang layunin ng panitikan ay ipakita na ang tao ang sentro ng mundo, ay binibigyang- tuon
ang kalakasan at kabutihan ng tao gaya ng talino, talento, atbp.

B. Teoryang Imahismo
ang layunin ng panitikan ay gumamit ng mga imahen na higit na maghahayag sa mga
damdamin, kaisipan, ideya, saloobin at iba pang nais na ibahagi ng may akda na higit na
madaling maunawaan kaysa gumamit lamang ng karaniwang salita. Sa halip na
paglalarawan at tuwirang maglalahad ng mga imahen na layong ilantad ang totoong
kaisipan ng pahayag sa loob ng panitikan.

C. Teoryang Klasismo/ Klasisismo

Ang layunin ng panitikan ay maglahad ng mga layuning payak ukol sa pagkakaiba ng estado
ng dalawang nag- iibigan, karaniwan ang daloy ng mga pangyayari, matipid at piling- pili sa
 paggamit ng mga salita at laging nagtatapos ng may kaayusan.

D. Teoryang Realismo

ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga karanasan at nasaksihan ng may- akda sa
kanyang lipunan. Samakatuwid, ang panitikan ay hango sa totoong buhay ngunit hindi
tuwirang totoo sapagkat isinaalang- alang ng may- akda ang kasiningan at pagkaefektibo ng
kanyang sinulat.
Realismo sa Pelikula
Ang layunin ng panitikang nasusulat sa perspektibong realismo ay ipakita ang
makatotohanang pangyayari sa lipunan at ang panitikang ito ay hango sa totoong buhay
at mga pangyayari. Ngunit mahalagang tandaan na ang realismo at hindi ‘real’kundi
halos ‘real’ dahil ito ay batay lamang sa realidad sa mundo. Sa ganitong aspekto nagiging
mabisa ang isang panitikan dahil pinakamalapit ito sa tao: ang nakikita, nararandaman at
iba pang karanasan ng tao ay nasasalin sa panitikan.
Ang pelikula ay isang uring pampanitikan sa anyong patanghal. Naiiba ito sa
ibang uri ng panitikan sapagkat ito ay higit na naisasalang bago ilahad sa madla. At
karamihan sa mga pelikula ay yaong hango sa realidad.
Ayon kay Reyes (1996), “Ang bisa ng realidad sa pelikula ay katulad ng realidad
ng tao. Gaya ng tao, maaaring makahawa at makasakit ang isang pelikula. Ngunit kahit
nakakadala ang drama ng isang pelikula, iba ang timbang ng realidad nito kung ito’y
ihahambing sa realidad ng tao.”
Dagdag pa ni Reyes, “Ang isang pelikula ay nagkakabuhay lamang sa tulong ng
imahinasyon ng mga manonood. Ang realidad ng isang pelikula ay gawa ito sa plastik. Sa
isang rolyo ng pelikula (film) nakalimbag ang mga larawan na hindi gumagalaw.
Nagkakabuhay ang mga larawang ito sa tulong ng isang movie projector. Dahil sa bilis ng
pagpapakita ng movie projector sa mga larawang ito, hindi na napupuna ng ating mga
mata ang pagpapalit ng mga larawan. At dahil dito, nagmumukhang tuluy-tuloy ang
paggalaw ng mga pigura sa putting tabing. Kapag sinabayan ng synchronized sound ang
paggalaw ng mga pigurang ito, nagmumukhang totoo ang mundong inilalarawan ng
isang pelikula. Ngunit ang lahat ng ito’y ilusyon.
Ang daigdig ng pelikula ay umiikot sa pagkukunwari. May sarili itong lohika na
hindi katulad ng lohika ng totoong mundo. Ang mga bagay na itinuturing na imposible sa
mundo ng tao ay maaaring maging posible sa mundo ng pelikula. Halimbawa, sa
pamamagitan ng special effects, maaaring ipakita ng isang pelikula na may kakayahan
ang isang taong lumipad sa himpapawid. At kahit maraming tama ng bala ang katunggali
ng bida, maaari pa itong mabuhay upang madagdagan ang kapanabikan ng mga
manonood.
Ang bawat pelikula ay naghaharap ng ideya sa mga manonood. Kung tatanggapin
 ito ng publiko, epektibo ang pelikula. Ngunit kung hindi ito pag-uukulan ng pansin, wala
itong bisa.

Malaki ang kakayahan ng pelikulang mag-impluwensya ng opinyon. Ngunit

hanggang dito lamang ang teritoryo nito. Hindi nito kayang magpabilanggo ng mga
krimen o magpasimula ng digmaan. Ideya lang ang hinaharap nito. Ang pagpapatupad
ng anumang hangarin ay magsisimula sa kilos ng isang individwal. Hindi nakakapinsala
ang isang ideyang pampelikula dahil malaya ang isang individwal na pasyahan ang
argumento (ideya) nito. Ang nakakapinsala ay ang kilos ng tao.”
Samakatuwid, kailangang laging tandaan na ang pelikula ay iniaayos upang
maging sinematik (cinematic). Ang lahat ay pinaghahandaan at may editing at direkting
na nagaganap. At ang mga tauhan ay gumaganap lamang kahit ano pang husay ang
inuukol sa tauhan – ito ay pagpapanggap lamang.
Nagpapahayag ito ng pagtanggap sa katotohanan o realidad ng buhay.
Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga karanasan at nasaksiHan ng may-akda sa
kanyang lipunan SA MAKATOTOHANANG PAMAMARAAN.
Ipinaglalaban ng teoryang realismo ang katotohanan kaysa kagandahan
HALIMBAWA NG MGA AKDA
1. AMBO
2. BANGKANG PAPE
3. MGA IBONG MANDARAGAT
4. MAGANDA PA ANG DAIGDIG
5. DEKADA ‘70
IBA’T IBANG PANGKAT NG PAGSUSURING REALISMO SA PANITIKAN
1. PINONG (GENTLE) REALISMO
May pagtitimping ilahad ang kadalisayan ng bagay- bagay at iwinawaksi ang
anumang pagmamalabis at kahindik- hindik
2. SENTIMENTAL NA REALISMO
Mas optimistiko at inilalagay ang pag-asa sa damdamin kaysa kaisipan sa
paglutas ng pang araw-araw na suliranin
3. SIKOLOHIKAL NA REALISMO
Inilalarawan ang internal na buhay o motibo ng tao sa pagkilos
4. KRITIKAL NA REALISMO
 Inilalarawan ang gawain ng isang lipunang burgis upang maipamalas ang mga
aspektong may kapangitan at panlulupig nito
5. SOSYALISTANG REALISMO
Ginabayan ng teoryang Marxismo sa paglalahad ng kalagayan ng lipunang
maaaring mabago tungo sa pagtatayo ng mga lipunang pinamumunuan ng mga anak
pawis

E. Teoryang Feminismo
ang layunin ng panitikan ay magpakilala ng kalakasan at kakayahang pambabae at iangat
ang pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan. Madaling matukoy kung ang isang akda ay
feminismo sapagkat babae o sagisag babae ang pangunahing tauhan kung saan
ipinapayagpag ang mabubuti at magagandang katangian ng tauhan.
Marahil, ang pagbibigay ng iisang unibersal na kahulugan sa salitang Feminismo ang
makapagpapababa ng kahalagahan nito bilang isang pilosopiyang panlipunan. Ito’y sa
kadahilanang maaari itong magdulot ng mga kaguluhan at ng mga heneralisasyon na totoo
para sa iba ngunit hindi naman para sa lahat ng mga taong nagsasabing sila’y mga
Feminista.
Ang Feminismo’y walang sentral na depinisyon, sapagkat ang pagpapahalaga ng iba’t ibang
lipunan sa iba’t ibang mga kasarian sa iba’t ibang era ng kasaysayan ay nagbabago. Ang
sabihin na ang Femenismo’y women empowerment lamang ay problematiko sa
kadahilanang, dahil nga iba’t ibang konteksto ang pinanggagalingan ng iba’t ibang mga tao,
mayroong iba’t ibang kahulugan at pagpapahalaga sa kung ano nga ba ang tunay na babae,
lalaki, at third sex o ikatlong kasarian, at ang kanilang marapat na espasyo ayon sa lipunang
kanilang kinabibilangan. Ano pa nga ba’t ang iisa lamang na obhektibong bagay na maaari
nating masabi ukol sa Feminismo? At ito’y ukol sa relasyon ng kasarian sa isang partikular
na lipunan o konteksto.
Kaya naman, upang maiwasan ang diskriminasyon at hindi maging ignorante, marapat
lamang na talakayin ang iba’t ibang uri ng Feminismo na umusbong sa iba’t ibang era,
lipunan, at konteksto. Lingid sa kaalaman ng nakararami, mayroong tatlong major waves o
movements ng Feminismo na umusbong sa iba’t ibang mahahalagang punto ng ating
kasaysayang pandaidig.
First Wave Feminism. Ang mga radikal na pagbabagong dinala ng Rebolusyong Industriyal
at Rebolusyong Pranses noong 1800’s sa ekonomikong aspeto ang nagbunsod upang
magkaroon ng malaking pangangailangan sa mga manggagawa o labor force. Dahil rito,
naging bukas ang mga pinto ng opurtunidad sa paggawa sa mga kababaihan noon na siya
namang tumanggap ng diskriminasyon dahil sa kanilang kasarian sapagkat ang konsepto ng
 pagtatrabaho sabay at tulad ng mga lalaki ay bagong-bago pa sa mata ng patriarkal na
Europa. Kaya naman, umusbong sa kaisipan ng mga kababaihan nang panahong iyon ang
importansya at pagsusulong ng pantay na mga karapatang panlegal na tinatamasa ng mga
kalalakihan bilang isang nagtatrabahong mamamayan ng isang partikular na estado.
Ang unang wave ng Feminismo ang naging daan upang magkaroon ng karapatan ang mga
kababaihan sa pagboto o women’s sufferage, sa pagmamay-ari, sa pagtatrabaho at
pagtanggap ng pantay na sahod sa kalalakihan na gumagawa ng parehong trabaho, at iba
pang mga pundamental na karapatang panlegal at liberties.
Second Wave Feminism. Ang pagdating ng konsepto ng liberalismo at pagkakapantay-
pantay ng mga kasarian sa mga kababaihan sa First Wave Feminism ang naging daan upang
umusbong ang isang mas pilosopikal na porma ng Feminismo na hindi lamang tumatalakay
sa ekonomiko at legal na aspeto ng kababaihan kumpara sa kalalakihan, bagkus ay kasama
na rin ang pagpapakahulugan sa mga babae kumpara sa mga kalalakihan upang magkaroon
ng transcendence mula sa patriarkal na lipunan.
Ayon kay Simone de Beauvoir na isa sa mga pilosopong nagpasimula at nagsulong ng mga
kaisipan ng ikalawang kilusan ng Feminismo, sa isang patriarkal na lipunan, ang isang tao’y
hindi pinanganganak na babae, bagkus siya’y nagiging isang babae dahil sa ipinapatong na
essensya at mababang pagpapakahulugan sa kanya ng nasabing lipunan. Sapagkat, ano pa
nga ba’t ang babae’y isang second sex lamang kumpara sa lalake sa isang partikular na
konteksto?
Kaya naman ang naging pangunahing krusada ng mga Second Wave Feminists upang
mabigyang solusyon ito, ay ang tignan ang kababaihan kumpara sa mga kalalakihan upang
makita ang mga di-pagkakapantay-pantay sa isang patriarkal na lipunan, at upang
makagawa ng mga angkop na hakbang upang makamit ang pagkakapantay-pantay.
Mula sa pagsulong ng paglaya o transcendence mula sa mga tanikala ng iisang esensya at
pagpapakahulugan na ipinapataw ng patriarkal na lipunan sa mga kababaihan sa kung ano
ang dapat ay maging sila (male gaze), umuusbong mula sa ikalawang kilusan ng Feminismo
ang iba’t ibang uri ng Feminismo na mayroong partikular na misyon.
Halimbawa na lamang ay ang Liberal Feminism pinagtutuunan ang kalayaan ng babae mula
sa mga tanikala ng paghuhusga ng patriarkal na lipunan. Ito’y sa pamamagitan ng pabibigay
pokus sa kapasidad ng kababaihan na panatilihin ang kanyang pagkakapantay sa
kalalakihan sa patriarkiya gamit ang kanyang mga aksyon at ang kanyang karapatan sa
malayang pagpili.
Samantala, sa aspeto naman ng sekswalidad, binibigyang kritiko ng Radical Feminism ang
patriarkal na paniniwalang ang babae’y lagi’t-laging biktima ng karahasan at rape. Ayon sa
Radical Feminism, kinakailangan ng paglaya ng kababaihan sa mula sa mga tanikala ng male
gaze sa pamamagitan ng pagkuha ng kamalayan ng pag-unawa mula sa pagtingin sa
 katawan ng babae nang walang malisya. Sinasabi ng uri ng Feminismong ito, na ang
kamalayan ng pag-unawa ang magiging susi sa pagbabago at paglaya ng kababaihan mula
sa pangangailangan ng patriarkal na lipunan na magbulag-bulagan at pilit na ikubli ang
katawan ng isang babae dahil sa malisyang ipinapataw nito bilang pagpapahalaga.
Third Wave Feminism/Postmodern Feminism. Ngunit hindi ba’t ang tahasang pagpipilit na
mapantayan ang kalalakihan at ang pagiging reaksyonaryo sa sistema ng patriarkiya, ay
siyang problematikong pag-iisip? Ang ikatlong kilusan ng Feminismo ay nagsisilbing
reaksyon o kritisismo sa ikalawang kilusan base sa argumentong hindi makikita ang tunay
na essenya ng pagkababae kung ang lagi’t laging basehan ay ang lalaki. Dagdag pa nito’y
ang kakikitaan ng problema ang pagiging reaksyonaryo ng ikalawang kilusan sa patriarkiya
dahil ito’y maaaring isang pagbibigay ng sense of legitimacy na tunay ngang ang babae’y
mas mababa kaysa sa lalaki, at kinakailangan pa niyang umakyat sa hagdan ng lipunan ng
isang mala-lalaking paraan upang mapantayan ang lalaki at mapalaya ang kanyang sarili.
Hindi ipinagpapalagay ng ikatlong kilusan ng Feminismo na ang babae’y may
pangangailangan tignan ang kanyang sarili base sa kalalakihan. Naniniwala ang
postmodernong Feminismo na mayroong malaking pagkakaiba-iba sa mga kalakasan at
kahinaan ang mga kasarian upang paghambingin at pagkumparahin sila sa isa’t isa sa kung
sino ang mas nakahihigit at kung sino ang mas nakabababa.
Kampanya ng Feminismo
Ang mga sumusunod ay ilan lamang sa mga naging kampanya at patuloy na
ipinaglalaban ng feminismo:
Ipinaglalaban ng feminismo na magkaroon ng karapatan ang mga kababaihan na
bumoto
Ipinaglalaban ng feminismo na magkaroon ng karapatan ang mga kababaihan na
tumakbo sa pwesto
Ipinaglalaban ng feminismo na magkaroon ng karapatan ang mga kababaihan na
mabigyan ng trabaho
Ipinaglalaban ng feminismo na magkaroon ng karapatan ang mga kababaihan na
magkaroon ng pantay na kita
Ipinaglalaban ng feminismo na magkaroon ng karapatan ang mga kababaihan na
magkaroon ng pagmamay ari
Ipinaglalaban ng feminismo na magkaroon ng karapatan ang mga kababaihan na
makatanggap ng edukasyon
Ipinaglalaban ng feminismo na magkaroon ng karapatan ang mga kababaihan na
magkaroon ng pagkakapantay sa kasal
 Mga uri ng Feminismo
Ang mga sumusunod ay ilan lamang sa mga uri ng feminismo na mayroon sa
kasalukuyan o hindi kaya ay kinikilala pa rin:
1. Liberal na Feminism
2. Radical na Feminism
3. Marxist at Socialist na Feminism
4. Cultural na Feminism
5. Eco-Feminism

F. Teoryang Arkitaypal
ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mahahalagang bahagi ng akda sa pamamagitan ng
simbolo.
Ang Arketipal na pananaw o mitikal na oriyentasyon ay isang !ulog na kawangis
ngsikolo#ikal na pananaw. Nakapako ang atensiyon ng arketipal na pananaw sa paraan
ngpaglik#a at ang epekto nito sa mam a asa. $uong kalipunan ng mga sagisag at
ima#engpalagiang lumitaw sa mga teksto ng pang!aig!igang kultura ang pinagpapakuan
nito ngmasuring pansin. Pangkala#atang prinsipyo sa ganitong uri ng kritisismoa.% ang
paglik#a ng mito o alamat ay proseso ng pagiisip ng tao at sumasagot sa isangma#igpit na
pangangailangan .% inu uo ng mito ang ukal na pinagmulan ngpanitikan& mula sa
#istorikal at sikolo#ikal na pananaw. Ang mga ang#ay& tau#an&tema& ima#en ay mga
komplikasyon o interpretasyon ng mga magkakatula! Naelemento sa mga matatan!ang
mito at alamat. ‘.% nakuku#a sa mito ng mga konsepto atistruktura na magagamit ng
kritiko sa pagpapaliwanag sa ak!ang(pampanitikan !.%nagmula sa mitikal nitong katangian
ang !a#ilan kung akit may sapat nakapangyari#an ang panitikan na antigin ang
mam a asal) angkin ng ak!a ang mana oang numinous& ang #iwaga at sa #arap nito ay
nararam!aman natin ang pagka igla&takot& pangam a& o ligaya.II. Layunin ng Arketipal
na pananaw Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga ma#a#alagang a#agi ng ak!a
sapamamagitan ng mga sim olo. Ngunit #in!i asta( asta masusuri ang mga
sim olismosa ak!a. Pinakamainam na alamin muna ang ka uuang konsepto at tema ng
panitikansapagkat ang mga sim olismong napapaloo sa ak!a ay magkaugnay sa isa*t isa.
Angla#at ng sim olismo ay naaayon sa tema at konseptong ipinapakilala ng may(ak!a
samga mam a asa
Ang teoryang artikaypal ay isang uri ng teorya sa panunuring pampanitikan na ang layunin
ay maipakita ang mahahalagang bahagi ng akda sa pamamagitan ng paggamit ng mga
simbolo. Ang mga simbolismo sa akda ay naaayon sa tema at konseptong nais iparating ng
 may-akda sa mga mambabasa. Hindi ito basta basta masusuri bagkus ay kailangan munang
alamin ang konsepto at tema ng panitikan.

G. Teoryang Formalismo/Formalistiko
ang layunin ng panitikan ay iparating sa mambabasa ang nais niyang ipaabot gamit ang
kanyang tuwirang panitikan.
Walang simbolismo at hindi humingi ng higit na malalimang pagsusuri’t pang- unawa.
Pinagtutuunan ng pansin ang mga istruktura o pagkabuo kabisaan ng pagkakagamit ng
matatalinghagang pahayag (sukat, tugma, kaisahan ng mga bahagi, teknik ng pagkakabuo
ng akda

H. Teoryang Saykolohikal/ Sikolohikal

ang layunin ng panitikan ay ipaliwanag sa pamamagitan ng mga salig (factor) sa pagbuo ng
naturang behavior ( pag- uugali, paninniwala, pananaw, pagkatao) sa isang tauhan sa may-
akda. Ipinapakita sa akdang ito na ang tao ay nagbabago o nagkakaroon ng panibagong
behavior dahil sa may nag- udyok sakanya na mabago o mabuo ito.
ang layunin ng panitikan ay ipakita ang kalagayan at suliraning panlipunan ng lipunang
kinabibilangan ng may- akda.

I. Teoryang Eksistensyalismo
ang layunin ng panitikan ay iapakita na may kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon para
sa kanyang sarili na siyang pinakasentro ng kanyang pananatili sa mundo.

J. Teoryang Romantisismo
ang layunin ng teoryang ito ay ipamalas ang iba’t ibang paraan ng tao o sumasagisag sa tao
sa pag- aalay ng pag- ibig sa kapwa, bansa at mundong kinalakhan. Ipinapakita rin sa uri ng
akdang ito na lahat gagawin ng isang nilalang upang maipaalam lamang ang kanyang pag-
ibig sa bayan o sa kanyang napupusuan
Sumibol ang romantisismo noong huling bahagi ng siglo 1800 at pagpasok ng 1900
Ang teoryang romantisismo na nakabatay sa kasaysayan at paghanga sa kagandahan ay
nagpapakita ng napakaraming pagbabago na naganap sa panitikan.Ito ay makikita sa mga
 akdang tumatalakay sa mga paksang pag-ibig, mga awit at korido na ang pinaka paksa ay
buhay-buhay ng mga prinsesa at prinsipe. Tumatalakay rin ito sa mga katutubong buhay sa
malalayong nayon. Lagi itong nagbibigay aral at itinatanim sa isipan na ang mga
nagkakasala at masama ay parurusahan.
Ang terminong romantiko (“maromantiko”) ay unang lumitaw noong ika-18 siglo na ang
ibig sabihin ay nahahawig sa malafantasyang katangian ng midyeval na romansa.
Romantiko ang itinawag sa paraan ng pagsulat ng mga akdang pampanitikan sa panahon ng
Romantisismo dahil ang mga sanaysay, tula, maikling kwento na naisulat sa panahong iyon
ay may pagkaromantiko ang paksa,tema at istilo. Naniniwala ang mga romantisista sa
lipunan na makatao, demokratiko at patuloy sa pag-unlad.
Inspirasyon ang tanging kasangkapan ng mga romantisista para mabatid ang nakakubling
katotohanan, kabutihan at kagandahan. Pinaniniwalaan din nilang inspirasyon at
imahinasyon ang tanging bumubuo sa pagiging totoo at maganda ng isang akda. Sa
pamamagitan nito, nabubuhay nang akda sapagkat nabibigyan ng bagong sigla ang mga
mambabasa sa akdang pinagtutuunan nila ng pansin.
Dalawang uri ng Romantisismo:
1. tradisyunal na romantisismo - humihilig sa makasaysayan at nagpapanatili o
pagbabalik sa mga katutubo at tradisyunal na pagpapahalaga tulad ng nasyunalismo,
pagkamaginoo at pagkakristyano.
2. revolusyunayong romantisismo – Ito ay bumabaling sa pagtatatag ng bagong kultura
na may pagpupumiglas, kapusukan at pagkamakasarili.
Halimbawa ng suri
Ang bubungang latani: Agapito M. Joaquin
Uri ng panitikan
= Ang akda ay isang dula. Dula sapagkat ito’y nagsasaad ng isa o higit pang
pangyayari na ginampanan ng isa o higit pang tauhan at ito ay karaniwang itinatanghal
sa dulaan o entablado.
Paglalahad:
= tradisyunal ang naging paraan ng paglalahad ng kwento. Sinimulan ito sa
karaniwang panimula at sinundan ng mga pangyayaring komplikado. Mabilis at kapana-
panabik ang daloy ng istorya, kaya’t walang puwang na kababagutan ang mga bahagi
Teorya:
 =Romantisismo-pananalig na ang higit na pinahahalagahan ay ang damdamin
kaysa sa pag-iisip.
Tauhan:
= Maayos ang pagkakaganap ng mga tauhan. Nagampanan nila ito nang mabuti
at ayon sa papel na dapat nilang gampanan.
Galaw ng pangyayari:
=Kronolohikal ang presentasyon ng mga pangyayari. Gayong tradisyunal ito ay
kapanapanabik at nakapupukaw ng interes ng simulaing makapapanood nito.
Bisa sa isip
Ikinintal ng dula sa aking isipan ang laging pag-alala sa kasabihang.”Ang pag-
aasawa ay di gaya ng kaning mainit na maaaring iluwa kapag napaso”. Bukod pa rito, lalo
pang pinatibay ng akda na sinumang nilalang ay kailangang mag-isip muna ng makailang
beses upang maging tiyak sa anumang landasing tatahakin.
Bisa sa damdamin
Ilang bahagi ng akda ang kaiinisan ang sitwasyon gaya ng pagkakaroon ng mataas
na pride ni Maldo at ayaw tumanggap ng tulong kahit pa magutom. Gayunpaman,
nayural na maganda ang istorya ng dula sapagkat madadala ang damdamin sa mga
sitwasyong kahit nakalulungkot ay tunay na nagpapakita ng katotohanan ng buhay.
Bisa sa kaasalan
Ang kahirapan ay hindi matutugunan ng imoralidad. Kahit pa mahirap ang isang
tao ngunit may dangal, yaman itong maipagmamalaki at di makukuha ninuman. Sa
pagkakasala ni Toying, masasabing mali ang kanyang naging desisyon upang kumita
lamang ng salaping ipangtutustos sa gutom na anak. Subalit, labis ang pagkadakila ng
pag-ibig ni Maldo sa pagpapatawad at pagbabagong landasin upang maitaguyod ang
pamilya. Wagi ang pagpapakumbaba at pag-ibig sa anumang laban ng buhay.

K. Teoryang Markismo/ Markisismo

ang layunin ng teoryang ito ay ipakita na ang tao ay may sariling kakayahan para umangat
buhat sa pagdurusang dulot ng pang- ekonomiyang kahirapan at suliraning panllipunan at
pampulitika.
isang pandaigdigang pananaw at pagsusuri ng lipunan na tumutuon sa ugnayan at hidwaan
ng mga antas ng lipunan na gumagamit ng materyalistang interpretasyon ng takbo ng
kasaysayan, at diyalektikong pananaw ng pagbabago ng lipunan. Gumagamit ng ekonomiko
 at sosyo-pulitikal na pag-uusisa ang metodolohiyang Marxista na siya namang ginagamit sa
analisis at kritika ng pag-unlad ng kapitalismo at ang ginagampanan ng tunggalian ng uri sa
sistematikong pagbabagong pang-ekonomiya.
Pinukaw ng dalawang Alemang pilosopo—sina Karl Marx at Friedrich Engels—ang kaisipang
Marxismo noong kalagitnaan hanggang huling-bahagi ng ika-19 na siglo. Ang mga analisis at
metodolohiyang Marxista ay nakaimpluwensiya sa maraming ideolohiyang pulitikal sa
kilusang panlipunan. Umiikot ang Marxismo sa isang teoryang pang-ekonomiya, sosyo-
lohikal, metodong pilosopikal, at panghimagsikang pananaw ng pagbabago ng lipunan.[1]
Walang isang tiyak na teoryang Marxista. Ang Marxistang analisis ay ginagamit sa iba’t-
ibang paksa, nalilihis ang pag-unawa at nagbabago sa pagdaan ng panahon, na nagdudulot
ng iba’t-iba at minsa’y magkakasalungat na mga teoryang bumubungad na Marxismo.
Itinataguyod ng Marxismo ang materyalistang pag-unawa ng pag-unlad ng lipunan, simula
sa gawaing pang-ekonomiya na kinakailangan ng sangkatauhan upang matugunan ang mga
materyal nitong pangangailangan. Ang anyo ng kaayusang pang-ekonomiya o paraan ng
produksiyon ay nauunawaang batayan kung saan nagmumula o direktang
naiimpluwensiyahan ang karamihan ng iba pang panlipunang penomena, gaya ng ugnayang
panlipunan, sistemang pulitikal at legal, moralidad at ideolohiya. Habang humuhusay ang
mga puwersa ng produksiyon (lalo na ang teknolohiya), ang mga kasalukuyang anyo ng
kaayusang panlipunan ay nagiging kabilagtaran naman at siyang pumipigil sa lalo pang pag-
unlad. Lumalabas ang kawalang-husayang ito sa mga kontradiksiyon sa lipunan sa anyo ng
tunggalian ng uri

L. Teoryang Queer
Ang layunin ng panitikan ay iangat at pagpantayin sa paningin ng lipunan sa mga
homosexual. Kung ang mga babae ay may feminismo ang mga homosexual naman ay queer.
Mga Natutunan
Ang Girl Boy Bakla Tomboy ay akda ni Noel Lapus. Ang natutunan ko sa akdang
iyon na ang mga diskriminisyon kung tinatawag na ‘’bakla’’ at ‘’tomboy’’. Sa kasalukuyan
ay iilan na lamang para sa akin kasi ang mga taong kabilang sa ikatlong kasarian
(homosexual) ay kailangan tratuhin ng may respeto, pagmamahal at pantay na pagtingin
ano man ang kanilang estado sa buhay. Kaya umusbong ang
“Lesbian,Gay,Bisexual,Transgender Community”. Sana ay tanggapin natin sila para
maramdaman nila ang kahalagahan at pantay na karapatan hatid natin mula sa kanila.
Mga Reaksyon
 Ang pamagat ng Girl,Boy,Bakla,Tomboy ay naayon sa teoryang Queer dahil ang
layunin isulong ang pagtrato ng sekswal na orentasyon ng mga ikatlong kasarian
mapaaralan man o publiko. Tratuhin na may respeto at hintulutin ang kanilang
karapatan na tanggapin ang pagbabagong kasarian sa lipunan o reporma.

M. Teoryang Historikal
ang layunin ng lipunan ay ipakita ang karanasan ng isang lipi ng tao na siyang masasalamin
sa kasaysayan ang bahagi ng kanyang pagkahubog.
Nais din nitong ipakita na ang kasaysayan ay bahagi ng buhay ng tao at ng mundo.
Kumikilala sa gampanin ng isang institusyon, may malaking papel na ginagampanan ang
institusyon sa pagbubukas ng daan sa uri ng panitikang dapat sulatin ng may-akda. -ang
wika at panitikan ay hindi maaaring paghiwalayin.
Panuntunan sa paggamit ng Teoryang Historikal:
“ang akdang susuriin ay dapat na maging epekto ng kasaysayan na
maipaliliwanag sa pamamagitan ng pagbabalik-alaala sa panahong kinasangkutan ng
pag-aaral.”
Mga Halimbawa:
‘Noli Me Tangere’ at ‘El Filibusterismo’ ni Dr. Jose P. Rizal ‘Ang Tatlong
Panahon ng Tulang Tagalog’ ni Julian Cruz Balmaceda ‘Ang Pagkaunlad ng Nobelang
Tagalog’ ni Inigo Ed Regalado

N. Teoryang Kultural
tumutukoy sa mga kwentong base sa isang kulturang pinaghanguan ng kwento o tula.
Ang layunin ng panitikan ay ipakilala ang kultura ng may-akda sa mga hindi nakakaalam.
Ibinabahagi ng may-akda ang mga kaugalian, paniniwala at tradisyon minana at ipasa sa
mga sunod na salinlahi. Ipinakikita rin dito na bawat lipi ay natatangi.

O. TEORYANG DEKONSTRUKSYON
ang layunin ng panitikan ay ipakita ang iba’t ibang aspekto na bumubuo sa tao at mundo.
Ito ay isang uri ng teoryang pampanitikan kung saan ang karaniwang istraktura ng kwento
ay hindi sinusunod. Natural nitong pinadadaloy ang kamalayan at kaisipan ng isang tao at
gayon din ang mga pangyayaring hindi karaniwang pinag- uusapan.
Lumilikha ito ng serye ng mga pangyayaring magkakaugnay subalit winawakasan naman ng
mga hindi sukat akalaing pangyayari. Salungat ito sa mga nakagawiang siklo na nkakahon.
Halimbawa, lagi nang ang bida ang mabuti at nangingibabaw sa wakas, at ang klontrabida
naman ay malakas subalit natatalo sa bandang huli.
Ito rin ay may layuning ipakita ang iba’t ibang aspekto na bumubuo sa tao at mundo.
Pinaniniwalaan kasi ng ilang mga pilosopo at manunulat na walang iisang pananaw ang
nag-udyok sa may- akda na sumulat kundi ang pinaghalu- halong pananaw na ang nais
iparating ay kabuuan ng pagkatao at mundo.

P. Teoryang Moralistiko
ang layunin ng panitikan ay ilahad ang iba’t ibang pamantayang sumusukat sa moralidad ng
isang tao- ang pamantayan ng tama o mali.

Q. Teoryang Bayograpikal
ang layunin ng panitikan ay ipamalas ang karanasan o kasagsagan sa buhay ng may- akda.