2

Araling Panlipunan
Kwarter 1 – Modyul 8
Mga Tamang Gibuhon /Gawi sa Harong saka sa
Eskwelahan sa Panahon nin Kalamidad
Araling Panlipunan – Ikalawang Baitang
Unang Markahan – Modyul 8: Mga Wastong Gawain/Kilos sa
Tahanan at Paaralan sa Panahon ng Kalamidad
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi
maaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anomang akda ang
Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan muna ang
pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na
naghanda ng akda kung ito ay pagkakitaan. Kabilang sa mga
maaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang
pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng

produkto o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisyon,
pelikula atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay nagtataglay ng
karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang
mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng
materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-
akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa
aklat na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na
may akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaring
kopyahin o ilimbag sa anomang paraan nang walang pahintulot
sa Kagawaran.
Regional Director: Gilbert T. Sadsad
Assistant Regional Director: Jessie L. Amin
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Denilyn B. Catimbang

Editor: Florenia C. Toralde
Edgar B. Collantes
Tagasuri: Jerson V. Toralde
Tagaguhit: Rex T. Cortez
Tagalapat: Rex T. Cortez
Pigkontekswalisar sa Bikol Legazpi ni: LEAH M. BIBE
MODYUL/SANAYANG PAPELHomapon SA ARALING PANLIPUNAN
Elementary School
SDO Legazpi City
 Mga Tamang Gibuhon/Gawi sa
Harong saka sa Eswelahan sa
Panahon nin Kalamidad

PANIMULA- PAGPUON

Importante na maaraman mo saka masabutan an

mga tamang gibuhon/gawi sa harong saka sa
eskwelahan sa panahon nin kalamidad.

Marhay na igwa ka nin kaaraman sa mga dapat

mong gibuhon sa panahon nin kalamidad tangani na
magin ligtas ka sa anuman na peligro.

MGA KATUYUHAN:

Sa modyul na ini, ika pig-aasahan na:

1. Makasabi kan mga tamang gibuhon/gawi sa harong
saka sa eskwelahan sa panahon nin kalamidad.

2. Makakumparar kan mga dapat na gibuhon sa

harong o eskwelahan sa panahon nin kalamidad.

3. Maisagibo an mga tamang gibuhon/gawi sa harong

saka sa eskwelahan sa panahon nin kalamidad.
1
 LISTA NIN BOKABULARYO

Kalamidad – sarong pangyayari na dai pighuhuna o

dai pig-aasahan na kawsa nin mga paagi o proseso na
hali sa kapalibutan. Nagdadara ini nin peligro dangan
pagkaraot sa anuman na pwedeng tamaan kaini.

Tsunami – mga sunod-sunod na ukol na nabilog kun

an sarong parti kan tubig, arog kan kadagatan ,
makaskas na nabago nin manakulan. An linog,
darakulang paghiro nin tubig, sa ibabaw man o sa
irarom, pagputok kan bulkan dangan iba pang klase
nin pagsabog sa irarom kan dagat, pagguho kan
daga, dakulang pagtama nin kometa dangan
pagbalo nin mga kagamitan na nukleyar sa
kadagatan posibleng makabilog nin tsunami.

Terorismo – paggamit nin pwersa na tanda nin

pagpirit

Pacific Ring of Fire – sarong lugar na igwa nin

darakulang bilang nin mga bulkan saka linog na
nangyayari sa Karagatang Pasipiko.

2
Panginot na Gibuhon

Ayuson an mga letra sa laog kan

harong. Isurat sa linya an nabilog na
tataramon.

a h og
b a lin

___________________ __________________

su ab
lo gyo

_____________________ __________________

3
 Aramon mo

Mga Tamang Gibuhon/Gawi sa

Harong saka sa Eskwelahan sa
Panahon nin Kalamidad

An mga nabilog na tataramon sa panginot na

gibuhon iyo an manlain-lain na klase nin kalamidad na
naieksperyensyahan ta sa satong komunidad.

Sa paagi nin paghiling nin sarong video sides/clips

mas lalo ta pang maaaraman kun ano an tamang
gibuhon/gawi sa harong saka sa eswelahan sa panahon
nin kalamidad.

(Video Slides presentation)

Mga iba’t ibang uri ng kalamidad, YouTube:Kenji

Ochavez
Paghahanda sa Kalamidad, YouTube: Hen Hutalle

4
Mga dapat gibuhon kun igwa nin bagyo:

1. Magpirmi sana sa laog kan harong dangan magin

kalmado.

2. Mag-antabay sa mga bareta sa telebisyon, radyo

saka iba pang klase nin midya.

3. Pakusugon an mga parte kan harong na

posibleng maapektuhan

4. Putulan nin sanga an mga kahoy na harani sa

harong.

5. Magduman sa mga evacuation centers kun

kaipuhan

6. Ihanda an flashlight saka radyo na igwa nin

bagong baterya.

7. Maghanda nin eksaktong pagkaon, tubig, gas,

baterya, saka first-aid supplies.

5
Mga dapat gibuhon kun igwa nin Linog:

1. Proteksyunan an Sadiri
Kun may linog, rumdumon an “Dapa,Tago saka Kapot”.
Dumapa tangani dai matumba o malugadan.
Takupan dangan proteksyunan an sadiri o magsirong sa
lamesa. Halaton na magpundo an linog saka mag-ingat
sa mga masunod na pagyugyog.

2. Dai mataranta dangan dai magdalagan paluwas sa

bilding.
3. Likayan an mga paril.
4. Protektahan an sadiri sa mga pidaso kan pasa na
salming saka iba pang delikadong bagay.

5. Maghanda nin emergency kit.

6. Siguraduhon na daing ulang an mga agihan na

pwedeng luwasan.

7. Magdangog sa bareta.

6
Mga dapat gibuhon kun igwa nin sulo:

1. Dai mataranta. Sa arog kaining peligro, kaipuhan ta an

marhay na kaisipan dangan kusog nin boot.

2. Alertuhon dangan ibalyo tulos an mga pag-iriba sa laog

kan kwarto. Magin maingat sa pagluwas. Sa arog kaining
panahon, dai na pagbalikan an mga nawalat na gamit
lalo kun nagdadakula na an sulo.

3. Pakaluwas sa kwarto o harong, apudan tulos an numero

kan Bureau of Fire Protection dangan pukawon an
atensyon kan mga pagtaraning o establisimiyento.

4. Kun an kalayo nasa lawas mo, gibuhon an stop, drop,

and roll tangani na mapundo ini.

5. Importante an pagkakaigwa nin fire extinguisher.

7
Mga dapat gibuhon kun igwa nin baha:

1. Magpirmi sa laog kan harong o evacuation center.

2. Dai pagbaluon na magbalyo sa salog o anuman na

nagbubulos na tubig na abot sagkud sa tuhod.

3. Dai maglangoy o maglunad sa sakayan kun an salog

nagsusupay.

4.Iwasan na magmaneho sa baha. Dai paglawuson an

mga bako man importanteng lakawon.

5.Rumayo sa mga poste na buminagsak dangan iba pang

halangkaw na bagay.

6. Magin alerto sa gas leaks. Gamiton an flashlight sa pag-

iinspekto/paghiling kaini.

8
BALUON TA!

I. Kagan nin tsek (/) an linya kun nagpapahiling nin

pagpreparar sa oras nin kalamidad, ekis (X) kun
dai.

_____1. Siguraduhon na may pang emerhensiyang

pagkaon.

_____2. Ugalion na magdangog nin radyo.

_____3. Mag-ingat sa mga tulay o agihan na lubog sa

tubig.

_____4. Magpirmi sa harong mantang may bagyo.

_____5. Ayuson an mga gamit tanganing dai abuton nin

baha.

9
II. Pilion dangan bilugan an letra kan tamang simbag.

1. Mantang an mga eskwela nasa laog kan klasrum,

bigla sindang nakamati nin paglinog. Ano an
pwedeng gibuhon?
a. Makiumbasan paluwas sa klasrum.
b. Dai mataranta, mag-iwas sa mga pwedeng
maulog na bagay.
c. Daing pakiaram sa mga nangyayari.

2. Arin sa mga minasunod an pwedeng mangyari kun

dai mapapakarhay an linya kan kuryente sa harong?
a. Sulo
b. Bagyo
c. Linog

3. An pagputol kan mga kahoy dangan pagmimina sa

kadlagan kawsa kan pagkakaigwa nin
_____________?
a. Bagyo
b. Linog
c. Baha

4. Kun tag-uran, an komunidad nira Laikha pirming

pigbabaha. Ano an pwede nindang gibuhon?
a. Pahalion an mga tawo sa komunidad.
b. Pabayaan na magbulos an tubig.
c. Linigon ang mga kanal dangan kali.

5. Ano an dapat mong gibuhon kun nagbabagyo?

a. Magdamot nin malinig na tubig.
b. Lumuwas nin harong dangan magkawat.
c. Pabayaan na nakabukas an mga bintana.
10
II. Idrowing sa laog kan duwang kahon an mga dapat
gibuhon kun may kalamidad.

ISTARAN o HARONG

ESKWELAHAN

11
PAGSUKOL KAN NAUKUDAN/EBALWASYON:
Isurat an T kun nagpapahiling nin tamang gibuhon o gawi
sa harong o eskwelahan sa panahon nin kalamidad, M kun
dai.

______1.Magpirmi sa harong mantang may bagyo.

______2. Magdamot nin dakul na tubig.

______3. Magkawat sa luwas kan harong maski may

bagyo.

______4.Dai mataranta mantang naglilinog.

______5. Magtampisaw/magkawat sa tubig baha.

Karagdagang Gawain

Dagdag na Gibuhon

Maggunting nin mga ritrato na nagpapahiling nin

pagpreparar sa panahon nin kalamidad.

12