ფონეტიკა

ფონეტიკა არის მეცნიერება ენისა (ანუ საუბრის ერთ - ერთი მასალა),

რომელიც
შეისწავლის წარმოთქმას. კერძოდ:

1.ბგერების ნორმალურად თქმას სიტყვის ნებისმიერ ადგილას .

2.ხმოვნის სიგრძე- სიმოკლეს მარცვალში.
3.სიტყვის აქცენტს და
4. წინადადების ინტონაციას. (ანუ უფრო სწორად: წინადადების მელოდიას.)

სიტყვაში ბგერის ადგილი

სიტყვას აქვს სამი ადგილი:
პირველი ადგილი სიტყვის თავი ანუ სიტყვაში პირველი ბგერა.
მეორე ადგილი სიტყვის ბოლო ანუ სიტყვაში უკანასკნელი ბგერა.

მესამე ადგილი სიტყვის შუა ანუ ყველა ის ბგერა სიტყვაში,

რომელიც ( ან რომლებიც ) პირველსა და უკანასკნელ ბგერას შორის არის
მოთავსებული.

გერმანული ასო - ბგერები

აზრი, როგორც ვიცით, წინადადების საშუალებით გადმოიცემა. წინადადება
შედგება სიტყვებისაგან.

სიტყვები ---- მარცვლებისაგან. მარცვლები --- ბგერებისაგან.

ბგერა --- აღარ დაიშლება, იგი მეტყველების უმარტივესი ნაწილია.

ადამიანს უამრავი ბგერის წარმოთქმა შეუძლია. ამ უამრავ ბგერათაგან მათ

( ადამიანთა ) მიერ თითოეულ ენაში მეტყველებითი ურთიერთობისათვის გამო-
ყენებული იქნა რამდენიმე ბგერა, რომელთაც მრავალი წლის განმავლობაში

გარკვეუ- ლი დანიშნულება მიეცათ, და ამრიგად სამეტყველო ბგერებად

იქცნენ.

1
 და რადგან სამეტყველო ბგერას ( ანუ მეტყველების დანაწევრებულ
ბგერით ერთეულს ) შეისწავლის მეცნიერება ფონეტიკა, ამიტომ მას მეორე

ნაი- რად ფონემა ჰქვია.

ფონემა ---- არის სიტყვის შემქმნელი, მისი მნიშვნელობისა და ფორმის

განმასხვა- ვებელი უმარტივესი ენობრივი ერთეული. იგი ცალკე აღებული მო-

კლებულია მნიშვნელობას.
სიტყვა შეიძლება დაიწეროს ან დაიბეჭდოს. ყოველი ბგერა წერილობით
გარკვეული პირობითი ნიშნით გამოისახება. ბგერის წერილობით გამოსახულებას

ასო ჰქვია. ამიტომაც გვაქვს ასო - ბგერა. მაშასადამე წარმოთქმული სიტყვა

ბგერებისაგან ანუ ფონემებისაგან შედგება, ხოლო დაწერილი ასოებისაგან .

ასო -ბგერის ძირითადი ფუნქცია, როგორც ვიცით, სიტყვის შექმნაა; მაგრამ

მისი დამატებით, დაკლებით ან შეცვლით შეიძლება სიტყვას მნიშვნელობა ან
ფორმა შეეცვალოს.

მაგ: ჩ + ქარი = ჩქარი ნიორი - ნ = იორი

ს ვ -- ჭამ ხ ალი

ჭამ -- ს ნ

ფონემატიკა
ყოველი ენობრივი მოვლენა, როგორც ვიცით, ემყარება დანაწევრებულ
ბგერით ერთეულებს ფონემებს და არსებობს მათ საფუძველზე. ფონემათა
სისტემა ყველა ენაში თავისებურია; მაგრამ თავისებურია ამა თუ იმ ენის ანბანი.
( რომლის მეშვეო- ბითაც ხდება ზეპირი მეტყველების წერილობითი ფიქსირება)
გერმანულ ენაში არის სულ 40 ბგერა ანუ ფონემა. ისინი იყოფიან ორ გვარად:
შინაარსის მიხედვით და აგებულების მიხედვით.
აგებულების მიხედვით ისინი იყოფიან ორ ჯგუფად: მარტივ ფონემებად და
რთულ ფონემებად. 40 გერმანული ფონემიდან 29 არის მარტივი 11 კი არის
რთული.
29 მარტივი ფონემიდან 26 არის ანბანური 3 კი არის უმლაუტიანი.

40

2
 29 11
26 3
გერმანული ასო - ბგერები შინაარსის მიხედვითაც იყოფიან ორ ჯგუფად: ხმოვნე-
ბად და თანხმოვნებად. 40 გერმანული ფონემიდან 8 არის ხმოვანი და 32 არის
თანხმოვანი.

40
8 32

ანბანი
A a --- ა იგი სიტყვის ნებისმიერ ადგილას იკითხება, როგორც ( ა ).

B b --- ბე იგი სიტყვის თავში და შუაში იკითხება როგორც ( ბ ).

ხოლო სიტყვის ბოლოში იკითხება როგორც ( ფ ).

C c --- ცე ეს ბგერა გერმანულ სიტყვებში არასოდეს არ დგას ხმოვნის წინ

და არც არასოდეს იკითხება როგორც ( ც ). იგი ხმოვნის წინ

დგას მხოლოდ ინტერნაციონალურ ( აოუ საერთაშორისო )
სიტყვებში და იკითხება როგორც ( ქ ).
(ე.ი ეს ბგერა არასოდეს არ დადგება სიტყვის

ბოლოში. ) D d --- დე იგი სიტყვის თავში და შუაში იკითხება როგორც (დ).

ხოლო სიტყვის ბოლოში იკითხება როგორც ( თ ).
E und --- ე

F f --- ეф ეს ბგერები სიტყვის ნებისმიერ ადგილას

იკითხებიან ისე,
როგორც იწერებიან. კერძოდ: E e - იკითხება როგორც ( ე ).

F-იკითხება როგორც ( ф).

3
G g --- გე იგი სიტყვის თავში და შუაში იკითხება
როგორც ( გ ). ხოლო სი- ტყვის ბოლოში იკითხება
როგორც ( ქ ). ( ხოლო თუ სიტყვის ბოლოში

მდგარი (g)-- ს წინ დგას ხმოვანი ( i) ანუ გვაქვს (

ig)
ბოლოსართი,მაიშინ ( g ) იკითხება როგორც -- ( ჰ ), ხოლო ( ig )
ბოლოსართი იკითხება როგორც--( იჰ ).

H h --- ჰა იგი სიტყვის თავში იკითხება როგორც (ჰ)

ხოლო სიტყვის შუ-
აში და ბოლოში არ იკითხება, ამ დროს ის აგრძელებს მის წინ
მდგარ ხმოვანს.

I I --- ი იგი სიტყვის ნებისმიერ ჌დგილას იკითხება

როგორც (ი).

J ich ---იოთ ეს ბგერა დგას მხოლოდ

სიტყვის თავში და შუაში და იკითხება

ყოველთვის როგორც (ი). სიტყვის ბოლოში ის არასოდეს არ

დგას, რადგან მას ყოველთვის უნდა მოსდევდეს რომელიმე

ნებისმიერიხმოვანი, გარდა(i) ხმოვნისა და იკითხება როგორც:

Und --- und я Ju --- immerhin.

Jo --- sie,

--- ist eine

K k --- ქა
L l --- ელ

4
M m --- ემ
N n --- ენ O o --- ო

P p --- ფე ეს ბგერები სიტყვის ნებისმიერ ადგილას იწერებიან ისე, როგორც

იკითხებიან. კერძოდ: K k --- იკითხება, როგორც ---
(ქ)
იკითხება, როგორც ---
L l --- (ლ)
იკითხება, როგორც ---
M m--- (მ)
იკითხება, როგორც ---
N n --- (ნ)
იკითხება, როგორც ---
Die --- (ო)
იკითხება, როგორც ---
P p --- (ფ )

Q q --- ქუ ეს ასო - ბგერა დგას მხოლოდ სიტყვის თავში და შუაში. (სიტყვის

ბოლოში ის არასოდეს არ დგას), რადგან მას ყოველთვის უნდა მოსდევდეს

ხმოვანი (u) და ერთად ისინი ქმნიან ასოთ

შენაერთს, dass ქვ

R r --- ერ გერმანულ ენაში ამ ბგერის ოთხი ვარიანტი არსებობს:

1) ენის წვერის (R r --- ერ). იგი წარმოითქმის ენის წვერის
მკრთალი ვიბრაციით. ამ ბგერის ეს ვარიანტი მოძველებულია
და ახლანდელ გერმანულში მეტწილად არ გამოიყენება.
2) ღუღუნა ( R --- ღ ). ეს ფონემა იკითხება მაშინ, როცა სიტყვა R -
ბგერითიწყება.
3) ნაქური ( r) იგი წარმოითქმის ნაქის ( ანუ უვულას ) მკრთალი
ვიბრაციით. და გამოიყენება მაშინ თუ ( r ) -- ბგერა სიტყვის

5
 შუაშია. (მისი წარმოთქმის სირთულის გამო ამ დროსაც
შეიძლება ღუღუნა --- ღ გამოვიყენოთ).
4) ვოკალიზირებული --- ( r ). r --- ერ ბგერა სიტყვის ბოლოში
1მეტწილად ვოკალიზირდება. და აი როგორ:
er -- ერთმარცვლიანი სიტყვის ბოლოში იკითხება როგორც
( ეა) ხოლო ორ ან მეტ მარცვლიანი სიტყვის ბოლოში
იკითხე-
ბა როგორც ( ა )

მაგ: Der Va-ter ---- მამა

ხოლო როგორც ერთ ისე მეტმარცვლიანი სიტყვის ბოლოში:
ihr --- ( ეეა ) mehr ------ მეტი
ლაბორატო
oder --- (ოა ) das Labor ------
რია
ohr --- (ოოა ) das Ohr ------ ყური
ვარცხნილო
ur --- ( უა ) die Frisur ------
ბა
uhr --- ( უუა ) die Uhr ------ საათი
und --- (ია ) wir ------ ჩვენ
ihr --- ( იია ) ihr ------ თქვენ
1--- (იია) hier ------ აქ
შენიშვნა I --- ზემოთაღნიშნული ასოთშენაერთები შეიძლება სიტყვის შუაშიც
გა- ვოკალიზირდეს, მეტწილად მაშინ, თუ მათ აქეთ - იქეთ თითო -თითო

თანხმოვანი აქვთ. მაგ: dort ---- იქ das Herz

---- გული
შენიშვნა II ---- r -- ფონემა თითქმის იკარგება გრძელი a -ს შემდეგ.
მაგ: Er war ----- ის იყო

S s --- ეს იგი სიტყვის

თავში ხმოვნის წინ ან

6
 ორი ხმოვნის შუაში
იკითხება
როგორც ( ზ ), ასევე , როგორც ( ზ ) იკითხება მაშინ თუ სიტყვის
შუაში მის წინ ნარნარა თანხმოვნები m – n – r – ან -l დგას. ხოლო

სხვა შემთხვევაში იკითხება როგორც ( ს ).

T t --- თე
U in --- უ
V in --- φაუ
W in --- ვე
X x --- იქს
Y y --- იფსილიონ Z
mit --- ცეთ
ეს ბგერები სიტყვის ნებისმიერ ადგილას ისე იკითხებიან, როგორც იწერებიან.
კერძოდ: T t --- იკითხება, როგორც --- ( თ )

U in --- იკითხება,როგორც --- ( უ)

V in --- იკითხება, როგორც --- (φ)

W in --- იკითხება, როგორც --- ( ვ )
X x --- იკითხება, როგორც --- ( ქს )
Y und --- იკითხება როგორც ---
Z z --- იკითხება,როგორც --- ( ც )

7
 ხმოვნები
ხმოვანი არის სიტყვის დამაპაუზებელი ( ანუ დამმარცვლელი ) ენობრივი ერთეუ-
ლი. გერმანულ ენაში იგი წარმოითქმის მაღალი შემართვით ( ქნაქლაუთით ) ანუ
სა- ხმო სიმების თავისებური ხშვით.

გერმანულში არის სულ 8 ხმოვვꟼნი აქედან 5 არის ა ნ ბ ა ნ უ რ ი, ხოლო 3 კი

არის უ მ ლ ა უ ტ ი ა ნ ი. უმლაუტი --- არის ფონეტიკური მოვლენა, რომელიც,
ხმოვნის შერბილება, წი ნაწამოწეულობას ნიშნავს. ანბანური ხმოვნებია : A --- E e --- I

also --- O about --- U.

ხოლო უმლაუტიანი ხმოვნებია :

Ä Ä --- იკითხება, როგორც --- (ე)
Inse
l
--- მისი წარმოთქმისას ტუჩებს წინ ვწევთ და ვამბობთ --- ( ე - ს )
Inse
l
Üü
ü --- მისი წარმოთქმისას ტუჩებს წინ ვწევთ და ვამბობთ ---- ( ი - ს )
დ ი ფ თ ო ნ გ ი ( ანუ ო რ ხ მ ო ვ ა ნ ა ) გერმანულ ენაში ხმოვნები

ერთდებიან და ქმნიან დ ი ფ თ ო ნ გ ს. დიფთონგი --- არის ისეთი

ხმოვანთშენაერთი, რომელიც იკითხება სხვანაირად. გერმანულ ენაში არის

სულ 4 დიფთონგი. ესენია:

Nein --- nicht იკითხება , როგორც --- აი ( ხან-აე )

--- იკითხება , როგორც --- აუ (ან - აო)
Ich --- die --- ,

Äu --- äu იკითხება , როგორც --- ოი

შენიშვნა ---- იშვიათად გვხვდება აგრეთვე, ხმოვანთშენაერთი--- ( ai ),
თუმცა ის დიფთონგად არ ითვლება.

8
 რ თ უ ლ ი ა ს ო - ბ გ ე რ ე ბ ი ანუ ა ს ო თ შ ე ნ ა ე
რთები
გერმანულ ენაში, როგორც უკვე ვთქვით, არის 11 რთული ასო - ბგერა,
რომლებსაც ასოთშენაერთებს უწოდებენ. ასოთშენაერთად იწოდება ისეთი ბგერა,
რომელიც წერისას შედგება ორი ან მეტი ასოსაგან და ეს ასოები გვესმის
(მეტწილად), როგორც ერთი ბგერა. ესენია:
----------------------------------------
ანალოგიური ანბანში არ არის.

d ეს ასო - ბგერა დგას მხოლოდ სიტყვის შუაში და ბოლოში. იგი ხმოვნე-

ბის ( a - o - u ) და ( s ) - დიფთონგის შემდეგ იკითხება, როგორც --- ( ხ ).

მაგ: acht --- რვა noch ---კიდევ der Bauch --- მუცელი
das Buch --- წიგნი die Tochter - ქალიშვილი auch ---
აგრეთვე

ხოლო სხვა დანარჩენ შემთხვევაში. კერძოდ: ხმოვნების ( e- i - ö - ü ),

თანხმოვნების ( m - n - r - l - d ) და ( no - eu- äu ) დიფთონგების შემ-

დეგ იკითხება როგორც ( ჰ ).

მაგ: ich --- მე welche --- რომელი euch --- აგრეთვე nicht --- არ
manche ---ზოგიერთი
ächzen --- ოხვრა die Eiche --- მუხა
rechnen -- ანგარიში das Mädchen --გოგონა

შენიშვნა --- ეს ბგერა სიტყვის თავში და ისიც იშვიათად დგას მხოლოდ არა-
გერმანული წარმოშობის საკუთარ სახელებში და იკითხება
როგორც( ხ ).

Sch --- sch ეს ბგერა დგას სიტყვის ნებისმიერ ადგილას და იკი-

თხება, როგორც ( შ ).
მაგ: die Schule --- სკოლა

9
 Schwer --- მძიმე , ძნელი
გარეცხვა,
waschen --- დაბანა
der Tisch --- მაგიდა
Tsch --- tsch ეს ბგერა დგას სიტყვის ნებისმიერ ადგილას და

იკითხება როგორც ( ჩ ).

მაგ: das Deutsch --- გერმანული ენა

klatschen --- ტკაცუნი, ტყაპუნი die
Tschechei --- ჩეხეთი

Sp --- sp ეს ასოთშენაერთი დგას სიტყვის თავში ( იშვიათად

შეიძლება სიტყვის შუაშიც იდგეს.) და იკითხება , როგორც --- ( შფ ).

მაგ: spielen --- თამაში der

Sperling --- ბეღურა

das Beispiel --- მაგალითი

S t --- st ეს ასოთშენაერთი სიტყვის თავში იკითხება. როგორც (შთ)

მაგ: die Stunde --- გაკვეთილი der

Student --- სტუდენტი stolz

--- ამაყი
ხოლო სიტყვის შუაში და ბოლოში იკითხება როგორც ( სთ )

მაგ: erste --- პირველი

einst --- ერთხელ

ამოკლებენ მის წინ მდგარ ხმოვანს.

ck ეს ასოთშენაერთი დგას (ძირითადად) სიტყვის შუაში და

10
 (იშვიათად) სიტყვის ბოლოში და იკითხება როგორც მკვეთრი (ქ).

მაგ: die Ecke --- კუთხე

der Wecker --- მაღვიძარა

ackern --- ხვნა

der Sack --- ტომარა chs ეს ასოთშენაერთი დგას

სიტყვის შუაში და ბოლოში და იკითხება, როგორც ( ქს ).

მაგ: der Fuchs --- მელა

der Lachs --- ორაგული

tz ეს ასოთშენაერთი დგას სიტყვის შუაში და ბოლოში. და

იკითხება,

როგორც ( ც ).

მაგ: sitzen --- ჯდომა

schmutzig --- ჭუჭყიანი

nützlich --- სასარგებლო, ხელსაყრელი, საჭირო

უმეტესად საერთაშორისო სიტყვებისათვის.

tion ეს ასოთშენაერთი დგას მხოლოდ სიტყვის ბოლოში და

იკითხება,

როგორც ( ციონ ).

მაგ: die Nation --- ერი, ნაცია

die Station --- სადგური, გაჩერება

die Position --- პოზიცია

11
(ეს ასოთშენაერთი ანბანის შესწავლისას ნაწილობრივ
განვიხილეთ.) იგი დგას ძირითაადად სიტყვის თავში და შუაში.
და იკითხება , როგორც ( ქვ ).

შენიშვნა --- ყურადსაღებია ე.ი, ის, რომ ასო - ბგერა q - დგას ყოველთვის მხოლოდ
ხხს მხოვანი u - ს წინ და ქმნის ასოთშენაერთს: ( ქვ ).
მაგ: qualifiziert --- კვალიფიცირებული
das Aquarium --- აკვარიუმი თუმცა:
der Quark --- ხაჭო
die Qualle --- მედუზა

------------------------------------------------------------------------------------------------------ Th h h h h ეს
ასოთშენაერთი დგას სიტყვის ნებისმიერ ადგილას და
იკითხებაროგორც ( თ ).

მაგ: dasTheater- თეატრი.

შენიშვნები წერისა და კითხვის შესახებ

1) ie--- ( მცირე გამონაკლისის გარდი ) იკითხება როგორც გრძელი -ი -.

ამ დროს ხმოვანი -und არ იკითხება, იგი - die ხმოვნის სიგრძის მა -
ჩვენებელია.
მაგ: liegen --- დება, წოლა
die Liebe--- სიყვარული die
Schmiere --- მალამო sieben
--- შიდი
2) X --- გამოიყენება ( ძირითადად ) სახელებში და გრამატიკულ ტერმინო-
ლოგიაში.
მაგ: Max, Felix, Xenia, die
Syntax --- სინტაქსი და კიდევ: die
Hexe--- ჯადოქარი lax ---
დუნე, მოდუნებული. chs ---კი სხვა
დანარჩენ შემთხვევაში.

12
 მაგ: sechs --- ექვსი
der Fuchs --- მელა
3) dt ---ასოთშენაერთი იკითხება როგორც - თ -, შემდეგი სიტყვის ბოლოში.
die Stadt ---ქალაქი
დავაკვირდეთ! das Stadtamt--- მერია
das Stadtzentrum --- ქალაქის ცენტრი
4) ts --- ასოთშენაერთი იკითხება, როგორც - ც -. შემდეგი სიტყვის ბო- ში.
nichts --- არაფერი ან კიდევ ისეთ კომპოზიტში, სადაც პირველი
სიტყვა ბოლოვდება t - თანხმოვანზე და მას მოსდევს ნათესაობითი
ბრუნვის ნიშანი
( სუფიქსი ) --- s.
მაგ:der Geburt-s-tag ---დაბადების დღე
5) ch --- ასოთშენაერთი არაგერმანული წარმოშობის სიტყვებში
( მხოლოდ სიტყვის თავში ) შეიძლება იკითხებოდეს ხან როგორც -ჩ,ხან
როგორც -შ, და ხან როგორც -ქ. მაგ: der Chef --- შეფი
der Charme ( შაღმ ) --- შარმი
der Chronometer --- ქრონომეტრი, წამმზომი
der Chronist --- ქრონისტი, მემატიანე,
ისტორიკოსი der Chek ---ჩეკი chinesisch
---ჩინური
6) გაორმაგებული თანხმოვნები ( მაგ:ff –mm – ss – tt ... ) გამოიყენებიან წინა-
მდებარე ხმოვნის შესამოკლებლად.
მაგ: kommen --- მოსვლა die Mutter --- დედა essen ---
ჭამა öffnen --- გაღება, გახსნა 7) Y y ---იფსლიონ საკუთარ
სახელებში და გრამატიკულ ტერმინოლოგიაში იკითხება

როგორც -ü. მაგ: die Syntax ---სინტაქსი ხოლო

სხვა დანარჩენ შემთხვევაში იკითხება, როგორც -i .

der Teddy --- დათუნია ( სათამაშო )

der Hobby--- ჰობი

13
 8) V v --- ф აუ იგი უცხოური წარმოშობის სიტყვებში და გრამატიკულ -
ფონეტიკურ ტერმინოლოგიაში იკითხება, როგორც - ვ -. მაგ: das
Verb ---ზმნა der Vokal --- ხმოვანი die Vase --- ლარნაკი

ხოლო სხვა შემთხვევაში იკითხება, როგორც. ( ф)

მაგ: der Vater - მამა
verdienen --- გამომუშავება, შოვნა ( ფულის )
9) ისეთ სახელებს, რომელთაც მხ. რიცხვში აქვთ ხმოვანი - a მრ. რიცხვში ეს
ხმოვანი მეტწილად უუმლაუტდებათ.

მაგ: der Garten ( ბაღი ) - die Gärten ( ბაღები )

der Baum ( ხე ) - die Bäume (ხეები ) თუმცა

არსებობს გამონაკლისები.

მაგ: der Tag (დღე ) - die Tage (დღეები ) die Frau (

ქალი )- die Frauen (ქალები ) ასე მოუდით ძირითადად - o- და

- u - ხმოვაფუძიან სახელებსაც. მ ა რ ც ვ ა ლ ი die

Silbe --- die Silben
მარცვალი არის ხმოვანი - ან - ჯგუფი ხმოვნისა და თანხმოვნისა - ან - ჯგუფი
ხმოვნისა და თანხმოვნებისა ( ისეთი ენობრივი ერთეული ), რომელიც ჰაერის
ერთი ამოღებით წარმოითქმის. გერმანულ ენაში არის სულ სამი სახის
მარცვალი:

I - ღია მარცვალი - ( რომელიც ხმოვნით ბოლოვდება )

II - დახურული მარცვალი - ( რომელიც თანხმ 괛 მმთმმთმმთმცვნით

ბოლოვდება ) მაგ: der Va – ter - მამა ma - chen - კეთება

sin - Gen - მღერა

და პირობითად დახურული მარცვალი - ( ეს ისეთი დახურული მარცვა - ლია,

რომელიც სიტყვის ფორმის შეცვლის დროს შეიძლება გაიხსნას.

14
ასეთ მარცვალს ქმნიან ისეთიერთმარცვლიანი სიტყვები, რომელიც ერთ თან -
ხმოვანზე ბოლოვდებიან. )

მაგ: gut --- კარგი (

კარგად ) rot --- წითელი (

წითლად ) der Weg --- გზა

მ ა ხ ვ ი ლ ი გერმანულ ენაში მახვილი ნიშნავს, სიტყვის რომელიმე

მარცვლის გამოყოფას კუნ - თური დაძაბულობის გაძლიერებით.პ

სიძლიერის მიხედვითგანასხვავებენ სამი სახის მახვილს:

I მთავარი მახვილი ( )
II მეორეხარისხოვანი მახვილი ( )
III ნულოვანი მახვილი ( ანუ ასეთ მახვილიანი ჰქვია იმ მარცვალს, რომელსაც

მახვი- ლისაერთოდ არ აქვს. ) მაგ:die Schwes - ter --- და teil - neh - men

--- მონაწილეობის მიღება halt - mach - en --- გაჩერება

მარტივი სიტყვის აქცენტი

მარტივ სიტყვებს აქცენტი ( ანუ მახვილი ) ძირითადად თავში, ანუ პირველ მარ -
ცვალზე მოუდით:

მაგ: der Ku - li---ავტოკალამი das Heft ---რვეული

der Tisch --- მაგიდა das Mäpp - chen --- პატარა

საფანქრე ჩანთა ( პენალი ) die Ta - sche ---ჩანთა
მხოლოდ გამონაკლისს შეადგენენ შემდეგი სიტყვები:

15
 მაგ: Ber - lin --- ბერლინი

Schwe - rin --- შვერინი die

Fo - re - le --- კალმახი
das Her - me - lin --- ყარყუმი ( ცხოველია )
der Vo - kal --- ხმოვანი das Li - ne - al ---
სახაზავი

die Gi - ta - re --- გიტარა die A

- mei - se --- ჭიანჭველა der Ap - ril
--- აპრილი der Sep - tem - ber ---
სექტემბერი der Ok - to - ber ---
ოქტომბერი der No - vem - ber ---
ნოემბერი der De - zem - ber ---
დეკემბერი all - ein --- მარტო wa
-rum --- რატომ die Mi - nu - te ---
წუთი die Ka - rot - te --- სტაფილო
die Ka - ros - se --- ეტლი der Ho -
lun - der --- ანწლი die Na - tur ---
ბუნება der Ro - man --- რომანი

Ma - thi - as --- მათიასი E - li - sa - bed --- ელისაბედი

die Fa – mi – lie ---- ოჯახი die Gi – raf – fe ----- ჟირაფი der Ku

– sen ----- ბიძაშვილი ( მამიდაშვილი, დეიდაშვილი ) ბიჭი die Ku –
si – ne ------ ბიძაშვილი ( მამიდაშვილი, დეიდაშვილი ) გოგო

ხმოვნისსიგრძე-სიმოკლე

16
 ხმოვანი გრძელია:
1. ღია მახვილიან მარცვალში. მაგ--- ცხოვრება --- თქმა der Va --- მამა
2. პირობითად დახურულ მარცვალში, ანუ ისეთ ერთმარცვლიან სატყვაში,
რო - მელიც ერთ თანხმოვანზე ბოლოვდება. მაგ : der Tag --- დღე gut
--- კარგი der Weg --- გზა
3. ორმაგი ხმოვნის დროს.
მაგ: der Staat --- სახელმწიფო
das Meer --- ზღვა das Boot
--- ნავი das Beet --- კვალი (
ბოსტნის )
4. პრეფიქსებში: ur --- და --- vor მაგ:die Vor ahnung --- წინათგრძნობა
voraus --- წინასწარ
der Vorleger --- პატარა ხალიჩა
uralt --- უძველესი die Ursache
--- მიზეზი der Urlaub ---
შვებულება
5. მახვილიან ( ik - ion - tion ), და ნახევრად მახვილიან ( bar - sam -
los - schaft - haft - tät - tum ) სუფიქსებში. მაგ: die Musik ---
მუსიკა die Klassik ---- კლასიკა die Union --- გაერთიანება,
კავშირი.
die Nation --- ერი, ნაცია --------------------------------------------
dankbar --- მადლიერი seltsam --- უცნაური,
გასაკვირი, არაჩვეულებრივი einsam ---
მარტოსული, ეული fehlerlos --- უშეცდომო der
Irrtum --- შეცდომა die Freundschaft ---
მეგობრობა
fehlerhaft --- მცდარი, არასწორი, შეცდომებიანი
6. ასოთშენაერთ rd - სა და rt - ს წინ. მაგ: die Erde --- დედა მიწა die
Art --- სახეობა, გვარი dir Artikel --- სტატია, არტიკლი
7. სიგრძის ნიშან ს წინ.
მაგ: das Jahr --- წელი, წელიწადი
sehen ---ხედვა ( ხედავს )
8. ხმოვანი i - გრძელია ხმოვანund - ს წინ.
17
 მაგ: liegen ---დება, წოლა
sieben --- შვიდი
lieben --- შეყვარება

ხმოვანიმოკლეა:
1. დახურულ მახვილიან მარცვალში.
მაგ: brin - es --- მოტანა, მოყვანა Zeichen -
es gibt --- მღერა
2. ორმაგი თანხმოვნის წინ. მაგ :essen --- ჭამა die Mutter --- დედა
das Bett --- საწოლი
3. ერთმარცვლიან სიტყვაში თუ იგი ბოლოვდება ორ ან მეტ თანხმოვანზე.
მაგ: die Wand --- კედელი
die Kunst --- ხელოვნება
die Gans --- ბატი
4. ისეთ ერთმარცვლიან სიტყვებში, რომლებიც ერთ თანხმოვანზე კი
ბოლოვდე - ბიან, მაგრამ პირობითად დახურულ მარცვალს არ
წარმოადგენენ. მაგ: das --- საშუალო სქესის განსაზღვრული
არტიკლი in ---- ში an --- ზე
5. ასოთშენაერთ - tz - ck - dt - ng - nk - ს წინ: მაგ: die Bank --- გრძელი
სკამი ( სკამეიკა ) der Junge --- ბიჭი die Stadt --- ქალაქი der
Rücken --- ზურგი sitzen --- ჯდომა denken --- ფიქრი
6. ძირითად პრეფიქსებში და განსაკუთრებითmiß - პრეფიქსში.
მაგ: bekommen --- მიღება
anfangen --- დაწყება
mißachten --- ყურადღების არ მიქცევა

7. შემდეგ სუფიქსებში: - in - ent - nis - lich - … მაგ: bildich ---

სურათებიანი, ილუსტრირებული der Student --- სტუდენტი
das Hindernis --- დაბრკოლება

18
 აქცენტირთულსიტყვებში
რთული სიტყვა ანუ კომპოზიტი წარმოადგენს ორი ან მეტი მარტივი ( ან
წარმოებული ) სიტყვის შედეგს. მასში ძირითადი სიტყვა მოქცეულია
ბოლო ადგილას და იგი განიცდის გრამატიკულ დატვირთვას.
ამიტომ ფონეტიკური დატვირთვა ანუ მახვილი პირველ სიტყვაზე
მოუდით.
მაგ: die Winter/ferien --- ზამთრის არდადეგები
teil/nehmen --- მონაწილეობის მიღება
dunkel/rot ---მუქი წითელი heim/kehren ---
სახლში დაბრუნება

წარმოებულისიტყვისაქცენტი

წარმოებული ჰქვია სიტყვას, რომელიც აფიქსით ( ანუ პრეფიქს -

სუფიქსით ) ( თავსართ - ბოლოსართით )არის ნაწარმოები.
მახვილი მათ შემდეგნაირად მოუდით:
1. პრეფიქსები : be – ge – er – ver– zer – ent – emp(f) – miß– des – dis – in
– il – im – ir – re ...
უმახვილოები არიან. ეს იმას ნიშნავს, რომ ამ პრეფიქსებით ნაწარმოებ
სიტყვებში მახვილი ყოველთვის სიტყვას მოუდის.

მაგ: be – kommen --- მიღება

ge – fallen --- მოწონება

er – warten --- მოცდა

zer – brechen --- გადამტვრევა

2. ხოლო - ab – an – auf – aus – bei – mit - nach – vor – zu – dar – empor

– los – her – hin ( = hinzu = vorbei = zurück = )...
მახვილიანი პრეფიქსებია. ეს იმას ნიშნავს, რომ პრეფიქსებით ნაწა -
მოებ სიტყვებში მახვილი თვითონ პრეფიქსს მოუდის.
მაგ: ab – nehmen --- მოხდა ( ქუდის )
an – feuchten --- დასველება ( ჩვრის )
die Auf – ga--be --- დავალება

19
 შენიშვნა --- ფონეტიკურად უმახვილო პრეფიქსები, გრამატიკულად
თავსართმოუცილებადი არიან. ხოლო მახვილიანები ----
თავსართმოცილებადები.
3. ხოლო ის პრეფიქსები, რომლებიც გრამატიკულად ხან
თავსართმოუცილე - ბადები არიან და ხან თავსართმოცილებადები
მახვილს შემდეგნაი - რად ღებულობენ:
თავსართმოუცილებადობის შემთხვევაში უმახვილოები არიან, ხოლო
თავსართმოცილებადობის შემთხვევაში --- მახვილიანები.
ასეთი პრეფიქსებია: -durch - über – unter – vor – wider – um –wieder
მაგ: wieder – holen --- კვლავ მოტანა Wieder – holen ---
განმეორება

4. თუ miß -პრეფიქსის შემდეგ მარტივი სიტყვა მოდის, მაშინ მახვილი

სიტყვას მოუდის.
მაგ: miß - brechen ---ვერ გადატეხა ხოლო თუ miß -
პრეფიქსის შემდეგ მოდის რომელიმე თავსართ - მოუცილებადი
პრეფიქსით ნაწარმოები სიტყვა, მაშინ მახვილი Miß - პრეფიქსზე
მოდის.
მაგ: miß – ver – stehen --- ვერ გაგება
ხოლო miß - პრეფიქსით ნაწარმოებ სახელებში მახვილსპრეფიქსი
ღებულობს.
მაგ: die Miß – ernte --- მოუსავლიანობა

der Miß - griff --- შეცდომა, ( მიზნისთვის )აცდენა, აცილება, მარცხი

der Miß - mut --- წყენა, ჯავრი, უკმაყოფილება, გულის გატეხა miß -
mutig --- უკმაყოფილო, კუშტი, პირქუში გამონაკლისი ცოტაა.

მაგ: die Miß – geburt--- 1. უჯიშო, მახინჯი

2. ნაძირალა, ნაბიჭვარი

5. პრეფიქსები - და - უმეტესად მახვილიანები არიან.

მაგ: unbezahlt --- გადაუხდელი unbeugsam
--- გაუტეხელი, მოუდრეკელი unbewaffen ---
შეუიარაღებელი, უიარაღო ungewöhnlich ---

20
უჩვეულო, არაჩვეულებრივი der Urlaub ---
შვებულება der Urheber --- წამომწყები,

ინიციატორი der Urtext --- დედანი,

ორიგინალი uralt --- უძველესი გამონაკლისები

არიან:

მაგ: die Unordnung --- უწესრიგობა

unmöglich --- შეუძლებელი

6. გერმანული სუფიქსები ( ბოლოსართები ) იყოფიან სამ ჯგუფად:
6.1 ) უმახვილო სუფიქსებია: -er -ler -ner -ig -lich -ling -ung ... მაგ: der
Sportler --- სპორტსმენი bildich --- სურათებიანი,

ილუსტრირებული die Übung --- სავარჯიშო

6.2 ) ნახევრადმახვილიანი სუფიქსებია: - bar, - sam, - sal, - tum, -at, - los,
- haft, - schaft, - tät ...
მაგ: seltsam --- საუცხოო fruchtbar ---
ნაყოფიერი die Universität --- უნივერსიტეტი
der Reichtum --- სიმდიდრე, ბარაქა, დოვლათი
6.3 ) ხოლო მახვილიანი სუფიქსებია: - ik, - ion, - tion, - ier, - ist, - ur …
მაგ: die Musik --- მუსიკა die Revolution --- რევოლუცია
die Union --- კავშირი
die Frisur --- ვარცხნილობა

7. ei -- სუფიქსით ნაწარმოებ არსებით სახელებში სუფიქსი ყოველთვის მახვი-

ლიანია.
მაგ: die Sklaverei --- მონობა die
Bettelei --- მათხოვრობა die Bäckerei
--- საფუნთუშე, ფურნე.

21
 die Druckerei ---- სტამბა die
Konditorei --- საკონდიტრო
გერმანულიენისინტონაცია
ფონეტიკური თვალსაზრისით ინტონაცია რთულ მოვლენას წარ -
მოადგენს. ინტონაციის კომპონენტებია:
1. ფრაზის მახვილი,
2. მელოდია,
3. ტემპი,
4. წარმოთქმის ინტენსივობა და
5. ტემბრი ინტონაციის წამყვან ფონეტიკურ ფუნქციას წარმოადგენს: მ ე
ლ ო დ ი ა --- ფ რ ა ზ ი ს მ ა ხ ვ ი ლ ი თ უ რ თ.
ამრიგად ინტონაცია ეწოდება ფონეტიკურ საშუალებათა ერთობლიო -
ბას, რომელიც წინადადებას მთლიანობაში აყალიბებს და წინადადების აზრს
გამოხა - ტავს. ინტონაციით შეიძლება გამოხატული იყოს მთქმელის
დამოკიდებულება ნა - თქვამისადმი.
ამრიგად ინტონაცია წარმოადგენს მნიშვნელოვან საკომუნიკაციო საშუალებას .

მელოდიები
გერმანულ ენაში არის სულ წინადადების სამი მელოდია:

1 ) ტერმინალური მელოდია ტერმინალური ანუ

დამშვები მელოდია გამოხატავს აზრის დასრულებას.

იგი გამოიყენება: - თხრობით წინადადებაში,

- კითხვითსიტყვიან კითხვით წინადადებაში და - ბრძანებით

წინადადებაში. შეიძლება აგრეთვე იგი გამოყენებულ იქნას:
- ძახილის წინადადებაში და ორი შეკითხვის დროს.
იგი ყოველთვის დაღმავალია.

მაგ: ... Er macht die Aufgabe. --- ის აკეთებს დავალებას.

… Wer singt gern? --- ვინ მღერის სიამოვნებით?

... Mach das Schnell ! --- ეს ჩქარა გააკეთე !

22
 ... O, wie schön ist das! --- ო, რა ლამაზია ეს?

... Kirche oder Kirsche ? --- ეკლესია თუ ბალი ?

2. ინტერროგატიული მელოდია
ინტერროგატიული ( ანუ კითხვითი ) მელოდია გამოხატავს ძირითადად
შ ე კ ი თ ხ ვ ა ს. უფრო ხშირად გამოიყენება არაკითხვითსიტყვიან კითხვით
წინადადებაში. იგი ყოველთვის აღმავალია.

მაგ : ... Machst du heute etwas ? --- აკეთებ დღეს შენ რამეს ?

... Schreibt er viel ? --- წერს ის ბევრს ?

იგი აგრეთვე გამოიყენება ლექსებში და ისეთ მარტივ ფრაზებში, სადაც აზრი
დასრულებილი არ არის.
მაგ: იოჰან ვოლფგანგ გოეთეს ლექსის ნაწყვეტი:

Gefundenn

Ich ging im Walde,

So für mich hin,

Und nicht zu suchen,

Das war mein Sinn.

პ რ ო გ რ ე დ ი ე ნ თ უ ლ ი მ ე ლ ო დ ი ა იგი აზრის დასრულებას არ
გამოხატავს, თან მეორე აზრს პაუზით გამოეყოფა. ეს მელოდია ნელ - ნელა
მაღლდება და გამოიყენება: მრავალსიტყვიან მარტივ გავრცობილ და
რთულ წინადადებებში.

მაგ: Der Lektor fragt und die Studenten antworten.

23
ლექტორი შეკითხვას სვამს და სტუდენტები პასუხობენ.

24
25
26
27
28
29
30