TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

------- *** -------

TIỂU LUẬN

ĐỀ TÀI: PHÂN TÍCH BÊ BỐI GIAN LẬN KẾ TOÁN CỦA LUCKIN

COFFEE

Sinh viên thực hiện. : Trịnh Thị Dương

Mã sinh viên : 1913330021
Lớp tín chỉ : KET301.1
Giảng viên hướng dẫn : PGS.TS Trần Thị Kim Anh

Hà Nội, ngày 7 tháng 10 năm 2021

 MỤC LỤC

LỜI NÓI ĐẦU

CHƯƠNG I. GIAN LẬN TRONG LĨNH VỰC TÀI CHÍNH KẾ TOÁN ............ 1

1.1. Khái niệm về gian lận và sai sót – mối quan hệ. ................................................ 1

1.1.1. Khái niệm và hình thức biểu hiện của hành vi gian lận. .............................. 1

1.1.2. Khái niệm và hình thức biểu hiện của sai sót. ............................................. 2

1.1.3. Mối quan hệ giữa gian lận và sai sót. .......................................................... 2

1.2. Các yếu tố dẫn đến gian lận có thể nảy sinh và phát triển ................................ 2

1.3. Dấu hiệu để phát hiện gian lận .......................................................................... 4

CHƯƠNG II. PHÂN TÍCH GIAN LẬN KẾ TOÁN CỦA LUKIN COFFEE ... …5

2.1. Giới thiệu về Lukin Coffee.................................................................................. 5

2.2. Phân tích vụ gian lận.......................................................................................... 6

2.2.1. Quá trình, hình thức gian lận của công ty Lukin Coffee. ............................ 6

2.2.2. Các yếu tố dẫn đến gian lận có thể nảy sinh và phát triển ở Lukin. ......... 11

2.2.3. Hậu quả của vụ gian lận. ............................................................................ 12

2.2.4. Những vấn đề dạo đức tồn tại. ................................................................... 13

CHƯƠNG III. BÀI HỌC TỪ LUCKIN COFFEE................................................... 14

KẾT LUẬN ............. ............. ............. ............. ............. ............. ............. ................15

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................15

 LỜI NÓI ĐẦU

Nền kinh tế thế giới ngày càng phát triển, các doanh nghiệp và tổ chức kinh tế cũng
ngày càng tăng lên về quy mô và số lượng. Tuy nhiên, bên cạnh sự ra đời của doanh
nghiệp mới thì cúng có rất nhiều doanh nghiệp phá sản dù trước đó họ công bố báo cáo
tài chính với các chỉ tiêu rất tốt. Nguyên nhân dẫn tới sự phá sản này chủ yếu do sự gian
lận trong hoạt động tài chính của các công ty.

Cách đây không lâu, một công ty khởi nghiệp về cà phê, được biết đến với tên gọi
Starbuck của Trung Quốc, đã bị vạch trần những mánh khóe để chỉnh sửa, làm đẹp báo
cáo tài chính. Việc khai khống quá cao doanh thu đã khiến nhiều nhà đầu tư nhầm lẫn
về sức mạnh thực sự của công ty này. Mà việc họ thực hiện thành công cuộc IPO tại Mỹ
lên tới nhiều tỷ USD là minh chứng. Đó là Luckin Coffee, một chuỗi cửa hàng cà phê
dường như thống trị không chỉ ở thị trường Trung Quốc mà còn ở Hoa Kỳ. nhưng đã bị
"bóc mẽ" chỉ là một doanh nghiệp với vỏ bọc hào nhoáng.

Ở nội dung bài tiểu luận “Phân tích vụ gian lận kế toán của Luckin Coffee”, em
xin đưa ra góc nhìn tổng quan mang tính lý thuyết về gian lận và sai sót, đồng thời phân
tích quá trình, hình thức, các yếu tố dẫn đến gian lận kế toán tại Luckin Coffee và rút ra
bài học dưới góc độ nhà đầu tư.

Bài tiểu luận gồm ba phần :

Chương 1: Gian lận trong lĩnh vực tài chính kế toán

Chương 2: Phấn tích gian lận kế toán của Luckin Coffee

Chương 3: Bài học từ Luckin Coffee

1
 CHƯƠNG I. GIAN LẬN TRONG LĨNH VỰC TÀI CHÍNH KẾ TOÁN

1.1. Khái niệm về gian lận và sai sót – mối quan hệ.

Gian lận và sai sót đều là sai phạm. Tuy nhiên về mặt bản chất, gian lận và sai sót
có nhiều điểm khác nhau.

1.1.1. Khái niệm và hình thức biểu hiện của hành vi gian lận.

Gian lận là hành vi cố ý lừa dối, giấu diếm, xuyên tạc sự thật với mục đích tư lợi.
Trong lĩnh vực tài chính kế toán, gian lận là hành vi cố ý do một hay nhiều người trong
Ban quản trị, Ban Giám đốc, các nhân viên hoặc bên thứ ba thực hiện bằng các hành vi
gian dối để thu lợi bất chính hoặc bất hợp pháp (Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 240
“Trách nhiệm của kiểm toán viên liên quan đến gian lận trong quá trình kiểm toán báo
cáo tài chính”).

Theo Alvin Arens và các cộng sự (2016) và Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số
240, gian lận bao gồm 2 loại:

• Lập báo cáo tài chính gian lận có thể được thực hiện thông qua các hành vi như
xuyên tạc, làm giả hoặc sửa đổi chứng từ, sổ kế toán có các nội dung, số liệu liên quan
lập báo cáo tài chính, làm sai lệch hoặc cố tình bỏ sót các thông tin trình bày trong báo
cáo tài chính hoặc ghi chép các nghiệp vụ không có thật trên báo cáo tài chính, cố ý áp
dụng sai các nguyên tắc kế toán có liên quan đến các số liệu, sự phân loại, cách thức
trình bày hoặc thuyết minh,...

• Hành vi biển thủ tài sản có thể được thực hiện theo nhiều dạng khác nhau như
biển thủ các khoản phải thu, lấy cắp tài sản vật chất hoặc tài sản trí tuệ (ví dụ lấy cắp
hàng tồn kho, tiền mặt, bán tài liệu kỹ thuật cho đối thủ cạnh tranh), dùng tài sản của
đơn vị để đem lại lợi ích cá nhân (ví dụ: dùng xe công cho mục đích cá nhân,...), tạo
khách hàng ảo để đơn vị thanh toán tiền hàng hoặc dịch vụ mà đơn vị không nhận được
(ví dụ: thanh toán cho người bán không có thật, thanh toán cho người bán với giá trị cao
hơn giá trị thực của giao dịch phát sinh để cá nhân được hưởng hoa hồng chênh lệch
giá,...)

1
1.1.2. Khái niệm và hình thức biểu hiện của sai sót.

Sai sót là lỗi không cố ý, thường được hiểu là sự nhầm lẫn, bỏ sót hoặc do yếu kém
về năng lực nên gây ra sai phạm. Trong lĩnh vực kế toán tài chính, sai sót có thể là lỗi
do cộng số học, bỏ sót hoặc hiểu sai sự việc một cách vô tình; áp dụng sai nguyên tắc,
chế độ kế toán tài chính do thiếu năng lực.

1.1.3. Mối quan hệ giữa gian lận và sai sót.

Qua các khái niệm trên, gian lận và sai sót đều là hành vi dân đến kết quả sai.
Trong lĩnh vực tài chính kế toán, gian lận và sai sót đều làm lệch lạc thông tin, phản ánh
sai thực tế. Hơn nữa, cho dù là bất cứ ai thực hiện hành vi gian lận và sai sót thì trách
nhiệm luôn liên đới tới những nhà quản lý tài chính, kế toán nói riêng và nhà quản lý
nói chung.

Mặc dù vậy, giữa gian lận và sai sót lại khác nhau về nhiều mặt. Trước hết, về mặt
ý thức, sai sót là hành vi không có chủ ý, chỉ là vô tình bỏ sót, hoặc do năng lực hạn chế,
hoặc do sao nhãng, thiếu thận trọng trong công việc,... gây ra sai phạm. Trong khi đó,
gian lận là hành vi có tính toán, có chủ ý gây ra sự lệch lạc thông tin nhằm mục đích vụ
lợi. Từ sự khác nhau về ý thức dẫn đến khác nhau về mức độ tinh vi của hai loại sai
phạm này. Gian lận là hành vi trải qua ba giai đoạn: hình thành ý đồ gian lận, thực hiện
hành vi gian lận, và cuối cùng là che giấu hành vi gian lận. Chính vì thế gian lận luôn
được tính toán kĩ lưỡng và che giấu tinh vi nên rất khó phát hiện nhất là những gian lận
gắn với những người quản lý cấp cao. Trong khi đó, sai sót là hành vi không có chủ ý
nên rất dễ bị phát hiện. Một sự khác nhau nữa giữa gian lận và sai sót là tính trọng yếu
của sai phạm. Nếu đã là hành vi gian lận thì luôn được xem như nghiêm trọng. Còn đối
với sai sót thì phải tuỳ thuộc vào quy mô và tính chất của sai phạm.

1.2. Các yếu tố dẫn đến gian lận có thể nảy sinh và phát triển

Khả năng để thực hiện hành vi gian lận cần phụ thuộc vào ba yếu tố: động cơ hoặc
áp lực, cơ hội, và thiếu tính liêm khiết.

Động cơ hoặc áp lực thực hiện hành vi gian lận: Động cơ hoặc áp lực thực hiện
hành vi gian lận xuất hiện từ phía cá nhân hoặc nhóm người thực hiện hành vi gian lận
hoặc bởi một người nào đó. Chẳng hạn, do có nhu cầu về tiến để trang trải một số khoản
chi tiêu cá nhân như mua xe hoặc mua nhà, hoặc muốn trở nên giàu có nhanh, muốn nổi
2
tiếng... sẽ khiến con người nảy sinh ý muốn gian lận hoặc ai đó xúi giục hay tạo áp lực
cho họ để thực hiện hành vi gian lận. Trong doanh nghiệp, động cơ hoặc áp lực thực
hiện hành vi gian lận như áp lực cao với Ban Giám đốc nhằm đạt được kỳ vọng của các
bên thứ ba như muốn huy động thêm vốn để đầu tư kinh doanh, đáp ứng yêu cầu về
niêm yết hoặc thanh toán các khoản công nợ đến hạn thanh toán,... hoặc áp lực cao đối
với Ban Giám đốc đạt được mục tiêu tài chính do Hội đồng quản trị đặt ra bao gồm
chính sách khen thưởng theo doanh thu hoặc tỷ suất lợi nhuận,...

Cơ hội: Cơ hội chính là thời cơ để thực hiện hành vi gian lận. Sau đây là một số
ví dụ về cơ hội thuận lợi để thực hiện hành vi gian lận:

• Kiểm soát nội bộ kém hiệu lực như thiếu vắng các thủ tục kiểm soát tại đơn vị,
thiếu giám sát đối với các thủ tục kiểm soát,... Ví dụ, việc kiểm kê và đổi chiều tài sản
không đầy đủ và kịp thời, thiếu các biện pháp bảo vệ tài sản trong đơn vị như tiền mặt,
tài sản đầu tư, hàng tồn kho, tài sản cố định...
• Sự giám sát hoạt động của Ban Giám đốc, Ban quản trị không hiệu quả do sự độc
quyền trong quản lý. Ví dụ: Phó giám đốc tài chinh có thẩm quyền trong các quyết định
đầu tư mà không có bất cứ sự giám sát, kiểm tra nào từ phía khác.
• Đặc điểm của ngành hoặc các hoạt động của đơn vị, cơ cấu tổ chức phức tạp hoặc
không ổn định,... như khó khăn không xác định bộ phận hoặc cá nhân kiểm soát các hoạt
động trong đơn vị, cơ cấu tổ chức quá phức tạp hoặc thường xuyên thay đổi Ban quản
trị hoặc Ban Giám đốc.

Thiếu liêm khiết (hoặc khả năng có thể biện minh cho hành vi gian lận): Thiếu
liêm khiết sẽ làm cho sự kết hợp giữa động cơ áp lực và cơ hội biến thành hành động
gian lận Thông thường, nếu giả sử có thực hiện hành vi gian lận thì hiếm khi người gian
lận lại thừa nhận rằng “tôi lấy tiền hôm nay là do tôi thiếu liêm khiết”. Họ sẽ tìm các
cách khác nhau để biện minh cho hành động của mình với ngôn từ có thể chấp nhận
được. Ví dụ: Ban Giám đốc tham vọng quá mức trong việc duy trì hoặc gia tăng giá trị
cổ phiếu, xu hướng thu nhập của doanh nghiệp thì sẽ thực hiện điều chỉnh lợi nhuận
tăng theo hướng có lợi cho doanh nghiệp, hoặc Ban Giám đốc sử dụng các biện pháp
không thích hợp để giảm lợi nhuận báo cáo vì các lý do liên quan đến thuế,... hoặc đối
với cá nhân trong doanh nghiệp bất mãn hoặc không hài lòng với mức lương, khen

3
thưởng hiện có thì họ sẽ thực hiện hành vi gian lận để bù đắp vào sự thiếu hụt mà họ
nghĩ họ xứng đáng được hưởng...

Một số nhân tố chủ yếu có thể làm gian lận gia tăng:

• Vấn đề liên quan đến tính chính trực hay năng lực của Ban giám đốc.

• Các yếu tố bất thường đối với đơn vị (người mua chủ đạo bị phá sản, bị phạt do
vi phạm hợp đồng kinh tế, thua thiệt do các yếu tố tự nhiên, kinh tế,...)

• Những khó khăn liên quan đến việc thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích
hợp (tài liệu kế toán và lưu trữ tài liệu kế toán không đầy đủ, có thay đổi trong phần
mềm kế toán nhưng không lưu được tài liệu cũ,...)

1.3. Dấu hiệu để phát hiện gian lận

Bằng việc gian lận và “thao tác trong kế toán”, các công ty có thể làm cho các báo
cáo tài chính sai lệch một cách trọng yếu như khai tăng doanh thu và tài sản, khai giảm
chi phí và công nợ, hoặc đưa ra những thông tin thiếu trung thực, không đầy đủ. Nhìn
chung, các báo cáo tài chính có chứa gian lận nhằm trình bày tốt hơn tình hình tài chính
so với sự thật của nó. Viện kiểm toán viên công chứng Hoa Kỳ (AICPA) và Chuẩn mực
Kiểm toán Việt Nam số 240 “Trách nhiệm của kiểm toán viên liên quan đến gian lận
trong quá trình kiểm toán báo cáo tài chính” có đưa ra một số dấu hiệu để phát hiện các
hành vi sai phạm tiềm năng của một công ty:

• Tồn tại các nghiệp vụ chưa phê duyệt;

• Có dính líu các cuộc điều tra của Chính phủ;
• Các báo cáo pháp luật liên quan tới vấn đề vi phạm pháp luật;
• Chi trả cho các nhà tư vấn, luật gia hoặc một số nhân viên không rõ lý do;
• Chi phí hoa hồng cho các đại lý hoặc người bán hàng quá lớn;
• Các khoản chi tiền mặt lớn bất thường;
• Các khoản chi cho quan chức Chính phủ không giải thích được;
• Không lưu các báo cáo nộp thuế, lệ phí,...
• Tồn tại mối quan hệ bất thường hoặc có vấn đề giữa Kiểm toán viên và Ban Giám
đốc như Ban Giám đốc từ chối hoặc hạn chế tiếp kiểm toán viên tiếp cận với hồ sơ, tài
liệu sổ sách kế toán, cơ sở vật chất, nhân viên, khách hàng,... để giúp kiểm toán viên thu

4
thập bằng chứng, hoặc Ban Giám đốc đặt ra cho kiểm toán viên áp lực thời gian bất hợp
lý để giải quyết những vấn đề phức tạp hay có bất đồng,... .
• Có nhiều bằng chứng mâu thuẫn với nhau hoặc thiếu bằng chứng như chênh lệch
bất thường giữa sổ sách kế toán của đơn vị với bên thứ ba; chỉ cung cấp tài liệu dưới
dạng bản sao hoặc file điện tử (file mềm) thay vì cung cấp bản gốc, chứng từ, tài liệu kế
toán bị mất hoặc bị xuyên tạc,…

CHƯƠNG II. PHÂN TÍCH GIAN LẬN KẾ TOÁN CỦA LUKIN COFFEE

2.1 . Giới thiệu về Lukin Coffee.

Công ty TNHH Luckin Coffee thành lập tháng 10 năm 2017, sau nửa năm thử
nghiệm và vận hành sản phẩm, quy trình, hệ thống chính thức khai trương vào tháng
5/2018 với 535 cửa hàng. Trụ sở chính của công ty tại thành phố Hạ Môn, tỉnh Phúc
Kiến, Trung Quốc.

Tầm nhìn thương hiệu của Luckin Coffee là "Để mọi khách hàng dễ dàng thưởng
thức một tách cà phê đáng uống", và sứ mệnh thương hiệu "Tạo ra một thương hiệu cà
phê đẳng cấp thế giới có nguồn gốc từ Trung Quốc". Bằng cách tận dụng triệt để di động
với mô hình bán lẻ công nghệ Internet và dữ liệu lớn, hợp tác chuyên sâu với các nhà
cung cấp hàng đầu trong các lĩnh vực, cam kết mang đến cho khách hàng những sản
phẩm chất lượng cao, tiết kiệm chi phí và tiện lợi.

Luckin Coffee tự tin rằng họ sở hữu mô hình kinh doanh hoàn toàn có thể đánh bật
Starbucks ra khỏi top những cửa hàng cafe đắt khách nhất Trung Quốc. Đó là, mở một
loạt các cửa hàng nhỏ, đánh bại con số của Starbucks cho tới cuối năm 2019. Theo họ,
để đánh bại Starbucks, Luckin đã "ngốn" 130 triệu USD mỗi năm. Công ty triển khai
một ứng dụng giao hàng nhanh chỉ trong khoảng 18 phút với rất nhiều chương trình ưu
đãi. Cụ thể, Luckin đã cung cấp hai phương thức để người tiêu dùng mua hàng:

(1) Thông qua nền tảng thanh toán kỹ thuật số do bên thứ ba vận hành, chẳng hạn
như WeChat Pay hoặc Alipay.

(2) Bằng cách đổi phiếu thưởng thông qua ứng dụng của Luckin. Khách hàng có
thể mua trước các phiếu giảm giá này thông qua ứng dụng của Luckin. Theo Luckin,
doanh thu từ việc bán phiếu giảm giá được tính dựa trên số lần mua lại, thay vì số phiếu
thực tế đã bán.
5
 Tháng 5/2019, Luckin Coffee đã niêm yết trên sàn giao dịch NASDAQ, Luckin
huy động được 651 triệu USD qua IPO tại Mỹ, đưa định giá công ty lên khoảng 5 tỷ
USD trong phiên giao dịch đầu tiên.. Định giá của Luckin tăng gấp đôi lên 12 tỷ
USD chỉ 8 tháng sau khi lên sàn, làm hài lòng nhiều nhà đầu tư lớn tại Mỹ, theo Wall
Street Journal (WSJ)

Vào khoảng tháng 4/2020, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ, cơ quan
quản lý chứng khoán Trung Quốc và Cơ quan Quản lý Nhà nước về Quy chế Thị trường
của Trung Quốc, đã mở một cuộc điều tra về hành vi của Luckin. SEC Hoa Kỳ đã phát
hiện ra rằng hành vi của Luckin đã cấu thành hành vi gian lận.

Công ty đã bị hủy niêm yết trên sàn Nasdaq vào ngày 29 tháng 6 năm 2020. Tháng 12
năm 2020, nhà bán lẻ cà phê Luckin có trụ sở tại Trung Quốc đã đồng ý trả 180 triệu
USD để giải quyết cáo buộc gian lận và sai phạm trong kế toán.

Hình 1 : Số cửa hàng tăng trưởng với tốc độ phi mã của Luckin

2.2. Phân tích vụ gian lận.

2.2.1. Quá trình, hình thức gian lận của công ty Lukin Coffee.

Luckin đã có hành vi gian lận là lập báo cáo tài chính gian lận.

Luckin là công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán, công ty lập báo cáo tài
chính gian lận điều chỉnh theo hướng “ làm đẹp” Báo cáo tài chính: cố ý áp dụng sai các
nguyên tắc kế toán, làm đẹp kết quả kinh doanh, làm đẹp bảng cân đối kế toán, thuyết
minh báo cáo tài chính bỏ sót các thông tin quan trọng.

6
 Luckin báo cáo doanh thu 71,3 triệu USD quý đầu tiên của năm 2019, hơn một
nửa tổng doanh thu của cả năm 2018. Luckin đánh dấu sự tăng trưởng nhanh chóng của
mình trong quý đầu tiên của năm 2019, giá trị thị trường ước tính của doanh nghiệp tăng
từ 1 triệu USD vào tháng 7 năm 2018 lên 3,9 tỷ USD vào tháng 5 năm 2019. Các báo
cáo công khai về sự tăng trưởng nhanh chóng của Luckin đã đẩy giá trị của công ty lên
5 tỷ USD. Đã có thời điểm giá cổ phiếu của Lukin đạt đỉnh 50 USD.

Biểu đồ 2.1: Giá cổ phiếu của Luckin Coffee từ lần đầu phát hành

(Nguồn: FactSet, Data as of market open on 4/2/2020)

Muddy Waters là một công ty nghiên cứu đầu tư có trụ sở tại Mỹ. Nó tiến hành
nghiên cứu về gian lận tài chính. Muddy Waters Research đã nhận được một báo cáo ẩn
danh, cùng với bằng chứng hỗ trợ vào tháng 1 năm 2020, cáo buộc hành vi gian lận của
Luckin. Muddy Waters đã đăng công khai báo cáo này lên tài khoản Twitter của mình.
Báo cáo tuyên bố rằng Luckin đã tạo ra hiệu suất bằng cách tăng doanh số bán hàng,
bán phiếu giảm giá và mua lại. Một công ty đầu tư độc lập dường như đã phát hiện ra
điều này bằng cách cử 1.500 người ngồi trong các cửa hàng và đếm các giao dịch, rõ
ràng là không có nhiều người đến cửa hàng để nhận đơn đặt hàng như Luckin ghi nhận.
Đây là một trong các kỹ thuật thu nhập bằng chứng kiểm toán – kỹ thuật quan sát, tính
toán, phân tích.

Báo cáo đã đặt câu hỏi về hoạt động của Luckin và tiết lộ khối lượng bán hàng giả.
Báo cáo cho thấy rằng Luckin đã đánh dấu mức tăng sản lượng tiêu thụ lên 69% trong
quý 3 năm 2019 và 88% trong quý 4 cùng năm.

7
 Hình 2.2. Báo cáo số lượng mặt hàng mỗi cửa hàng, mỗi ngày

(Nguồn: Luckin, Earnings Release Presentation, Quý 3/2019)

Trong khi đó, kết quả theo dõi trong quý 4/2019 của công ty này thì chỉ có 263 mặt
hàng mỗi cửa hàng, mỗi ngày

Biểu đồ 2.3. Kết quả theo dõi hệ thống cửa hàng Luckin Coffee quý 4/2019

(Nguồn: Luckin Coffee: Fraud + Fundamentally Broken Business, 2020)

Ngoài ra, báo cáo đặt ra câu hỏi về doanh thu tăng cao, thực hành kế toán không
chính xác và lạm dụng chức vụ quản lý. Báo cáo cũng đặt câu hỏi về tỷ lệ bán cà phê
bất thường ở Trung Quốc mà Luckin tuyên bố, vì phần lớn lượng caffeine tiêu thụ ở
Trung Quốc đến từ trà.

Hình 2.4 Thị phần bán cà phê ở Trung Quốc theo công bố của Luckin

(Nguồn: Lukin Coffee)

8
 Báo cáo tiết lộ rằng Luckin đã sử dụng doanh số bán phiếu giảm giá sản xuất để
tăng thu nhập của mình. Kể từ đầu tháng 4 năm 2019, với việc nhân viên tham gia vào
ba hình thức gian lận. Các giao dịch được thực hiện bằng cách tạo phiếu giảm giá cho
ba nhóm người tiêu dùng: khách hàng bán lẻ, khách hàng doanh nghiệp và bán hàng cho
các công ty bên thứ ba, người trung gian bán lại phiếu thưởng cho khách hàng bán lẻ.
Một số quản lý và nhân viên của Luckin đã thực sự biết về âm mưu và kế toán sai.

 Quá trình và ba hình thức gian lận chính:

Tháng 4/2019 - một tháng trước IPO, Luckin bắt đầu chế tạo số lượng phiếu giảm
giá được bán và đổi bởi các khách hàng cá nhân. Một nhóm nhân viên của Luckin đã
bắt đầu làm giả các giao dịch bán hàng trên hệ thống bằng cách dùng tài khoản cá nhân
để mua hàng loạt phiếu giảm giá trên ứng dụng của Luckin. Sau đó, họ mua lại các phiếu
giảm giá và tạo ra các đơn đặt hàng giả, do đó cố ý và không trung thực để tăng số liệu
bán hàng. Hành động này đã giúp Luckin khai khống doanh thu khoảng hơn 1 triệu
USD.

Sau đó, thủ đoạn ngày càng phức tạp hơn. Cuối tháng 5/2019, đơn hàng bắt đầu
tăng vọt nhờ loạt phiếu mua cà phê được bán cho vô số khách hàng doanh nghiệp.

Bên cạnh việc bán phiếu mua cà phê cho những khách hàng thực như hãng hàng
không hay ngân hàng, số liệu cho thấy rất nhiều giao dịch của Luckin được thực hiện
với hàng loạt công ty vô danh trên khắp Trung Quốc. Những công ty này liên tục mua
số lượng lớn phiếu cà phê của Luckin và đôi khi đặt mua vào ban đêm.

Ví dụ, công ty Qingdao Zhixuan Business Consulting Co. Ltd., có trụ sở tại tỉnh
Quảng Đông, từng mua phiếu cà phê Luckin với tổng giá trị 960.000 NDT (134.000
USD) trong một lần đặt. Công ty này cũng đặt một trăm đơn hàng tương tự trong khoảng
thời gian từ tháng 5 - 11/2019.

Hoạt động này đã tạo ra cho Luckin hơn 10 triệu USD doanh thu từ khách hàng
doanh nghiệp.

Cũng trong khoảng thời gian này, phương thức gian lận khác cũng được tiến hành.
Các nhân viên của Luckin chế tạo số phiếu giảm giá bán cho các công ty bên thứ
ba. Các công ty vỏ này sau đó sẽ bán lại các phiếu giảm giá cho các khách hàng cá
nhân. Có khả năng những khách hàng cá nhân này cũng là nhân viên vì họ không đặt
9
hàng thực hay đổi phiếu thưởng. Một số nhân viên của Luckin hoặc các công ty liên
quan của họ đã thành lập và kiểm soát các công ty vỏ bọc này, các công ty này đã chuyển
tiền cho Luckin. Sau đó, các nhân viên sẽ thay đổi tên của người gửi từ công ty cấp vốn
thành công ty vỏ trong bảng sao kê ngân hàng của Luckin. Các nhân viên của Luckin sẽ
mua lại các phiếu giảm giá và thực hiện các đơn đặt hàng giả, ngụy tạo doanh thu và
doanh số bán phiếu giảm giá. Điều này chiếm phần lớn nhất trong doanh thu chế tạo,
xấp xỉ 90% trong tổng số 113 triệu USD.

Một số nhân viên của Luckin đã chuyển dữ liệu từ cơ sở dữ liệu hoạt động kinh
doanh thực tế sang cơ sở dữ liệu được chế tạo. Dữ liệu bao gồm các nghiệp vụ cần thiết
cho việc lập báo cáo tài chính và ghi sổ kế toán. Bộ phận tài chính của Luckin chỉ có thể
truy cập vào cơ sở dữ liệu được tạo ra và do đó không thể nhận thấy các giao dịch bất
thường.

Một mặt ghi nhận doanh thu từ các đơn hàng doanh nghiệp khổng lồ, Luckin cũng
thực hiện thanh toán cho hàng chục công ty tài trợ trong kế hoạch thứ ba thông qua
chuyển khoản ngân hàng và chi tiêu giả. Được trình bày trên báo cáo tài chính như các
chi phí liên quan đến kinh doanh: các khoản thanh toán cho các nhà cung cấp. Tuy nhiên
hàng chục nhà cung cấp nguyên liệu đầu vào, vận chuyển và dịch vụ nhân sự này đã
không cung cấp bất kỳ dịch vụ hoặc sản phẩm nào cho Luckin. Trên thực tế, cho tới
tháng 4 và tháng 5/2019, nhiều “nhà cung cấp” này không tồn tại. Như vậy, Luckin cũng
ngụy tạo chi phí sao cho phù hợp với doanh thu phóng đại.

Gần đây, nhà chức trách Trung Quốc đã kiểm tra hệ thống của Luckin và phát hiện
hàng loạt khoản thanh toán đáng ngờ trị giá hơn 1 tỷ NDT (khoảng 140 triệu USD). Tài
liệu ghi chép cho thấy những khoản thanh toán này được thực hiện bởi một nhân viên,
nhưng người này không tồn tại.

Thu nhập trong quý 2 năm 2019: Luckin về cơ bản đã phóng đại doanh thu lên
27%, chi phí tăng 9%

Lợi nhuận trong quý 3 năm 2019: Doanh thu và chi phí của Luckin lần lượt bị
phóng đại 45% và 24%, giá cổ phiếu của Luckin tăng 60% so với giá IPO.

10
 Doanh thu và chi phí ngụy tạo trong quý 4 năm 2019: Luckin liên tục ngụy tạo
doanh thu bán phiếu giảm giá và phóng đại doanh thu và chi phí. Giá cổ phiếu của
Luckin tăng 100% so với giá IPO.

Chào bán cổ phần và phát hành trái phiếu vào tháng 1 năm 2020: Luckin đã
thu được một đợt chào bán cổ phần và trái phiếu chuyển đổi lần lượt khoảng 418 triệu
USD và 446,7 triệu USD. Những lời đề nghị này dựa trên kết quả tài chính ngụy tạo như
đã đề cập ở trên. Trong vòng tám tháng kể từ khi Luckin niêm yết IPO, giá cổ phiếu của
công ty đã tăng 200%.

Như vậy, Luckin đã khai man và ngụy tạo các hoạt động tài chính của mình để thu
hút các nhà đầu tư. Luckin không công bố chính xác doanh thu và chi phí. Ngoài ra,
Luckin đã không duy trì được kiểm soát nội bộ đầy đủ và lưu giữ hồ sơ tài chính chính
xác. Công ty biết báo cáo tài chính và hồ sơ của mình là sai lệch và lừa đảo. Luckin đã
thông đồng với các công ty tài trợ, các nhà cung cấp và các công ty bên thứ ba để tạo ra
chi phí và chi phí.

2.2.2 Các yếu tố dẫn đến gian lận có thể nảy sinh và phát triển ở Lukin.

a) Động cơ hoặc áp lực thực hiện hành vi gian lận

− Đối với Ban Giám đốc: áp lực cao nhằm đạt kỳ vọng của các bên thứ ba: muốn
huy động thêm vốn đề đầu tư kinh doanh, đáp ứng yêu cầu về nhiêm yết trên sàn Nasdaq.
− Đối với nhân viên: Ban Giám đốc tạo áp lực cho họ để thực hiện hành vi gian
lận. Và có thể do nhu cầu về tiền để trang trải khoản chi tiêu cá nhân.
b) Cơ hội
− Kiểm soát nội bộ kém hiêu lực: Cựu Chủ tịch Charles Zhenyao Lu, cựu Giám
đốc điều hành Jenny Zhiya Qian và cựu COO Jian Liu đã không duy trì được các biện
pháp kiểm soát nội bộ mạnh mẽ cần thiết để đảm bảo báo cáo tài chính đáng tin cậy và
tính chính xác của các giao dịch.
− Trong trường hợp của Luckin, Ủy ban Kiểm toán đã không tiến hành thẩm định
và đặt câu hỏi về các giao dịch bịa đặt. Thay vào đó, Ủy ban giao trách nhiệm của
mình cho Ban quản lý. Điều này đặt ra câu hỏi về mức độ mà các Giám đốc độc lập có
thể tự do tư vấn, nếu họ được trả lương bởi Ban quản lý. Giám đốc cũng dựa vào Ban
Giám đốc để cung cấp thông tin kế toán và dữ liệu hoạt động tài chính.

11
 − Kiểm toán viên nội bộ không chỉ không phát hiện ra các giao dịch bất thường
mà còn hợp tác trong việc ngụy tạo kết quả hoạt động kinh doanh của công ty trong báo
cáo tài chính.
c) Thiếu liêm khiết
− Ban Giám đốc tham vọng quá mức trong việc duy trì, gia tăng giá trị cổ phiếu,
xu hướng thu nhập của doanh nghiệp nên đã thực hiện điều chỉnh lợi nhuận tăng theo
hướng có lợi cho doanh nghiệp.
− Kiểm toán viên nội bộ: Trong khi chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kế toán kiểm
toán được xây dựng trên nền tảng:”Độc lập; khách quan và chính trực; bảo mật; năng
lực chuyên môn và tính thận trọng; tư cách nghề nghiệp; tuân thủ chuẩn mực chuyên
môn”. Nhưng kiểm toán viên nội bộ lại hợp tác trong việc ngụy tạo kết quả hoạt động
kinh doanh của công ty trong báo cáo tài chính.
− Nếu kiểm toán viên nội bộ làm đúng vai trò người xác nhận chính trực và khách
quan thì vụ Luckin có thể đã không trở nên nghiêm trọng.

2.2.3 Hậu quả của vụ gian lận.

Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ, cơ quan quản lý chứng khoán Trung
Quốc và Cơ quan Quản lý Nhà nước về Quy chế Thị trường của Trung Quốc, đã mở
một cuộc điều tra về hành vi của Luckin. SEC Hoa Kỳ đã phát hiện ra rằng hành vi sai
trái của Luckin đã cấu thành hành vi gian lận.

− Vào 2/4/2020, cổ phiếu của

Luckin giảm 81%. Giao dịch cổ phiếu
Luckin ban đầu bị đình chỉ, nhưng nó đã
được tiếp tục vào ngày 20/5/2020.
− Luckin tiến hành một cuộc điều
tra nội bộ và vào tháng 4/2020, thông
báo rằng hơn 300 triệu USD đã được
ngụy tạo vào năm 2019 và các báo cáo tài chính công khai có liên quan sẽ bị bỏ. Mười
hai nhân viên làm việc với CEO và COO liên quan đến ba hình thức gian lận đã bị sa
thải.

12
 − Tháng 7/2020, CEO của Luckin, Jenny Zhiya Qian, bị sa thải. Hơn nữa, bằng
chứng cho thấy các công ty mua phiếu thưởng có liên hệ với chủ tịch. Chủ tịch bị cách
chức vào tháng 7/2020.

SEC buộc tội Luckin đã ngụy tạo các báo cáo sai sự thật từ tháng 4/2019 đến tháng
1/2020 về doanh thu, chi phí và lỗ ròng để đánh lừa các nhà đầu tư về hiệu quả tài chính
của Luckin. SEC hoàn tất cuộc điều tra và công bố hình phạt đối với Luckin vào ngày
16/12/2020. Điều này dẫn đến việc Luckin đồng ý dàn xếp, bao gồm cả lệnh cấm vĩnh
viễn và trả 180 triệu USD tiền phạt. Luckin đã không thừa nhận hoặc phủ nhận các cáo
buộc.

Sau cùng, sự phát triển thần tốc của Luckin cũng nhanh như cách họ phá sản vậy.
Thay vì phát triển một cách chắn chắn, Luckin chạy theo những con số và thổi phồng
khả năng sinh lời của mình một cách mù quáng. Tuy nhiên, khả năng quản trị chi phí
yếu kém, doanh số bán hàng thấp hơn nhiều so với mức công bố đã đưa Luckin đến
miệng vực.

2.2.4 Những vấn đề đạo đức tồn tại.

a) Thiếu liêm chính

Có bằng chứng cho thấy chủ tịch đã chỉ đạo nhân viên của mình thực hiện các giao
dịch bịa đặt. Hơn nữa, ban lãnh đạo đặt ra các mục tiêu không thực tế về hiệu suất bán
hàng trong ngắn hạn, tạo ra áp lực không cần thiết cho nhân viên và ngăn cản sự thành
công lâu dài của công ty.

Chính trực là một yếu tố thiết yếu của đạo đức tài chính và sự thiếu chính trực ảnh
hưởng đến lòng tin giữa các nhà đầu tư và ban quản lý cấp cao. Các nhà đầu tư mong
đợi ban lãnh đạo sẽ cư xử trung thực, bao gồm việc công bố đầy đủ và minh bạch các
báo cáo tài chính. Tuy nhiên, ban lãnh đạo cấp cao trong trường hợp của Luckin đã cố
tình khuyến khích kế toán sai để đánh lừa kiểm toán viên và lập báo cáo tài chính sai để
đánh lừa các nhà đầu tư. Ngoài ra, các nhà đầu tư kỳ vọng rằng Luckin sẽ cung cấp báo
cáo tài chính công khai đầy đủ và chính xác, điều mà công ty đã không thực hiện được.

b) Vi phạm quy tắc đạo đức

 Ủy ban Kiểm toán

13
 Ủy ban Kiểm toán có nhiệm vụ áp dụng quy tắc đạo đức và đảm bảo công ty hành
động trung thực và không bị ảnh hưởng bởi giá cổ phiếu và mối quan hệ của công ty với
ban lãnh đạo. Tuy nhiên, trong trường hợp này, Ủy ban Kiểm toán đã giữ im lặng và
không thông báo cho hội đồng về khả năng vi phạm đạo đức.

 Kiểm toán viên nội bộ

Chính trực, khách quan và năng lực là những yếu tố cốt lõi của quy tắc đạo đức
của kiểm toán viên nội bộ. Kiểm toán viên nội bộ là tuyến phòng thủ đầu tiên trong việc
ngăn chặn các sai sót tài chính. Kiểm toán viên nội bộ cần phải đáng tin cậy, vì lòng tin
là nền tảng cho nghề nghiệp của họ. Ngoài ra, để không bị ảnh hưởng bởi bên thứ ba
hoặc lợi ích của họ, kiểm toán viên nội bộ phải có tiêu chuẩn cao về tính khách quan khi
thu thập, đánh giá thông tin và đưa ra các xét đoán cân bằng. Họ nên áp dụng kiến thức,
kỹ năng và kinh nghiệm của mình để đảm bảo tính chính xác của hệ thống. Tuy nhiên,
các kiểm toán viên nội bộ của Luckin đã hợp tác với các giao dịch bịa đặt và vi phạm
quy tắc đạo đức của họ.

CHƯƠNG III. BÀI HỌC TỪ LUCKIN COFFEE

Vụ nâng khống doanh thu của chuỗi cà phê lớn nhất Trung Quốc Luckin Coffee
gây tổn thất lớn cho giới đầu tư, bao gồm những nhà đầu tư đình đám trên thế giới. Vụ
bê bối này là hồi chuông cảnh tỉnh đối với những nhà đầu tư đang ồ ạt rót tiền vào một
số startup non trẻ và đang tăng trưởng thần tốc của Trung Quốc nhờ chiến lược “đốt
tiền” để mở rộng thị trường.

Dưới góc nhìn của một nhà đầu tư, bạn cần phải có tính phản biện cao khi kiểm tra
các doanh nghiệp. Chỉ đọc một bản báo cáo hàng năm và coi nó theo mệnh giá là chưa
đủ. Điều quan trọng cần nhớ là những người tổng hợp tài liệu đều có lợi ích nhất là làm
cho bản thân trông đẹp nhất có thể.

Dưới đây là một số điều cần ghi nhớ khi đưa ra quyết định đầu tư:

1. Quan điểm - Liệu những gì công ty nói có ý nghĩa khi so sánh với các công ty
khác trong ngành của họ không? Thật dễ dàng để bị cuốn vào sự thổi phồng của các nhà
đầu tư xung quanh một số công ty nhất định nhưng điều quan trọng là phải giữ vững lập
trường và đảm bảo sự hưng phấn không chiếm lấy

14
 2. Đáng tin cậy - Bạn có tin tưởng những người đang lãnh đạo công ty không? Họ
có hồ sơ theo dõi về độ tin cậy không?

3. Lý do - Họ có những dự báo tăng trưởng có thực tế không? Hay họ đang đeo

kính màu hoa hồng? Trong trường hợp của Luckin, họ dự kiến sẽ mở nhiều cửa hàng
hơn trong 2 năm so với số cửa hàng của Starbucks trong 2 thập kỷ.

Nếu bạn chỉ là một nhà đầu tư độc lập, bạn có thể không có thời gian hoặc nguồn
lực để có được cái nhìn sâu sắc về các doanh nghiệp như Luckin Coffee. Nhìn bề ngoài,
nó có vẻ là một khoản đầu tư tuyệt vời vào thời điểm đó. Tuy nhiên, với con mắt của
người trong cuộc, có thể có một số dấu hiệu đỏ. Vì vậy, tham khảo ý kiến với một chuyên
gia trong ngành có thể giúp bạn tiết kiệm rất nhiều thời gian, căng thẳng và (quan trọng
nhất là) tiền bạc.

15
 KẾT LUẬN

Trong tương lai, những thay đổi về cơ cấu có thể làm giảm nguy cơ gian lận. Thứ
nhất, việc tăng cường quyền thực thi của các cơ quan quản lý có thể thúc đẩy quá trình
điều tra và giảm thiểu tác động tiêu cực của hành vi gian lận. Thứ hai, cung cấp nhiều
khóa đào tạo về phát hiện gian lận hơn cho kiểm toán viên sẽ nâng cao kỹ năng và khả
năng phát hiện các giao dịch không phù hợp của họ. Thứ ba, việc tăng cường tính minh
bạch và hiệu quả chặt chẽ của hệ thống kiểm toán nội bộ sẽ giúp kiểm toán viên đưa ra
các xét đoán cân bằng từ mọi khía cạnh. Cuối cùng, như nhà sử học AJP Taylor đã từng
nói, "Không có gì là không thể tránh khỏi cho đến khi nó xảy ra". Hy vọng rằng, trường
hợp Luckin nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của hợp tác đa cấp đối với đạo đức
tài chính và văn hóa đạo đức của một công ty.

Vì nhiều yếu tố khách quan cũng như vì lý do thời gian có hạn và vốn kiến thức
còn hạn chế nên bài tiểu luận của em không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong
nhận được ý kiến đánh giá từ cô ạ. Em xin chân thành cảm ơn cô

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Tài chính, “Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 240: Trách nhiệm của kiểm
toán viên liên quan đến gian lận trong quá trình kiểm toán báo cáo tài chính”, ngày
6/12/2012, truy cập ngày 1/10/2021.
2. Ben Coley, “Luckin Coffee Faces Fraud Allegations from Anonymous
Report”, QSR, tháng 1/2020, truy cập ngày 1/10/2021.
3. Báo cáo ẩn danh, “Luckin Coffee: Fraud + Fundamentally Broken Business”,
2020, truy cập ngày 1/10/2021.
4. Nguyễn Duy, “Phía sau sự sụp đổ chóng vánh của chuỗi cà phê 'Starbucks
Trung Quốc”, ngày 1/6/2020, truy cập ngày 1/10/2021.
5. Luckin Coffee, “Luckin Announces the Substantial Completion of the Internal
Investigation”, ngày 1/7/2020, truy cập ngày 1/10/2021.
6. Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ, “Luckin Coffee Agrees to Pay
$180 Million Penalty to Settle Accounting Fraud Charges”, 2020-319, ngày 16/12/2020,
truy cập ngày 1/10/2021.
7. Russell Flannery, “Responsibility for Luckin Coffee’s Accounting Debacle Is
Far And Wide”, ngày 3/4/ 2020, truy cập ngày 1/10/2021.
16