Professional Documents
Culture Documents
Week 001-002-Module Mga Konseptong Pangwika
Week 001-002-Module Mga Konseptong Pangwika
01
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA
AT KULTURANG PILIPINO Week 1-2
Lesson Title Mga Konseptong Pangwika
Lesson Target Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa mga napakinggang
sitwasyong pangkomunikasyon sa radyo, talumpati, at mga panayam.
Natutukoy ang mga kahulugan at kabuluhan ng mga konseptong pangwika
Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa mga napanood na sitwasyong
pang komunikasyon sa telebisyon.
Nagagamit ang kaalaman sa modernong teknolohiya (facebook, google, at
iba pa) sa pag-unawa sa mga konseptong pangwika.
Panimula
Ano kaya ang maaaring mangyari sa loob ng tahanan kung hindi nakapag-uusap ang bawat
miyembro ng pamilya? Ano ang kaya ang maaaring maganap sa paaralan kung di
makapagpapahayag ng saloobin ang bawat isa? At paano kung ang bawat tao ay walang daluyan ng
pagkakaunawaan?
Wika
Sistema ng mga sagisag na binubuo ng mga tunog o kaya ay pasulat na mga titik na iniuugnay
natin sa mga kahulugang nais nating ipabatid sa ibang tao (Emmert at Donagby, 1981).
Katangian ng Wika
May masistemang balangkas dahil ito ay binubuo ng mga makabuluhang tunog (ponema) na kapag
pinagsama-sama sa makabuluhang sikwens ay makalilikha ng mga salita (morpema) na bumabagay sa
iba pang mga salita (semantika) upang makabuo ng mga pangungusap. Ang pangungusap ay may
istraktyur (sintaks) na nagiging basehan sa pagpapakahulugan sa paggamit ng wika.
Sinasalitang tunog dahil ito ay binubuo ng mga tunog. Upang magamit nang mabuti ang wika,
kailangang maipagsama-sama ang mga binibigkas na tunog upang makalikha ng mga salita.
Arbitraryo. Lahat ng wika ay napagkakasunduan ng mga gumagamit nito. Alam ng mga Ilokano na
kapag sinabing [balay], bahay ang tinutukoy nito. Sa Chavacano naman ay [casa] kapag nais tukuyin
ang bahay at [bay] naman sa Tausug samantalang [house] sa Ingles.
Pinipili at isinasaayos dahil ang wika ay may kakanyahan. Lahat ng wika ay may sariling set ng
palatunugan, leksikon at istrukturang panggramatika. May katangian ang isang wika na komon sa
ibang wika samantalang may katangian namang natatangi sa bawat wika.
Katagang nanganganak ng salita (word metamorphism)- may kapangyarihan ang ating wika na
makabuo ng marami pang salita mula sa iisang salitang-ugat lamang. Nagagawa ito sa pamamagitan
ng paglalakip ng iba’t ibang panlapi at kumbinasyon ng mga salita. Halimbawa, ang salitang-ugat na
buhay (hanapbuhay, nabuhay, pagkabuhay, buhay-Maynila, Sumakabilang buhay, walang
buhay,atbp.)
Kung ano’ng bigkas, siyang baybay (phonetic simplicity)- Walang piping tunog sa ating wika. Bawat
titik na bumubuo sa salita ay may tiyak at ispesipikong tunog o bigkas. Kung paano binigkas, ganoon
din ang pagsulat, at kung paano nasusulat, ganoon din bibigkasin.
Tunog Kalikasan (onomatopoeia)- isa pa rin sa katangian n gating wika ay ang kakanyahang magaya
ang likas na tunog na kaugnay ng mga bagay o kilos na nakapaloob sa salita, ayon sa pag-aaral na
ginawa ni Bayani Mendoza de Leon. Halimbawa, “ubo”, “hatsing”, “untog”, “halakhak”, “pagaspas”,
“dagundong”, at marami pang iba.
Kataga at salitang inuulit – at ang wikang Filipino ay may katangiang pag-uulit ng kataga o salita.
Halimbawa, tingting, araw-araw, isa-isa, bitbit, sama-sama, atbp.
Pambansang Wika
Wikang Panturo
Ang mga katutubong wika (unang wika ng mga estudyante) ang gagamiting wikang panturo
ng iba’t ibang asignatura sa Baitang 1 at 2. Ituturo ang Ingles bilang hiwalay na asignatura
simula Baitang 3. Gagamiting pantulong na wikang panturo ang mga katutubong wika sa
Baitang 3 at 4. Gagamiting pantulong na wikang panturo ang wikang pambansa sa Baitang
5 at 6.
Wikang Opisyal
Hangga’t walang ibang itinatadhana ang batas, ang Ingles at Espanyol ay patuloy nanopisyal
na mga wika.
Hangang walang itinatadhana ang batas, ang Ingles at Pilipino ay magpapatuloy na mga
opisyal na wika.
Ukol sa layunin ng mga komunikasyon at pagtuturo, ang mga opisyal na wika ng Pilipinas ay
Filipino at hangga’t walang itinatadhana ang batas, Ingles.
Lalo pang pinagtibay ang katayuann ng Filipino sa naunang probisyon. Ayons a Artikulo XIV,
Seksyon 6 ng nasabing konstitusyon:
Bilingguwalismo
Pagkontrol sa dalawang wika na para bang katutubong nagsasalita ng dalawang wikang ito
(Bloomfield, 1993)
Mahirap hulihin at talagang imposibleng masabi kung sino ang bilingguwal at sino ang hindi
(Colin Baker, 2011).
o One-person, one language – nalalantad ang bata sa wikang sinasalita ng kanyang mga
magulang (kahit magkaiba) na ang isang wika ay siyang dominanteng wika ng
pamayanang kinabibilangan.
o Non-dominan parents – lantad ang bata sa unang wika, sa loob o labas man ng
tahanan, ngunit dahil sa isa mismo sa mga magulang ay nasasanay rin siya sa isa pang
unang wika.
o Mixed – bilingguwal ang mga magulang, may mga sector din sa lipunan na
bilingguwal. Kapag kinakausap ng magulang ang bata, nagpapalit-palit sila ng wika.
Paglabas ng bata sa pamayanan, katulad ang sitwasyon kaya nasasanay ang bata sa
pagpapalit-palit ng wika.
Multingguwalismo
May multilingguwalismo sa bawat bansa a daigdig, anuman ang antas panlipunan o edad
(Grosjean, 1982).
Lalong marami ang batang bilinnguwal o multilingguwal kaysa monolingguwal (iisa ang
wikang nagagamit) at marami sa kanila ang naturuan, gamit ng ikalawang wika o natuto nito
sa kanilang pag-aaral, kaysa naturuan gamit ang purong unang wika lamang.
Ayon kay Seville-Troike (2006), ilan sa mga dahilan na maaring magbunsod sa isang tao
upang maging multilingguwal ay ang mga sumusunod: pagkakasakop sa isang vayan ng usang
bansang may ibang wika; pangangailangang makausap ang mga taong may ibang wika upang
mapag-usapan ang negosyo at iba pang interes ekonomiko; paninirahan sa ibang bansa na
may ibang wika; pagnanais na magtamo ng edukasyon na makukuha lamang kung matututo
ng ibang wika; pag-angat sa trabaho o pagtaas ng antas panlipunan na magagwa lamang
kung matututunan ang hinihinging ikalawang wika;n at ang pagnanais na makakilala pa ng
mga taong may ibang kultura at mapakinabangan ang kanilang teknolohiya o panitikan na
magiging posible lang sa pag-aaral ng kanilang wika.
Ayon kay Baker (2011), ang kakayahan, pag-unlad, kultura, gamit, balanse ng mga wika,
gulang, konteksto at paraan ng pagkatuto ang mga dimensyon ng bilingguwalismo o
multilingguwalismo.
Register/Baryasyon ng Wika
Rehistro ng Wika
Static Register – Bibihirang istilo ng wika dahil piling sitwasyon lamang ang ginagamitan.
(Panunumpa sa Husgado, Mga Pagsasabatas, Pananalita ng mga Magsisipagtapos, atbp.)
Consultative Register – Wikang may pamantayan. Ang mga gumagamit ng wikang nasa
ganitong sitwasyon ay katanggap-tanggap para sa magkabilang panig ng struktura ng
komunikasyon. (sa pag-uusap sa pagitan ng doktor at pasyente, guro at mag-aaral, abogado
at kliyente, atbp.)
Casual Register – Impormal na wika na kadalasang ginagamit sa malalapit na kakilala o
kaibigan. Ang pagbibiro at paglolokohan o paggamit ng mga koda / pananagisag ay normal.
Ito ay wika ng isang pangkat, kinakailangang kabilang ka sa grupo upang makakonekta sa
usapan.
Homogenous na Wika
May kaisahan sa uri o anyo; nagkakaintindihan sa tuntunin nito at naibabahagi ng bawat isa
ang parehong pagpapahalaga at damdamin sa paggamit ng wika at pakikitungo sa isa’t isa.
Heterogenous na Wika
Dala ito ng nagkakaibang pangkat ng mga tao na may iba’t ibang lugar na tinitirhan, interes,
gawain, pinag-aralan, at iba pa.
Nagiging iba-iba, samu’t sari, o marami ang wika dahil sa multikultural na katangian,
identidad at pinagmulan.
o Pambansa – mga bansa at estado na may iba’t ibang etnolinggistikong pangkat tulad
ng sa Pilipinas; Indonesia; Japan; Thailand; at iba pa
Lingguwistikong Komunidad
Ang wika ay ginagamit sa komunikasyon at ito ang dahilan upang makapag-ugnayan ang
bawat isa.
Nagkakaroon ng panlipunang dimensyon ang wika dahil napagsasama sama nito ang mga tao
upang makabuo ng komunidad tungo sa pagtupad ng tungkulin, pagkilos at kolektibong
ugnayans a ikauunlad ng bawat issa.
o May kasisahan sa paggamit ng wika at naibabahagi ito sa iba (Chomsky, 1956; Lyons,
1970)
Unang wika
Maaaring wikang natutuhan sa magulang, unang wikang natutuhan mula kanino man, mas
dominanteng wikang gamit ng tao sa kanyang buhay, unang wika ng isang bayan o bansa,
wikang pinakamadalas gamitin ng isang sa pakikipagtalastasan, o ang wikang mas gustong
gamitin ng isang tao (Skutnabb-Kangas at Philippson, 1989)
Ang pagkatuto ng unang wika ay isang nabubuong ugali, pananaw behaviorist (B.F Skinner,
1957)
Ang bata ay ipinanganak na may likas na kakayahang matuto ng unang wika, pananaw
nativist (Littlewood, 1984).
Ang pangunahing saysay ng pagkatuto ng unang wika ay upang gawing bahagi ang isang bata
ng isang pamayanang nagkakaintindihan sa isang wika (Clark, 2009).
Anumang bagong wikang natutuhan ng isang tao matapos niyang matutuhan ang unang wika
(Saville-Troike, 2006).
Wikang Rehiyunal
Lalawiganin
Wikang Pampanitikan
Pabalbal o Kolokyal
Teknikal na Wika
Patay na wika
Pidgin at creole
Kung maaaring mamatay ang wika, nangyayari din na may nalilinang na bagong wika.
Karaniwang nangyayari ito kung saan hindi lang isang wika ang sinasalita. Pidgin ang tawag
sa proseso ng pagbuo ng paulit-ulit at panggagaya na kahit mali mali, hanggang
magkaintindihan ito. Creole naman ang tawag sa wikang nadedebelop sa isang pidgin at
nagiging unang wika ng isang lugar.
Dayalek
Idyolek
Ayon kay Rankin, pitumpung porsyento (70%) ng gising na oras ng tao ay inuukol niya sa
pakikipagtalastasan.
Ayon sa Genesis 11:1-9, noon ay iisa lamang ang wikang ginagamit ng tao,ang pahayag na ito
ay pinaniniwalaan ng mga relihiyoso subalit ayon sa mga pilosopo at dalubwika, ang wika ay
dinebelop lamang ng tao para makabuo ng iba’t ibang kaalaman.
Slang words - haleer, yuck, praning, japorms, windang at iba pa. Hindi ito lubos na
maintindihan ng mga may edad na kapag ito ay binibigkas ng mga kabataan.
Ang mga bakla ay bumuo rin ng naman ng kanilang sariling salita na tinatawag na Gaylingo o
Sward speak. Ito ay nilikha nila para sa kanilang grupo.
Jargon -bawat propesyon o okupasyon ay may sariling wika rin na hindi basta mauunawaan
ng hindi ganoon ang trabaho.
http://akosibebelz.weebly.com/mga-gamit-ng-wika.html