ST. PETER’S COLLEGE OF MISAMIS ORIENTAL INC.

Brgy. 2, Balingasag, Misamis Oriental

Telephone #: 333-2072⁄333-2553⁄
Telefax #: 088-333-2072
E-mail: spcmoi50@yahoo.com

Bangay-Aralin sa Edukasyon sa Pagpakatao 9

I. LAYUNIN
Pagkatapos ng aralin ang mga mag-aaral ay inaasahang:
A. Natutukoy ang mga karapatan at tungkulin ng tao. (ESP9TT-IIa-5.1
B. Naipamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga karapatan at tungkulin ng tao
sa
lipunan.
C. Naipagyaman ang karapatan at tungkulin ng bawat isa.
II. PAKSANG-ARALIN
Paksa: Karapatan at tungkulin
Sanggunian: Edukasyon sa Pagpakatao9, pahina 85-91
Kagamitan; Aklat, laptop, sagutang papel
III. MGA PAMAMARAAN
A. Panimulang Gawain
 Pambungad na Panalangin
 Pagbati
 Pagpuna sa kalinisan ng silid- aralan
 Pagbibigay ng tanong kung saan makakabuhay sa isipan ng mag-aaral
B. Pagganyak
Ang mga mag-aaral ay manunuod ng isang bidyu na pinamagatang
C. Paglalahad
Kailan masasabing iginagalang ang krapatan? Sa anong paraan ipinapakita ito?
Ano ang kailangan upang matamasa ito nang may pananagutan? Sa parang ito,
ang guro ay maglalahad ng kanyang bagong aralin tungkol sa “Karapatan at
tungkulin”.
D. Pagtatalakay
Ang guro ay ay magsisimula na sa pagtatalakay.
KARAPATAN BILANG KAPANGYARIHANG MORAL
Kaakibat sa karapatan ng isang tao ang obligasyon ng kaniyang kapwa na igalang
ito kapag nilabag ang karapatang ito, magkakaroon siya ng damdamin sa
pagsisisi.
MGA URI NG KARAPATAN
1. Karapatan sa buhay
2. Karapatan sa pribadong ari-arian
3. Karapatang magpakasal
 4. Karapatang pumunta sa ibang lugar
5. Karapatang sumamba o ipahayag ang pananampalataya
6. Karapatang magtrabaho o maghanapbuhay

ILANG KARAPATANG PANG INDIBIDWAL ANG KINIKILALA SA

ENCYCLINICAL NA “KAPAYAPAAN SA KATOTOHANAN” PRACEM TERRIS:
1. Karapatang mabuhay at kalayaan sa pangkatawang panganib
2.Karapatan sa mga batayang pangangailangan upang amgkaroon ng maayos na
pamumuhay (pagkain, damit, tahanan, edukasyon, pagkalingang
pangkalusugan,
tulong sa walang trabaho at tulong sa pagtanda)
3. Karaptatan sa malayang pagpapahayag ng opinion at impormasyon
4. Karapatan sa malayang pagpiili ng relihiyon at pasunod sa konsensiya
5. Karapatan sa pagpili ng prosesyon
6. Karapatan sa malayang paglipat sa ibang lugar upang manirahan (migrasyon)
7. Karapatan sa aktibong pakikilahok sa pampublikong gawain o proyekto
8. Karapatan sa patas na proteksiyon ng batas laban sa mga paglabag ng mga
karapatang ito
TUNGKULIN BILANG OBLIGASYONG MORAL
Kasama sa pagiging moral ng tao ang pagtupad ng tungkulin. Moral na gawain ito
dahil ang moral ang siyang nagpapanatili n gating bahay-pamayanan,
samakatuwid,
ang pagtupad sa mga tungkulin ay sa pagsalungat sa buhay-pmayanan na may
malaking epekto sa sarili at sa mga ugnayan.
MGA TUNGKULIN
May kaakibat na tungkulin ang bawat karapatan. Narito ang mga sumusunod;
1. Sa karapatan sa buhay
May tungkulin ang bawat tao na pangalagaan ang kaniyang kalusugan at ang
kaniyang sarili sa mga panganib ng ktawan at kaluluwa.
2. Sa karapatan sa pribadong ari-arian
May tungkulin ang mga tao na pangalagaan at palaguin ang anumang ari-arian
niya at gamitin upang tulungan ang kapwa at paunlarin ang pamayanan.
3. Sa karapatang magpakasal
May kaakibat na tungkulin na suporatahan ang pamilya at gabayan ang mga
anak
upang maging mabuting tao ang mga ito.
4. Sa karapatang pumunta sa ibang lugar
May tungkulin na igalang ang mga pribadong boundary.
5. Sa karapatang sumamba o ipahayag ang pananampalataya
May tungkulin na igalang ang relihiyon o paraan san g pagsamba ng iba.
6.Sa karapatang magtrabaho o maghanap-buhay
 May tungkulin ang bawat isa na magpunyagi sa trabaho o hanapbuhay at
magpapakita ng kahusayan sa anumang gawain.

Sa bahaging ito, ang mga mag-aaral ay bubuo ng limang pangkat. Sila ay pipili
ng
isang karapatan na kung saan sila ay magsasaliksik ng mga impormasyon
tungkol
dito gamit ang internet, mga magasin, journal, o panayam sa mga awtoridad
(hal. Opisyal ng gobyerno). Ang resulta ng kanilang pangkatang gawain ay
ilalahad
sa klase sa pamamagitan ng pag-uulat.
E. Paglalahat
1. Ano ang karapatan? Bakit ito kapangyarihang moral?
2. Ano ang tungkulin? Bakit ito obligasyong moral?
3. Bakit mahalaga ang karapatan at tungkulin ng bawat isa?

IV. PAGTATAYA
Panuto: Sagutin ang mga tanong na nakapaloob sa talahanayan. Isulat ang sagot sa
kwaderno.
Ano-ano ang konsepto at Ano ang aking Ano-anong hakbang ang
kaalamang pumukaw sa pagkaunawa at aking gagawin upang
akin? realisasyon sa bawat mailapat ang mga pag-
konsepto at kaalamang unawa at reyalisasyong
ito? ito sa king buhay?
TUNGKOL SA AKING
KARAPATAN
TUNGKOL SA AKING
TUNGKULIN
TUNGKOLSA
PAGLABAG SA
KARAPATAN

V. TAKDANG-ARALIN
Sumulat ng isang sanaysay tungkol sa iyong karapatan bilang isang tao.
 ST. PETER’S COLLEGE OF MISAMIS ORIENTAL INC.
Brgy. 2, Balingasag, Misamis Oriental
Telephone #: 333-2072⁄333-2553⁄
Telefax #: 088-333-2072
E-mail: spcmoi50@yahoo.com

Banghay-Aralin sa Filipino 9
I. LAYUNIN
Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang:
A. Naiiugnay ang sariling damdamin sa damdaming inihyag sa napakinggang tula.
(F9PN-Ie-41)
B. Naisusulat ang ilang taludtod tungkol sa pagpapahalaga sa pagiging mamamayan
ng bansang Asya. (F9PU-Ic-43)
C. Naipahayag at nailarawan ang kultura batay sa tatlong panahong binanggit sa tula.
II. PAKSANG-ARALIN
Paksa: Tula tungkol sa “KULTURA: Ang pamana ng nakaraan, regalo ng
kasalukuyan
at buhay ng kinabukasan” isinulat ni Pat V. Villafuerte
Sanggunian: Panitikang Asyano 9, pahina 41-42
Kagamitan: Aklat, tsart, laptop
III. MGA PAMAMARAAN
A. Panimulang Gawain
 Pambungad na Panalangin
 Pagbati
 Pagpuna sa kalinisan sa silid-aralan
 Pagbibigay ng mga salita na dapat isaayos ng mga mag-aaral
B. Pagganyak
Ang mga mag-aaral ay manunuod ng isang bidyu na pinamagatang
C. Paglalahad
Ang guro ngayon ay maglalahad na ng bagong aralin. ito ay ang tula tungkol sa
“KULTURA: Ang pamana ng nakaraan, regalo ng kasalukuyan at buhay ng
Kinabukasan”.
D. Pagtatalakay
Ang guro ay magsisimula na sa pagtatalakay.
Ang tula ay iasang uri ng sulat kung saan mayroong tugmaan at sukat na sa
 paraang ito naipapahiwatig ng tagasulat ang ibig niyang ipahiwatig.
Ang “KULTURA: Ang pamana ng nakaraan, regalo ng kasalukuyan at buhay ng
kinabukasan” ay isang halimbawa ng tulang naglalarawan. Hindi lamang nauuri
ang tula ayon sa anyo at kayarian nito. Nauuri rin ang tula ayon sa layon. Isa na
rito ang tualng naglalarawan o nagpapahayag ng pagpapahalaga o maaaring
pagkamuhi ng makata o may-akda sa isang kalagayan, pook o pangyayari.
Sa bahaging ito, ang mga mag-aaral ay ipapangkat sa ikaapat na kung saan
sila
ay magpapahiwatig ng kanilang sariling damdamin tungkol sa tula. Isusulat nila
ito
sa harap ng isang kabuuang papel at sa bandang likod naman, isusulat nila ang
ilang taludtod na nagpapahalaga sa pagiging mamamayan ng bansang Asya.
E. Paglalahat
1. Ano-ano ang binanggit sa tula?
2. Ano ang nais ipahiwatig ng tula?
3. Isa-isahin amg salitang naglalarawan sa kultura batay sa panahon.
IV. PAGTATAYA
Gamit ang grapikong pantulong, ilarawan ang kultura batay sa tatlong panahong
binanggit sa tula.

KULTURA

NOON NGAYON BUKAS

V. TAKDANG-ARALIN
Sa isang buong papel, sumulat ng iyong sariling tula.