‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫الف) کیات درس‬

‫هدف درس‪ :‬آشناساختن دانشجویان با عوامل مهم وموثر محیط کسب وکار وشناخت محیط کسب وکار در ایران‬

‫منابع درس‪:‬‬

‫‪ ‬کتاب محیط کسب وکار( نظریه ها ‪ ،‬شاخص ها وتکنیک ها) دکترمحمدعلی مردانی‪ .‬انتشارات داتشگاه تهران‪.‬‬
‫‪ ‬کتاب تحلیل محیط کسب وکار‪ ،‬دکترهاشم آقازاده ‪ ،‬دکترمحمدمهدی لطیفی‪ .‬انتشارات سمت‬
‫‪ ‬کتاب سازمان های پولی مالی بین الملل‪ ،‬دکترعلی تک روستا‪ .‬انتشارات دانشکده علوم اقتصادی‬
‫‪ ‬تکنیک های تحلیل کسب وکار‪99،‬ابزار ضروری برای موفقیت‪ ،‬دکتر مرتضی نکبری‪ .‬انتشارات دانشگاه تهران‪.‬‬
‫‪ ‬مجموعه قوانین ومقررات اجرایی اصل ‪ 44‬قانون اساسی‪.‬‬
‫‪ ‬گزارشات محلس شورای اسالمی‪.‬‬
‫‪ ‬گزارشات بانک جهانی ‪.‬‬

‫سرفصل ها‪:‬‬

‫‪ ‬مبانی شناخت محیط کسب وکار‬

‫‪ ‬شناخت انواع محیط‬

‫‪ ‬سیستم اقتصاد دولتی ومحیط اقتصادی کسب وکار‬

‫‪ ‬نقش سازمان های بین المللی دربهبود فضای کسب وکار‬

‫‪ ‬بهبود محیط کالن کسب وکاردرایران‬

‫‪ ‬آشنایی باکارآفرینان موفق‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫سواالت تحلیلی‬

‫‪ ‬محیط یکی از شرکت هایی که در آن مشغول به فعالیت هستید ویا در محل سکونت شما وجود دارد را تحلیل نمایید‪.‬‬

‫‪ ‬رابطه سیاست پولی و سیاست مالی را با توسعه کسب و کار توضیح دهید‪.‬‬

‫‪ ‬اثر تغییرات نرخ بهره بر کسب و کارهای تازه تاسیس را تحلیل کنید‪.‬‬

‫‪ ‬نهادهای بین المللی موثر در محیط کسب و کار را نام ببرید و کارکرد آنها را شرح دهید؟‬

‫‪ ‬عضویت جمهوری اسالمی ایران در سازمان همکاریهای شانگهای چه پیامدهای مثبت و منفی برای شرکت های داخلی‬
‫دارد؟ استراتژی مناسب برای استفاده بهینه از این عضویت چیست؟‬

‫‪2‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫موضوعات قابل قبول برای کارکالسی‪:‬‬

‫‪ ‬ارزشیابی فضای رقابتی و فضای کسب وکار‪.‬‬

‫‪ ‬رابطه فرهنگ و توسعه کسب و کار‬
‫‪ ‬رابطه زیرساخت های علم و فناوری و توسعه کسب وکار‬
‫‪ ‬عوامل پیش برنده و بازدارنده و موانع ایجاد و رشد کسب وکار‬
‫‪ ‬الزامات بخش توسعه بخش خصوصی دراقتصادایران‪.‬‬
‫‪ ‬رابطه نظام آموزشی و توسعه کسب وکار‬
‫‪ ‬رابطه میزان باز بودن اقتصاد کشور و بهبود فضای کسب وکار‬
‫‪ ‬نقش رسانه ها در توسعه محیط کسب وکار‬
‫‪ ‬رابطه جهانی سازی با ایجاد و رشد کسب وکارهای کارآفرینانه‬
‫‪ ‬روندهای در حال ظهور در محیط کسب وکار جهانی‬
‫‪ ‬سازمان های منطقه ایی و بین المللی‪.‬‬
‫‪ ‬جهت گیری های قوانین پنج ساله توسعه دربهبود فضای کسب وکار‬
‫‪ ‬اصل ‪ 44‬قانون اساسی و فضای کسب وکاردرایران‪.‬‬
‫‪ ‬سازمان ملل متحد ونهادهای وابسته به آن‪.‬‬
‫‪ ‬اثرات فرهنگ بر دنیای کسب وکار‪.‬‬
‫‪ ‬سازمان تجارت جهانی‪.‬‬
‫‪ ‬گزارش بانک جهانی از وضعیت کسب و کار در ایران‬
‫‪ ‬گزارش مجلس شورای اسالمی از وضعیت کسب و کار در ایران‬
‫‪ ‬موانع برای بهبود محیط اقتصادی کسب وکار در ایران‬

‫‪3‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫الف) مبانی شناخت محیط کسب وکار‬

‫کسب و کار شبیه قایق ماهیگیری است‪ .‬هر چقدر هم که بدنه و موتور و سیستمهای حرکتی و سوخترسان قدرتمندی داشته‬
‫باشد‪ ،‬باز هم ممکن است مغلوب طوفان و امواج متالطم شود‪.‬همین خطرات است که از ماهیگیران با تجربه‪ ،‬اساتید هواشناسی‬
‫میسازد‪.‬آنها بررسی میکنند که وضعیت دریا در روزها و ماههای آتی چگونه است؟ باد موافق میزند؟ طوفان در راه است؟‬
‫ماهیها روی سطح آب میآیند؟ جهت بادها چگونه است؟ و دهها سؤال دیگری که ما نمیدانیم اما پاسخشان روی برنامهی صید‬
‫اثر میگذارد‪.‬در دنیای کسب و کار هم باید کمی ماهیگیری بلد باشیم‪.‬‬

‫تعریف سازمان‬

‫‪ ‬سازمان یک پدیده اجتماعی بوده و از جمع عدهای از افراد که توانایی همکاری داشته و با ایجاد روابط گوناگون برای نیل‬
‫به هدف مشترکی کوشش مینمایند‪ ،‬تشکیل میشود‪.‬‬
‫‪ ‬مجموعه هدفمندی است که پیرو یک نظام (سیستم) است‪ ،‬و دارای مرزها و حدودی است که آن را از محیط خود جدا‬
‫میسازد‪.‬‬
‫‪ ‬سازمان‪ ،‬واحدی اجتماعیست که عامدانه ساخته و بازسازی شود تا حصول به اهدافی مشخص‪ ،‬ممکن شود‪.‬‬
‫‪ ‬سازمان‪ ،‬یک نهاد مستقل است که یک مأموریت خاص دارد و میتواند با نیت انتفاعی یا غیرانتفاعی تأسیس شده باشد‪.‬‬
‫‪ ‬سازمان‪ ،‬یک ماهیت اجتماعی است که دارای ساختار‪ ،‬اهداف و مرز مشخصی است‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫یک سازمان‪:‬‬

‫‪ ‬هدف دارد‪.‬‬
‫‪ ‬برای هدفش برنامه دارد‪.‬‬
‫‪ ‬استراتژی (راهبرد) دارد‪.‬‬
‫‪ ‬منابع خود را میشناسد و از آنها بهطور بهینه و هماهنگ استفاده خواهد کرد‪.‬‬
‫‪ ‬وابسته به اطالعات است‪.‬‬

‫ویژگیهای سازمان‬

‫‪ ‬مأموریت یا هدف ویژهای دارد‪.‬‬

‫‪ ‬برای بقا به دیگر سازمانها وابسته است‪.‬‬
‫‪ ‬هیئت حاکمه مستقلی دارد و از بخشهای مختلف تشکیل شدهاست‪.‬‬
‫‪ ‬دارای ساختاری فیزیکی و منطقیست‪.‬‬

‫کسب وکار‪:‬‬

‫‪ ‬واژه نامهی آکسفورد به معنی خرید و فروش و تجارت آمده است‪.‬‬

‫‪ ‬واژه نامه ی النگ من به فعالیت پول در آوردن و تجارتی که از آن پول حاصل شود‪.‬‬

‫‪ ‬حالتی از مشغولیت و به طور عام‪ ،‬شامل فعالیت هایی است که تولید و خرید کاالها و خدمات با هدف فروش آنها را به‬
‫منظور کسب سود‪ ،‬در بر میگیرد‬

‫محیط کسب وکار‪:‬‬

‫محیط کسب و کار به معنای مجموعهای از همه افراد‪ ،‬اشخاص و سایر عوامل است که ممکن است تحت کنترل سازمان باشند یا‬
‫نباشند‪ ،‬اما میتوانند بر عملکرد‪ ،‬سودآوری‪ ،‬رشد و حتی بقای آن تأثیر بگذارند‪ .‬هر سازمان تجاری در یک محیط مشخص فعالیت‬
‫میکند و نمیتواند در انزوا وجود داشته باشد‪ .‬چنین محیطی تجارت را تحت تأثیر قرار میدهد و همچنین از آن تاثیر میپذیرد‪.‬‬

‫محیط کسب و کار به مجموعه عواملی گفته می شود که بر عملکرد یا اداره بنگاه های اقتصادی مؤثر هستند‪ ،‬اما خارج از کنترل‬
‫مدیران بنگاه ها قرار دارد؛ عواملی نظیر قوانین و مقررات‪ ،‬میزان بارندگی‪ ،‬فرهنگ کاری در یک منطقه و … که در کشورها و مناطق‬
‫جغرافیایی گوناگون‪ ،‬در هر رشته فعالیت اقتصادی و نیز در طول زمان تغییر می کند‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪.‬‬

‫ویژگیهای بارز محیط کسب و کار‬

‫پویا‪ :‬محیطی که یک تجارت در آن فعالیت میکند به طور مداوم تغییر میکند زیرا عوامل زیادی در محیط وجود دارد که بر آن‬

‫تاثیر میگذارند و از آن تاثیر میگیرند و این خود باعث تغییر میشود‪.‬‬

‫عدم قطعیت‪ :‬عدم قطعیت ویژگی ذاتی محیط کسب و کار است زیرا هیچ کس نمیتواند پیش بینی کند که در آینده چه اتفاقی‬

‫خواهد افتاد‪.‬‬

‫چند وجهی‪ :‬یک تغییر واحد در محیط کسب و کار‪ ،‬توسط ناظران مختلف دالیل متفاوتی دارد زیرا برداشت آنها متفاوت است‪.‬‬

‫تأثیر دور‪ :‬بقا‪ ،‬رشد و سودآوری یک شرکت تجاری تا حد زیادی به محیطی که در آن وجود دارد بستگی دارد‪ .‬یک تغییر کوچک‬

‫در محیط از طرق مختلف تأثیر بسیار زیادی بر سازمان دارد‪.‬‬

‫نسبی‪ :‬مفهوم محیط تجارت از این نظر‪ ،‬نسبی است زیرا از یک مکان به مکان دیگر متفاوت است‬

‫انواع کسب وکار‬

‫کسب وکار بر اساس معیارهای مختلف انواع گوناگونی دارد‪ ،‬ازجمله این معیارها‪:‬‬

‫اندازه‪ :‬بزرگ‪ ،‬کوچک‪ ،‬متوسط ‪ ،‬خرد‬

‫مالکیت‪ :‬دولتی ‪ ،‬خصوصی‪ ،‬تعاونی‪ ،‬خانوادگی‬

‫گستره‪ :‬جهانی‪ ،‬چند ملیتی‪،‬بین المللی‪ ،‬ملی ‪ ،‬محلی‬

‫بسترفعالیت‪ :‬الکترونیکی‪ ،‬مجازی‪ ،‬اینترنتی‪ ،‬شبکه های اجتماعی‬

‫‪6‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫حوزه فعالیت‪ :‬تولیدی‪ ،‬خدماتی‪،‬ترکیبی‪.‬‬

‫ارتباطات تجاری‪ :‬شرکت باشرکت‪ ،‬شرکت با مصرف کننده‪ ،‬شرکت با دولت‬

‫ماموریت(هدف)‪ :‬انتفاعی‪ ،‬غیرانتفاعی‪ ،‬ترکیبی‬

‫به کارگیری فناوری‪ :‬استارت آپ‪ ،‬واحدهای فناور‪ ،‬دانش بنیان‪ ،‬فناوری پیشزفته‬

‫محل فعالیت‪ :‬خانگی‪ ،‬روستایی‪،‬شهری‬

‫تحلیل کسب و کار چیست؟‬

‫فرض کنید شما یک مربی هستید برای مثال مربی یک تیم فوتبال‪ .‬در یک مسابقه حساس ‪ ۱۱‬بازیکن در زمین و تعدادی هم بر‬
‫روی نیمکت دارید‪ .‬هدف اصلی شما چیست و برای رسیدن به این هدف بهترین استراتژی و ترکیبی که می توانید با آن پا به میدان‬
‫بگذارید چیست؟ همه چیز در دستان شماست‪ .‬تصمیم بگیرید و استراتژی خود را تعیین کنید‪.‬برای چنین موقعیتی معیارهای تصمیم‬
‫گیری شما کدامند؟ نحوه بازی بازیکنانتان؟ روش بازی بازیکنان تیم مقابل؟ مربی تیم حریف و نحوه تصمیم گیری او؟ و یا شاید‬
‫تماشاگران؟ مهارتی که برای تصمیم گیری در چنین شرایطی نیاز دارید‪ ،‬مهارت در آنالیز یا به عبارتی تجزیه و تحلیل شرایط‬
‫تعاملی است‪.‬‬

‫این موضوع در فضای کسب و کار نیز صادق است‪ .‬اگر بخواهیم یک کسب و کار را در شرایط بازار به درستی هدایت کنیم باید‬
‫بتوانیم شرایط را به درستی تحلیل کنیم‪ .‬منظور ما از شرایط تمامی آن چیزی است که یک کسب و کار با آن در ارتباط و در تعامل‬

‫‪7‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫می باشد‪ .‬به عنوان مثال‪ :‬رقبا‪ ،‬مشتریان‪ ،‬شرایط اجتماعی‪ ،‬شرایط سیاسی‪ ،‬فرآیندهای داخلی آن کسب و کار‪ ،‬زنجیره ارزش و تامین‪،‬‬
‫فرآیندهای مالی‪ ،‬زیرساخت و رشد و…‬

‫با توجه به اینکه در گزینه های تعاملی متغیرهای زیادی وجود دارد‪ ،‬تحلیل شرایط بسیار پیچیده است‪ .‬همینطور در نظر بگیرید که‬
‫هر یک از ابعادی که در محیط کسب و کار ذکر شد خود دارای زیرمتغیرهایی است که این پیچیدگی را چندین برابر می کند‪.‬‬

‫به مثال مربیگری تیم فوتبال بازگردیم‪ ،‬در این مورد شرایط محیط بازی نیز دارای پیچیدگی و تغیر بسیار زیاد است‪ .‬در هر لحظه هر‬
‫تصمیم مربی می تواند مستقیما بر روی نتیجه نهایی اثر بگذارد‪.‬از این رو در کنار مربیان‪ ،‬دستیاران آنالیزور که همان تحلیلگران‬
‫شرایط بازی هستند حضور دارند تا مربی را در گرفتن تصمیات یاری کنند‪ .‬عموما این آنالیزورها از مهارت علمی‪ ،‬تجربی و ابزاری‬
‫باالیی برخوردار هستند‪ .‬بدین معنا که می توانند بر اساس تجارب خود و نرم افزارهایی که در اختیار دارند شرایط را مورد بررسی‬
‫قرار داده و اطالعات مفید را در اختیار مربی قرار دهند‪.‬بنابراین میبینیم که تجزیه و تحلیل به قدری فرآیند پیچیده ایست که از نرم‬
‫افزارهای ویژه ای برای این منظور استفاده می شود ‪.‬‬

‫سازمان ها مانند یک موجود زنده هستند و در طول عمر خود دوره های مختلف حیات را طی می کنند و در هر مرحله با مشکالتی‬
‫مواجه می شوند که بایستی ابتدا به عنوان مهمترین گام مشکالت را شناسایی‪ ،‬تجزیه وتحلیل و مستند کنند‪ .‬همچنین باید برای‬
‫تحقق نیازهای کسب و کار و رعایت الزامات ذی نفعان‪ ،‬راهکارهای موثری را تعیین کنند‪ .‬این فرآیند خالصه ای از فرآیند دانش‬
‫تحلیل کسب و کار در سازمان است‪.‬‬

‫تحلیل کسب و کار جزو حوزههای در حال رشد در دنیاست که روز به روز بیشتر به آن پرداخته میشود‪ .‬امروزه سازمانها از‬
‫تحلیلگران کسب و کار استفاده میکنند تا بتوانند نیازمندیهای ذینفعان خود را بهتر شناخته و راهحلهای مناسب نیاز آنان ارائه‬
‫نمایند‪ .‬تحلیلگران کسب وکار با تیمها‪ ،‬شرکتها و کارفرمایان مختلفی همکاری میکنند‪ .‬در برخی از موارد‪ ،‬آنها درون سازمان کار‬
‫میکنند و بار دیگر به عنوان پیمانکار‪ ،‬یک بخش یا جنبه کسب وکار را تحلیل میکنند و بهبود میدهند‪ .‬همانطور که تحلیلگران‬
‫کسب وکار‪ ،‬فضاهای خالی در تحلیل کسب و کار و مشکالت را پیدا میکنند‪ ،‬آنها میتوانند برای درک بهتر فرصتهایی که از‬
‫دست رفتهاند و علت از دست رفتن آنها‪ ،‬تحلیل دقیقتری انجام دهند‪.‬‬

‫‪ ‬تحلیل کسب وکار ترتیبی برای تشخیص نیازهای کسب وکار و راه حلهایی برای مشکالت مختلف کسب و کار پیدا و‬
‫ارائه می شود‪.‬‬
‫‪ ‬یک سری وظایف و تکنیکهایی است که به عنوان یک ارتباط بین سهامداران یا ذی نفعان می باشد‪ .‬تحلیل کسب و کار‬
‫به آنها کمک میکند ساختار‪ ،‬سیاستها و عملیاتهای سازمان را درک کنند‪ ،‬آنها همچنین میتوانند راهحلهایی را‬
‫جهت رسیدن کسب و کار به اهداف خود‪ ،‬ارائه دهند‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬براساس کتاب راهنمای بدنه دانش تجزیه و تحلیل کسب و کار که توسط موسسه ‪ iiBA‬تالیف و نشر داده شده است‪:‬‬
‫"آنالیز یا تجزیه و تحلیل کسب و کار (‪ )Business Analysis‬روشی برای ایجاد تغییرات مثبت در یک شرکت یا‬
‫سازمان است که از طریق شناسایی نیازها و ارائه راه حل توسط کارشناسان این حوزه اجرا می گردد‪ .‬تحلیل کسب و کار‬
‫یک سازمان را قادر می سازد تا نیازها و پایه های تغییر در خود را به صراحت بیان کند و راه حل هایی که می تواند به‬
‫ارزش منتج شود را بدرستی دریابد‪".‬‬
‫‪ ‬طبق تعریف ‪ BABOK‬تحلیلگر کسبوکار مجموعه وظایفی را مطابق ‪ BABOK‬انجام میدهد و لزومی ندارد تحلیلگری‬
‫در یک نقش سازمانی مشخص قرار داشته باشد‪.‬به طور کلی تحلیلگران کسبوکار مسوول پایش‪ ،‬یکپارچهسازی و تجزیه‬
‫و تحلیل دادههای (اطالعات) منابع مختلف در سازمان هستند‪ .‬این امر با استفاده از دادههای حاصله از مجموعهای از‬
‫ابزارها‪ ،‬فرآیندها‪ ،‬مستندات و افراد در راستای شناسایی مشکالت و ارزیابی راهکارهای الزمه برای آن میباشد‪.‬مسئولیت‬
‫کلیدی تحلیلگر کسبوکار‪ ،‬برقراری ارتباط با همه سهامداران برای استخراج‪ ،‬تحلیل و تایید نیازمندیها برای تغییرات در‬
‫فرآیندهای تجاری‪ ،‬سیستمهای اطالعاتی‪ ،‬و سیاستها است‬

‫تحلیل کسب و کار بکارگیری دانش‪ ،‬مهارت‪ ،‬ابزارها و تکنیک هایی برای‪:‬‬

‫‪ ‬شناسایی نیازهای کسب و کار شامل فرصت ها و مشکالت‪.‬‬

‫‪ ‬شناسایی و تعیین راهکارهای کارآمد برای تحقق نیازهای کسب و کار‬
‫‪ ‬استخراج‪ ،‬مستندسازی و مدیریت الزامات ذینفعان به منظور تحقق اهداف سازمان‬
‫‪ ‬تسهیل تولید موفق محصوالت‪ ،‬خدمات و یا اجرای پروژه ها‬

‫سازمان ها همواره با سواالتی مواجه هستند‪:‬‬

‫‪ ‬چه فرصت هایی در محیط کسب و کار وجود دارد که می توانیم از آن استفاده کنیم؟‬
‫‪ ‬سازمان ما در چه زمینههایی دچار مشکل است؟‬
‫‪ ‬از چه روشهای دیگری میتوانیم استفاده کنیم تا منفعت سازمان به حداکثر و هزینههای آن به حداقل برسد؟‬
‫‪ ‬چگونه میتوان برای موفقیت در محیطی که مدام در حال تغییر است‪ ،‬اقدام کرد؟‬
‫‪ ‬چگونه الزامات یک محصول یا پروژه را درست شناسایی کنیم تا خروجی آن مطابق انتظارات مشتریان باشد؟‬

‫‪9‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫تحلیلگر کسب و کار کیست؟ (‪.)Business Analyst‬‬

‫تحلیلگر کسب و کار کسی است که با شناخت از فرآیندهای سازمان‪ ،‬محصوالت و محیط سازمان میتواند برای حل مشکالت و‬
‫استفاده از فرصتها با همکاری دیگر اعضای سازمان راه حل مناسب و قابل اجرا برای سازمان شناسایی کند‪.‬‬

‫در مورد شغل تحلیلگر کسب و کار برداشت های متفاوتی وجود دارد و ممکن است در سازمان های مختلف تحت عناوینی مانند‬
‫برنامه ریز استراتژیک‪ ،‬مدیر محصول‪ ،‬تحلیلگر سیستم‪ ،‬تحلیلگر فرآیند و سایر عناوین مشابه استفاده شود‪ .‬این موضوع به دلیل آن‬
‫است که تحلیل کسب و کار به صورت گسترده ای در الیه های مختلف سازمان مانند سطح استراتژیک یا سطح سبد پروژه ها‪ ،‬قبل‬
‫و بعد از تعریف پروژه و یا ایجاد یک محصول جدید کاربرد دارد و در مجموع در هر سطحی از سازمان که مشکالت و فرصت‬
‫های بالقوه وجود دارد که منجر به ارزش تجاری برای سازمان می شود‪ ،‬یک متخصص کسب و کار می تواند ایفا نقش کند‪.‬‬

‫همه این نقش ها توسط یک نفر انجام نمی شود‪ .‬نکته حائز اهمیت دیگر آن است که سازمان ها باید با مفهوم تحلیل کسب و کار‬
‫آشنا باشند و توقع اجرای تمام کارها مانند مدل سازی فرآیند یا پیاده سازی هوش تجاری از تحلیلگر کسب و کار نداشته باشند‬
‫بلکه اصلی ترین وظیفه تحلیلگر کسب و کار عارضه یابی مشکالت و ارایه راهکارهای متناسب و ماندگار است‪ .‬همانطور که شما‬
‫از یک پزشک حاذق توقع تشخیص درست و تجویز داروهای مناسب را دارید‪ ،‬تولید دارو و یا تأمین دارو وظیفه یک پزشک‬
‫نیست‪.‬‬

‫تحلیلگری نیازمند مهارت های سخت افزاری و نرم افزاری است‪ .‬یک تحلیلگر باید بداند که چگونه میتواند روند تحلیل داده ها‬
‫را تجزیه و تحلیل کند و گزارش دهد و همچنین بتواند این اطالعات را با دیگران به اشتراک بگذارد و آنها را در کسب و کار‬
‫اعمال کند‪.‬شخصی است که به بهبود فرایندها‪ ،‬محصوالت‪ ،‬خدمات و نرم افزارها از طریق تجزیه و تحلیل داده ها کمک میکند‪.‬‬

‫شرح وظایف تحلیلگر کسب و کار‬

‫اگر براساس استانداردها به وظایف یک تحلیلگر کسب و کار نگاه کنیم یک تحلیلگر باید به صورت عمومی ‪ ۵۳‬فرآیند استاندارد‬
‫‪ PMI‬و یا ‪ ۵۳‬وظیفه استاندارد ‪ BABOK‬را انجام دهد‪ .‬که این وظایف به شرح ذیل خالصه شده است‪:‬‬

‫‪ ‬تعیین الزامات و انتظارات ذی نفعان‬

‫‪ ‬شناسایی مشکالت و فرصت ها‬
‫‪ ‬شناسایی نیازهای کسب و کار و تعیین راهکارهای با دوام و پشتیبانی از تصمیمات استراتژیک سازمان‬
‫‪ ‬استخراج‪ ،‬آنالیز و مدیریت الزامات محصول و مستندسازی اطالعات مرتبط‬
‫‪ ‬تعریف منافع و روش های های اندازه گیری و تحقق ارزش و آنالیز نتایج حاصل شده‬

‫‪11‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫مهارت های تحلیلگر کسب و کار‬

‫یک تحلیلگر باید دارای شایستگی ها و مهارت هایی باشد بطوریکه باید آنها را بوسیله آموزش و تجربه کسب نماید‪.‬‬

‫‪ ‬تفکر انتقادی و توان حل مساله‬

‫‪ ‬ویژگی های رفتاری‬
‫‪ ‬مهارت های ارتباطی‬
‫‪ ‬دانش کسب و کار‬
‫‪ ‬مهارت های تعاملی‬
‫‪ ‬مهارت های بین فردی و مشاوره‪.‬‬
‫‪ ‬مهارت های تسهیل ‪،‬تسهیل گری‬
‫‪ ‬توانایی تکمیل جزئیات و سطح باالی دقت‬
‫‪ ‬مهارت های سازمانی‬
‫‪ ‬تجزیه و تحلیل متقابل‬
‫‪ ‬مهندسی مورد نیاز‬
‫‪ ‬تجزیه تحلیل هزینه ها‬
‫‪ ‬مدل سازی فرایندها‬
‫‪ ‬درک شبکه ها‪ ،‬پایگاه های داده و سایر تکنولوژی ها‬
‫‪..... ‬‬

‫مسئولیت های اصلی یک تحلیلگر چیست؟‬

‫تحلیل گران کسب و کارها ارتباط برقرار میکنند تا بفهمند که چگونه تغییرات مبتنی بر داده ها برای پردازش‪ ،‬محصوالت‪ ،‬خدمات‪،‬‬
‫نرم افزار و سخت افزار میتواند کارایی یک کسب و کار را باال ببرد و ارزش افزوده را افزایش دهد‪ .‬آنها باید ایده ها را بیان کنند‬
‫تا بتوانند بین آنچه از لحاظ تکنولوژیکی امکان پذیر است و از لحاظ مالی و عملکردی منطقی است تعادل برقرار کنند‪.‬‬

‫نقش یک تحلیل گر به طور مداوم در حال تحول و تغییر است‪ .‬به ویژه به این دلیل که شرکت ها برای تکمیل فعالیت های تجاری‪،‬‬
‫بیشتر به داده ها متکی هستند‪ .‬هر شرکت دارای مسائل مختلفی است که یک تحلیل گر تجاری میتواند با آن برخورد کند و این‬
‫برخورد میتواند از طریق تغییر فن آوری ها‪ ،‬مشتریان ضعیف یا رضایت مشتری در سازمان های بزرگ باشد‪.‬‬

‫‪ ‬برنامه ریزی و مدیریت در کسب و کار‪.‬‬

‫‪11‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬تعیین اهداف استخراجی از کسب و کار‬

‫‪ ‬اعتبارسنجی نیازهای یک کسب و کار و پروژه های درحال اجرا‬
‫‪ ‬ارائه راه حل مناسب برای رفع نیازها‬
‫‪ ‬ارائه زمان بندی برای رسیدن به اهداف تعیین شده‬

‫روشهایی برای تحلیل موفقیتآمیز کسب و کار ‪:‬‬

‫‪ ‬تمامی اطالعات مربوط به پروژه را گردآوری کنید‪ :.‬برای این منظور می توانید با افرادی که با پروژه در ارتباط هستند‪:‬‬

‫نظیر مدیر پروژه‪ ،‬اسپانسر پروژه‪ ،‬مدیر یا مالک کسب و کار صحبت کنید‪ .‬اطالعات جمعآوری شده باید این موضوعات‬
‫را پوشش دهد‪ :‬محدوده و مرزبندی های پروژه‪ ،‬عوامل فعلی تاثیرگذار بر پروژه‪ ،‬خطرات و محدودیت ها و … ‪.‬‬
‫‪ ‬یک جلسه با مدیر پروژه‪ ،‬ذینفعان یا اعضای تیم برگزار کنید‪ : .‬یک دستور العمل نامشخص می تواند به شکست پروژه‬

‫منتهی شود‪ .‬انتظارات خود از پروژه را به طور مشخص بیان کنید‪ .‬مدیر پروژه‪ ،‬ذینفعان یا اعضای تیم را به جلسه دعوت‬
‫کرده و راجع به پروژه سوال کنید‪ .‬در صورتی که به تازگی به یک پروژه ملحق شده اید‪ ،‬از مدیر پروژه راجع به فردی که‬
‫قبالً روی پروژه کار کرده‪ ،‬سوال کنید‪.‬‬
‫‪ ‬تمام اسناد پروژه مربوطه را تحلیل کنید‪ :.‬تمام اسناد پروژه مربوطه را تحلیل نمایید؛ نظیر مستندات فرآیند کسب و کار‪،‬‬

‫پروندههای کسب و کار‪ ،‬نمودارها و جداول‪ ،‬برنامه های پروژه‪ ،‬چارت سازمانی‪ ،‬اسناد استراتژی و برنامه های کسب و‬
‫کار‪ ،‬سیاست ها و قوانین و… این احتمال وجود دارد که اسناد ارائه شده به شما‪ ،‬قدیمی باشند به همین دلیل باید آنها را از‬
‫نظر اعتبار نیز محک بزنید‪.‬‬
‫‪ ‬کلیه حقایق و اطالعاتی که به دست آوردهاید را ثبت و ضبط کنید‪ :.‬طی تحقیقات و تحلیل ها‪ ،‬شاید به اطالعات‬
‫سودمندی برسید که باید در پروژه اجرایی شده تغییر یابند‪ ،‬آنها را یادداشت کنید من الجمله فرآیند های کسب و کار و‬
‫سیستم های مکمل‪ ،‬الزامات کاربردی و غیر کاربردی‪ ،‬مسائل و خطرات تاثیر گذار بر پروژه و …‬
‫‪ ‬محدوده مشکالت را مشخص کنید‪ :‬الزم است این موارد را مشخص نمایید‪ :‬خطرات و عوامل موثر بر کسب و کار‪،‬‬

‫سیاست ها و محدودیت های موثر بر پروژه‪ ،‬ارزش هایی که سطح اهمیت پروژه را مشخص می کنند‪ ،‬سیستمی که در‬
‫حال حاضر حامی فعالیت های کسب و کار است‪ ،‬اسنادی که به طور مختصر به مشکالت اشاره دارند‪ ،‬موانعی که در حال‬
‫حاضر مانع تحقق نتایج مطلوب کسب و کار می شوند‪.‬‬
‫‪ ‬نیازمندیهای کسب و کار را اعالم کنید‪ .‬بعد از جمع آوری اطالعات و پیدا کردن مشکالت‪ ،‬در قدم بعدی باید موارد‬

‫مورد نیاز کسب و کارتان را به ذینفعان یا مدیر پروژه اطالع دهید‪ .‬از تکنیک های متعددی نظیر ارائه نمودار‪ ،‬شبیه سازی‬
‫و… می توانید برای این منظور استفاده کنید‪.‬‬

‫‪12‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫تفاوت های تحلیل کسب و کار با سایر مهارتها‬

‫یکی از سواالت رایج این است که تحلیل کسب و کار چه تفاوتی با مباحث و مهارتهای مشابه دارد‪ .‬به عنوان اصلی تفاوت‬
‫تحلیل کسب و کار با مدیریت فرایند چیست؟‬

‫در واقع مدیریت فرایند یکی از ابزارها و تکنیک های تحلیل کسب و کار است‪ .‬ما برای این که نیازمندی یک ذینفع را درک کنیم‬
‫یا یک راهکار برای آن طراحی کنیم‪ ،‬از مدیریت فرایند های کسب و کار استفاده میکنیم‪.‬‬

‫سوال دیگر این است که تحلیل کسب و کار و نیز هوش تجاری با یکدیگر چه تفاوت هایی دارند؟‬

‫در استاندارد تحلیل کسب و کار میخوانیم که هوش تجاری (‪ )BI‬یکی از دیدگاه ها یی است که از طریق آن میتوان به تحلیل‬
‫کسب و کار پرداخت‪ .‬در واقع ایجاد یک ساختار بررسی و تصمیمگیری مبتنی بر داده‪ ،‬به تحلیل کسب و کار کمک خواهد کرد‪.‬‬

‫مراحل تجزیه و تحلیل کسب و کار ‪:‬‬

‫‪ ‬یافتن موقعیت و جهت پیش روی کسب و کار‬

‫‪ ‬تعیین اهداف اولیه کسب وکار‬

‫‪ ‬تعریف دامنه تحلیل کسب وکار‬

‫‪ ‬ایجاد برنامه تحلیل کسب وکار‬

‫‪ ‬تعریف الزامات و نیازمندی ها با جزئیات‬

‫‪ ‬پشتیبانی از اجرای فنی‬

‫‪ ‬کمک به اجرای راهحل‬

‫‪ ‬مطالعه ارزش ایجاد شده توسط راهحل‬

‫‪ -1‬یافتن موقعیت و جهت پیش روی کسب و کار‬

‫از تحلیلگران کسب وکار انتظار می رود تا هر چه سریعتر به پروژهها کمک کنند و تاثیر مثبتی داشته باشند‪ .‬برای رسیدن به این‬
‫هدف ضروری است که به آنها فرصت داده شود تا محدوده‪ ،‬نیازها و اهداف کسب و کار را مشخص میکنند و برای انجام این‬
‫کار نیاز به زمان برای جمعآوری اطالعات اولیه دارند‪ .‬موارد زیر مسئولیت اصلی آنها در این مرحله است‪:‬‬

‫‪13‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫• روشن کردن نقش خود به عنوان تحلیلگر کسب و کار‪.‬‬

‫• تعیین ذی نفعان اصلی‪.‬‬

‫• داشتن درک روشنی از تاریخچه پروژه‪.‬‬

‫• درک سیستم و فرآیندهای موجود‪.‬‬

‫‪ -2‬تعیین اهداف اولیه کسب وکار‬

‫اکثر تحلیلگران کسب وکار با تعریف حوزه یا دامنه پروژه شروع میکنند‪ ،‬که این روش میتواند مشکالتی را ایجاد نماید‪ .‬اما درک‬
‫نیازهای کسب وکار قبل از تعریف حوزه پروژه موثرتر می باشد‪.‬‬

‫مسئولیت های تحلیلگران کسب وکار در این مرحله عبارتند از‪:‬‬

‫• کشف انتظارات ذی نفعان اصلی‬

‫• ادغام و حل انتظارات متناقض‪.‬‬

‫• حصول اطمینان از اینکه اهداف کسب و کار شفاف و قابلدستیابی هستند‪.‬‬

‫• یافتن دلیل "پشت" این پروژه‪.‬‬

‫‪ -3‬تعریف دامنه تحلیل کسب وکار ‪ :‬این کار به تیم در درک نیازهای کسب وکار کمک میکند‪ .‬به یاد داشته باشید‪ ،‬حوزه یک‬

‫برنامه اجرایی نیست‪ ،‬بلکه راهنمای تمام مراحل فرآیند تحلیل کسب وکار می باشد‪.‬‬

‫در این مرحله‪ ،‬مسئولیتهای اصلی تحلیلگران کسب وکار عبارتند از‪:‬‬

‫• تعریف یک متد راهحل برای یافتن ماهیت و گستره تکنولوژی‪.‬‬

‫• یک بیانیه شفاف برای حوزه پروژه مشخص و تعریف کنید و آن را با ذی نفعان بررسی کنید‪.‬‬

‫• تائید پرونده کسب وکار (تایید بیانیه دامنه پروژه)‬

‫‪ -4‬ایجاد برنامه تحلیل کسب وکار ‪ :‬برنامه ریزی برای موفقیت هر پروژه الزم است‪ .‬یک تحلیلگر کسب و کار ‪ ،‬به همراه صاحب‬

‫پروژه (‪ ، )PO‬می تواند برنامه ای مناسب برای ارائه الزامات مناسب تدوین کند‪ .‬در مراحل بعدی پروژه شما ‪ ،‬این طرح تجزیه و‬

‫‪14‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫تحلیل کسب و کار قرار است به بسیاری از سواالت شما و تیم پروژه شما پاسخ دهد‪ .‬این روش در فرآیند تجزیه و تحلیل شفافیت‬
‫ایجاد می کند و به شما کمک می کند الزامات دقیق یک پروژه را تعریف کنید‪.‬‬

‫مسئولیت های مهم دخیل در ایجاد یک برنامه تحلیل کسب وکار عبارتند از‪:‬‬

‫• شناسایی مناسب ترین انواع تحویل های تجزیه و تحلیل کسب و کار‪.‬‬

‫• تعریف فهرست خاص خروجیهای تحلیل کسب وکار‪ .‬باید دامنه را به طور کامل پوشش داده و ذی نفعان را شناسایی کند‪.‬‬

‫• تعیین ضرب االجل برای تکمیل موارد تحویل پذیر‬

‫‪ -5‬تعریف الزامات و نیازمندی ها با جزئیات ‪ :‬تعریف الزامات بطور دقیق شفاف و قابل اجرا مهم می باشد‪ .‬الزامات دقیق‬

‫اطالعات الزم را برای تدوین راه حل در اختیار تیم پیاده سازی قرار می دهد‪ .‬مهمترین مسئولیت ها عبارتند از‪:‬‬

‫• جمع آوری اطالعات مورد نیاز‬

‫• تجزیه و تحلیل اطالعات و استفاده از آنها برای تهیه پیش نویس اولیه‬

‫• بررسی و اعتبارسنجی محصوالت قابل تحویل و نتایج‬

‫• سوال کردن برای پر کردن خالها و شکاف ها‬

‫‪ -6‬پشتیبانی از اجرای فنی‪ :‬گام بعدی اجرای راه حل برنامه ریزی شده است‪ .‬اجرای راه حل یک نکته اساسی است‪ .‬این مرحله‬

‫باید مطابق روشی که برنامه ریزی کرده اید پیش برود‪ .‬در غیر این صورت ‪ ،‬ممکن است پروژه به تأخیر بیفتد‪ .‬شما به عنوان یک‬
‫تحلیلگر باید از هر طریق ممکن به تیم فنی کمک کنید‪.‬از آنجا که بسیاری از راهحلها نیاز به استفاده از نرمافزار دارند‪ ،‬تحلیلگر‬
‫کسبوکار باید نزدیک تیمهای ‪ IT‬کار کند‪ .‬تیم پیاده سازی فنی نرم افزارها را روی یک پروژه معمولی ایجاد ‪ ،‬سفارشی سازی و‬
‫استقرار می دهد‪ .‬در طی این فرآیند‪ ،‬وظایف اصلی تحلیل گران کسب و کار عبارتند از‪:‬‬

‫• بازبینی طراحی راهحل نهایی‪.‬‬

‫• به روزرسانی و بسته بندی مجدد مستندات مورد نیاز‪.‬‬

‫• کار با متخصصان تضمین کیفیت و اطمینان از اینکه آنها اهمیت الزامات فنی را درک میکنند‪.‬‬

‫• آماده بودن برای پاسخ به سواالت و کمک به حل مشکالت و حل مسائلی که ممکن است در طول مراحل طراحی ‪ ،‬اجرا یا‬
‫آزمایش فنی رخ دهد‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫• مدیریت تغییرات موردنیاز‪.‬‬

‫• تالش برای آزمون پذیرش کاربر در صورت امکان‪.‬‬

‫‪ -7‬کمک به اجرای راهحل ‪ :‬این مرحله شامل ایجاد مستندات روشن و آموزش کاربران نهایی است‪ .‬گاهی اوقات یک کسب و‬

‫کار نمی تواند به درستی از راه حل ها استفاده کند‪ .‬در نتیجه‪ ،‬دستیابی به اهداف اصلی دشوار خواهد بود‪ .‬تحلیلگر کسب و کار‬
‫باید در این مرحله نهایی برای حمایت از کسب و کار دخیل باشد‪ .‬هدف از این مرحله اطمینان از آمادگی همه اعضا برای پذیرش‬
‫تغییرات است‪.‬‬

‫مسئولیت اصلی تحلیل گران کسب و کار برای این مرحله عبارتند از‪:‬‬

‫• تجزیه و تحلیل و توسعه سندسازی فرآیند کسب و کار میانی‪ .‬این اسناد دقیقاً بیان می کند که چه تغییراتی در روند کسب و کار‬
‫باید ایجاد شود‪.‬‬

‫• آموزش کاربران نهایی‪ .‬آنها باید تمام روند و تغییرات رویه ای را درک کنند‪ .‬تحلیلگر همچنین می تواند با کارکنان آموزش‬
‫همکاری کند‪ • .‬کار با کاربران کسب و کار‬

‫‪ -8‬مطالعه ارزش ایجاد شده توسط راهحل ‪ :‬آیا پروژه کار کرد؟ سازمان چقدر پیشرفت کرد؟ آیا پیگیری های الزم وجود دارد؟‬

‫در طول فرآیند تجزیه و تحلیل کسب و کار‪ ،‬مراحل زیادی درگیر است‪ .‬نتایج کسب و کار و جزئیات مورد بحث قرار می گیرند‪.‬‬
‫مشکالت کوچک و بزرگ حل می شود‪ .‬روابط ایجاد می شوند و تغییرات مدیریت می شوند‪ .‬سعی کنید مسیر را در بین مراحل از‬
‫دست ندهید‪ .‬ارزش ایجاد شده توسط راهحل را رها کنید و ارزیابی کنید‪.‬‬

‫مسئولیت های اصلی در این مرحله عبارتند از‪:‬‬

‫• ارزیابی پیشرفت واقعی‪.‬‬

‫• انتقال نتایج به حامی پروژه‪ .‬ابالغ نتایج به تیم پروژه و سایر اعضای شرکت نیز در برخی موارد ضروری است‪.‬‬

‫• پیگیری پروژه (پیگیری به عنوان "نظارت و ارزیابی اثرات یک پروژه یا برنامه برای مدیریت‪ ،‬و ارتباط در مورد عملکرد آن پروژه‬
‫یا برنامه" تعریف میشود‪).‬‬

‫‪16‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫چهارمزیت تحلیل کسب و کار‬

‫توجه به نیازهای کسب و کار ‪ :‬سازمانها اغلب وسوسه میشوند تا قبل از درک کامل شرایط راه حل ارائه دهند‪ .‬تحلیل کسب و‬
‫کار سازمان را قادر میسازد تا علل ریشهای مشکالت را به جای تنها بررسی عالئم شناسایی و برطرف کند‪ .‬تحلیل کسب و کار‬
‫خوب به انجام ارزیابی نیازها و توصیه راه حل بر اساس مشخصات فضای مسئله از جمله درک معماری کسب و کار و سازمان‬
‫وابسته است‪ .‬تحلیل کسب و کار به شناسایی فرصتهای جدید که برای رشد و شاید حتی بقاء سازمان ضروری هستند‪ ،‬کمک‬
‫میکند‪ .‬بهرهبرداری از فرصتها برای تأمین مزیت رقابتی در بازار امری ضروری است‪ .‬تحلیل کسب و کار به سازمانها کمک‬
‫میکند تا هنگام توجه به نیازهای کسب و کار ارزش کسب کنند‪.‬‬

‫مدیریت ریسک و کاهش دوبارهکاری ‪ :‬آنچه که تحلیل کسب و کار کافی را تشکیل میدهد‪ ،‬به ریسک پذیری سازمان و سطح‬
‫اعتماد الزم قبل از آنکه سازمان بتواند با طرحهای خود به حرکت ادامه دهد‪ ،‬وابسته است‪ .‬تصمیمگیری برای ادامه حرکت بدون‬
‫انجام تحلیل کسب و کار کافی و پذیرش سطح باالتری از عدم قطعیت اغلب نتیجه دست کم گرفتن ارزش فعالیتهای تحلیل‬
‫کسب و کار است‪ .‬اگرچه تحلیل کسب و کار به زمان و منابع قابل مالحظهای نیاز دارد اما غفلت از آن میتواند به درک نامناسب‬
‫شرایط الزم‪ ،‬عدم برآورده شدن انتظارات ذینفعان و ناامیدی تیم پروژه و سایر ذینفعان کلیدی منجر شود‪ .‬این مسائل میتواند به‬
‫مقدار زیادی دوبارهکاری و افزایش درخواست برای ایجاد تغییرات منجر شود‪ .‬شاید غیر عادی به نظر برسد اما صرف زمان برای‬
‫انجام تحلیل کسب و کار در واقع باعث صرفهجویی در وقت میشود‪ ،‬هزینهها را کاهش میدهد و آسیبپذیری در برابر ریسک را‬
‫در بلندمدت به حداقل میرساند‪.‬‬

‫هنگامی که زمان کافی به فعالیتهای تحلیل کسب و کار اختصاص داده نمیشود‪ ،‬شکاف در شرایط‬ ‫اثرات نقصهای محصول ‪:‬‬
‫الزم میتواند ایجاد شود‪ .‬ایجاد شکاف و درک اشتباه شرایط الزم میتواند منجر به ایجاد نقص در محصول شود‪ .‬نقصهای‬
‫محصول پوششدادهنشده در محدوده پروژه منجر به دوبارهکاری میشود اما اگر این نقصها در زمان ارائه محصول به مشتری‬
‫پوششداده شوند‪ ،‬با نتایج بسیار بدتری مواجه میشویم‪ .‬نقصهای محصول در تولید ممکن است به مرجوع شدن محصول‪ ،‬ارائه‬
‫دادخواست‪ ،‬کاهش اعتماد مصرفکننده یا برورز صدمات برای کاربران نهایی منجر شود‪.‬‬

‫رضایتمندی ذینفعان ‪ :‬ایجاد محصوالت برای تأمین نیازهای کسب و کار و ارائه به موقع آن محصوالت و در عین حال‬
‫بهحداقلرساندن تهدیدات بالقوه برای سازمان منجر به افزایش رضایتمندی ذینفعان میشود‪ .‬بررسی اینکه محصول نهایی چطور‬
‫مورد قبول ذینفعان قرار میگیرد یا تمایل ذینفعان برای پرداخت هزینه در قبال راه حل چه قدر است‪ ،‬میتواند رضایتمندی واقعی‬
‫ذینفان را نشان دهد‪ .‬استفاده از شیوههای خوب در خصوص تحلیل کسب و کار میتواند به پذیرش سریع محصول یا راه حل و‬
‫استفاده کامل از آن منجر شود و سطح باالی رضایتمندی ذینفعان به دست آید‬

‫‪17‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫مدیریت فرآیند کسب و کار (‪Business Process Management )BPM‬‬

‫‪ ‬مجموعهای از فعالیتهاست که توسط یک گروه همکار به منظور دستیابی به هدفی واحد اجرایی میشوند‪ .‬این فعالیتها‬
‫در راستای تحقق اهداف کسب و کارطراحی و اجرا میشوند‪.‬‬
‫‪ ‬یک رویکرد ساختار یافته با هدف بهبود کیفیت محصول و خدمات است‪.‬‬
‫‪ ‬تالش دارد تا فرآیندهای سازمان را با استراتژی سازمان همسو نگه دارد و در پی آن به هدفی بزرگتر یعنی رضایت‬
‫مشتری برسد‪.‬‬
‫‪ ‬تالش میکند اثرات فرآیندهای کسب و کار یک سازمان را تحلیل کند‪ ،‬آنها را بهبود دهد و در برخی مواقع آنها را قابل‬
‫پیشبینی کند‪.‬‬

‫مهمترین هدف مدیریت فرآیندهای کسب و کار‪ ،‬مکانیزاسیون است؛ اما نباید دچار این اشتباه رایج شویم و تنها هدف و کاربرد آن‬
‫را مکانیزاسیون بدانیم‪ .‬مدیریت فرآیندهای کسب و کار (‪ )BPM‬یک چرخه تکرارپذیر است‬

‫مراحل مدیریت فرآیند کسب و کار‬

‫‪ ‬طراحی فرآیند‪ :‬شامل شناسایی فرآیندهای موجود و تعریف وضعیت آینده فرآیندهاست‪ .‬محدوده طراحی فرآیند شامل تعریف‬
‫مراحل کار‪ ،‬هشدارها‪ ،‬میزان سرعت مطلوب فرآیند‪ ،‬استانداردها‪ ،‬توافقنامه سطح خدمات ‪ ،‬مکانسیتم واگذاری کار و تعریف‬
‫شاخصهای کلیدی ارزیابی عملکرد است‪.‬‬
‫‪ ‬مدل سازی فرآیند‪ :‬فرآیند را باید به صورت بصری درآورد تا تمام ذینفعان به یک درک و فهم یکسان از آن برسند‪.‬‬
‫استانداردهای مختلفی برای مدلسازی فرآیند وجود دارد؛ اما مدیریت فرآیندهای کسب و کار زبان مدلسازی ‪ BPMN‬را برای‬
‫این مهم‪ ،‬پیشنهاد میکند‪ .‬این زبان در عین سادگی و قابل درک بودن بقدری جامع است که میتواند تمام فرآیندهای کسب و‬
‫کار را مدل کند‪ .‬این امر‪ ،‬پیشنیاز رسیدن به درک درست و یکسان از فرآیندهای طراحی شده است‪.‬‬
‫‪ ‬اجرا کردن فرآیند‪ :‬پس از مدلسازی فرآیند باید آن را در سازمان عملیاتی کرد‪ .‬میتوان این فرآیند را در یک ابعاد کوچک از‬
‫سازمان اجرایی ساخت تا اثرات آن کامل مشخص شود و در صورت اخذ تاییدیههای الزم آن را در تمام سازمان منتشر کرد‪.‬‬
‫طبیعتا مدیریت فرآیندهای کسب و کار برای اجرایی ساختن فرآیند یک نرمافزار را پیشنهاد میدهد؛ اما این امکان وجود دارد‬
‫که فرآیند فارغ از مباحث حوزه فناوری اطالعات در یک مجموعه عملیاتی شود‪.‬‬
‫‪ ‬کنترل فرآیند‪ :‬در این مرحله مالکان فرآیند یا مدیران سازمان بر اساس معیارها و شاخص کلیدی عملکرد (‪ )KPI‬که در مرحله‬
‫طراحی فرآیند مشخص شدهاند‪ ،‬فرآیند را بررسی میکنند تا نسبت به نقاط قابل بهبود و اشکاالت اجرایی فرآیند آگاه شوند‪.‬‬
‫‪ ‬بهینهسازی فرآیند‪ :‬در این مرحله مطابق تحلیلی که در مرحله کنترل فرآیند صورت میگیرد‪ ،‬تغییرات مورد نیاز برای رفع‬
‫اشکاالت و بهبود فرآیند شناسایی میشود‪ .‬این بهینهسازی میتواند در سطح فرآیند‪ ،‬قوانین کسب و کار و حتی فرمهای‬
‫اطالعاتی فرآیند باشد‪ .‬در این مرحله طراح فرآیند باید چرخه مدیریت فرآیند را از مرحله طراحی مجدد‪ ،‬شروع کند‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫ب) شناخت انواع محیط‬

‫اهمیت محیط‬

‫مدیران برای آنکه بتوانند عرضة فرآورده ها وخدمات خود را در راستای نیازها و خواسته های جامعه و در سطح انتظارات‪ ،‬آرمان‬
‫ها و معیارهای مشتریان قرار دهند‪ ،‬باید شناختی مناسب از محیط‪ ،‬ساختار‪،‬رفتار متغیرها‪ ،‬طبقه بندی و سازوکارهای محیطی داشته‬
‫باشند‪ .‬هرچه شناخت از محیط بیشتر شود‪ ،‬شناسایی‪ ،‬طبقه بندی‪ ،‬ارزیابی مسائل استراتژیک بهتر صورت می گیرد‪ ،‬واستراتژی نیز‬
‫مناسب تر تدوین می شود‪ .‬محیط تنها منبع تأمین کنندة داده های سازمان‪ ،‬و تنها مصرف کنندة ستانده های آن است‪ .‬محیط حیات‬
‫سازمان را ایجاد و با تحوالت خود آن را با مسائل متنوعی روبرو می کند‪ .‬محیط‪ ،‬مرزهای سازمان را در چارچوب توانمندی ها‪،‬‬
‫مهارت ها و ادراکات مدیران سازمان ها شکل می دهد‪.‬‬

‫محیط‪:‬‬

‫‪ ‬در لغت به معنای محیط زیست‪ ،‬محیط اطراف‪ ،‬احاطه و دور و بر آمده است‪.‬‬
‫‪ ‬در متون تخصصی مدیریت‪،‬به پدیده های اطراف سازمان اطالق می گردد؛ که بطور معمول عواملی نظیر دولت‪ ،‬رقبا‪،‬‬
‫تکنولوژی‪ ،‬عرضه و تقاضای نیروی کار‪ ،‬مشتریان و ارباب رجوع و اخیرا صنعت مرتبط با سیستم را دربرمی گیرد‪.‬‬
‫‪ ‬شامل همه عوامل خارج از سازمان و شرکت می شود که عملیات یک شرکت راتحت تأثیر قرار می دهد و یا از عملکرد‬
‫سازمان و شرکت تأثیر می پذیرد‪ .‬این عوامل شامل‪ :‬مشتریان‪ ،‬رقبا‪ ،‬سهامداران‪ ،‬عرضه کنندگان‪ ،‬صنعت و ‪ ...‬است‪.‬‬
‫‪....... ‬‬

‫تئوری پردازان حوزه سازمان و مدیریت‪:‬‬

‫‪ ‬نگاه شان به محیط از طریق نظریه سیستمی توسعه یافته است‪.‬‬

‫‪ ‬معتقدند هر کسب وکار یک سازمان است و هر سازمانی در یک محیط خاص فیزیکی‪ ،‬تکنولوژی فرهنگی و اجتماعی‬
‫قرار دارد‪.‬‬

‫‪ ‬سازمان ها برای بقاء ناگزیر به برقراری ارتباطات با سیستم های بزرگتری هستند که خود جزئی از آنها هستند‪.‬‬

‫مؤلفههای محیط کسب و کار‬

‫محیط کسب و کار به طور گسترده به دو دسته طبقه بندی می شود‪:‬‬

‫‪19‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫محیط داخلی‪ :‬عواملی که در سازمان وجود دارند و قدرت را تقویت میکنند یا باعث ضعف سازمان میشوند‪ ،‬به عنوان عوامل‬

‫موجود در محیط داخلی قرار میگیرند‪ .‬شامل‪:‬‬

‫‪ ‬سیستم ارزش سنجی‬

‫‪ ‬چشم انداز و ماموریت‬
‫اهداف‬ ‫‪‬‬
‫فرهنگ سازمانی‬ ‫‪‬‬
‫منابع انسانی‬ ‫‪‬‬
‫اتحادیه کارگری‬ ‫‪‬‬

‫محیط خارجی‪:‬‬

‫شامل عوامل مؤثر بر سازمان است که از کنترل مستقیم سازمان خارج است‪ .‬بدیهی است که کسب وکارها فقط تأثیرکمی برمحیط‬
‫خارجی خود دارند‪ ،‬اما محیط خارجی می تواند تأثیر قابل مالحظه ای بر یک شرکت و محیط کاری آن داشته باشد‪ .‬تاریخ دنیای‬
‫کسب وکار‪ ،‬مواردی را گزارش می دهد که شرکت ها توانسته اند تأثیر شگرفی بر محیط کالن خود بگذارند نظیر تأثیر‬
‫مایکروسافت و یا اینتل بر محیط اطراف خود و دنیای فناوری اطالعات ‪.‬‬

‫عموماً این تأثیر گذاری ها نادر هستند و در مدیریت استراتژیک‪ ،‬تأکید بر تجزیه و تحلیل و پاسخگویی به محیط خارجی است‪.‬‬

‫محیط خارجی از عواملی تشکیل شده است که فرصت یا تهدیداتی را برای تجارت ایجاد میکند و بیشتر به صورت زیر طبقه‬
‫بندی میشود‪:‬‬

‫محیط کوچک‪ :‬عواملی در تجارت که تأثیر مداوم و مستقیمی بر روی آن میگذارد‪ Micro Environment ،‬یا محیط کوچک‬
‫کسب وکار نام دارد‪ .‬به طور مثال شرکت شامل تامین کنندهها‪ ،‬مشتریان‪ ،‬رقبا‪ ،‬بازار‪ ،‬واسطهها و غیره می باشد که مختصتجارت هستند‪.‬‬

‫محیط کالن‪ ،Macro Environment :‬محیطی است که بطور کلی برعملکرد هر سازمان تجاری تأثیر می گذارد‪ .‬که شامل‬
‫جمعیتی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬حقوقی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬فناوری و محیط جهانی است‪.‬‬

‫کلیه شرکتهای تجاری‪ ،‬عملکردی در یک محیط دارند که تحت عنوان محیط کسب و کار نامیده می شوند‪ .‬یک شرکت تجاری‬
‫منحصر به فرد در حاشیه محیط اطراف خود زنده مانده و رشد می کند‪.‬‬

‫یک شرکت فقط بخشی از یک محیط بزرگ است و و عوامل بسیاری خارج از کنترل بر آن تاثیر می گذارند‪ .‬بنابراین تنها چند‬
‫عامل تحت کنترل شرکت وجود دارد و شرکت گزینه دیگری ندارد‪ .‬اما برای پاسخگویی و انطباق متناسب با ای شرایط باید خود‬

‫‪21‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫را تطبیق دهد و توانایی پیش بینی و حل مشکالت را داشته باشد‪ .‬اگر اشخاص تجارتی درک خوبی از محیط کسب و کار داشته‬
‫باشند‪ ،‬می توانند به راحتی نیروهایی را که بر شرکت تأثیر می گذارد‪ ،‬بشناسند و تجزیه و تحلیل کنند‪.‬‬

‫تکنیک ها و مفاهیم در شناسایی هر یک از اجزای محیط‪:‬‬

‫الف‪ -‬محیط داخلی‪ :‬زنجیره ارزش پورتر‪ ،‬چک لیست های بررسی بازاریابی‪ ،‬مالی‪ ،‬مدیریت تحلیل سیستم های سازمانی و تحلیل‬

‫براساس مدل های تعالی سازمانی‬

‫ب‪ -‬محیط خارجی‬

‫‪ -۱‬محیط نزدیک (عملیاتی)‪ :‬الگوی پنج نیروی پورتر‬

‫‪ -2‬محیط کالن (دور) ‪ :‬ماتریس ‪PEST‬‬

‫برای جمع بندی میان محیط داخلی و خارجی می توان ازماتریس ‪SWOT‬کمک گرفت‪.‬‬

‫تجزیه و تحلیل محیطی‪:‬‬

‫هدف‪ :‬بررسی و شناخت عواملی است که به نوعی بر فعالیت و عملکرد سازمان تأثیر میگذارند‪.‬‬

‫این عوامل گاهی با محیط داخل سازمان ارتباط پیدا میکنند و گاهی به محیط خارج از سازمان مربوط میشوند‪.‬‬

‫محیط سازمانی دربرگیرنده تمامی عواملی است که فعالیت مؤسسه را به هر طریق تحت تاثیر قرار میدهند‪.‬‬

‫محیط سازمان در چهار سطح متفاوت دستهبندی میشود ‪ :‬محیط عمومی‪ ،‬محیط اختصاصی و محیط عملیاتی و محیط درونی‬

‫محققین علوم سازمانی به تحلیل محیط در ابعاد مختلفی می پردازند‪(.‬آلدریچ)‬

‫‪ ‬ظرفیت محیط‪.‬‬

‫‪ ‬همگونی و ناهمگونی عوامل محیطی‪.‬‬

‫‪ ‬محیط پایدار و ناپایدار‬

‫‪ ‬پراکندگی عوامل‪..‬‬

‫‪ ‬محیط متشنج‪.‬‬

‫‪21‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪22‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪23‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫محیط کسب وکار و نگاه سیستمی‬

‫کسب و کار به مجموعه فرآیندهای تأمین‪ ،‬تولید و توزیع کاال و خدمات گفته می شود‪ .‬این فرآیندها معموالً به منظور کسب سود‬
‫صورت می گیرد‪ .‬محیط می تواند به عنوان مجموعه عناصری که یک سیستم را احاطه کرده است‪ ،‬تعریف گردد‪ .‬در یک فراگرد‬
‫مستمر منابع ورودی را به محصوالت و خروجی تبدیل می کنند و این کار درتعامل با محیط صورت می گیرد‪ .‬این نگرش برحفظ‬
‫ارتباط با محیط خارجی با محیط داخلی سازمان تأکید ویژه ای دارد‪ ،‬چرا که محیط خارجی هم منشأ تأمین منابع ورودی است و‬
‫هم مصرف کننده خروجی های کسب وکاراست‪ .‬محیط با تأمین بازخور از مشتریان به بهبود عملکرد کسب وکار کمک می کند‪.‬هر‬
‫سیستم‪ ،‬عالوه بر ارتباط با عناصر درون خود(عناصر تشکیلدهنده سیستم و روابط آنها)‪ ،‬با عناصر خارج از خود و مربوط به محیط‬
‫نیز سروکار دارد‪ .‬در واقع‪ ،‬محیط هر سیستم‪ ،‬شامل آن چیزهایی است که خارج از کنترل کامل سیستم هستند؛ ولی به گونه ای بر‬
‫عملکرد آن تأثیر دارند‬

‫محیط در مدیریت استراتژیک‬

‫نقطه آغازین فرآیندمدیریت استراتژیک بررسی محیط است‪ .‬در بررسی محیطی هم محیط خارجی و هم محیط داخلی مورد مطالعه‬
‫قرار می گیرند و اطالعات آنهادر دست تصمیم گیرندگان قرار می گیرد‪.‬‬

‫‪24‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫اگر یک عامل فرضی بر سیستم‪ ،‬اثر داشته باشد و تحت کنترل آن نیز باشد‪ :‬عاملی سیستمی به شمار می آید؛‬

‫اگر یک عامل مؤثر بر سیستم‪ ،‬خارج از کنترل آن باشد‪ ،‬عاملی محیطی محسوب میشود‬

‫اگر یک عامل غیر مؤثر‪ ،‬تحت تأثیر سیستم نباشد‪ ،‬نه محیطی محسوب می شود و نه سیستمی‪.‬‬

‫برای تشخیص عوامل محیطی می توان از پرسش های زیر استفاده کرد‪:‬‬

‫‪ .۱‬آیا عامل مورد نظر با هدف سیستم ارتباط دارد؟‬

‫‪ .2‬آیا این عامل‪ ،‬تحت کنترل سیستم قرار دارد؟‬

‫محیط‪ ،‬عامل نامعلوم درتصمیم گیری‬

‫موفقیت مدیـردراتخاذ تصمیمات مؤثر برای برقراری رابطـه میـان سازمان ومحیـط‪،‬بستگی به سهولت یادشـواری موقعیت تصمیم‬
‫گیری وهمچنیـن‪ ،‬بستـگی به مهارت ودوراندیشـی اودر تصمیم گیری دارد‪.‬‬

‫عوامـل موثردر درک و برداشت مدیـراز محیـط و تأثیر عوامل محیطی‪:‬‬

‫‪ )1‬تعداد عوامل موجود در محیط (پیچیدگی محیط)‬

‫‪ )2‬تنوع وگوناگونی عناصر وارکان موجود درمحیط‬

‫‪ )3‬تغییر وتحول عناصرمحیطی و یا میزان تغییر و تحول این عناصر درطول زمان‪.‬‬

‫محیط و ساختار سازمان‬

‫معموال مدیران از طریق فرآیند برنامه ریزی‪ ،‬خود را با محیط خارج‪ ،‬وفق (انطباق با محیط) می دهند‪ .‬آنها برنامه هایی را ارائه‬
‫میکنند و به اجرا در می آورند؛ تا به وسیله آنها‪ ،‬فعالیت های سازمان را هدایت کرده و بر رفتار گروه های ذینفع موجود در محیط‪،‬‬
‫تأثیر بگذارند و با عواملی که به صورت غیر مستقیم‪ ،‬در محیط وجود دارند‪ ،‬خود را وفق دهند‪ .‬راه دیگر این است که سازمان با‬
‫تغییر در ساختار رسمی خود‪ ،‬بکوشد خود را با محیط سازگار کند‪.‬‬

‫فرآیند برنامه ریزی و تدوین و طراحی انواع برنامه ها(ماموریت‪ ،‬هدفهای بلندمدت و کوتاه مدت و راهبرد)‪،‬بدون مطالعه و کنکاش‬
‫محیط‪ ،‬همچنین طراحی و اصالح ساختار سازمانی‪ ،‬بدون توجه به محیط‪ ،‬امکانپذیر نیست‪.‬‬

‫‪25‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫محیط کسب و کار در دو بعد ‪ ،‬از طریق متغیرهای زیر بر کسب و کارها اثر می گذارد‪:‬‬

‫ب) بعد زمینه ای‬ ‫الف) بعد ساختاری‬

‫بعد زمینه ای‬ ‫بعد ساختاری‬

‫فرهنگ ملی‪.‬‬ ‫قوانین و رویه های کسب و کار‬

‫ساختار رقابت ‪.‬‬ ‫مهارت های حمایتی مالی و معنوی‬
‫مسائل سیاسی و اقتصادی دولت‪.‬‬ ‫اطالع رسانی کسب و کار‬
‫زیر ساخت های کسب و کار‬ ‫وجود شبکه های ارتباطی میان کسب و کارها‬
‫رابطه مناسب دانشگاه با جامعه با صنعت‬

‫عناصر محیط عبارتنداز‪:‬‬

‫محیط قانونی‪ :‬قانون تجارت‪ ،‬قانون کار‪ ،‬قانون مالیات از این قبیل‪.‬‬

‫محیط سیاسی‪ :‬سیستم اداری دولت‪ ،‬سیاست داخلی‪ ،‬سیاست خارجی‪ ،‬شوراها و فرآیندهای تصمیم گیری دولتی‪.‬‬

‫محیط حقوقی‪ :‬قوه قضائیه‪ ،‬نحوه رسیدگی به شکایت های اقتصادی‪ ،‬مالکیت معنوی و‪...‬‬

‫محیط اقتصادی‪ :‬میزان تورم‪ ،‬قیمت نفت‪ ،‬تراز خارجی‪ ،‬سیستم اقتصادی دولت‪ ،‬خصوصی سازی‪ ،‬سیاست های بانک مرکزی و‪...‬‬

‫محیط اجتماعی‪ :‬اندازه و مفهوم خانوار‪ ،‬روابط میان افراد جامعه و دانشگاه‪.‬‬

‫محیط فرهنگی‪ :‬تنوع قومیت‪ ،‬دین‪ ،‬مذهب‪ ،‬زبان و رنگ ها‪.‬‬

‫محیط صنعت‪ :‬صنایع برتر‪ ،‬صنایع حمایت کننده‪ ،‬صنایع پشتیبانی کننده ‪ ،‬ساختار رقابت‪ ،‬تأمین کنندگان و توزیع کنندگان‬

‫محیط تکنولوژیکی ‪ :‬فناوری اطالعات و ارتباطات‪ ،‬نانو‪ ،‬اینترنت‪ ،‬روشهای تولید‪ ،‬ارائه خدمات تحقیق و توسعه‪.‬‬

‫محیط جهانی ‪ :‬سازمان ها و نهادهای بین المللی‪ ،‬قوانین جهانی تشکل های منطقه ای‪ ،‬فرهنگ ها‪ ،‬زبان ها‪ ،‬نژادها‪ ،‬مذاهب و از این‬
‫قبیل‪.‬‬
‫‪26‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫انواع محیط تاثیرگذاردرکسب وکار‬

‫‪ )1‬محیط درون کسب وکار‬

‫‪ )2‬محیط خردکسب وکار‬

‫‪ )3‬محیط کالن کسب وکار‬

‫‪ )4‬محیط بین الملل کسب وکار‬

‫فرهنگ و دنیای کسب و کار‬

‫نمونه هایی از مباحث فرهنگ در دنیای کسب وکار‬

‫‪ ‬در بعضی کشورها آسیایی رنگ سفید رنگ عزاداری است‪.‬‬

‫‪ ‬عرب ها در مذاکرات تجاری پذیرایی را بر سر میز مذاکره می پسندند اما انگلیسی ها در هنگام مذاکره فقط مذاکره می‬
‫کنند و پذیرایی بعدا یا قبل آن صورت می گیرد‪.‬‬

‫‪ ‬درآمریکا رنگ مردانه آبی است در صورتیکه فرانسوی ها رنگ قرمز را مردانه می دانند‪.‬‬

‫‪ ‬ژاپنی ها رنگ سبز را رنگ تکنولوژی برتر می دانند اما وسایل الکترونیک سبز رنگ در آمریکا فروش ندارد‪.‬‬

‫‪ ‬در غرب‪ ،‬خانواده که کلیدی ترین واحد بازاریابی است به زن و شوهر و فرزندان مجرد اطالق می شود‪ .‬اما در برخی‬
‫کشورها‪ ،‬سایر اقوام نیز جز خانواده محسوب می شوند‪ .‬این مهم است که بدانیم اعضای دیگر خانوده که در تصمیم گیری‬
‫دخالت دارند چه کسانی هستند‪.‬‬

‫‪..... ‬‬

‫‪27‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫ج) سیستم اقتصاد دولتی ومحیط اقتصادی کسب وکار‬

‫اهمیت اقتصاد کالن کشوردرکسب وکار‬

‫رشدوتوسعه اقتصادی از مهمترین اهداف هرکشوری است‪.‬علی رغم نقش موثر عواملی چون نیروی کاروسرمایه‪ ،‬یکی ازچالش‬
‫های اساسی رشداقتصادی‪،‬مهیا شدن محیطی است که کارگزاران اقتصادی‪،‬اعم از بنگاه ها وسرمایه گذاران درآن مشغول فعالیت‬
‫وکسب وکار باشند‪.‬‬

‫سیستم اقتصادی برای اداره امور اقتصادی یک کشور‪:‬‬

‫‪ ‬اقتصادی سرمایه داری (بازار کامال آزاد)‬

‫‪ ‬اقتصاد دولتی‬

‫اقتصاد دولتی‪ :‬دولت مالک منابع است‪ .‬برنامه ریزی برای اقتصاد بصورت کامالً متمرکز انجام می شود‪ .‬جهت گیری های اقتصاد و‬
‫اداره بازار بر عهده دولت است‪.‬‬

‫‪28‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫تصمیمات توسط افراد و بنگاه ها گرفته می شود که آزادانه در حال رقابت با همدیگر هستند‪ .‬هر فرد حق‬ ‫اقتصاد سرمایه داری‪:‬‬
‫مالکیت خصوصی دارد‪ .‬تقاضا از سوی بازار عرضه را جهت می دهد‪ .‬دولت ها حق هیچگونه دخالتی ندارند‪ .‬مهم ترین کارکرد‬
‫نهاد دولت در فعالیت های اقتصادی‪:‬‬

‫دولت از جهات‪ ،‬ابعاد و مسیرهای مختلف بر فعالیت های اقتصادی اثرگذار است؛ به نحوی که سیاست های کالن اقتصادی و‬
‫سیاسی دولت به شکل گیری یک نظام اقتصادی سالم‪ ،‬شکوفا‪ ،‬شفاف و توانمند منجر می شود و یا به گسترش اقتصاد زیرزمینی و‬
‫فساد و در نتیجه یک اقتصاد ضعیف و ناکارآمد می انجامد‪.‬‬

‫دولت ها نقش مهمی در حمایت از حقوق مالکیت‪ ،‬فراهم کردن زیرساخت ها‪ ،‬عملکرد بازارهای پولی‪ ،‬مالی و نیروی انسانی‪،‬‬
‫نظارت بر فعالیت های اقتصادی و کنترل فساد دارند‪.‬‬

‫کمک های بنگاه ها به اقتصاد نیز تحت تأثیر فضای آزاد‪ ،‬رقابتی و شفاف سرمایه گذاری است که دولت در شکل گیری و بهبود آن‬
‫نقش عمده ای دارد‪.‬‬

‫دولت از راههای مختلفی بر فضای کسب و کار اثر منفی می گذارد‪ :‬هزینه های غیرضروری تحمیل می کند‪ ،‬بی ثباتی و ریسک‬
‫بوجود می آورد و فضای رقابت را نابرابر می کند‪.‬‬

‫در یک جامعه فاقد دولت کارآمد‪ ،‬قوانین اجرا نمی شوند و کنترل فساد ناممکن است‪ .‬این عوامل فعاالن اقتصادی را به بخش‬
‫غیررسمی سوق میدهد‪.‬کارکرد اقتصاد کالن یک کشور مهمترین معیار برای سنجش موفقیتها و ناکامیهای اقتصادی آن کشور‬
‫است که در قالب چهار متغیر اساسی‪ ،‬قیمتها‪ ،‬اشتغال‪ ،‬تولید و وضعیت کلی اقتصاد کالن قابل بررسی است‪ .‬اقتصاد کالن بسیار‬
‫پیچیده است و عوامل متعددی بر آن تاثیر می گذارد‪.‬‬

‫اقتصاد کالن یک کشور به منزله فضای اقتصادی است که تمامی شرکت ها و کسب وکارها در آن تنفس کرده و داده هایی را ازآن‬
‫می گیرند و ستاده هایی را به آن می دهند‪.‬‬

‫بعضی از سیاست های دولت ها که موجب بهبود ساز و کار رقابتی و یافتن جایگاه مناسب خود در اقتصاد شوند‪:‬‬

‫‪ ‬تقویت و گسترش رقابت و مشارکت اقتصادی – اجتماعی مردم (دولت مکمل بازار نه جایگزین بازار)‬

‫‪ ‬ایجاد دسترسی آحاد جامعه به اطالعات در بازارها‬

‫‪ ‬توسعه بازارهای مالی‪ ،‬بیمه ای‪ ،‬بانک ها و زیر ساخت ها‬

‫‪ ‬فراهم نمودن محاکم قضایی پشتیبانی رونق کسب وکار‬

‫‪29‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬هدایت و تصمیم گیری در مورد هزینه های دولتی‬

‫‪ ‬جهت دهی و تهیه و اجرای برنامه های استراتژیک سرمایه گذاری‬

‫‪ ‬دخالت توسط قوانین و نهادهای ایجاد کننده و رشد دهنده کسب وکار‬

‫‪ ‬سیاست های پولی و مالی‬

‫دولت ها در اقتصاد کالن به دنبال اهداف زیر هستند‪:‬‬

‫‪ ‬تثبیت قیمتها و کنترل تورم‬

‫‪ ‬اشتغال کامل و کنترل بیکاری‬

‫‪ ‬رشد و توسعه مداوم اقتصادی‬

‫‪ ‬توزیع عادالنه درآمد و ثروت‬

‫‪ ‬تعادل تراز پرداخت های خارجی‬

‫سیاست های پولی و مالی‬

‫‪ ‬مهمترین شکل دخالت دولت درسیر اقتصاد کالن‬

‫‪ ‬سیاست مالی به هر گونه تغییر در مخارج دولتی و مالیات گفته می شود‪ .‬تغییر در مخارج دولتی و مالیات‪ ،‬موجب‬
‫تغییراتی در تقاضای کل و در نتیجه تغییر در درآمد تعادلی می شود‪.‬‬
‫‪ ‬سیاستهای مالی دولت ها می تواند به تقاضا برای کسب وکارهای جدید منجر شود‪.‬‬
‫تصمیم برای افزایش مخارج دولتی‪ (،‬به شرطی که سیستم اقتصادی دولت انحصار را پشت سر گذاشته باشد) می تواند به‬ ‫‪‬‬
‫افزایش تقاضا برای کسب وکارهای موجود و یا حتی ایجاد کسب وکارهای جدید منجر شود‪.‬‬
‫‪ ‬سیاست پولی به هر سیاستی گفته می شود که موجب تغییر حجم پول در جامعه گردد‪.‬‬
‫‪ ‬تصمیمات بانک مرکزی می تواند به افزایش حجم مبادالت اقتصادی منجر شود‪ .‬این تصمیمات برای کسب وکارها از‬
‫وجوه مختلفی حائز اهمیت است‪.‬‬
‫‪ ‬کارآیی سیاست های پولی و مالی به واسطه اثرگذاری آنها بر درآمد ملی تعیین می شود‪ .‬هر چه این سیاست ها درآمد ملی‬
‫رابیشتر تحت تاثیر قرار دهند گفته می شود که کارآتر بوده اند‪.‬‬

‫‪31‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬نکته مهم این است که نمی توان برای بهبود شرایط اقتصادی به صورت تک بعدی به سیاست های مالی یا پولی روی‬
‫آورد‬
‫‪ ‬باید سبدی از سیاست ها مورد تحلیل قرار گیرند‪ .‬سناریوهای متعدد بررسی شود و مجموعه سیاست های اثر بخشی اجرا‬
‫شود‪.‬‬
‫مثال اینکه اقتصاد در سال بعد با تورم روبرو است؟ این تورم از چه ناحیه ای است؟ آیا رکود ادامه خواهد داشت؟ آیا می‬ ‫‪‬‬
‫توان به اوراق قرضه به عنوان سرمایه گذاری نگاه کرد؟ آیا با توجه به تصمیمات بانک مرکزی‪ ،‬باید شرکت نقدینگی باللی‬
‫را نگاه دارد یا نه؟و‪...‬‬
‫‪ ‬کارآیی سیاست های پولی و مالی به واسطه اثرگذاری آنها بر درآمد ملی تعیین می شود‪ .‬هر چه این سیاست ها درآمد ملی‬
‫رابیشتر تحت تاثیر قرار دهند گفته می شود که کارآتر بوده اند‪.‬‬
‫‪ ‬نکته مهم این است که نمی توان برای بهبود شرایط اقتصادی به صورت تک بعدی به سیاست های مالی یا پولی روی‬
‫آورد‬
‫‪ ‬باید سبدی از سیاست ها مورد تحلیل قرار گیرند‪ .‬سناریوهای متعدد بررسی شود و مجموعه سیاست های اثر بخشی اجرا‬
‫شود‪.‬‬

‫‪31‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫ارزیابی محیط کسب و کار‬

‫شاخص ارزیابی محیط کسب و کار مانندسایر شاخص های مطرح جهانی مانند سهولت انجام کسب وکار ‪ ،‬شاخص رقابت پذیری‬
‫و… وضعیت و موقعیت کسب و کارها کشور هدف را به خوبی نشان می دهد‪.‬‬

‫این شاخص جز مهمترین شاخص های مورد رصد سرمایه گذار داخلی و خارجی است‪.‬‬

‫پیروماده ‪ 4‬قانون بهبود مستمر محیط کسب وکار(سال ‪ ،) ۱۵9۳‬اتاق ها موظف اند به منظور اطالع سیاستگذاران از وضعیت محیط‬
‫کسب و کار در کشور‪ ،‬شاخص های ملی محیط کسب و کار در ایران را تدوین و بطور سالیانه و فصلی حسب مورد به تفکیک‬
‫استان ها‪ ،‬بخش ها و فعالیت های اقتصادی‪ ،‬سنجش و اعالم نمایند‪.‬‬

‫شاخص محیط کسب و کار از طریق تلفیق داده های پیمایشی با داده های آماری براساس نظریه عمومی کارآفرینی شین بدست‬

‫می آید‪ .‬داده های پیمایشی از طریق پرسشنامه از فعاالن اقتصادی مورد نظر(حجم نمونه انتخابی ) پرسیده و داده های آماری با‬
‫همکاری ‪ 2۵‬دستگاه اجرایی مرتبط با طرح مذکور جمع آوری می شود‬

‫طبق مدل ارائه شده در این نظریه‪ ،‬برای محاسبه شاخص محیط کسب و کار در ایران‪،‬شاخص ملی محیط کسب و کار از طریق‬
‫انجام محاسبات برروی ‪ ۰۳‬نماگر که شامل ‪ 2۲‬مؤلفه پیمایشی و ‪ 42‬مؤلفه آماری که از عوامل مختلف و قابل احصای موثر بر اداره‬
‫واحدهای تولیدی در ایران معرفی شده است‪ ،‬حاصل می شود‪.‬‬

‫مؤلفه های پیمایشی (‪28‬سوال)‬

‫‪32‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬نحوه استقبال مشتریان از نوآوری و ابتکار در ارائه خدمات و محصول‬

‫‪ ‬برداشت های سلیقه ای از قوانین و مقررات توسط مأموران محیط زیست‪ ،‬شهرداری‪ ،‬گمرک‪ ،‬بهداشت و …‬

‫‪ ‬بی تعهدی طرف های قرارداد و معامله به اجرای تعهدات و وعده هایشان‬

‫‪ ‬بی ثباتی سیاست ها‪ ،‬قوانین و مقررات و رویه های اجرایی ناظر بر کسب وکار‬

‫‪ ‬غیرقابل پیش بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصوالت‬

‫‪ ‬رویه های سختگیرانه اداره های کار و بیمه تأمین اجتماعی برای مدیریت نیروی انسانی‬

‫‪ ‬تمایل عمومی به خرید کاالهای خارجی و بی رغبتی به خرید محصوالت ایرانی‬

‫‪ ‬تولید و عرضه نسبتاً آزاد کاالهای غیراستاندارد و تقلبی در بازار‬

‫‪ ‬وجود رقابت غیرمنصفانه شرکت ها و مؤسسات دولتی یا شبه دولتی در بازار‬

‫‪ ‬رویه های ناعادالنه ممیزی و دریافت مالیات‬

‫‪ ‬دشواری تأمین مالی از بانک ها‬

‫‪ ‬فقدان یا شفاف نبودن آمار و اطالعات مورد نیاز برای فعالیت اقتصادی‬

‫‪ ‬ضعف زیرساختهای حمل و نقل (جاده ای‪ ،‬ریلی‪ ،‬هوایی‪ ،‬دریایی و بندری)‬

‫‪ ‬ضعف دادگاه ها در رسیدگی به شکایات و پیگرد موثر متجاوزان به حقوق دیگران‬

‫‪ ‬وجود انحصار‪ ،‬امتیاز یا هرنوع رانت به یکی یا تعدادی از رقبا در بازار‬

‫‪ ‬ضعف نظام توزیع و مشکل در رساندن محصول به بازارعرضه کاالها و محصوالت‬

‫قاچاق در بازار ایران‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬فقدان ارتباط مناسب میان عوامل تأمین مواد اولیه‪ ،‬تولید و عرضه یک محصول در بازار‬

‫‪ ‬دخالت های غیرمنطقی نهادهای حاکمیتی در تعیین قیمت ها در بازار‬

‫‪ ‬کارگریزی عمومی و ضعف فرهنگ کار در جامعه‬

‫‪33‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬کمبود تقاضا در بازار‬

‫‪ ‬کمبود فناوری های نوین و تجهیزات مورد نیاز‬

‫‪ ‬کمبود نیروی کار ماهر‬

‫‪ ‬محدودیت های دسترسی به شبکه تلفن همراه و اینترنت‬

‫‪ ‬محدودیت دسترسی به آب‬

‫‪ ‬محدودیت دسترسی به حامل های انرژی (برق‪ ،‬گاز‪ ،‬گازوئیل و…)‬

‫‪ ‬فساد و سوءاستفاده افراد از مقام و موقعیت اداری در دستگا ههای اجرایی‬

‫‪ ‬موانع در فرایندهای اداری و اخذ مجوزهای کسب وکار در دستگاه های اجرایی‬

‫مؤلفه های آماری (بخش های نهادی و اقتصادی)‬

‫‪ ‬محیط نهادی‬

‫نماگر ‪ .۱‬محیط سیاسی (تأثیر عوامل سیاسی – امنیتی بر اداره بنگاهها)‬

‫‪ ‬تعداد مطبوعات دارای مجوز و فعال (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر جمعیت)‬

‫‪ ‬تعداد سرقت مستوجب تعزیر (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر جمعیت)‬

‫‪ ‬تعداد سازمان های مردم نهاد (سمن) – (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر جمعیت)‬

‫نماگر ‪ .2‬محیط علمی‪ -‬آموزشی (مهارت و تحصیالت نیروی انسانی)‬

‫‪ ‬دانش آموخت ههای مراکز فنی حرفه ای (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر جمعیت)‬

‫‪ ‬تعداد دانش آموخت ههای دانشگاهی (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر جمعیت)‬

‫‪ ‬نرخ باسوادی ‪ ۶‬ساله و باالتر‬

‫‪ ‬تعداد دانشآموزان به ازای هر کالس‬

‫نماگر ‪ .۵‬محیط فرهنگی (فرهنگ‪ ،‬رضایتمندی و فرهیختگی نیروی انسانی)‬

‫‪34‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬تعداد صندلی های سینما (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر جمعیت)‬

‫‪ ‬تعداد فرهنگ سراها و کتابخانه های عمومی (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر جمعیت)‬

‫‪ ‬تعداد عناوین کتاب های منتشر شده در استان (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر جمعیت)‬

‫‪ ‬تعداد خواست ههای بازگشت به کار در هیأت های تشخیص دعاوی کار نسبت به کل شاغالن استان‬

‫نماگر ‪ .4‬فناوری و نوآوری شاخص استانی فناوری اطالعات‬

‫‪ ‬تعداد کاربران اینترنت (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر جمعیت)‬

‫‪ ‬تعداد شرکت های دانش بنیان (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر جمعیت)‬

‫نماگر ‪ .۳‬محیط قانونی و حقوقی (حاکمیت قانون‪ ،‬تضمی نهای حقوق مالکیت و عملکرد دادگستری)نرخ رسیدگی به پرونده های‬

‫قضایی (درصد از ورودی)‬

‫‪ ‬امتیاز قضایی و اداری (تخصیصی گزارش های عملکرد استانی قوه قضائیه)‬

‫‪ ‬میانگین زمان رسیدگی به هر پرونده ورودی (روز)‬

‫‪ ‬تعداد پرونده های مطالبه طلب (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر جمعیت)‬

‫نماگر ‪ .۶‬ساختاروعملکرد دولت(تعدادکارمندان دستگاه های دولتی وحکومتی(به ازای هر‪ ۱۳۳‬هزارنفر جمعیت)‬

‫‪ ‬پرداخت های تملک دارایی های سرمایه ای (عملکرد بودجه عمرانی)‬

‫‪ ‬محیط اقتصادی‬

‫نماگر ‪ .۰‬محیط کالن (ثبات اقتصادکالن‪ ،‬ساختارهای اشتغال)شاخص تورم مصرف کننده‬

‫‪ ‬شاخص تورم تولیدکننده‬

‫‪ ‬نرخ مشارکت نیروی انسانی (درصد)‬

‫‪ ‬نرخ بیکاری (درصد)‬

‫‪ ‬ارزش صادرات غیرنفتی استان (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر جمعیت)‬

‫‪35‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬نرخ رشد منطقه ای (درصد)‬

‫نماگر ‪ .۲‬محیط مالی (تأمین مالی)‬

‫‪ ‬سرانه مانده تسهیالت اعطایی‬

‫نماگر ‪ .9‬محیط جغرافیایی( زیرساختها‪ ،‬ظرفیتهای اقلیمی و استانی)متوسط بارندگی ساالنه استان (میلی متر)‬

‫‪ ‬تعداد هتل های ‪ 4‬و ‪ ۳‬ستاره‬

‫‪ ‬تعداد تخت بیمارستانی فعال (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر جمعیت)‬

‫‪ ‬طول را ههای بین شهری (کیلومتر به ازای هر کیلومتر مربع مساحت)‬

‫‪ ‬تعداد انبار و سردخانه (به نسبت مساحت استان)‬

‫‪ ‬مساحت مراتع خوب (به نسبت مساحت استان)‬

‫‪ ‬ضریب نفوذ بیمه (درصد)‬

‫‪ ‬فاصله مرکز استان تا بندر تجاری(آبی) و فعال بین المللی (کیلومتر)‬

‫‪ ‬طول راه آهن به مساحت استان (کیلومتر به ازای هر کیلومترمربع)‬

‫‪ ‬درصد روستاهای گاز رسانی شده از کل روستاهای استان‬

‫نماگر ‪ . ۱۳‬ساختار تولید (انحصار‪ ،‬خوش هها‪ ،‬وابستگی به مواد اولیه)تعداد بهر هبرداران کشاورزی (به ازای هر ‪ ۱۳۳‬هزار نفر‬

‫جمعیت)‬

‫‪ ‬درصد مساحت کشت آبی از کل مساحت زیر کشت‬

‫‪ ‬تعداد معادن درحال بهر ه برداری (به نسبت مساحت استان)‬

‫‪ ‬تعداد کارگاه های صنعتی فعال (به نسبت مساحت استان)‬

‫‪ ‬سرانه مساحت پروانه های ساختمانی صادره درنقاط شهری‬

‫‪36‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫اقدامات دولت برای توسعه کارآفرینی‬

‫تعریف کارآفرینی‪:‬دیدگاه های مختلفی وجود دارد ودرک کامل مفهوم وموضوع " کارآفرینی" نیازمند اطالع از دیدگاه های بین‬

‫رشته ای می باشد‪.‬‬

‫کارآفرینی برحسب ماهیت خود و توجه محققان رشته های مختلف از نظر روانشناسی‪ ،‬جامعه شناسی‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬صنعت و حتی‬
‫تاریخی تعریف شده است‪.‬‬

‫واژه کارآفرینی از کلمه فرانسوی " ‪ " Entrepreneurs‬به معنای "متعهد شدن " نشات گرفته است‪.‬‬

‫کارآفرینی اولین بار مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفت و تمامی مکاتب اقتصادی از قرن ‪ ۱۶‬میالدی تاکنون به نحوی کارآفرینی را‬
‫در نظریه های اقتصادی خویش تشریح نموده اند‪.‬‬

‫کارآفرینی از مباحثی است که در تمامی ابعاد توسعه اقتصادی و اجتماعی از حدود ‪ 2۳‬سال به این طرف عمالً در دنیای تجارت و‬
‫کسب و کار مطرح شده است‪.‬‬

‫کارآفرینی کیفیتی است که افراد را قادر می سازد یک فعالیت جدید را شروع کنند یا با قدرت و به طور ناباورانه فعالیت موجود را‬
‫توسعه دهند‪.‬کارآفرینی موتور تحول و توسعه اقتصاد‪ ،‬فرهنگ و جامعه است‪ .‬رشد و فراگیری این پدیده می تواند به تحول و‬
‫دگرگونی اساسی در اقتصاد ملی منجر شود‪ .‬کارآفرینی فرآیندی است که طی ان فرد کارآفرین با ارائه ایده و فکر جدید ایجاد‬
‫کسب و کار با قبول مخاطره و تحمل ریسک‪ ،‬محصول و خدمت جدید را ارائه می کند‪.‬‬

‫‪37‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫سرمایه گذار ‪ :‬سرمایه گذار کسی است که سرمایه ( مالی ) را در اختیار افراد (در اینجا منظور کارآفرینان است) میگذارد و در‬

‫برابر آن در سود به دست آمده نیز شریک می شود‪.‬‬

‫مدیر ‪ :‬مدیران ‪ ،‬واحد کسب و کار را اداره می کنند و کارآفرینان با نگاه فرصت گرایانه‪ ،‬واحد کسب و کار را راه اندازی می کنند‪.‬‬
‫از آنجا که هر کارآفرینی مسئولیت تمام کارهای مربوط به کسب و کار را بر عهده دارد‪ ،‬به طور کلی می توان گفت هر کارآفرینی‬
‫مدیر است اما هر مدیری کارآفرین نیست‪.‬‬

‫چالش ها و موانع توسعه کارآفرینی در ایران‪(:‬عوامل ضد انگیزشی)‬

‫‪ ‬خطرپذیری مالی زیاد (ترس از دست دادن سرمایه شخصی)‬

‫‪ ‬سود ناشی ازفعالیت های صنفی‪ ،‬تولیدی وکارآفرینی نسبت به سایر فعالیت های اقتصادی نظیر سپرده گذاری در بانک ها‪،‬‬
‫واردات و ‪ ..‬بسیار ناچیز می باشد‪.‬‬

‫‪ ‬واردات از طریق مجاری رسمی و غیررسمی توسط قاچاقچیان قانون دان‪،‬دور زدن قوانین وسوء استفاده ازخالءهای‬
‫قانونی‪.‬‬

‫‪ ‬حجم وسیع تبلیغات برندهای خارجی‬

‫‪ ‬عدم دستیابی به منابع مالی برای سرمایه گذاری (ناتوانی در تهیه منابع مالی کافی برای راه اندازی کسب و کار)‬

‫‪ ‬موانع اداری (نگرانی از عدم امکان تأمین الزامات قانونی)‬

‫‪ ‬هزینه ها ‪ /‬خطرات اجتماعی (نگرانی از فقدان احتمالی امنیت اجتماعی)‬

‫‪ ‬فساد اداری‬

‫فقدان مهارت ها (نداشتن مهارت و تجربه مناسب و کافی)‬ ‫‪‬‬

‫چالش ها و موانع توسعه کارآفرینی در ایران‪(:‬موانع قانونی)‬

‫‪38‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬قوانین و مقررات بانکی‬

‫‪ ‬قوانین مالیاتی‬

‫‪ ‬قوانین تجارت‬

‫‪ ‬قانون کار‬

‫‪ ‬وجود انحصارات دولتی ناشی از قوانین و مقررات‬

‫‪ ‬قوانین و مقررات گمرکی‬

‫‪ ‬قانون شهرداری‬

‫‪ ۲ ‬قوانین و مقررات صادرات و واردات‬

‫‪ ‬قانون و مقررات ورشکستگی‬

‫‪ ‬قوانین ثبت شرکت ها‬

‫‪ ‬قانون تجمع عوارض‬

‫‪ ‬قوانین حقوق مالکیت معنوی و ثبت اختراع‬

‫‪ ‬قوانین زیست محیطی‬

‫چالش ها و موانع توسعه کارآفرینی در ایران(محیط کسب و کار)‬

‫‪ ‬فقدان زیر ساخت های تجاری‪ ،‬تخصصی و حرف های مورد نیاز شرکت های جدید و در حال رشد‬

‫‪ ‬عدم حمایت هنجارهای اجتماعی و فرهنگی از کارآفرینی‬

‫‪ ‬نبود زیر ساخت های مناسب فیزیکی برای شرکت های جدید و در حال رشد‬

‫‪ ‬فقدان وجود حمایت مالی کافی برای شرکت های جدید و در حال رشد‬

‫‪ ‬فقدان یا ناکافی بودن برنامه های دولتی برای کمک به شرکت های جدید و در حال رشد‬

‫‪ ‬عدم تأکید نظام تعلیم و تربیت (آموزش و پرورش و آموزش عالی) بر توسعه کارآفرینی‬

‫‪39‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬نبود فضای آزاد بازار برای شرکت های جدید و در حال رشد‬

‫‪ ‬فقدان یا ناکافی بودن سیاست های دولتی برای شرکت های جدید و در حال رشد‬

‫‪ ‬عدم انتقال شایسته نتایج تحقیقات و توسعه دولت به شرکت های جدید و در حال رشد‬

‫‪....... ‬‬

‫کارکالسی‪ :‬چه پیشنهاداتی برای بهبود کارآفرینی و محیط کسب وکار ارایه می فرمایید‪.‬‬

‫مفهوم اکوسیستم در مدیریت و کسب وکار‬

‫واژه اکوسیستم در سال ‪ ۱99۵‬توسط جیمز مور‪ ،‬استراتژیست کسبوکار دانشگاههاروارد در مقالهای با عنوان «شکارچیان و طعمه‪:‬‬
‫رقابت در یک اکولوژی نوین» به دنیای کسبوکار وارد شد‪ .‬این اصطالح از علم زیستشناسی وام گرفته شده است‪ .‬در‬
‫زیستشناسی اکوسیستم مجموعهای از موجودات زنده و غیرزنده است که با یکدیگر در ارتباط بوده و با محیط داخلی و خارجی‬
‫تعامل و تبادل دارند‪ .‬استفاده از این استعاره در سالهای اخیر در تجارت و کسبوکار بسیار رونق گرفته و در ادبیات مدیریت‬
‫شاهد انواع اکوسیستمها از جمله اکوسیستم کسبوکار‪ ،‬نوآوری‪ ،‬کارآفرینی و حتی اکوسیستم اقتصادی و سیاسی و‪ ...‬هستیم‪.‬‬

‫فلسفه استفاده از این استعاره در کسبوکار همان است که در زیستشناسی مطرح بود‪ ،‬یعنی سازمانها برای بقا و رشد و تکامل‬
‫نیازمند وجود و حضور سایر سازمانها هستند و طی یک تبادل طراحی شده باید نقش مکمل را برای یکدیگر ایفا کنند‪ .‬در بسیاری‬
‫از زمینهها‪ ،‬شرکتها دیگر یک بازیگر استراتژیک مستقل نیستند و موفقیت هر شرکت بستگی به همکاری با شرکتهای دیگر در‬
‫یک اکوسیستم طراحی شده دارد‪ .‬مدیران کسبوکارها باید بپذیرند که همیشه ایدههای برنده ندارند و باید بر ساختن اکوسیستمی‬
‫تمرکز کنند که اجازه دهد ایدههای برنده بهطور مداوم ظهور کنند‪ .‬اکوسیستم کسبوکار سیستمی گسترش یافته از سازمانهایی‬
‫است که متقابال از یکدیگر حمایت میکنند‪ .‬در نگرش اکوسیستمی اعتقاد بر این است که هر یک از اعضا بر سرنوشت کل‬
‫اکوسیستم کسبوکار تاثیر دارد‪ .‬آنچه مهم است اینکه عملکرد مناسب یک اکوسیستم وابسته به آن است که بتواند فضایی را فراهم‬
‫سازد تا تمامی اعضای آن مجموعه در راستای هدف مشترک به بازدهی هدفگذاری شده برای خود نائل شوند و در این راستا از‬
‫همکاری سایر اعضا بهره ببرند‪.‬‬

‫‪41‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫در فضای کسبوکار سالم تمامی تعامالت حتی رقابتها‪ ،‬موجب افزایش بازدهی کل صنعت و در نهایت منجر به بازدهی ملی‬
‫میشود اما اگر ارگانیسمی از یک اکوسیستم‪ ،‬معیوب عمل کند‪ ،‬نارسایی آن به سایر بخشها نیز سرایت میکند و این چرخه‬
‫معیوب ممکن است تا تخریب کل اکوسیستم پیش برود‪ .‬تحلیلهای قدیم مدیریت استراتژیک سازمان را به مثابه موجودیتی متمایز‬
‫از محیط کسبوکار فرض میکردند که تنها متاثر از آن است و از هیچگونه قابلیت تاثیرگذاری بر آن برخوردار نیست‪ .‬طبیعی است‬
‫که با این پیشفرض‪ ،‬شرکتها هنگام تحلیل استراتژیک و فرآیند راهبردگذاری تنها به بیشینهسازی منفعت خود مخصوصا در حوزه‬
‫رقابت و با هدف افزایش رشد و سودآوری متمرکز میشوند‪ .‬این رویکرد تا آنجا میتواند مقرون به فایده باشد که این راهبردها‬
‫موجب بروز نارسایی در کل اکوسیستم نشوند‪ ،‬در غیراین صورت با برهم خوردن تعادل بهینه اکوسیستم‪ ،‬گردونه کاهش بازدهی و‬
‫اثربخشی پس از متاثر کردن کل فضای اکوسیستم‪ ،‬تاثیر خود را بر همان ارگانیسم (شرکت) با استراتژی معیوب خواهد گذاشت‪.‬‬

‫مدیریت اکوسیستمی تصریح میکند که رهبران کسبوکار هنگام راهبردگذاری باید ایجاد ارزش برای تمامی اعضای مجموعه‪ -‬و‬
‫نه فقط مشتریان خود‪ -‬را مد نظر قرار دهند‪ .‬تئوریهای پیشین تحلیل فضای کسبوکار بر این مبنا بودند که تسهیل و تنظیم‬
‫مناسبات محیطی بر عهده نهادهای باالدستی است اما در الگوهای جدید تمامی اجزای اکوسیستم این ماموریت را بر عهده دارند‬
‫زیرا این تنظیمات تنها بر پایه تعامالت چند سویه امکانپذیر است‪ ،‬وگرنه دخالت یکسویه نهادهای قانونگذار در این تعامالت‪،‬‬
‫تنها تعادل اکوسیستم را بر هم میزند‪.‬‬

‫از دیگر تفاوتهای تحلیل استراتژیک در مدلهای جدید با رویکردهای قدیمی آن است که در شیوههای نو‪ ،‬کل مجموعه‬
‫اکوسیستم به جای صنعت تحلیل میشود که خود مجموعهای از صنایع وابسته به هم را دربرمیگیرد؛ مثال رشد در صنعت‬
‫محصوالت مکمل‪ ،‬تاثیر مستقیم و آنی بر رشد بازار صنعت مادر دارد و بدون بررسی آن‪ ،‬راهبردگذاری از دقت و جامعیت الزم‬
‫برخوردار نخواهد بود‪ .‬پس تحلیل اکوسیستمی برخالف تحلیلهای سنتی‪ ،‬مجموعهای از صنایع و بازارهای مختلف را به صورت‬
‫همزمان تحلیل میکند‪ .‬این نگرش به سازمانها امکان میدهد از قابلیتها و فرصتهای فراصنعتی نیز منتفع شوند‪ .‬معتقدان به‬
‫تحلیل اکوسیستمی کسبوکار بر این باورند که در صورت بروز عیب در هر یک از ابعاد اکوسیستم مثال یادگیری جمعی و‬
‫بهینهسازی تاثیرات‪ ،‬بازدهی کل اکوسیستم کاهش مییابد و تمامی ارگانیسمهای موجود در آن آسیب میبینند‪ .‬از این رو ضروری‬
‫است در نقشه استراتژی تمامی بنگاههای اقتصادی درون و مرتبط با صنعت‪ ،‬ارزشآفرینی خاص برای آن اکوسیستم نیز در نظر‬
‫گرفته شود که ابعادی بسیار وسیعتر از ارزشآفرینی بنگاه اقتصادی تنها برای سهامداران و ذینفعان مستقیم مربوط به خود در بر‬
‫خواهد داشت‬

‫‪41‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫د) ‪:‬نقش سازمان های بین المللی دربهبود فضای کسب وکار‬

‫سازمان بینالمللی‬

‫سازمان بینالمللی‪ ،‬از نظر حقوق بینالملل‪ ،‬سازمانی است که عضوهای آن دولتها هستند‪.‬اگر چه گاه برخی سازمانهایی که از‬
‫سازمان مردمنهاد تشکیل میشوند نیز سازمان بینالمللی خوانده میشوند‪ ،‬ولی منظور از سازمان بینالمللی آن سازمانهای بینالمللی‬
‫هستند که از دولتها تشکیل میشود‪.‬‬

‫سازمان بینالمللی بر پایه معاهدهای بین دولتها تشکیل میشود‪ .‬بدین ترتیب گروهبندیهای کشورها که بر پایه عهدنامهای قرار‬
‫ندارد را نمیتوان سازمان بینالمللی دانست‪ .‬نمونه این گروهبندیها جی هشت و جی هفتادوهفت است که کنفرانسهای ادواری‬
‫دارند ولی سازمانی بینالمللی بهشمار نمیآیند‪.‬همچنین صرف موجود بودن عهدنامهای بین دولتها تشکیل سازمانی بینالمللی‬
‫نمیدهد‪ .‬مثالً عهدنامه نافتا در مورد تجارت بین کشورهای آمریکای شمالی به معنای وجود سازمانی از این کشورها نیست‪.‬‬

‫مشهورترین سازمان بینالمللی سازمان ملل متحد است؛ و همچنان سازمانهای مانند (یونیسف) که برای کمک به بهبود زندگی‬
‫کودکان و خانودههایشان دریکصدو نود کشور فعالیت میکند‪.‬سازمانهای بینالمللی شخصیت حقوقی بینالمللی دارند و میتوانند‬
‫به عنوان طرف قرارداد با دیگر دولتها یا سازمانها به بستن قرارداد بپردازند‪.‬عضویت در برخی از سازمانهای بینالمللی برای تمام‬
‫کشورها آزاد است (مانند سازمان ملل متحد یا اتحادیه جهانی پست) ولی بعضی از سازمانهای بینالمللی فقط از کشورهای‬
‫منطقهای خاص عضو میپذیرند (مانند اتحادیه اروپا)‪ .‬گاه عوامل دیگری مانند مذهب یا قومیت معیار عضویت در سازمانی‬
‫بینالمللی است (مانند سازمان همکاری اسالمی و اتحادیه کشورهای عرب)‪.‬‬

‫‪42‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫ویژگیهای سازمانهای بین المللی ‪:‬‬

‫‪ ‬تجمع دولت ها‬

‫‪ ‬ایجاد بر اساس معاهده‬
‫‪ ‬داشتن اهداف خاص‬
‫‪ ‬دارا بودن کار ویژهای مخصوص برای رسیدن به اهداف‬
‫‪ ‬دارا بودن فعالیت مستمر و مداوم‬

‫آثار حقوقی کسب شخصیت بین المللی سازمان ها ‪:‬‬

‫‪ ‬موجب پیدایش موجودیت جدیدی به عنوان تابع حقوق بین الملل می شود‪.‬‬
‫‪ ‬استقالل در تصمیم گیری‪.‬‬
‫‪ ‬داشتن استقالل مالـــی ‪.‬‬
‫‪ ‬استقالل حقوقی سازمان ‪{.‬تقاضای طرح و اقامه دعوا}‬
‫‪ ‬داشتن دارایی و اموال مستقل ‪.‬‬

‫سازمانهای تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد‬

‫‪ ‬سازمان بینالمللی کار (‪)ILO‬‬

‫‪ ‬سازمان خوار و بار و کشاورزی جهانی (‪)FAO‬‬
‫‪ ‬سازمان تربیتی‪ ،‬علمی و فرهنگی ملل متحد (‪)UNESCO‬‬
‫‪ ‬سازمان بینالمللی هواپیمایی کشوری (‪)ICAO‬‬
‫‪ ‬سازمان بهداشت جهانی (‪)WHO‬‬
‫‪ ‬بانک جهانی (‪)WB‬‬
‫‪ ‬صندوق بینالمللی پول (‪)IMF‬‬
‫‪ ‬صندوق بینالمللی برای توسعه کشاورزی (‪)IFAD‬‬
‫‪ ‬سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (‪)UNIDO‬‬
‫‪ ‬سازمان تجارت جهانی (‪)WTO‬‬
‫‪ ‬آژانس بینالمللی انرژی اتمی(‪)IAEA‬‬
‫‪ ‬اتحادیه جهانی پست(‪)UPU‬‬

‫‪43‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫سازمانهای منطقهای یا قارهای‬

‫‪- ‬سازمانهای اروپایی و منطقه آتالنتیک‬

‫‪. ‬سیاسی ـ نظامی (ناتو)‬
‫‪ ‬اقتصادی (اتحادیه اروپا)‬

‫سازمان های آسیایی ـ آفریقایی‬

‫‪ ‬اتحادیه عرب‬
‫‪ ‬سازمان وحدت آفریقا‬
‫‪ ‬بانک توسعه اسالمی‬
‫‪ ‬سازمان همکاریهای اقتصادی (اکو)‬
‫‪ ‬اتحادیه ملل جنوب شرق آسیا (آ‪.‬سه‪.‬آن)‬
‫‪ ‬سازمان بهرهوری آسیایی(‪)APO‬‬

‫سازمانهای بین قارهای‬

‫سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (‪)OECD‬‬

‫سازمان کشورهای اسالمی (‪)OIC‬‬

‫کشورهای گروه ‪D-8‬‬

‫سازمان کشورهای صادرکننده نفت (‪)OPEC‬‬

‫سازمان ملل متحد‬

‫‪ ‬درسال ‪ ( ۱94۳‬در پایان جنگ جهانی دوم)از سوی کشورهای پیروز در آن جنگ شکل گرفت‪.‬‬
‫‪ ‬اعضای آن تقریباً شامل همه کشورهای مستقلی میشود که از نظر بینالمللی به رسمیت شناخته شدهاند‪.‬‬
‫‪ ‬مقر سازمان ملل متحد در نیویورک است و کشورهای عضو و موسسات وابسته در طول هر سال با تشکیل جلسات منظم‬
‫در مورد امور بینالمللی و امور اجرایی مربوط به آنها تصمیمگیری میکنند‪.‬‬

‫‪44‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬این سازمان دارای نهادهای اقتصادی است که به اقتصاد جهانی و توسعه کشورها تاثیر می گذارد(قوانین‪ ،‬آموزش‪،‬‬
‫پژوهش‪ ،‬وام و ‪) ...‬‬

‫برخی از نهادهای مهم آن عبارتند از‪:‬‬

‫‪ ‬گروه بانک جهانی‬

‫‪ ‬صندوق بین المللی پول‬

‫‪ ‬اسکاپ‬

‫‪ ‬یونیدو‬

‫بانک جهانی‬

‫‪ ‬گروه بانک جهانی یکی از ارگان های سازمان ملل متحد است‬

‫‪ ‬در کنفرانس برتون وودز(که ساختار اقتصادی جهان بعد از جنگ جهانی دوم شکل گرفت) به وجود آمد‪.‬‬

‫‪ ‬بانکی به معنای یک بانک مانند سایر بانکها نیست‪.‬‬

‫‪ ‬یکی از نهادهای ویژه کار سازمان ملل متحد می باشد که از هنگام تاسیس تاکنون همواره مورد توجه دولتها و بنگاههای‬
‫اقتصادی بودهاند‪.‬‬

‫‪ ‬یکی از منابع تامین مالی بینالمللی بهشمار میرود که از امکانات بالقوه بسیاری برخوردار است‬

‫اجزای بانک جهانی‬

‫‪ ‬موسسه بینالمللی توسعه(‪ )IDA‬با هدف وام دادن به کشورهای فقیر‪.‬‬

‫‪ ‬شرکت مالی بینالمللی (‪ )IFC‬با هدف همکاری با سرمایهگذاران بخش خصوصی کشورهای عضو برای احداث و‬
‫گسترش و اصالح بنگاههای تولیدی جهت توسعه اقتصادی کشورها‪.‬‬

‫‪ ‬میگا یا آژانس تضمین سرمایهگذاری چندجانبه (‪ )MIGA‬با هدف تشویق انواع سرمایهگذاریها در کشورهای جهان سوم‬
‫از طریق پوششدادن بیمهای به مخاطرات غیربازرگانی نظیرمصادره اموال‪،‬تغییر حکومت‪ ،‬بروز جنگ و غیره‪.‬‬

‫‪45‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬مرکز حل وفصل اختالفات سرمایهگذاری (‪ )ICSID‬با هدف حل اختالفات میان سرمایهگذار و افراد کشور میزبان‬

‫صندوق بین المللی پول‬

‫‪ ‬این صندوق به عنوان بخشی از توافق برتون وودز تاسیس گردید‪.‬‬

‫‪ ‬در ابتدا به عنوان بازوی مالی و پولی سازمان ملل متحد وبه شکل آژانس‪ ،‬فعالیت خودرا آغاز کرد‪.‬‬

‫‪ ‬هدف اصلی تشکیل ‪:‬ارتقای میزان همکاری مالی ‪،‬جلوگیری از فقر‪ ،‬کمک به رشد اقتصادی و بازار کار در سطح بین‬
‫المللی و ایجاد تسهیالت مالی برای کشورهایی که خواستار تنظیم تراز پرداختشان هستند‪ ،‬می باشد‪.‬‬

‫‪ ‬اگرچه از زمان تاسیس آی‪.‬ام ‪.‬اف تا به امروز تغییری در اهداف این سازمان به وجود نیامده است‪.‬‬

‫‪ ‬هر دولت نماینده ای ارشد در این هیأت دارد که به طور معمول وزرای دارایی یا رؤسای بانکهای مرکزی به این سمت‬
‫انتخاب میشوند‪.‬‬

‫اهداف صندوق بین المللی پول‪:‬‬

‫‪ ‬شناسایی آثار جانبی سیاست های اقتصادی کشورها بر یکدیگر‪.‬‬

‫‪ ‬حصول همکاری های چندجانبه‪.‬‬

‫‪ ‬کمک به کشورها جهت پشت سرنهادن دوره گذار از بحران های اقتصادی و مقابله با ناترازی های تجاری در عرصه‬
‫اقتصادی دنیا‪.‬‬

‫در این میان‪ ،‬مهمترین ابزار قدرت صندوق بین المللی پول‪ ،‬وام هایی است که از محل وجوه عضویت اعضا به کشورهای متقاضی‬

‫پرداخت می شود‪ .‬این صندوق باتوجه به نرخ تبدیل ارز و تراز پرداختها بر سیستم مالی جهانی نظارت میکند و در مواقع نیاز‬
‫کمک نقدی و تخصصی به کشورهای متقاضی ارائه میدهد‬

‫سازمان توسعه صنعتی ملل متحد(‪)UNIDO‬‬

‫‪ ‬در سال ‪ ۱99۶‬تأسیس‬

‫‪ ‬در سال ‪ ۱9۲۳‬به یکی از آژانسهای تخصصی سازمان ملل متحد تبدیل شد‪.‬‬

‫‪46‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬به عنوان بخشی از نظام ملل متحد‪ ،‬یونیدو با برخورداری از حمایت ‪ ۱۰۱‬کشور عضو‪ ،‬مسئول ترویج توسعه صنعتی در‬
‫جهان است‪.‬‬

‫‪ ‬مقر این سازمان در شهر وین در کشور اتریش قرار دارد‪.‬‬

‫‪ ‬دفتر یونیدو در ایران در سال ‪ ۱999‬با هدف پشتیبانی از اولویتهای صنعتی دولت ایران افتتاح شد ‪.‬‬

‫‪ ‬به برقراری ارتباط نزدیک با وزارتخانهها‪ ،‬ارگانهای دولتی وخصوصی‪ ،‬سازمانهای تحقیقاتی و همچنین بخش خصوصی‬
‫مبادرت ورزیده است‪.‬‬

‫‪ ‬آژانسی تخصصی است که تالش خود را بر محور فقرزدایی از راه تقویت رشد بهرهوری متمرکز کرده است‪.‬‬

‫‪ ‬به کشورهای در حال توسعه و دارای اقتصاد در حال گذر کمک میکند تا از روند اقتصاد جهانی دور نباشد‪.‬‬

‫‪ ‬به کار بسیج دانش‪ ،‬مهارتها‪ ،‬اطالعات و فن آوری برای پیشبرد اشتغال مولد‪ ،‬اقتصاد رقابتی و محیط زیست سالم مبادرت‬
‫میورزد‪.‬‬

‫‪ ‬یونیدو‪ ،‬در چهارچوب عمومی سازمان ملل متحد‪ ،‬مسئولیت ارتقای توسعه صنعتی در کشورهای در حال توسعه را بر‬
‫عهده دارد‬

‫برنامه جامع یونیدو در جمهوری اسالمی ایران بر محور پنج هدف راهبردی تنظیم شده است‪:‬‬

‫‪ )1‬ظرفیت سازی بنیادین برای ترویج توسعه بخش خصوصی وخدمات پشتیبانی ازواحدهای کوچک و متوسط اقتصادی‪.‬‬

‫‪ )2‬تأمین کمک برای نوسازی صنایع کشاورزی ایران‪.‬‬

‫‪ )3‬توسعه چهارچوبهای اداری برای افزایش سرمایهگذاری‪.‬‬

‫‪ )4‬باال بردن قابلیت رقابتپذیری صنایع ایران از راه نوسازی و بازنویسی قوانین و مقررات‪.‬‬

‫‪ )۳‬بهینه سازی مصرف انرژی در سطح ملی و در صنایع منتخب‪.‬‬

‫اسکاپ (شورای اجتماعی‪-‬اقتصادی سازمان ملل متحد در آسیا و اقیانوسیه)‬

‫‪ ‬مهمترین کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل است که دارای قابلیت های باالی اقتصادی‪ ,‬اجتماعی و فرهنگی‬
‫است‪.‬‬

‫‪47‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬این کمیسیون با پوشش بیشترین جمعیت جهان و همچنین برخورداری از ذخایر اقتصادی و فرهنگی و وسعت زیاد‬
‫توانسته است در طول عمر خود به پیشرفت های قابل توجه اقتصادی و تجاری نائل شود‪.‬‬

‫‪ ‬فعالیتها و برنامه های اسکاپ دارای تنوع و درعین حال تاثیر گذاری بر اقتصاد جهان است‪.‬‬

‫‪ ‬در حال حاضر‪۳4‬کشورجهان عضواسکاپ هستندو‪ 9‬کشور بطورناظردرنشست های اسکاپ شرکت می کنند‪.‬‬

‫‪ ‬مقر دایمی اسکاپ در بانکوک است ( معموال سفیر ایران در تایلند نماینده دائمی کشورمان دراسکاپ هم می باشد‪).‬‬

‫سازمان تجارت جهانی (‪)World Trade Organization‬‬

‫‪ ‬بر تعداد بسیار زیادی از توافقنامه های جهانی که (قوانین و مقررات تجارت) بین کشورهای عضو را مشخص میکند‪،‬‬
‫نظارت مینماید‪.‬‬

‫‪ ‬مهمترین نهاد بازرگانی بینالمللی است و اهرم تبادالت جهانی را در دست دارد‪.‬‬

‫‪WTO ‬درکنار بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول‪،‬یکی از سه ستون اصلی نظام اقتصادی بینالمللی است‪.‬‬

‫‪ ‬مقر این سازمان در ژنو سوئیس است‪.‬‬

‫‪ ‬در اول ژانویه ‪ ۱99۳‬تأسیس گردید‬

‫‪ ‬توسط «شورای عمومی» کنترل میگردد‪ .‬این شورای عمومی از سفرای کشورهای عضو تشکیل شده است‪.‬‬

‫‪ ‬کنفرانس وزرا که هر دو سال یک بار جلسه تشکیل میدهد‪ ،‬بر کار شورای عمومی نظارت میکند و رئیس سازمان‬
‫تجارت جهانی را انتخاب میکند‪.‬‬

‫کارکردهای سازمان تجارت جهانی‬

‫اول‪ ،‬بهعنوان اجالسی جهانی که در آن پیرامون قوانین موجود تجارت بین کشورها و همینطور قوانینی که باید اضافه شود‪ ،‬مذاکره‬
‫میشود‬

‫‪48‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫دوم‪ ،‬ارگانی که مشاجرات بین کشورها در امور تجارت مورد بحث قرار میگیرد و راهحل هایی برای خاتمه مشاجرات اتخاذ‬

‫میگردد‪.‬‬

‫موافقتنامه عمومی تعرفه وتجارت‪،‬گات(‪General Agreement on Tariffs and Trade‬‬

‫‪ ‬موافقتنامه بازرگانی چند جانبهای است که شامل حقوق و تعهدات متقابل است ‪.‬‬

‫‪ ‬در تاریخ ‪ ۵۳‬اکتبر ‪ ۱94۰‬در ژنو به امضاء رسید‪.‬‬

‫‪ ‬اهداف آن عبارتند از ‪ :‬تقلیل موانع تجارتی‪ ،‬باال بردن سطح زندگی‪ ،‬بهرهبرداری کامل از منابع جهانی و بسط تولید و‬
‫مبادله کاالها‪.‬‬

‫‪ ‬گات ‪GATT‬با سازمان ملل متحد همکاری میکند‪ ،‬اما رسماً به عنوان یکی از مؤسسات تخصصی آن شمرده نمیشود‪.‬‬

‫‪ ‬سند نهایی مذاکرات گات در ماه دسامبر سال ‪ ۱99۵‬توسط ‪ ۱۱۰‬کشور تصویب شد‪.‬‬

‫این کشورها توافق کردند تا سازمان جدیدی به نام «سازمان جهانی تجارت» جانشین گات شود‬

‫اتحادیه گمرکی اوراسیا‬

‫یک اتحادیه اقتصادی است که اعضای آن بیشتر کشورهای شمال منطقه اوراسیا‪ ،‬در شرق اروپا هستند‪ .‬معاهده تشکیل این اتحادیه‬
‫در ‪ 29‬می ‪ 2۳۱4‬توسط بالروس‪ ،‬قزاقستان و روسیه امضا شد و از یکم ژانویه ‪ 2۳۱۳‬عمالً اجرا شد‪ .‬ایده تأسیس فضای واحد‬
‫اقتصادی موجب شد رؤسای جمهور روسیه‪ ،‬بالروس‪ ،‬قزاقستان توافقنامه ایجاد اتحادیه اقتصادی اوراسیا را در سال ‪ 2۳۱4‬امضاء‬
‫کنند که در اول ژانویه سال ‪ 2۳۱۳‬اجرایی شود‪ .‬درباره اهداف این اتحادیه اقتصادی میتوان به تسهیل تجارت‪ ،‬ایجاد بازار مشترک‬
‫در حوزه کشورهای مستقل هم سود عضو‪ ،‬حذف تدریجی قوانین گمرکی در داخل اتحادیه‪ ،‬برقراری تعرفه خارجی مشترک در‬
‫میان کشورهای عضو و هماهنگ سازی تشریفات گمرکی اشاره کرد‪.‬در آبان ماه سال ‪ ۱۵9۲‬در قالب همگرایی و همکاری منطقه ای‬
‫و با هدف آزاد سازی و تسهیل تجارت کاال و ارتباطات و افزایش همکاریها بصورت توافقنامه ای سه ساله (تا آبان ماه ‪) ۱4۳۱‬میان‬
‫ایران و کشورهای عضو به امضاء رسید‪.‬‬

‫سازمان همکاری شانگهای‬

‫سازمانی میاندولتی است که برای همکاریهای چندجانبه امنیتی‪ ،‬اقتصادی و فرهنگی تشکیل شدهاست‪ .‬این سازمان در سال ‪۱99۶‬‬
‫توسط رهبران چین‪ ،‬روسیه‪ ،‬قزاقستان‪ ،‬قرقیزستان و تاجیکستان با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه‪،‬‬

‫‪49‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫پایهگذاری شد‪ .‬اندکی بعد‪ ،‬ازبکستان هم به این سازمان پیوست و این سازمان رسما به "سازمان همکاری شانگهای" تغییر نام داد‬
‫نقش اصلی و تعیینکننده را‪ ،‬در سازمان شانگهای‪ ،‬دو کشور چین و روسیه تشکیل میدهند‪.‬‬

‫عالوه بر اعضای اصلی‪ ،‬ابتدا مغولستان در سال ‪ 2۳۳4‬و یک سال بعد ایران‪ ،‬پاکستان‪ ،‬هند و افغانستان در سال ‪ 2۳۳۳‬و پس از آن‬
‫بالروس به عنوان عضو ناظر به سازمان ملحق شدند‪.‬‬

‫در تاریخ ‪ ۱۳‬ژوئیه ‪ 2۳۱۳‬این سازمان با عضویت هندوستان و پاکستان موافقت نمود و این دو کشور در کوتاهتر از دو سال همه‬
‫شرایط برای عضویت کامل این سازمان را اجرا کردند و عضویت این دو کشور در سازمان همکاری شانگهای در اجالس رهبران‬
‫کشورهای عضو این سازمان که طی در ژوئیه ‪ 2۳۱۰‬در آستانه‪ ،‬پایتخت قزاقستان‪ ،‬برگزار شد‪ ،‬به تصویب رسید‪.‬ایران در تاریخ ‪۱۰‬‬
‫سپتامبر ‪ 2۳2۱‬و در پایان اجالس بیستویکم که در دوشنبه‪ ،‬پایتخت تاجیکستان برگزار شد با رای تمام اعضا رسما به عضویت‬
‫این سازمان درآمد‪.‬‬

‫نقش این سازمان از زمان تأسیس آن تاکنون در منطقه افزایش یافتهاست‪.‬این سازمان‪ ،‬بر خالف سازمان پیمان آتالنتیک شمالی‬
‫(ناتو) و پیمان ورشو سابق‪ ،‬هنوز یک معاهده دفاعی چندجانبه بهشمار نمیرود‪.‬‬

‫اثرات سازمانهای بین المللی بر کسب وکارها(تعدادی)‬

‫‪ ‬غالبا می توانند به عنوان فرصتی برای تامین منابع مالی برای کسب وکارها به شمار آیند‪.‬‬

‫‪ ‬مشاوره ها و آموزش هایی به منظورارتقای کسب وکار و توسعه ورشد آنها ‪.‬‬

‫‪ ‬بازارهای فروش و تامین منابع توسعه یافته و این امکان را برای شرکت ها فراهم می کند که در زمین بزرگتری بازی کنند‪.‬‬

‫‪ ‬در مواردی کسب وکارها را با قوانین روبرو می کنند که محدودیت کننده فعالیت های آنهاست‪.‬‬

‫‪ ‬معافیت ها و تبادالت دوسویه از فرصت های این موسسات است‪.‬‬

‫در تولید محصوالت و خدمات استانداردهایی بوجود می آید که هم محدود کننده تولیدات شرکت هاست هم رعایت آنها دروازه‬
‫ورود به بازارهای جهانی است‬

‫چالش های ایران در ورود به شرایط جهانی کسب وکار(تعدادی)‬

‫‪ ‬تحول در نقش دولت و مفهوم سنتی حاکمیت‪( :‬اثرگذاری سایر بازیگران بزرگ اقتصادی دولت)‬

‫‪ ‬رقابتی نبودن برخی از تولیدات داخل کشور و دولتی بودن اقتصاد‬

‫‪51‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬مدیریت دوران گذار( طبیعی است گذار از وضعیت موجود به اقتصاد جهانی‪ ،‬کشور را در کوتاه مدت با بحران هایی‬
‫روبرو خواهد کرد که می بایست با یک مدیریت کارآمد و آینده نگر بر مشکالت احتمالی فائق آییم‪).‬‬

‫‪ ‬انتقال سریع تر شوک های جهان و اهمیت متغییرهای جهانی در سیاستگذاری اقتصادی‬

‫‪ ‬حفظ ثبات داخلی اقتصاد در یک اقتصاد جهانی دارای اهمیت و حساسیت بیشتری است‪.‬‬

‫‪ ‬اصالحات ساختاری مورد نیاز در بخش قوانین‪ ،‬مقررات‪ ،‬سازماندهی و تشکیالت دولت‪.‬‬

‫‪ ‬مشکالت سیاسی ناشی از آزاد سازی اقتصادی با حذف تعرفه های گمرکی و یارانه ها و‪....‬‬

‫تعدادی از تکنیک تجزیه و تحلیل کسب و کار‬

‫وظیفه اصلی تحلیلگر کسب و کار‪ ،‬عالوه بر برقراری ارتباط با همه ذینفعان‪ ،‬این است که لزوم تغییر در فرآیند های کسب و کار‪،‬‬
‫سیستم های اطالعات و سیاست ها را تشخیص داده و مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد‪ .‬تحلیلگر حرفه ای کسب و کار نقش مهمی‬
‫در پیشبرد یک سازمان به سمت بهره وری‪ ،‬سودآوری و راندمان را دارد‪ .‬در واقع تصمیمات و فعالیت های او به طور غیر مستقیم‬
‫بر مسائل مالی شرکت تاثیر می گذارد‪ .‬یک تحلیگر کسب و کار بعد از اینکه پروژه ای را انتخاب می کند‪ ،‬نحوه شروع آن‪ ،‬نوع‬
‫محصول تولیدی و انجام موفقیت آمیز آن‪ ،‬بزرگ ترین چالش برای او حساب می آید‪ .‬به همین دلیل یک تحلیگر حرفه ای باید نوع‬
‫کسب و کار و نحوه فعالیت آن را درک نماید‪ ،‬همچنین باید نحوه بهبود فرآیند موجود کسب و کار را مشخص نماید و اقدامات‬
‫الزم برای حمایت از اجرای مراحل جدید را شناسایی کند و در نهایت تاثیر اقدامات جدید را تجزیه و تحلیل کرده و آنها را‬
‫اجرایی نماید‪.‬‬

‫‪ ‬تمامی اطالعات مربوط به پروژه را گردآوری کنید‪.‬‬

‫‪ ‬یک جلسه با مدیر پروژه‪ ،‬ذینفعان یا اعضای تیم برگزار کنید‪.‬‬
‫‪ ‬تمام اسناد پروژه مربوطه را تحلیل کنید‪.‬‬
‫‪ ‬کلیه حقایق و اطالعاتی که به دست آوردهاید را ثبت و ضبط کنید‪.‬‬
‫‪ ‬محدوده مشکالت را مشخص کنید‪.‬‬
‫‪ ‬نیازمندیها و راه حل های کسب و کار را اعالم کنید‪.‬‬

‫‪51‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬تکنیک ‪MOST‬‬

‫اصطالح ‪ ، MOST‬مخفف چهار عنصر آن است‪:‬‬

‫‪ :T‬تاکتیک‬ ‫‪ :S‬استراتژی‬ ‫‪ :O‬هدف‬ ‫‪ :M‬مأموریت‬

‫(ماموریت‪ ،‬اهداف‪ ،‬استراتژیها و تاکتیکها)‪ .‬شناسایی این عناصر به تحلیلگر کسب و کار امکان می دهد راجع به اهدافی که‬
‫سازمان دارد و نحوه تحقق آنها‪ ،‬یک تحلیل کامل انجام دهد‪ .‬از این روش برای تجزیه و تحلیل محیط داخلی استفاده می شود و در‬
‫حالت ایده آل‪ ،‬به ارتقای فرهنگ و فرآیندهای داخلی سازمان می انجامد‪.‬‬

‫ماموریت‪ :‬هر سازمانی به اقتضای نوع فعالیت خود‪ ،‬ماموریت متفاوتی دارد به عنوان مثال یک سازمانی غیرانتفاعی به دنبال‬
‫سودآوری نیست و در نتیجه کسب سود بیشتر به عنوان ماموریت آن به حساب نمی آید؛ حال آنکه در یک سازمان تجاری احتماالً‬
‫به عنوان ماموریت اصلی محسوب می شود‪.‬‬

‫هدف‪ :‬هدف باید بتواند شرایط الزم برای تحقق ماموریت را فراهم کند؛ به همین دلیل باید مشخص‪ ،‬قابل اندازه گیری‪ ،‬قابل‬
‫دستیابی‪ ،‬واقع گرایانه و طبق زمانبندی باشند‪.‬‬

‫ما می توانیم اهداف را به عنوان مجموعه ای از اهداف که به عنوان یک نتیجه گنجانده شده در ماموریت سازمان است‪ ،‬در نظر‬
‫بگیریم‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬اهداف باید ‪ S.M.A.R.T‬باشد؛ یعنی‪:‬‬

‫‪ :M-Measurable‬قابل اندازه گیری‬ ‫‪ :S-Specific‬خاص‬

‫‪ :R-Realstic‬واقع بینانه‬ ‫‪ :A-Achievable‬قابل دست یابی‬

‫‪ :T-Timely‬به موقع‬

‫استراتژی‪ :‬استراتژی ها در واقع راههای رسیدن به اهداف هستند که ممکن است بسیار پیچیده‪ ،‬و شامل تاکتیک های متعدد و گاهی‬
‫اوقات با همپوشانی باشند‪.‬‬

‫تاکتیک‪ :‬تاکتیک ها همان روش های اجرای یک استراتژی هستند‪ ،‬این تاکتیک ها باید ساده باشند تا حتی افرادی که اطالع چندانی‬
‫از تحلیل ‪ MOST‬ندارند بتوانند آن را اجرا کنند‪.‬‬

‫مزیت‪ :‬تجزیه و تحلیل ‪ MOST‬یک روش تحلیل کسب و کار ساختار یافته است و در هر سطح کاری از یک سازمان از باال به‬
‫پایین کاربرد دارد‪ .‬این فرآیند تضمین می کند که یک سازمان همچنان تمرکز خود را بر ماموریت که عامل مهم موفقیت سازمان‬
‫است‪ ،‬حفظ می کند‪.‬‬

‫‪52‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫تحلیل ‪ MOST‬یک چارچوب تحلیل کسب و کار قدرتمند و یکی از بهترین روش های تجزیه و تحلیل کسب و کار است که با‬
‫استفاده از آن می توان دریافت که سازمان چه کاری انجام می دهد و برای رسیدن به هدف و حفظ هماهنگی استراتژی ها چه‬
‫برنامه ای دارد‪.‬‬

‫آنالیز ‪ MOST‬یک چارچوب قدرتمند برای تجزیه و تحلیل کسب و کار به شمار میآید و از جمله بهترین روش های تجزیه و‬
‫تحلیل کسب و کار است که تحلیل گران با استفاده از آن آنچه را که یک سازمان انجام میدهد و برنامههایی که برای رسیدن به‬
‫هدف میریزد و آنچه برای حفظ همسویی استراتژیک باید انجام دهد‪ ،‬تجزیه و تحلیل مینمایند‪ .‬ازاین رو آنالیز ‪ MOST‬یک‬
‫روش روشن برای سازمانهاست که از آن طریق بتوانند درک درستی از تواناییها و هدفهای خود پیدا کنند‪.‬‬

‫‪ ‬تکنیک ‪swot‬‬

‫اصطالح ‪ SWOT‬مخفف چهار عنصر آن است ‪:‬‬

‫‪ :T‬تهدیدها‬ ‫‪ :O‬فرصت ها‬ ‫‪ :W‬نقاط ضعف‬ ‫‪ : S‬نقاط قوت‬

‫از این تکنیک برای شناسایی نقاط ضعف و قوت در درون شرکت؛ و نقاط فرصت و تهدید در بیرون شرکت استفاده می شود و به‬
‫این ترتیب به اختصاص صحیح منابع کمک میکند‪.‬‬

‫این روش‪ ،‬یک تحلیل کامل است که برای تجزیه و تحلیل کسب و کار و با در نظر گرفتن موارد زیر انجام میشود‪:‬‬

‫عوامل داخلی در قالب نقاط قوت و ضعف و عوامل خارجی در قالب تهدیدها و فرصتها‬

‫‪53‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫در این تکنیک‬

‫‪ ‬نقاط قوت به ویژگی های مثبت‪ ،‬ملموس و ناملموس درونی یک شرکت مربوط است‪.‬‬
‫‪ ‬ضعف ها به بخش هایی از کسب و کار اشاره دارد که با ارزش ها و ویژگی هایی که معرفی می کنید در تناقض است و‬
‫همین موضوع باعث خدشه دار شدن چهره شما در رقابت می شود‪.‬‬
‫‪ ‬فرصت ها‪ ،‬عوامل بیرونی هستند که می توانند باعث موفقیت در کسب و کارتان شود نظیر فرصت های موجود در بازار‬
‫که می توان از آنها به سود شرکت استفاده کرد‪.‬‬
‫‪ ‬تهدیدها شامل عوامل خارجی فراتر از کنترل شما است که می تواند استراتژی یا کسب و کارتان را در معرض خطر قرار‬
‫دهد‪ .‬این موارد تحت کنترل نیستند اما با آماده کردن برنامه های احتمالی می توان برای مقابله با چنین تهدیداتی آماده بود‪.‬‬

‫تجزیه و تحلیل ‪ SWOT‬یک تجزیه و تحلیل چهار بعدی برای تحلیلگر کسب و کار است که در آن داده ها را به عنوان پاسخ برای‬
‫هر چهار بعد قرار می دهد‪ .‬یک تحلیلگر کسب و کار به سواالت زیر در هر یک از بخش ها پاسخ می دهد‪.‬‬

‫قوت‪ :‬مزیت ها‪ ،‬منابع هزینه منحصر به فرد و کمیاب‬

‫ضعف‪ :‬معایب‪ ،‬محدودیت ها‪ ،‬حوزه هایی که باید بهبود یابند ‪.‬‬

‫فرصت‪ :‬شانس حوزه های برای بهبود و فرصت های خوب‬

‫تهدید‪ :‬ریسک های خارجی کسب و کار و موانع کسب و کار و بازار رقابتی‬

‫مزیت‪ : :‬جزیه و تحلیل ‪ SWOT‬یکی از محبوب ترین روش های تحلیل کسب و کار است که در صنعت مورد استفاده قرار می‬

‫گیرد‪ .‬این روش‪ ،‬آسان است‪ .‬این روش تجزیه و تحلیل سطح سازمانی است و فقط به تحلیل کسب و کار محدود نیست‪ .‬این‬
‫روش اگر واحد به آن نیاز داشته باشد و اکثر افراد با آن آشنا باشند‪ ،‬می تواند در هر مرحله از پروژه مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬از این‬
‫رو‪ ،‬به طور گسترده ای در صنعت استفاده می شود‪.‬‬

‫البته در حال حاضر در بخش عوامل داخلی باید به فرآیندها و در بخش عوامل خارجی به روندها توجه کرد‪.‬‬

‫‪ ‬تکنیک ‪PESTLE‬‬

‫همیشه برخی عوامل محیطی وجود دارند که بر روی برنامه ریزی استراتژیک کسب و کار تأثیر میگذارند‪ .‬این عوامل کلیدی‬
‫معموالً به عنوان ‪ PESTLE‬شناخته میشوند که مخفف عبارات زیر است‪:‬‬

‫‪ :E‬اقتصادی(‪)Economic‬‬ ‫‪ :P‬سیاسی(‪)Political‬‬

‫‪54‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ :T‬تکنولوژی(‪)Technology‬‬ ‫‪ :S‬اجتماعی(‪)Social‬‬

‫‪ :E‬محیط زیست (‪)Enviromental‬‬ ‫‪ :L‬حقوقی(‪)Legal‬‬

‫تحلیلگر کسب و کار از این مدل استفاده می کند تا عوامل بیرونی تاثیرگذار بر شرکت را ارزیابی و نحوه تعامل با آنها را مشخص‬
‫کند‪.‬‬

‫عوامل سیاسی در واقع میزان و نحوه مداخله دولت در اقتصاد است که می تواند شامل‪ :‬سیاست دولتی‪ ،‬ثبات سیاسی یا بی ثباتی در‬
‫بازارهای خارج از کشور‪ ،‬سیاست خارجی تجارت‪ ،‬سیاست مالیاتی‪ ،‬قانون کار‪ ،‬قانون محیط زیست‪ ،‬محدودیت های تجاری و غیره‬
‫باشد‪.‬‬

‫عوامل اقتصادی تأثیر قابل توجهی بر چگونگی عملکرد یک سازمان و نحوه سودآوری آن دارد‪ .‬این عوامل عبارتند از‪ :‬رشد‬
‫اقتصادی‪ ،‬نرخ بهره‪ ،‬نرخ ارز‪ ،‬تورم‪ ،‬درآمد قابل تصرف مصرف کنندگان و کسب و کار و…‬

‫عوامل فرهنگی‪-‬اجتماعی به ایده ها و طرز فکر مشترک بین مردم مربوط می شود که شامل رشد جمعیت‪ ،‬توزیع سن‪ ،‬آگاهی‬
‫بهداشتی‪ ،‬نگرش های شغلی و غیره است‪.‬‬

‫عوامل تکنولوژیکی امروزه با توجه به تغییرات زیادی که در حوزه تکنولوژی رخ داده و تاثیری که در نحوه عرضه محصوالت یک‬
‫شرکت به بازار دارد از اهمیت باالیی برخوردار است‪.‬‬

‫عوامل تکنولوژیکی از طریق ‪ ۵‬روش متمایز بر بازاریابی و مدیریت تاثیر می گذارند‪:‬‬

‫‪-۱‬راه های جدید تولید کاالها و خدمات‬

‫‪ -2‬راه های جدید توزیع کاال و خدمات‬

‫‪ -۵‬راه های جدید ارتباط با بازارهای هدف‪.‬‬

‫عوامل محیطی طی چند سال اخیر مورد توجه قرار گرفته که به دلیل فقدان فزاینده مواد خام‪ ،‬آالیندگی‪ ،‬انجام کسب و کارهای‬
‫اخالقی و تولید کربن بوده است‪ .‬امروزه مصرف کنندگان بیش از پیش به دنبال محصوالت پایدار و سازگار با محیط زیست هستند‬
‫و در نتیجه توجه به این عامل اهمیت زیادی دارد‪.‬‬

‫عوامل قانونی عبارتند از‪ :‬بهداشت و ایمنی‪ ،‬فرصت های برابر‪ ،‬استانداردهای تبلیغاتی‪ ،‬حقوق و قوانین مصرف کننده‪ ،‬برچسب زدن‬
‫محصول و ایمنی محصول‪ .‬به عبارتی شرکت ها برای موفقیت باید به موارد قانونی و غیر قانونی کار خود واقف باشند‪.‬‬

‫‪55‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫مزایا‪:‬‬

‫‪ PESTLE‬یک چارچوب ساده و آسان برای تجزیه و تحلیل کسب و کار بوده و نیازمند مهارتهای چندگانه یک تحلیلگر کسب و‬
‫کار در کنار تخصص وی است‪ .‬با تجزیه و تحلیل ‪ PESTLE‬به شیوهای موثر‪ ،‬میتوان تهدیدات احتمالی سازمان را کاهش داده و‬
‫اسکوپهای جدیدی برای بهره گیری از فرصتهای ورود به بازارهای در سطح جهانی باز نمود‪.‬‬

‫‪ ‬تکنیک ‪MoSCoW‬‬

‫این تکنیک چارچوبی ارائه میکند که در آن هر یک از الزامات شرکت را میتوان نسبت به سایر موارد ارزیابی کرد‪ .‬در واقع این‬
‫تکنیک مشخص می کند که کدامیک از الزامات برای تحقق نیازهای شرکت الزامی هستند‪ ،‬می توان این الزامات را داشت هر چند‬
‫که موفقیت پروژه به آن وابسته نیست‪ ،‬هیچ تاثیری روی پروژه ندارد و می توان این الزامات را در آینده فراهم کرد زیرا االن نیازی‬
‫به آنها نیست‪ .‬به عبارتی با این تکنیک می توان مشخص کرد که وجود کدامیک از این شرایط الزامی است و کدامیک را می توان به‬
‫بعد موکول کرد‪.‬‬

‫‪ ‬اولویتهای از نوع ‪ :Must‬اولویتها یا در واقع در مورد این نوشته ‪ User story‬هایی که برای مشتری ضروری هستند‬
‫و بدون اونها محصول فاقد استفاده هست و اهداف کسب وکار تأمین نخواهد شد‪ ،‬و اگر حتی یکی از این دسته اولویتها‬
‫در انتشار محصول در نظر گرفته نشن‪ ،‬انتشار یا النچ محصول با شکست همراه خواهد بود‪ .‬به طور مثال در اپلیکیشنهای‬
‫تاکسی یاب آنالین مثل اسنپ‪ ،‬امکان مشاهده مشخصات راننده یک فیچر ضروری هست که بدون اون امنیت سفر و‬
‫کسب وکار زیر سؤال میره و فعالیت این قبیل کسب وکارها موفقت آمیز نخواهد بود‪.‬‬
‫‪ ‬اولویتهای از نوع ‪ :Should‬نیازمندیهایی که مهم هستند اما ضروری نیستند و موفقیت انتشار محصول وابسته به اونها‬
‫نیست اما بهتره که هرچه زودتر در محصول لحاظ بشن‪ .‬برای تشخیص راحتتر این دسته اولویتها از اولویتهای‬
‫‪ Must‬میتونید اندازه بگیرید که این اولویت تا چه اندازه ارزش و هدف اولیه کسب و کار رو فراهم میکنه و یا چه تعداد‬
‫از مشتریان از این فیچر تأثیر خواهند پذیرفت‪ .‬به طور مثال امکان مشاهده موقعیت در لحظه راننده روی نقشه در‬
‫اپلیکیشن اسنپ و یا مشخص کردن مدت زمان رسیدن راننده در این اپلیکیشن از ‪ User Story‬های نوع ‪Should‬‬
‫هست‪.‬‬
‫‪ ‬اولویتهای از نوع ‪ :Could‬اولویتها یا نیازهایی از مشتری که مطلوب و پسندیده هستند و یا بهتره محصول داشته باشه‬
‫اما الزام آور و اجباری نیستند‪ .‬مثال با در نظر گرفتن اپلیکیشن اسنپ میتونیم ببینیم که امکان اضافه کردن مکانهای منتخب‬
‫از نوع اولویتهایی هست که بهتره در این اپلیکیشن باشه اما الزامی نیست و در طبقه بندی اولویتهای از نوع ‪Could‬‬
‫قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪56‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬اولویتهای از نوع ‪ :Would‬نیازها یا ‪ User Story‬هایی از مشتری که در پایینترین درجه اهمیت قرار دارند و اهداف‬
‫محصول و کسب و کار رو تأمین نمیکنن‪ ،‬این دسته میتونه به راحتی نادیده گرفته بشه و یا در ‪ Release‬های آینده لحاظ‬
‫بشن‪ .‬مثال امکان مشاهده گردش حساب در اپلیکیشن اسنپ از این قبیل اولویتهاست‪.‬‬

‫‪ ‬مدل سازی فرآیند کسب و کار (‪Business Process Management )BPM‬‬

‫مدل سازی فرآیند کسب و کار شامل تمام مواردی است که در رابطه با بهبود فرآیند مطرح میشود‪ .‬این شیوه‪ ،‬یک فرآیند قدیمیتر‬
‫است‪ ،‬اما اغلب به عنوان یکی از روشهای تجزیه و تحلیل کسب و کار در مرحله تحلیل یک پروژه و برای درک یا تجزیه و‬
‫تحلیل شکافهای بین فرآیند کسب و کار موجود و فرآیند کسب و کاری که برایاینده انتخاب شده‪ ،‬استفاده میگردد‪.‬‬

‫مدلسازی فرایند ها تکنیکی است برای طراحی و تشریح فرایندها ‪ .‬چنین ابزاری برای متصل نمودن و بهبود فرایندها میان وضعیت‬
‫فعلی و آینده مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬مدلسازی فرایند کسب و کار یک ابزار گرافیکی برای توضیح جریان کار و فرایند های‬
‫یک کسب و کاردر یک سازمان برای شناسایی و دستیابی به پیشرفت های بالقوه می باشد ‪ .‬معموال این کار با روش های مختلف‬
‫گرافیکی مانند فلوچارت ها ‪ ،‬نمودارهای جریان داده و … انجام می شود‬

‫مزایا‪ :‬تکنیک ‪ BPM‬راهی آسان برای ارائه منطقی نحوه عملکرد یک فرآیند کسب و کار است که دارای نقشهای مختلف میباشد‪.‬‬
‫عالوه براین‪ BPM،‬از جمله بهترین تکنیکهای تجزیه و تحلیل کسب و کار است که در صنعت به ویژه در صنعت ‪ IT‬شناخته‬
‫شده است‪ .‬ازاین رو افراد به کمک آن به راحتی میتوانند مراحل پی در پی اجرای فرآیند را تجسم نمایند‪ .‬این امر به نوبه خود‬
‫کمک میکند که تجزیه و تحلیل پیچیده کسب و کار برای تحلیلگر ساده تر گردد‪.‬‬

‫یکی از گسترده ترین کاربرد های آن در هر استاندارد مدیریت کیفیت مانند ایزو ‪ 9۳۳۱‬و ایزو‪ IATF:16949‬و … برای شناسایی‬
‫و مستند کردن فرایند های سیستم مدیریت کیفیت میباشد‪.‬‬

‫وظایف تحلیلگران کسب و کار در یک پروژه ‪ BPM‬عبارتند از‪:‬‬

‫‪ ‬برنامه ریزی استراتژیک‬

‫‪ ‬تجزیه و تحلیل مدل کسب و کار‬
‫‪ ‬تعریف فرایند و طراحی آن‬
‫‪ ‬تجزیه و تحلیل فنی برای راه حل های تجاری پیچیده‬

‫‪57‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫‪ ‬تکنیک ‪CATWOE‬‬

‫یک روش کلی تفکر تحلیلی در زمینه کسب و کار است تا تحلیلگر درک کند که یک کسب و کار در تالش است به چه چیزی‬
‫دست یابد‪ .‬این شیوه مشخص میکند که زمینههای مشکل چیست و چگونه راه حل بر کسب و کار و افراد مرتبط با آن تأثیر‬
‫خواهد گذاشت‪.‬‬

‫‪ CATWOE‬مخفف عبارات زیر است‪:‬‬

‫بازیگران (‪)Actors‬‬ ‫مشتریها (‪)Clients‬‬

‫جهان بینی (‪)Weltanschauung‬‬ ‫دگرگونی (‪)Transformation‬‬

‫محدودیتهای محیطی (‪)Environmental Constraints‬‬ ‫مالک (‪. )Owner‬‬

‫این تکنیک میتوان گروهها و فرآیندهای اصلی تاثیرگذار بر هر یک از فعالیتهای شرکت را شناسایی کرد‪.‬‬

‫در کسب و کار‪ ،‬حرف اول را مشتری می زند و اگر به مشتری اهمیت نداده و نیازهای او مرتفع نشود‪ ،‬کسب و کار با شکست‬
‫مواجه می شود‪.‬‬

‫افراد تاثیرگذار عبارتند از کارمندان‪ ،‬تامین کنندگان‪ ،‬فروشندگان یا حتی مقامات دولتی که در مشکالت یک شرکت دخیل هستند و‬
‫به برطرف کردن آن کمک می کنند‪.‬‬

‫اکثر کسب و کارها شامل تعدادی فرآیند هستند که به صورت منظم اجرا می شوند؛ بنابراین فارغ از نوع کسب و کار‪ ،‬این فرآیندها‬
‫باید در صورت لزوم دچار تغییر و تحوالتی شوند تا موفقیت اتفاق بیفتد‪.‬‬

‫برای داشتن یک دید کلی‪ ،‬کمی از مشکل فاصله بگیرید و نگاهی کلی به آن داشته باشید تا بتوانید به تجزیه و تحلیل آن بپردازید‪.‬‬

‫مالک در اینجا منظور مالک کسب و کار نیست و به کسی اتالق می شود که مدیریت یک مشکل بر عهده اوست‪.‬‬

‫‪58‬‬
‫دانشگاه علمی وکاربردی تصمیم یارتوس‬ ‫تحلیل محیط کسب وکارهای کوچک ومتوسط در ایران‬

‫برخی از مشکالت‪ ،‬راه حل های مشخص دارند اما گاهی اوقات بنابر محدودیت های محیطی نظیر کمبود بودجه یا زمان‪ ،‬امکان‬
‫اجرای این راه حل ها وجود ندارد‪.‬‬

‫‪ CATWOE‬یک شیوه تفکر عمومی برای تحلیل کسب و کار است تا آنچه کسب و کار در تالش برای رسیدن به آن است درک‬
‫شود‪ .‬این مشخص می کند که چه مسائلی وجود دارند و چگونه راه حل بر کسب و کار و افراد مرتبط با آن تاثیر خواهد گذاشت‬

‫مزیت‪ :‬تجزیه و تحلیل ‪ CATWOE‬برداشت های متفاوتی از ذینفعان را در یک پلت فرم مشترک گرد هم می آورد‪ .‬از این رو‪ ،‬یک‬
‫درک جامع در مورد مفروضات و تعهدات‪ ،‬یکپارچگی داده ها ومسائل اخالقی فراهم می کند‪ .‬این به یک تحلیلگر کسب و کار‬
‫کمک می کند تا بر مبنای معیارهای مورد نظر‪ ،‬دیدگاه های مختلف را اولویت بندی کند‪.‬‬

‫‪59‬‬