Professional Documents
Culture Documents
1400 Model
1400 Model
ویرایش 1400
http://excellence.imi.ir
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
فهرست
الگوی تعالی سازمانی -ویرایش ، 1400نسخه قابل انتشار ( ،) 1400/01/18دربرگیرنده متن کامل
الگوی تعالی سازمانی است که پس از طی تمامی مراحل تدوین ،نظرسنجی از ذینفعان ،اجرای
پایلوت در سازمانهای منتخب ،بررسی مجدد در کارگروههای تدوین و مرور نهایی توسط اعضاء
کمیته علمی ،در تاریخ 99/11/28به تأیید نهایی کمیته علمی جایزه ملی تعالی سازمانی رسیده
است.
این نسخه به منظور آشنایی ،یادگیری و استقرار مدل تعالی سازمانی برای استفاده کلیه عالقمندان
و سازمان ها ،بصورت دیجیتال منتشر می شود و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع آزاد است.
2
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
مقدمه
آشنایی سازمان های ایرانی با الگوی تعالی سازمانی به دو دهه پیش باز میگردد .طی این سالها جامعه مدیریتی کشورمان با ابعاد مختلف این
الگو و کاربردهای آن آشنا شده و برای استقرار آن تالش مداومی داشتهاند .جایزه ملی تعالی سازمانی نیز فضای تشویقآمیز و اثربخشی را ایجاد
کرده است تا سازمانها ضمن حضور در فرایند جایزه ،حرکت خود را در مسیر تعالی سرعت بخشند و تجربیات موفق خود را برای یادگیری سایر
سازمانها به اشتراک بگذارند.
مرکز تعالی سازمانی سازمان مدیریت صنعتی همگام با تحوالت ایجاد شده در فضای کسب و کار و متناسب با ارتقاء سطح بلوغ سازمانها ،با
بهرهگیری از آخرین یافتههای علم مدیریت ،ویرایشهای متعددی را طی این سالها ،تدوین و منتشر کرده است .در این میان ،ویرایش 1400از
ویژگیهای متمایزی نسبت به ویرایشهای گذشته برخوردار است .در تدوین ویرایش جدید ،بیشترین تأکید بر استفاده از دانش و تجربه
ارزشمندی متمرکز بوده که طی دو دهه پیشین کسب شده است و در کنار آن تالش به عمل آمده تا ضمن بهرهگیری از این اندوخته گرانبها ،از
تحوالت و تغییرات ایجاد شده در جدیدترین ویرایش مدلهای معتبر سایر کشورهای جهان نیز یادگیری صورت پذیرد.
توجه عمیق به فرهنگ تعالی سازمانی که طی سالهای گذشته در سازمانهای کشورمان توسعه یافته است و تکیه بر چالشها و توانمندیهای
سازمانهای ایرانی و در نظر داشتن رویکردها و سیاستهای ملی مرتبط با توسعه مدیریت در کشور ،از جمله دیگر موضوعاتی است که پایههای
اصلی تدوین ویرایش 1400را تشکیل دادهاند.
برنامه تدوین این ویرایش از ماههای آخر سال 1398آغاز شد و در طول سال 1399با جدیت و به طور مستمر و پیگیر تداوم یافت و اعضاء
کمیته علمی جایزه ملی تعالی سازمانی سعی و کوشش وافری را برای این منظور به عمل آورده و با تشکیل کارگروههای تخصصی ،به تدوین
ویرایش جدید الگوی تعالی سازمانی اهتمام ورزیدهاند .این مدل پس از طی مراحل مختلف تدوین ،روز پنجم اسفندماه 1399در هجدهمین
همایش تعالی سازمانی رونمایی شد.
ضمن تقدیر از تمامی اعضاء کمیته علمی جایزه ملی تعالی سازمانی ،الزم است از اعضایی که بیشترین مشارکت فعال و اثربخش را در تدوین
ویرایش 1400داشته اند ،یعنی آقایان(به ترتیب حروف الفبا) :علی اصغر آزادی ،مرتضی اخوان خرازی ،عابدین اسماعیلپور ،الهویردی تقوی ،علی
تقیزاده هرات ،جعفر جنامی نیا ،هوشنگ رستمیان ،سعید روحانی ملک ،مرتضی روغنی ،نیما زاهدی ،منوچهر نجمی و سید مسعود همایونفر به طور
ویژه تقدیر بعمل آید .این عزیزان با بکارگیری تمامی توانمندیهای خود ،ضمن بهرهگیری از دیدگاهها و پیشنهادهای جمع کثیری از ارزیابان،
مدیران تعالی سازمانی ،مدیران ارشد سازمانهای برتر و اعضاء ارکان جایزه ملی تعالی سازمانی که ذینفعان اصلی این جایزه ملی به شمار
میروند ،تالش کردهاند تا ویرایش 1400نیازها و انتظارات سازمانهای کشورمان را برای حرکت در مسیر تعالی سازمانی برآورده سازد.
امید است که معرفی ویرایش 1400الگوی تعالی سازمانی ،بیش از پیش موجب گسترش فرهنگ تعالی سازمانی و استقرار گسترده این الگو در
سازمانهای کشورمان شود و این ا مر به سهم خود ،مسیر رشد و توسعه همه جانبه برای دستیابی به عزت ،سربلندی و خوشبختی مردم عزیز
کشورمان را هموارتر سازد.
3
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
4
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
مـفـاهـیـم بـنـیـادیـن
رهبری آیندهنگر و الهامبخش
نگرش سیستمی
مشتریمداری و ارزشآفرینی
یادگیری ،بهبود و نوآوری
دلبستگی کارکنان
توسعة شراکتها
توسعة قابلیتهای سازمانی
مدیریت با چابکی
مسئولیتپذیری اجتماعی
نتایج برجستة پایدار
5
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
مـفـاهـیـم بـنـیـادیـن
نگرش سیستمی
سازمانهای متعالی دریافتهاند که نگرش سیستمی به معنای مدیریت تمامی بخشهای سازمان بهعنوان یک مجموعة منسجم برای تحقق
فلسفة وجودی و چشمانداز است .این سازمانها اطمینان مییابند که تمامی فرایندها و شاخصهای خود را بهطور مناسب ،همسو و یکپارچه
طراحی نموده و به اجرا میگذارند و به موفقیت مداوم دست مییابند.
مشتریمداری و ارزشآفرینی
سازمانهای متعالی ،مشتریان را بخش اصلی فلسفة وجودی خود میدانند و تالش میکنند با پیشبینی ،شناسایی و درک نیازها و انتظاراتشان
و فراتر رفتن از آنها ،همواره ارزشآفرینی نموده و تجربة خوشایندی را برای گروههای مختلف مشتریان فراهم آورند .این سازمانها ،با
مشتریان روابطی پایدار مبتنی بر گشودگی ،شفافیت و احترام متقابل برقرار میکنند و تجربهها و برداشتهای آنها را همواره پایش کرده و به
هرگونه بازخوردی ،بهطور سریع و اثربخش پاسخ میدهند.
دلبستگی کارکنان
سازمانهای متعالی ،با ارج نهادن به کارکنان ،محیطی را برای عملکرد عالی آنها ایجاد میکنند که در آن توانمندی ،دلبستگی و اشتیاق کارکنان
برای دستیابی متوازن به اهداف سازمانی ،تیمی و فردی ،توسعه مییابد .در این سازمانها ،کارکنان از شایستگیهای الزم برخوردار بوده و با
پایبندی به ارزشها ،در برابر عملکرد خود پاسخگو هستند و در فضایی از گفتگوی اثربخش در امور سازمان مشارکت میکنند .این سازمانها
گوناگونی و توازن میان کار و زندگی را مدیریت کرده و ایمنی و سالمت کارکنان خود را حفظ میکنند و تالش آنهارا مورد تقدیر قرار میدهند.
6
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
توسعة شراکتها
سازمانهای متعالی با ایجاد شراکتهـای اسـتراتيیک بـا همکـاران تجـاری ،تـأمینکننـدگان کلیـدی ،مشـتریان و جامعـه ،از موفقیـت دو
جانبة خود و شرکا اطمینان حاصـل مـیکننـد و روابطـی مبتنـی بـر اعتمـاد ،شـفافیت و پاسـخگـویی متقابـل بـا آنهـا برقـرار کـرده و آن را
توسعه میدهند .این سازمانهـا فعاالنـه بـا شـرکای خـود همکـاری و هـم آفرینـی مـیکننـد تـا از فرهنـگ ،تخصـص ،دانـش و تجـار
یکدیگر ،برای کسب منافع پایدار در زنجیرۀ ارزش بهرهمند شوند.
مدیریت با چابکی
سازمانهای متعالی همواره نسبت به تغییـرات محیطـی آگـاه و هوشـیار بـوده و از توانـایی الزم بـرای شناسـایی فرصـت هـا و تهدیـدها و
پاسخگویی کارا و اثربخش بـه آنهـا برخـوردار هسـتند .ایـن سـازمان هـا بـا رصـد مـداوم اکوسیسـتم خـود و ارزیـابی و تحلیـل داده هـا،
اطالعات و دانش ،درک مناسبی از مهـمتـرین چـالشهـای حـال و آینـده بـهدسـت مـیآورنـد و تغییـر و تحـول مـورد نیـاز را از طریـق
فرآیندهای ساختیافته ،چابک و همسو با استراتيی ،بهموقع ،سریع و منعطف پیش میبرند.
مسئولیتپذیری اجتماعی
ســازمانهــای متعــالی ،نیازهــا و انتظــارات کلیــه ذینفعــان را بــهطــور متــوازن بــرآورده کــرده و بــهعنــوان یــک شــهروند مســئول ،در
مشارکتهای اجتماعی پیشگام هسـتند .ایـن سـازمانهـا بـا پایبنـدی بـه قـوانین و مقـررات ،رفتـار اخالقـی ،شـفافیت و پاسـخگویی در
قبال عملکرد خود ،همواره در تقویـت برنـد و خوشـنامی سـازمان تـالش نمـوده و بـا اسـتفاده بهینـه از منـابع و تفکـر مبتنـی بـر اقتصـاد
چرخشی ،پیامدهای زیسـتمحیطـی را مـدیریت کـرده و بـا توجـه بـه منـافع اقتصـادی ذینفعـان در جهـت خلـق آینـدۀ پایـدار ،اقـدام
مینمایند.
7
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
مـعـیـارهـا
معیار -1رهبری
معیار -2استراتيی
معیار -3کارکنان
معیار -4قابلیتها
معیار -5مشتریان
معیار -6عملیات
معیار -7نتایج
8
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
مـعـیـارهـا
معیار -1رهبری
معیار رهبری به این موضوع میپردازد که رهبران سازمان چگونه آینده را به تصویر کشیده و محقق میکنند .این معیار
چگونگی توسعه و ترویج جهتگیری استراتيیک شامل فلسفة وجودی ،چشمانداز و ارزشها ،حمایت از خالقیت و
نوآوری و همچنین برقراری ارتباط مؤثر با ذینفعان کلیدی و پاسخگویی به آنان را با ایجاد نظام حاکمیت سازمانی
بررسی میکند.
9
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
فلسفۀ وجودی ،چشمانداز ،ارزشها و استراتژی را باکارکنان و سایر ذینفعان کلیدی در میان گذاشته و از اینکه آنان به اهمیت
همسویی با جهتگیری استراتژیک واقفند ،اطمینان حاصل میکنید،
از کارکنان و سایر ذینفعان کلیدی در جهت تحقق استراتژی و اهداف سازمان حمایت کرده و از تالشها و دستاوردهای آنان
بهموقع و بهطور مناسب تقدیر بعمل میآورید،
الهامبخش کارکنان هستید و فرهنگ دلبستگی به سازمان ،توانمندسازی و پاسخگویی را در تمامی سطوح ایجاد میکنید.
10
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
معیار -2استراتيی
معیار استراتيی به این موضوع میپردازد که سازمان چگونه فلسفة وجودی و چشمانداز خود را از طریق استراتيی
محقق میسازد .این معیار چگونگی درک اکوسیستم سازمان و چالشها و فرصتهای پیشرو ،توسعة استراتيی ،مدل
کسبوکار نوآورانه ،اقدامات استراتيیک ،ساختار و نظام مدیریتی و پایش مستمر آنها را مورد بررسی قرار میدهد.
11
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
با توسعۀ استراتژیهای وظیفهای و عملیاتی ،استراتژی و اهداف استراتژیک را در سازمان جاریسازی میکنید،
از همسویی استراتژی خود با استراتژی ذینفعان کلیدی اطمینان حاصل میکنید.
12
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
معیار -3کارکنان
معیار کارکنان به این موضوع میپردازد که سازمان چگونه کارکنان مورد نیاز و شایستگیهای آنها را تعیین کرده و
برای جذ ،بهکارگماری ،توسعه و دلبستگی آنها و نین فراهم ساختن محیطی مساعد برای عملکرد عالی و بهرهبرداری
از تمام توان کارکنان در راستای نیازهای سازمان ،اقدام میکند.
-3-1برنامهرینی و تأمین
-3-2توسعه و مدیریت عملکرد
-3-3ارتباطات و روابط کار
-3-4جبران خدمت و نگهداشت
-3-1برنامهرینی و تأمین
13
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
اطمینان حاصل میکنید که برنامههای توسعۀ کارکنان به آنها کمک میکند تا خود را با قابلیتهای مورد نیاز آیندۀ سازمان،
انطباق دهند،
کارکنان را برای برقراری ارتباط با دیگران در اکوسیستم سازمان و به اشتراکگذاری اثربخش تجربیات و یادگیریهای خود،
توانمند میسازید،
برای اینکه کارکنان عملکرد عالی داشته باشند ،از مشاوره ،هدایت ،منتورینگ و مربیگری استفاده میکنید،
تجربۀ کارکنان را در سراسر چرخۀ عمر همکاری ،برای بیشینهسازی عملکرد فردی و تیمی ،مدیریت میکنید.
14
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
معیار -4قابلیتها
معیار قابلیتها به این موضوع میپردازد که سازمان چگونه قابلیتهای خود را برای پشتیبانی از استراتيی ،جاریسازی
اثربخش فرایندها و تحقق برنامههای تحول توسعه داده و بهکار میگیرد .برای چنین منظوری این معیار به چگونگی
ایجاد و توسعة قابلیتهای سازمانی از طریق مدیریت فرایندها ،نوآوری ،فناوری ،دانش و منابع مالی میپردازد.
-4-1فرایندها و ریسک
-4-2نوآوری و فناوری
-4-3دادهها ،اطالعات و دانش
-4-4مالی و سرمایهگذاری
-4-1فرایندها و ریسک
-4-2نوآوری و فناوری
15
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
از فناوری برای ارتقای قابلیتهای سازمانی بهویژه در توسعۀ محصوالت و خدمات جدید استفاده میکنید.
16
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
معیار -5مشتریان
معیار مشتریان به این موضوع میپردازد که سازمان چگونه برای بخشهای مختلف بازار ارزش مورد انتظار را طراحی
کرده و نسبت به جذ و نگهداشت مشتریان و کسب ارزش اقدام میکند .برای چنین منظوری ،این معیار نحوۀ ایجاد
بازار هدف ،تعیین جایگاه مناسب در بازار ،روابط با مشتریان و ایجاد تجربة خوشایند بینش نسبت به بازار ،انتخا
برای آنها را مورد بررسی قرار میدهد.
17
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
با توجه به بینش کسب شده نسبت به بازار هدف ،ارزشهای پیشنهادی مسئوالنه و جذابی را تعریف کرده و از وجود قابلیتهای
الزم برای تحقق وعدههای خود اطمینان مییابید،
در چارچوب مدل کسبوکار ،برنامۀ بازاریابی و فروش را برای تحقق ارزشهای پیشنهادی توسعه داده و اجرا میکنید.
18
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
معیار -6عملیات
معیار عملیات به این موضوع میپردازد که سازمان در راستای فلسفة وجودی و تحقق استراتيی ،چگونه عملیات خود را
برای ارائه ارزش پیشنهادی به مشتریان و کسب نتایج برجسته و پایدار ،مدیریت نموده و بهبود میبخشد .در این
معیار چگونگی مدیریت همکاران تجاری ،تأمینکنندگان ،داراییها و منابع طبیعی و همچنین طراحی و توسعه ،تولید،
توزیع و تحویل محصوالت و خدمات به مشتریان و پشتیبانی از آنها مورد توجه قرار میگیرد.
19
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
مواد ،انرژی و منابع طبیعی را بهطور بهینه و مسئوالنه مدیریت میکنید،
منابع و داراییهایی که مورد نیاز سازمان نیستند را شناسایی کرده و آنها را بر اساس اصول اقتصاد چرخشی ،مدیریت میکنید،
با توجه به اصول پایداری ،انطباق و فراتر رفتن از الزامات قانونی ،پیامد فرایندها ،محصوالت و خدمات را بر ایمنی و سالمت
عمومی و محیطزیست مدیریت میکنید.
20
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
معیار -7نتایج
معیار نتایج به این موضوع میپردازد که سازمان در ارتباط با نیازها و انتظارات ذینفعان و تحقق جهتگیری
استراتيیک خود به چه نتایجی دست یافته است .این معیار ،برداشتها و نتایج عملکردی مرتبط با ذینفعان و نتایج
سازمانی را بررسی میکند.
-7-1نتایج مشتریان
-7-2نتایج کارکنان
-7-3نتایج جامعه
-7-4نتایج همکاران تجاری و تأمینکنندگان
-7-5نتایج سازمانی
-7-1نتایج مشتریان
21
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
-7-2نتایج کارکنان
22
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
-7-3نتایج جامعه
23
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
-7-5نتایج سازمانی
24
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
نشان دهید در ارتباط با برداشتهای مالکان ،سهامداران ،سرمایهگذاران ،تأمینکننـدگان منـابع مـالی و نهادهـای باالدسـتی کـه از طریـق
نظرسنجی و سایر بازخوردهای دریافتی اندازهگیری میشود ،به چه نتایجی دست یافتهاید.
این برداشتها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
حاکمیت سازمانی ،مدیریت ریسک و انطباق،
سالمت اداری و مالی سازمان،
رضایت مالکان ،سهامداران ،سرمایهگذاران ،تأمینکنندگان منابع مالی و نهادهای باالدستی،
مدیریت برند و خوشنامی سازمان،
توانایی سازمان برای رصد آینده ،تشخیص ابرروندها و رویارویی موفق با تحوالت،
روابط و تعامل با مالکان ،سهامداران و ذینفعان کسبوکار و اثربخشی کانالهای ارتباطی،
تجربۀ کلی در تعامل با سازمان.
25
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
26
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
منطق ارزیابی
27
الکوی تعالی سازمانی -ویرایش -1400نسخه قابل انتشار ()1400/01/18
28