‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫رابرت ام گرنت‬

‫فصل ‪ :6‬توسعه منابع و قابلیت ها‬

‫سید مصطفی عظیمی‬ ‫استراتژی سازمان های پیچیده‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫مقدمه‬
‫• تثبیت و تجدید مزیت رقابتی در دنیای در حال تغییر نیازمند توسعه مداوم و‬
‫گسترش منابع و قابلیت های موجود و پرورش نمونه های جدید است ‪.‬‬
‫• چالش اساسی چیست؟ چقدر سخت می تواند باشد؟‬

‫خیلی دشوار‬
‫• چالش توسعه و خلق منابع و قابلیت ها را نشان خواهیم داد ‪.‬‬
‫• تاکید ما بر قابلیت های سازمانی به عنوان مکانی که چالش های اساسی در آن‬
‫قرار دارد ‪ ,‬خواهد بود ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫توسعه منابع‬
‫• منابع بطور نسبی ساده هستند و تکنیک های بسیاری وجود دارند که می توانند‬
‫برای گسترش منابع مورد استفاده قرار گیرند ‪.‬‬
‫• زمانی که بحران اعتباری ‪ 2007-8‬آشکار شد ‪ ،‬بسیاری از مؤسسات مالی فاقد‬
‫درک درستی از ویژگی های ریسک برخی از دارایی های مالی شان بودند ‪.‬‬
‫• یک پیامد عمده بحران اعتباری درک اهمیت استراتژیک ویژگی های نقد‬
‫شوندگی منابع مالی در زمانی که بازارهای مالی در آثر پرهیز از ریسک منجمد‬
‫شده اند ‪ ،‬بود ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫چالش توسعه قابلیت‬
‫دشوارترین مساله در توسعه قابلیت آن است که چیز های اندکی درباره پیوند‬ ‫•‬
‫بین منابع و قابلیت ها می دانیم ‪.‬‬
‫قابلیت ها تنها پیامد ساده منابعی که بر اساس آن بنا نهاده شده اند نمی باشند ‪.‬‬ ‫•‬
‫شرکت هایی که برجسته ترین قابلیت ها را به نمایش می گذارند لزوما آنهایی‬ ‫•‬
‫نیستند که از بیشترین منابع بهره مند هستند ‪.‬‬
‫مدیران با دانش الزم برای بنا نهادن قابلیت ‪ ،‬منبعی هستند که برای توسعه‬ ‫•‬
‫قابلیت ها ضروری هستند ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫چالش توسعه قابلیت‬
‫• در صنایع نوین شرکت هایی که بهترین عملکرد را دارند اغلب آنهایی هستند که‬
‫بنیانگذاران شان تجربیات قبلی در صنایع مرتبط و نزدیک داشته اند ‪.‬‬
‫• اگر انواع قابلیت هایی که شرکت های مختلف را در صنایع خاصی متمایز می‬
‫کنند بررسی کنیم ‪ ،‬یک ویژگی روشن آن است که این قابلیت ها در طول دوره‬
‫های زمانی معنا داری توسعه داده شده اند ‪.‬‬
‫• به عبارت دیگر قابلیت سازمانی وابسته به مسیر است و قابلیت امروز شرکت ‪،‬‬
‫نتیجه تاریخچه اش است ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫چالش توسعه قابلیت‬
‫دشوارترین مساله در توسعه قابلیت آن است که چیز های اندکی درباره پیوند‬ ‫•‬
‫بین منابع و قابلیت ها می دانیم ‪.‬‬
‫قابلیت ها تنها پیامد ساده منابعی که بر اساس آن بنا نهاده شده اند نمی باشند ‪.‬‬ ‫•‬
‫شرکت هایی که برجسته ترین قابلیت ها را به نمایش می گذارند لزوما آنهایی‬ ‫•‬
‫نیستند که از بیشترین منابع بهره مند هستند ‪.‬‬
‫مدیران با دانش الزم برای بنا نهادن قابلیت ‪ ،‬منبعی هستند که برای توسعه‬ ‫•‬
‫قابلیت ها ضروری هستند ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫چالش توسعه قابلیت‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫پیوند میان منابع و قابلیت‬
‫• اگر قابلیت های یک سازمان در خالل مراحل آغازین حیاتش تعیین شده است ‪،‬‬
‫آیا توسعه قابلیت های نوین مورد نیاز برای مواجهه با چالش های فردا امکان‬
‫پذیر است ؟‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫پیوند میان منابع و قابلیت‬

‫• قابلیت ها مستلزم هماهنگی میان اعضای سازمانی است ‪.‬‬

‫• هماهنگی دارای ابعاد رسمی و غیر رسمی است ‪.‬‬
‫• ادبیات موچجود بر بعد غیر رسمی تاکید دارد ‪.‬‬
‫• رویه سازی در بر دارنده الگوهای تکراری فعالیت می باشد که معموال بدون‬
‫هوشیاری آگاهانه انجام می شوند ‪.‬‬
‫• دو عامل مؤثر در کارایی و اثربخشی تیم های انجام دهنده الگوهای‬
‫تکراری فعالیت ‪:‬‬
‫هماهنگی از طریق تکرار تکمیل می شود ‪.‬‬ ‫‪ -1‬یادگیری سازمانی‬
‫هرچه وظیفه پیچیده تر باشد ‪ ،‬منفعت حاصل از یادگیری از طریق عمل بیشتر است ‪.‬‬
‫از منابع نامشهود هر شرکت است ‪.‬‬ ‫‪ -2‬فرهنگ‬
‫ظرفیت اعضای سازمان برای همکاری بدون هدایت مدیریت وابسته به فرهنگ است ‪.‬‬
‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬
‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫پیوند میان منابع و قابلیت‬
‫• یک بعد رسمی مهم در جنبه های سازمانی قابلیت ‪ ،‬این است که هماهنگی نیازمند قرار‬
‫داشتن افراد مورد نیاز برای اجرای قابلیت مشخص درون یک واحد سازمانی است ‪.‬‬
‫‪ ‬شرکت های ژاپنی خودروسازی ‪ :‬خلق تیم های توسعه محصول میان وظیفه ای‬
‫‪ ‬شرکت های امریکایی ‪ :‬سیستم توسعه محصول متوالی * محصور میان دیوارها *‬
‫• محرک های کلیدی توسعه قابلیت ‪ ،‬جریمه ها و پاداش های ساخته شده منابع انسانی‬
‫نیستند بلکه محرک و جهت گیری کلی سازمان و اثربخشی آن مربوط به رهبری است ‪.‬‬
‫• پشت اغلب نمونه قابلیت های سازمانی برجسته یک نیت استراتژیک جاه طلبانه است‬
‫که توسط رهبری به اعضای سازمان القا شده است ‪.‬‬
‫• یکی از نقش های رهبران موفق تحریک ترفیع قابلیت به وسیله برانگیختن آرمان های‬
‫عملکردی باالتر از سطوح عملکردی طبیعی بوده است ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫قابلیت های سازمانی انعطاف ناپذیرند یا پویا‬
‫• قابلیت های توسعه یافته در طول زمان به عنوان مانع شرکت برای تغییر عمل‬
‫می کنند ‪ .‬هر اندازه قابلیت های سازمانی توسعه یافته تر باشند ‪ ،‬وفق دادن آنها‬
‫با شرایط جدید دشوارتر است ‪.‬‬
‫• دوروتی لئونارد – بارتون ‪ :‬قابلیت های محوری به طور همزمان اعطاف ناپذیری‬
‫های محوری نیز هستند که از توانایی شرکت برای دستیابی و توسعه قابلیت های‬
‫جدید جلوگیری می کنند ‪.‬‬
‫انعطاف پذیری در روش های جاری سازمانی – تغییر پذیری و سازگاری‬
‫قابلیت پویا – سازگار شدن با شرایط متغیر‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫قابلیت های سازمانی انعطاف ناپذیرند یا پویا‬
‫قابلیت پویا ‪:‬‬
‫دیوید تیسه ‪ :‬توانایی شرکت برای یکپارچه کردن ‪ ،‬ساختن و پیکربندی مجدد‬
‫شایستگی های درونی و برونی به منظور پاسخ گویی به محیط های در حال تغییر‬
‫آیزنهات و مارتین ‪ :‬قابلیتی که به سازمان اجازه می دهد منابعش را برحسب‬
‫سازگاری و تغییر مجدداً پیکربندی کند ‪.‬‬
‫وینتر و زولو ‪ :‬فرآیندی سطح باال است که شرکت از طریق آن روش های جاری‬
‫عملیاتی اش را اصالح می کند ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫رویکرد های توسعه قابلیت‬
‫• تملک قابلیت ها ‪ :‬ادغام ها ‪ ،‬تملک ها و اتحاد ها‪ :‬بدست آوردن قابلیت های‬
‫شرکت دیگر انگیزه ای برای تملک آن شرکت است ‪.‬‬
‫• ریسک های استفاده از تملک برای استفاده از قابلیت های یک شرکت ‪ :‬پر هزینه‬
‫بودن تملک‬
‫‪ ‬همراه بودن قابلیت مورد نظر با انبوهی از قابلیت های احتماال مازاد بر نیاز‬
‫‪ ‬یکپارچه سازی قابلیت های شرکت مورد تملک با شرکت مالک‬
‫‪ ‬مشاجرات فرهنگی ‪ ،‬شخصی و ناسازگاری سیستم های مدیریت‬
‫• هزینه ها و ریسک های فوق بر جذابیت اتحادهای استراتژیک به عنوان یک‬
‫هدف و ابزار اثربخش از لحاظ هزینه برای دستیابی به قابلیت های شرکت دیگر‬
‫می افزاید ‪.‬‬
‫• اتحاد استراتژیک رابطه ای همکارانه بین شرکت های درگیر در سهیم منابع با‬
‫اهداف مشترک می باشد‪ .‬هدف اتحاد استراتژیک ‪ :‬بدست آوردن اجازه‬
‫دسترسی به قابلیت های شریک و یا کسب قابلیت ها از طریق یادگیری‬
‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬
‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫توسعه درونی ‪ :‬تمرکز و توالی‬
‫• یکپارچه ساختن منابع و قابلیت ها نیازمند سازمان و سیستم های مدیریتی‬
‫است که به معنی لزوم سیستماتیک بودن توسعه قابلیت است ‪.‬‬
‫• همل و پراهاالد ‪ :‬کلید توسعه قابلیت های ممتاز‪ ،‬اهرم کردن منابع است ‪.‬‬
‫• دو مؤلفه کلیدی این اهرم کردن عبارتند از ‪:‬‬
‫‪ -1‬متمرکز کردن منابع ‪ -‬به وسیله تمرکز تالش های گروه ‪ ،‬اداره و واحد کسب و‬
‫کار بر اولویت مشخص‬
‫تمرکز ‪ ،‬داللت بر توسعه منابع به صورت متوالی دارد ‪.‬‬
‫به منظور توسعه قابلیت های چندگانه ‪ ،‬در هر برهه زمانی بیش از تعداد معدودی‬
‫قابلیت را مدنظر قرار ندهیم ‪.‬‬
‫‪ -2‬انباشت منابع ‪ -‬از طریق کاوش تجربیات به منظور تسهیل یادگیری‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫توسعه درونی ‪ :‬تمرکز و توالی‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫مدیریت دانش و دیدگاه مبتنی بر دانش‬
‫از اوایل دهه ‪ 90‬میالدی مجموعه ای از مفاهیم و تکنیک ها تحت عنوان مدیریت‬ ‫•‬
‫دانش توسعه یافته است‪ .‬مدیریت دانش واژه ای چتر گونه است که در بر گیرنده‬
‫دامنه ای از فرآیندها و تکنیک های سازمانی می باشد که ویژگی مشترکشان‬
‫درگیری آنها با تولید ارزش از دانش است ‪.‬‬
‫ارزش واقعی مدیریت دانش در ‪:‬‬ ‫•‬
‫‪ -1‬فراهم آوردن یک دیدگاه کلی منحصر به فرد از کثرت تولید دانش ‪ ،‬انتقال‬
‫دانش و فعالیت های به کار گیری دانش که درون یک شرکت اتفاق می افتد ‪.‬‬
‫‪ -2‬تشخیص واضح اشتراکات و احتالفات آنها‬
‫اساس مدیریت دانش شناسایی دانش به عنوان مهم ترین منبع شرکت و ذات‬ ‫•‬
‫قابلیت سازمانی است ‪.‬‬
‫دیدگاه دانش محور ‪ ،‬چشم اندازی روشن از هستی شرکت ‪ ،‬تعیین مرزهای آن و‬ ‫•‬
‫طراحی مدیریت آن ارائه می کند ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫مدیریت دانش و دیدگاه مبتنی بر دانش‬
‫• دانش عملی ‪ :‬اصوالً طبیعتی ضمنی و پنهان دارد ‪ .‬شامل مهارت هایی است که از‬
‫طریق عملکردشان ابراز می شوند ‪.‬‬
‫• دانش علمی ‪ :‬اصوالً صریح و آشکار است ‪ .‬در بردارنده واقعیت ها ‪ ،‬تئوری ها و‬
‫مجموعه ای از دستور العمل ها است ‪.‬‬
‫• تمایز اصلی دانش صریح و ضمنی در انتنقال پذیری آنها است ‪:‬‬
‫‪ ‬دانش صریح می تواند با هزینه ناچیز در بین افراد در طول زمان و مکان‬
‫منتقل شود‪.‬‬
‫‪ ‬دانش ضمنی نمی تواند بصورت مستقیم بیان و یا تدوین گردد و تنها از‬
‫طریق کاربردش مشاهده می شود ‪ .‬لذا انتقال آن کند ‪ ،‬پر هزینه و نامطمئن‬
‫است ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫مدیریت دانش و دیدگاه مبتنی بر دانش‬
‫این تمایز ‪ ،‬معانی ضمنی عمئه ای برای استراتژی دارد ‪ .‬اگر دانش صریح به‬ ‫•‬
‫سادگی می تواند منتقل گردد ‪ ،‬پس به ندرت زیربنای یک مزیت رقابتی پایدار‬
‫است و تنها زمانی از رقبا در امان است که محافظت شده باشد ‪ ،‬چه با حقوق‬
‫مالکیت فکری و یا به وسیله رازداری‬
‫چالش دانش ضمنی دقیقاً عکس این امر است‪.‬‬ ‫•‬
‫برای شرکت های مشاوره ای تمایز بین دانش ضمنی و صریح عامل اساسی و‬ ‫•‬
‫تعیین کننده استراتژی می باشد ‪.‬‬
‫تسهیل تکثیر درونی ‪ ،‬در عین محدود ساختن تکثیر بیرونی ‪ ،‬چالش کلیدی‬ ‫•‬
‫شرکت ها است ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫فرآیندهای دانشی که توسعه قابلیت را ارتقاء می دهند‬
‫• موازنه میان اکتشاف و بهره برداری جیمز مارچ ‪:‬‬
‫یک تمایز کلیدی میان فرآیندهای دانشی که بر کسب دانش جدید تمرکز دارند و‬
‫آنهایی که به دنبال بهره برداری از دانش موجود هستند وجود دارد ‪.‬‬
‫• فعالیت های اکتشافی ‪:‬‬
‫‪ ‬شامل خلق درونی دانش ( خلق دانش )‬
‫‪ ‬شناسایی و جذب دانش موجود خارج از سازمان ( کسب دانش )‬
‫• بهره برداری در برگیرنده نه تنها استفاده از دانش موجود بلکه توسعه آن نیز می‬
‫باشد ‪.‬‬
‫• برخی از مهمترین کمک های مدیریت دانش به ساخت قابلیت در بهبود بهره‬
‫برداری از دانش موجود و ضبط دانش خلق شده به وسیله عملیات بی وقفه‬
‫شرکت مسستر هستند ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫انواع فرآیندهای دانشی درون یک سازمان‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫تبدیل دانش و چالش تکثیر‬
‫• تئوری خلق دانش نوناکا ‪:‬‬
‫تبدیل دانش میان شکل های ضمنی و صریح و میان سطوح فردی و سازمانی‬
‫یک « مارپیچ دانش » را ایجاد می کند که از آن طریق ذخیره دانش سازمان‬
‫وسیع تر و عمیق تر می گردد ‪.‬‬
‫• تبدیل دانش برای توسعه شرکت ها و جوامع ضروری است ‪.‬‬
‫• گذار از مؤسسات حرفه ای ‪ ،‬که بر پایه دانش ضمنی فردی قرار دارند به‬
‫مؤسسات صنعتی بر پایه دانش صریح متعلق به سازمان مرحله ای از توسعه‬
‫شرکت است و ظهور جوامع صنعتی را رقم می زند ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫تبدیل دانش و چالش تکثیر‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫تبدیل دانش و چالش تکثیر‬
‫نظام مند ساختن دانش توان بالقوه عظیمی را برای خلق ارزش ارائه میی کنید ‪.‬‬ ‫•‬
‫مؤسسات حرفه ای نوعاً دارای مقیاس کوچک هستند و کارکنان ماهر سهم عمده‬
‫ای از ارزشی که خلق شده است را به خود اختصاص می دهند ‪ .‬نظام دهی اجازه‬
‫تکثیر و مهارت زدایی را می دهد ‪.‬‬
‫تکثیر دانش و سیستم های کسب و کاری دانش در آنهیا قیرار گرفتیه یکیی از‬ ‫•‬
‫سودمندترین منابع صرفه جویی نسبت به مقیاس را ارائه می کند ‪.‬‬
‫تکثیر بر پایه نظام دهی ‪ :‬ترجمه سیستم یک کسیب و کیار بیه مجموعیه ای از‬ ‫•‬
‫قواعد و رویه هایی که دستورالعمل های برنامه ریزی شده برای خلق واحیدهای‬
‫کسب و کار جدید فراهم می کنند ‪.‬‬
‫آیا تکثیر امکان پذیر است ؟‬ ‫•‬
‫‪ ‬تقلید‬
‫‪ ‬کپی کامل‬
‫‪ ‬راه حل میانه ای بین نظام دهی کامل و تقلید صرف‬
‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬
‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫طراحی سیستم های مدیریت دانش‬
‫مدیریت دانش دامنه وسیعی از شیوه های عملیاتی را در بر می گیرد و معدود‬ ‫•‬
‫فعالیت های مدیریتی هستند که درگیر مدیریت دانش در یکی از اشکال آن‬
‫نیستند‪.‬‬
‫تمرکز بر توسعه قابلیت ‪ ،‬می تواند مرکز توجه و مسیر رویه های اجرایی مدیریت‬ ‫•‬
‫دانش سازمان را فراهم آورد ‪ .‬نقطه شروع ‪ ،‬شناسیایی قابلیت های مورد نیاز‬
‫برای تضمین موفقیت ادامه دار در مواجهه با محیط در حال تغییر بیرونی است ‪.‬‬
‫طراحی هر فرآیند دانشی باید ویژگی های دانشی که توسعه داده خواهد شد را‬ ‫•‬
‫در نظر گیرد ‪.‬‬
‫در این راه تمایز بنیادی بین دانش صریح و ضمنی وجود دارد ‪:‬‬ ‫•‬
‫‪ ‬دانش صریح ‪ :‬به شکل گزارشات یا بخش نامه های مورد نیاز هر کارخانه برای‬
‫پذیرش استاندارد جدید رویه های عملیاتی منتشر شود ‪.‬‬
‫‪ ‬دانش ضمنی ‪ :‬نتیجه شهود یا تجربه یک مدیر کارخانه منحصر به فرد باشد ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫توسعه منابع و قابلیت ها‬ ‫فصل ششم‬
‫طراحی سیستم های مدیریت دانش‬
‫بخش عمده ای از چالش ها و فرصت های بزرگ مدیریت دانش در حوزه مدیریت‬
‫دانش ضمنی است که شناسایی این دانش و انتقال آن به سایر بخش های سازمان به‬
‫منظور بهره برداری مؤثرتر از آن ‪ ،‬یک چالش اساسی مدیریت است ‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬