‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫رابرت ام گرنت‬

‫فصل ‪ :7‬ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬

‫هاشم کالنتری‬ ‫استراتژی سازمان های پیچیده‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫رئوس مطالب‬
‫مقدمه‬ ‫•‬
‫سیر تکامل بنگاه‬ ‫•‬
‫مساله سازمانی‪:‬تطبیق تخصصی سازی با هماهنگی و همکاری‬ ‫•‬
‫شکل های ساختاری نوین‬ ‫•‬
‫• سیستم های مدیریت برای هماهنگی و کنترل‬
‫• جمعبندی‬
‫• منبع‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫مقدمه‬
‫‪ ‬معرفی ایده ها و مفاهیم کلیدی الزم برای شناخت و طراحی سیستم ها و‬
‫ساختارهای شرکت ها است‬
‫یاد آوری‪:‬‬
‫• این کتاب درباره استراتژی سازمانهای تجاری است‪.‬‬
‫• در فصل ‪ 12‬شرایط سازمانی برای نو آوری‪ ،‬فصل ‪ 13‬تغییرات سازمان در صنایع‬
‫بالغ‪،‬فصل ‪14‬ساختارهای عمودی و برون سپاری و فصل ‪ 16‬سازماندهی شرکتهای‬
‫دارای کسب و کارهای متعدد بحث خواهد شد‪.‬‬
‫‪ ‬تا قرن نوزدهم تنها سازمانهای بزرگ جهان – به جز شرکتهای بازرگانی‬
‫مستعمراتی ‪،‬کلیسای کاتولیک رم و ارتش های ملی بودند‪.‬بنابراین سازماندهی‬
‫شرکتها از ساختار ارتش ها مشتق شده اند‪.‬‬
‫‪ ‬شرکت مدرن –بنگاه تجاری‪ -‬یکی از نوآوریهای بزرگ جامعه مدرن است که‬
‫نتیجه دو توسعه حقوقی و ساز مانی محسوب می شود‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬
‫اوایل قرن ‪19‬‬
‫مالکیت با افراد حقیقی •‬
‫و خانواده ها‬
‫ساختار ساده •‬
‫محدوه فعالیت کوچک •‬
‫فصل ششم‬
‫سیر تکاملی بنگاه‬
‫اواخر قرن ‪19‬‬ ‫اواسط قرن ‪20‬‬
‫شرکتهای چند بخشی ‪• ،‬‬
‫توسعه ارتباطات •‬
‫شرکتهای سهامی در مقیاس‬
‫مالکیت حقوقی •‬ ‫بزرگ و بین المللی‬
‫ساختار صف و ستاد •‬ ‫ساختارهای ماتریسی •‬
‫سازمانهای پیچیده و تصمیم •‬
‫تصمیم گیری متمرکز •‬
‫گیری غیر متمرکز‬
‫شرایط به شدت متغییر و سریع •‬
‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬
‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫ارتباط وظایف مدیریتی‬

‫برنامهریزی‬

‫سازماندهی‬ ‫دستيابي به اهداف‬ ‫کنترل‬

‫رهبری‬
‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬
‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫ساختار سازمانی‬

‫• هنری مینتز برگ‪:‬‬

‫هر فعالیت انسانی سازمان دهی شده ای دو شرط اساس و متضاد دارد‪:‬‬
‫‪ -1‬تقسیم کار به وظایف مختلف ‪،‬‬
‫‪ -2‬هماهنگی این وظایف برای به انجام رسانیدن آن فعالیت‬

‫تقسیم کار‬
‫هماهنگی‬

‫• تعریف ساختار سازمانی‪:‬‬

‫راه های تقسیم کار به وظایف مجزا و هماهنگی که میان این وظایف بدست می آید‪.‬‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫سلسه مراتب در طراحی سازمانی‬

‫• سلسه مراتب ویژگی بنیادی ساختار سازمانی است‪ .‬ابزار اولیه ای است که از آن‬
‫طریق شرکت ها می توانند به تخصصی سازی ‪،‬هماهنگی و همکاری دست یابند‪.‬‬
‫• ساختارهای سلسه مراتبی برای کارایی و انعطاف پذیری در شرکتها ضروری‬
‫هستند‪.‬‬
‫• موضوع مهم‪:‬‬
‫چگونه سلسه مراتب باید ساختار بندی گردد ؟‬
‫و چگونه بخشهای مختلف باید با یکدیگر مرتبط شوند؟‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫باز اندیشی در سلسله مراتب و اصول طراحی سازمانی‬

‫• آشفتگی فزاینده محیط کسب و کار در طول زمان برای شرکتهای بزرگ‬
‫بوروکراتیک مشکالتی ایجاد نمود‪.‬‬
‫• از اوسط دهه ‪ 80‬برای ساختار دهی و سازماندهی مجدد به منظور دستیابی به‬
‫انعطاف پذیری و پاسخگویی تالشهای زیادی شروع شد‪.‬‬
‫• شرکتهایی مثل ‪ BP‬و جنرال الکتریک ساختارهای اولیه چند بخشی شان را‬
‫همراه با برخورداری از تصمیم گیری غیر متمرکز‪،‬و ضمن تاکید بر ارتباطات افقی‪،‬‬
‫کانون کنترل را از نظارت بر پاسخگویی انتقال دادند‪.‬‬

‫دو سئوال در مورد مبنای گروه بندی و تخصیص قدرت تصمیم گیری‪:‬‬
‫‪-1‬بر چه مبنایی واحدهای تخصصی باید تعریف شوند؟‬
‫‪-2‬چگونه اختیار تصمیم گیری باید تخصیص یابد؟‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫رسمیت‬

‫ميزان يا حدي كه مشاغل سازماني استاندارد شده اند ‪.‬‬

‫مشاغل تکراري‬ ‫سطوح پايين سازمان‬ ‫مشاغل ساده‬

‫رسميت در‪:‬‬

‫مشاغل غير تکراري‬ ‫سطوح باالي سازمان‬ ‫مشاغل حرفه اي‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫طیف کارایی ‪ -‬انعطاف پذیري‬

‫کارايي‬ ‫انعطاف پذيري‬

‫تقسيم کار وظيفه اي باال‬ ‫تقسيم کار وظيفه اي پايين‬

‫حيطه کنترل کم‬ ‫حيطه کنترل زياد‬
‫رسميت باال‬ ‫رسميت پايين‬
‫تمرکز‬ ‫عدم تمرکز‬
‫نيروي کار ساده‬ ‫نيروي کار حرفه اي‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫اشکال سازمانی مکانیکی در مقابل ار گانیکی‬
‫اشکال ارگانیکی‬ ‫اشکال مکانیکی‬ ‫ویژگی‬

‫انعطاف پذیر و عمومی تعریف شده‬ ‫سخت و بسار تخصصی شده‬ ‫تعریف وظیفه‬

‫تطبیق متقابل‪،‬فرهنگ مشترک‬ ‫قوانین و دستورالعملهای تحمیلی به‬ ‫هماهنگی و‬

‫صورت عمودی‬ ‫کنترل‬
‫عمودی و افقی‬ ‫عمودی‬ ‫ارتباطات‬

‫پراکنده‬ ‫متمرکز‬ ‫دانش‬

‫به سازمان و اهدافش‬ ‫به مافوق بالواسطه‬ ‫تعهد و وفاداری‬

‫پویا همراه با ابهام و عدم اطمینان فن‬ ‫با ثبات به همراه عدم اطمینان فن آوارنه‬ ‫بافت محیطی‬
‫آورانه قابل توجه‬ ‫پایین‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫تفاوت سازماندهی در فعالیتهاي یک شرکت‬

‫• عوامل اقتضایی سبب ایجاد وظایفی در شرکتها می شوند که باید به طور‬

‫متفاوتی سازماندهی شوند ‪:‬‬
‫• فعالیتهای باثبات و استاندارد شده نظیر فعالیتهای حقوق دستمزد ‪،‬خزانه داری‬
‫وپشتیبانی بصورت بوروکراتیک‬
‫• فعالیتهایی نظیر پژوهش‪،‬توسعه محصول جدید ‪،‬بازار یابی ‪ ،‬برنامه ریزی‬
‫استراتزیک نیازمند سبک های ارگانیک تر‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫مقایسه ساختار سازمانی گوگل و مک دونالد‬

‫• گرچه گوگل و مک دو نالد دارای اندازه مشابهی بر حسب فروش هستند ‪ ،‬اما‬
‫ساختارها و سیستم های آنها بسیار متفاوت است‪:‬‬
‫• مک دونالد ‪ :‬به شدت بوروکراتیک‪ ،‬سطوح باالی تخصصی سازی مشاغل‪،‬‬
‫سیستم های رسمی ‪ ،‬تاکید نیرومند بر قوانین و رویه ها‬
‫• گوگل‪ :‬غیر رسمی بودن بی قید و بند‪ ،‬تخصصی سازی کم مشاغل‪ ،‬تاکید بر‬
‫ارتباطات افقی و تکیه بر اصول بیش از قوانین (تاکید گوگل بر نو آوری‪ ،‬رشد‬
‫سریع ‪ ،‬و محیط کسب و کار به سرعت در حال تغییر)‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫تعریف واحد هاي سازمانی‬

‫‪-1-1‬گروه بندی بر مبنای‬

‫‪ -1-1-1‬وظایف مشترک‪،‬‬
‫‪ -1-1-2‬محصوالت‪،‬‬
‫‪ -1-1-3‬منطقه جغرافیایی ‪،‬‬
‫‪ -1-1-4‬فرایند‬
‫‪-2-1‬سازماندهی بر مبنای شدت هماهنگی‪:‬‬
‫آن افرادی که وظایفشان نیازمند همهنگی فشرده است می بایست درون یک واحد‬
‫سازمانی کار کنند‪.‬‬
‫‪-3-1‬سایر عوامل تاثیر گذار ‪:‬‬
‫‪-3-1-1‬صرفه جوییهای مقیاس‬
‫‪-3-1-2‬صرفه جوییهای بهره برداری مثل تعمیر و نگهداری مشترک‬
‫‪-3-1-3‬یادگیری(حداکثر کردن یاد گیری)‬
‫‪-3-1-4‬استاندارد سازی سیستم های کنترل‬
‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬
‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫شکل هاي ساختاري نوین‬
‫• برمبنای رویکردهای نوین به گروه بندی وظایف و فعالیت ها می توانیم سه شکل‬
‫سازمانی اساسی را شناسایی نماییم‪:‬‬
‫‪ -1‬ساختار وظیفه ای‬
‫شرکتهای دارای تنها یک کسب و کار‪،‬هر چه اندازه شرکت افزایش یابد فشار بر‬
‫مدیریت ارشد برای دستیابی به ادغام اثر بخش افزایش می یابد‪.‬‬
‫‪ -2‬ساختار چند بخشی‬
‫شرکت دارای دامنه ای از کسب و کارهای مختلف است‪.‬مزیت کلیدی آن پتانسل‬
‫تصمصم گیری غیر متمرکز است‪ ،‬دارای سه سطح سازماندهی؛ مرکز شرکت‪ ،‬بخش‬
‫ها‪ ،‬و واحدهای کسب و کار منحصر به فردکه هر یک نمایانگر یک کسب و کار‬
‫متمایز هستند‬
‫‪ -3‬ساختار ماتریسی‪:‬‬
‫تمام سازمانهای پیچیده که در بردارنده محصوالت متعدد‪ ،‬وظایف متعدد‪ ،‬و بازار‬
‫های جغرافیایی متعدد می باشند (مثال‪ :‬شرکت شل)؛‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫شکل هاي ساختاري نوین‬

‫• ماورای سلسه مراتب؟ غیر رسمی بودن ارگانیک جایگزین رسمیت مکانیکی‬

‫سلسه مراتب‬
‫تصمیم گیری غیر‬ ‫های مسطح تر‬
‫تحمل بیشتر‬ ‫متمرکز‬
‫مرزهای درونی و‬ ‫ابهام‬
‫بیرونی نفوذ پذیر‬

‫تفویض اختیار به‬

‫ظرفیت به روز‬ ‫کارکنان‬
‫واحدهای خود‬ ‫رسانی‬
‫ساز و کارهای‬
‫سازمان ده‬
‫هماهنگی خود‬
‫یکپارچه ساز‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫شکل هاي ساختاري نوین‬

‫• شکل های سازمانی متعددی شناسای شده اند که که گر چه در برگیرنده برخی‬

‫عناصر سلسه مراتبی هستند اما به اندازه کافی متمایز هستند‬
‫• ادهوکراسی ها‪ -‬ارزش زیاد تخصص‪ ،‬وجود ارزش های مشترک و تمایل به‬
‫مشارکت‬
‫• سازمانهای تیم محور و پروژه محور‬
‫• شبکه ها‪-‬وجود شرکت مرکزی بعنوان یکپارچه ساز سیستم ها‬
‫مشخصات مشترک اینگونه سازمانها‪:‬‬
‫• تمرکز بر هماهنگی پیش از کنترل‪ -‬مشوق های مالی ‪،‬فرهنگ و کنتر ل های‬
‫اجتماعی جایگزین کنترل سلسه مراتبی‬
‫• تکیه بر هماهنگی از طریق تطبیق متقابل‪ -‬هماهنگی داوطلبانه و تسهیل تطبیق‬
‫بوسیله فن آوری اطالعات‬
‫• افراد در نقش های چند گانه‬
‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬
‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫سیستم هاي مدیریت براي هماهنگی و کنترل‬

‫رابطه سیستم های مدیریت و ساختار سازمانی شبیه رابطه میان استخوان بندی و‬
‫سیستم های حیاتی مثل سیستم تنفسی‪،‬سیستم گوارشی و سییستم عصبی یا‬
‫مشابه رابطه سخت افزار که ساختار را فراهم می سازد و نرم افزار سیستم های‬
‫شبکه را فعال می سازد‪.‬‬

‫چهار سیستم مدیریت دارای اهمیت عمده‪:‬‬

‫• سییستم های اطالعاتی‬
‫• سیستم های برنامه ریزی استراتزیک‬
‫• سیستم های مالی‬
‫• سیستم های مدیریت منابع انسانی‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫فرهنگ شرکت به عنوان یک ساز و کار کنترلی‬

‫• فرهنگ شرکت متشکل از باورها ‪،‬ارزش ها و هنجارهای رفتاری شرکت است که‬
‫می تواند نقش موثری برای دستیابی به همکاری و هماهنگی و کنترل ایفا نماید‪.‬‬

‫• فرهنگ ها زمان زیادی می برند تا توسعه یابند و به سادگی نمی توانند تغییر‬
‫کنند‪.‬‬

‫• مدیر عامل مرک)‪: )merk‬‬

‫«فرهنگ ‪،‬استراتژی را برای نهار می خورد»‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬

‫ساختار سازمان و سیستم های مدیریت‬ ‫فصل ششم‬
‫ساختار از استراتژي پیروي می کند‬

‫• تدوین استراتژی بدون در نظر داشتن شرایطی که تحت آن اجرا خواهد شد‬
‫‪،‬منجر به استراتژی طراحی شده بسیار ضعیف خواهد شد‪.‬‬

‫• جیمی دمون ‪،‬مدیر عامل ‪jp MORGAN CHASE & co‬‬

‫«من همیشه اجرای درجه یک و استراتژی درجه دو را به ایده های درخشان و‬
‫مدیریت متوسط ترجیح می دهم»‬

‫تحلیل استراتژی در عصر حاضر‬