12

FILIPINO
Ikalawang Markahan-Modyul 11:
Pagsulat ng Lakbay-Sanaysay
batay sa Pinanood na
Programang Pampaglalakbay

May-akda: Victor F. Ang Jr.

Romeo A. Pilongo
Tagaguhit: Paolo N. Tardecilla

May-Akda: Galcoso C. Alburo

Tagaguhit: Ivy Danielle G. Pinca
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Alamin

Ang modyul na ito ay binubuo lamang ng isang aralin:

 Aralin 1 – Pagsulat ng Lakbay-Sanaysay batay sa Pinanood na
Programang Pampaglalakbay

Sa pag-aaral ng modyul na ito, inaasahang maisagawa mo ang

sumusunod:
A. nakikila ang elemento ng isang programang pampaglalakbay gamit
ang mga kahulugan at katangian ng lakbay-sanaysay;
B. nasasagot ang mga tanong sa pinanood na programang
pampaglalakbay;
C. Natitiyak ang mga elementong pinanood sa programang
pampaglalakbay sa pamamagitan ng pagtukoy ng mga tiyak na
elemento ayon sa pinag-aralan; at
D. nakasusulat ng lakbay-sanaysay batay sa katangian ng pagsulat nito.

Subukin
Magbigay ka ng ideya gamit ang sumusunod na salita na may kinalaman sa
isang paglalakbay. Isulat mo ang sagot sa loob ng bawat ulap.

Sanaysay Lakbay-Sanaysay

__________________ __________________
__________________ __________________
__________________ __________________
__________________ __________________

Programang
Dokumentasyon
Pampaglalakbay
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________

1 City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Pagsulat ng Lakbay-
Aralin Sanaysay batay sa
1 Pinanood na Programang
Pampaglalakbay
Sa araling ito ay pag-aaralan mo ang paraan ng pagsulat ng lakbay-sanaysay
batay sa pinanood na programang pampaglalakbay. Upang ito ay malinang,
kailangan mong gawin nang matapat ang mga gawain.

Balikan
Nabatid mo sa nakaraang aralin ang mga hakbang sa pagsulat ng replektibong
sanaysay. Ngayon ay isulat mo sa tulong ng grapikong presentasyon ang nilalaman
ng isang epektibong replektibong sanaysay.

INTRODUKSIYON

KATAWAN

KONGKLUSYON

2 City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Tuklasin

A. Panimula

Basahin mo ang pahayag sa ibaba. Gumuhit ng bituin (⭐) kung

sumasang-ayon ka sa pahayag at ekis (❌) kung hindi sumasang-ayon. Lagyan
mo ng paliwanag ang iyong naging reaksyon.

“Ang paglalakbay ay pagbabago ng kapaligiran ay

nagbibigay ng bagong sigla sa isip” - Seneca

____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________

B. Pagbasa
Isang Linggong Tulingan: Salaysay ng Karanasan sa Pagbabalik-bayan
ni: Voltaire M. Villanueva

Nasasabik akong balikan ang mga panahon na umuuwi kami sa bayan ng

aking nanay at tatay sa Bongabong Oriental Mindoro. Kung ilang araw kaming
mamalagi roon, ganoon din na laging naroroon ang masarap naming
pinagsasaluhan. Isa sa pinakanatatangi kong karanasan ang aming isang
linggong bakasyon, kaya’t tiyak na isang linggo rin naming kasa-kasama sa
hapag kainan ang iba’t ibang lutuin mula sa masarap na isdang tulingan.
Napapagitnaan ang Mindoro at Batangas ng dagat. Kaya’t hindi
nakapagtataka na marami sa ulam ay mula sa biyaya ng dagat. Hindi rin kataka-
taka na halos magkatulad ang paraan ng pagluluto ng mga tao rito. Isa pa,
marami talagang taga-Batangas ang dumayo sa Mindoro upang permanenteng
manirahan. Sa katotohanan, taga-Batangas ang aking nanay kaya hawig na
hawig ang maraming bagay tulad ng salita, paniniwala, at higit sa lahat
paghahanda ng pagkain.
Minsanan lamang kaming umuwi sa probinsya ng aking mga magulang
mula sa Maynila. Kung hindi bakasyon na tiyempong maraming tulingan o kaya
naman ay may mga biglaang okasyon tulad ng patay, kasal o mahalagang bagay
na dapat naroon ang aming pamilya.
Ang isang linggong bakasyon ay binusog ng malinamnam na tulingan na
sinamahan ng masasarap na tawanan. Pinaiigting ng linamnam ng mga
pambihirang lutuin ang sarap ng samahan ng aming buong angkan.

3 City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Tiyak na isang punong tulingan na pinakuluan ng humigit-kumulang sa
apat na oras sa palayok na itim na dinupungan ng nagbabagang uling na bao.
Katamtaman hanggang sa mahinang baga ng apoy upang hindi mabigla ang
pagkaluto ng isda. Mas sasarap pa ito kung lalong patatagalin ang pagkakakulo
hanggang sa lumambot ang tinik na maaaring kainin, makunat-kunat na hibla ng
mga laman, at kumakagat na alat sa buong pinirat na isda.
Ang ikalawang araw ay pritong tulingan na kinuha mula sa laksa-laksang
pinangat sa kamyas sa palayok. Mas pinasarap ito na samahan ng mainit na
mainit na kapeng barako at sinangag na kanin. Kung tanghalian naman ay
mainam na kapares ang ginataang kamansi at enseladang mangga o labanos.
Igagata naman ang naghahalong asim at alat na tulingan sa ikatlong araw.
Sasamahan ito ng sariwang mga bagong pitas na gulay sa bakuran. Naglalaban
ang anghang, tamis, asim, at alat ng samu’t saring sangkap tulad ng kibal,
kalabasa, at siling labuyo na sinamahan pa ng mga tinuyong hipon.
Hangga’t may tira pa sa lumalalim na palayok na laman, dumarami rin ang
lutuing maaaring gawin sa isda. Nalasap ko ang adobo sa igang tulingan na
sinamahan ng bulanglang. Magkapares na magkapares ang dalawang ulam
bilang pang-alis gutom ng tiyan.
Habang unti-unting nadudurog ang tulingan dulot ng maya’t mayang
pagkuha, hindi nauubos ang pakinabang sa hatid na sarap ng isda. Sisinuping
kunin ang mga pira-pirasong bahagi nang hindi sinadyang madurog na isda. Ang
mga nakuhang hibla ng laman ay ilalagay sa binateng itlog na may kamatis,
sibuyas na tagalog, at patatas. Tortang tulingan na ubod ng linamlam. Isang ulam
na taglay ang napakaraming sustansya.
Aakalain mong ubos na ang tulingan sa ikaanim na araw sapagkat tila iba
na ang ulam. Ngunit ito pala’y isang malaking pagkakamali dahil ang tulingan ay
naging lumpia. Kapuwa naging malutong na pambalot at ang mga hinimay na
bahagi ng isda. Kay sarap pagsabayin ang lumpiang tulingan sa paghigop ng
sabaw na tinolang native na manok.
Kailanman ay hindi ako nagsawa sa tulingan lalo na kung iba’t ibang
paraan ng pagluluto ang gagawin. Bagama’t simple ang huling araw kong
natikman ang sarap ng tulingan na inihaw, patuloy kong kukulitin ang aking
nanay at tatay na balikan ang kanilang lalawigan at balikan ang hikayat at sarap
ng tulingan. Bukod sa magagandang tanawin sa bayang sinilangan ng aking
magulang, simut-sarap na pagkain ang dahilan ng pagbabalik at muling
paglalakbay na nag-iiwan ng saysay at salaysay.

4 City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
C. Pag-unawa sa binasa

1. Ano ang damdamin ng may-akda sa kanyang paglalakbay na ginawa?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2. Ano-ano ang mga karanasan na hindi niya nalilimutan sa tuwing umuuwi ang
may-akda sa kanilang probinsya?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3. Nagkaroon ka ba ng interes sa pagbabasa ng kanyang akda? Bakit?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

4. Sa iyong palagay, paano makatutulong ang pagsasalaysay ng mga

karanasan sa pagbuo mo ng isang epektibong lakbay-sanaysay?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

5. Ano-ano ang mga kapakinabangang dulot ng pagiging pamilyar mo sa

nilalaman ng lakbay-sanaysay batay sa sumusunod:
a. Pagkakakilanlan sa Lugar
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________

b. Kultura at Tradisyon
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
c. Pagbuo ng isang Programang Pampaglalakbay
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________

5 City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Suriin

Ang lakbay-sanaysay ay tinatawag ding travel essay o travelogue. Ito ay

itinuturing na isang uri ng sanaysay na ang pangunahing layunin ay maitala ang mga
naging karanasan sa paglalakbay. (Bandril at Villanueva, 2016)
Isinusulat ito upang ilahad sa mambabasa ang mga nakita at natuklasan sa
paglalakbay gamit ang pandama: paningin, pakiramdam, panlasa, pang-amoy at
pandinig.
Tumutukoy ito sa detalyeng pagsasalaysay ng mga karanasan kaugnay sa
lugar na pinuntahan. Isa-isang ibinabahagi ang mga karanasan, Mabuti man o
masama sa pook na pinuntahan upang mamasyal, tumuklas ng mga bagay-bagay,
maglibang, at iba pa.
Mayroong pagkakataon na matapos ang pagsasalaysay sa lokasyon,
espasyo, tao, pook-pasyalan, tradisyon, kultura, at iba pang lugar ang panghihikayat
o rekomendasyon sa iba na maranasan din ang naranasan ng nagsulat ng lakbay-
sanaysay.
Kadalasang may kasamang mga larawan (selfie o groupie) bilang patunay
ang paglalakbay na makikita sa sanaysay.
d. Pagbuo ng isang Programang Pampaglalakbay

Mga Dahilan sa Pagsulat ng Lakbay – Sanaysay

1. Itaguyod ang isang lugar at kumita sa pagsusulat. Isang halimbawa nito

ay ang paggawa ng Travel vlog. Maituturing din itong isang libangan o kaya’y
maaaring pagkakitaan. Marahil ay nakapanood na ikaw ng vlog na
isinasalaysay ng may-akda ang mga paglalakbay na kanyang isinagawa.
2. Makalikha ng patnubay para sa posibleng manlalakbay. Marami ang
nakikinabang sa travelogue lalo na sa mga taong nais magkaroon ng
paunang kaalaman sa lugar na kanilang bibisitahin bago nila ito puntahan.
3. Pagtatala sa pansariling kasaysayan sa paglalakbay tulad ng
espirituwalidad, pagpapahilom, o kaya’y pagtuklas sa sarili. Kadalasang
naisasagawa ito sa pamamagitan ng paggamit ng daily journal o yung
sinasabing nating diary. Ginagawan ito upang maitala ang mga bagong bagay
na kanyang nakita, narinig, naranasan at iba pa sa kanyang ginawang
paglalakbay. Madalas itinatala rin ito sa journal ang mga realisasyon o mga
natutuhan sa proseso ng paglalakbay.
4. Maidokumento ang kasaysayan. Tandaan na anoman ang dahilan ng
paglalakbay, ang lakbay-sanaysay ay kadalasang naglalaman ng mga tala ng
karanasan ng awtor o sumulat sa paglalakbay. Ang pagtatalang ito ay isang

6 City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 paraan ng manunulat na maibahagi ang karanasan at kasiyahan sa
paglalakbay.

Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Lakbay – Sanaysay

1. Magkaroon ng kaisipang manlalakbay sa halip na isang turista.

2. Sumulat sa unang panauhang punto de – bista.
3. Tukuyin ang pokus ng susulating lakbay-sanaysay.
4. Magtala ng mahahalagang detalye at kumuha ng mga larawan para sa
dokumentasyon habang naglalakbay.
5. Ilahad ang mga reyalisasyon o mga natutuhan sa ginawang paglalakbay.
6. Gamitin ang kasanayan sa pagsulat ng sanaysay.

Pamilyar ka ba sa programang pampaglalakbay o travel show na

pinamagatang “Biyahe ni Drew”? Kung oo, i-akses mo ang link na ito:
https://www.youtube.com/watch?v=tDPM91TqoHg. Habang nanonood, obserbahan
at sagutan mo ang sumusunod na tanong sa pinanood na programang
pampaglalakbay:
1. Mga lugar na pinuntahan ni Drew.
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
2. Mga pagkaing kinain ni Drew.
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
3. Mga taong nakasalamuha ni Drew o iniinterbyu sa bidiyo.
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
4. Mga ginawa ni Drew (mas nakatutok sa mga pandiwa tulad ng umakyat sa
bundok, lumangoy, at iba pa.)
___________________________________________________________
___________________________________________________________

7 City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 ___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________

Isaisip
Batid kong nauunawaan mo na ang mahahalagang ideya ng tinalakay sa
itaas. Ngayon naman ay magbibigay ka ng sariling pagpapaliwanag kung bakit may
malaking kaugnayan ang sumusunod na salita sa nilalaman ng lakbay-sanaysay at
programang pampaglalakbay batay sa iyong pagkaunawa. Gamitin ang grapikong
presentasyon sa ibaba.

Programang
Lakbay-sanaysay
Pampaglalakbay

Mga Elemento, Dahilan at Dapat Tandaan

Makatotohanang impormasyon upang:

- Maglahad – Maglarawan – Manghikayat – Magsalaysay – Mangatuwiran

Paliwanag:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Isagawa

Humanap ka ng isang episode ng alinmang programang pampaglalakbay na

nagpapakita ng yaman ng kultura at tradisyon ng ating bansa. Ibuod mo ito sa tulong
ng rubriks sa ibaba.

Pamantayan 10 Puntos 8 Puntos 6 na Puntos 4 na Puntos

Nilalaman Nakapagbigay Nakapagbigay Nakapagbigay Nakapagbigay ng
ng 10 ng 8 ng 6 na 4 na mahalagang

8 City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
10 Puntos mahahalagang mahalagang mahalagang detalye kaugnay
detalye kaugnay detalye kaugnay detalye kaugnay sa programang
sa programang sa programang sa programang pampaglalakbay
pampaglalakbay pampaglalakbay pampaglalakbay na napanood.
na napanood. na napanood. na napanood.

Gamit ng Walang nilabag May 1-10 May 11-20 May 21-30

Wika at na tuntunin sa nilabag sa gamit nilabag sa gamit nilabag sa gamit
Mekaniks gamit ng wika at ng wika at ng wika at ng wika at
mekaniks. mekaniks. mekaniks. mekaniks.
5 Puntos

Tayahin

Ngayon naman ay ilapat mo ang iyong natutuhan sa araling tinalakay.

Sumulat ka ng lakbay-sanaysay na nanghihikayat sa mga mag-aaral na bukod sa
magagandang tanawin na iyong napuntahan ay naglalalaman din ng dahilan kung
bakit muli-muling mong binabalikan ang lugar na iyon na magtatatak ng saysay sa
iyong pagsasalaysay.
Pamagat: ________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

9 City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Gawing gabay mo ang pamantayan sa paggawa nito.
Rubriks sa Pagsulat ng Lakbay-Sanaysay

Mga Krayterya 10 7 4 2 Puntos

Nilalaman Lubos na Nagpamalas Hindi Walang

nagpamalas ng pagsulat gaanong ipinamalas
ng ng nilalaman nagtaglay ng na
kahusayan na nagtaglay mga kahusayan
ng pagsulat ng detalyadong ng pagsulat
ng nilalaman detalyadong pagsasalay- na
na nagtaglay pagsasalay- say ng mga nagtataglay
ng say ng mga karanasan ng mga
detalyadong karanasan kaugnay sa detalyadong
pagsasalay- kaugnay sa lugar na pagsasalay-
say ng mga lugar na pinuntahan. say ng mga
karanasan pinuntahan. karanasan
kaugnay sa kaugnay sa
lugar na lugar na
pinuntahan. pinuntahan.

Organisasyon Buo ang May kaisahan Konsistent, Hindi ganap

kaisipan, at may sapat may ang
konsistent, na detalye at kaisihan, pagkakabuo,
may malinaw ang kulang sa kulang ang
kongkretong nais detalye at detalye at di-
detalye at maiparating hindi malinaw ang
malinaw ang sa gaanong nais
nais mambabasa. malinaw ang maiparating
maiparating nais sa
sa maiparating mambabasa
mambabasa. sa
mambabasa.

Kabuoang Puntos

Karagdagang Gawain

Palawakin mo ang iyong kaalaman sa pamamagitan ng #IlarawanMo.

Ipakikita mo ang iyong ilang naging karanasan sa paglalakbay sa pamamagitan ng
sumusunod:
ONLINE: Larawan na kuha mula sa iyong paglalakaybay na ginawa at
pagpapaliwanag sa klase kung bakit mo ito napili. Ito ay ipakikita mo sa klase sa
pamamagitan ng google meet.
OFFLINE: Idikit mo ang napiling larawan sa short bond paper ng mga hindi
malilimutang karanasan sa paglalakbay at magkaroon ng maikling pagsasalaysay
dito.
Ilalagay ang iyong awtput sa iyong portfolio.

10 City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Susi ng Pagwawasto

Sanggunian

Constantino, Pamela C. et al Filipino sa Piling Larangan (Akademik) REX

Book Store 2016 Edition

Filipino sa Piling Larang (Akademik) – Patnubay ng Guro 2016

Villanueva, Voltaire M. at Bandrill, Lolita T. “Pagsulat sa Filipino sa Piling

Larangan: Akademik at Sining at Disenyo.” Quezon City: Vibal Group, Inc.
2016.

Internet:

https://plato.stanford.edu/entries/seneca/

https://www.youtube.com/watch?v=-zGUappYZjY

https://www.youtube.com/watch?v=tDPM91TqoHg

11 City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Victor F. Ang, Jr. (Guro, THS)

Romeo A. Pilongo (Guro, SEHS)
Editors:
Tagasuri-Panloob: Galcoso C. Alburo (EPS, Filipino)
Tagasuri- Panlabas: 
Tagaguhit: Paono N. Tardecilla
Tagalapat:
Tagapamahala:
Sheryll T. Gayola
Pangalawang Tagapamanihala
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Tagapamanihala

Elisa O. Cerveza
Hepe – Curriculum Implementation Division
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Pangalawang Tagapamanihala

Galcoso C. Alburo
Superbisor sa Filipino
Ivy Coney A. Gamatero
Superbisor sa LRMS

12 City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
13 City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE