EsP6 Q1 Mod1-Mapanuring Pag Iisip Version3

6
Edukasyon sa
Pagpapakatao
Quarter 1-Module 1, Week 1:
Mapanuring Pag-iisip, Gabay Tungo sa
Pagtuklas ng Katotohanan
Department of Education ● Republic of the Philippines

Edukasyon sa Pagpapakatao - Grade 6
Alternative Delivery Mode
Quarter 1 - Module 1: Mapanuring Pag-iisip, Gabay Tungo sa Pagtuklas ng
Katotohanan
Unang Edisyon 2020
Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas
Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa ano mang
akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng
pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa
pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing
ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.
Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan,
ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon,
pelikula atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga
iyon. Pinagtibay sa isang kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at ang
kumakatawan sa paghiling ng pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram
at ginamit dito. Hindi inaangkin ng kinakatawan ng tagapaglathala (publisher) at mga
may-akda ang karapatang-aring iyon.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon -Sangay ng Lanao del Norte
Tagapamanihala ng mga Paaralan: Edilberto L. Oplenaria, CESO V
Mga Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul ng Mag-aaral sa EsP 6

Manunulat: Alito B. Delos Santos
Illustrator and Layout Artist: Albert Prieto
Proofreader, In-House Content and Language Editors: Mary Grace B. Yap;
Romelyn Ventures
Management Team
Chairperson: Edilberto L. Oplenaria, CESO V
Schools Division Superintendent
Co-Chairperson: Mary Ann M. Allera
Assistant Schools Division Superintendent
Members Mary Arlene C. Carbonera, Ed.D. OIC-CID Chief
Erl C. Villagonzalo, Ph.D., EPS-EsP
Norhatta Daud, Ph.D., PSDS
Amelita Bagol, Ed.D., Coordinating Principal
Connie A. Emborong, Ph.D., LRMS Manager
Jocelyn R. Camiguing, Librarian II
Myles M. Sayre, PDO II
Regional Evaluator: Treneben Panduma, Valencia City Division
Inilimbag sa Pilipinas ng: ______________________

Department of Education – Division of Lanao del Norte
Office Address: Gov. A. Quibranza Prov’l. Gov’t. Comp, Pigcarangan, Tubod, Lanao del Norte
Telephone Nos.: (063)227 – 6633, (063)341 – 5109
E-mail Address: lanao.norte@deped.gov. ph
1
6
Edukasyon sa
Pagpapakatao
Quarter 1-Module 1, Week 1:
Mapanuring Pag-iisip, Gabay Tungo
sa Pagtuklas ng Katotohanan
Ang modyul na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga

piling guro, punong guro, tagamasid pampurok at tagamasid pansangay sa
Departamento ng Edukasyon- dibisyon ng Lanao del Norte. Hinihikayat ang
lahat ng guro at mga stakeholders sa edukasyon sa pamamagitan ng pag-
email sa kanilang mga puna, komento o mungkahi sa Deped-Lanao Division
sa lrmdsldn@gmail.com.
Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.
Kagawaran ng Edukasyon ● Republika ng Pilipinas
2
TALAAN NG NILALAMAN
COVER PAGE
COPYRIGHT PAGE
TITLE PAGE
Talaan ng mga Nilalaman Mga

Pahina
Aralin 1 – Ang Mabuting Pagsusuri
Alamin - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 6
Subukin - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 6
Balikan- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 9
Tuklasin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 9
Suriin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 10
Pagyamanin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 11
Isaisip - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 11
Isagawa- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 11
Tayahin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 12
Karagdagang Gawain- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 14
Aralin 2 – Ang Pagmamahal sa Katotohanan
Alamin - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 15
Subukin - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 15
Balikan- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 17
Tuklasin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 17
Suriin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 19
Pagyamanin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Isaisip - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 20
Isagawa- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Tayahin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 21
Aralin 3 – Ang Mapanuring Pag-iisip
Alamin - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 24
Subukin - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 24
Balikan- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 26
Tuklasin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 26
Suriin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 28
Pagyamanin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 29
Isaisip - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 30
Isagawa- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 30
Tayahin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 31
Aralin 4 – Ang Katatagan ng Loob
Alamin - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 34
Subukin - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 34
3
Balikan- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 36
Tuklasin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 37
Suriin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 38
Pagyamanin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 40
Isaisip - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 40
Isagawa- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 40
Tayahin- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 41
Sanggunian - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 44
4
MODYUL 1
Mapanuring Pag-iisip, Gabay Tungo sa Pagtuklas
ng Katotohanan
TUNGKOL SAAN ANG MODYUL NA ITO
Maligayang pagdating sa modyul na ito! Sa makabagong panahon ngayon na kung
saan laganap na ang mga fake news sa social media, minsan hindi mo na alam kung alin
ang totoo at tama at alin naman ang hindi. Dahil dito, maraming mga kabataan ngayon,
katulad mo, na maaaring malilinlang sa mga maling impormasyon at makagagawa ng mga
maling desisyon sa buhay. Kaya nararapat lamang na ikaw ay maging mas mapanuri sa
mga bagay o pangyayari na pumapaligid sa iyo. Pakatandaan mo na lahat ng iyong
desisyon ay may kaakibat na kahihinatnan—mabuti man ang mga ito o masama. Sana, sa
pamamagitan ng modyul na ito ay matututunan mo ang pagsasagawa ng mga tamang
hakbang sa pagbuo ng isang desisyon na makapagdudulot ng kabutihan para sa iyong sarili
at gayundin sa iba.
Ang modyul na ito ay may apat na aralin:

 Aralin 1: Ang Mabuting Pagsusuri
 Aralin 2: Ang Pagmamahal sa Katotohanan
 Aralin 3: Ang Mapanuring Pag-iisip
 Aralin 4: Ang Katatagan ng Loob
Pagkatapos ng modyul na ito, ikaw ay inaasahan na:

1. Nakapagsusuri nang mabuti sa mga bagay na may kinalaman sa sarili at pangyayari
(EsP6PKPIa-i– 37)
1.1. Nakikilala ang kahalagahan ng pagkakaroon ng mapanuring pag-iisip tungkol sa
mga impormasyong lumalabas sa media.
1.2. Nakapaghihinuha na ang katotohanan ang siyang nararapat na batayan sa
pagbuo ng isang mahalagang desisyon o pagggawa ng isang makabuluhang
kilos.
1.3. Napapahalagahan ang pagkakaroon ng kakayahan na mapanuri.
1.4. Nakapagpapasiya nang mabuti gamit ang mapanuring pag-iisip at katatagan ng
loob.
Bago pa tayo magsimula, nararapat na tandaan mong maigi ang mga sumusunod:
 Huwag sulatan ang alinmang bahagi ng modyul sapagkat mayroon pang ibang mga mag-
aaral na maaaring gagamit nito. Sa halip, gumamit ng isang maliit na kuwaderno bilang
iyong REFLECTIVE JOURNAL at dito mo isusulat ang lahat ng iyong kasagutan sa
bawat gawain. Huwag kalimutang maglagay ng LABEL sa iyong mga natapos na gawain
ayon sa modyul, aralin at petsa sa paggawa mo ng mga ito.
 Ang bawat modyul ay may maikling panuto at sinusundan ito ng paglalahad ng mga
layunin. Basahin ang mga ito at sunding maigi ang mga tagubilin.
 Bago simulan ang mga gawain, sagutin muna ang PRE-TEST. Tandaan na ang bawat
gawain ay naaayon sa mga layunin ng modyul o aralin. Isiping mabuti ang bawat
kasanayan na nais mong linangin.
 Matapos ang bawat gawain, kailangan mong balikan ulit ang mga aytem na sa palagay
mo ay hindi mo napagtagumpayan.
 Sagutin ang POST TEST kung sa palagay mo ay nauunawaan mo na nang lubos ang
lahat ng mga aralin.
i5
Aralin
1 Alamin Ang Mabuting Pagsusuri
Maligayang Pagbati! Ikaw ay nasa Baitang 6 ng pag-aaral sa Edukasyon sa

Pagpapakatao! Kawiwilihan mo ang nilalaman ng modyul sa Unang Kwarter, Unang Linggo.
Ito ay ginawa upang magbigay ng suplementaryong kagamitan sa iyo bilang gabay sa pag-
aaral sa mga paksa sa Edukasyon sa Pagpapakatao 6 na binubuo ng mga aralin na
kinakailangang matapos sa loob ng isang linggo.
Pamantayang Pangnilalaman:
Naipamamalas ang pag-unawa sa kahalagahan ng pagsunod sa mga tamang
hakbang bago makagawa ng isang desisyon para sa ikabubuti ng lahat.
Pamantayan sa Pagganap:
Naisasagawa ang tamang desisyon nang may katatagan ng loob para sa ikabubuti
ng lahat.
Tatas: Inaasahan na ang mga mag-aaral ay makasasagot sa mga tanong tungkol sa

pananagutang pansarili at mabuting kasapi ng pamilya.
Pamantayan sa Pagkatuto: Pagkatapos ng araling ito, inaasahan na:

1. Makapagsusuri nang mabuti sa mga bagay na may kinalaman sa sarili at
pangyayari (EsP6PKPIa-i– 37)
1.1. Nakikilala ang kahalagahan ng pagkakaroon ng mapanuring pag-iisip
tungkol sa mga impormasyong lumalabas sa media.
Subukin
Panuto: Basahin at pag-isipang mabuti ang mga tanong. Piliin ang titik ng pinaka angkop na
sagot.
1. Ano ang pinaka-angkop na tawag sa mga naririnig, napapanood, o nababasang

impormasyon sa social media na mahirap paniwalaan dahil walang ibang detalye na
sumusuporta nito?
a. balita
b. bulung-bulungan
c. fake news
d. Tsismis
6
2. Bilang isang social media user, paano mo malalabanan ang paglaganap ng fake
news?
a. Maging mapanuri sa lahat ng mga istoryang nakikita online.
b. Maniwala kaagad sa mga pahayag kahit hindi ito napatotohanan.
c. Mag-share ng mga artikulo kahit hindi nababasa ang buong istorya.
d. Ang mga impormasyong nakukuha mula sa titulo ng balita ay sapat na upang
maniwala sa mga ito.
3. Tag-ulan na naman, nagbabala ang DOH na maari na namang kumalat ang sakit na
dengue fever sa inyong lugar. Anong impormasyon ang kailangan mong malikom
upang malabanan ng pamilya mo ang paglaganap ng sakit na ito?
a. pagpapatibay ng mga bubong ng bahay
b. pagsusuot ng face mask, gloves, at jacket
c. pag-iimbak ng malinis na pagkain at maiinom na tubig
d. paglilinis ng mga lugar na pinamumugaran ng mga lamok
4. Saan mo maaaring makukuha ang pinaka-tama at totoong impormasyon tungkol sa

pag-iwas sa sakit na Covid-19?
a. kaibigan mong sikat na tiktoker
b. pinsan na laging babad sa online games
c. ninong mong doktor na mahusay sa twitter
d. paboritong artista na may palabas sa youtube
5. Narinig mo sa radyo na may nagpositibo pala sa Covid-19 sa inyong barangay.

Kilalang-kilala mo ang pasyente kahit na hindi pinangalanan ito dahil isa lang naman
ang bagong nakauwing LSI (locally stranded individuals) sa inyong lugar. Ang
pasyente ay ama ng iyong kaklaseng si Bing na galit na galit ka dahil sa pagpapakalat
niya ng maling impormasyon tungkol sa iyo sa facebook noong nakaraang taon. Ano
ang gagawin mo?
a. Ipakalat ang balitang ito sa facebook upang malaman din ng iba.
b. Iti-text sa iba pang mga kaklase ang nangyari sa pamilya ni Bing.
c. Puntahan ang bahay ni Bing upang tiyakin kung tama ba ang balita.
d. Gawin nang mas masinsinan pa ang mga hakbang sa pag-iwas sa sakit.
6. Dahil sa ipinatutupad na “new normal” ang ilan sa iyong mga kamag-aral sa ika-anim
na baitang ay naisipang doon na lang muna sa kanilang bahay mag-aral sa
kasalukuyan gamit ang Online Learning. Ang kanilang mga pamilya kasi ay may
sariling kompyuter at internet sa bahay. Inaaya ka nila na ganun din ang gawin mo
dahil sigurado na maging ligtas ka sa sakit at makapag-chat pa kayo ng madalas.
Ngunit alam mo na mahihirapan ang mga magulang mo sa pagbibili ng mga gadyet at
ng palagiang pagbabayad ng internet. Ano ang sasabihin mo sa iyong mga kamag-
aral?
a. Hihinto ka muna sa pag-aaral.
b. Pipilitin mo ang iyong mga magulang na bumili ng kinakailangang gadyet.
c. Pupunta ka ng probinsiya at doon mag-aaral kahit na hindi naman totoo.
d. Pisikal ka na papasok sa paaralan kasabay ang mahigpit na pagsunod sa mga
alituntunin na ipinatutupad ng pamahalaan.
7
7. Pinapanatiling nasa ilalim ng GCQ ang inyong lugar kahit na bumababa na ang
naitalang kaso ng Covid-19. Pinadalhan ka ng text ng iyong kaibigan at inimbita ka na
lumabas ng bahay upang sabay kayong pupunta sa isang nakatagong internet cafe at
maglaro ng inyong kinagigiliwang video games. Ngunit mariin na ipinagbilin ng iyong
ina bago pumasok ito sa trabaho, na kinakailangan mo talagang manatili sa loob ng
iyong tahanan sa mga panahong ito. Ano ang gagawin mo?
a. Lalabas ng bahay at samahan ang kaibigan, saglit lang naman ito.
b. Huwag pansinin ang kaibigan dahil masama ang kanyang binabalak.
c. Kukumbinsihin ang sarili na walang masama sa paglabas kasama ang kaibigan.
d. Kakausapin siya tungkol sa kahalagahan ng pananatili sa loob ng bahay dahil sa
banta ng Covid-19.
8. Natuklasan mo mula sa isang facebook post na ang prutas na saging pala ay isang
mabisang gamot laban sa Covid-19. Ayon sa ulat, nagkakaubusan na ng saging sa
maraming pamilihan sa inyong lugar dahil sa impormasyong ito. Kaagad mong
ibinahagi ito sa iyong mga magulang kaya lang sinabi nila sa iyo na ang balitang ito ay
isang fake news. Ano ang gagawin mo?
a. Iisipin na hindi ka pinaniniwalaan nila dahil ikaw ay bata pa.
b. Magalit sa mga magulang dahil wala silang pakialam sa iyo.
c. Magsaliksik pa mula sa mga maaasahang mapagkukunan ng balita.
d. Dagliang lalabas ng bahay upang bumili ng maraming saging.
9. Isang kaibigan sa facebook ang nagpasa ng balita sa iyo na may isang taga-barangay
na nag-positibo sa Covid-19. Sinabi niya sa iyo na hindi talaga sa kanya galing ang
naturang balita kundi ito ay ipinasa rin sa kanya mula sa isang nababahalang netizen.
Dagdag pa niya na kaya ipinasa niya ito sa iyo ay upang makaiwas ka at ng buo mong
pamilya na mahawaan sa nasabing virus. Mariin din niyang sinabi sa iyo na kailangan
mo ring ipasa ang impormasyon na ito sa iba pa upang sila rin ay makaiwas sa sakit.
Ano ang gagawin mo sa kanyang panawagan?
a. Madaliang ilagay sa iyong facebook wall ang balita.
b. Ipasa kaagad sa mga kaibigan at kamag-anak ang impormasyon.
c. Magtanong sa mga magulang kung totoo ang balita.
d. Huwag pansinin ang balita ng kaibigan, natanto mo kasing nakahiligan na niya ang
pagtsi-tsismis.
10. Narinig mo mula sa isang kaibigan na nahihirapan na ang kanyang pamilya sa
paghahanap ng bigas dahil sa community quarantine. Hindi na nakapagtrabaho pa ang
kanyang ama at kapos daw ang tulong na natanggap nila mula sa inyong barangay.
Awang-awa ka sa iyong kaibigan. Nais mong makatulong sa kanyang pamilya lalo na
na marami pa kayong bigas sa bahay. Gayunpaman, palaging ipinapaalala sa iyo ng
iyong mga magulang na hindi ka pinahihintulutan nila na lumabas ng bahay. Ano ang
gagawin mo?
a. Papuntahin ang kaibigan sa inyong bahay.
b. Palihim na dalhan ng bigas ang kaibigan.
c. Magpatulong sa magulang upang matulungan ang kaibigan.
d. Magalit sa barangay dahil hindi nila lubos na natulungan ang kaibigan.
8
Balikan
Kumusta ka na? Masaya ako na nakikita kang nagsusumikap pa ring mag-aral sa

kabila ng mga di kanais-nais na bagay na maaaring nararanasan mo sa ngayon sa panahon
ng Covid-19. Siguro ay marami ka pa ring natutunan tungkol sa iyong sarili at sa iyong
kapuwa kahit na nananatili ka lang sa inyong bahay sa loob ng mahaba-habang panahon.
Alam mo ba na kahit parang napakaraming naging hadlang sa iyong pag-aaral sa panahong
ito, ay pwede ka pa rin palang matuto? Kaya, hayaan mo sana akong tulungan at gabayan
ka sa pagkamit mo sa iyong tagumpay sa pamamagitan ng modyul na ito. Kaya tara na!
May iilan akong katanungan na makikita mo sa ibaba. Nais kong basahin at
pagnilayan mo nang maigi ang mga ito at isulat ang iyong mga sagot sa iyong Reflective
Journal.
1. Ano ang naaalala mo sa mga aralin sa EsP noong nakaraang taon?
2. Ano ang inaasahan mo na matutuhan ngayong taon sa EsP?
3. Ano naman ang mga kasanayan ang nais mong malinang ngayong taon?
Tuklasin
Radio: TV: Freepik.com Newspaper: Social Media: Freepik.com

Freepik.com Freepik.com
Gawain 1. Suriin mo ang mga larawan na nasa itaas at sagutin ang mga sumusunod na
tanong sa iyong Reflective Journal:
1. Ano-ano ang makikita sa larawan?
2. Ano-anong mahahalagang bagay ang ibinibigay sa atin ng mga nasa larawan?
3. Dapat ba nating paniwalaan ang lahat ng mga impormasyong nababasa o
napapanood natin? Bigyang katwiran ang iyong sagot.
Gawain 2. Ngayon naman ay manood ka ng telebisyon o video sa youtube o makinig ng

radyo o magbasa ng diyaryo at pumili ng isang patalastas o anunsiyo. Pag-aralan mo ito at
sagutin ang mga sumusunod:
1. Tungkol saan ang commercial o patalastas na napanood o napakinggan mo?
2. Ano ang sinabi ng patalastas tungkol sa iyo?
3. Bilang isang mag-aaral, sang-ayon ka ba sa sinabi ng patalastas na ito? Bakit? Bakit
hindi?
4. Ano-ano ang gamit ng impormasyon mula sa iba’t ibang source o pinanggagalingan
9
nito?
5. Bakit mahalagang isaalang-alang ang pagsuri sa isang impormasyong nabasa,
narinig, o napanood?
6.
Suriin
Sa mabilis ng pag-angat ng teknolohiya, marahil ay nasanay ka na sa pagkuha ng

mabilisang impormasyon. Isang klik lang ay agad na mapupunta ka sa nais mong puntahan
o agad mong makikita ang nais mong tingnan. Kaya lang hindi lahat ng lumalabas ngayon
sa radio, diyaryo, at telebisyon o sa social media ay dapat paniwalaan. Sa mga panahong
ito, marami na ang mga naging biktima ng fake news o maling impormasyon. Ngunit, paano
mo ba masasabing fake news ang nakikita sa social media? Para maliwanagan ng husto,
basahin mo ang artikulo na nasa ibaba at sagutin ang sumusunod na tanong.
Paano masasabing 'fake news' ang nakikita sa social media?
Published Dec 02 2019 03:33 PM
Sa panahon ngayon, napakadali nang magpakalat sa social media ng "fake
news" o maling impormasyon na ibinebenta bilang lehitimong balita at may layong
manlinlang.
Pero paano nga ba masasabing peke ang impormasyong nakikita online?
Isa sa mga katangiang nagpapahiwatig na maaaring "fake news" ang binabasa
ay kung "parang mahirap paniwalaan" ang impormasyon, ayon kay Danilo Arao, na
nagtuturo ng journalism sa University of the Philippines-Diliman.
Kaduda-duda rin daw ang istoryang nakikita kung walang mga detalye o
impormasyong sumusuporta rito.
"Walang iba pang mga impormasyon na magko-corroborate doon sa item na
'yon," ani Arao sa programang "Sakto" ng DZMM.
Kadalasan daw ay kung mahalaga ang balita ay maraming media organization
ang nag-uulat nito.
"Halimbawa, sa isang website lang nakita tapos tiningnan mo sa ibang website
tapos parang hindi mo makita 'yong same information. Usually kasi 'pag media,
mahalagang impormasyon, mahalagang balita, pare-pareho," paliwanag ni Arao.
Hindi rin gaya ng mga fake news account o website, maaari umanong panagutin
ang mga lehitimong news organization kapag naglabas ang mga ito ng maling
impormasyon dahil inilalagay kung kanino nanggagaling ang istoryang inilalathala ng
mga ito.
"Sa isang fake news site, kadalasan hindi malinaw kung kanino nanggagaling
[ang impormasyon]," ani Arao.
Kapag naglabas din ng maling impormasyon ang mga lehitimong news
organization ay agad nila itong itinatama at humihingi ng public apology, ayon kay
Arao.
Ipinayo ni Arao sa mga social media user na maging mapanuri sa mga
istoryang nakikita online.
Mainam din umanong iwasan ang pag-share ng mga artikulo kung titulo lang
ang binasa at hindi ang buong istorya.
10
Ang palagay kasi ng iba ay kapag nag-share ng istorya ang isang tao sa social
media ay pinaniniwalaan at pinaninindigan na niya ito, ayon kay Arao.
"Basahin nang buo iyong isang bagay na ishe-share kasi hindi puwedeng
Gawain 3. Sagutin ang mga sumusunod na tanong batay sa artikulong nabasa:
1. Tungkol saan ang artikulo?
2. Ano ang ibig sabihin ng fake news ayon kay Danilo Arao?
3. Batay sa balitang ito, anu-ano ang mga katangian ng isang fake news?
4. Paano mo mapahinto ang pagkalat ng fake news ayon sa artikulo?
5. Ano ang ibig sabihin sa linyang ito “…maging mapanuri sa mga istroyang nakikita
online”?
7. Paano mo maipapakita ang pagkakaroon ng isang mapanuring pag-iisip?
Magbigay ng limang (5) kongkretong halimbawa.
Pagyamanin
Panuto: Lagyan ng tsek (/) ang bilang na tumutugon sa mapanuring pag-iisip batay sa
balitang napakinggan sa radyo, nabasa sa pahayagan, o internet at ekis (x) kung hindi.
Gawin ito sa iyong Reflective Journal.
_____ 1. Naisagawa ko ang sunud-sunod na pamantayan sa pagbabasa ng balita.
_____ 2. Naikokompara ko ang tama at mali sa aking nabasa sa pahayagan o internet.
_____ 3. Naiisa-isa ko ang mga tuntunin sa pakikinig sa radyo.
_____4. Naipaliliwanag ko nang maayos at may kumpletong detalye ang balita ukol sa Covid-
19.
_____ 5. Naniniwala ako na ang brown sugar ay isang mabisang gamot laban sa Covid-19
dahil marami ang nagpapakalat ng balitang ito sa social media.
Isaisip
Bawat tao ay may kani-kaniyang pananaw o opinyon tungkol sa balitang naririnig sa

radio, nababasa sa pahayagan o internet. Ang pagiging mapanuri sa mga naririnig o
nababasa ay nagpapakita lamang ng masusing pag-iisip. Ang mapanuring pag-iisip ay
nangangahulugan ng pagkakaroon ng kaalaman sa suliranin, pagtitimbang ng mga
maaaring gawin, at pagpili nang pinakamabuti bago bumuo ng isang pasya.
Isagawa
Gawain 4. Basahin ang mga sitwasyon sa ibaba. Pagkatapos, isulat sa kuwaderno ang
iyong sagot o tugon sa mga sitwasyon gamit ang isang mapanuring pag-iisip.
1. Nakita mo ang kapitbahay ninyo habang pinapalo ang alaga niyang aso.
Naobserbahan mo rin na madalas na hindi niya ito pinapakain at inaalagaan nang
11
mabuti. Alam mong mahigpit na ipinagbabawal ng batas ang pananakit at
pagpapabaya ng maraming uri ng hayop, kasama na ang mga inaalagaang hayop
tulad ng aso.
2. Nanawagan ng mga boluntaryo ang mga opisyal ng Sangguniang Kabataan upang

magkampanya para sa pag-recycle ng mga plastik. Alam mong kapaki-pakinabang
ang gawaing ito at mayroon ka naming libreng oras.
3. Sinabihan ka ng nanay mo na dumalo sa pulong ng barangay tungkol sa paglilinis sa
inyong lugar. Nagdadalawang-isip ka dahil mas nais mong nasa bahay na lang at
manood ng telebisyon.
Tayahin
Panuto: Basahin at pag-isipang mabuti ang mga tanong. Piliin ang titik ng pinakaangkop na
sagot.
1. Ano ang pinaka-angkop na tawag sa mga naririnig, napapanood, o nababasang

impormasyon sa social media na mahirap paniwalaan dahil walang ibang detalye na
sumusuporta nito?
a. balita b. bulung-bulungan c. fake news d. tsismis
2. Bilang isang social media user, paano mo malalabanan ang paglaganap ng fake
news?
a. Maging mapanuri sa lahat ng mga istoryang nakikita online.
b. Maniwala kaagad sa mga pahayag kahit hindi ito napatotohanan.
c. Mag-share ng mga artikulo kahit hindi nababasa ang buong istorya.
d. Ang mga impormasyong nakukuha mula sa titulo ng balita ay sapat na upang
maniwala sa mga ito.
3. Tag-ulan na naman, nagbabala ang DOH na maari na namang kumalat ang sakit na
dengue sa inyong lugar. Anong impormasyon ang kailangan mong malikom upang
malabanan ng pamilya mo ang paglaganap ng sakit na ito?
a. pagpapatibay ng mga bubong ng bahay
b. pagsusuot ng face mask, gloves, at jacket
c. pag-iimbak ng malinis na pagkain at maiinom na tubig
d. paglilinis ng mga lugar na pinamumugaran ng mga lamok
4. Saan mo maaaring makukuha ang pinaka-tama at totoong impormasyon tungkol sa

pag-iwas sa sakit na Covid-19?
a. kaibigan mong sikat na tiktoker
b. pinsan na laging babad sa online games
c. ninong mong doktor na mahusay sa twitter
d. paboritong artista na may palabas sa youtube
5. Narinig mo sa radyo na may nagpositibo pala sa Covid-19 sa inyong barangay.

Kilalang-kilala mo ang pasyente kahit na hindi pinangalanan ito dahil isa lang naman
ang bagong nakauwing LSI (locally stranded individuals) sa inyong lugar. Ang
pasyente ay ama ng iyong kaklaseng si Bing na galit na galit ka dahil sa pagpapakalat
niya ng maling impormasyon tungkol sa iyo sa facebook noong nakaraang taon. Ano
ang gagawin mo?
12
a. Ipakalat ang balitang ito sa facebook upang malaman din ng iba.
b. Iti-text sa iba pang mga kaklase ang nangyari sa pamilya ni Bing.
c. Puntahan ang bahay ni Bing upang tiyakin kung tama ba ang balita.
d. Gawin nang mas masinsinan pa ang mga hakbang sa pag-iwas sa sakit.
6. Dahil sa ipinatutupad na “new normal” ang ilan sa iyong mga kamag-aral sa ika-anim
na baitang ay naisipang doon na lang muna sa kanilang bahay mag-aral sa
kasalukuyan gamit ang Online Learning. Ang kanilang mga pamilya kasi ay may
sariling kompyuter at internet sa bahay. Inaaya ka nila na ganun din ang gawin mo
dahil sigurado na maging ligtas ka sa sakit at makapag-chat pa kayo ng madalas.
Ngunit alam mo na mahihirapan ang mga magulang mo sa pagbibili ng mga gadyet at
ng palagiang pagbabayad ng internet. Ano ang sasabihin mo sa iyong mga kamag-
aral?
a. Hihinto ka muna sa pag-aaral.
b. Pipilitin mo ang iyong mga magulang na bumili ng kinakailangang gadyet.
c. Pupunta ka ng probinsiya at doon mag-aaral kahit na hindi naman totoo.
d. Pisikal na papasok sa pinakamalapit na paaralan kasabay ang mahigpit na
pagsunod sa mga alituntunin ng pamahalaan.
7. Pinapanatiling nasa ilalim ng GCQ ang inyong lugar kahit na bumababa na ang
naitalang kaso ng Covid-19. Pinadalhan ka ng text ng iyong kaibigan at inimbita ka na
lumabas ng bahay upang sabay kayong pupunta sa isang nakatagong internet cafe at
maglaro ng inyong kinagigiliwang video games. Ngunit mariin na ipinagbilin ng iyong
ina bago pumasok ito sa trabaho, na kinakailangan mo talagang manatili sa loob ng
iyong tahanan sa mga panahong ito. Ano ang gagawin mo?
a. Lalabas ng bahay at samahan ang kaibigan, saglit lang naman ito.
b. Huwag pansinin ang kaibigan dahil masama ang kanyang binabalak.
c. Kukumbinsihin ang sarili na walang masama sa paglabas kasama ang kaibigan.
d. Kakausapin siya tungkol sa kahalagahan ng pananatili sa loob ng bahay dahil sa
banta ng Covid-19.
8. Natuklasan mo mula sa isang facebook post na ang prutas na saging pala ay isang
mabisang gamot laban sa Covid-19. Ayon sa ulat, nagkakaubusan na ng saging sa
maraming pamilihan sa inyong lugar dahil sa impormasyong ito. Kaagad mong
ibinahagi ito sa iyong mga magulang kaya lang sinabi nila sa iyo na ang balitang ito ay
isang fake news. Ano ang gagawin mo?
a. Iisipin na hindi ka pinaniniwalaan nila dahil ikaw ay bata pa.
b. Magalit sa mga magulang dahil wala silang pakialam sa iyo.
c. Magsaliksik pa mula sa mga maaasahang mapagkukunan ng balita.
d. Dagliang lalabas ng bahay upang bumili ng maraming saging.
9. Isang kaibigan sa facebook ang nagpasa ng balita sa iyo na may isang taga-barangay
na nag-positibo sa Covid-19. Sinabi niya sa iyo na hindi talaga sa kanya galing ang
naturang balita kundi ito ay ipinasa rin sa kanya mula sa isang nababahalang netizen.
Dagdag pa niya na kaya ipinasa niya ito sa iyo ay upang makaiwas ka at ng buo mong
pamilya na mahawaan sa nasabing virus. Mariin din niyang sinabi sa iyo na kailangan
mo ring ipasa ang impormasyon na ito sa iba pa upang sila rin ay makaiwas sa sakit.
Ano ang gagawin mo sa kanyang panawagan?
a. Madaliang ilagay sa iyong facebook wall ang balita.
b. Ipasa kaagad sa mga kaibigan at kamag-anak ang impormasyon.
c. Magtanong sa mga magulang kung totoo ang balita.
d. Huwag pansinin ang balita ng kaibigan, natanto mo kasing nakahiligan na niya ang
pagtsi-tsismis.
13
10. Narinig mo mula sa isang kaibigan na nahihirapan na ang kanyang pamilya sa
paghahanap ng bigas dahil sa community quarantine. Hindi na nakapagtrabaho pa ang
kanyang ama at kapos daw ang tulong na natanggap nila mula sa inyong barangay.
Awang-awa ka sa iyong kaibigan. Nais mong makatulong sa kanyang pamilya lalo na

na marami pa kayong bigas sa bahay. Gayunpaman, palaging ipinapaalala sa iyo ng
iyong mga magulang na hindi ka pinahihintulutan nila na lumabas ng bahay. Ano ang
gagawin mo?
a. Papuntahin ang kaibigan sa inyong bahay.
b. Palihim na dalhan ng bigas ang kaibigan.
c. Magpatulong sa magulang upang matulungan ang kaibigan.
d. Magalit sa barangay dahil hindi nila lubos na natulongan ang kaibigan.
Karagdagang Gawain
Mag-isip ng isang suliranin na naranasan mo sa buhay. Ano ang iyong ginawa upang
malutas ito? Sumulat sa journal ng isang pangako na nagpapahayag kung paano mo
haharapin ang iba’t ibang suliranin.
Halimbawa:
Ako si ___________________________ ay nangangako at naniniwalang mahalagang

pag-iisipan kong mabuti at susuriin muna ang balitang aking narinig o nabasa bago ko ito
paniwalaan upang hindi magdulot ng kalituhan. Dahil dito ay magiging mapagmatyag ako
sa katotohanan para sa pagkakaroon ng maayos na pamayanan. Magiging modelo ako ng
tamang pagsusuri ng balita, para sa totoo at walang pinapanigan kung hindi ang
katotohanan lamang. Gabayan nawa ako ng Poong Lumikha.
_______________________________
Lagda ng Mag-aaral
14
Tayahin
1. C
Mga Sagot 2. A
3. D
4. C
5. D
6. D
7. D
8. C
9. C
10. C
15
Aralin
Ang Pagmamahal sa
2 Katotohanan
Alamin
Maligayang Pagbati! Ikaw ay nasa Baitang 6 nang pag-aaral sa Edukasyon sa

aaral sa mga paksa sa Edukasyon sa Pagpapakatao 6 na binubuo ng mga aralin na
kinakailangang matapos sa loob ng isang lingo.
hakbang bago makagawa ng isang desisyon para sa ikabubuti ng lahat
Naisasagawa ang tamang desisyon nang may katatagan ng loob para sa ikabubuti
ng lahat.
1.1. Nakapaghihinuha na ang katotohanan ang siyang nararapat na batayan
sa pagbuo ng ng isang mahalagang desisyon o pagggawa ng isang
makabuluhang kilos
Subukin
Panuto: Basahin at pag-isipang mabuti ang mga sitwasyon. Ano ang gagawin mo kapag
naharap ka sa sumusunod na sitwasyon? Isulat ang titik ng iyong sagot sa journal.
1. Galing ka sa isang malaking pamilya. Alam mong nahihirapan ang mga magulang
mo sa pagbibigay ng mga kailangan ninyong magkakapatid. Ano ang gagawin mo?
a. Titigil sa pag-aaral
b. Babawasan ang kinakain
c. Iiwasang bumili ng mga bagay na hindi kailangan
d. Hahanap ng trabaho upang kumita ng maraming pera
16
2. Pareho kayo ng kapatid mo na kailangang bumili ng tela para sa inyong kasuotan sa
isang palabas ngunit kulang ang inyong pera. Ano ang gagawin mo?
a. Hihiram ng kasuotan sa kaibigan
b. Uutang ng pera sa mayamang kamag-aral
c. Maghahanap ng damit na maaaring magamit
d. Igigiit sa magulang na bumili ng telang kailangan
3. Madalas kang sumali sa mga palaro sa paaralan. May isa kang kamag-aral na alam
mong higit na magaling na manlalaro kaysa sa iyo. Nais niyang patunayan ang
kaniyang kakayahan. Ano ang gagawin mo?
a. Sasabihin sa kaklase na siya ang papalit sa iyo
b. Ipakilala siya sa tagapagsanay para mabigyan ng pagkakataon
c. Sabihin sa tagapagsanay na wala siyang disiplina sa mga pagsasanay
d. Magkunwaring walang nalalaman sa kakayahan ng iyong kamag-aral
4. Noong isang taon, dumalo ang klase ninyo sa isang sesyon ng Sangguniang Bayan.
Ngayong taon, dadalo uli ang klase ninyo pero sampung mag-aaral lamang ang
papayagang dumalo. Isa ka sa napili. Nais magmasid ng bago mong kamag-aral
kung paano pinamamahalaan ng mga opisyal ang sesyon, pero hindi siya kasama sa
pinayagang dumalo. Ano ang gagawin mo?
a. Hikayatin ang guro na isama siya sa mga dadalo
b. Magkunwaring hindi naririnig ang pagigiit ng kamag-aral
c. Hindi na sasama at ibibigay na lamang ang pribilehiyo sa kamag-aral
d. Sabihin sa kamag-aral na ikukuwento na lang sa kaniya ang mangyayari
5. Ipinatawag ka ng Adviser ng nakababata mong kapatid. Dahil sa paglalaro ay
nadulas ang kapatid mo at nabalian ng buto. Iyak ito ng iyak ng makita ka. Natatakot
siya na mapagalitan ng inyong mga magulang dahil kalalabas lang sa ospital ng
tatay ninyo na nagkasakit. Ano ang gagawin mo?
a. Tatawagan ang magulang at ipaaalam ang nangyari
b. Hindi magsasalita ngunit titingnan nang masama ang kapatid
c. Paaalalahanan ang kapatid na sa susunod ay mag-ingat siya nang husto
d. Yayakapin ang kapatid mo at sasabihing lakasan niya ang kaniyang loob at
gagaling din siya kaagad
6. Isang hapon ay niyaya ka ng iyong mga kaibigan na maglaro kayo ng basketbol sa
plaza pagkagabi dahil bukod sa hindi na mainit marami pang malalakas na ilaw
doon. Kaya napagkasunduang dadaanan ka nila kinagabihan. Habang nasa bahay,
naalala mo na kailangan mo palang mag-aral para sa iyong pagsusulit kinabukasan.
Ano ang gagawin mo?
a. Hindi na lang magpapakita sa mga kaibigan.
b. Magdadahilan na may lakad kayo ng iyong pamilya.
c. Sasama sa kanila dahil kailangan mong tuparin ang inyong usapan.
d. Haharapin sila nang maayos at sasabihing kailangan mong mag-aral.
7. Ngayong may pandemya naisip ng mga magulang mo na magtayo kayo ng sarili
ninyong manukan upang pandagdag sa kita ng iyong pamilya. Kaya lang marami ang
pumunta nito dahil ang puwesto na pagtatayuan nito ay malapit sa mga kabahayan.
Dapat ba ninyong ituloy ito?
a. Hindi, dahil sa maaaring ikasasama nito sa mga tao.
b. Hindi, baka magagalit pa sa inyo ang pamilya ng kaibigan mo.
c. Oo, sayang din ang kikitain nito lalong-lalo na sa panahon ng Covid-19.
d. Oo, dahil karapatan din ng pamilya ko na magkaroon ng pagkakakitaan.
8. Umalis ang iyong mga magulang at naiwan kayong magkakapatid sa bahay. Sabi
nila na sandali lang ang kanilang lakad subalit hanggang sa mga oras na ito ay hindi
pa sila nakabalik. Gumagabi na at nagugutom na ang iyong mga kapatid. Ano ang
17
gagawin mo gayong wala ka namang alam sa pagluluto?
a. Piliting magluto kahit na hindi ka marunong.
b. Umalis ng bahay upang hanapin ang mga magulang.
c. Makiusap sa kapitbahay na bigyan kayo ng makakain.
d. Papatulugin ang mga kapatid, lilipas din naman ang gutom.
9. Nakita mo na nag-aaway ang mga nakababatang mong kapatid. Hindi ka na

nagdalawang-isip pa at agad mong isinumbong sila sa iyong ama na alam mong
mahigpit sa kaniyang pagdidisiplina. Kaya agad na naparusahan ang dalawa. Lingid
sa iyong kaalaman ay nagtuturuan at nagsisihan pala sila kung sino ang kumuha sa
imported na tsokolate na nakita at kinain mo kani-kanina lang. Tama ba ang ginawa
mong pagsusumbong agad sa iyong ama?
a. Tama, upang hindi na ulit mag-away ang magkakapatid.
b. Mali, dahil inalam mo sana muna ang pinagmulan ng away.
c. Tama, dahil dapat ay maparusahan agad sila ano pa man ang katwiran.
d. Mali, dahil mas mabuti na balewalain na lang sila sa kanilang pag-aaway.
10. Nabasa mo sa isang website na kahit bata ka pa at nasa bahay lang ay maaari ka ng
kumita ng malaki. Maaari mo na daw umpisahan kaagad ang iyong online business
kapag nakapag-deposito ka na ng limandaang piso sa nakalagay na bank account sa
internet. Nagkataon naman na may naipon ka mula sa iyong allowance. Ano ang
dapat mong gawin?
a. Mag-deposito kaagad ng pera para makapagsimula.
b. Udyokan ang mga kaibigan at kaklase para makasali din.
c. Ipagbigay alam sa magulang at suriin kung ito ay lehitimong gawain.
d. Mag-email sa may-ari ng website para manghingi ng karagdagang impormasyon.
Balikan
Sa nakaraang aralin ay natutunan mo kung gaano ka-importante ang pagkakaroon

ng isang mapanuring pag-iisip—pagkakaroon ng sapat na kaalaman sa suliranin,
pagtitimbang ng mga maaaring gawin, at pagpili nang pinakamabuti bago bumuo ng isang
pasya.
May iilan akong katanungan ngayon na makikita mo sa ibaba. Nais kong basahin at
Journal.
1. Kailangan bang suriin muna natin ang bawat sitwasyon o pangyayari bago tayo
gagawa nang desisyon? Ipaliwanag.
2. Paano mo susuriin ang isang bagay na may kinalaman sa iyong sarili?
3. Bakit mahalaga na ang isang bata na katulad mo ay maging mapanuri?
Tuklasin
Gawain 1. Suriin mo ang mga larawan at sagutin ang mga tanong na nasa kabilang pahina:
18
Cheating: Freepik.com Littering: Freepik.com Liar: Freepik.com
Patnubay na tanong:
1. Ano ang masasabi ninyo sa mga larawan?
2. Naranasan mo na bang malagay sa isa sa mga sitwasyong ipinakita?
Ano ang iyong naramdaman?
3. Ano ang iyong ginawang kilos?
4. Mahalaga bang palagi nating ipinapahayag ang katotohanan? Bakit oo/hindi?
5. Ano ang epekto ng hindi pagpapahayag ng katotohanan?
Gawain 2. Basahin mo ang talata at sagutin ang mga tanong na nasa ibaba:
Isang batang babae ang may hawak na dalawang mansanas sa kanyang mga
kamay. Maya-maya ay lumapit ang kanyang ina at marahang nagtanong sa kanya,
“Anak, maaari mo bang ibigay ang isa ng iyong mansanas kay Nanay?"
Tumingin ang batang babae sa kanyang ina ng ilang segundo, at pagkatapos ay

biglang kinagat ang isang mansanas, tapos kinagat din ang pangalawa. Pilit na hindi
ipinakita ng ina ang hinanakit na kanyang naramdaman sa ipinakitang asal ng kanyang
anak. At naitanong niya sa sarili, “Nagpapalaki ba siya ng isang maramot na bata?”
(Itutuloy…)
Sagutin:
1. Anong klaseng bata ang inilarawan sa kuwento?
2. Bakit kinagat ng bata ang dalawang mansanas?
3. Sang-ayon ka ba sa naisip ng ina na ang kanyang anak ay lumaking maramot?
(Karugtong…)
Ilang saglit ang lumipas at ibinigay

ng batang babae ang isa sa mga kinagat
niyang mansanas sa kanyang ina, at
sinabi, "Nanay, ito po ang mansanas na
talagang matamis.”
Isinalin sa Filipino mula sa artikulong
Don't Be Too Quick to Judge! na
isinulat ni Harvey Mackay, Published
February 18, 2019
https://www.uexpress.com/harvey-
mackay/2019/2/18/dont-be-too-quick-to-
judge
Child Eating: Freepik.com
19
Sagutin:
1. May nagbago ba sa iyong pagtingin sa batang inilarawan sa kuwento? Ipaliwanag.
2. Ano ang totoong dahilan kung bakit kinagat ng bata ang dalawang mansanas?
3. Talaga bang lumaking maramot ang batang babaeng ito? Ipaliwanag.
Suriin
Ang katotohanan ay may kaugnayan sa prinsipyo ng katumpakan, katamaan,

katunayan, katiyakan, katapatan, kataimtiman at mabuting paniniwala. Sa pagtukoy sa
katotohanan, ang malawak at mapanuring pag-iisip ay kinakailangan. Hindi lahat kasi ng
ating nababasa, nakikita o naririnig ay totoo. Kaya kinakailangan ang masusing pagsusuri at
ang pag-alam ng tamang impormasyon. Subalit sa panahon ngayon, karamihan sa mga tao,
lalo na ang mga kabataan, ay nalilito sa kung ano ang totoo o hindi. Kaya’t nararapat
lamang na lalo pang pag-ibayuhin ang paglinang sa pagpapahalagang pagmamahal sa
katotohanan, upang ang paggawa ng desisyon ay hindi lamang naaayon sa kagustuhan ng
gumagawa nito bagkus ay ayon sa kung ano ang tama at totoo.
Confucius: Freepik.com
Ang Matapat ay Nagmamahal sa Katotohanan

Dolores S. Quiambao
Sa aklat na Doctrine of the Mean, ipinaliwanag ni Confucius kung ano ang

nagagawa ng katapatan sa tao at sa buong mundo:
“Napakahalaga ng katapatan sa buhay ng tao. Ang taong matapat ay may
pagmamahal sa katotohanan. Hindi niya kinakailangang magpanggap,
nakakakilos siya nang tama. Ang taong nagmamahal sa katotohanan ay pumipili
kung ano ang mabuti, at isinasabuhay niya ito.
Ang katapatang ito ay nagiging kitang-kita. Mula sa pagiging kitang-kita, ito
ay kaniyang ikinikilos. Mula sa kanyang ikinikilos, ito ay nagiging maningning.
Dahil sa maningning, naaapektuhan nito ang iba. Dahil naaapektuhan ang iba,
sila ay nababago nito. Dahil nababago sila nito, nagiging ganap itong pagbabago.
Siya lamang na nagtataglay ng kompletong katapatan ang maaaring manatili sa
langit upang makapagbabago nang tuluyan.”
Ang pagmamahal sa katotohanan ay nakatutulong sa mga tao na maging
matapat lalo sa pangangalap ng tamang impormasyon. Hindi basta-basta naniniwala as
mga sinasabi ng mga tao. Tinitiyak niya ang mga datos sa tunay na pangyayari.
20
Gawain 3. Sagutin ang sumusunod na tanong:
1. Ano ang sinasabi sa aral ni Confucius?
2. Ano-ano ang naidudulot ng katapatan sa tao?
3. Sa inyong binasa, paano matitiyak ang ganap na pagbabago? Ihalintulad ito
sa inyong sariling mag pagpupunyagi. Ano-ano ang mga ito?
Pagyamanin
Panuto: Suriin ang katotohanan sa bawat sitwasyon. Isulat ang salitang TAMA kung ang
sitwasyon ay tama. Kung mali, isulat ang salitang MALI at itama ang nararapat na
sitwasyon.
1. Ang bata ay nahuling nangongopya sa kaniyang kaklase.
2. Si Carlo ay hindi nagsasabi ng totoo sa kaniyang mga magulang.
3. Tuwing Biyernes, si Aldrin ay umaalis ng bahay upang pumasok sa paaralan ngunit
hindi siya dumederetso sa paaralan.
4. May pagkakataon ang batang si Rina ay malimit kumuha ng gamit na walang paalam.
5. Si Albert ay laging nagsasabi ng totoo sa kaniyang mga magulang at guro.
6. Ang batang si Michael ay nagmamalasakit sa mga gamit sa tahanan at paaralan ng
buong tapat.
7. Gumagawa ng tama sa lahat ng pagkakataon si Maricel kahit walang nakakakita.
8. Ang mga mag-aaral ay gumagawa ng masama dahil sa pakikisama.
9. Si Anthony ay malimit na hindi nagsasabi ng totoo dahil sa takot sa kaniyang mga
kaklase.
10. Ang batang si Francis ay laging naninindigan laban sa masamang gawa kahit magalit
ang nakararami.
Isaisip
Tayo ay may pananagutan sa ating sarili na siguruhing ang bawat kilos natin ay
nakabatay sa katotohanan. Ang pagmamahal sa katotohanan ay maipapakita natin sa
pamamagitan ng pagkalap ng datos sa tunay na pangyayari at paghahanap ng katiyakan ng
tamang impormasyon. Kaya nararapat lamang na tayo ay maging mapanuri sa lahat ng
bagay na ating mababasa o makikita o maririnig lalong-lalo na sa social media. Mahalaga
din na tayo ay maglaan ng sapat na panahon para suriin ang mga impormasyon—mga
impormasyon na may kaugnayan sa ating sarili, sa ating pakikipagkapuwa, at sa paggawa
ng mga importanteng desisyon sa buhay.
Isagawa
Gawain 4. Basahin ang sumusunod na sitwasyon. Isulat kung ano ang iyong gagawin ukol
dito.
1. Nakita mo ang iyong matalik na kaibigan na nagnakaw ng paninda sa tindahan ng
iyong tiyahin. Ang ninakaw na paninda ay nagkakahalaga ng limandaang piso. Ano
21
ang gagawin mo at bakit?
2. Matapos ang mural painting sa inyong paaralan na ginamitan ng halo-halong pintura,
iminungkahi ng inyong lider na itapon na lang sa kanal ang mga natirang pintura
dahil hindi na ito mapakikinabangan. Ano ang gagawin mo at bakit?
3. Pinagbantahan ka ng iyong kaklase na kailangang patutuladin mo siya sa isang

pagsusulit dahil kapag hindi mo gagawin ito ay ipagkakalat niya sa buong paaralan
na isang hamak na magbobote lamang ang iyong ama. Ano ang gagawin mo at
bakit?
Tayahin
1. Galing ka sa isang malaking pamilya. Alam mong nahihirapan ang mga magulang
mo sa pagbibigay ng mga kailangan ninyong magkakapatid. Ano ang gagawin mo?
a. Titigil sa pag-aaral
b. Babawasan ang kinakain
c. Iiwasang bumili ng mga bagay na hindi kailangan
d. Hahanap ng trabaho upang kumita ng maraming pera
2. Pareho kayo ng kapatid mo na kailangang bumili ng tela para sa inyong kasuotan sa
isang palabas ngunit kulang ang inyong pera. Ano ang gagawin mo?
a. Hihiram ng kasuotan sa kaibigan
b. Uutang ng pera sa mayamang kamag-aral
c. Maghahanap ng damit na maaaring magamit
d. Igigiit sa magulang na bumili ng telang kailangan
3. Madalas kang sumali sa mga palaro sa paaralan. May isa kang kamag-aral na alam
mong higit na magaling na manlalaro kaysa sa iyo. Nais niyang patunayan ang
kaniyang kakayahan. Ano ang gagawin mo?
a. Sasabihin sa kaklase na siya ang papalit sa iyo
b. Ipakilala siya sa tagapagsanay para mabigyan ng pagkakataon
c. Sabihin sa tagapagsanay na wala siyang disiplina sa mga pagsasanay
d. Magkunwaring walang nalalaman sa kakayahan ng iyong kamag-aral
4. Noong isang taon, dumalo ang klase ninyo sa isang sesyon ng Sangguniang Bayan.
Ngayong taon, dadalo uli ang klase ninyo pero sampung mag-aaral lamang ang
papayagang dumalo. Isa ka sa napili. Nais magmasid ng bago mong kamag-aral
kung paano pinamamahalaan ng mga opisyal ang sesyon, pero hindi siya kasama sa
pinayagang dumalo. Ano ang gagawin mo?
a. Hikayatin ang guro na isama siya sa mga dadalo
b. Magkunwaring hindi naririnig ang pagigiit ng kamag-aral
c. Hindi na sasama at ibibigay na lamang ang pribilehiyo sa kamag-aral
d. Sabihin sa kamag-aral na ikukuwento na lang sa kaniya ang mangyayari
5. Ipinatawag ka ng Adviser ng nakababata mong kapatid. Dahil sa paglalaro ay
nadulas ang kapatid mo at nabalian ng buto. Iyak ito ng iyak ng makita ka. Natatakot
siya na mapagalitan ng inyong mga magulang dahil kalalabas lang sa ospital ng
tatay ninyo na nagkasakit. Ano ang gagawin mo?
22
a. Tatawagan ang magulang at ipaaalam ang nangyari
b. Hindi magsasalita ngunit titingnan nang masama ang kapatid
c. Paaalalahanan ang kapatid na sa susunod ay mag-ingat siya nang husto
d. Yayakapin ang kapatid mo at sasabihing lakasan niya ang kaniyang loob at
gagaling din siya kaagad
6. Isang hapon ay niyaya ka ng iyong mga kaibigan na maglaro kayo ng basketbol sa

plaza pagkagabi dahil bukod sa hindi na mainit marami pang malalakas na ilaw
doon. Kaya napagkasunduang dadaanan ka nila kinagabihan. Habang nasa bahay,
naalala mo na kailangan mo palang mag-aral para sa iyong pagsusulit kinabukasan.
Ano ang gagawin mo?
a. Hindi na lang magpapakita sa mga kaibigan.
b. Magdadahilan na may lakad kayo ng iyong pamilya.
c. Sasama sa kanila dahil kailangan mong tuparin ang inyong usapan.
d. Haharapin sila nang maayos at sasabihing kailangan mong mag-aral.
7. Ngayong may pandemya naisip ng mga magulang mo na magtayo kayo ng sarili

ninyong manukan upang pandagdag sa kita ng iyong pamilya. Kaya lang marami ang
pumunta nito dahil ang puwesto na pagtatayuan nito ay malapit sa mga kabahayan.
Dapat ba ninyong ituloy ito?
a. Hindi, dahil sa maaaring ikasasama nito sa mga tao.
b. Hindi, baka magagalit pa sa inyo ang pamilya ng kaibigan mo.
c. Oo, sayang din ang kikitain nito lalong-lalo na sa panahon ng Covid-19.
d. Oo, dahil karapatan din ng pamilya ko na magkaroon ng pagkakakitaan.
8. Umalis ang iyong mga magulang at naiwan kayong magkakapatid sa bahay. Sabi
nila na sandali lang ang kanilang lakad subalit hanggang sa mga oras na ito ay hindi
pa sila nakabalik. Gumagabi na at nagugutom na ang iyong mga kapatid. Ano ang
gagawin mo gayong wala ka namang alam sa pagluluto?
a. Piliting magluto kahit na hindi ka marunong.
b. Umalis ng bahay upang hanapin ang mga magulang.
c. Makiusap sa kapitbahay na bigyan kayo ng makakain.
d. Papatulugin ang mga kapatid, lilipas din naman ang gutom.
9. Nakita mo na nag-aaway ang mga nakababatang mong kapatid. Hindi ka na

nagdalawang-isip pa at agad mong isinumbong sila sa iyong ama na alam mong
mahigpit sa kaniyang pagdidisiplina. Kaya agad na naparusahan ang dalawa. Lingid
sa iyong kaalaman ay nagtuturuan at nagsisihan pala sila kung sino ang kumuha sa
imported na tsokolate na nakita at kinain mo kani-kanina lang. Tama ba ang ginawa
mong pagsusumbong agad sa iyong ama?
a. Tama, upang hindi na ulit mag-away ang magkakapatid.
b. Mali, dahil inalam mo sana muna ang pinagmulan ng away.
c. Tama, dahil dapat ay maparusahan agad sila ano pa man ang katwiran.
d. Mali, dahil mas mabuti na balewalain na lang sila sa kanilang pag-aaway.
10. Nabasa mo sa isang website na kahit bata ka pa at nasa bahay lang ay maaari ka ng
kumita ng malaki. Maaari mo na daw umpisahan kaagad ang iyong online business
kapag nakapag-deposito ka na ng limandaang piso sa nakalagay na bank account sa
internet. Nagkataon naman na may naipon ka mula sa iyong allowance. Ano ang
dapat mong gawin?
a. Mag-deposito kaagad ng pera para makapagsimula.
b. Udyokan ang mga kaibigan at kaklase para makasali din.
c. Ipagbigay alam sa magulang at suriin kung ito ay lehitimong gawain.
d. Mag-email sa may-ari ng website para manghingi ng karagdagang impormasyon.
23
Karagdagang Gawain
Gumawa sa iyong journal ng pagsusuri sa iyong sarili. Magtala ng mga sitwasyon na

sumasalamin sa pagsasabuhay mo ng pagmamahal sa katotohanan. Ilahad ang mga
natutuhan mo.
Sitwasyon kung saan naisasabuhay ko ang pagmamahal sa katotohanan

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
___________________________________________
Mga aral na natutuhan ko

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
___________________________________________
24
Mga Sagot
Tayahin
1. C
2. A
3. B
4. C
5. D
6. D
7. A
8. C
9. B
10. C
25
Aralin
Ang Mapanuring Pag-iisip
3
Alamin
Maligayang Pagbati! Ikaw ay nasa Baitang 6 ng pag-aaral sa Edukasyon sa

aaral sa mga paksa Alamin
sa Edukasyon sa Pagpapakatao 6 na binubuo ng mga aralin na
Naipamamalas ang pagunawa sa kahalagahan ng pagsunod sa mga tamang
Naisasagawa ang tamang desisyon nang may katatagan ng loob para sa
ikabubuti ng lahat

1.1. Napapahalagahan ang pagkakaroon ng kakayahan na mapanuri.
Subukin
sagot.
1. Tumutukoy sa _____________ ang mapanuring pag-iisip.

a. pagtatago ng mga detalye ng isang suliranin
b. pagtatanong sa iyong guro ng kaniyang opinyon
c. pagpapaliwanag ng sariling punto at pagpipilit nito sa iba
26
d. pag-aaral nang mabuti sa mga patunay bago gumawa ng isang pasiya
2. Nakita mong nagsusunog ng plastic at iba pang mga basura ang kaibigan mo sa
bakuran nila. Ano ang gagawin mo?
a. Isusumbong ang buong pamilya sa kapitan ng barangay.
b. Awayin ang kaibigan dahil sa kaniyang pagpapabaya sa kalikasan.
c. Ipaliwanag sa kaniya ang pinsalang dulot nito sa tao at sa kalikasan.
d. Pababayaan lang siya dahil sa kanilang bakuran naman nangyari ito.
3. Narinig mo mula sa isang programa sa TV ang kahalagahan ng pagkakaroon ng
isang malusog at malinis na pangangatawan. Nananawagan sila na kailangan mong
seryosohin ang pangangalaga sa iyong sarili lalo na ngayon sa pahanon ng
pandemya. Paano mo matutugunan ang panawagang ito?
a. Araw-araw maglaro ng ML at iba pang online games.
b. Palagiang magpagod sa pagtulong sa mga gawaing-bahay.
c. Gabi-gabing magpupuyat sa panood ng paboritong telenovela.
d. Piliting kumain ng mga masusustansiyang pagkain kahit hindi ito gusto.
4. May patalastas sa TV tungkol sa isang produkto na mabisang makagagamot sa

tagihawat. Hinimok ka ng iyong mga kaibigan na bumili nito upang tulad nila
masosolusyunan na rin ang matagal mo nang dinadalang problema sa balat. Alam
mong hindi ka mahihirapang bumili nito dahil maraming suplay nito sa botika. Ngunit,
may kamahalan ito at kapos ang pamilya mo sa pera ngayon. Pansamantalang
natigil kasi ang ama mo sa kaniyang trabaho dahil sa ipinatutupad na quarantine sa
inyong lugar. Bibili ka ba sa produktong ito?
a. Oo, dahil marami na sa iyong mga kaibigan ang gumagamit nito.
b. Oo, dahil ito na ang sagot sa matagal mo nang problema sa balat.
c. Hindi, dahil pare-parehong di-makatotohanan ang lahat ng patalastas.
d. Hindi, dahil hindi ito prayoridad na panggagamitan ng pera sa ngayon.
5. Nabalitaan mo sa radyo na sangkot daw sa pagbebenta ng shabu ang tatay ng

kaklase mo. Depensa naman ng kaklase mo na napagbintangan lang ang tatay niya
sa kaso. Paano mo ngayon pakikitunguhan ang nasabing kaklase?
a. Hindi mo na siya kikibuan magmula ngayon.
b. Pagtawanan siya at sabihing siya ay nagsisinungaling.
c. Layuan ang kaklase bago siya makaiimpluwensiya sa iyo ng masama.
d. Bigyan mo siya ng lakas ng loob dahil nahihirapan din siya sa ngayon.
6. May isang di kilalang tao ang lumapit sa iyo paglabas mo ng paaralan. Isinasama ka
niya sa isang lugar at sinabing magkakaroon ka ng lahat ng mga laruan at tsokolate
na nais mo. Pero hindi mo dapat sabihin kahit kanino, lalo na sa iyong mga
magulang at guro ang kaniyang pag-anyaya. Ano ang gagawin mo?
a. Agad na babalik sa paaralan
b. Tatawagin ang guwardiya ng paaralan at sasabihin dito ang nangyari
c. Lalapit sa iba pang mag-aaral at unti-unting lalayo sa di kilalang tao
d. Lahat ng pagpipiliang sagot
7. May lalaking nagsabi sa iyo na ibigay ang isang maliit na pakete sa isang taong
naghihintay sa tindahan. Nangako siyang bibigyan ka ng P500 kapag ginawa mo ito
para sa kaniya. Ano ang gagawin mo?
a. Magsasabi ng “Hindi!” at iwasan ang tao
b. Hahanapin muna ang alok na P500 bago sumunod
c. Sasabihin sa kamag-aral mo na samahan ka sa tindahan
d. Sasabihin agad sa iyong guro at/o mga magulang ang nangyayari
27
8. Madalas na pinapayuhan ka ng iyong mga magulang na pumili ng tamang kaibigan.
May mga pagkakataon na gusto mong magdesisyong mag-isa. Susundin mo ba ang
iyong mga magulang tungkol sa pagpili ng kaibigan
a. Depende sa mga kaibigan na ayaw nila akong pasamahin.
b. Gagawin ko ang gusto ko. Ako naman ang pipili ng kaibigan.
c. Pag-iisipan ko. Gusto ko rin kasi ang magdesisyon mag-isa.
d. Susundin ko. Naniniwala ako na mabuti ang hangad ng lahat ng magulang para
sa kanilang anak.
9. Papunta ka sa silid-aklatan nang hiramin ng kaibigan mo ang aklat mo sa Math.

Ipinangako niyang isasauli iyon pagkaraan ng dalawang oras. Matagal kang
naghintay, pero hindi bumalik ang kaibigan mo. Ano ang magiging reaksiyon mo?
a. Hindi ko na siya ituturing na kaibigan
b. Magpapahiram lamang ng mga gamit kung sa tabi ko lang siya gagamit.
c. Kukumbinsihin ang sarili na walang magandang idudulot ang pagpapahiram ng
mga gamit.
d. Kakausapin siya tungkol sa kahalagahan ng pagsasauli ng hiniram sa takdang
oras na pinag-usapan.
10. Inimbita ka ng iyong mga kamag-aral na magpunta pagkatapos ng iyong klase sa

isang video shop na malapit sa inyong paaralan. Ngunit nagbilin ang nanay mo na
umuwi ka nang maaga dahil mayroon siyang ipagagawa sa iyo. Ano ang gagawin
mo?
a. Magalit sa kanila sa harap ng maraming tao
b. Ipaalam sa magulang ang sitwasyon
c. Kausapin sila at ipaunawa na ang pakikinig sa utos ng magulang ay mas higit pa
kaysa sa sariling kasiyahan
d. Isumbong sila sa guro na hindi sila sumusunod sa iniaatas mong gawain
Balikan
Sa unang dalawang aralin ay natutunan mo ang kahalagahan ng pagkakaroon ng

pag-iisip na mapanuri at may pagmamahal sa katotohanan. Natutunan mo na bilang tao
kinakailangan mo ang maging mapanuri sa lahat ng bagay na iyong mababasa, makikita o
maririnig. Bukod dito, natutunan mo rin na kalakip sa pananagutan mo bilang isang tao ay
ang pagsiguro na ang bawat kilos mo ay nakabatay sa katotohanan.
May iilan akong katanungan ngayon na makikita mo sa ibaba. Nais kong basahin at
Journal.
1. Paano naipakikita ang pagmamahal sa katotohanan?
2. Sa anong pagkakataon tayo inaasahan na magpapahayag ng katotohanan?
3. Magbigay pa ng ibang mga mahahalagang aral na inyong natutuhan sa
nakaraang aralin.
Tuklasin
28
Book: Freepik.com PC: Freepik.com Cellphone: Freepik.com FBLogo:Freepik.com
Gawain 1. Suriin ang mga larawan na nasa itaas at sagutin ang mga sumusunod:
1. Ginagamit mo ba ang mga nasa larawan? Paano mo ito ginagamit?
2. Sa iyong palagay, paano nakatutulong o nakasasama ang mga nasa larawan?
3. Paano natin mahuhubog ang mapanuring pag-iisip gamit ang mga nasa
larawan?
4. Ano-ano ang dapat nating isaalang-alang sa pagkakaroon ng mapanuring pag-
iisip?
Gawain 2. Pag-aralan ang infographics mula sa Kagawaran ng Kalusugan (DOH) at sagutin

ang mga sumusunod na tanong:
1. Tungkol saan ang infographics na ito?

2. Ano ang sinasabi ng infographics na nararapat mong gawin upang
maiiwasan ang pagkahawa sa Covid-19? Ipaliwanag.
29
3. Ano ang maitutulong ng infographics na ito sa iyo at sa iyong pamilya?
Ipaliwanag.
4. Nararapat bang paniwalaan ang mga impormasyong ito? Bakit? Bakit
hindi?
5. Ano ang kahalagahan ng mapanuring pag-iisip sa pag-intindi o pag-unawa
sa nilalaman na ipinakita ng infograhics na nasa itaas?
Suriin
Ang mapanuring pag-iisip ay ang kakayahan na mag-isip nang malinaw at

makatwiran tungkol sa kung ano ang gagawin o kung ano ang paniniwalaan. Kabilang dito
ang kakayahan upang makisali sa reflective at malayang pag-iisip. Bukod dito, ang
mapanuring pag-iisip ay hindi lamang tungkol sa pagkalap ng impormasyon. Kabahagi rin
dito ang mahusay at kritikal na paggamit ng mga impormasyon upang malutas ang mga
problema.
Gawain 3. Batay sa kahulugan ng mapanuring pag-iisip na nasa itaas, nais kong punan mo
ang graphic organizer na nasa ibaba ng mga katangian ng isang taong nagpapakita ng
mapanuring pag-iisip:
Taong may
mapanuring pag-iisip
30
Sagutin:
1. Ano-ano ang katangian ng taong may mapanuring pag-iisip?
2. Ikaw ba ay nagtataglay rin ng mga katangiang ito? Ipaliwanag.
3. Paano maisasabuhay ang mapanuring pag-iisip sa tahanan? sa paaralan? sa
paggamit ng mass media?
Pagyamanin
Panuto. Basahin ang kuwento at alamin kung nagtataglay ba ng mapanuring pag-iisip ang
tauhan nito. Pagkatapos ay sagutin ang mga katanungan na nasa ibaba.
Ang Gansang Nangitlog ng Ginto
May isang matandang babae na nag-aalaga ng Gansa. Ang Gansa ay

nangingitlog paminsan-minsan.
Isang araw ay nagulat ang matanda nang mapansing nangingintab ang
itlog ng Gansa. Dali-dali niya itong pinulot at sinuri. Mabigat na mabigat ang itlog
at nagniningning na parang ginto.
"Gintong itlog!" tuwang-tuwang nagsisisigaw ang matanda. "Nangingitlog
ng ginto ang Gansa ko! Gintong itlog! Gintong itlog!"
Masayang-masaya ang matanda sa gintong itlog na bigay ng Gansa. Lalo
siyang natuwa sapagkat araw-araw nangingitlog ang alaga niya. Naging
mayaman ang matanda. Nakabili siya ng malawak na lupa at nakapagpatayo ng
malaking bahay at nakapamuhay nang masagana.
Hindi naging lubos ang kaligayahan ng matanda. Para sa kanya
napakabagal ng araw-araw na pangingitlog ng Gansa. Malalim siyang nag-isip.
May sapantaha ang matandang tiyak na marami ang gintong itlog sa loob ng tiyan
ng Gansa.
"Nakatitiyak ako," ngingisi-ngising hula ng matanda, "na kung papatayin ko
ang Gansang ito at kukunin ko ang lahat ng gintong itlog nito ay magiging
pinakamayaman ako sa komunidad na ito!"
Pinatay nga ng ganid na matanda ang Gansa. Nanghinayang siya
sapagkat wala kahit isa man lamang na gintong itlog siyang nakita.
Huli na ang lahat sapagkat hindi na niya maibabalik pa ang buhay ng
kaniyang alaga na nagbigay sa kaniya ng yaman at tuwa.
Source:https://www.pinoyedition.com/mga-pabula/ang-gansang-nangitlog-ng-ginto/
Sagutin ang mga sumusunod na tanong:

1. Anong uri ng gansa ang inaalagaan ng matandang babae?
31
2. Bakit naisipan ng matandang babae na patayin ang kanyang gansa?
3. Maituturing ba na may mapanuring pag-iisip ang matandang babae? Bakit?
Bakit hindi?
4. Kung ikaw ang nasa katayuan ng babae, gagawin mo ba rin ang kanyang
ginawa?
5. Gaano kahalaga ang pagkakaroon ng isang mapanuring pag-iisip? Ipaliwanag.
Isaisip
Ang mapanuring pag-iisip ay ang kakayahan ng tao na gumawa ng isang maingat na

pag-iisip o pangangatwiran gamit ang sapat at maaasahang ebidensiya o impormasyon.
Sa pamamagitan ng mapanuring pag-iisip ay maiiwasan ng tao ang padalos-dalos at
maling pagdedesisyon sa buhay.
Ang isang tao na may mga kritikal na mga kasanayan sa pag-iisip ay magagawang
gawin ang sumusunod:
1. maunawaan ang mga lohikal na koneksyon sa pagitan ng mga ideya
2. kilalanin, suriin, at buuin ang mga argumento
3. tuklasin ang hindi pagkakapare-pareho at mga karaniwang pagkakamali sa
pagdadahilan
4. malutas ang mga problema sa sistematikong paraan
5. makilala ang kaugnayan at kahalagahan ng mga ideya
6. masasalamin ang pagbibigay-katarungan ng sariling paniniwala at mga halaga
Ang mapanuring pag-iisip ay hindi lamang tungkol sa pagkalap ng impormasyon.
Ang isang tao na may mapanuring pag-iisip ay may kaalaman din kung paano niya
gagamitin ang mga impormasyon na nasa sa kanyang mga kamay sa paglutas ng mga
problema sa sarili at sa iba.
Isagawa
Gawain 4. Pag-aralan at suriing mabuti ang bawat sitwasyon. Isulat sa Reflective Journal
ang iyong saloobin at kaalaman sa pamamagitan ng pagsagot sa mga patnubay na tanong.
Sitwasyon 1
Isang araw habang abala sa panonood si Roger ay biglang tumunog ang
kanilang telepono at nagsasabing siya ay isang bastos at walang pinag-aralan
bagamat maayos naman ang kaniyang pakikipag usap sa kabilang linya.
Sitwasyon 2
Si Aldrin ay isang batang masipag mag-aral. Araw-araw wala siyang
ginagawa kung hindi magbasa at mag-aral. Subalit isang araw, nabalitaan niya na
nagkakalat ng maling balita ang kaniyang kaibigan. Ipinagkakalat daw nito na
kaya matataas ang kaniyang marka ay dahil siya ay nangongopya lamang sa
kaniyang matalinong katabi. 32
Sitwasyon 3
Sa araw-araw, walang ginawa si Carla kundi mag-facebook. Isang araw,
hindi inaasahang nakabasa siya ng isang post sa facebook na mawawalan ng
pasok kinabukasan sa kanilang lugar.
Patnubay na tanong:
1. Ano ang naramdaman mo habang sinusuri ang bawat sitwasyon?
2. Ano ang masasabi mo sa mga sitwasyong nabanggit?
3. Ano ang isinasaalang-alang mo sa pagbuo ng pasya?
4. Mahalaga ba ang pagkakaroon ng mapanuring pag-iisip? Bakit oo/hindi?
5. Ano-ano pa ang paraan upang magkaroon ng mapanuring pag-iisip?
Tayahin
sagot.
1. Tumutukoy sa _____________ ang mapanuring pag-iisip.

a. pagtatago ng mga detalye ng isang suliranin
b. pagtatanong sa iyong guro ng kaniyang opinyon
c. pagpapaliwanag ng sariling punto at pagpipilit nito sa iba
d. pag-aaral nang mabuti sa mga patunay bago gumawa ng isang pasiya
2. Nakita mong nagsusunog ng plastic at iba pang mga basura ang kaibigan mo sa
bakuran nila. Ano ang gagawin mo?
a. Isusumbong ang buong pamilya sa kapitan ng barangay.
b. Awayin ang kaibigan dahil sa kaniyang pagpapabaya sa kalikasan.
c. Ipaliwanag sa kaniya ang pinsalang dulot nito sa tao at sa kalikasan.
d. Pababayaan lang siya dahil sa kanilang bakuran naman nangyari ito.
3. Narinig mo mula sa isang programa sa TV ang kahalagahan ng pagkakaroon ng

isang malusog at malinis na pangangatawan. Nananawagan sila na kailangan mong
seryosohin ang pangangalaga sa iyong sarili lalo na ngayon sa pahanon ng
pandemya. Paano mo matutugunan ang panawagang ito?
a. Araw-araw maglaro ng ML at iba pang online games.
b. Palagiang magpagod sa pagtulong sa mga gawaing-bahay.
c. Gabi-gabing magpupuyat sa panood ng paboritong telenovela.
d. Piliting kumain ng mga masusustansiyang pagkain kahit hindi ito gusto.
4. May patalastas sa TV tungkol sa isang produkto na mabisang makagagamot sa

tagihawat. Hinimok ka ng iyong mga kaibigan na bumili nito upang tulad nila
masosolusyunan na rin ang matagal mo nang dinadalang problema sa balat. Alam
mong hindi ka mahihirapang bumili nito dahil maraming suplay nito sa botika.
Ngunit, may kamahalan ito at kapos ang pamilya mo sa pera ngayon.
33
Pansamantalang natigil kasi ang ama mo sa kaniyang trabaho dahil sa ipinatutupad
na quarantine sa inyong lugar. Bibili ka ba sa produktong ito?
a. Oo, dahil marami na sa iyong mga kaibigan ang gumagamit nito.
b. Oo, dahil ito na ang sagot sa matagal mo nang problema sa balat.
c. Hindi, dahil pare-parehong di-makatotohanan ang lahat ng patalastas.
d. Hindi, dahil hindi ito prayoridad na panggagamitan ng pera sa ngayon.
5. Nabalitaan mo sa radyo na sangkot daw sa pagbebenta ng shabu ang tatay ng

kaklase mo. Depensa naman ng kaklase mo na napagbintangan lang ang tatay niya
sa kaso. Paano mo ngayon pakikitunguhan ang nasabing kaklase?
a. Hindi mo na siya kikibuan magmula ngayon.
b. Pagtawanan siya at sabihing siya ay nagsisinungaling.
c. Layuan ang kaklase bago siya makaiimpluwensiya sa iyo ng masama.
d. Bigyan mo siya ng lakas ng loob dahil nahihirapan din siya sa ngayon.
6. May isang di kilalang tao ang lumapit sa iyo paglabas mo ng paaralan. Isinasama ka
niya sa isang lugar at sinabing magkakaroon ka ng lahat ng mga laruan at tsokolate
na nais mo. Pero hindi mo dapat sabihin kahit kanino, lalo na sa iyong mga
magulang at guro ang kaniyang pag-anyaya. Ano ang gagawin mo?
a. Agad na babalik sa paaralan
b. Tatawagin ang guwardiya ng paaralan at sasabihin dito ang nangyari
c. Lalapit sa iba pang mag-aaral at unti-unting lalayo sa di kilalang tao
d. Lahat ng pagpipiliang sagot
7. May lalaking nagsabi sa iyo na ibigay ang isang maliit na pakete sa isang taong
naghihintay sa tindahan. Nangako siyang bibigyan ka ng P500 kapag ginawa mo ito
para sa kaniya. Ano ang gagawin mo?
a. Magsasabi ng “Hindi!” at iwasan ang tao
b. Hahanapin muna ang alok na P500 bago sumunod
c. Sasabihin sa kamag-aral mo na samahan ka sa tindahan
d. Sasabihin agad sa iyong guro at/o mga magulang ang nangyayari
8. Madalas na pinapayuhan ka ng iyong mga magulang na pumili ng tamang kaibigan.

May mga pagkakataon na gusto mong magdesisyong mag-isa. Susundin mo ba ang
iyong mga magulang tungkol sa pagpili ng kaibigan
a. Depende sa mga kaibigan na ayaw nila akong pasamahin.
b. Gagawin ko ang gusto ko. Ako naman ang pipili ng kaibigan.
c. Pag-iisipan ko. Gusto ko rin kasi ang magdesisyon mag-isa.
d. Susundin ko. Naniniwala ako na mabuti ang hangad ng lahat ng magulang para
sa kanilang anak.
9. Papunta ka sa silid-aklatan nang hiramin ng kaibigan mo ang aklat mo sa Math.

Ipinangako niyang isasauli iyon pagkaraan ng dalawang oras. Matagal kang
naghintay, pero hindi bumalik ang kaibigan mo. Ano ang magiging reaksiyon mo?
a. Hindi ko na siya ituturing na kaibigan
b. Magpapahiram lamang ng mga gamit kung sa tabi ko lang siya gagamit.
c. Kukumbinsihin ang sarili na walang magandang idudulot ang pagpapahiram ng
mga gamit.
d. Kakausapin siya tungkol sa kahalagahan ng pagsasauli ng hiniram sa takdang
oras na pinag-usapan.
10. Inimbita ka ng iyong mga kamag-aral na magpunta pagkatapos ng iyong klase sa

isang video shop na malapit sa inyong paaralan. Ngunit nagbilin ang nanay mo na
umuwi ka nang maaga dahil mayroon siyang ipagagawa sa iyo. Ano ang gagawin
34
mo?
a. Magalit sa kanila sa harap ng maraming tao
b. Ipaalam sa magulang ang sitwasyon
c. Kausapin sila at ipaunawa na ang pakikinig sa utos ng magulang ay mas higit pa
kaysa sa sariling kasiyahan
d. Isumbong sila sa guro na hindi sila sumusunod sa iniaatas mong gawain
Karagdagang Gawain
Gawin ang mga sumusunod:

1. Gumupit o gumuhit ng limang (5) larawan ng mga bagay na madalas mong
ginagamit sa paaralan o sa bahay at idikit ito sa iyong kwaderno. Isulat kung
paano mo ito ginagamit upang mahubog ang iyong mapanuring pag-iisip?
2. Sumulat ng isang sitwasyon na nangangailangan ng isang mapanuring pag-iisip

upang makabuo ng tamang desisyon sa buhay na isinaalang-alang ang
kabutihan ng pamilya at ng lipunang ginagalawan.
35
Mga Sagot
Tayahin
1. D
2. C
3. D
4. D
5. D
6. D
7. D
8. D
9. D
10. C
36
Aralin
Ang Katatagan ng Loob
4
Maligayang Pagbati! Ikaw ay nasa Baitang 6 nang pag-aaral sa Edukasyon sa

aaral sa mga paksaAlamin
sa Edukasyon sa Pagpapakatao 6 na binubuo ng mga aralin na
Naisasagawa ang tamang desisyon nang may katatagan ng loob para sa
ikabubuti ng lahat

1.1. Nakapagpapasiya nang mabuti gamit ang mapanuring pag-iisip at
katatagan ng loob.
Subukin
37
1. Binigyan ka ng tatay mo ng tatlong tiket para makapasok sa museo. Dati ka nang
nakapunta sa museo na iyon pero interisado ka pang pumunta uli. Nais ng mga
kaibigan mo na pumunta pero apat kayo at tatlo lang ang tiket ninyo. Ano ang
gagawin mo?
a. Bibili ng isa pang tiket
b. Magmungkahi ng bunutan
c. Iiwan ang isa ninyong kaibigan
d. Hindi ka na lang sasama dahil dati ka nang nakapunta
2. Nagpunta sa isang pagtitipon ang mga magulang mo. Binilinan kang bantayan ang
bunso mong kapatid. Napasiya ka na hayaang maglarong mag-isa ang kapatid mo
dahil abala ka sa paglalaro ng computer. Sa hindi inaasahang pangyayari, nadapa at
nasugatan siya habang naglalaro. Ano ang gagawin mo?
a. Pagagalitan ang kapatid at babalaang hindi ito magsumbong sa mga magulang
b. Isusumbong sa mga magulang ang nangyari sa iyong kapatid at sasabihing
nangyari ito dahil sa katigasan ng kanyang ulo
c. Yayakapin ang kapatid at gagamutin kaagad ang kanyang sugat
d. Hindi papansinin ang kapatid dahil kasalanan din naman niya ito
3. Sa susunod na pasukan ay mag-aaral ka na sa mataas na paaralan. Inaaya ka ng

ilan mong kamag-aral na sa pribadong paaralan kayo mag-aral dahil sigurado raw na
maganda ang turo doon. Ngunit alam mo na mahihirapan ang mga magulang mo sa
pagbabayad kung sa pribadong paaralan ka mag-aaral. Ano ang gagawin mo?
a. Pipilitin mo ang iyong magulang na pag-aralin ka sa pribading paaralan
b. Maghahanap muna ng trabaho para may pangtustos sa pag-aaral sa isang
pribadong paaralan
c. Titigil ka muna sa pag-aaral upang makapag-ipon
d. Maghahanap ka ng ibang paaralan kung saan ka murang makapag-aaral
4. Nagkayayaan kayong magbabarkada na pumunta sa bahay ng isa ninyong kamag-

aral na malapit lang sa paaralan. Ito ay upang magdiwang dahil tapos na ang isang
mahalagang pagsusulit na ibinibigay sa mga mag-aaral sa ikaanim na Baitang.
Pagdating ninyo sa bahay, biglang naglabas ng alak ang inyong kamag-aral. Hindi
na man daw malalaman ng kaniyang ama na kumuha kayo ng alak sa kabinet niya.
Alam mo na ayaw ng mga magulang mo na uminom ka ng anumang klase ng
nakalalasing na inumin. Ano ang gagawin mo?
a. Agad na aalis at uuwi ng bahay
b. Sisigawan ang mga barkada at aawayin
c. Iinom kasama ang mga barkada minsan lang naman kasi ito
d. Kausapin sila at ipaliwanag kung bakit hindi mabuti para sa inyo ang uminom ng alak
5. Laging may oras ang iyong pag-uwi. Hindi ka dapat mahuli sa itinakdang oras. Dahil
dito, hindi ka na nakapagsasanay sa paaralan kasama ang coach mo sa sasalihan
mong contest. Ikaw pa naman ang kampeon sa “Spelling Bee” noong nakaraang
taon. Ano ang gagawin mo?
a. Hindi na lamang magpapaalam
b. Kakausapin ang magulang at sabihing napakahigpit naman nila sa anak
c. Sasabihin sa magulang ko na kapag hindi ako nanalo ay sila ang may kasalanan
d. Ipahahayag ng may katapatan ang pagnanais mo na manatiling kampeon sa
Spelling Bee
6. Nagkaisa ang iyong mga kaibigan sa paaralan na lumiban sa klase sa hapon upang
maglaro ng DOTA sa isang malapit na computer shop. Naisip mong huwag nang
38
sumama sa kanila ulit dahil minsan nang napatawag ang mga magulang mo sa
Guidance Office dahil sa pagliban sa klase. Ngunit, sinabi nila sa iyo na walang
saysay ang pananatili mo sa barkadahan ninyo kung hihindian mo sila sa kanilang
kahilingan. Ano ang gagawin mo?
a. Aawayin ang mga kaibigan dahil masama ang kanilang binabalak.
b. Hindi sasama kahit na maaari itong ikakasira ng inyong pagkakaibigan.
c. Kakausapin ang mga kaibigan na ipagpabukas na lang muna ang plano.
d. Sasama sa mga kaibigan dahil ito ang napagkasunduan ng buong grupo.
7. May mga kamag-anak kayong lumikas dahil sa nasira ang kanilang bahay sa isang
malakas na lindol. Nakiusap silang dito muna manuluyan sa inyo habang inaayos pa
nila ang kanilang tirahan. Nagkataon naman na may isang bakanteng silid sa bahay
ninyo dahil umalis na ang iyong ate upang mag-aral sa siyudad. Ano ang nararapat
mong imungkahi sa iyong pamilya?
a. Parerentahan sa kanila ang silid upang magkakapera naman kayo.
b. Pakiusapan ang mga magulang na tanggapin ang mga kamag-anak.
c. Payuhan ang mga kamag-anak na sa gobyerno sila humingi ng tulong.
d. Tanggihan ang mga kamag-anak dahil magiging dagdag gastos lang sila sa
pamilya ninyo.
8. Ikaw ay hinahangaan sa bago mong paaralan dahil sa mga karangalan na iyong

nakamit magmula ng lumipat ka dito. Ngunit isang araw, habang masayang
nagtatalakayan ang iyong guro at mga kaklase, naiwan kang tahimik at balisa sa
iyong upuan dahil kahit anong pilit mong humabol hindi ka pa rin masyadong
nakauunawa sa paksa. Ano ang gagawin mo?
a. Magpatawa upang malihis ang atensyon ng klase.
b. Magkunwaring alam na alam ang paksang tinatalakay.
c. Magtanong sa guro at aaminin na nahihirapan ka sa paksa.
d. Magpaalam sa guro na may bibilhin sa kantina kahit hindi naman totoo.
9. Itinago mo ang ilan sa pera na pinapabaon sa iyo ng iyong ina sa loob ng maraming
buwan dahil plano mong bumili ng laruan na pinaka-gusto mo. Isang araw, nang
sapat na ang iyong pera at handa ka ng bilhin ang pinakamimithing laruan ay hiniling
ng nanay mo sa iyo na pansamantalang gamitin daw muna niya ang iyong naipon
dahil wala na kayong bigas at hindi pa dumating ang buwanang tulong mula sa
gobyerno. Ano ang gagawin mo?
a. Hayaan ang ina na ipagbili ng bigas ang naipong pera.
b. Dali-daling dalhin ang pera sa tindahan upang ibili ng laruan.
c. Magagalit sa ina kung tuluyang gagamitin ang pera sa pagbili ng bigas.
d. Sabihan ang ina na mangutang muna ng pera sa kaniyang kamag-anak para
ipambili ng bigas.
10. Nakita mo ang nakatatandang kapatid na kumukuha ng wallet sa bag ng iyong ama,
Nalaman niyang nakita mo siya. Kinausap ka niya na huwag sasabihin sa inyong
ama ang iyong nakita. Ano ang nararapat mong gawin?
a. Kakausapin siya na masama ang kaniyang ginawa.
b. Agad sasabihin sa mga magulang ang ginawa ng kapatid.
c. Bahala na siya, siya naman ang mapaparusahan kung sakali.
d. Magkukunwari na walang nakita para hindi ka masaktan ng kapatid mo.
Balikan
39
Sa pangatlong aralin ay napag-usapan natin kung ano ang mga katangian ng isang
taong may mapanuring pag-iisip. Napag-aralan din natin dito na sa pamamagitan ng
mapanuring pag-iisip ay maiiwasan natin ang padalos-dalos at maling pagdedesisyon sa
buhay. Nabigyang-diin din sa araling ito na ang mapanuring pag-iisip ay hindi lamang
tungkol sa pagkalap ng impormasyon kundi kung paano gagamitin ang impormasyong ito
sa paglutas ng mga problema.
Bago pa man tayo magpatuloy, ay nais ko munang gawin mo ang isang espesyal na
Gawain na nasa ibaba. Isulat ang iyong mga kasagutan sa iyong Reflective Journal:
Panuto: Lagyan ng tsek () ang hanay na nagpapahayag ng mapanuring pag-iisip.
Gawain Oo Hindi
1. Nagsisikap na maging patas ang mga ginagawang
pasya sa bawat pangyayari.
2. Agad nagdedesisyon kahit hindi pa malinaw ang
mga dahilan sa bawat pangyayari.
3. Nagtatanong sa mga taong nakasaksi ng mga
pangyayari upang malaman ang totoong dahilan
bago bumuo ng desisyon.
4. Tinitimbang ang sitwasyon ng magkabilang panig
bago sabihin ang sariling desisyon.
5. Madaling sumasang-ayon sa mga pangyayari kahit
ito ay walang basehan.
Patnubay na Tanong:
1. Sa iyong palagay, nagagawa mo bang magpasya ng may mapanuring pag-iisip?
Paano mo nasabi?
2. Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng mapanuring pag-iisip?
3. Bukod sa mga nabanggit, ano-ano pa ang paraan upang maisabuhay ang
mapanuring pag-iisip?
Tuklasin
Gawain 1. Suriin natin ang sitwasyon sa ibaba:
40
Poverty: Freepik.com
Gustong-gusto ng pamilya ni Ador na makatapos siya at ang kanyang mga

kapatid sa pag-aaral. Ngunit hindi ito madali dahil mahirap lang ang kanilang pamilya.
Bukod dito, ang kanilang barangay na nasa liblib na lugar ay walang transportasyon
patungo sa pinakamalapit na paaralang elementarya. Ang bawat mag-aaral kay
kinakailangang sumakay ng bangka upang makarating sa paaralan. Kahit nahihirapan,
sinisikap ng magkakapatid na makapasok sa paaralan araw-araw upang makatapos sila
sa pag-aaral.
Sagutin:
1. Bakit nahihirapan ang magkakapatid sa pag-aaral?
2. Bakit sinisikap ng magkakapatid ang mag-aral sa kabila ng hirap na dinanas ng
kanilang pamilya?
3. Anong katangian ang ipinakikita ng magkakapatid?
Gawain 2. Ngayon naman ay mag-isip ka ng mga konsepto na maiuugnay mo sa salita na

nasa gitna. Isulat ang mga ito sa iyong Reflective Journal.
Katatagan
ng Loob
Sagutin:
41
1. Ano-anong konsepto ang iyong maiuugnay sa salitang katatagan ng loob?
2. Mahalaga ba ang katatagan ng loob sa paggawa ng desisyon o pasya? Bakit?
3. Ano ang kahalagahan ng katatagan ng loob sa paggawa ng pasya sa isang isyu ng
isang pamilya?
4. Ano-ano ang dapat isaalang-alang sa paggawa ng isang desisyon sa isang isyu sa
pamilya?
5. Bakit kailangan ang mapanuring pag-iisip sa paggawa ng desisyon o pasya?
Suriin
Mahalaga ang katatagan ng loob sa pagharap sa mga pagsubok sa buhay. Ang

katatagan ng loob ay ang pagkakaroon ng tibay ng kalooban sa pagharap sa alinmang
suliranin na dumarating sa buhay. Nagiging matatag ang loob ng isang tao kapag handa at
kaya niyang harapin ang mga pagsubok sa kanyang buhay gaano man ito katindi. Hindi siya
basta-basta sumusuko at handa siyang magpatuloy na harapin at labanan ito.
Ngayon basahin mo ang kuwento at alamin kung paano naipakita ang katatagan ng
kalooban ng ilang mga mag-aaral sa Zamboanga del Norte.
Ilang estudyante sa Zamboanga del Norte, buwis-buhay para lang makapag-aral

Published August 2, 2015 8:32pm
Marami sa ating mga Pilipino, gagawin ang lahat para lang makapag-aral at maabot
ang ating mga pangarap. Hindi man mabiyayaan ng materyal na yaman, pilit pa rin tayong
nagsusumikap para lang makapagtapos. Ayon nga sa kasabihan, tatawarin natin anumang
dagat, susuungin anumang bagyo at aakyatin anumang bundok.
Pero ang mga estudyante ng Oro Elementary School sa Dapitan City, Zamboanga
del Norte, literal na umaakyat ng bundok para lamang makapasok sa kanilang paaralan.
Araw-araw, pumipila sila sa paanan ng matarik na bundok ng Oro para akyatin ito,
hindi alintana ang panganib ang kanilang kinakaharap. Pero hindi pa pala dito nagtatapos
ang kanilang kalbaryo. Dahil may naghihintay pa pala sa kanilang mas buwis-buhay na
daraanan - ang tinatawag nilang pampang! Kumpara sa Bundok Oro, mas matarik at mas
delikado pa raw ang pag-akyat ng mga mag-aaral dito.
Isa sa mga araw-araw na umaakyat sa pangpang ay ang 11-anyos na si Aibe.
Kasa-kasama ni Aibe ang kaniyang inang si Aida, na isang Day Care teacher, para
tulungan siyang umakyat. Dito raw kasi minsan nang malagay sa bingit ng kamatayan ang
buhay ni Aibe.
Taong 2010, maulan daw noong sinubok na umakyat ni Aibe sa pampang. Malumot
daw ang natapakan niyang ugat sa pag-akyat.

“Muntik sa siyang mahulog. Doon ko naramdaman ‘yung takot. Akala ko malaglag
na siya sa ibaba,” pagkukuwento ni Aling Aida.
Pansamantala raw na nagkaroon ng trauma si Aibe dahil sa insidente. Binalak pa
raw niya noon na huwag nang tapusin ang kaniyang pag-aaral. Pero dahil pursigidong
makapagtapos, nilabanan ni Aibe ang kaniyang takot. At sa tulong ng kaniyang ina, muli
niyang tinahak ngayon ang masukal na bundok.
Walong taon na raw tinatahak nina Aida at Aibe ang buwis buhay na kabundukan.
Dahil gusto ni Aida na makapagtapos si Aibe ng High School, araw-araw nilang
42nalalagay ang kanilang buhay sa peligro.
tinatiyagang tahakin ang bundok Oro, kahit na
“Sinasabi ko na lang sa sarili ko, bahala na ang Panginoon sa amin kasi mahirap
lang kami. Sinasabi ko sa kanila, ‘Sige, magtiis na lang tayo. Mag-aral lang kayo nang
mabuti.’ Gusto ko na makatapos lang sila para hindi sila katulad sa amin na mahirap,” sabi
Gawain 3. Sagutin ang sumusunod na tanong:
1. Ilarawan si Aibe. Ano ang kaniyang katangian?
2. Ano ang ginagawa ni Aibe para makapag-aral? Bakit niya ito ginawa?
3. Kung ikaw si Aibe, gagawin mo rin ba ang ginawa niya? Bakit?
4. Mayroon ka bang mga nararanasan na kinakailangan mong maging matatag? Ano
ang iyong ginawa?
5. Bakit mahalagang maging matatag ang loob sa pagharap sa mga pagsubok?
Pagyamanin
Panuto: Sagutin ang mga tanong sa ibaba. Isulat ang Oo o Hindi. Ipaliwanang at isulat sa
Reflective Journal ang iyong sagot.
1. Naniniwala ka ba na ang katatagan ng loob ay maaaring maipakita sa
pamamagitan ng pagtulong sa kapuwa?
2. Matiyaga mo bang ginagawa ang mga Gawain sa paaralan kahit may mga
panahong nahihirapan ka na?
3. Lumalahok ka ba sa mga timpalak/programa sa paaralan?
4. Susubukin mo pa rin bang ituloy ang pagsali sa grupo ng mga mang-aawit sa
iyong simbahan kahit na hindi ka nakapasa sa una mong pagsali rito?
5. Ipinagpapatuloy mo pa rin ba ang paggawa ng proyekto kahit na maikli lamang
ang panahon para gawin ito?
Isaisip
Ang katatagan ng loob ay hindi lamang para sa ating sarili bagkus ito ay maaari
nating gamitin para matulungan ang iba lalong-lalo na ang mga lubos na nangangailangan
ng tulong sa ating lipunan. Bagamat mayroon din tayong nararanasan na mga suliranin,
hindi ito hadlang para hindi tayo makapagsilbe sa iba. Mahalaga lamang na magkaroon tayo
ng isang matibay na kalooban—ang hindi pagsuko sa anumang suliranin sa kabila ng mga
hirap na naranasan.
Isagawa
43
Gawain 4. Basahin ang mga sumusunod na kasabihan at ipaliwanag ang bawat isa. Isulat
ang iyong sagot sa Reflective Journal.
1. ‘Pag may tiyaga, may nilaga.
2. Habang Maikli ang kumot, matutong mamaluktot.
3. Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.
Tayahin
1. Binigyan ka ng tatay mo ng tatlong tiket para makapasok sa museo. Dati ka nang

nakapunta sa museo na iyon pero interisado ka pang pumunta uli. Nais ng mga
kaibigan mo na pumunta pero apat kayo at tatlo lang ang tiket ninyo. Ano ang
gagawin mo?
a. Bibili ng isa pang tiket
b. Magmungkahi ng bunutan
c. Iiwan ang isa ninyong kaibigan
d. Hindi ka na lang sasama dahil dati ka nang nakapunta
2. Nagpunta sa isang pagtitipon ang mga magulang mo. Binilinan kang bantayan ang
bunso mong kapatid. Napasiya ka na hayaang maglarong mag-isa ang kapatid mo
dahil abala ka sa paglalaro ng computer. Sa hindi inaasahang pangyayari, nadapa at
nasugatan siya habang naglalaro. Ano ang gagawin mo?
a. Pagagalitan ang kapatid at babalaang hindi ito magsumbong sa mga
magulang
b. Isusumbong sa mga magulang ang nangyari sa iyong kapatid at sasabihing
nangyari ito dahil sa katigasan ng kanyang ulo
c. Yayakapin ang kapatid at gagamutin kaagad ang kanyang sugat
d. Hindi papansinin ang kapatid dahil kasalanan din naman niya ito
3. Sa susunod na pasukan ay mag-aaral ka na sa mataas na paaralan. Inaaya ka ng

ilan mong kamag-aral na sa pribadong paaralan kayo mag-aral dahil sigurado raw na
maganda ang turo doon. Ngunit alam mo na mahihirapan ang mga magulang mo sa
pagbabayad kung sa pribadong paaralan ka mag-aaral. Ano ang gagawin mo?
a. Pipilitin mo ang iyong magulang na pag-aralin ka sa pribading paaralan
b. Maghahanap muna ng trabaho para may pangtustos sa pag-aaral sa isang
pribadong paaralan
c. Titigil ka muna sa pag-aaral upang makapag-ipon
d. Maghahanap ka ng ibang paaralan kung saan ka murang makapag-aaral
4. Nagkayayaan kayong magbabarkada na pumunta sa bahay ng isa ninyong kamag-

aral na malapit lang sa paaralan. Ito ay upang magdiwang dahil tapos na ang isang
mahalagang pagsusulit na ibinibigay sa mga mag-aaral sa ikaanim na Baitang.
Pagdating ninyo sa bahay, biglang naglabas ng alak ang inyong kamag-aral. Hindi
44
na man daw malalaman ng kaniyang ama na kumuha kayo ng alak sa kabinet niya.
Alam mo na ayaw ng mga magulang mo na uminom ka ng anumang klase ng
nakalalasing na inumin. Ano ang gagawin mo?
a. Agad na aalis at uuwi ng bahay
b. Sisigawan ang mga barkada at aawayin
c. Iinom kasama ang mga barkada minsan lang naman kasi ito
d. Kausapin sila at ipaliwanag kung bakit hindi mabuti para sa inyo ang
uminom ng alak
5. Laging may oras ang iyong pag-uwi. Hindi ka dapat mahuli sa itinakdang oras. Dahil
dito, hindi ka na nakapagsasanay sa paaralan kasama ang coach mo sa sasalihan
mong contest. Ikaw pa naman ang kampeon sa “Spelling Bee” noong nakaraang
taon. Ano ang gagawin mo?
a. Hindi na lamang magpapaalam
b. Kakausapin ang magulang at sabihing napakahigpit naman nila sa anak
c. Sasabihin sa magulang ko na kapag hindi ako nanalo ay sila ang may
kasalanan
d. Ipahahayag ng may katapatan ang pagnanais mo na manatiling kampeon sa
Spelling Bee
6. Nagkaisa ang iyong mga kaibigan sa paaralan na lumiban sa klase sa hapon upang
maglaro ng DOTA sa isang malapit na computer shop. Naisip mong huwag nang
sumama sa kanila ulit dahil minsan nang napatawag ang mga magulang mo sa
Guidance Office dahil sa pagliban sa klase. Ngunit, sinabi nila sa iyo na walang
saysay ang pananatili mo sa barkadahan ninyo kung hihindian mo sila sa kanilang
kahilingan. Ano ang gagawin mo?
a. Aawayin ang mga kaibigan dahil masama ang kanilang binabalak.
b. Hindi sasama kahit na maaari itong ikakasira ng inyong pagkakaibigan.
c. Kakausapin ang mga kaibigan na ipagpabukas na lang muna ang plano.
d. Sasama sa mga kaibigan dahil ito ang napagkasunduan ng buong grupo.
7. May mga kamag-anak kayong lumikas dahil sa nasira ang kanilang bahay sa isang
malakas na lindol. Nakiusap silang dito muna manuluyan sa inyo habang inaayos pa
nila ang kanilang tirahan. Nagkataon naman na may isang bakanteng silid sa bahay
ninyo dahil umalis na ang iyong ate upang mag-aral sa siyudad. Ano ang nararapat
mong imungkahi sa iyong pamilya?
a. Parerentahan sa kanila ang silid upang magkakapera naman kayo.
b. Pakiusapan ang mga magulang na tanggapin ang mga kamag-anak.
c. Payuhan ang mga kamag-anak na sa gobyerno sila humingi ng tulong.
d. Tanggihan ang mga kamag-anak dahil magiging dagdag gastos lang sila sa
pamilya ninyo.
8. Ikaw ay hinahangaan sa bago mong paaralan dahil sa mga karangalan na iyong

nakamit magmula ng lumipat ka dito. Ngunit isang araw, habang masayang
nagtatalakayan ang iyong guro at mga kaklase, naiwan kang tahimik at balisa sa
iyong upuan dahil kahit anong pilit mong humabol hindi ka pa rin masyadong
nakauunawa sa paksa. Ano ang gagawin mo?
a. Magpatawa upang malihis ang atensyon ng klase.
b. Magkunwaring alam na alam ang paksang tinatalakay.
c. Magtanong sa guro at aaminin na nahihirapan ka sa paksa.
d. Magpaalam sa guro na may bibilhin sa kantina kahit hindi naman totoo.
9. Itinago mo ang ilan sa pera na pinapabaon sa iyo ng iyong ina sa loob ng maraming
buwan dahil plano mong bumili ng laruan na pinaka-gusto mo. Isang araw, nang
45
sapat na ang iyong pera at handa ka ng bilhin ang pinakamimithing laruan ay hiniling
ng nanay mo sa iyo na pansamantalang gamitin daw muna niya ang iyong naipon
dahil wala na kayong bigas at hindi pa dumating ang buwanang tulong mula sa
gobyerno. Ano ang gagawin mo?
a. Hayaan ang ina na ipagbili ng bigas ang naipong pera.
b. Dali-daling dalhin ang pera sa tindahan upang ibili ng laruan.
c. Magagalit sa ina kung tuluyang gagamitin ang pera sa pagbili ng bigas.
d. Sabihan ang ina na mangutang muna ng pera sa kaniyang kamag-anak para
ipambili ng bigas.
10. Nakita mo ang nakatatandang kapatid na kumukuha ng wallet sa bag ng iyong ama,
Nalaman niyang nakita mo siya. Kinausap ka niya na huwag sasabihin sa inyong ama
ang iyong nakita. Ano ang nararapat mong gawin?
a. Kakausapin siya na masama ang kaniyang ginawa.
b. Agad sasabihin sa mga magulang ang ginawa ng kapatid.
c. Bahala na siya, siya naman ang mapaparusahan kung sakali.
d. Magkukunwari na walang nakita para hindi ka masaktan ng kapatid mo.
Karagdagang Gawain
Paano mo susuriin ang isang bagay na may kinalaman sa iyong sarili? Pumili ng isa
sa sumusunod at sumulat ng talata tungkol dito.
1. Pagkakaroon ng matatag na kalooban
2. Pagsang-ayon sa pasya ng nakararami
3. Pangangalap at paggamit ng impormasyon
46
Mga Sagot
Tayahin
1. D
2. C
3. D
4. D
5. D
6. B
7. B
8. C
9. A
10. A
Talasanggunian
Mga Aklat
Ylarde, Zenaida, and Gloria Peralta. Ugaling Pilipino sa Makabagong Panahon
(Batayang Aklat). Quezon City: Vibal Group, Inc., 2016
Ylarde, Zenaida, and Gloria Peralta. Ugaling Pilipino sa Makabagong Panahon

(Manwal ng Guro). Quezon City: Vibal Group, Inc., 2016
Mga Artikulo mula sa Internet
47
“Ang Gansang Nangitlog ng Ginto,” Pinoy Edition, accessed May 23, 2020
https://www.pinoyedition.com/mga-pabula/ang-gansang-nangitlog-ng-ginto/
“Don’t Be Too Quick to Judge,” Uexpress, published Feb. 18, 2019

https://bit.ly/2BsJhlo
“Ilang estudyante sa Zamboanga del Norte, buwis-buhay para lang makapag-aral,”

GMA News Online, published August 2, 2015,
https://bit.ly/2Z25jU6
“Paano masasabing 'fake news' ang nakikita sa social media?” ABS-CBN News,
published Dec 02 2019,
https://bit.ly/2YqlpYx
Downloaded Resources
Department of Education – Regional Office No. 8. ESP– Grade 6 Teacher’s Guide.

May 18, 2020.
https://www.slideshare.net/RiginoMacunayJr/esp-6- k12-
teachers-guide-quarter-1.pdf.
Banghay Aralin sa Edukasyon sa Pagpapakatao (EsP) 6. May 18, 2020.

https://depedbatangascity.org/resources/deped-batangas-city-learning-
materials/pdf.
Aralin 1 Mapanuring Pag-iisip. May 18, 2020.

https://depedbatangascity.org/resources/deped-batangas-city-learning-
materials/pdf.
Grade 6 ESP, May 18, 2020.

https://www.depedk12.com/2019/07/edukasyon-sa-pagpapakatao-1-6-
dll.html/pdf.
Mga Larawan mula sa Internet
Freepik. Accessed May 23, 2020, www.freepik.com

DOH Investigates Case of Pneumonia. Accessed May 23, 2020, doh.gov.ph
48
For inquiries or feedback, please write or call:
Department of Education – Division of Lanao del Norte

Office Address: Gov. A. Quibranza Prov’l. Gov’t. Compound,
Pigcarangan, Tubod, Lanao del Norte
Telephone Nos.: (063)227 – 6633, (063)341 – 5109
E-mail Address : lrmdsldn@gmail.com
49

EsP6 Q1 Mod1-Mapanuring Pag Iisip Version3

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

EsP6 Q1 Mod1-Mapanuring Pag Iisip Version3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

6

Department of Education ● Republic of the Philippines

Mga Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul ng Mag-aaral sa EsP 6

Inilimbag sa Pilipinas ng: ______________________

Ang modyul na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga

Kagawaran ng Edukasyon ● Republika ng Pilipinas

Talaan ng mga Nilalaman Mga

Aralin 1 – Ang Mabuting Pagsusuri

Aralin 2 – Ang Pagmamahal sa Katotohanan

Ang modyul na ito ay may apat na aralin:

Pagkatapos ng modyul na ito, ikaw ay inaasahan na:

1 Alamin Ang Mabuting Pagsusuri

Maligayang Pagbati! Ikaw ay nasa Baitang 6 ng pag-aaral sa Edukasyon sa

Tatas: Inaasahan na ang mga mag-aaral ay makasasagot sa mga tanong tungkol sa

Pamantayan sa Pagkatuto: Pagkatapos ng araling ito, inaasahan na:

1. Ano ang pinaka-angkop na tawag sa mga naririnig, napapanood, o nababasang

4. Saan mo maaaring makukuha ang pinaka-tama at totoong impormasyon tungkol sa

5. Narinig mo sa radyo na may nagpositibo pala sa Covid-19 sa inyong barangay.

Kumusta ka na? Masaya ako na nakikita kang nagsusumikap pa ring mag-aral sa

Radio: TV: Freepik.com Newspaper: Social Media: Freepik.com

Gawain 2. Ngayon naman ay manood ka ng telebisyon o video sa youtube o makinig ng

Sa mabilis ng pag-angat ng teknolohiya, marahil ay nasanay ka na sa pagkuha ng

Bawat tao ay may kani-kaniyang pananaw o opinyon tungkol sa balitang naririnig sa

2. Nanawagan ng mga boluntaryo ang mga opisyal ng Sangguniang Kabataan upang

1. Ano ang pinaka-angkop na tawag sa mga naririnig, napapanood, o nababasang

4. Saan mo maaaring makukuha ang pinaka-tama at totoong impormasyon tungkol sa

5. Narinig mo sa radyo na may nagpositibo pala sa Covid-19 sa inyong barangay.

Awang-awa ka sa iyong kaibigan. Nais mong makatulong sa kanyang pamilya lalo na

Ako si ___________________________ ay nangangako at naniniwalang mahalagang

Maligayang Pagbati! Ikaw ay nasa Baitang 6 nang pag-aaral sa Edukasyon sa

9. Nakita mo na nag-aaway ang mga nakababatang mong kapatid. Hindi ka na

Sa nakaraang aralin ay natutunan mo kung gaano ka-importante ang pagkakaroon

Tumingin ang batang babae sa kanyang ina ng ilang segundo, at pagkatapos ay

Ilang saglit ang lumipas at ibinigay

Ang katotohanan ay may kaugnayan sa prinsipyo ng katumpakan, katamaan,

Ang Matapat ay Nagmamahal sa Katotohanan

Sa aklat na Doctrine of the Mean, ipinaliwanag ni Confucius kung ano ang

3. Pinagbantahan ka ng iyong kaklase na kailangang patutuladin mo siya sa isang

6. Isang hapon ay niyaya ka ng iyong mga kaibigan na maglaro kayo ng basketbol sa

7. Ngayong may pandemya naisip ng mga magulang mo na magtayo kayo ng sarili

9. Nakita mo na nag-aaway ang mga nakababatang mong kapatid. Hindi ka na

Gumawa sa iyong journal ng pagsusuri sa iyong sarili. Magtala ng mga sitwasyon na

Sitwasyon kung saan naisasabuhay ko ang pagmamahal sa katotohanan

Mga aral na natutuhan ko

Maligayang Pagbati! Ikaw ay nasa Baitang 6 ng pag-aaral sa Edukasyon sa

Pamantayan sa Pagkatuto: Pagkatapos ng araling ito, inaasahan na:

1. Tumutukoy sa _____________ ang mapanuring pag-iisip.

4. May patalastas sa TV tungkol sa isang produkto na mabisang makagagamot sa

5. Nabalitaan mo sa radyo na sangkot daw sa pagbebenta ng shabu ang tatay ng

9. Papunta ka sa silid-aklatan nang hiramin ng kaibigan mo ang aklat mo sa Math.

10. Inimbita ka ng iyong mga kamag-aral na magpunta pagkatapos ng iyong klase sa

Sa unang dalawang aralin ay natutunan mo ang kahalagahan ng pagkakaroon ng

Gawain 2. Pag-aralan ang infographics mula sa Kagawaran ng Kalusugan (DOH) at sagutin

1. Tungkol saan ang infographics na ito?

Ang mapanuring pag-iisip ay ang kakayahan na mag-isip nang malinaw at

Ang Gansang Nangitlog ng Ginto

May isang matandang babae na nag-aalaga ng Gansa. Ang Gansa ay

Sagutin ang mga sumusunod na tanong:

Ang mapanuring pag-iisip ay ang kakayahan ng tao na gumawa ng isang maingat na

1. Tumutukoy sa _____________ ang mapanuring pag-iisip.

3. Narinig mo mula sa isang programa sa TV ang kahalagahan ng pagkakaroon ng

4. May patalastas sa TV tungkol sa isang produkto na mabisang makagagamot sa

5. Nabalitaan mo sa radyo na sangkot daw sa pagbebenta ng shabu ang tatay ng

8. Madalas na pinapayuhan ka ng iyong mga magulang na pumili ng tamang kaibigan.