ARALING PANLIPUNAN 3RD

PERIODICAL EXAM REVIEWER:

_______________________________________
CHAPTER 1: SINAUNANG KABIHASANAN NG GREECE

Nabibilang ang Greece sa Balkan Peninsula o Tangway at matatagpuan ito sa TIMOG

bahagi ng Europe.

PENINSULA O TANGWAY- ay napapaligiran ng tunig ngunit ang ang lupa nito ay

nakarugtong sa isang malwak na masa ng lupa.

BALKAN- “Isang kadenang naka kahoy na mga bundok”

Bumabaybay ang Balkan simula sa Bulgaria hanggang sa silangan ng Serbia.

Mayroong 2,000 islands ang bansang Greece pero 200 lang ang natitirhan ng mga
mamayanan nito, dahil ang iba ay malaki ang sukat ng dagand o wala masyadong lupa.

Ang pagiging malapit nila sa dagat ay nakatulong sa paglalayag at sa mga hanapbuhay

tulad ng pangingisda at pakikipagkalakalan sa ibang bansa.

CRETE- PINAKAMALAKING ISLA SA GREECE. Dito umusbong ang

kaunaunahang siblisasyon sa Europe na tinawag na KABIHASNANG MINOAN

MGA DAGAT NA NAKAPBALIBOT SA GREECE:

MEDITERRANEAN SEA- sa TIMOG bahagi ng Greece

IONIAN SEA- sa KANLURANG bahagi ng Greece

AEGEAN SEA- sa SILANGANG bahagi ng Greece

Napapalibutan ang Greece ng mga malalaking mga bulubunduking kaya naman
naapektuhan ang pakikipag komunikasyon sa lugar, at paglalakbay sa lugar. Meron din
namang itong magandang impluwensya tulad ng pag-ulad ng mga pamayanang may
sariling pamahalaan.

MOUNT OLYMPUS- PINAKAMATAAS NA BUNDOK NA MAKIKITA SA

HILAGANG BAHAGI NG GREECE.

_______________________________________
KABIHASNANG MINOAN:

CRETE- PINAKAMALAKING ISLA SA GREECE. Dito umusbong ang

kaunaunahang siblisasyon sa Europe na tinawag na KABIHASNANG MINOAN.

Tinawag itong MINOAN dahil sa kanilang maalamat na pinuno na si haring MINOS.

Natuklasan ni ARTHUR EVANS noong 1984 at ang mga kasama niya ang isang
palasyo na tinatawag na KNOSSUS O ANG PALASYO NG KNOSSUS.

KNOSSUS- mayroong itong 800 na kuwarto na napapalamutian ng mga malilikhang

larawan at mural painting na kung tawagin ay FRESCO- Ang mga painting sa
dingding ng palasyong knossus.
Ang paboritong laro ng mga MINOAN ay paglundag ng mga batang atleta sa ibabaw
ng toro.

Ang pangunahing hanapbuhay ng mga taga MINOAN ay pakikipagkalakan, ngunit

humina rin ito dahil sa kapangyarihan nito dulot ng pagsabog ng bulkan sa There na
malapot sa isla ng Crete. Sakop ng mga Minoan ang Thera na nayanig at lumubog sa
Mediterranean Sea dahil sa pagsabog nga ng bulkang nasabi.

NAGWAKAS ANG KABIHASNANG MINOAN dahil sa lidol dulot ng pagsabog ng

bulkang Thera, At pag sakop ng mga MYCENEAN.

KABIHASNANG MYCENEAN:
Napapaligiran ang kanilang lungsod ng makakapal na pader. Tinawag silang
MYCENEAN dahil hango ito sa lugar na kanilang pinagusbungan, sa lugar ng
MYCENEA na matatagpuan sa TIMOG bahagi ng Greece.

Ang KALABAN ng mga taga Mycenean ay ang mga taga TROY. Nagaway ang
dalawang ito dahil sa TERRITORYO NG DAGAT. Hinaharang kasi ng mga taga
TROY ang barko ng mga MYCENEAN. Ng hihingi ng buwis o bayad ang mga taga
TROY bago dumaan patungo sa BLACK SEA o bago makadaan sa AEGEAN SEA,
Since alam naman natin na ang pangunahing hanapbuhay ng mga sinaunag Griyego ay
pakikipagkalakalan.

Nagkaroon ng digmaan, AT HALOS 10 TAON ANG TINAGAL NITO, tinawag itong

TROJAN WAR.
ILIAD NI HOMER:
Nagamit ng MAKATA NA SI HOMER ang nangyari sa TROJAN WAR.

Ayon sa EPIKO ni HOMER NA ILIAD:

Ang trojan war daw ay nagsimula ng agawin ni PARIS, principe ng troy ang asawa ng
hari ng SPARTA na si HELEN. Masyado daw malakas ang mga troy ngunit matatalino
ang mga GRIYEGO kaya ginamit nila ang kanilang talino upang makabuo ng
stratehiya.

Ipinalabas ng mga Griyego na hindi nila kaya ang mga taga troy. Nag iwan sila ng
mabubulaklak na salita para lang maniwala ang mga taga troy. Ipinakita ng mga
Griyego ang kanilang pagatras para maniwala ang mga taga troy. Nag iwan pa sila ng
dambuhalang WOODEN HORSE para kay ATHENA na godess of the war o ang
simbolo sa pagiging malakas mg troy.

Ngunit saloon ng WOODEN BOX na iyon nakatago ang libong sundalo ng mga
griyego. Kaya pag sapit ng gabi, nagsasaya na ang mga taga troy dahil sila ang nanalo
sa digmaan ngunit hindili nila alam na hindi pa tapos ang laban. Hinintay nila
malasing ang mga taga troy at tsaka nila ito sinalakay. Kaya naman, ito ang naging
dahilang ng pagkatalo ng mga taga troy at ang pagkawagi ng mga Griyego.
PANAHON SA PAGPASOK NG MGA DORIAN:
Ito ang tinawag na MADILIM NA PANAHON O DARK AGE ng Greece na tumagal
ng 300 YEARS.

Ang mga DORIAN na mula sa hilaga(TURKEY) sinalakay nila ang mga taga
MYCENEAN. Ang mga taga DORIAN ay pinaniniwalan na may dugong GRIYEGO
rin.

DORIAN- Nagmula ang kanilang pangalan sa diyos nilan si DOROS anak ni HELEN.

Hindi lahat ng MYCENEAN ay nasakop ng mga dorian, may ilang MYCENEAN ang
nakatakas. Patungo sa lupain ng ASIA MINOR para lumikas. At nagtayo ito ng
lungsod estado na tinawag na IONIA.

Unting unti umusbong ang pamayanan na itinayo ng mga taga mycenea sa Asia minor
at sa konting konting pagusbong ng mga ito, tinawag itong HELENES-“MGA
GRIYEGO”

KLASIKAL NA PANAHON:

Nagsimlua muli ang mga taga Mycenae na mag tayo ng lungsod estado o POLIS-
“CITY STATE”

DALAWANG BAHAGI NG POLIS:

ACROPOLIS- MATAAS NA LUGAR NG LUNGSOD

AGORA- MABABANG PARTE NG LUNGSOD TINTAWAG RIN ITO

PAMILIHANG BAYAN

PARTHENON- ANG PINAKATANYAG NA GUSALI NG ATHENS,

MATATAGPUAN ITO SA ACROPOLIS.
SPARTA:
Dorian ang pinangalingan ng mga sparta.

Sa PELOPONNENSUS ITINATAG ANG SPARTA.

SPARTA-“SELFRESTRAINR” O “SELF-CONTROL”

Ang sparta ay itinatag ng mga Dorian sa PELOPONNESUS na nasa TIMOG na

bahagi ng TANGWAY ng GREECE.

Ang mga Spartan ay hindi umaasa sa dagat. Ang kanilang ginagawa ay

PINAPALAWAK ng mga ito ang kanilang mga resources at kapangyarihan sa
pamamagitan ng pananakop ng ibat ibang Polis.

HELOT- Ang mga alipin o tagasaka.

Ang mga magsasaka mula sa nasakop na mga lugar ay dinadala nila sa sparta ang mga
helot at pinapatrabaho nila sakanilang malalawak nilang lupang sakahan.

Dumami ang mga helot, at mas marami pang alipin kaysa sa mga mamayan nito. Kaya
naman, sa sobrang dami nito naisipan nilang tumakas sa mga spartan, kaya naman na
kikipaglaban ito sa mga sparta, ngunit ni isa sa mga ito ay walang nag tagumpay.

Dahil sa sobrang daming helot napag desisyonan na ng mga spartan na palakasin ang
kanilang hukbong militar, at magtatag ng pamayanang mandirigma upang maging
laging handa kung kailan may sasalakay sa kanila ay handa sila.
ANG LAYUNIN NG SPARTA:
• Magkaroon ng mga lalake at kababaihan na walang kinakatakutan at mayroong
malalakas na pangangatawan.

• Iwanan ang mga batang mahihina sa bundok at hahayang itong mamatay dahil
wala naman na raw itong silibi at sayang lang ang mga pangangaylangan
naibibigay sa mga bata na itp ayon sa mga spartan. Habang ang mga malulusog
naman ay binibigyang pansin.

• Pagsapit ng 7 na taon ang mga batang lalaki ay dinadala na sa kampo-militar

upang sumailalim sa mahigpit na disiplina at sanayin sa serbisyong militar.

• Sa edad na 20, ang kabataang lalaki ay magiging ganap na sundalo.

• Sa edad na 30, sila ay inaasahang mag-aasawa na ngunit dapat maninirahan

parin sila sa kampo.

• Sa edad na 60, sila ay maaring nang magretiro sa hukbo.

URI NG PAMAMAHALA NG SPARTA:

AUTHORITARIAN- Ang kapangyarihan ay kinokontol sa pamamagitan ng pagsunod

sa isang authority ng estado.

KONSEHO- May kontrol sa pamamahala na binubuo ng 28 na mamayanang spartan

na may edad na 60 pataas. Ang mga ito ay tumatayong korte suprema at ito rin ang
mga namumungkahi ng batas sa asemblea.

PHALANX-Ito ang pinakatanyag na stratehiya ng mga spartan kung saan samasama

silang sumsalakay, karaniwang bunubuo ito ng 16 na hanag na mandirigma.

Mas pinapahalagahan ng mga spartan ang kanilang militar, kaya naman mas kakaunti
ang kanilang naambag o ginawsa sa sining at panitikan.

ATHENS:
Sila ang nagsimula ng DEMOKRASYA

DEMOKRASYA-May kalayaan ang mga ito na pumili ng knailang pinuno.

Ang demokrasya ay nangaling sa salitang Griyego na “DEMOS” ibig sabihin ay TAO

at “KRATOS” na ang ibig sabohon ay pamamahala.

Sa simula ang uri ng pamamahala ng mga ATHENS ay MONARKIYA na

pinamumunuan ng HARI.

Sinundan ito ng 9 na mamayanang pinuno na tinatawag na ARKON(ARCHON)-

“RULER” O “PINUNO”

ASEMBLEA- Binubuo ng mg taong mayayaman o di kaya ang mga taong may ari ng
lupa o naglalayong pangalagaan ang kanilang sariling interest.
DRACO- Siya ay isang ARISTOKRATA. Nagpatupad siya ng mga reporma o siya ay
tagapagtupad ng mga batas. Ito ang nagpabago sa batas ng mga Griyego, Kung saan
nagbibigay ng pantay pantay na pagtrato sa lipunan. At binawasan niya ang mga
karapatan ng mga namumuno. Ngunit hindi parin nakontento ang mga mamayanan
dahil marami parin ATHENEAN ang nagiging alipin para may pang bayad sa mga
utang.

SOLON- Siya ang nagpawalang-bisa ng utang ng mga magsasaka at nagpatanggal ng

pag-aalipin dahil sa pagkakautang. Ginawa niyang illegal ang pagkakroon ng alipin.

VETO POWER- Ito ang kakayahan na tumutol sa mga batas na ipinapasa ng konseho
na binubuo ng mga nahahalala na mamayanan.

PISISTRATUS- Inalis niya ang batas na nagsasabing ang mga may-ari ng lupa lamang
ang maaring maging mamayanan at magkakaroon ng karapatang bumoto. Kaya naman,
may karapatan ng bumoto ng pinuno ang mga mamayanan ng Athens. Welcome narin
ang mga nagnanais na maging kabilang ng lungsod-estado ng Athens. Dahil rito
lumaki ang bilang ng mga mamayanan ng Athens.

CLEISTHENES- Itinaguyod niya ang karapatang makapahayag ng saloobin ang mga

tao, kasapi man ng asemblea o mahorap ay maaring maghayag ng damdamin tungkol
sa pamamahala ng Athens.

OSASTRASISMO- Ay isang sistema kungsaan sa pamamagitan ng sistemang ito ay

nagpupulong taon taon ang mga mamayanan ng Athens upang tukuyin ang taong
mapang-api o mapanganib sa kanilang lungsod. Ang mga tao na ito ay tinatawag na
OSTRAKON, ang pinakamaraming boto ay siyang itatapon palabas sa Athens saloob
ng 10 taon.
PAGSALAKAY NG IMPERYONG PERSIAN
SIMULA:

Hangarin ng PERSAIA na palawakin ang kanilang imepryo sa kanlurang

bahagi ng Asia.

Sinalakay nila ang Asia Minor, Wala silang balak sakupin ang Greece, ngunit,
merong mga kolonya ng mga griyego sa may Asia Minor. Nagsimula ito noong
sinalakay ng mga dorian ang mga mycenean at ang iba dito ay nakatakas at
nagtayo ng sariling kolonya sa Asia Minor.

Pamumuno ni haring Darius: Pinuno ng Persia sa panahong iton, sinalakay nila

ang Asia Minor kasama narin ang mga Griyego. Nabalitaan ito ng mga taga
Athens na nilusob ng mga persiano ang kanilang mga kasamahan. Kaya namna,
nagpadala ang mga Griyego ng mga mandirigma upang tulungan ang kanilang
mga kapwa Griyego sa Asia Minor. Ngunit hindi naligtas ng mga taga athens
ang mga ito. Bagamat natalo ang mga Athenian ninais parin ni haring Darius
na parusahan ang lungsod-estado ng Athens dahil sa ginawa nilang pagtulong,
kaya naman bilang parusa naisipan niyang sakupin ang Greece.

Nangyari ang unang labanan sa MARATHON:

Nagpadala ng mensahe si haring DARIUS sa mga Athenian na siya ay

kilalaning bilang hari, at pag nagawa nila itp papayagang niya maging
mapayapa ang bansang Greece ngunit sa pamamahala nga lang ng mga
Persiano. Hindi tinangap ng mha Griyego ito, kaya naman naisnis si Haring
Darius . Dahil dito naghanda na si haring darius na makipaglaban. At ang
unang pinangyarihan ng digmaabg Persiano ay ang lugar ng MARATHON.
Ikwinento ni Herodutus na mas madaming hukbong militar ang mga Persiano,
nagawa pading manalo ang mga Griyego, dahil sa puwersa ng mga Spartan. Sa
tuloy tuloy na digmaan ng Persia at mga Griyego. Namatay na si haring Darius
at pumalit na si haring XERES, ipinagpatuloy niya ang pagsakop sa bansang
Greece. Mas pinalakas niya ang hukbong militar.

Ang ikalawang digmaan ng Persian War ay nangyari sa lugar ng

THERMOPYLAE- isang makipot na daan o Bundok.

Kaunti lang ang mga mandirigma ng Greece, pero nakaya parin nilang talunin
ang mga mandirigmang persian. Muntik ng matalo ang Persia, nguni may ilang
mga Griyego na natakot na sa mga nangyari at ayaw madamay, kaya itinuro
nila ang lihim na daan patungo sa kampo ng mga Griyego. Kaya natalo ang
mga Griyeho.

Ang Huling labanan ay nangyari sa lugar ng SALAMIS- Ito ay mababaw na

katubigan.

Matatlino ang mga Griyego kaya naman, nag pahabol at dalhin ang mga
malalaking barko nito sa mababaw na parte ng SALAMIS. Kaya naman tumirik
ang barko ng mga Persiano, at hindi na gumalaw pa, kaya ito ang ginamit na
pakakataon ng mga Griyego na salakayin ang barko para mabutas at lumob
ito.

SA HULI ANG MGA GRIYEGO ANG NANALO SA DIGMAANG

IMPERYONG PERSIANO.

Mahalaga ang naging labanan ng mga Griyego at Persiano dahil ipinapakita

nito na ang pagkakaisa kahit watak watak ang mga polis ng Greece ay iisa
lamang ang kanilang layunin na maprotektahan ang kanilang bansa.
DELIAN LEAGUE: ITO AY BINUO NI HARING PERICLES-
Humihikayat siya ng mga lungsod na siyang proprotektahan sa bansa nila. Pero
ang gustong mangyari ng mga Spartan ay sila ang manguna. Ngunit hindi
pumayag ang mga Athenian sa nais mangari ng mga Spartan, na sila ay
mamuno sa ibat ibang polis sa Greece. Kaya naman nagtatag rin ang mga
Spartan ng sarili nilang alyansa.

ANG TAWAG SA GRUPO NG MGA SPARTAN AY

PELOPENNESIAN LEAGUE: Ang pinuno naman ng mga Spartan ay si
KING ARCHIDAMUS

Hinangand ng Athens na palakasin lalo ang kanilang Lungsod at pahinain ang

mga karibal nito at salakayin ang lungsod estado nito, Ang kalaban nila ay ang
lungsod estado ng CORINTH.

Upang madepensahan ng mga Corinth ang kanilang lungsod estado sa ambition

ng Athens na pahinain sila. Humingi nga tulong sa mga Spartan.

Nauwi sa digmaan ang SPARTA, CORINTH, AT ANG ATHENS. Tumagal ito

ng halos 30 years, ang tawag sa digmaang ito ay digmaang PELOPONNESIAN
WAR. DAHIL NAGANAP ITO SA LUGAR NG PELOPONNESUS

Sumiklab noong 431 BC ang labanan sa pagitan ng dalawang liga. Nagwagi sa

Peloponnesian War ang Sparta ngunit kapwa napinsala ang dalawang pangkat.
Pagkatapos ng digmaan, pansamantalang namayani ang Sparta sa Greece
hanggang sa matagumpay na pagaalsa ng mga lungsod-estado sa pamumuno ng
THEBES.
Sa katotohanan dapat ang mga Athenian ang mananalo ngunit mayroong
lumaganap na sakit sa Athens na ikinamatay nang libo libong Athenian kasama
si PERICLES. TYPHOID FEVER ang nasabing lumaganap na sakit sa Greece.

Dahil nawala ang demokrasya dahil sa pagbasak ng Athens. Ang mga Griyego
ay nasa malupit na pamaamahala ng mga Spartan na hindi nila nagustuhan
kaya tuloy tuloy parin ang digmaan ng ibat ibang lungsod estado dahil gusto
nila makalaya sa malupit na pamamahala ng mga spartan ngunit hindi nila
matalo ang mga ito. Pero ng nagsamasama ang ibat ibang lungsod estado ng
Greece, para talunin ang sparta sa pamumuno ito ng lungsod ng THEBES

Ng matalo ng Thebes ang Sparta hindi parin nagkaisa ang mga lungsod estado
ng Greece dahil hindi magaling ang pamumuno ng THEBES,

IMPERYONG MACEDONIA:
Matatagpuan ito sa hilagang bahagi ng GREECE,

Ang kawalan ng pagkakaisa sa Greece ang siyang dahilan kung bakit nasakoop
sila ng IMPERYONG MACEDONIA.

HARING PHILIP II

Noong hindi pa siya hari naranasan niya ang maging bahagi ng THEBES. Dito,
nasaksihan niy ang kahusayan sa estratihiya ng hukbo nito. Dahil sa kanyang
natutunan, ibinatay niya ang sariling hukbo sa organisasyon ng hukbo ng
THEBES. Nasakop nya ang Greece subalit hinayaan niyang ipagpatuloy ng
mga tao ang kanilang mga nakagawian. Ngunit hindi nasakop ni haring philip
ang Sparta. Sa mga natutunan niya ginamit niya ito upang palakasin ang
kanyang hukbong militar, Pinalawak niya ang kanyang kapangyarihan sa
pamamagitan ng pananakop ng ibat ibang kaharian. Matapos ni haring philip
sakupin ang Greece ni nais naman niyang sakupin ang Persia ngunit siya ay
namatay. Ng mamatay si haring Philip, pumalit ang kanyang anak na si
ALEXANDER THE GREAT.

MGA NAIAMBAG NG KABIHASNANG GRIYEGO:

DEMOKRASYA:

PILOSOPIYA: “PILOS”(LOVE) “SOPIYA”(WISDOM O KARUNUNAGN)

PILOSOPO- Mga taong nagmamahal sa karunungan, na mayroong

mapanuring na pagiisip.

SOCRATES

Ayon sa kanyang paniniwala: Ipagpatuloy ang pagtatanong para masagot ang

ating mga katanunagn, ang pamamaraan na ito ay tinawag na “SOXRATIC
METHOD” sanaying magtanong upang masagot ang mga bagay bagay. Pati
ang mga diyos ay kwinestyon ni Socrates, kaya naman hindi ito nagustuhan ng
mga Athenian at na ngangamba sila na hindi na nakakabuti sa mg tao. Dahil
dito napilitan ang mga Athenian na ikulong sya at hatulan ng kamatayan.

PLATO- Bago mamatay si socrates isinulat ni plato ang ilan sa mga arak ni
socrates para mabahagi ito sa ibang estudyante ni socrates. Kaibigan at guro ni
plato si socrates.

Titinatag ni PLATO ang paaralang “ACADEMIA” na naglalaman ng ilang aral

ni Socrates.

Nakilala rin si plato sa kanyanyang isinulat na akda na “THE REPUBLIC”

THE REPUBLIC- Ito ay naglalarawan ng kanyang kaisipan sa isang mainam at

mas maayos na pamahalaan o estado.
ANG TATLONG LIPUNAN:

MANGAGAWA

SUNDALO

PILOSOPO

ARISTOTLE- Nagtatag siya ng sariling paarala na tinawag na “LYCEUM”

Siya ay dablubhasa sa napaka raming bagay. Siya ay eksperto pagdating sa

halam, hayop, astronomiya, sinin, agham, politika, at panitikan.

Kinilala ron siya bilang taga pagsimula ng pagaaral tungkol sa lohika.

Ang lohika ay Science ng pangangatwiran, kung saan pinagaaralan ang

bagybagay upang makabuo ng tamang konklusyon.

PANITIKAN: Ito ang nagsisilbing paraan ng mga griyego para sa paglalahad

ng ibat ibang karanasan o ang pagpapakita ng halaga sa mga tao.

Nakabuo ang mga griyego ng ibat ibang anyo ng literatura na tinuturing na

classical sapagkat ang mga tema nito ay hindi kumukupas at ang istilo nito ay
naging pamantayan ng mga manunulat.

HOMER- Isa siyang bulag na griyegong manunulat.

Nahilig ang mga griyego sa pagtatanghal ng drama.

Dalawang uri ng pagtatanghal ng mga griyego:

TRAHEDYA: Dula o kuwento na may malungkot na wakas.

KOMEDYA: Kadalasang ginagamit ng mga griyego upang batikusin ang mga

nakakatawang pagtatanghal. At ginagawang katatwanan ang ilang mga pinuno.
SINING:

Doric- payak os impleng poste

Ionic- payat at may konting desenyo

Corinthian- pinaka magarbos a lahat ito, ang mga desenyo ng mga dahon.

Phidias- tagapayo ni pericles sa pag-aayos ng lungsod estado.

RENAISSANCE:
Ang salitang renaissance ay nangaling sa salitang French na “Renaistre” na ang
kahulugan ay “muling pagsilang.”

Tinawag itong muling pagsilang ng sibilisasyon ng Greece at Rome. O ang

klasikal na kultura ng Greece at Rome

HUMANISMO- Uri ng isang paniniwalang nagbigay-halaga sa dignidada,

karanasan, at kakayahan ng tao.

HUMANISTA-Mula ito sa salitang Italian na nangangahulugang “Guro ng

Humaidades.” Nagpapakita ng ibat ibang talino.

PAGSIMULA NG RENAISSANCE SA ITALY:

Ang renaissance ay nagsimula sa Italy. Kontrolado ng HOLY ROMAN ang

ITALY. Ang holy empire ay panahon ng pamumuno ng mga FRANK. Ang
pinuno ng mga yon ay si CLOVIS na may asawang kristiyano na
nagngangalang CLOTILDA. Ang panalong ito ay ang nagbigay buhay sa
imperyong romano na masakop ang ibat ibang imperyo.
 • Lumaki ang populasyon ng mga siyudad sa paglipat ng mga tao mula sa
kanayunan patungo sa sentrong pangkabuhayan para sa mga bagong
oportunidad sa bahay.
• Ang siyudad ng FLORENCE, marami sa kanila ang naging tagatangkilik
ng sining. Sinuportahan at kinikalinga ng mga mayayamang angkan ang
mga dalubhasa at iskolar na inaasahang maging tapat sa kanila.
• Isa sa mga tanyag at mayamang angkan ang pamilyang MEDICI na
yumaman dahil sa kalakalan at pangangasiwa ng mga bangko: Nagbigay-
daan ang Medici upang ang Florence ay maging isa sa magagandang at
makapangyarihan na siyudad sa Italy.

PAGLAGANAP NG RENAISSANCE SA IBANG LUGAR:

Sa panahong ng pakikisangkot ng Italy sa digmaan at pananalakay rito ng

France, Germany, at Spain ay namangha ang mga mananalakay sa sining at
arkitektura ng Italy. Ang mga kaalamang nakuha nila ay kanilang dinala pabalik
sa kanilang bansa,

Ang pag-imbento ng PALIMBAGAN NI JOHANNES GUTENBERG.

Hinikayat mg mga monarko, tulad ni HENRY VII na pag-aralan ang mga

iskolar at manunulat ang panitikan at kaisipan ng Greece at Rome at gayundin
ang pag-iimbita sa mga Italyanong humanista at dalubhasang bumisita o
manilbihan sa kanilang lugar.

Nagpadala ng mga iskolar sa ibat ibang bansa sa Europe,

Nakatulong din ito sa pagkalat ng kulturang Renaissance. Nakipagkalakalan ang

mga bansang ito sa Italy.
 • SINING AT ARKITEKTURA
• KALAKALAN
• EDUKASYON
• PANGHIHIKAYAT NG MGA MONARKO
• ANG-PAGKAKAIMBENTO NG PALIMBAGAN.

PANITIKAN SA PANAHON NG RENAISSANCE:

FRANCESCO PETRARCA- “AMA NG HUMANISMO” Nakapagaral siya sa
unebersidad ng BOLOGNA kung saan ipinamalas niya ang pagiging iskolar at
manunulat. Nakagawa siya ng mahigit sa 400 tulang nasusulat sa wikang latin at
italian.

GIOVANNI BOCCACCIO- Isa siyang humanista at propersor sa Unibersidad

ng Florence. Tulad ng katulad ng kanyang kaibigan na si petrarca inilarawan
niya ang mga karanasan at damdamin ng tao sa pamamaraang madaling
maunawaan. Isinulat niya ang DECAMERON, na nangangahulugang
“SAMPUNG ARAW” sa wikang Griyego.

DESIDERIUS ERASMUS- Isa siyang pari at humanistang taga-Netherlands.

Pinagaralan niya maigi ang BIBLIYA upang higit na maintindihan ang
Kristiyanismo para sa kabutihan ng mga tao. Sa kanyang paglalayag at mga
karanasan, nakita niya ang ilang katiwalian ng mga nangangasiwa at pinuno ng
simbahan kung kaya’t isinulat niya ang satrikong sanaysay na “THE PRAISE
OF FOLLY.” SIYA DIN AY PINAMAGATANG “PRINSIPE NG
HUMANISMO”
MIGUEL DE CERVANTES- Isinulat niya ang DON QUIXOTE- Ito ay
tungkol sa nagmamayari ng lupa na mahilig magbasa ng mga kuwento ng mga
kabalyero noong middle ages.

WILLIAM SHAKESPEAR- Siya naman ang bantog na manunulat ng England

na may-akda ng mga dulang komedya, trahedya, at pangkasysayan.

NICCOLO MACHIAVELLI- Siy ay isang bantog na politiko at manunulat na

isinilang sa Florence, Italy. Kinilala siya bilang isa sa mga pangunahing
tagapagtatag ng agham pampolitika ng makabagong panahon.

SINIG SA PANAHON NG RENAISSANCE:

FILIPPO BRUNELLESCHI- Siya ang kaunaunahang tao na gumamit ng

LINEAR PERSPECTIVE, isang sistemang pangmatematika kung saan maaring
maipakita ang lawak at lalim ng dibuho sa isang patag na pagpipintahana o
pag-uukitan.

RAFFAELLO SANZIO DA URBINO- Ginawa niya ang THE SCHOOL OF

ATHENS na ipininta sa VATICAN kasabay ng paggawa ng fresco ni
Michealangelo. Ipininta niya rin ang mukha ni Micheal angelo,

MICHELANGELO BUONAROTTI- Ang sento ng kanyang mga obra ay tao.

Ang kanyang mga obra ay si David. Moses, Pieta, at ang fresco na ipininta sa
kisame ng SISTINE CHAPEL sa Vatican.

LEONARDO DA VINCI- Bukod sa pagiging pinor, siya rin ay isang

inhenyero, imbetor, musikero, at dalubhasa sa agham LAST SUPPER AT
MONALISA ANG KANYANG PINAKATANYAG NA GAWA.
PANAHONG REBOLUSYON SIYENTIPIKO AT
INTELEKTUWAL:

16th-17th century nag umpisa ito.

CLAUDIUS PTOLEMY- Siya ang nagpoaumpisa ng teoryang GEOCENTRIC-

Isinasaad ng teoryang ito na ang sentro ng sansinukob auy ang daigdig at dito
umiikot ang mga planeta. Sinuportahan naman ng simbahan ang teoryang ito
hanggang middle ages. Malaking panganib ang kinaharap ng mga tao na
tumuklas ng mga kaalamang taliwas sa mga aral ng Simbahan. Hinahatulan ito
ng parusang EXCOMMUNICATION.

NICOLAUS COPERNICUS- Si COPERNICUS say galing sa POLAND, ayty

naging interesado sa agham at matematika. Ipinaliwanag niya ang kanyang
teoryang HELIOCENTRIC sa kanyang aklat na ON THE REVOLUTIONS
OF THE HEAVENLY BODIES. Taliwas sa paniniwala ni Ptolemy, sinabi ni
Copernicus na ang Araw at hindi ang Daigdig ang sentro ng solar system. Sa
araw umiikot ang lahat ng mga planeta.

JOHANNES KEPLER- Si kepleray isang Aleman na nakatulong sa

pagtataguyod teoryang HELIOCENTRIC sa pamamagiyan ng kanyang LAWS
OF PLANETARY MOTION.
GALILEO GALILEI- Nakita ni Galileo ang maraming bahagi ng kalawakan ,
tulad ng mga bituin sa milky way, at mga buwan ng planetang Jupiter. Sa
pagunlad ng kanyang kaalaman sa astronomiya, napagtibay niya ang mga ideya
ni COPERNICUS ay totoo. Napagtanto niyang hindi umiikot sa planetang
Earth ang Araw at ang ibang planeta. Nang lumabas ang kanyang isinulat na
DIALOUGE CONCERNING THE TWO CHIEF WORLD SYSTEMS na
bahagyang kumikiling sa teoryang heliocentric. Ipinatawag siya sa korte ng
simbahan at napilitan siyang bawiin ang kanyang sinabi. Hinatulan siya ng
simbahan ng habambuhay na pagkabilanggo ngunit ibinaba rin ito sa house
arrest.

ISAAC NEWTON- Ang kanyang Gravitational law ay napakahalaga dahil ito

rin ang nagpatibay sa teorya ni COPERNICUS. Ayon dito ang mga bahagi sa
kalawakan, tulad ng mga planeta, ay may puwersa ng gravity ayon sa bigat at
lokasyon ng mga ito sa kalawakan. Siya din ang nagpaunlad ng geometry at ang
pagbuo g logarithms at square at cube roots na nakatulong sa madaliang
pagsusukat. Sa medisina naman, ang mga sakit ay sinuring mabuti at ang
kanilang mga sanhi ay inalam batay sa sintomas ng mga ito.

REBOLUSYONG INTELEKTUWAL:

JOHN LOCKE- Isa siyang pilosopong ingles. ISINULAT NIYA ANG

AKDANG TWO TREATISES ON CIVIL GOVERNMENT. Ayon sa kanya
ang mga tao ay ipinanganak nang malaya at pantay pantay. Hindi likas na
mabuti na hindi rin likas na masama ang tao, at ang karanasan ang huhubog sa
kanyang katauhan. SOCIAL CONTRACT- Ang tao at ang pamahalaan ay
pumapasok sa isang kasunduang panlipunan na dapat ingata,
BARON DE MONTESQUIE- Ang tunay na pangalan niya ay CHARLES
LOUIS DE SECONDAT. Isa siyang maharlikang pranses na naging
mahistrado. ISINULAT NIYA ANG THE SPIRIT OF LAWA na nasulat sa
loob ng 20 taon. Siya rin ang nagtatag ng sistematikong pag-aaral ng
pamahalaan na kung tawaging POLITICAL SCIENCE.

FRANCOIS MARIE AROUTE- KINILALA SIYA BILANG VOLTAIRE,

mahusay siyang manunulat at nagtataglay siya ng lakas ng loob na tuligsain
ang mga namamahala sa simbahan at ang mga dokrina nito.

JEAN JACQUES ROUSSEAU-Isinulat niya ang aklat na THE SOCIAL

CONTRACT, inilarawan niyang dapat isaalang-alang ng pamayanan ng
pmahalaan ang kapakanan ng higit na nakararami.

THOMAS HOBBES-Naniniwala siya na kaya marahas ang kalagayan ng tao

ay dahil sa likas na kasakiman nito. Inuuna ng tao ang pansariling interes.

DENIS DIDEROT- SIYA ANG GUMAWA NG ENCYCLOPEDIA