2.

1 MGA SINAUNANG KABIHASNAN NG GREEK

GRESYA
- lugar ng kapanganakan ng demokrasya, teatro, Olympic Games, at marami pang iba.

MINOAN

- Minos, ang maalamat na hari ng kahariang Minoan.

- 1400 hanggang 1230 B.C.E
- mangangalakal

Isla ng Crete
- ang sentro ng umuunlad na sibilisasyong Minoan, na nagdala ng
pangalan ng maalamat na Haring Minos.

Knossos
- kabisera ng sinaunang kaharian.
- Dito natagpuan ng arkeologong English na si Artur Evans ang guho ng isang
Palasyo. Mula sa naturang palasyo, nasalamin ang marangyang pamumuhay at
maun lad na kultura ng mga Minoan.
- Gawa sa makinis na bato ang palasyo.
- Ginamitan din ito ng kahoy at tanso.
- Mayroon itong labyrinth o mga liko-likong lagusan, mahigit 800 silid, at mahusay
na indoor plumbing at palikuran. Sa kanilang natatanging sining at arkitektura,
at pagpapalaganap ng kanilang mga ideya sa pamamagitan ng pakikipag-ugnay
sa iba pang mga kultura sa buong Aegean, ang mga Minoans ay gumawa ng
isang makabuluhang kontribusyon sa pag-unlad ng sibilisasyong Kanlurang Europa tulad ng kilala ngayon.
- Ang mga kumplikadong palasyo sa labyrinth, matingkad na mga frescoes na naglalarawan ng mga eksena tulad
ng bull-leaping at processions, pinong gintong alahas, mga magagandang vase na bato, at palayok na may
makulay na dekorasyon, at ang pamumuhay sa dagat ay lahat ng mga partikular na itinatampok ng Minoan
Crete.

MAHALAGANG ASPETO NG KABIHASNANG MINOAN

- Palace Complexes: Ang mga magagandang palasyo na may masalimuot na mga pattern, makulay na mural, at
mga sopistikadong sistema ng pagtutubero, tulad ng Knossos, ay isang tanda ng arkitektura ng Minoan.
- Maritime Achievements: Ang mga Minoan ay mga dalubhasang navigator at may nakatataas na mga barko,
na nagpapahintulot sa kanila na mamuno sa Dagat Aegean.
- Cultural Influence: Ang sining ng Minoan, kabilang ang mga palayok at iskultura, ay nagpakita ng masalimuot
na pagkakayari at isang pagtuon sa kalikasan, na nagpapakita ng kanilang malalim na koneksyon sa kapaligiran.

PAGBAGSAK NG MINOAN
- bumagsak ang kabihasnan- marahil dahil sa isang sakuna, tulad ng pagputok ng bulkan at pagragasa ng
malalakas na alon, o pagsalakay ng mga dayuhan (Mycenaean).
MYCENAEAN

- 1400 hanggang 1200 B.C.E.

- Pinamumunuan ng mga makapangyarihang pamilya
- karaniwang mandirigma
- Pinamunuan din sila ng isang haring mandirigma. Napaligiran ang
kanilang lungsod ng matataas na pader bilang proteksiyon laban sa
mga mananakop. Kalaunan ay sinakop din nila ang Crete.
- Nagturo ng mga Minoan kung paano magsulat at magbasa.
- mahuhusay na inhinyero na nagdisenyo at nagtayo ng mga kahanga-hangang tulay, mga pader ng fortification,
at mga libingan na hugis bahay-pukyutan—na lahat ay gumagamit ng Cyclopean masonry—at detalyadong
drainage at irigasyon.

PANGUNAHING BAGAY SA PANGKALAKALAN

- langis at alak

AMBAG NG MYCENAEAN

- Walled Cities: inuuna ang seguridad at depensa, tulad ng nakikita ng katotohanan na ang Mycenae at Tiryns
ay ipinagtanggol na may malaking pader na bato.
- Linear B Script: uri ng pagsulat ng Griyego, ginagamit para sa mga layuning pang-administratibo, at nag-
aalok ito ng mahahalagang insight sa kanilang kultura at ekonomiya. Nakatulong sa mga linggwista na
maunawaan ang pag-unlad ng wika. Ipinapakita nito ang pagbabago sa wika mula sa mga syllabic script na
ginagamit ng Mycenaean patungo sa mga alpabeto ng mga Griyego at iba pang wika. Ito rin ay nagbibigay-
daan sa pag-aaral ng evolusyon ng wika at pagsusuri ng mga tunog at tindig ng mga salita sa sinaunang
panahon.
- Trade and Conquest: Ang kaharian ng Aegean ay konektado sa mga sibilisasyon sa Anatolia at Levant ng
mga mangangalakal ng Mycenaean na nakikibahagi sa malaking kalakalan. Nakibahagi rin sila sa mga
operasyong militar, lalo na ang Trojan War, na inilalarawan ni Homer sa kanyang mga epikong tula.
PAGBAGSAK NG MYCENAEAN

- Walang konkretong dahilan sa pagbagsak ng kabihasnang Mycenaean ngunit sabi ng mga arkeologo at
historyan ito ay dahil sa sakuna o dahil sa pagsakop ng mga Sea People’s na sila ring nagpabagsak sa
Kabihasnang Akkadian. Dahil sa pagkakaroon ng tunggalian ng mga Myceanean sa isa’t isa nagging adbanteho
ito sa mga dayuhan para tuluyang sakupin ang Kabihasnang Mycenaean.
PANAHON NG KARIMLAN (Dark Age of Greece)

- 1100 B.C.E nang tuluyang bumagsak ang kabihasnang Mycenaean

EPEKTO:
-Nabalot na kaguluhan at karahasan ang Greece
-Nawalan ng sigla ang kalakalan at bumagsak ang mga kabuhayan.
-Naging mabagal din ang pag-unlad ng kultura.
-Nalimot ang ilang kasanayan sa panahong ito kabilang na ang pagsulat at paglilok.
- Pag-usbong ng Alpabetong Griyego

PANAHON NG HELLENIC
- Nagwakas ang panahon ng karimlan sa muling pagpapakilala ng mga Ionian greek ng kulturang Greek sa
kalakhang Greece noong 750 B.C.E. ito ang nagpasimula sa Panahong Hellenic.

POLIS
- lungsod estado o city state
- may sariling pamahalaan ang bawat isang polis at ang pamumuhay ng mga tao
rito ay nakasentro sa isang lungsod
- ipinagtatangool ng mga polis ang kanilang kalayaan sa isa’t isa. Naging
Pinakatanyag sa mga Polis ng Greece ang Athens at Sparta.

PHALANX
- isang parihabang pormasyon ng magkadikitdikit na mga sundalong may hawak na sandata
sa isang kamay at kalasag sa isa pa.

SPARTA
- lungsod estado sa Timog na bahagi ng peninsulang Gresya at kilala sa tawag
na PELOPONNESUS na naninirahan ng mga Dorian na ninuno ng mga
Spartan.
- nagpatatag ng lakas-militar nito upang maiwasan ang pag-aalsa ng higit na
nakararaming helot.
- responsable sa pagkakaroon ng pinakamahusay na sandatahang lakas sa
buong daigdig
- Hindi umasa sa kalakalan
- magandang klima, sapat na patubig at matabang lupa na angkop sa
pagsasaka.
- Pinalawak ang lupain: pananakop ng mga karatig na lupang sakahan at pangangangamkam nito
- maiwasan ang pag-aalsa ng higit na nakararaming helot.

MITHIIN NG MGA SPARTAN

- magkaroon ng mga kalalakihan at kababaihang walang kinatatakutan at may
malalakas na pangangatawan
- mahihinang sanggol ay dinadala sa paanan ng bundok at pinapatay; malulusog na
sanggol lumaki at maglaro sa kani-kanilang bahay, hanggang sumapit ang
ikapitong taon nila.
- Ikapitong taon (7 yrs.old) - dinadala na sa mga kampo-militar upang sumailalim
sa mahigpit na disiplina at sanayin sa serbisyo militar.
- 20 taong gulang - magiging sundalong mamamayan at ipinapadala na sa mga
hangganan ng labanan
- 30 taong gulang - inaasahang mag-aasawa na ngunit dapat na kumain at
manirahan pa rin s kampo, kung saan hahati na sila sa gastos
- 60 taong gulang – magretiro sa hukbo

HELOT
- isang pangkat ng mga tao na sinakop ng mga Spartan sa hangaring mapalawak ang kanilang teritoryo.
Naglingkod bilang mga mandirigma ang kalalakihang Spartan.

KABABAIHANG SPARTAN
- nag-aasikaso ng lupain ng kanilang mga asawa habang ang mga ito ay nasa kampo militar at nangnguna din
sila sa mga palakasan at malayang nakikipaghalubilo sa mga kaibigan ng kani-kanilang mga asawa habang
masaya silang nanonood ng mga palaong tulad ng pagbubuno.

Higit na binigyang halaga ng Sparta ang pagkakaoon ng malakas at magagaling na sundalo. Nanatili rin ang Sparta sa
pagkakaroon ng pamahalaang Oligarkiya.
Ipinagbawal sa lipunang Spartan ang pagpapakita ng emosyon. Iniwasan din nila ang pilosopiya, agham, at sining,
dahilan upang hindi umunlad ang aspektong kultural ng Sparta.

ATHENS
ISANG DEMOKRATIKONG ESTADO
Ang Athens ay naging isang ganap na demokratikong estado. Hinangad ng mga mamamayan nito ang mamuhay nang
Malaya at magkaroon ng mga bagong kaisipan. Inihanda ang kalalakihan sa Athens upang maging mabuting pinuno sa
pamamagitan ng pormal na edukasyon. Pinag-aralan nila ang Iliad at Odyssey, retorika, pagsasalita sa harap ng publiko,
at iba pang asignatura tulad ng matematika. Samantala, ang kababaihan ay walang pormal na edukasyon at nakatuon
lamang sa mga gawaing pantahanan.
ANG GININTUANG PANAHON
Sa tagumpay ng mga Greek laban sa mga Persian, umangat ang katayuan ng Athens. Pinamunuan nito ang itinatag na
Delian League. Nilayon ng Delian League na patatagin ang depensa ng Greece laban sa mga Persian. Sa pangunguna
ng Athens, pinalya ng liga ang ilang polis na sinakop ng mga Persian. Nakapagtatag ang Athens ng isang imperyo na
binuo ng mahigit 100 Polis sa Greece. Sa panahong ito natamasa ng Athens ang kaniyang ginintuang panahon sa
pamumuno ng isang mahusay na heneral na si Pericles, ang Athens ay pumasok sa ginintuang panahon at ang
mahusay na mga makata, manunulat, at artista ay umunlad sa lungsod. Tinawag din ang panahon na ito na “Panahon
ni Pericles”. Ipinatupad niya ang DIRECT DEMOCRACY, isang uri ng pamahalaan kung saan tuwirang sangkot ang
mga mamamayan sa pagpapasiya tungkol sa pamamahala.
Sa panahong ding ito, yumabong ang pagkamasining sa Athens. Gamit pa rin ang pondo mula sa liga, Ipingawa ni
Pericles ang mga nasiranf estruktura sa Athens at nagtayo pa ng mga bago. Ipinagawa din sa panahong ito ang
PARTHENON, isang temple para sa diyosa ng karunungan na Athens na si Athena.

ANG TUNGGALIANG ATHENS AT SPARTA

Pinangambahan ng ibang polis ang lumalawak na impluswensiya ng Athens. Dahil ditto, sa pangunguna ng Sparta, ay
binuo ang Peloponnesian League. Ang hidwaan sa pagitan ng mga nagungunang polis ng Athens at Sparta ay kalaunang
humantong sa Peloponnesian War noong 431 B.C.E.
Ang Digmaang Peloponnesian, (431–404 BCE), ang digmaan ay lumaban sa pagitan ng dalawang
nangungunang mga lungsod-estado sa sinaunang Greece, Athens at Sparta. Ang bawat isa ay tumayo sa pinuno ng
mga alyansa na, sa pagitan nila, ay kasama ang halos bawat lungsod ng estado ng Greece. Ang labanan ay napuspos
ng buong mundo ng Griego, at wastong itinuturing ito ng Thucydides, na ang kontemporaryong account nito ay itinuturing
na kabilang sa mga pinakamahusay na akda ng kasaysayan ng mundo, bilang ang pinaka-napakahalagang digmaan
hanggang sa oras na iyon.

Imperyong Macedonian
Ang Macedonia ay isang makasaysayang rehiyon na sumasaklaw sa mga bahagi ng hilagang Greece at Balkan
Peninsula. Ang sinaunang kaharian ng Macedonia (kung minsan ay tinawag na Macedon) ay isang sangang-daan sa
pagitan ng mga sibilisasyong Mediterranean at Balkan. Maya-maya ay naging pinakamalaking emperyo sa Macedonia
sa ilalim ng paghahari ni Alexander the Great noong ika-apat na siglo B.C. Dahil ang pagbuo ng Republika ng Macedonia
noong 1991, ang mga taga-Macedonian at Griego ay nag-sparred kung aling bansa ang makakakuha upang maangkin
ang kasaysayan ng sinaunang Macedonia.
Lumikha si Phillip II ng isang pederasyon ng mga estado ng Greek na tinawag na League of Corinth o Hellenic League
upang palakasin ang kanyang mga puwersang militar. Ito ang unang pagkakataon sa kasaysayan na ang karamihan sa
mga estado ng Greece ay sumanib.
Ang sinaunang Macedonia ay bantog sa lakas ng militar nito. Ipinakilala ni Phillip II ang isang bagong uri ng infantry na
kilala bilang Macedonian phalanx, kung saan ang bawat sundalo ay may dalang isang mahabang sibat (tinawag na
sarissa) na humigit-kumulang 13 hanggang 20 talampakan ang haba.
Si Alexander the Great ay kilala bilang charismatic, ruthless, brilliant at uhaw sa dugo. Ang kanyang labing-tatlong-taong
paghahari bilang hari ng Macedonia ay nagbago ng landas ng parehong kasaysayan sa Europa at Asya.
Si Alexander ang naghari sa trono sa edad na 20 ng pumanaw ang kanyang ama. Mabilis niyang isinagawa ang mga
puwersang militar ng Hellenic League, na nagtipon ng isang hukbo na higit sa 43,000 infantry at 5,500 na kabalyero.
Namatay siya na hindi nalaman ang totoong kadahilanan noong 323 B.C. sa sinaunang lungsod ng Babilonya, sa
modernong-araw na Iraq. 32 years old pa lang siya.
MGA PAMANANG GREEK
Nahati sa dalawa ang kulturang nabuo sa Greece noong sinaunang panahon, ang Hellenic at Hellenistic. Ang kulturang
Helenic ay nakapaloob sa Greec, particular sa Athens kung saan kinakitaan ng masiglang pag-unlad ng pilosopiya,
agham, at sining noong ginintuang panahon nito. Ang Hellenistic naman ay ang pinaghalong kulturang Asyano at greek
dulot ng pagpapalawak ng imperyo ni Alexander.
PANITIKAN
Iliad at Odyssey- dakilang epiko ng Greece. Nagmula ang mga epikong ito kay Homer, isang bulag na makata na
nagpaaganap ng panitikang Greek noong huling bahagi ng Panahon ng Karimlan.
Ang Iliad tungkol sa sampung taong Trojan War na pinamunuan nina Haring Agamemnon at bayaning mandirigma na si
Achiles ng mga Greek.
Ang Odyssey naman ay nakatuon sa paglalakbay ng bayaning si Odysseus pabalik sa Greece matapos ang pagbagsak
ni Troy.

PANANAMPALATAYA
Sumasamba ang mga sinaunag Greek sa mga diyos at diyosa.
Pangunahin sa mga diyos at diyosa na nanahan sa pinakamataas
na bundok sa Greece, ang Mount Olympus, ang sumusunod;
Zeus- hari ng mga diyos na nagtangan ng kapangyarihan ng kidlat;
Hera- asawa ni Zeus at diyosa ng pagpapakasal at pag-aasawa.;
Aphrodite- diyos ng pag-ibig at kagandahan;
Apollo- diyos ng musika, sining, at makwirang pag-iisip;
Ares- diyos ng digmaan;
Athena- diyosa ng karunungan;
Demeter- diyos ng agrikultura at pagkamayabong;
Hades-diyos ng underworld;
Poseidon- diyos ng karagatan;
Dionysus- diyos ng alak at pagsasaya

ARKITEKTURA
May tatlong uri ng kolum ang arkitekturang Greek: ang Doric, Ionic, at Corinthian.
Doric-payak na disenyo sa tuktoj na bahagi nito, o capital at walang base.
Ionic- May spiral o scroll-shaped capital. Payat at mataas kaysa sa Doric.
Corinthian- may disenyong dahon at madetalyeng base.

PILOSOPIYA
1. SOCRATES- hinimok ni Socrates ang pangangatwiran. Pinasimulan niya rin ang paraan ng pagkamit ng
kaalman sa pamamagitan ng tanungan at sagutan. Tinawag ang paraang ito na Socratic Method.
2. PLATO- isang mag-aaral ni Socrates. Inakda niya ang The Republic, ang unang aklat tungkol sa agham politika.
Itinatag din niya ang Academy, isang paaralan sa Athens noon 387 BCE.
3. ARISTOTLE- Siya ang mag-aaral ni Plato na nag-ambag ng mahahalagang kaisipan sa larangan ng pilosopiya,
agham at Politika. Itinatag niya ang GOLDEN MEAN, prinsipyo sa pamumuhay nang katamtaman nang hindi
labis o kulang. Pinaunlad din niya ang Syllogism sa pangangatwiran- wasto o lohikal na argumento. Itinanggi din
niy na ang solar system ang sentro ng Solar System.
AGHAM, MEDISINA, MATEMATIKA
HIPPOCRATES- unang mangagamo na naniwalang ang sakit ay hindi parusa mula sa mga diyos at may natural na
sanhi. Itinaguyod niya ang pagpanatili ng kalinisan ng katawan, pangangalaga ng kalusugan.
ERASTHOTHENES- ginamit ang geometry at itinantiya ang sukat ng mundo.
THALES- nakapagsabi kung kalian magaganap ang isang solar Eclipse.
PYTHAGORAS- nagmula ang Pythagorean Theorem, na nagpapaliwanag sa relasyon ng side ng isang right trianger sa
isa’t isa.
EUCLID- The elements of Geometry
ARCHIMEDES- inimbento ang compound pulley
KASAYSAYAN
HERODOTUS- AMA ng KASAYSAYAN. Itinakda ang HISTORY OF THE PERSIAN WARS

INIHANDA NI:
Bb. Nochie M. Israel