MECHANIZM DZIAŁANIA CBT

W terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) niezwykle istotne są ludzkie

zachowania, a także procesy poznawcze. Do tych drugich zaliczany jest m.in.
proces uczenia się, podczas którego dochodzi do kształtowania się nawyków,
opinii i oczekiwań, a także formułowania sądów i przekonań na temat
otaczającego nas świata, innych ludzi i nas samych. Warunkuje to zarówno nasze
zachowanie na co dzień, jak i kreowanie oraz dalsze podtrzymywanie określonego
sposobu myślenia i widzenia rzeczywistości.
Podczas terapii poznawczo-behawioralnej dochodzi do zmiany samych treści
poznawczych (sądów, opinii, przekonań, oczekiwań), ale także sposobów
formułowania tych treści (np. sposobu wyciągania wniosków lub ponawiania
zniekształceń poznawczych). W konsekwencji możliwa staje się zmiana sposobu
zachowania pacjenta.
W najogólniejszym zarysie, u podstaw terapii CBT leży założenie, że zmiana
różnego rodzaju czynników poznawczych – procesów oraz treści myślenia –
umożliwia modyfikację sposobu zachowania i odczuwanych emocji (Popiel i
Pragłowska, 2008). W terapii poznawczo-behawioralnej przyjmuje się wzajemny,
wielokierunkowy wpływ myśli, emocji, zachowań, biologii oraz samego otoczenia.
Interakcyjny model funkcjonowania psychiki („kajzerka") przedstawiony został w
znacznym uproszczeniu na poniższym schemacie.
Na początkowym etapie terapii, instruowany przez terapeutę pacjent, skupia się na
zidentyfikowaniu typowego dla siebie sposobu myślenia, charakterystycznego dla
danej sytuacji. Następnie, poprzez pracę nad treściami i procesami myślenia, stara
się zmodyfikować swoje reakcje emocjonalne i sposoby zachowania.
W niektórych przypadkach pierwszym etapem bywa praca behawioralna,
polegająca na zmianie niekorzystnych nawyków, nabytych dotychczas, bądź też
nauce nowych form zachowania. Stanowi ona wprowadzenie do dalszej pracy nad
treściami i procesami poznawczymi.
Zazwyczaj oba filary CBT, terapia poznawcza i behawioralna, idą ze sobą w parze.
W przebiegu terapii ich poszczególne elementy przeplatają się ze sobą i
dopełniają, tworząc spójną całość.