Νικηφόρου Θεοτόκη

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΟΦΑΓΟΥ λόγος περὶ νηστείας (Ματθαίου ΣΤ, 14-21)

Ἀπὸ αὔριο ἀρχίζει τὸ στάδιο τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, κατὰ τὸ ὁποῖο
καλούµαστε νὰ προετοιµαστοῦµε γιὰ τὸν ἑορτασµὸ τῶν Ἁγίων Παθῶν καὶ τῆς
Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου Ἡµῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Γι᾽ αὐτὸ στὸ σηµερινὸ Εὐαγγέλιο
ἀναφέρονται οἱ τρεῖς µεγάλες ἀρετές. Α) ἡ ἀµνησικακία δηλ. ἡ καταλαγὴ µὲ τοὺς
ἐχθρούς, Β) ἡ νηστεία καὶ Γ) ἡ ἐλεηµοσύνη. Τὴν ἀξία αὐτῶν ἐπενεῖ ὁ Κύριος καὶ αὐτὲς
ὀφείλουµε σὰν χριστιανοὶ πάντοτε νὰ ἐξασκοῦµε πολὺ περισσότερο κατὰ τὴν Μ.
Σαρακοστὴ ἐὰν εἰλικρινὰ ἐπιθυµοῦµε τὴν Οὐράνια Βασιλεία.
Ἔθεσε ὁ Θεὸς τὴ νηστεία µεταξὺ τῶν ἄλλων δύο ἀρετῶν, ἐπειδὴ τὸ µίσος καὶ ἡ
ἀσπλαγχνία ἁρπάζουν τὸν καρπὸ τῆς νηστείας. Ματαίως νηστεύει ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος
µισεῖ τὸν ἀδελφό του· µαταίως κλείνει τὸ στόµα ἀπὸ τὶς ἀπολαύσεις τῶν φαγητῶν
ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος δὲν ἁπλώνει τὰ χέρια του πρὸς βοήθεια τῶν πτωχῶν.
Ὅταν ἡ νηστεία ὑπάρχη ἐνωµένη µαζὶ µὲ τὴν συγχώρηση τῶν σφαλµάτων τοῦ
πλησίον καὶ µαζὶ µὲ τὴν ἐλεηµοσύνη, τότε παρουσιάζονται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ µὲ
ἐνδυµασία χρυσή, περιβεβληµένη, πεποικιλµένη.
Ἐπειδὴ αὔριο ἀνοίγει τὸ πνευµατικὸ στάδιο τῆς νηστείας, ὅλοι οἱ χριστιανοὶ
ἐλπίζουν, ὅτι µὲ αὐτὴν λαµβάνουν µισθὸ καὶ ἔλεος ἀπὸ τὸν Θεό, γι᾽ αὐτὸ ἡ Ἁγία µας
Ἐκκλησία, γιὰ νὰ µὴν κοπιάσει µαταίως κανένας χριστιανὸς καὶ πλανηθεῖ, προβάλλει
σήµερα τὴν διδασκαλία περὶ νηστείας.

«Εἶπεν ὁ Κύριος· Ἐὰν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώµατα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ
ὑµῖν ὁ πατὴρ ὑµῶν ὁ οὐράνιος. Ἐὰν δὲ µὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώµατα
αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑµῶν ἀφήσει τὰ παραπτώµατα ὑµῶν».

Ἀκοῦς γιὰ τὴν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ; Οὔτε προστακτικῶς µιλάει ὡς παντεξούσιος,
οὔτε ἀναγκαστικῶς ὡς παντοδύναµος, οὔτε νοµοθετικῶς ὡς νοµοθέτης τοῦ παντός, ἀλλὰ
ὡς ἄνθρωπος µετέρχεται τὸν συµφωνητικὸ τρόπο. Ὡς ἄνθρωπος µετὰ τῶν ἀνθρώπων
πραγµατευόµενος συµφωνεῖ µία συµφωνία, ἡ ὁποία κάνει τὸν ἄνθρωπο ἀναπολόγητο.
Ἄνθρωποι, µᾶς λέει, ἐὰν ἐσεῖς συγχωρέσετε ὅσα σφάλµατα ἔπραξαν ἐναντίον σας οἱ

 2
ἄνθρωποι καὶ ὁ Πατέρα σας ὁ οὐράνιος θὰ συγχωρέσει ὅσες ἁµαρτίες πράξατε ἐνώπιόν
του· ἐὰν ἐσεῖς δὲν συγχωρέσετε τὰ σφάλµατα τῶν ἀδελφῶν σας, οὔτε ὁ Θεὸς θὰ
συγχωρέσει τὰ ἁµαρτήµατά σας· γι᾽ αὐτὸ διώξτε τὸ µίσος ἀπὸ τὴν καρδιά σας.
Μετὰ ἀπὸ αὐτὴν τὴν δίκαιη συµφωνία, ποῦ ἄραγε µποροῦν νὰ στηριχθοῦν ὅσοι, δὲν
συγχωροῦν τὸ σφάλµα τοῦ πλησίον τους, ἀλλὰ µισοῦν αὐτὸν ἕως θανάτου; Μάταια
ἐλπίζουν ἄφεση ἁµαρτιῶν καὶ σωτηρία ψυχῆς. Αὐτὰ δίδαξε ὁ Χριστὸς ὡς
προετοιµαστικὰ γιὰ τὴν εὐπρόσδεκτο νηστεία, ἔπειτα λέει.

«Ὅταν δὲ νηστεύητε, µὴ γίνεσθε, ὥσπερ οἱ ὑποκριταί, σκυθρωποί· Ἀφανίζουσι

γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν, ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· Ἀµὴν λέγω
ὑµῖν, ὅτι ἀπέχουσι τὸν µισθὸν αὐτῶν» (Ματθ. στ, 16).

Κατὰ τὸν καιρὸ τοῦ Χριστοῦ οἱ Φαρισαῖοι ὅταν νήστευαν, γίνονταν σκυθρωποί,
ἐξαφανίζοντας ἐπίτηδες τὰ χαρούµενα χρώµατα καὶ τὸν ζωηρὸ χαρακτήρα τοῦ προσώπου
τους, γιὰ νὰ φαίνονται ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων νηστευτές· κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ Ἁγίου
Ἰωάν. τοῦ Χρυσοστόµου ἦταν ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι δὲν νήστευαν, ἀλλὰ ἦταν σκυθρωποί,
καὶ µάραιναν τὰ πρόσωπά τους, γιὰ νὰ µὴν σκανδαλίζουν τοὺς ἄλλους, ὡς µὴ
νηστεύοντες· σήµερα ὑπάρχουν ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι ὄχι µόνο δὲν νηστεύουν, ἀλλὰ καὶ µὲ
παρρησία καὶ πολὺ αὐθάδεια τρῶνε ὅλα τὰ ἀπαγορευµένα, καταφρονῶντας τὴν ἐντολὴ
τοῦ Θεοῦ.
Καὶ οἱ µὲν πρῶτοι ἦταν ὑποκριτές, ἔχοντας σκοπὸ ὄχι νὰ εὐαρεστήσουν τὸ Θεό, ἀλλὰ
νὰ ἐπαινεθοῦν ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους· γι᾽ αὐτὸ λάµβαναν τὸν µισθὸ τοῦ κόπου τῆς
νηστείας τους ὄχι ἀπὸ τὸν Θεό, ἀλλὰ ἀπ᾽ τοὺς ἀνθρώπους στοὺς ὁποίους ἀπέβλεπαν. Οἱ
δεύτεροι ἦταν παραβάτες τῆς θείας ἐντολῆς, γι᾽ αὐτὸ δίκαια ἐλέγχοντας αὐτοὺς ὁ Ἅγιος
Χρυσόστοµος λέει ὅτι, ἦταν χειρότεροι τῶν πρώτων. Οἱ τρίτοι, δηλαδὴ οἱ σηµερινοὶ
ἄνθρωποι, εἶναι καὶ ἀπὸ τοὺς δεύτερους χειρότεροι, διότι ὄχι µόνο τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ
παραβαίνουν, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀνθρώπους σκανδαλίζουν.
Ἄραγε γίνεται ὁ φάγος νὰ κάνει τὸ πρόσωπό του σκυθρωπό, καὶ ὁ νηστευτὴς νὰ τὸ
κάνει χαρούµενο ὅπως τοῦ φάγου, καθὼς κατωτέρω παραγγέλλει ὁ Χριστός; Γίνεται
ἐπειδὴ ἡ ψυχή, διὰ τὴν ἄκραν καὶ τελεία ἕνωσή της µετὰ τοῦ σώµατος, κινεῖ κατὰ τὴν
ἴδια αὐτῆς θέληση καὶ τὸ αἷµα, καὶ τὸ ζωτικὸ πνεῦµα, ἐκ τοῦ ὁποίου ἀκολουθοῦν οἱ

 3
µεταβολὲς καὶ τῶν χρωµάτων καὶ τῶν χαρακτήρων τοῦ προσώπου· πείθουν τὰ
πράγµατα, ἐπειδὴ βλέπουµε, ὅτι ἕνας λογισµὸς τοῦ νοῦ θλιβερὸς φέρνει στὸ πρόσωπο
ὠχρότητα, στὰ µάτια δάκρυα, στὴν µορφὴ σκυθρωπότητα· ἐξ ἐναντίας, ἕνας λογισµὸς
χαροποιὸς φαιδρύνει τὸ πρόσωπο, φέρνει στὸ στόµα γέλιο, καὶ σχηµατίζει µορφὴ
περίχαρη. Ἐπειδὴ οἱ λογισµοὶ ἀκολουθοῦν τὴν θέληση, φανερὸ εἶναι ὅτι µεταβάλλουν
τὸ πρόσωπό µας καθὼς θέλουµε· «Καρδίας εὐφραινοµένης, πρόσωπον θάλλει, ἐν δὲ
λύπαις οὔσης, σκυθρωπάζει» (Παρ. ΙΕ΄, 13)· ἐπὶ πλέον ὑπάρχουν καὶ µερικὰ βοηθήµατα,
ποὺ συνεργοῦν στὶς µεταβολὲς τοῦ προσώπου καὶ µᾶς τὰ δίδαξε ὁ Κύριος, λέγοντας·

«Σὺ δὲ νηστεύων, ἄλειψαί σου τὴν κεφαλήν, καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως µὴ
φανῆς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ Πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ· καὶ ὁ
Πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ, ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ».

Τοῦ νηστευτοῦ τὸ πρόσωπο διὰ τὴν ὀλιγότητα τῆς τροφῆς, καὶ ἑποµένως καὶ τοῦ
αἵµατος καὶ τῶν χυµῶν, µαραίνεται, καὶ γίνεται ὠχρὸ καὶ ξερό. Τὰ ἀλείµµατα τῆς
κεφαλῆς καὶ οἱ νίψεις τοῦ προσώπου διὰ τῆς τριβῆς ἐπαναφέρουν τὸ αἷµα καὶ τοὺς
χυµοὺς στὸ πρόσωπο, καὶ φαιδρύνουν αὐτό· ὅθεν µόλις γνωρίζεται, ὅτι εἶναι πρόσωπο
νηστευτοῦ.
Σηµείωσε, ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν νοµοθέτησε, ὅταν νηστεύουµε, νὰ ἀλείφουµε τὸ κεφάλι
καὶ νὰ πλένουµε τὸ πρόσωπο ὑλικῶς, διότι οὔτε ὁ ἴδιος τὸ ἔκανε, ὅταν νήστευε· ἀλλ᾽ ὁ
σκοπὸς τοῦ λόγου αὐτοῦ εἶναι, ὅτι ὅταν νηστεύουµε, νὰ µὴν ἀποβλέπουµε στὸν ἔπαινο
τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ µὲ κάθε τρόπω νὰ κρύπτουµε τὴν ἀρετὴ καὶ νὰ φεύγουµε τὴν
κενοδοξία· αὐτὸ σηµαίνει, καὶ τό: «Σοῦ δὲ ποιοῦντος ἐλεηµοσύνην, µὴ γνώτω ἡ
ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου» (Ματθ. στ, 3) καὶ τό: «Σὺ δέ, ὅταν προσεύχη, εἴσελθε
εἰς τὸ ταµεῖον σου, καὶ κλείσας τὴν θύραν σου, πρόσευξαι τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ
κρυπτῷ» (Αὐτόθι 6).
Ἔχει τὸ ἄλειµµα τοῦ κεφαλιοῦ καὶ τὸ πλύσιµο τοῦ προσώπου καὶ ἄλλη ἔννοια· καὶ τὸ
κεφάλι σηµαίνει τὸν νοῦ, καὶ τὸ πρόσωπο τὸν βίο καὶ τὴν πολιτεία· διότι καθὼς τὸ
κεφάλι εἶναι κυβερνήτης ὅλων τῶν µελῶν τοῦ σώµατος, ἔτσι καὶ ὁ νοῦς ὅλων τῶν
λογισµῶν· καὶ καθὼς ἐκ τοῦ προσώπου γνωρίζουµε, ἔτσι καὶ ἐκ τῆς πολιτείας αὐτοῦ
γνωρίζουµε τὴν γνώµη καὶ τὸ ἦθος αὐτοῦ. Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια µᾶς διδάσκει ὁ Χριστός:

 4
ὅταν νηστεύεις, ἄλειψε τὸ νοῦ σου διὰ τοῦ µύρου τῆς πίστεως καὶ διὰ τοῦ ἐλαίου τῆς
συµπαθείας καὶ εὐσπλαγχνίας, καὶ πλῦνε τὴ ζωή σου καὶ πάντα τὰ ἔργα σου ἀπὸ παντὸς
µολυσµοῦ καὶ ἀκαθαρσίας.
Βλέπε πώς διὰ τῆς διδασκαλίας αὐτῆς ὁ Ἰησοῦς Χριστός µᾶς καθιστᾶ γνωστό, ὅτι ὁ
Θεὸς βλέπει ὄχι µόνο τὰ φανερά, ἀλλὰ καὶ τὰ κρυπτὰ καὶ ἄδηλα. «Ὁ πατήρ σου, λέγει,
ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ, ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ», δηλαδή, κατὰ τὴν ἡµέραν τῆς
κρίσεως, κατὰ τὴν ὁποία θὰ φανερωθοῦν καὶ τὰ κρυπτὰ καὶ τὰ φανερά, καὶ τὰ λόγια καὶ
τὰ ἔργα καὶ αὐτοὶ οἱ ἀπόκρυφοι λογισµοὶ τῶν ἀνθρώπων. Τελειώνοντας ὁ Θεάνθρωπος
τὸν λόγο περὶ νηστείας ἀρχίζει καὶ τὸν περὶ ἐλεηµοσύνης, λέγοντας

«Μὴ θησαυρίζετε ὑµῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σῆς καὶ βρῶσις ἀφανίζει,
καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσι καὶ κλέπτουσι. Θησαυρίζετε δὲ ὑµῖν θησαυροὺς ἐν
οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν,
οὐδὲ κλέπτουσιν. Ὅπου γὰρ ὁ θησαυρὸς ὑµῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑµῶν» (Ματθ.
ΣΤ΄, 19-21).

Ἄλλοτε, ὡς νοµοθετῆς, νοµοθέτησε τὸ νόµο τῆς ἐλεηµοσύνης καὶ εἶπε «Πλὴν τὰ

ἐνόντα δότε ἐλεηµοσύνη. Πωλήσατε τὰ ὑπάρχοντα ὑµῶν, καὶ δότε ἐλεηµοσύνη» (Λουκ.
ΙΑ΄, 41, καὶ ΙΒ΄, 33) ἄλλοτε, ὡς διδάσκαλος, δίδαξε κατὰ ποιόν τρόπο τελεῖται ἡ εὐπρόσδεκτη
ἐλεηµοσύνη: «Σοῦ δὲ ποιοῦντος ἐλεηµοσύνη, µὴ γνώτῳ ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ
δεξιά σου» (Ματθ. στ, 3) τώρα, ὡς σύµβουλος προβάλλει ἐπιχειρήµατα, διὰ τῶν ὁποίων
πείθει πρὸς τὸ ἔργο τῆς ἐλεηµοσύνης ἐκβάλλει δέ, ὡς σύµβουλος πάνσοφος, τὰ
ἐπιχειρήµατα αὐτοῦ ἐκ τοῦ τόπου, ἐκ τῆς ὕλης, καὶ ἐκ τοῦ συµφέροντος. Ἄνθρωποι,
λέει, µὴ θησαυρίζετε ἐπί τῆς γῆς, ἀλλὰ θησαυρίζετε στὸν οὐρανό. Ἰδού οἱ δυὸ τόποι,
ὅπου οἱ ἄνθρωποι θησαυρίζουν, ἡ γῆ καὶ ὁ οὐρανός. Οἱ ἐπὶ γῆς θησαυροὶ εἶναι φθαρτοὶ
καὶ πρόσκαιροι, οἱ ἐν τῷ οὐρανῷ θησαυροὶ εἶναι ἄφθαρτοι καὶ αἰώνιοι· ὅσοι
θησαυρίζουν ἐπὶ γῆς, πολλὲς φορὲς δὲν ἀπολαµβάνουν οὔτε αὐτὸν τὸν πρόσκαιρο
καρπὸ τῶν θησαυρῶν τους, ὅσοι θησαυρίζουν στὸν οὐρανό, ἐκεῖνοι πάντοτε θὰ
ἀπολαµβάνουν τὸν ἄφθαρτο καρπὸ τῶν θησαυρῶν τους. Ὅσο διαφέρει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ
τὴ γῆ, τόσο διαφέρουν οἱ οὐράνιοι θησαυροὶ ἀπὸ τῶν ἐπιγείων.

 5
Ἐπειδή, ὤ ἄνθρωπε, θέλεις θησαυρούς, θησαύρισε στὸν οὐρανό. Ποιοί εἶναι οἱ
θησαυροὶ τῆς γῆς; Φαγητά, ἐνδύµατα, ἀργύρια, χρυσός, πολύτιµοι λίθοι· ἀλλὰ τὰ µὲν
φαγητὰ σαπίζουν, τὰ δὲ ἐνδύµατα τὰ τρῶνε οἱ σκώροι καὶ οἱ σκώληκες, τὰ δὲ ἀργύρα
καὶ ὁ χρυσὸς καὶ οἱ πολύτιµοι λίθοι ἐπιβουλεύουν καὶ κλέπτουν οἱ κλέπτες· ἰδοὺ ἡ ὕλη
τῶν γηίνων θησαυρῶν. Ποιοί εἶναι οἱ θησαυροὶ τοῦ οὐρανοῦ; Δόξα ἄφθαρτος, χαρὰ
ἀνεπιβούλευτος, βασιλεία αἰώνιος· ἰδού ἡ ὕλη τῶν ἐπουρανίων θησαυρῶν. Ἐπειδὴ ὅπου
εἶναι ὁ θησαυρός σου, ἐκεῖ προσηλώνεται καὶ ἡ καρδία σου, δηλαδὴ ὁ νοῦς καὶ ὁ πόθος
σου καὶ ὅλη ἡ φροντίδα σου, ἐὰν θησαυρίσεις στὸν οὐρανό, χωρίζεις τὸ νοῦ σου ἐκ τῶν
µαταίων, καὶ ἀφιερώνεις τὸν πόθο σου καὶ κάθε φροντίδα σου στὰ ἄφθαρτα καὶ αἰώνια.
Ἰδοὺ πόση ὀφέλεια λαµβάνεις, ὅταν θησαυρίζεις στὸν οὐρανό. Φρονεῖς τὰ οὐράνια ἀντὶ
τῶν ἐπιγείων, γίνεσαι ἄνθρωπος ἐπουράνιος ἀντὶ κοσµικός, βρίσκεσαι ἐπὶ γῆς µετὰ τῶν
ἀνθρώπων καὶ στὸν οὐρανὸ µετὰ τοῦ Θεοῦ, ἑτοιµάζεις γιὰ τὸν ἐαυτό σου βασιλεία
αἰώνια.
Σιώπησε ὁ Κύριος τὸν τρόπον, διὰ τοῦ ὁποίου θησαυρίζουµε στὸν οὐρανό, ἐπειδὴ
ἄλλοτε πολλὲς φορὲς µᾶς τὸν δίδαξε· ἕνας καὶ µόνος εἶναι ὁ τρόπος: ἐµεῖς βάζουµε στὰ
χέρια τῶν φτωχῶν τροφές, ἐνδύµατα, ἀργύρια καὶ ἀπὸ τὰ χέρια τους παραλαµβάνει
αὐτὰ ὁ Χριστός· «Ἐφόσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, ἐµοὶ ἐποιήσατε»
(Ματθ. ΚΕ΄, 40) µένουν στὰ χέρια του θησαυρισµένα καὶ φυλαγµένα ἕως τὴν ἡµέρα τῆς
κρίσεως· τότε αὐτὸς ἀντὶ τούτων χαρίζει σὲ µᾶς τὴν αἰώνια βασιλεία· «Δεῦτε οἱ
εὐλογηµένοι τοῦ πατρός µου, κληρονοµήσατε τὴν ἡτοιµασµένην ὑµῖν βασιλείαν ἀπὸ
καταβολῆς κόσµου» (Ματθ. ΚΕ΄, 34).

Ὁ θεσµὸς τῆς νηστείας

Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἀρχικὰ ὑπῆρχε στὴν ἑορτὴ τοῦ ἐξιλασµοῦ εἰς ἔνδειξη
ταπεινώσεως, ἀργότερα προστέθηκαν καὶ ἄλλες νηστείες ὅταν, δηλαδή, εἶχαν ἐπέτειο
τῶν ἐθνικῶν τους συµφορῶν: «ἐν τῷ µηνὶ τῷ ἑβδόµῳ, δεκάτῃ τοῦ µηνός,
ταπεινώσετε τὰς ψυχὰς ὑµῶν ἔναντι Κυρίου καὶ καθαρισθήσεσθε … νόµιµον
αἰώνιον». Ἡ ἔναρξη τῆς νηστείας ἀναγγέλονταν µὲ σάλπιγγες καὶ συνοδεύονταν µὲ
προσευχὲς ἀλλὰ καὶ µὲ ἀποχὴ ἀπὸ τὴν ἁµαρτία, σὲ διαφορετικὴ περίπτωση ἦταν χωρὶς
ἀξία. (Ἡσ. ΠΗ΄, 5-7) «Ἁγιάσατε νηστείαν» (Ἰωήλ Α΄, 14) «Ἀγαθὸν προσευχὴ µετὰ νηστείας
καὶ ἐλεηµοσύνης καὶ δικαιοσύνης». Ἐνῶ ἐκτὸς τῆς καθιερωµένης νηστείας

 6
παρατηροῦµε πολλὲς φορὲς καὶ ἀτοµικὴ νηστεία, ὅπως τοῦ Μωϋσή, τοῦ Ἡλία καὶ τοῦ
Δαυίδ.
Κατὰ τήν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ οἱ Φαρισαίοι νήστευαν δύο φορὲς τὴν ἑβδοµάδα
(Δευτέρα καὶ Πέµπτη). Ὁ Χριστὸς δὲν κατήργησε τὴ νηστεία ἀλλὰ δίδαξε τὸν ἀληθηνὸ
τρόπο περὶ αὐτῆς. Ὁ ἴδιος νήστευσε 40 ἡµέρες. Τὸ παράδειγµά του µιµήθηκαν καὶ οἱ
µαθητές του. Ἰδιαίτερα ὅταν χειροτονοῦσαν καὶ κήρυτταν τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ
στὸν κόσµο (Πράξ. ΙΓ΄, 2-4, ΙΔ΄, 23, Α΄ Κορ. Ζ΄, 5). Ἡ νηστεία ἀνέκαθεν συνδέονταν µὲ τὴν
προσευχή. Στὸ βιβλίο τῶν Ἀποστολικῶν Διαταγῶν µνηµονεύεται ἡ νηστεία τῆς
Τετάρτης καὶ Παρασκευῆς ὅτι ὁ Χριστὸς τὴν παρέδωσε στοὺς ἀποστόλους.
Τρόπος τῆς νηστείας, ὄχι Φαρισαϊκώς. Εἶναι ὠφέλιµος στὸ σῶµα καὶ τὴν ψυχή.
Συµφωνοῦν καὶ οἱ γιατροί. Ἀλλὰ ὅταν πάσχει κάποιος καὶ οἱ γιατροὶ τὸν βάζουν σὲ
ἰδιαίτερη δίαιτα, καὶ αὐτὸ νηστεία εἶναι, ἀλλὰ Προσοχὴ στὶς τροφές. Ἐπιτρέπεται µόνο
ψάρι στοὺς πολὺ βαριὰ ἁρρώστους σύµφωνα µὲ τοὺς κανόνες τοῦ Πηδαλίου. Ὅταν
καταλύεις γιὰ λόγους ὑγείας πάλι νὰ προσέχεις µὴ σὲ δοῦν ἄλλοι καὶ σκανδαλισθοῦν.
Τὸ ἀντίθετο τῆς Νηστείας εἶναι ἡ κατάχρηση καὶ βλάπτει σοβαρὰ τὴν ΥΓΕΙΑ. Οἱ
περισσότερες ἁρρώστειες προέρχονται ἀπ᾽ τὴν πολυφαγία. Ἐνῶ ἡ ἐγκράτεια ὁδηγεῖ
στὴν µακροβιότητα (µοναχοὶ καὶ ἀσκητές).
Νηστεία πνευµατική: Ἡ σωµατικὴ νηστεία ἀποτελεῖ τὸ µέσο πρὸς τὴν ἀρετὴ
ἐξυπηρετῶντας τὴν ψυχή. Οἱ Πατέρες συνιστοῦν στοὺς πιστοὺς ἐγκράτεια τροφῶν καὶ
παθῶν µαζὶ µὲ τὴν ἐκτέλεση τῶν ἀγαθῶν.
Μ. Βασιλείου «Ἡ νηστεία φυλάσσει νήπια, σωφρονίζει τὸ νέο, σεµνὸ ποιεῖ τὸν
πρεσβύτη, συζυγίας φυλακτήριος, παρθενίας τροφός», «Ἀληθὴς νηστεία, ἡ τοῦ κακοῦ
ἀλοτρίωσης, ἐγκράτεια γλώσσης, θυµοῦ ἀποχή, ἐπιθυµιῶν χωρισµός, καταλαλιάς,
ψεύδους, ἐπιορκίας».
Ἰ.Χρυσόστοµος «Νηστεύεις; Δεῖξε µου διὰ τῶν ἔργων. Ἐὰν δεῖς πένητα ἐλέησον,
ἐὰν ἐχθρὸ καταλάγηθη, ἐὰν γυναίκα εὔµορφον ὑπέρβηθι, µὴ στόµα νηστεύοµεν µόνο
ἀλλὰ καὶ ὀφθαλµῶ καὶ ἀκοὴ καὶ πόδες καὶ χεῖρες πάντα τὰ τοῦ σώµατος». Ἔτσι
ἐξαγνίζεται ἡ ψυχὴ καὶ προετοιµάζεται γιὰ πνευµατικὲς ἀνατάσεις καὶ προσευχή. Μὲ τὰ
καλὰ ἔργα ἐπισφραγίζεται ὁ ἀληθηνὸς σκοπὸς καὶ τρόπος τῆς νηστείας καὶ τῆς
προσευχῆς.