Dogo V. 1ood.

LA
ELE
YW
AN
 6.
6 -a
CA

NA
TE

ZI
36
IO

ON
BL

AL
SS
BI

6
LE
VI

6 BN
UE
TT

AN
OR

EM
IO

38
Ex Bibliotheca
majori Coll. Rom .
Societ. Jesu

il

IT
1
!
 Ausd . Glynia Chyimifer.Jem
A : M. D. G.
INSTITVTIONVM
LINGVÆ ILLYRICÆ
L I B R I D V O.
Methisthecas
Authore leur
Coll: BARTHOLOMAEO CASSIO
IESV .
.om
Soci E DIT I PRIMA Tefu
EMANUORIO

SIBLIOTECA NAZ
ELE

RIO
MUITOR OMA
DICLINTEN
RivIITT

E.MANUELES

IMMS

ROM AEMDC
,Apud Aloyfium Zannettum .
9

IIII.
Superiorum Permiffu .
 APPROBATIO , 1

Os Fr.Auguſtinus Quintius Spalaten .Or

in.
NaCurzuleń.vidimus,
din.Præd. Dei & Apoft. Sedisgratia Eps
& accuratè percurrimus
has regulas Grammaticales, ja lingua 'na.
ftra materna Illyrica per admodeliilippe
Bartho.Caſsium Curicten ,confe & as, quan
AC
tum iudicamus, nihil continet, quod fit Caa
Thol.Do&rinæ,ac bonis moribus contrariü . id
In quorum fidem ,& c. In Parochiali S.Nico-.
tai de Campo Martio die2.Aprilis 1604.
Idem Fr. Aug. Eps qui ſupra..

Imprimatur ſi placet R.P.M.S.P.

B. Gypfius Viceſgerens.
Imprimatur
F.Ioanges Maria Braficchell. M.S.P.Apoſt.
 A D IL LYRIC AE
linguæ Studioſos.
LLIRICÆ line
Whe

gue Inſtitutiones , >

quias, multi exopta

bant, modò præpro
perafortaſsè fefti
EDASTAD natione , ji minus
venty
UKIP.EMANUELE omni ex parte per
feetas,pro viribuscertè alacriter ,ftudio
sèque confeci. Nemo enim adhuc extites
rat ( quod ſciam ) quem authorem fe
qui poffem , cuius præcepta dó Illyrico
ſermone litteris conſignata prodierint.
Neque verò, we opus hocprimus.ag
grederer, inducere animum potuiffem ,
2

nifi eorum acceffiffet authoritas, quo

rum voluntati nefas eft repugnare ·
Quò autem ipfi confilio idfecerint , vt
nostra è Societate delecti nonnulli
in hac linguaperdifcendaftudiumfuum ,
atque operam collocarent, & quò ijs di
A 2 Scendi
fcendi labor minueretur, eiufdem lin
gue Institutiones alique confcriberen
tur , facilè is , vt opinor , intelliget ,
cui fit exploratum ,quoin loco apud Il
lyricos hoc tempore res Chriſtiana ver
fetur . Nam , fiue ob diuturnam , ac
miſeroim cum Religionis Catholicæ hofti
bus confuetudinem , fiue ob magnam do
Etorrum , proborumque Paftorum pe
nuriam innumerabiles propemodum in
tantis tenebris inſcitia iacent , vt ce
tera , quæ ex infcitia oriuntur , mala
taceantur ; vt ne prima quidem Chri
ftiane Religioniselementa fatis illo
rum pleriſque fint nota . Quarè ſapien
ter eſt à noſtre SocietatisModeratoribus
conftitutum , vt eius nationis lingua
mernacula , quæ apud plurimospopulos
latifsimè patet , addiſcatur ab ijs, qui
adeos erudiendos idonei cenfeantur ,
Etenim non videbatur fatis inftituti
noftri rationibus conuenire , cum tam
multi
multi ex noftris hominibus in extremos
Orientis, Occidentiſque fines mittantur
Affiduè, qui in varijs illarum gentium.
dialectiscognofcendis ,infudent,quægen.
tes nunquam antea Chriftianis inftitu
tæ funtlegibus , vt cum ijs de beata mi
tafacilius agipoffit ; nationes aliæ pro
pè finitime deferantur , qua Chriſtia
na , atque auitæ religionis nomen reti.
nentes ob vnam rerum cognoſcenda
rum ,agendarumque ignorationem à ma
iorum ſuorum dignitate,fplendoreque de
generent ; ac tanquam incultæ arbores
paulatim fyluefcentes,infrnituofa red
dantur . Quapropter quoadper tempo
ris anguftias licuit, linguæ huius de
octopartibus orationis
precepta collige
re , ac certa quadam via rationeque
trattare fum conatus : quò facilius,
ac celerius poffint. eò, quò intendunt ,
qui eius perdifcenda funt cupidi,perue
nire . Quòd,ficuifortè longiores Inftitu.
.

tiones
A3
giones huiufmodi videbuntur ,eum oro ,
ne ab inſtituto curſus,proptereà retarde
tur . Etenim necpaucaſuntperſpicuita
tis potius cauſa propoſita , pleraque
cæterorum fimilia nullam ferè nouam
dificultatem afferunt ad cognoſcendum .
Equidem in fperin venio fore , vt multi
harum Inftitutionum beneficio , qualef
cumque tandem ille fint , fi vel pari
induſtria, atque in Latina rvelGreca
lingua folent,in huius cognitione elabo
rent , non minores breui in ea procef
fus eſſe facturos . Quod autem de ora
tionis conſtructione , quam vocant,pau
ca quadam dumtaxaf, eaque vniuerſè
tradiderim , nemo iure mirabitur, qui
>

meminerit reliqua , vel cum alijs, quas

3

norint , linguis effc communia , vel vfu

potius, & exercitatione , quam doctri
næpræceptis contineri , vel non facilè fi
mul omnia ad artem poffe reuocari .
Valete .Ro.15.Cal. Maias, An.1604.
INSTI

A
INSTITVTIONVM
LINGVÆ ILLYRICÆ
LIBER PRIM VS

DE LITTERIS, NOMINE,
ET PRONOMINE .
DIECA NAZI
ITORIO.
MANUEL :
PA PR E
RS IM
DE LITTERIS .
VM totius locutionis , ac
fcriptionis fundamentum
fint litteræ ,earumq. forma,
nomina , ac tonus , vt ipfa
rum figura, distinctio egu
pronunciatio facilè perci.
piantur, meritò de is prie
mo loco agendum est . Animaduerti enim in
bominum med nationis fcriptis minus cono
gruam litterarum varietatem incredibile le.
gentibus faceßerenegotium : Quoniam autem
munus ejt, doofficium litterarum ,conferuare,
ac tueri dićtiones , eaſque integro ſono enun .
riare , curabo diligenter , vt fublatisfuperua.
cancis
4
 INST . LING. ILLYR .
caneis , eas litteräs in Alphabetum conferam ,
qua de neceſſarid ad pronunciationem ſunt,el
quampauciffimæ à Latinis litteris forma,ſono
que differant.
Exponam itaque hic maiuſculam, ac minu
ſculam formam litterarum ; quas deindè in pratica
cipua quaſi capita diuidam tum declarabo ,
quid fit Accentus , Apostrophus,Syllaba, Di
Etio :Pofiremò nonnihil addendum erit de Ar.
ticulo , o Dialetto .

ALPHABETVM .

Aa , Bb , Cc, Çç;Dd, Ee, Ff, Gg , Hh, 1

Ii , Kk , Li,Mm >, Nn , 00 , PP , Q q ,
$

Rr , Ss , Tt, Vu , VU, Xx , Yy , Zz .

DE VOCALIBVS , ET
DIPHTHONGIS . Cap. I.

Ittere vocales eædemſunt nobis , ac Lati.

nis , d , e , i , o , 4 :de quarum pronuncia
>

tione nihil occurritdicendum , quod à lati .

no ſono differat .
2 Diphthongi ſunt feptem , aa , ee , ii , 00 , uu,,
da . Sex prioribus vtuntur auciores man
ioris declarationis gratia. A , autem ut di
ftinguantur nomina feminina à maſculi
niso
 LIB . I. PARS I. 9
nis , erit in uſu . Idem nonnullificiunt in
duplicandis confonantibus : quodnemini no
uum videri debet, quandoquidem hoc ipſum
fit à Latinis, do Grecis . Ex nostris dictio
nibus adboc ostendendum fatis erunt ha:
Mukka, tormentum ; Můka , farina.
3 Taa, facit,a , longius, ut, Vlaítélaa, no
bilium
cl, facit, e , longius, ut , Xenee, mulieris .
facit, e , quæ erit fæpein vſu .
pro, ee , præfertim in fine dictionis :
je, facit, i, , e , ſemiuocales, ut Tich ,
iftorum .
y , facit,i , longius,ut , Lovij , uenatur.
00, facit ,0 , longius ,ut,Piood , fructus:
> > >

uu , facit , u , longius , ut ,Muux , uir.

DE LITTERIS CONSONANTIBVS
SIMPLICIBV S.
Cap. II .
y Onſonantes funtuiginti, be, ce , de', ef
Coro
ga , he , ka , el, em , en , pe, quu, eryes,
>

tę , vi, xi , yi, zi .
Ex his nullam habent diuerfitatem foni,
b,deliminprst,qui nobis cum latinis non fit
communis. Reliquarum uerò pronuncia ,.
tio ſingillatim explicanda est .

De
 INST. LING. ILLYR .

De littera Cc .

C , ante, uelpoſt uocalem , o confonan

Clatinos
tem
tem excepta ,b, pronunciatur , ut apud
ante vocales, e , doi: ut, dicet , dicit.
Sic etiam apud nos : Recce,dixit: Ríci ,uer .
ba : Béc, Vianna gomen unbic : Clock , be ,
mo . Clan, articulus.

De litera Ç ç .
Çç , ante , uelpoft vocalem , du confonantem
pronunciatur, ut apud Latinos littera , t ,
in bis uocious ( etiam , fapientiam apud
Italos, z , in bis (zoppo,zuccaro:) ficapud
nos, Céſar , Cæfar: Çilo , integrum :Çvît ,
fios.
De littera Ff.

Ff, fi antese babeatconfonantem leniusproo,

nunciatur , ut , Sféti , Sanctus.

De littera Gg.

Gg , ante, ‫ ܬ&ܐ‬poft uocalem , dow conſonantem ,

>

nifi fequatur,i ,ſemiuocalis, pronunciatur,

ut apud Lapinos ante , 2, 0, u , in his Garry .
lus , Lego, Gula: & apud Italos , gh , uf
>

( Leghe, Salgbino:) ficapud nos Garmii,to.

nat :
 LIB. I. PARS I.
nat :Gizdavi,elegans: Bôg , Deus . Ante
confonantem autem ,præfertim , l, cum pro
ximèfequitur uocalis , a , uelo, profertur ,
utapud Latinos ( Gladius , Gloria: ) Sic
apud nos, Gláva, caput: Grâd,vrbs. Quod
fi post ghſit tantum uocalis,i,proferetur,ut
( figli,egli:)fic Zèmgli ; nififit,għlyut,Dvi
ghli. Quando verò inter, gl, da uocales, a, er
0, u, ponitur femiuocalis,i,pronunciatur,ut
apud Italosin his ( Figlia , figlie:)fic apud
nos , Zemglià , terra :Zemgliu , terramo
Quod quidam omittentes ambiguam uocum
pronunciationem faciunt.
De littera Hh .

Hb , est littera confonans, do pronunciatur

ex gutture ante, uel post uocales, de confo.
nantes, ut, Pihati,anbelare : Hazna,thefau
rus. Himbenníh ,decipientium :Hrév,trun.
cus; Hglib , panis . Aliquandò autem est
aſpirationis nota ,præfertim post litteras,
csb.gs ut , Slavícch , Philomela : chameli,
faxum : Dvighnu , ſustulit.
De littera k k

Kk,pronunciatur ante , da post vocales,

confonantes, ut, apud Latinos,c,in his, co
put, comes, curſus:O apud Italos, cb ,ut ,
( obes
 12
INST. LING. ILLYR .
( che , chi :) ſic apud nos, Káram , uel Chá
ram ,arguo : vtroque enim modofcribiturd
nonnullis . Kuchia, domus : Kladda ,compes.
De littera, Q.9.
eq , pronunciatur , ut apud Latinos: apud
>

nos tamen coniungetur cum , , confonante

pro,> u , uocali, ut , Qvâs , fermentumwa
Qvocka,gallina babenspullos .
De littera, Ss.

Ss ,pronunciatur cum minimo quodam fibilo,

ut , Siver, Aquilo : Méſo ,caro, nequeaudien
diſunt ý , qui dicunt multiplicem eße ipfius
pronunciationem , fi fola Jumatur anteuo
calem .
De littera vv .

vu ,fic deformata , eft confonans ante a poſt

quamcumque uocalem , da conſonantem , ut,
Voyník , miles : Veccér,uefper: Plâv,naui
cula ficut
: apud Latinossu ,in his (uale, uo
1o. ) Nonnulli tamen uſurpant,f,uelu, pro
bac ipfa , v .
De littera, XX

Xx, pronunciatur tono tenis ut , femi,fz ,

>
vel
 LIB . I. PARS I. 13
uel femi,fg , coniunéta tamen ; ut, Xená ,
mulier.
De littera Yy.

Y y ,ſemper est confonans eo modo, quo apud

Latinos , i: etiamfi à quibuſdam pro uocali,
i, aliquandò vfurpetur . At apud politiores
femper est confonans.
De littera Z z.

ZZ, pronunciatur ante uocales , confonan

tes , ut in bis uocibus apud Italos : 'zero ,
>

zenzala : fic apud nos paulòtamen lenius in

bis, zátilak ,occiput: zemglià , terra; zima,
biems ,

DE M V L TIP LI CI B VS
conſonantibus ſimul iun & is .
Cap. III .
De litteris cch, &, ck.

Ittere, cch,'ante vocalem , i , pronuncian

L tur , ut apud Italos in his vocibus.(occhi,
fenocchi ; ) ſic apud nos ( Mocchi , uires :
>

ópcchina, communitas . ) Aliqui omittunt

primam litteram ,c, quod non placet. Litte .
re autem ,ck , ſeparatim pronunciande ſunt,
quælibet fuo tono,ut,kucka, catella :Qcocka
galli
 14 INST. LING. ILLYR.
gallinapulloshabens, Ineiuſmodi distioni
bus poftic,,melius erit fcribere, k, quam , cio,
ne legentes pronuncient unitas .
De litteris , chi.

Littera, i , inter cb, duocales a ,é,0 ,u , fit femi.

uocalis, ut apud Italosin his, ( Occhietti, oc
chiali:) fic apud nos,Hochiù ,uolo:Hòchieſc,
uis:etiam fifit unaf ,ante,h.
De litterisgn ggn , & ghn.
gn ,, ggn

Litterægn, ante dapoftuocales, & confonan.

tes pronunciantur ferè femper , ut apud La
tinos in his, ( magna , magni, magnus ) fic
apud nos , Pòmgna , attentio : Mágni,mi
nor : Ogagn , ignis. Quod fi ponatur altera
conſonans ante,gn, ſuum non amittet fonum
ut patet in diétione, Oggnà , ignis ; Kgnaſt,
mancus; ggnilla, argilla ; oggnillo , ignia
rium . Nonnulli folent,ponereſemiuocalem ,
i, inter , gn , da uocalem ,e ; Mihi uidetur
non effe neceffaria . Si autem interponatur
interg, 77,
71 (ut in his odaghnan, abattus.
Dvighnut,elatusjaſpiratio,h ;pronuncian
da erit,gh, ut fupradi&tum eft, quando fola ,
& eft ante vocalem , a, 0, 4 .

De
 LIBER I. PARS I.
De litteris Sc , & S&.

Littere, Sc,tono coniuncto femper pronuncian .

dæ funt,utapud Latinos in bis(Diſcedo,fcin
do) Sicapud nos : Sluſcám , audio:Púfce,fiat.
Nålci, nostri : Rovaſc , teſera : Saténye, le
Etio:Saò,quid. Aliqui ex bis poftremisabija
ciunt , s, ita, dénye,ató.
De litteris Kfc .

Litteræ fic copulat & , Kfc , uel, chfo , retinent

> 2

Juum tonum , ac fi effent per fe,K,uel chee

sciut, in bis : Mikſca, Vekſca ,
DE TONO ET APOSTROPHO .

Cap . IIII .
V m finetono ,ſeu accentu legiperſpicud
C. quo
tuplex fit. Videtur autem neceßarius ele
triplex .
1. Acutus, cuius bec
hæc est notula , á ; Munus
autem, & uis erit, attollere tonum ſylaba,
cui ſuperponetur . .

Grauis , cuius bæc eft notula ,è: Munus

verò , de vis erit , deprimere tonum fyllaba
ita ut appareat maior grauitas , vbi est bio
Accen
 16 INST. LING . ILLYR.
accentus,quam vbinullus eft.(Verü hoc ip
ſum vſus docebit melius.) Quod benè notat
Iacobus Gretſerusnofter capite 2.2.de Accen
tibus , ubi ait, Isòs ,non eſſe legendum elata
>

ultimaſyllaba,quafieffet
Bx
Sess;ſed depreſa:
inter acutum , do grauem accentum
.quo
fatis apparet diftin tio :fic apud nos in his :
:

Sedlò, ephippium : Veslò, remus : Tìh, pla .

cidus ,
3 Protraćtiuus,feu circüflexus,cuiusfit ex pre
fic, ô: Munus uero, Luis
cedêtibusnotula
erit ,ostendere,attollendum , protrahendte
effe tonum , ueldiphthongi, quæ fitex bina
>

vocali,uel ſyllabæ, quæ abie &ta altera uocali

ex diphthongo eiuſdem retinet pronunciatio
nem , ut , Mooox ,multitudo. Meed, melifi
9

ue Mnox , Med .
Animaduertědum eſt autem in eadědictio .
ne duos i nobis accentus nonnunquam poni:
Interdun uerò ne vnum quidem.
j Quid uerà ft Apoftrophus perpaucis accipe.
Apostrophus est nota hec's', reiecta uoca
2

lis, utis'drívom,cum ligno: KÄRímu,ad V r .

bem.pro , så drivom . KaRimu . A nonnul
Jis tamen notula apoſtrophi non rectè omit
titur ,

DE
 LIB. 1. PARSI. 17

DE SYLLABA ET DICTIONE
Cap, V.
Ndicandum est bîc quomodo ex vocalibus,
IX
& confonantibus iam declaratis fiatſylla .
ba ; atque ex una ,aut pluribus ſyllabiscon
fetur dictio .

De Syllaba.
Syllaba est coniunétio duarum, autplurium
litterarum unoſpiritu , ac fub vno accentu
pronunciatarum : ut, Bisfuit ; Sin , filius.
Numerus autem litterarum in fyllaba est
minus proprius unius , ut , c, ò ;magis uerò
duarum ,trium ,quatuor,quinque,aut etiam
Jex litterarum ,ut,Kgnált, mancus.
De Diaione ,

Di& tio eft uox conflata ex vna , autpluribus

Syllabis, reiquealicuiusfignificatiua ; quæ
a fi per lapoſita nulliusest certi, clarique
fenfiss; coniuncta tamen magis,minusuede
monftrat id ,quod fignificat.Incertumenim
est quid fignificet hæc dictio, Petrar, Petrus.
Certius fit , fi dixeris, Pertar yèſt Namiſt .
nik Isukarſtov , Petrus eft Vicarius Jeſu
Chrifti.
B DE
 18 INST. LING. ILLYR.
DE ARTICVLO ET DIALECTO .
Cap. V I.
loquendum nos articulis non utimur,
I Nter
utfaciunt Grecs : auctoritate tamen La
Grammatic
tinorum orum adducor pænè,ut
nominibus declinandis pronomen oví,ová,
ovó : hic,bæc,hoc, in omnibus cafibuspræpo
nam . Verum id planènulliusemolumen
1
ti;ſed moleftia negotium plenum effe cenfeo.
Quarè caſuum dumtaxat appellationes unaz
aut altera ex primis litteris oftendendascu .
rabo , uel etiam in recto tantum pronomen
diftinctiuum generum quafi articulum ad
fcribam .
De Dialecto .

Quamquam omnibus , fermè orationis parti

bus, dequibus paulò post acturifumus va.
rie Diale &ti accidant pro uarietate Prouin
ciarum ,& Vrbium : quoniam tamen neque
mibi tantum est oti, ut , quæ cuiuſque Vr
bis, ac Prouinciæ propria Dialectus fit,hoc
tempore perfcribam , neque babita ratione
finis , propter quem hæInftitutiones con
Scribuntur , Studiofis lingua Ilyricemul.
tum in præfentia commodi istiuſmodi tra .
Etatio allaturaeft: idcirco de DialeElis age
re
 LIB. I. PARS II. 19
re prætermittam . In illud autem feriò in
cumbam , ut fi minus optimam Idiomatis
nostri rationem traderepotuero , certè opti
mæ proximam pro mea virili loquendifor
mam , quæ ab bominibus Illyricis intellii
gatur ;cupidis auxilio harum Inftitutio.
num linguællyricæ addiſcendæ proponam .

INSTITVTIONVM
LINGVE ILLYRICÆ
LIBRI PRIMI

PARS SECVNDA .
Ac fecundaparte agendum
es breuiter de Oratione,
de Nomine : Deinde des
præcipua Nominis parte ,
quæ nomen Subſtantia, fi
ue Substantiuum appella
tur :qucd in tria præcipua
capita diuiditur , ut ýs prima, ſecunda, el
)

tertia Subſtantivorum nominum declina

tiones comprebendantur . DE
B
 90 INST. LING : ILLYR .

DE ORATIONE , ET NOMINE .
Cap. 1.

'O ,
fitio uerborum ex di tionibus confla
ta ad aliquid fignificandum , vt,Pètre miſli
ò ſinarti. Petrecogita de morte. Diuiditur
autem Oratio etiam apud nos,ut apud Lati.
nos in octo partes , hoc est, Nomen , Prono
men,Verbum , Participium , Adverbium ,
Præpofitionem ,Interiectionem , Coniun-
étionem . Ex quibus quatuor, Nomen,Pro
nomen, Verbum , do Participium declinan
tur . Reliquæ uerò funt declinationis ex
.

portes : de quióus fingulis fuo loco tracta

4 bimus .
2 Iam uerò ad primam Orationispartem pro
pius accedamus, cuius hæc poteft eſe deſcri
> ptio. Nomen eft parsorationis declinabilis
per cafus, ac nullius fignificatiua temporis.
Diuiditur autein Nomen in duas quafi pe
cies, Substantiuum , do Adiectiuun . De
Adie &tiuo boc loco nihil. Subſtantiuum ue
rò est illud, quod in oratione per fe eße po
test,ut, Voyvoda zapovída , Dux impe
rat . Voynik poſluíça; miles obtemperat .
3. Commodè partiri potest Nomen Substan .
tluum in Nomen Proprium ,Appellatiuum ,
e ColleEtiyum .
Pro .
 LIB. I. PARS II.
4 Proprium est, quod certasres,perſonaſque
fignificat, ut, Isus, Iefus: Rîm, Roma.
s Appellatiuum eft quod res incertas, do com
munes fignificat,ut,Krágl, Rex : Grâd yr
bs; Città
6 Collectiuum est quod numero etiam fingu .
lari hgnificat multitudinem , vt,fúk , po.
pulus :Mnoxtvo, turba : Cegliád,famiha.
7 Anomalum porrò , fiueinæquale ( quod hoc
loco conſulto addo,cum de eo fæpè futura ſit
mentio ) nomen est, quod aut numero saut
genere,aut declinatione,aut cafu ,aut aliquo
alio attributo caret, ueldiverſum est, ut, in
ipfis declinationibus apparebit.
Deattributis partium Orationis...?
8 Quoniam attributà partium Orationis. ali .
qua ex parte Nomini etiam Subftantiuo
conueniunt,hoc loco videntur proponenda.
Primum attributum est , Numerus, qui No.
minum , Pronominum , Verborum , Partia
>

cipiorum duplex est : Singularis,ut, Diva,

uirgo: Yá , ego :Gliubim ,amo . Pluralis,
3

ut, Divx, virgines: Mij, nos: Gliúbimo ,

amamus
Secundum eft,Cafus, qui Nominum , Partici.
piorum, dy nonnullorum Pronominum ſunt
jex apud Latinos:apud nos uerò in fingu
lari fere femper funt feptem : in Žlurali
B 3 COFLANTZ
ROMA
CHANEL
 INST. LING . ILLYR.
propter diuerfitatem deſinentiæ , d fignifi
Gationis funtocto ; quod contingitpræcipuè
in nominibus Substantiuis . Sunt autem
Cafuum appellationes apud Latinos . No
minatiuus fiueRectus, Genitiuus, Dati
UUS, Accufatiuus,Voca tiuus, dAblatiuus:
quibus nós addimusin fingulari cafum Şe
ptimun , din Plurali præter feptimum
etiam Oétauum . Septimus in utroque nu
mero erit concomitantiam , uelcaufam , uel
modum , uel inſtrumentum ſignificans.
Octauus in Plurali tantum cum præpoſitio
bi nedì,idest, in , fignificabitStatum in loco .
0

In fingularienim pro hoc Oétauo utimur

Datiuo cum eadem præpofitione.
Tertium funt Genera præcipua ,quæ tribuun .
tur nominibus , Maſculinum fiueVirile,
Femininum ,fiue Muliebrie, do Neutrum .
Primum demonstratur hoc Articulo. Oví ,
hic :ut, Ovi Goſpodár móy naucèn ; hic
Dominus meus doctus. Secundum hoc,Ovän
bec : ut,Ovádevoyka moyà naucenna; bæc
ancilla mea docta . Tertium ,Ovó,hoc ; ut ,
Quó róbce moyè naucenno:hoc mancipium
meum doctum . Ex his tribus nafcuntur
apud Latinos Commune duorum , d Con
mune trium . Apud nos uerò uix reperitur,
Commune duorum ,cui præponcmus,Ovid
Ová : bic,dbæc: ut,Ovid Ová Poglávi
ça.bic, bæc Princeps. buic fimilia .
De
 LIB.. I. PARS II ..
DeConiugationibus, Modis, Temporibus, do
Perfonis uerborum fuo loco dicetur .
Figura Nominum funtdue.Simplex ,ut,Mu
dår, prudens: Goſpodin , Dominus :Yerè ,
quia.Compoſita ,ut, Isukarſt, Ieſus Chriftus:
Sfemògi,omnipotens: Nigdár,nunquam .
Species uerò funt etiam dua . Primitiua ut
Oraç, pater . Deriuatiua , ut , Ocèu ,.pa
ternus .

DE PRIMA NOMINIS SVBSTAN ,

TIVI DECLINATIONE.
Caput II .

I Rima hac declinatio eft Maſculinorum

Neutrorum . Quædam Maſculina
tum propria ,tum appellatiua in re &to ferie
definuntin unam , duas, ueltres confonan
tes,ut,Isus, Iefus:Naucìtegl,magiſter:Karſt,
Christus. Quædam uerò, & præcipuè Dia
minutiua definunt in uocales, è,& ò, ut,Pé
tre Píro : Petrus. Márko ,Marcus. Gárgo,
Gregorius.
Neutrá autem fermèdefinuntin e, dodo
ſunt Appellatiua : ut, Vríme,tempus: Sár
çe , cor : do Nebbo , calum , & alia buiuf
>

modi.
Genitiuus fingularis omnium definit in , a .
Datiuus ingu .Accufatiuus in ,a. Vocatiuus
inge,uel in quibufdam in ,o. Ablatiuus in ,d.
B 4 ( 2.713
 14 INST . LING . ILLYR .
cum præpofitione,od,quæpoteft tribui etiam
Genitiuo . Septimus cafus in , om , uel in .
terdum innem , cum præpofitione, fa ,uel, s',
wel fineea .
2 Nominatiuus pluralis Maſculinorum ini,
Neutrorum in , a . Genitiuus Mafculi.
norum in , ou , interdum in , eu , aq , y ,
uel âgî. Neutrorum in ,aajielii , præcipuè.
Datiuus in,om , aliquando ingem . Ac
cufatiuus Maſculinorum in , i , uel,> e; do
Neutrorum in ,d . Vocatiuus Maſculina
2

rumin, i. Neutrorum in, 4. Ablatiuus fi

milis est Genitivo. Septimus in , imi, uel,
ima, uel ,ij, quorumdam . Oétauus cafus
> >

in , ih ,
PRIMA DECLINATIO
NOMINIS SY BSTANTIV I.

Exemplum Primum si
Nominis Proprij impariſyllabi.
numero fingulari,
Nom . Ovi Isus.
Oví bic Tefus .
Gen. Isuisſa . Iefu .
Dat . Istisſu . Iefu .
Acc. Isusfa . Iefum .
Voc. • Isusſe . ò leſu .
.

Abl. od Isusſa . à Iefu .

Sept. s'Isusfom ,velem , cum Iefu
Exem.
 LIB. I. PARS II.1 25
.
Exemplum ſecundum :
Nominis Proprij pariſyllabi.
Numero fingulari .
Nom . Ovi Pettar . bic Petrus .
Gen. Petra . Petri .
Dat. Petrů , Petro .
ACC Petra . Petrumi
Voc . • Pètre . • Pétre ,
Abl. od Petra . à Petro .
Sept. s'Pèrrom, cum Petro.

Admonitio .

1 Adhæc exempla reuocantur ferèomnia No

.
mina cum propria impariſyllaba,boc est ,
quæ plures babent ſyllabas in cafibus obli
quis, quam in Recto; tum Propria pariſyl
laba,hoc eft ,quæ totbabent syllabas in oblia
quis,quot in Recto .
2 Particulam ( od ) folemus preponere Abla .
tiuo; do hgnificat,à,uelab; & interdum
de;nonnunquam etiam Genitiuo,& fignifi
gat idem ,quodapud Italos ( deldisdelli)elow
bis fimilă .
3 Particula, fa,uel s',preponitur Septimo,el
Significat, cum ; tametfi eadem poſsit etiam
præponi Ablatiuo, fi fignificet, ex ;ut , s’kó
ga púta, ex quo itinbre
Nua
 26 INST. LING . ILLYR .
4 NumerumPluralem tribuimus Nomini.
bus Propris eomodo,quo Latini,cii dicunt,
Antony, Pauli,Catones: que declinabimus
more-Appellatiuorum .
5 Nomina Propria tum definentia in ,es go,
fiue Primitiua ,fiue Diminutiua ferè' ſunt
pariſyllaba ut, Yúre, Georgius: Yúra ,Geor
gy :Ivo,Ioannes: Iva , Ioannis; & alia bu
sufmodi: quæ habent uocatiuum fimilem re
eto in utroque Numero : tam nonnulla de...
finentia inalar,day, ſunt pariſyllaba ,ut,
Pával , Paulus: Paula, Pauli:Mivar,May
rus: Mavra, Mauri: Yùray ,Georgius: Yur
ya, Georgy .
6 Nomina Propria definentia in, ay, ſi decli
nentur Numero Pluraliprofyllaba,ov, in
* Genitiuo babent,ev ; ut, Yuray ,Yuryev :
quod etiam accidit in Ablatiuo.
Exceptio .

Poſſumus excipere ex definentibus in , ar. No.

men Proprium , Hvár . Pharia Inſula ,
>

Vrbs. Hvára ,Pharie : fi qua ſunt alia,

quæ buc congeri non poffunt , impariſyl.
labas.

Exem.
1
 LIB . I. PARSIL .

Exemplum Primum .
Nominis Appellatiui impariſyllabi.
Maſculini .
Numero fingulari.
Nom. Ovi Gàlub . bic Columbus.
Gen. Goluba . Columbi .
Dar. Golubu . Columbo .
Acc . Goluba . Columbum .
Voc. ' è Golube. • Columbe .
Abi. od Goluba. à Columbo .
Sept. S'Golubom.cü Columbo .
Plurali.
Nom. Ovì Golubi . hi Columbi.
Gen. Golubov ,uelgolubâsuelgolubi.
Dat. Golubom .
Acc . Gòlubi, uel gòlube.
Voc. • Gòlubi . .
Abl. od Golubov,uelgolubâ,uel golubî.
Sept. s'Golubimi , uel s'golubima , uel
( s'goluba,
Oct. à Golubih , uel golubi.

Exemplum Secundum .
Nominis.Appellatiui impariſyllabi
Maſculini.
Numero ſingulari.
Nom . Ovi Vittar. bic Ventus .
Gent

7
 28 INST. LING . ILLYR .
Gen. Vitra . Venti.
Dat . Uitru Vento .
Acc. Vitra . Ventum .
Voc. • Vitre . • Vente .
Abl. od Vitra . à Vento ,
Sept. s'Vitrom.cum V ento .
Numero Plurali .
Nom . Vitri . Venti. ( torum .
Gen. Vitrov ,uel Vitarâ,uel Virrî,
Dat. Vitrom . Ventis .
Acc. Vitri,uel Vitre . Ventos ,
Voc. • Vitri . • Venti .
Abl. od Vitrov , uelVitara , uelVitrî ,d
>

( V entis.
Sept. s'Vitrimi, uelVitrima , uel Vitrî ,
( cum Ventis.
OET . ù vitríh ,uelVitrî. in V entis.

Admonitio 1.

Declinātur omnia impariſyllaba finita in bas

puras conſonantes , b,c,d,g,b ,kilm ,n ,piros,
3

tovox ,y ; Z ;ficutnomenprimi exempli, ut , >

Yåreb,Perdix : Lúc,tæda: Bòg, Deus. Quod

idem ferè accidit in ijs,quæ definunt in ,cch ,
ut Volicch , Dirìcch. & in fcut, Rovaſc ;
inft ,ut,Molt; da in ,eglsut,Stvoritegl:& in
alis huiufmodi.

Exce.
 LIB. I. PARS II. 29

Exceptio I.
Quadam Nomina terminata ſyllabis, ak, al,3

an, dar , ſunt ferèpariſyllabafacta quafi

* perfyncopem , quæ tolit illis de medio uocaa
lem , a ,ut in fecundo exemplo manifestum
eft. Ad quod reduci poterunt bec,Momåk,
Zatilak,Prilipak, Cervarrak, Perak, Pakál,
Orál , Posál, Ovàn, Vihar, Papar; & aliane
buiufmodi.
Exceptio II .
1 Definentia in g purum , din ez , mutant
>

Genitiui Singularisg, daz, in Vocatiuo in

litteram x , & in Nominatiuo Plurali in
litterā zjut, Têg, Téga ,ò Téxe, Tézi.Snig, ò
Sníxe,Snizi. Bóg,Bòxe,Bozi Vitéz ,Vitéxe,
Vitézi ; licet in Plurali terminatorum , g,
littera,poſitfyllabajzi, mutariinge , ut ,
Tége, Snige,Bòge .
2 Definentia uerò in ,he litteram , uelrb,mu
tant Genitiui, b in Vocatiuo in litteras fc ,
ut Vlah ,Vidha , Vlaſce . Pétreh , Petteha ,
Pèrteſce. Důh, Dûha, Düſce . At in Nomi.
natiuo Plurali abijciunt,cut, Vidli,Pètreli,
Dúfi. quamuis pofſitdicietiam , Vlahe, Père ,
tehe , Dúhe . Quod idem accidit in Accuſa .
tizo .
Exce
 30 INST. LING. ILLYR .

Exceptio III .
Nonnulla finitain, nin , da deriuata à Reli
gionibus,Vrbibus,Proutincijs, & alijs hua
iufmodi ultimam litteram , n , abijciunt , ut
forment Nominatiuum , Accufatiuum :),
Vocatinum Pluralem , ut Karſtyanin, Kar
ftyani. Boſcgnànin, Boſcgnàni. uel mutant
.

nin, in ne; ut, Karſtyåne,Boſcgnane.

Exceptio IV .
Definentia in y,x ,egl,dem fc pro Genitiui Plu .
ralis ultima ſyllaba ,ov, habent, ev ; d pro
Datiui'em , babent om ; ut Ráy,Rayev ,Rao
yém : Pûx ,Púxev ,Puxèm : Spasitegl, Spaſie
tegliéu, Spasítegliem . Rováſc, Rovalcev,
Rováſcem : quod contingitetiam in Ablaa
ituo Plurali .

Admonitio II.

Definentia in,aç, in ,gn, ferè funt pariſyk.

laba , dow declinari poterunt, ut ſecundum
exemplum : ita , ut in obliquis præponatur
littera çı gn, uocali a ; ut Kolaç, Kolça :
Otaç, Orça : Ogågn ,Oggna; quamquam in
is, quæ in recto habent,t,ante, a , potest in
obliquis, uel abijcit,uelmutariin alteram
ç:ut,Ocaç, Otçà,Oççà, Oçà . Ex
 LIB. I. PARS II. 3.1

Exceptio .
1 Excipiuntur quædam ,quæ,etiamfi definant
in , aç ; creſcunt tamen in obliquis, de reti
nent ; ç ; vt , vencàç , vencaçà ,vencaçė,
vencaci. Idē accidit in definentibusin , arc:
.

ut Mudårç Mudårça .
2. Eadem Nomina in ,aç, d ,, arç , terminan
tur in Génitiuo Pluralifyllaba,ev , dins
>

Datiuo,eni,ut, Koldç Kolçèv ,Kolçèm : Mu

dårç, vencaç, vgårç.
3 Eadem finita ingaç,acmulta in , ak, ik ,ok ,
uk ,mutant Genitiui Singularis, ç , bk, fi
ue duplex fit,fiue fimplex in litteram ,c,in
· Vocatiuo fingulari:ut Oraç, occe, uelòcce.
Zubatac , Zubice. Yunák, Yùuáce.Sfidoki,
.

Sfidòce , dobis fimilia . At in Nominativo

Plurali,eiufque obliquisante vocalem ,i, ha
bent litteram ,ç; utOci Zubåtçi. Quamquã
finitain, k,poſunt mutare , çi , in ke : ut ,
Yunake, Sfidoke ,& c..
Admonitio III.

Solemus pro uocatiuo fingulari,aſumere vo

cem Datiui;præfertim eorum nominum ,qua
definunt in icch,eglut,Diticch, ò Ditìchiu:
Mladicch, ò Mladichiu : Priatègls ò Priate
gliu .
Ad .
 32 INST. LING : ILLYR.
Admonitio IIII.

I Sunt nonnulla anomala ex Maſculinis hua.

jus declinationis,ut, Dán,Dies.Gen .Dnéva ,
uel Dánia. Dat.Dnévü ,uel Dánu , ità dein .
ceps.
Quedam verò in Plurali dumtaxat habent
formas diffimiles,ut,vlaſteli, uelVlafteles,
Gen.Vlaſtél, uel Vlaitel , uel Vlaſtelov, uck
Vlaſtelinov, Dat.Vlaſtelom ,uel Vlaſtelino ,
doc. 3

3. Quædam denique funt tantum Numeri Plu

ralis;ut,Gliúdi,Dvoyçi, Tröyçi. Atque hæc,
funt,quæ de Nominibus Maſculinis buius
prima declinationis colligere potui . Exifti.
mo enim multa effe alia,quæ facilius vfu ada
difcentur,quam regulis comprebendentur,
Exemplum primum ,
Nominis Appellatiui impariſyllabi genetis
neutri finiri in,e.
Numero fingulari.
Nom. Ovo vrime . hoc Tempus.
Gen. urinena . Temporis.
Dat. vritenu . Tempori .
Acc . vrime . Tempus.
Voc . • vrime. Ò Tempuse 1
Abl. od vrimena , à Tempore,
Sept.
 MY LIB. 1. PARS. 11.7
Sept. s'vrimenom , wel vrìmenem. cum
sedsabon ( Tempore.
Plurali .
Nomira
Gen.
vrimena. Tempora...
vrimên ,uel vriménâ, uel vrimení,
( Temporum .
Dat. vrimenom . Temporibus.
Acc. vrimena. Tempora
Voc. o vrimena. i: o Tempora .

Abl. òd vrimen, &c. ut in Gen. à tëporibus.

Sept. s'vriménî,uel,vrimenima cü tëporiba
OZ. ù vrimenih . in temporibus.
" Admonitio ..

I Nomina Neutra babent in utroque Nu

mero Accufatiuun , Vocatiuum fimiles
Nominatiuo : Ablatiuum uerò fimilem Ge
nitiuo .
Omnia ferè finita in,če,çe,glie,chie,& yea
non crefcunt in obliquis , ut, Róbce, Sårçe ,
Súnçe,Zéglie,Pòglië, vichie, yaye, govo
rénye , cum omnibus verbalibus definētıbus:
in ,ye: Definentia vena in mesle,atque, te
funtimpariſyllabaçut,brimme ,Brin mena :
Telè,Telèca :Dîte,Diteta , & alia bujufmodia

‫܂‬.‫ܝܕ ܐܪܺܝ ܝܰܢܳܐ‬

с Exem
 INST. LING . I LYR.

Exemplum Secundum .

Nominis appellariui pariſyllabi peutri

finiti in , 0 .

Numero fingulari.
Nom . ovo Zlato boc aurum
Gen. Zláta auri
Det : Zlatu auro
Acc. Zlato aurum
Voc. o Zlato o arrum
Abl. od Zláta ab auro
sà Zlátom cum auro
Sept.
Plurali .

Nom . Zlata.
Gen. Zlatov ,uel,zlatâ, uel , zlati,
Dat . i Zlátom .
Acc . Zlata.
1
Voc . • Zlata :
Abl. od Zlatov , & c. ut in Gen.
Sept. så Zlátima ,uel,zlátimi,uel,zlata .
QEZ. ù Zlatih ,uel, zlatî .
Admonitio .
Sic declinantur finita in , bo,do,ko,lo, mo, no,
10, U
 LIBER I. PARS II.
ros ſo,to, vo , & fi qua ſunt alia neutra bus
jus declinationis, ut , nebbo , cedò , mlíko , 2

máslo.ſrebrò,mélo , goſpodítvò , & omnia

neutra finita in , tvo .

Exceptio.
1 Quædam ex his ſunt anomala numero
Plurali,ut, Nebbo ,Plur. Nom , nebbesà ,
nebba , nebbi . Gen. nebbês, nebbesà , sel,
Nebbôv,uel,Nebbî, & c.ficûdo.Plur.Nom .
úda,ūdi, & c. cùddo. Plur. Cuddesà , cùd
da,cùddi, & c. fic tîlo ; tilesà , tîla, tîli , & c .
>

Slovo; slovesà, slova, slovi .

2 Nomen , öko , facit in Nom . Plur. occia
Gen.occìyu.Dat. o kóm . Sept. s'Occima,
uel, s'occiyu. O &t. ù occih, uel, ù occìyu..
>

3 Contingit idem nomini , ùho.Plur. Non

minat. ulci. Gen. uſcìyu , uel, uha. Dat.us
hóm. Sept. s'uſcima, & c.

D E SE C V N D A.

Nominis Subftantiui Declinatione .

Cap. III ,

I Huius declinationis nomina partim funt

propria Maſculina, Feminina :partim
C 2 appela
 36 INST. LING. ILLYR.
appellatiua maſculina feminina , do
quedam communia duorum , aut etiam
trium .

Pariſyllaba ſuntfermè omnia, exceptis quibuſ

dam caſibus.
Num. Sing. Nominatiuus definit in ,a ;
ut oví Andriya. ová Marìya.oví Slúga .
2

2: ová Sluxbènica. Oví, & ová Vodopiya.

Genijiuus definit in , e : maioris tamen perſpi
cuitatis gratia diſtinguemus à Maſculinis,
fæmininorum nominum caſus diphthongo ,
& ; ut oví Voyvoda,Voyvode.ová xena ,
xenæ . Atque ex hoc cafu fumetur distin .
Etio huius declinationisab alijs.
Datiuus definit in ,, i; ut , ovomú Andrìyi
ovoy Marìyi,& c.
Accufatiuus definit inju: ut ovoga Voyvodu.
ovú Agniyu,&c.
Vocatiuus plerumque definit in ,o,uela ,inter
dum in , e : ut, ò Dîvo.Ò Klára .Ò Bogoro
diçæ .
Ablatiuus
nitiuo .
cúm prepoſitione,od,fimilis estGe
Septimus cufus cum prepoſitione fa,uel,s’,defi
nit in , am ;ut,s'Dîvom : interdum omittitur
præpofitio .
$ Num . Plur.Nom.definit in,e,uel a.Gen.
in â ,uel abiecta ultima uocali nominatiui,
in aliquam conſonantem .Dat, in ,am . Accu.
 LIB. I. PARS II.
Voc.in,e uel a .Abl. cum præpofitiones
odsut Gen. Sept. in,amiguel,ama,uel, îscum
præpofitione,fa ,uel,s':07: in , ab, cum præ ,
poſitione ,

SECVNDA, DECLINATIO .
Nominis Subſtantiui.

Exemplum Primum .
fondi
Nominis Proprij Feminini .
Numero fingulari.

Nom.ováMariya bæc Mariadi

Gen. ovæ Mariyae Mariæ.
Dat. ovoy Marìyi Mariæ ..
Acc. ovú Mariyu Mariam,
Voc .
ò Mariya; uel Marìyæ òMaria .
Abl.odovæ Mariya à Maria.
Sep.s'ovomMariyom cum bac Maria .'

Exemplum fecundum .
Nominis Appellatiui Maſculinis
Numero ſingulari.
Nom.oví Voyvoda bic dux .
Gen. Voyvode ducis:
3 Dat.
 38 INST . LING . ILLYR .
Dat. Voyvodi duci
Acc. Voyvodu ducem
Vogo ": • Voyvoda ò dux
Aól. od Voyvodé à duce
Sept. s' Voyvodom cum duce

Plurali.

Nom . Voyvode duces

Ge13 . Voyvod, uel,Voyvodaa ducum
Dat. Voyvodam ducibus
Acc. voyvode duces
Voc . ò voyvode • duces
Abl. od Voyvód, uel,Voyvódâ,à ducibus.
Sept. s' Voyvodami, uel, Voyvodama.ců
(ducibus
Oct. ù voyuodah in ducibus

Adinonitio .

Satis efe bec duo exempla videntur ad

declinanda nomina Propria, Appellatiua
cuiuſcun quegeneris definentia in ,a. >

Vocatiuus ferè omnium Appellatiuorum

definit in ,o,ut,Ribba,ó Ribbo,Dâſca , ò Dû.
ſco. Besida,ò Besido ,& c. finita in , ba,ſca ,
.danga ,ba,chia,glia ,ka, & c. Finita autem ,
in ,ça,definunt in Vocatiuo.infyllabam , çæ ,
ut,Vodica,o Vodicæ.Divica,ò Diviçæ.
3 De
 LIBER I. PARS II. ; 39
By Definentium ins84 , Datiuus fingularis
babet g,vel, 2 ,antevocalem ;ut Slûga ,Slûgi,
vel Slúzi.vuga ,vigi,uel, vůzi.
4. Ex primoexemplo , alis eiufmodi abi.
cipoteft littera, Y exomnibuscafibus, exce
pta illa formagenitiuipluralis & ablatiui,
quæfit exNominatiuoabie . &ta ultima voca
fiue diphthongos quod contingit,cum in
nominibus Proprijs,fi in Plurali declinena
tur, tum in appellatiuis ,ut,Mariya ,Geniti
uo,Maríy.Xena,Genitiuo:Xên. Slûge. Geni
tiuo; Slông .
Quædã finita in ,qoa,mutant,in ,kav, kyin
Gen.Plur.ut, çriqua. Pl. Gen. Çríkau.
Admonitio II.

Nonnulla Nominahuius declinationis Ano

mala ſunt, præcipuè hæc duo, quorum No
mipatiuus definit in i. Nominatiuo Marci,
Mater.Genitiuo,Matteræ . Datiuo Matceri.
Accufatiuo,Matter. &c.fic etiam.Nomina
tivo,Kochi,filia: Genitiuo: kchieræ . Datius
.

kchièri. Accufatiuo.kchier.co.
DE TERTIA .
Nominis fubftantiuideclinatione .
Cap. IIII.
# Nomina buius declinationis ſuntAppellan
с 4 1114
 40 IN $ T . LING . I'LL YŘ .
tiua impariſyllaba, Foeminina dütaxat.
Num.fingulari. Nom . Acc. Voc: defi
nit in unam velduasconfonantes ; quæ fer
mèfunt. c, d , l, naricch, st, e , v . ut; Rîê,
nocch . lipólt , Plav.bc.
Genit. Dat.definit in vocalem.i, quæ eft di.
***ftin &tiua huius tertit Declinationis.
Ablatiuus cum propofitione,od ſimiliseftGeni
tizione
Septimus definit in,yü,cum propofitioneya,
, s';
nel finé ea .
3 Numeroplurali Nomin.Accufat. ComVoc .
definit in , i . Gen. Ablat: in, î ; uel in ,
â , uelbis abiectis , ut , Stvarî, uel Stvara ,
uel Srvâr. Dat. in, am. Septimus cum pro
pofitione , fa ,s', definit in , ami, ama ,uel,
î, 0 &t. cum prepoſitione,u.definit in,ah ,uel,
eh ,uel, ih
TERTIA DECLINATIO . "
Nominis ſubſtantiui:

Exemplum .
Numero ſingulari:
Nom , ova Sladoſt. haec dielcedo
Gen. Slådofti. dulcedinis .
Dat. Sladoſti. dulcedini:
‫تی‬
ACC.

>
 LIB. 1. PARS II. 40
Att sado dulc ódinem .
• dulcedo
V0C , 0 Sladoſt,
Abhod .Sladoſti.àdulcediner
Sept. såslådoftyu. cü dulcedine.
IN
Plurali .

Nom . ovæ Sladoſti . dulcedines.

Gen. Sladôft ; i
vel Sladoltî vuelSladolf
un
as
curen zaoldulcedin
Dat. Sladoſtám ., dulcedinibus .
Acc. Sladofti . dutéedines.
Voc . ** vô Sladoſti, dulce
o dines.
Abl.
p
e od:Sladót:utin Gen.d
Sept. o sa Sladoſtami, ..
Sladoſtîma, cun dulcedinibus;
nel Sladoſti
Oct. à Sladoſtíhsin
Adinonitio
얗
Eidem eft ratio declinandorum Nominum
que definunt in unam confonantem Nomi
na autem defizientia in plures ferd funt uir .
* Autum autgitiorum , quid Philofophisap
- pellantörabytractariang

IN
INSTITVTIONVM
LINGVÆ ILLYRICÆ
LIBRI PRIMI
4

PARS . TERTIA ,
De NOMINE ADIECTIVO ,
&eius fpeciebus in vniuerſum . no
CAPVT. I.
O.MEN Adit & iuum eft,
quodinoratione effe non po
test finefubftantiuoaperte,
Sur ueloccultè ,cuiusqualitatë ,
guantitatemue declaret, ut,
Ciftardiva, puna virgo . 11

Species autem nominis Adiem

A

Etiui fermè funtfexcom

Prima ef eorum ,quæaliquid de ſubſtantiuo af
firmandíreinegrant;que rirfus Jubdiuidi
- tunin druo:quia fi capita.Primum complecti.
piturnominar Abfoluta ,Rofitiua, fraue Princi,
pahay bili,Akbaas:Itarijantiquus:Måli,par
uus: Alterum uerò comprehendit en nomi
na, qua ex alis, autformantur,autderiuan
tur.Horum prima /pecies eftNomen Poſlef
fiuum , quod aut rem poffefam ,aut ad ali
quem
 . LIB. I. PARS III. 43
quem pertinětem fignificat,ut,Ioannêu kè
gn , Ioannis equus : Biskupgliev vinograd ,
Epifcopalis vinea. Sertinda fpeciesest No
më Patrium , quod patriam adfignificat, ut,
Páſcki, Curictenſis , Rimski , "Romanus :
Tertia fpecies est NomeGentile,quodgen
n
tem ,uel nationem indicat,ut:Slovinski, Illy
ricus: Túrski , Turcicus. Quarta ſpeciesest
nomen Materiale, quod materiăfignificant
ex qua aliquid est,ut,Zlátni,aureus,Srébar
ni , argenteus. Quinta fpecies. eft nomen
defumptumd loro, ueltempore,ut,Nebbeſkí,
celeſtis: 1Jandſcgni,bodiernas.Etaliabuiuſ
modi, que apudnos pone ex omni genere ,
nominum , ea aduerbiorum formari pof.
ſunt .
Secunda fpecies præcipua efti nomen Interro
gatiuum, quo quærimus deſubstantia, qua
litate , aut quantitate quarumcumque per
rum: Ad quod reſpondere folemus,uel per no
i men ſubstantiuum ,feu pronomen. Demon
Aratiuum ; uelper aliud Adiectiuum , ut ,
Tko govorri öndi ? Perrar. oví. Quis loqui
tur illic?Petrus.hic.kakòv yèft Ive:Mlobau
Oualis est Ioannes? debilis.
Tertia fpecieseft Nomen Relatiuum ,quo aliud
nomen antecede's in memoriareducimus, ut,
Sctiosā sféto piſmo,koyéDâh sféri ocitlova.
legifacram ſcripturam ;quam fpiritus fana
& tus
1

's
 44 INST. LING . I'LYR .
& tus manifeftauit.
Quarta ſpecies eft nomen Redditiuum ;ut,To:
lik,tantus: Takov ,talis,& hisfimilia,que Re
latiuis an te uel post redduntur .
Quinta ſpecies:eft Nomen Partitiuum , quod
aut unum è multis,aut multafingillatim ,
fignificat jut, Nikh, quidam :sfákí, quiſ
que !
Sexta ſpesies.eft nomen Numerale . I. Car.
dinale, quod abfolutè numerum fignificat,
ut, Yeddo,anus:Dvá ,duo: Trí, tres. 2. Ordi .
nale,quod numerum ordine digestum , aut
vltimum ex numero ſignificat,ut,Parvi,pri
>

mus : Drugi,Secundus.Tretí, tertius.z. Di

Stributiuum ,feu Diuifiuum ,quod diſtribu .
tionem feu diuifionem, indicat,ut, Dvoyçi,
Troyçi, Sedmìni,Deſetini, Stòrinj.
DE ADIECTIVO POSITIVO,
Caput II.

Nomen pófitiuum , quod rem abſolute , fimpli

citerque demonstrattalem ,ac tantam , qus
lis,quantaqueest , ut , vella gord, magnus
mons.Máli mrâv,parua formica.Çèrniorál,
nigra aquila .

VNI
 * LIB. I. PARS III. 45
VNICA DECLINATIO .
Nominis adie &tiui Pofitiui.

Habent nomina Pofitiua numero Sing.

ac Plur, feptem cafus , qui tres formas
ſibi aſciſcunt,quæ Maſculino,Foeminino, da
Neutrogeneri reſpondent, exceptis Geniti
40, Datizo, Ablatiuso,et Septima cafu Plura
lis,qui unica formaomnigenerireſpondent
9

te utuntur

Exemplum.5.
Nominis Adiectiui Politiui.
Numero fingulari.
Nom.sféti sféta sfero Şan &tus, fan
Eta, fanétum .
Gen. sféroga,sfétæ ,sfétoga. Sancti , fan
čte ,fanéti.
Dat sféromu,sfétoy ,sféromu Sancto , fan
Etæ ,fancto . . ‫ܕܬ ܕܢ‬ 101 ! 4fit
Acc.sféroga, sfétu,sféro. Sanétum ,fan
Etam ,fanétum .
Vocò sféti,sféra , sféto , • Sancte , fan
eta , fan &tum .
Abl.od sféroga, sfétæ , sféroga; a San &to ,jan
... Eta,fancto.
Sept.
 46 INST. LING. ILLYR.
Sept sa sfétim ,sfétom ,sfétim.cü fanéto , far
Eta fancto.
Plurali.

Nom.sféci;sfétæ ,sféra. faneti : fan

Etæ ,ſaneta .
Gen.sfécih , Sanctorum
* Sanctarumfan &torum .
Dat.sfétim . Sanctis.
Acc.sfére ,uel sféri,sfétæ ,sféra.. fanctos san
Etasfanéta .
Voc.ò sféri,sfétæ , sféra, òfaneti , fan
Eta ,fancta.
Abl.od sférth, à lanctis.
Sept.sà sfétimi,uel sfétima. cum fanctis.
Oétauus cum careatſua forma aſumit propriž
Ablatiui ficù sfétin . in fanctis .
Admonitio .

1 Prima forma Reeti , etiam fi in exemplo

propoſito ,uocali,i,terminetur;animaduerten
dum tamen eft, quotieſcunque construitur
cum uerboſubstantiuo( Yeſàm , fum ) ple
rumque terminarialiqua ex conſonantibus,
ut, lud yèft clouis koyi Boga nè gliúbi: stul
tus eft homo,qui Deum non amat. Quandò
verò definit in uocalem ,istum verè est vox
adie .
 LIB . I. PARS III. 47
adie&tiuipofitiui, ut, Mládi kògn bárzyėſt.
Adolefcensequusuelox eft. 5
2 Forma foemininain Datiuo adiectiuorum
num .ſing.definit in litteram , y :
3 Accufatiuus in uoce mafculina fimilis ef
Genitiuo : In neutra uerò nominatiuo : in
plurali autem accufatiuus in omnibusadie
Etiuis terminaturuocalizi,uehe, in forma
dumtaxat maſculins .
4 Vocatiuus fimilis eft Nominatiuo,& Abla
tiuusGenitiuo .
$ Septimus cafus numero fingulari eft pa
riſyllabus.
Plurali uerò unus ipfe est imparifyllabus;
de duplicem babens terminationem in , mi ,
wel ma .

DE ADIECTIVIS

Interrogatiuo,Relatiuo,Redditiuo, & Par

titiuo .
Cap. III.
Quid fignificenthæcnomina Interrogatiuum
Relatiuum ,Redditiuum , do Partitiuumca
piteprima dictum est. Hic breuiter aliquot
Exempla in fuos diſtincta cafus proponen ,
tur .

Exem
។
 48 INST. LING . ILLYR.

Exemplum primum : 2499lei

‫رادر دو۔‬ ‫ها‬
Interrogatiuiſubſtantiæ ; ,
Numero fingulari:

Nom . Tkò,uel KÒ?Ká?Sctò,uel cái Quis uelqui

quæ,quod ,uel quid ?
Gen.Koga? Kæ ?Kóga. cuius
Dat.Komu?Koy?Komu? Tin cui?
Acc.Koga KusScònuelcá đem ở qua ,
quod, uelquid ?
Ablood Kóga?Kæ ?Kóga? à quo,qua,quo
uel qui?
SaptºKim Kẽm Kim cum quo , qui
quo ?
Plurali .

Nom Ki?Kä ?Kár I gai, que ,qie

Gen.Kih? quorum ,qua
等
rum ,quorum ?
Dat.Kim ? quibus?
Acc.Kí? uel Ké.Kx ? Kár quos , quas ,
quæ ?
Abl.od Kih? à?
Sept.sKími ? cum quibus?
Oct.ù Kíh ? ins

Exem
1
 LIB. I. PARS III. 49

Exemplum Secundum ,
> o

Interrogatiui qualitatis.
Numero ſingulari.
Nom . Kakov? Kakova ? Kakovo ? Qualis , down
quale ?
Gen. Kakovoga ? Kakovaé ? Kakovoga? Qualis?
Dat.Kakovómu ?Kakovoy ? Kakovómu? Quali
Acc.Kakovóga? Kakovú?Kakòvo? Qualem ,da
quale ?
Abl. od Kakovôga ? Kakovać ? Kakovóga ? d
quali ?
Sept. s'Kakovím ? Kakovom : Kakovim ? cum
quali?
Plurali.
Nom.Kakovi?Kakòvae:Kakòvas quales , do
(qualia ?
Gen. Kakovih ? qualium ?
Dat . Kakovím ? qualibus ?
Acc, Kakòvi ? Kakòvae?Kakova ? quales , de
Abl. od Kakovih
( qualia ?
à qualibus
Sept. s'kakovími ? cum qualibus ?
OÈt, li Kakovih ?
in qualibus ?

D Ad
 SO INŠT. LING. ILLYR..
Admonitio .

Eodem modo declinatur Redditiuumus

Takòv, talis : das Interrogatiuum Quantia
tatis Kolik , quantus,cum fuo Redditiuo To
lìk ,tantus.
Littera ,k , ante ultimam uocalem , i, in
formis maſculinis nominum , Kolik, , To 2

lik, quocunque cafu numeri pluralis mutari

poteft in , ç .
3. Eſt aliud nomen Interrogatiuum paren .
tum ,patrie ,gentis,uelnationis ,Cigòv Ci.
gòva, Cigovo ? Cuias ?,
Ex his interrogatiuis, Tkò , Kakov , Ko
lik ,addita ,god ,uel, godir , fiuntcompofita
Tkɔgodir ,quifpiam , Kakovgòd ,qualiſcun .
que , & c.

Exemplum primum .
Nominis ſeu prouocabuli Relatiui.
Numero fingulari.
Nom . Koyi, Koya, Koyé. qui,qua ,quod.
Gen , Kóg 1,Koya,Kóga .
! CUIUS .
cui.
Dat. Komú,Köy,Komu
Acc . Koga, Koyú , Koyé.quem ,quam , quod.
l
Ab .
 LIB. I. PARS II 1.9 51
Abl.od Koga. Koya ,Kóga; à quo, qua ,quo , iel
( qui
Sept.s’Koyím ,Kóm ,Koyim.cum quo, qua, quo.
( uel quicum
19x17
Plurali .

Nom.Koyi, ael Kí,KoyaKoys, qui, que que.

Gen.Koyih, quorum , qua
( rum , quorum .
Dat.Koyim . quibus..
Асс.Коyi, Koye, Koya
.
quos, quasque.
Abl.od koyih . 7
Sept. s'Koyími. cum > quibus,
očtů Koyíh. ins

Admonitio .

1 Relatiuum boc uariè à nonnullis fcribi.

tur , acpronunciatur :quidam enim ferè ex
omnibus formisabijciunt,y. Quidam f; da
bam ,oy,ex maſculinis & fæmininis, nicio
tris excepta forma neutri in Recto , d Ac.
cufatiuo fingulari,ex qua abijcitur /jllaba
yestantum .
2 Nonnulli in Genitiuo, Accufatiuo,& Abe
- latiuo dicunt Koyégà,pro Koga.inDatiuo uc
vò Koycnu,pro Komu.c.
3 Ex boc Relatiuo addita, god ,aut, godir fit
D A
 52. INST. LING . ILLYR.
Koyigòd , aliquis, quod est nomen Par
titiuum dc.

Exemplum .
Nominis Partitiui vnum è multis figni
ficantis .
Numero fingulari.
Nom .Niki,niká,nikó. quidam , quas
dam ,quoddam .
Gen.nikoga,nikæ,nikóga cuiufdam
Dat,nikomu ,nikóy, nikomu. cuidam .
Acc.nikoga,nikuniKO. quemdam , >

( quamdam ,quoddam .
Ablod nikóga.nikæ ,nikoga. à quodam
( quadam ,quodam .
Sept.s'nikim.nikóm ,nikim.cum quodã doc.
Plurali .
Nom.Niki,Nikæ ,Niká. quidă ,que.
( dam , quædam
Gen.nikih. qnorumdã.
Dat.pikím . quibufdam ,
Acc.niki,nikæ ,niká. quofdă dbc.
Abl.od níkíh . à?
Sept. s'nikimi. cum quibufdam .
Qc7.ù nikih , in J
Ad
 LIB. I. PARS III. $ 3

Admonitio .

In omnibus formis maſculinis aut communi

bus Numeri Plural.pro littera , K , potest
poni,ç. ut,niki, uelniçi,nikih. uel niçih.

Exemplum
Nominis Partitiui fingillatim multa
ſignificantis.
Numero ſingulari.
Nom .Vås,sfà ,sfè. totus,tota, totum ,
Gen.sfegá ,sfæ,sfega. totius,
Dat.sfemú ,sfoy,sfem ú. toti.
Aco.sfegá,sfúsfé. ootum , tota , totum .
Voc.) vàs,sfà ,sfè .
Ablood sfegá, sfæ ,sfega. à toto,tota, toto.
Sept.se sfim ,sfom ,sfim.cum toto ,tota,toto.
Plurali.
Nom.sfi, sfæ ,sfà. toti, tota >, tota ; uel
omnes , omnia .
Gen.sfih , totorum , totarum ,
totorum :uel omnium .
Dat.sfim . totis uel omnibus.
Aco.sfì,sfæ , sfà ,totos totas tota:uel oës,omnia

D 3 AU.
 $4 INST. LING , ILLYR .
Abl.od sfih . à
Seot. så sfimi. cum totis : uel omnibus.
OF. ù sfih . in s

Admonitio .

Nonnulli abjciunt, f , ex ominibusformis

buius Nominis, &præponunt litteram , ,
littere s: nt,vas, Uså , Usè, ,dita dein .
ceps.
e Partitiuum ,sfakí, sfakâ , sfakó : quiſque
queque ,quodque,& alia buiuſmodi declinan
tur , utprimum exemplum .
DE ADIECTIVO DERIVATO .
Cap. IIII .
ue es Nominum deriua
Pofitæ funt quinqfpeci
torum precipua cupite primo, ne innumera
penè nominum primitiùorum ,ex quibusfiüt
multitudo in hunc locum conijceretur: ita
que hîc uaria proponentur exempla, ad qua
reuocentur cætera.

Exemplum Primum ,
Nominís Deriuati Poſſeffiui definentis ,
in ovi.
" Numero fingulari .
Nom . Petrovi,Petrova ,Petrovo.
Exem
 LIB . I. PARS III.

Exemplum Secundum .
Nominis Deriuari Poffefuideſinentis in , ni,
Numero fingulari.
Nom.Stofciyini,Stoſcíyina ,Stofciyino,

Exemplum Tertium .
Nominis Deriuati Patrij Gentilis Poſſeſſiui,
ucl cuiufcunque alterius deſinentis in ,
cchi,uel ,cki,uel,ski,

Domácchi,domachia ,domachie :domesticus.

Clovicki,clovická clovicko . bumanus.doc.
Rimski,Rimská,Rimskó,;' Romanus.doc

Exemplum Quartum .
Deriuati Poffeliui deſinentis in, yi.
Boxyí,Boxyá,Boxyé. diuinus , &c. di Dio .
Admonitio .

Omnia deriuata
fiue à Proprýs fiue ab Ap
D4 pella

1
 56 INST. LING: ILLYR..
pellativis cuiufcunque declinationis adali
quod ex his exemplis reuocari poterunt , ac
mora Poſitiyorum adieétiuorum declinari.
Forma Recii maſculina à proprijs deriua
ta poteft effe fineultima vocali,i,
3 Nomina Propria Maſculina prima De
clinationis , quæ habent Genitiui Pluralis
primam formam terminatam fyllaba , 00 ,
aut,ev ,formantDeriuatum Poſlefiuum fe
rè femper in ,ovi,ut, Petrov,Petrovi:autin ,
evi,ut Yuryêu, Yuryevi.
4 Rurfus ex his ipſis polefiuispoffunt non
nunquam addita fyllaba,ski,deriuarinomi.
na idem fignificantia ,ut,Petrovi , Petrov .
skí abie&ta ,i; Que tamen apud nos funt mi
nus uſitata ;d Polonis tamen uſurpantur.
5 Forma Maſculine, ac neutre Polefiuo
rum ,quæ à nominibus Proprijs deriuantur,
definentes quocunque cafu in ,óga,uel ,ómu,
polſuntper fyncopēabijcere,og
e ,uel,om ,ut,Pe
trovoga, Petrova:Petrovómu, Petrovu. &c.
DE ADIECTIVO NVMERALI.
Cap, V.
Quoniam uſu veniüt fæpillimèNomina Nue
merália ſignificantia tum abfolutè Nume
rum;tum ordine digestum ,aut ex eo nume
ro ultimum ;tum denique distributionem as
dixi
 LIB. I. PARS III. | $7
diuifionem ,proponam boc capite primum
aliquot declinabilia exempla. Deindè nomi
na indeclinabilium numerorum nonpauca
adfcribam .
Exemplum.Primum .
Nominis Numeralis Cardinalis ?
Numero fingulari.
Nom .Yedan:Yedna,Yednò , unus,una, unt .
Gen. Yednoga, Yednæ Yednoga. unius.
Dat. Yednomu,Yednoy, Yednómu. uni. @o.
Admonitio.

1 In reliquis caſibus utriuſque numeri more

Poſitiuorum adie & tiuorum declinatur.
Ex hoc deriuantnr, Yedini, Yedina, Yedi
no,unicus,unica ,unicü . Yednák, Yednáka ,
Yednáko,æqualis, & æquale.

Exemplum fecundum .
Nominis Numeralis Dualis.

Nom.Dvá ,dví,dvá, Duo dua dao,

Gen.Dvih ,uel dviyú. Duorum , dua
ř um

1
 58 INST. LING . ILLYR .
rum duorum.
Dat.Dvím. Duobus, duabus,
duobus.
Acc.Dvá , Dví,Dvá. Duos duas , duo.
Voc.) Dvá ,dvi,dvá, duo , duæ.duo.
Abl.od Dvíh,uel,dviyú. d7
Sept.s'Dvimi;ueldvìyú.cü Sduobus, duabus ,
Oct. u Dvíh ,uel dviyú in duobus.
Admonitio .

¿ Quotiefcunque uox maſculinacum hoc dua

la construenda efetin caſu Recto, uelAccu
Satiuo,construitur cumformaGenitiui Plus
ralis definente in ,a ,abiecta altera uocali ,a,
ſi adfit,uelaccentu protractiuo. Quod qui
dam non animaduertentes putauerunt nos
etiam numero duali uti : Mihi uerò iſtud
non probatur ,cum in una forma Maſculi
na bæc mutatio contingat. Perindè ac fidi .
ceremus dva clovicka , duo bominum dva,
Vlaſtelina,duo nobilium ; dva goſpodiga ,
duo dominorum .
n

2 Deriuantur ex hoc duali prater cæterans

co

Dvoyi,dvòya ,dvòye;duplex: & ſubstanti

ua,Dvoyiça , duoyiçæ ; binarius: Dvoçi ;
gemelli.

Exem
 LIB . I. PARS III. 59

Exemplum tertium .
Nominis Nnmeralis .

Nom . Obba, obbæ, obba. Ambo , amba,

ambo.
Gen. Obbíh.uelobbiyú. amborum , am
barum amborum .
Dat.Obbím. ambobus amba
bus.ambobus. 2

Acc. Obba,obbæ, obba. ambos a mbas

ambo.
Voc. Obba, obbæ , obba . ò ambo >, ambæ ,
ambo.
Abl.od Obbíh.uel obbiyú.à 7 ambobus , am
Sept.s'obbími,uel,obbiyú.cü > babus , ambo
Oct.ů Obbíh, uel obbiyú. in ) bus.

Exemplum quartum .
Nominis Numeralis .

Nom. Tri.
Gen.Tríh uel triyú.
Dat.trím .
Acc.trì.
Voc .) tri.
Abl.
 60 INST. LING, ILLYR .
Abl.od trih,uel triyú.
Sept.ù tríh ,uel trigú.

Exemplum quintum.
Nom.Cetiri,cetiræ , cetiri. quatuor.
Gen. Cetirih .
Dat. ceririm.
Acc. cetiri,cetíræ , cetíri.
V oc.) cetíri,cetíræ ,cetíri.
Ablood cetirih .
Sept.s'cererími.
Oft u cetirih .
Ex hoc deriuantur , Cetvárti, cetvárta , ce .
tvárto , quartus quarta quartum.
cérveri cérveræ ,cétvera.quaterni, quater .
ne , quaterna .

Exemplum ſextum .
Nominis Numeralis ordinalis ..
Numero fingulari.
Nom.Parví,parvá,paruo. primus, pri
ma, primum :
Gen.paruvoga ,paruæ ,parvóga. primi , prie
meprimi.
Dat.
 LIB. I. PARS III . 61
Dat. parvómu,parvoy ,parvómu.primo,prie
me primo.In reliquis cafibusutriuſque nu
meri more pofitiuorum adiectiuorum decli
Batur .
Admonitio .

1 Nomina ordinalia, Drugi,fecundus:tre

tí,tertius: cervartí, quartus : péti, quintusa
fceſtí,fextus:ſedmi,feptimus:oflmi,octauus:
devéti,nonus: deſeti,decimus:yedanadeſtí,
undecimus: dvanadeſtí , duodecimus: trina
deſtí , decimustertius, d'6. declinantur , ut
pofitiua adiectiua .
Nomina diAribatiua numero pluralidú
taxat declinantur ,ut,ſedminiſèpteni:oſmina
ni , octoni.
3 Indeclinabilia ueròfunt ea , quæ fequun
tur.Pét, quinque : ſcéſt, fex : ſédam , ſeptem :
offam ,ocło: devet ,nouem : deſet, decem : ye
danådeſte, undecim : dvanadeſte,duodecim :
trinadeſte ,tredecim : cerarnadeſte ,quatuor
decim : perna deſte, quindecim : fcelusdeſte
.

fexdecim : ſedamnadeſteſ,eptemdecim : of
famnadeſee.octodecim : devetnadeſte,noue
decim :dvadeſét,uiginti :dvadeſéri yedin,
uiginti do- unus : dvadeſet i dvá, uiginti
duo: & ita deinceps,uſquead trideſet,trigin
ta: cetardeſét,quadraginta:petdeſét, quin .
quaginta : fceldeſér,fexaginta: ſedamde
ſét,

1
62 INST. LING . ILLYR.
fét,feptuaginta : oflamdefét, octogintau !
devetdeſet, nonaginta :ſtó, centum :dviſti,
:

uel, dviſto ,ducenti: triſta ,uel,trifto tercen

tum: ceririſta, uel, cetiriſto , quadringenti :
persát, uel, pétfto, quingenti, doc. uſque ad
tífſuchia ,mille:ſto tiſsúcch, centum inillia :
tiſsuchia tifſúcch ,millia millium .
Ex his fiunt ordinalia addita mocali , i!,
ijs,que non definunt in,e ,in quibus mntabi
tur, e , ingi, uſque ad numerum centefimum .
Numero autem centefimo additur , tini ,
ut , ftòrini, florina, ſtotino . At ex dvilti, da
feq. ordinalia non fiunt.
D Ε Ν Ο Μ Ι Ν Ε.
Comparatiuo , & Superlaciuo .
Cap. VI.
Propofitis nominibus adiectiuis.cuiufcü
quefpeciei, manifestum eft ; ex quibus nam
comparatiua,da fuperbuiiua formentur ;ue
rum quid fitcomparatiuum videamus.
Comparatiuum eft nomen adiectiuum ,
quod fignificaiione ita pofitiuum excedit
Juum ,ut rem fignificatam ,uel augeat, uel
>

minuat ,ut,bláxenni,beatus: blaxenniyi,bea

tior , máli,paruus: magní,minor : velli, ma
gnus: vekfci, maior . dobrí ,bonus : bogli :

melior, de
Ex
 LIBER I. PARS III. - 63
Ex nominibus itaque adiectiuis, quæ ad .
mittunt augmentum ,uel de rementum ,fiue
fint poſitiua, fiue deriuata ; modò non fintà
proprijs uirorum, aut mulierum ,formari po
terunt comparatiua. Formantur autem hoc
modò,ut,ferènihil mutando de poſitiuo de
deriuato', uel certè parum , comparatiuuna
per additionem ſyllaba,yi,fiat.
Ex patrijs,gentilibus, interrogatiuis,red
ditiuis , partitiuis, as numeralibus ferme
comparatiua formari non poffunt.
3 Superlatiuum uerò eft nomen adiectiuü
in ſummo, uel in infimorem fignificatam
constituens; & quamquam nos ſuperlatiua
non habeamus ; ex uaria tamen coniunctio :
ne particularum ,nay , & pre, uelpri, cum
poſitiuis, aut comparatiuis uim ſuperlatiui
exprimimus .
4 Animaduertendum autem est particue,
lam , pre, uelpri, copulari cum pofitiuo fine
ulla comparatione rei,ad rem ,ut, prilipi pul
cherrimus: pridrági, cariffinus .Particula
.

uerò,nay,non finecomparatione cum compa

ratiuo coniungitur,ut, náy, lipsci,pulcher.
rimus omnium .

Exem.
 64 INST, LING, ILLYR.

Exemplum Primum .
Nominis Comparatiui .
Numero fingulari.
Nom . blaxenníyi,blaxenniya,blaxeniye,
beatior , de beatius.
Gen. blaxenniyega,blaxenníyæ , blaxen
niyega, beatioris.
Dati niyemu , níyoy , níyemu.beatiori.
Acc. niyega,niyu ,niye, beatiorem , do
beatius.
Voc. òniyi , niya , niye . ò beatior , de
bestius .
Abl. od,ut in Gen. à beatiores
uel beatiori.
Sept. s'niyim , niyom , níyim , cum beatio .
re, uelbeatiori.
Plurali .
Nom . niyi, niyæ,niya, beatiores , do
beatiora .
Gen. níyih beatiorum .
Dat. niyim beatioribus.
Ace. uiyi,níyæ ,niya, beatiores , de
beatiora
Voc . ò níyi,niyæ,niya. è beatiores,do
beatiora.
Abl.
 LIB . I. PARS III. 65
Abl. od , niyih, à ?
Sept. s'niyimicum beatioribus,
OZ. ù,níyih, ins

Admonitio .

Etiam fiboc modo formari poffint comparati

S ua ex nominibus definentibus in has fylla .
bas bi, di,cchi,hi,li,mi,pi,ri,ti,vi, da- fæpiſi
mè in ſyllabam ,ni, addita ſyllaba ,yi ; finita
tamen in ,gi, mutant,gi, in , xiyi:ut Vbogia
u boxiyi : Inagi, ſnaxiyi, & fuaxniyi. quædá
uerò abijciunt,i:ut,blidi,blidyí.quædam niza
tant,ki,ingyi:ut,sladkí , sladyí.quædam mu.
tunt,ki,in ,ciyi; ut, gorki, gorciyi. & alia
buiufmodi. .

Exceptio.
Non uidenturpole formari comparatiua ex
bis definentibusin ,ccbi, mogucchi, potens .
sfemogucchi , omnipotens . neque ex his,
sfemògi,omnipotens.mnogi,multus: oftáli,
reliquus: ráyski , cæleftis :bóxyi,diuinus.
Neque ex his, Propéti, crucifixus: zalíci,irri
gatus ;zacéti,conceptus ,& alijs huiufmodi
2

participijs paſſiuis. Sæpè tamen utimurcum

poſitiuis hiſce formis comparatiuorum , ve
chie ,migis, & , magne,minus.
E Exce
 66 INST . LING. ILLYR .

Exceptio I I.
Inter Anomala numerari poſſunt.
1 Drági, carus: draxí,draxá,draxé, carior, doo
carius.
z Yaki, fortis:yaccí, yaccá, yaccé,fortior, do
fortius.
3 viſoki,altus: viſcí,viſcá , viſcê, altior, doo
altius .
4 Máli, paruus: magní, magná, magné, minor
dan minus .
5 Velli, magnus: vekſcí , vekſcá, vekſcé, ma
ior, da maius .
6 Zalli,malus:gorrí, gorrá, gorré, peior , do
peius,
7 Lipi,pulcher:lipſcí,lipſcá, lipſcé, pulchrior,
pulchrius, uellipgli, gliá, glié, aut lipyi,
ya , yé.
8 Dobrí,bonus:boglí,bogliá, boglié, melior,
melius.
9 Nizckí, infernus: nixí , nixá, nixé, inferior,
& inferius,fi quufunt alia .

IN
 INSTITVTIONVM
LINGVÆ ILLYRICÆ
LIBRI PRIMI

>
PARS QV ARTA.
DE PRONOM IN E
in vniuerſum .
CAPVT I.
RONOMEN estpars
orationis declinabilis pero
Çalus , quod loco nominis

PA pofitum ceriam finitamq.

perſonam fignificat.
2

Attributa pronominis
ſunt ſpecies, genus, nume
rus , figura , perfona, a
cafus.
3 Species prònominis eſtprimitiua , & de
riuatiua, uelpotiusderiuatt. Primitiua di
uiditur in pronomen demonstratiuum , en
reciprocum : Deriuatiua uero, in poſeſiuit,
gentile, & patrium ,atqueetiam reciprocum .
Ex his uerò partim funt, quæ feparata inne
E 22 in

2
 68 INST. LING. ILLYR.
inoratione ponuntur :partim que cum alijs
orationispartibusconiunguntur .
4 Genera autem ſunt mafculinum , fæmi
ninum , neutrum : quædam enim prono
mina , etiamfi unius fint formæ; funt tamen
generis communis trium : quædam uerò mo
.

re adieétiuorum nominum tres habent for

mas, exceptis quibufdam cafibus pluralis ,
in quibus una omnigenerireſpondent.
Numerus pronominum eftfingularis,&
pluralis.
6 Figura tantumfimplex est.
7 Perſona uerò quibuſdam est prima dum
taxat, aut ſecunda, aut tertia : Quibufdam
omnes tres .
8 Caſus denique fermè funt totidem quof
adie &tiuis: deest autem quibuſdam Nomi
natiuus,& Vocatiuus:quibufdam uerò Vo
eatiuus utriuſque numeri; ut in exemplis.
DEPRONOMINE .
Demonſtratiuo , & Reciproco.
Cap . II .

Ronomen demonftratiuum est,quod certă

P!pronomina
rem demonstrat , cuiuſmodi ſunt omnia
primaſecunde, & tertia perfo .
na, fiue fint unius forme,fiueplurium .
Exem
 LIBER I. PARS IIII. 69

Exemplum Primum .
Pronominis Demonſtratiui
primæ perſonæ.
Numero fingulari .
Nom : Ya , ego .
Gen. mené , mei. CANAZ
Dat. mèni , mibi. WITR
O OMA
RIOEMANUE
Acc. mené , me. LE
Aól. od mené , à me .
Sept. samnom , uel s'manóm , mecum .
Plurali.
Nom . mij , nos ..
Gen. nás, nostrum ,uel noftri.
Dat. nàm , nobis .
Acc. nas , nos,
Abl. od nas , à nobis ,
Sept. s'nami,uel s'nayu, nobiſcum .
OZ. ù nas , in nobis.

Exemplum fecundum .
Pronominis Demonſtratiui,
fecundæ perſonæ.
Numero fingulari.
Nom . Tí , tu.
Gen. tebbé tui.
E 3 Dat .
 70 INST . LING . ILLYR .
Dat. tebbi tibi.
Acc. tebbe te .
Voc . ò ti Òtu .
Abl. od tebbe à te .
Sept. s'tobbóm , tecum .
Plurali.
Nom . wij uos .
Gen. vás ueftrum ,uel uestri.
Dat. vám uobis.
Acc. vas HOS
Voc. ò vij ò uos
Abl. od vás à uobis ,
Sept. s'vami uobiſcum
OET . ù vás in uobis

Exemplum tertium .
Demonſtrativi, defectiui, & reciproci .
Tertiæ perſonæ.
Numero ſingulari.
1
Gen. Sebé
Dat. ſebi fibi
Acc. febé fe
Abl. od ſebe à ſe.
Sept. sa ſobom ſecum .
Plus
 LIB. I. PARS IIII. 11
Plurali.
Gen. Sebbé fui.
Dat. febbi fibi.
Acc. febbé fe .
Abl. od ſebbé àfe.
Sept. så ſobbóm ſecum .
Oct. , ù ſebbi . in ſe.

Exemplum quartum .
Pronominis demonftratiui .
Numero fingulari.
Nom . oví, ová, ovo. bic bec, boc.
Gen. ovoga,oux ,ovoga . huius.
Dat. ovomú,ovoy, ovomú . huic .
Acce ovòga,ovú ,ovó. hunc, hanc, hoc.
Abl. od ovoga ,ovą, ovoga . ab hoc,bac,
( hoc.
Sept. s'ovím ,ovom ,ovím . cum boc , hat,
(hoce
Plurali.
Nom . ovi,ovx, ovå . bi,bæ ,hæc.
Gen. ovih borum , barum, bo
Dat.
( rum .
ovim bis.
Acc. ovi,ovæ ,ovd . bos,bas, bec.
Abl. od coih ab 2
Sept. s'ovím cum Shis.
OF. u ovih in J
E 4 Exem,

1
 72
INST . LING . ILLYR .

Exemplum quintum .
Denonſtratiui etiam tertiæ perſonæ .
Numero fingulari .

Nom. Tky,ta,to.ište,ifta,iftud.
Gen. toga , tæ , toga iftius.
Dat. tomu,toy,tomu.isti.
Acc . tòga,tu ,to,istum ,iftam ,iftud.
Abl. od toga , tæ , tòga .ab isto, ista,isto.
Sept.
s'tím ,cóm ,tím.cum isto ,ista,iſto.
Plurali.
Nom . titæ ,ta. iſti,istæ ,ista.
Gen. tith. iftorum ,iftarum , iftorum .
Dat. tigm . iffis.
Acc . ti,tæ ,ta. istos,istasista .
Abl. od tigh. ab
Sept. s'timi. cum iftis.
Ot. ù tijh ins

Exemplum ſextum .
Demonſtratiui etiam tertiæ perfona .
Numero fingulari .

Nom . oní, oná,onó,ille,illa illud .

Gen. onòga;onæ, onògasillius.
Dat. onòmu,onóy,onòmu,illi.
11 Acc.
1

LIBER I. PARS IIII. 73

Acc. onoga ,onú ,onó. illum illam ,ilud.
Abl. od onoga,onæ , onòga.ab illo, illa ,
(ilo.
Sept. s'oním, onôm, oním, cum illo , illa ,
( illo:
Plurali.
Nom . oni,onæ,onà, illi,ille ,illa.
Gen. onih,illorum, illarum ,illorum.
Dat. oním , illis.
Acc . onì, onæ,ond . illos ,illas, illa .
Abl. od onih ab?
Sept. s'onimi cum pillis.
Oft. ù onih ins .
Exemplum ſeptimum .
Demonſtratiui etiam tertiæ perſonæ .
Numero fingulari .
Nom. onníonná ,onno ,is,ea,id.
Gen.
gnega,gnæ, gnegágeius.
Dat. gnemú,gnóy,gnemú, ei,
Acc. gnegá ;gný,onnó, eum ,eam , id.
Abl. od gnegá, gnæ,gnegá, ab eo, easeos
Sept. s'gním ,gnóm ,gnîm ,cum eosea ,eo.
Plurali.
Nom . onnì,onnæ, onna. i ,edgea.
Gen. gníh , eorum , earum ,corum .
Dat.
gním ,is,uel eisa
Ace
 74 INST . LING . ILLYR.
Acc. onnìonnx, onna ,eosgeas;ea,
Abl. od gníh ab 7
Sept. s'griìmi cum ijs, ueleis.
OZ. à gníh ins

Exemplum Octauum .
1
Demonftratiui etiam tertiæ perſonæ .
Numero Singulari.
Nom. Iſti,iſtá ,iſto . idem , eadem ,idem .
Gen. iſtoga, iſtæ, iſtoga. eiuſdem .
Dat. iſtóinu,iſtóy,iſtomu. eidem .
>

Acc. iſtoga,iſtú ,iſto.eumdem , eamdemm's

( idem .
Abl. od iſtóga,iſtać, iſtóga. ab eodem , ea
(dem ,eodem .
Sept. s'iſtím , iſtóm ,iſtím . cum eodem , ea
( dem ,eodem ,
Plurali.
Nom . ifti,iftæ ,íita.jdem ,eadem ,eadem .
Gen. iſtih , eorundem , earundem , eorun
(dem.
Dat. iſtím , jſdem , uel eifdem .
Acc . ifti,iftæ ,ífta eofdem , eafdem , eadem .
Abl. od iſtih ab 7
Sett. s'iſtimi cum > jfdem ,ueleiſdem .
OT. ù iftih , ins
Ad
 LIB. I. PARS IIII . 75

Admonitio.

1 Pronominum prime,& fecundæ perfond,

ex dandi, da accufandi caſu numeriſingum
laris aliqua ſyllaba folet abijci : quarefiunt
pronomina coniunéta ex ſeparatis, ut, oſta
vime,relinque me; ponitur (me)pro Accuſa
tiuo ( onené) xúdimti,cupio tibi( ti) protebe
bi )
2
Idem accidit numero fingulari in obli
quis feptimiexempli,ut, rekòhmu , dixi ei .
(mu ) pro(gnemájubiſcega,occiderunt eum ,
(ga )pro(gnega,)In pluraliautem fæpè, gn,
11 mutatur in litteram , y, ut, reçiyim , diceis .
46
( yim ) progním .)darxiyih ,tene eos (yib)pro
7.
( gnib . )Interdum abijcitur etiam ,ysex for
•
ma yib, quæ fiue fit Genitiui , fiueAblatiui
3.
cafus coniuncta cum uerbis plerunque poni
turpro quacumque Accufatiuiforma.
3 Eodem modò formefominine in ſingula
ris obliquis pro, gn,affumunt,y;ut,rúkayoy
ufahnu manus ei aruit ( yóy ) pro (znoy) zí
vniyu,uoca eam ( yu )prognu .)
Admonitio II..

Nonnulliformaín maſculinam quarti, &

Texti exempli in recto fingularis fcribunt fic
NG
 76 INST. LING . ILLYR .
ne uocali, i ; fic , ov , hic ; &, òn, ille .
>

Aliqui verò formemaſculine quinti exě.

pli addunt, y,ut à forma fæminina distin .
guatur , , quod non difplicet.
FormeNominatiuorum ex fexto exem
plo addita altera , n , tribuuntur fepti
mo exemplo : quandoquidem hoc proprias
formas non habet in recto .
2

D Ε Ρ R Ο Ν Ο Μ Ι Ν Ε
Poffeffiuo .
Caput III .

Ronomen Pofeſſiuum eſt,qugd Prima, Se

Pavone
cundæ , aut Tertia Perſona polefionem
Significat .
Exemplum primum .
Pronominis poffeffiui pertinentis ad primam
Perſonam.
Numero fingulari.
Nom .Móy,moyà,moyè. Meus,mea, meum .
Gen.moga, moyæ, móga. mei,meæ, mei.
Dat.inómu,moyóy,mnomu.meo, mea , meo."
Acc.moga,moyú ,moyè: meumimeam ,meti.
Voc. , móy,moyà,moyè, òmi, mea , meum ,
Abl,

;
 LIB. I. PARS III I.
77
Ablodmóga,moya ,móga.à meo , mea , meo .
1 Sept.s'moyim ,moyom ,moyím.cum ,meomea,
(meo
Plurali .
Min Nom.moyì,moyæ , moya.mei ,mea , mea .
A Gen.moyih , meorum , mearum , >

( mcoruna
Dat.moyim , meis .
Acc.moyì, moyx, moyà. meos,meas, mea.
Voc. omoyì, moya, moyà,ò mei ,med , mede
Abl.od moyih .
Sept.s’moyimi.
Ołtù moyih. cum mei
in J

ma
Exemplum fecundum .
Poffefſiui pertinentis ad ſecundam Per .
fonam .
7 Numero fingulari
Nom.Tvóy ,tvoyà,tvoyè, Tuus,tua tuun
Gen. tvoga,tvoyæ , tvoga, tui , tua , tui.
.
Dat.tvómu , tvoyóy , tvomu.tuo,tud, tuo.
In reliquis cafibus non est diffimile praceděti.
E,

Exem .
 INST. LING . ILLYR .
78

Exeniplum tertium .
Poffefliui Deriuati Reciproci
Numero fingulari ,
Nom.Sfoy ,sfoyà ,sfoyè. Suus,fua,fuum .
Cuiusdeclinatioin reliquis fimilisest prace
dentibus.

Exemplum quartum ,
Pronominis poffeffiui pertinentis ad plures
Primas Perſonas .
Numero fingulari,

Nom . Náſc,nàſca ,ndſce. Noster , no.

( ftra, noſtrum .
Gen.naſcega,näſcæ ,naſcega, nostri , no
( stre, noftri.
Dat naſcemu,naſcoy,nàſcemu. noftro , no
n

( stre , nofiro
Acc.naſcega ,ndſcu,naſce. noftrum ,
( nostram , nostrum
V oc.ò naſc ,nàſca ,naſce. à nofter , no
( stra, nostrum .
Ablod naſcega ,ndſcæ,naſcega. à noftro,no
( fra, nostro.
Sept.
 LIB . I. PARS III.
79
Sept.s'naſcim ,nàlcom ,naſcim ,cum noftro , na >
stra,noftro.
Plurali ,
Nom , nárci,na cæ,ndſca. nostri , no .
ftræ, nostra,
Gen.nà (cih. noftrorum
nostrarum , nostrorum .
Dat.nacim . nostris .
Acc.naſci,nàlcx ,nàſca ,
noftros, no
Stras,nostra .
Voc.o naſci,nà (cæ ,náſca , à noftri , non
Atræ, noſtru .
Ablod naſcih .
Seot. s'naſcimi.
cum nostris
ES
Oct.ù nàlcih , -
ins,
Admonitio .

77 .
I Eodem modo declinatur poffeffiuumpera
O
tinens ad plures fecundas perfonas: válc,và
ſca, valce.uester ,westra ueftrum ; uocatiuo
-i. tamen caret.
Jo
ro
2 Addunt nonnulli formis mafculinis obli.
3
quorum fingularisexceptaforma accuſati
42
ui neutra ,ſyllabam ,ye ,inter uocalem , o, da
sut,moyega,pro,moga ,inoyému,pro, mó
mu, tvoyéga,protvoga; tvoyému, pro tvo
ma , sfoyega, pro,sfoga , sfoyému, pro, >
sfomu.
De
Van
 80 INST. LING. ILLYR .
3 Vocatiuo carent, tvoy , do sfóy. Poßeli
uum autem sfoy ,est etiam reciprocum .
DE PRONOMINE GENTI LI
feu Patrio.
Cap. IIII.

Ronomina Gentilia feu Patria funt,quæ no

etiam partes
rectasque ſignificant,quibusapud nos etiam
refpondent ſubſtantiua nonnulla maſculini
ac femininigeneris.

Exemplum .
1
Pronominis Gentilis ſeu Patrij.
Numero fingulari.
Nom. Naſcinski, naſcinskâ , naſcinskó . No.
( ſtras.
(
Gen. nafcinskóga , naſcinskæ , naſcinskóga.
nostratis.
Dai. nafcinskomu,naſcinskóy, naſcinskómu.
noftrati .
Acc. naſcinskóga , naſcinskú ,naſcinskó. no
stratem , dou nostras.
Voc. Ò, naſcinski,ská,skó ,ò nostras ,
Abl. od,skóga, skæ, skoga. à noftrate.
Sopr.
 LIB . I. PARS IIII. 81
Sept. s’skím.ském ,skim . cum noftrate.
Plural.
Nom, naſcinskí , skæ ,> ská . nostrates , ou non
.

stratia .
Gen. naſcinskih . noftratium .
Dat. nafcinskim . nostratibus .
Acc. naſcinskí, skæ , ská. nostrates , & no
3
Aratia,

3
Voc. Ó , skí, skægská. ò nostrates , & noftratia.
Abl. od naſcinskih . à2
31
Sept. s'naſcinskimi. cum noftratibus.
OEZ. ù naſcinskih . in s

Admonitio .

1 Eodem modo declinatur, Vaſcinski, ská ,

skó.Veftras : Vocatiuo tamen caret .
Substantiu a nomina idem fignificantia
3.
funt,Naſcinaç, hic nostras. Naſcinka, hæc
1.
nostras.vaſcinaç, bic ueftras.vaſcinka ,hæc
uestras.
.

.
FINIS LIBRI PRIMI

LAVS DEO .

F IN
INSTITVTIONVM
LINGVÆ ILLYRICÆ
LIBER SECVNDVS .

DE VERBO CAETERISQUE
orationis partibus .

PARS PRIM A.
DE VERBO .

I
ER BV M est parsora
tionis modos, do tempo
rafine caſu habens.
Attributa V erbi funt ,
Genus , Modus, Tem
pus,Species,Figura ,
Perfona , Numerus ,
do Coniugutio.
DE GENERIBVS VERBORVM
Cap. 1.
Genera uerborum prima fui diuiſione
funt
 LIB . II. PARS I. 83
ſunt Perſonale, do Imperfonale ; illud pli
res una perſonas habet: Hoc uerò dumtaxat
unam .

Perſonale autem apud latinos fubdiui

tur inActiuum , Paſſiuum , Neutrum ,Com>

mune,do Deponēs. Imperfonale uerò in uer

ba Actiua di Palſiuæ uocis.
3 Apud nos uerò, ut mihi quidem uidetur
diuidi poteft Perfonale, & Imperſonale in
uerbum Tranſitiuum ,quod ui ſuatranfit in
aliud, do in uerbum Intranſitiuum , quod
fua ſignificationenon tranfit in aliud . Di
uidi enim aliter uix potest, cum neque for
ma habeatur,neque fonus, ex quibus utrbo
rum inter fe fediuerfitas intelligatur , fiex
fine ulla alia particula fumantur.
5 Tranſitiua funtuaria. Quædã enim trăſe
unt in perfonam patientem rationispartici
cipem , ut,mollim tebbé,rogo te. $ &tùyeme
né,honoratme. Yá násliduyem preblaxen . 1

nogo Isusſa. Ego fequor beatiſſimi Iefum .

Quædã tranfeunt in rē patientë ,quæ estra
tionis experi, ut , mij òremo zemgliu , nos
>

aramus terram.vý bodeté Kognd ,uos pun

gitis equum . Quædam deniquehabentnomi
na, quæ idem ,quod ipfa uerba fignificant,
ut, oníxivú xivòt vefiel, illi uiuuntuită la
tum.Oví,prilipu póyku poyú,hipulcherri.
mam cantilenam canunt.
F Porro

B
 84 INST. LING . ILLYR .
S Porrò ha tres uerborum fpecies inter fe
differunt.Verba enim prime admittuntfen
ſüm Paſſiuum in omnibus perfonis, ut, ya.
fam ſcrován , io ſon honorato ,ego bonoror.
Secundæ autem fpecieiuerba fenſum paſi
uum propriè non nifi in tertisperfonis pof
Sunt admittere, ut,zemgliá , yèſt orána cd
>

mené,la terra è arata da me; terra aratur d

me: uel òrele;arafi ;aratur. Tertia deniq.ſpe
ciei uerba nulla rationeſunt paſſiuæ fignifi
cationis fineparticula (ſe ) , ut ,xivèſe xi
> .

vòt velè trudni;uiueſi uita aſſaifatichofa;

uiuitur uita ualdè laboriofa.Tecéſe târk du
gi : corresſi corſo lógo.curritur curſus logus.
6 Intranſitiua autem funt, quæ neque in ,
aliud fuam actionem transferunt, neque ab
alio recipereulla in ſe facta mutatione pos
funt id, quod fignificant.Horum Prima pe
cies estuerbum fubftantiuum , quo utimur
din ſua fignificatione , do coniunéto cum
participys uel a &tiua uel paſiue ſignifica
tionis.Hoc autem est ( Yesàm ,yesì.yèlt;ſum
es , eft ) Secundaſpecies funtuerba Abſolu
ta,quæ,, statim ut proferuntur,fuam inte .
gram ſignificationem demonstrant,quam
neque aliunde accipiunt , neque in aliud
transferunt,ut,maringnij.murmurat: tecé ,
currit:daxyij, pluit; blidí: palleſcit.gleddā ,
afpicio.pfuye;vituperat :smiyeſe,ridet ; Kri
cij ,
 LIB . II . PARS I.
cij,clamat. Çárglienij,rubeſcit.
7 Quadam ex his dicuntur Continuatiua
eo quod continuam quandam pafſionem in
patiente ipfo, neque aliundè ortam , quæque
ex ipfo in aliud tranferri non potest, adſi
gnificant,ut,gorijm ,ardeo;blidím ,palleſco;
cuddiſe , admiratur,marauigliaſi.
Quædam uerò ſuntſignificatiua actionis
abſolutæ ,que in ipfo agente
fit, ut , ſcétam ,
deambulo;cecém.curro. Vápye,clamat. Ad
bancfpeciem reuocantur uerba,que reſpon )

dent huic interrogationi.Scrò ciníſc ? quid

agis?Sctím ,lego:pijſcem ,ſcribo; quæ ex pe
ipfis illi interrogationi abſolutè refpondent;
extra quam ſignificationem caſum patien
tem requirunt ,ut, Sctij sféro píſmo;legit for
cramſcripturam .
DE MODIS , CAETERISQVE
Attributis Verborum .

Cap. II,
1 Modi uerberum funt, qui demonstrant
animifenſa ,ac uoluntatem in res ſignifica
tas.Sunt uerò fermèbi ,
Indicatiuus, quirem narrat :
Imperatiuus,qui uel imperat,uel uenuftè fuis .
uiterque rogat, uel permittit conseditquefa
F 3 ciene
7
 86 INST . LING . ILLYR.
ciendam , uel denique hortatur , urget
rem exequendam .
Optatiuuscupidos animi affe&tus ostendit .
Coniunétinus non finealiqua particula rem
narrat.
Potentialis cum quadam breui uenustatepo
tentiam ,uel debitum , uel uoluntatem , uel
conſuetudinem & alia huiufmodi circa rem
de qua eft fermodeclarat; qui etiam fi non
differat( quod ſpectatad formas,ac tempo
ra ) abalijs modis præfertim à Coniunéti
uo;differt tamen uirtute ac uenuftate in ſen
ſis animibreuius declarandis,ut, ya gliú
bim Ivanna ? Amem loanně? ch'io ami; cb'io
babbi dd amare Giouani? Gliúbilbih ? Ama .
rem ? Io amerei? hauereipuotuto amare ?
Infinitus est indiſtinctus e indifferens, qui
caretperfonis,ac numeris . .

Tempora autem modorum , que qualita

tem operationis ( quod ad prius attinet de
pofterius) indicant,ſunt uaria.
Præfens, Preteritum Imperfectum , Indefini
tum , Perfectum , & Pluſquam perfectum ;
>

ac Futurum .
Præfens rem,quæ nunc fit,demonftrat ,ut , ya
govorrim ,ego loquor.tí hoddiſc, tu ambu .
las.Oni tecé,ille currit.

Prz .
 LIB. II. PARSI . 87

PRAETERITUM EST VARIVM .

Imperfectum inchoate actionis continuatio

nem ,nec dum confe&tæ fignificat, ut, ucah ,
docebam .
Indefinitumactionem præteritam ſignificat , >

quampridem uerò preterierit,non ostendit,

ut, tekòh, cucurri,corſi .poydòh ,lui,andai;
pobigoſce,fugerunt,fugirno.
Perfectum actionem definito, certoque tempo
&tam oftendit,ut gliúbiofam , ama.
re confeamat
wi, bò o.
Pluſquamperfectum actionem nonconfettam
modo;fed iam pridem elapſam ſignificat,ut,
bìah gliábio ,amaueram , baueuo amato.
Futurum actionem ,quæ futura est,demöftrat,
ut,ucittichiu ,docebo,inſegnarò.
3 Modis quibufdam omnia hæc tempora
conneniunt:quibufdā uerò tantum aliqua, 2

ut in coniugationibus conftabit.
Species uerborum altera est Priminua ;
altera Deriuatiua feu Deriuata .
5 Perſone uerborum funt tres. Prima,quæ
loquitur.Secunda , cum qua quis loquitur.
Tertia ,de qua quis loquitur.
6 Figurë ſunt fimplex ,& compofita .
•

7 Numeri ſuntduo fingularis , & Plue

1 ralis .
F 4 Con
 88 INST. LING . ILLYR .
8
Coniugationes denique verborumſimpli
cium ſunt tres , ut , ucim , doceo . ticem ,
> .

tango.ìmam ,habeo.Compoſitorum uerò ferè

duæ,ut,na reſcuyem ,exorno. napravgliam ,
apparo.

CONIVGATIONES
V E R BOR V M.

DE CONIVGATIONE
Verbi

Yesåm , fum . & Hochiù, uolo .

Caput III.

Ntequam agatur de modo

coniugandi uerbiTranſiti
ui, ponendum eft hoc ter.

A tio capite,qua ratione c012

iu g anda fint hæc duo uer
ba Intranfitiua,Yesam ,
ſum . ( ut Emmanuelis Al
.

uari nostre Societatis uiri eruditiffimi in hoc

confilium fequamur,qui hoc ipſum uerbum ,
ante omnia propoſuit. )Et uerbum ,Hochiù, uo
lo. Prioris enim cognitio omnino ad omnium
uerbo .
 LIB . I 1. PARS I. 89
uerborum Coniugationes pernecelaria est :
poſterioris uerò ad certaquædam tempora.
V triuſque autem ita perpetuus eft ufus, ut
uix fine illis colloquiumpaulò longius effe
poffit .
CONIVGATIO VERBI
Subſtantiui,
Yesàm s : fum..
INDICATIVI MODI TEMPVS
Præſens.
Numero fingulari.
Ya yesdm. egofum . nišảm : non ſum .
Tí yesì.tu es. nili .non es .
On yèſt, ille est. niye, uel, ní. non eft.
Plurali.
Mij yeſmò. nos fumus. niſmò. non fumus.
Vij yeſtè .uos eftis. niſtè. non estis.
Oni yesù, illi funt. nisuì. non ſunt.
Præteritum imperfectum .
Blih,uel,bìah.eram . nebijh.non eram .
Bliſce ,uel, bìaſce . eras . nebijſce. non eras .
B {jſce,uel,bìaſce. erat . nebijſce.
Plurali .
Bijhomo,uel, bia homo.eramus:
Bijhote, uel , biahote . eratis .
Bijhujuel.bìahu. erant.
Inde
 go INST . LING . ILLYR .
Indefinitum .
Bih, fui fui. nebih.non fui.
Bì, fuifti.fuſti, nèbi . non fuifti .
.

Bi f,uit.fù, nebi . non fuit .

1 Plurali. ( me.
bìhomo,uel,biſmo. fummo.nebiſmo.non fum .
bìhote,uel,biſte. fufte.nebiſte. non fufte.
bihu,uel,biſce.furono.nebiſce.non furono .
Perfectum .
bio ſfam ,uel,yesam.fui.ſono ſtato.
vel liguel,yesi.fuiſti. ſei ſtato .
bil Lye,uel,yèft. füit.è ſtato .
Plurali .
şſino,uel,yesmò. fuimus. ſiamo ſtati .
bílis fte,niel,yeſtè.fuiflis. fete ſtati.
Llu ,uel,yesù . fuerunt, ſono ſtati.
Pluſquam perfectum .
bich . fueram , ero ſtato .
bieſce . bio, uel, bil fueras . eri ftato .
bidſce . S fuerat.era ſtato .
Plurali ,
bijhomo . ? fueramus, erauamo ſtari.
bichote. Sbíli fueratis, erauate fati .
biqhu . 3 fuerant, erano ſtati.
Futurum .
bitichiu.ero birichiemo.erimus.
bitichieſc.eris. Plur. bitichiete.eritis.
bitichie.erit . bitichie.erunt.

IM
 LIB. II. PARS I.

IMPERATIVI MODI TEMPVS

Præſens .

bìdi tí, es,uel,efto.fij tu.

budiòn f. it ille . ſia quello .
Plurali.
budimo mij . fimusnos . ſiamo noi.
budite vij. efte ,uel,eftote uos. fiace uoi .
budu onì.fint illi . ſiano quelli .
Futurum
bitchieſc tí . eris, uel, esto tu . ſarai tu.
.

bitchie on erit, uehefto ille ,farà quello.

Plurali.
bitchiemo mij.erimus nos. faremo noi .
bitchiete vij. eritis,uel,eftote uos, farete uoi.
bitchie oni.erunt,uel funtoilli . ſarāno quelli:
.

OPTATIVI MODI TEMPUS

Præſens.

fram , uel,yesåm , utinamfim . Dio

• 1 uoglia che fa.
uel da figuel,yesì,utinam ſis . Dio uoglia
à che ſij.
ye,uel,yèſt.utinam fit .Dio uoglia
che ſia .

Plu.
 INST. LING . ILLYR .
92
Plurali .
Símo,uel yeſinò, utinam fimus , Dio uo
Iglia che ſiamo.
odáj fte,uel,yeſtè. utinam fitis . Dio uoglia ,
che ſiate.
ſu, uel yesùi utinam fint. Dio uoglia
che ſiano .
Præterituin imperfectum .
sbijh , uel biah ,& c.vtinam effem ,Dio uo
sbihleſſe che io fufli.
òdà bijſce,utinam elles. Dio uoleffe che tu
fuffi.
bijſce . utinam eßet . Dio uolelle che
e quello fuſſe.
Plurali.
Sbijhomo. efemus.
o da bijhote utinam efletis.
{bijhu. effent.
Indefinitum .
Sbih fuerim . bilio.
òdà bì utinam fueris. Plur. biſte .
Lbì fuerit. bilce.
Perfectum .
fam ,? utinam fuerim .
èò dà fi.
ye . J.
Sbio,uelbil,
Sbio ,uel bil,
ſmo . 7
Plur . ò dà fte > bili.
ſu . S
Pluſ
 LIB . II . PARS I.
.
93
Pluſquam perfectum .
bigh 7
fuiffem .
ò da,bigſce,Sbio,uel bil.utinam fuifjes.
bijſ ce, fuiſſet.
bichomo.7
Plur.ò då bijhote . Sbíli
bilhu. S
Futurum .
Sbudem . ſim . .

ò dà 3 budeſc . utinam fis. )

Lbude fit .
Sbudemo.
Plur. ò dà 3 budete .
(budu ,
Coniunctiui modi tempus
Præſens.
Sbùdem . ut , ſim .
. budemo.
da budeſc .ut, ſis. Plur.da. budete.
¿ bude .ut , lit.
. budu .
Præteritum imperfe & um I.
bídbih , effem , farei.
bubi . effes, farefti.
bidbi .
efet, farebbe .
Plurali .
bílibiſmo . effemus.
bílibiſte .
bílibi . elſetis.
ellent.

1
1
Im
 94
97 INST. LING. ILLYR.
Imperfectum II .
bih ,? clem .
da bi , Sbio , uel,bil,ut, eßes. 3
bi, S elet.
bilmo7
Plurali :dàbile . > bíli.
bi. J
Indefinitum .
sbih . ut fuerim ,che ſia ſtato ,
dà bì.
Lbì .
Shilino . utfuerimus.
Plurali.dà bìſte.
Lbìſce .
Perfectum .
fam ,7 ut fuerim ,che ſia , o
da.G. abio , uel,bil. (che ſon ſtato
ye. j
ſmo. 7
Plurali.dà.ſte. Sbíli.
fu . S
Pluſquam perfectum I.
bídbih , 7 fuifem ,ſarei ſtato .
bídbi . Sbio ,uel,bil, fuißes .
bídbi. S Dio,u
bílibiſmo . 7 .
fuiſſet.
fuiffemus.
Plurali. bílibiſte. Sbíli. fuiſſetis.
bílibi . fuillent.
Plur .
 ş

LIB. II. PARS I.''

Pluſquam perfectum II.
bith , ? ut fuiffem ,che fuſli, o
då bijſce, > bio ,uelbil (che ero ſtato
bigſce . J
bijhomo.
Plurali dà bijhote. > bíli.
bijhu . J
Futurum ,
budan 2
kadà bùdeſc .> bìo ,uel,bil, cum fuero.
fucris.
bude . J
Plurali.
fucrit.
budemo ? fuerimus.
budete bíli cumfueritis.
budu s fucrint.
0
-10
Potentialis modi tempus
Præſens.

budu ya? uel,bừde ya?fim . ch'io fia? che por

fa eflerio .
Præteritum imperfectum .
bílbih ya ? efem ? io ſarei ? & hauerei potuto
eſſere ?
Pluſquam perfectum .
bilbih bìo f? uiſlemi io fareiſtato ?
Futurum .
budu biti ? fuero/ io ſarei per eſſere ?
Infi.
 96 INST , LING. ILLYR.

INFINITIVI MODI TEM PAVS

vnicum Præſens.
Biti . ele . eſſere . /

GER VND I V M.
Temporis præſentis & imperfecti.
Bùducchi , cuirefpondet coniun &tiui preſens,
& imperfectum Latinum ,hoc est, cum fim .
efſendoiod , cum eßem , in utroque numea
ro, d& . cum omnibusperfonis;quod contingit
etiam in omnigenere uerborum ,
Perfecti, & pluſquam perfecti.
Bivſci.uel,buducchi,bio,uel,bil.cum fuerim ,
vel fuiſem . eſſendo ſtato.
PARTICIPIV M.
Præſentis, & imperfecti,
Budúcchi . qui eſt .
.

budúchia quaeft.
budúchie. quod eft,
Perfecti, & pluſquam perfecti,
bio , uel, bil . ftato .
bila . Itata .
bilo . ſtato .
Aliud .
bivſci eflendo ſtato.
bivſca effendo ſtata .
bivſce effendo ftato .
Admo
 LIB. II . PARS I. 97
Admonitio . I.
De modi indicatiui tempore præſenti.
Pronomina demonstratiua fæpè cum 11ero
bis coniunguntur ; idcirco ea præponere om
nibusperfonis uiſum est faltem hoc tempore.
Ex tertiaperſona nonnulli abijciunt ,t,fic
21
yèspro yèft.
n. 3 Formæ huius temporis diuerfimodè tri
le buuntur alis orationis partibus. Quando .
cunque enim coniunguntur cum particulis
componentibus, prima da fecundaperforano
abijciuntpriorem ſyllabam , ut, yaſam , ego
+7
fum.Nisam , non fum.bíll,fuifti. Dali , ut
ſis. Tertia uerò perfona uelabijcit omnes con
Sonantes,ut, níe, non eft uelpostremas duas
ut,Níye,non eft. onye ,ille est. Q110d fit in
fingulari.In Plurali autem omnes perfona
priores /yllabas abijciunt,ut,Niſino,non ſu
mus.vijſte,uoseftis.Oniſu, illi funt.
Quando per fe fimplicesforme iste ponü
tur ,nihilex ijs abijciendum est, ut , yeſte
vij bogli uceníçi? estis uos meliores diſcipu
li? ex quo intelligitur formasintegras effe
in uſu ,præcipuè cum interrogatur, uel re
fpondetur,fic,yeſmò,fumus;fi perfolum uer
bumrefpondeatur. Quod fi etiam nomen ali.
quod addatur,melius erit ficreſpondere bó
G glica
>
 98 INST. LING. ILLYR.
gliſmo, melioresſumus.) quam ( bógli ye
ſmo ) Aliquando tamen bæc à nonnullis
confunduntur.
De tempore Imperfe & o .
Hoc tëpore melius eft omnes formascum diph
bongo, ij, fcribere , ut appareat diſtinctio
>

interbocida Indefinitum ,tum in perſona ,

prima:fingularis, bijh,eram ,da bih ,fui.tum
in ſecunda e tertia , bijſce, eras,derat,at
que in tertia pluralis, biſce ,fuerunt. Quod
autem forma propoſite fint duplicis rationis
etiam fi poſteriores rarò in libris inuenian .
tur:funt tumen in ufu.
De præterito Indefinito .
Forma buius temporis unica uocali, i,fcriben ?
aaſunt in utroque numero.
In Pluralı pofitæ ſuntbina forma ,quarum
posteriores ufitatores eße uidentur.
De præterito Perfecto .
Fit hoc tempus ex præfentis formis', do
ex participis ( bio, uel bil, ) quorum
prius est indeclinabile : Posterius uerò de
clinabilefic,bil,bíla.bílo, ſtato,ftata, stato
Plu .
 LIB. II. PARS I. 99
TC.
Plurali:bíli,bílæ ,bila.Qui duo cafus tantum
feruiunt buic præterito perfecto do plufquã
perfecto.Quidam cum participio formaspre
Sentis coniungunt integras. Quidam uerò ab
teram dumtaxat earum partim , de quo din
ch
Etum eft..

Ein
2
De Pluſquamperfe& o.
7
Fit boc tempus ex alterutro participio, dex
to Imperfeéti formis,dequa nihilpreterea ad
os
dendum est.
711
- De Futuro .

Formatur futurü ex infinito , do ex poftremis

Syllabis,chiu ,chieſc,chie, uerbi Hochiù ,Vo
10. Quod contingit etiam in omnigenere uero
borum ,
Admonitio II .
De Imperatiui tempore Præſenti.
1 Modo huic tribuuntur tantum tempora
Præſens, du Futurum ,more Latino: Perſo
na inutroque numero ad imperandum tan
tum dux : Ad bortandum uerò in Plurali
etiam prima.
Futurumfit eodem modo, quo diétum ef
G 3 fieri
 100 INST . LING. ILLYR .
fierifuturum Indicatiui; tametſi potest in
hoc abjci ultima uocalis , i,Infiniti, cuiuſ
cumque generisuerborum fit.
Admonitio III.
De Optatiuo .
Prafens do Imperfectum Optatiui addi.
tisparticulis eiusproprijs( ò dd) uel( à dà )
qua uim babent Latinæ uocis ( Vtinam )
uel ( ò fi. ) eafdem formas babent , quas ea
dem tempora Modi Indicatiui .
Indefinitum fit ex particulis jfdem , og
ex præterite indefinito .
3 Perfeétumfit ex particulis olyan formis
præfentis. & ex participys Perfecti indica
tiui .
4. Pluſquü perfeciü,fitex iſdemparticulis
du participis: formisuerò Pluſquă perfecti.
Futurumſemper eft fimilePraſenti Con
iunctiui.

Admoritio . IV.
De Coniun&iuo.

Etfi modus hic habet proprias formas in pre

fenti: poteft tamen affumere etiam formas
Præfentis Indicatiuicum particula , dà, fi
gnificante(ut)uelque fintconjunctiones,
Si
 LIB . II . PARS I. 101
2 SiFormis Præfentis Coniunétiui addantur
particule. Akò ,fid , kadà, cum : fignificabit
.

tempus Futurum ut, Ako budem dòbaryfi

erobonus.Kada budemzdrav ,cum ero fanus
tunc autem melius erit mutare, m 2, in , u ,
Ako budu. Kada budu.
3. Primo Præterito Imperfecto nulla additur
particula ; ſed coniugatur , ut pofitum est.
quod fi addaturparticula , dd , efficiet fen- .
> >

ſum altcrius partis , quem habet idem tem 3

pus apud Latinos,ut; eßem ,che fuffi,då bih

bio,uel bil,ad quem fenfum etiam exprimen
dum inferuiunt forme præfentis , ut , da >
budem .
4. De futuro dicipotes7,ficumparticipio iun
50

ganturforme ipfius, ſenſumpropofitum ha

bituras . Atſi cum formaInfiniti copulentur
bunc fenfum ,ut,Kadàbudu biti , cum futu
rus ero,quando farò ,per eſſer: nonnunquam
boc ipſum autbores ponunt in primo fenfu .
Admonitio V.
De Infinito .

Adhuc excogitare non potui , neque inuenire

apud aliquem ex authoribus huiufmodi ul
lum aliud tempus præter prafens. quáre bu
ius unius formampofui .
Gerundiano dectinātur, nifi facta participia.
G 3 Para
 jor INST. LING . ILLYR .
Participia declinantur more Adie &tiuorum ;
quamquam aliqui eorum cafus nonfint in '
ufu.
CONIVGATIO VERBI
Hochiu , Volo.
Numero Singulari.
INDICATIVI MODI TEMPUS
Præſens .
yá hochiù ego uolo io uoglio
tí hochiec tu uis tu voi
òn hochic ille uult quello uole
Plurali,
mij hò hiemo nos uolumus noi volemo
uij hòchietenos uultis uoi uolete
onì hochiê illi uolunt quelli uogliono
Præteritum Imperfecum .
hotiyah wolebam
hotiyáſce uolebas
hotiyaſce wolebat
Plurali.
hotiyáhomo uolebamus
hotiyahote uolebatis
hotiyahu volebant

Indefinitum .

hotih wolui, soli

I hotti.
 LIB . II . PARS I. ro )

uoluiſti uoleſti ,
} hotri .
horri . uoluit uolfe .
Plurali .
horiſmo . uoluimus. uolemmo ,
hotiſte , uoluiftis uoleſte .
hotiſce. uoluerunt uolſero .

Perfectum .
hotío riam ,uel.yesain ,uolui ho uoluto .
uel li, uel,yesì. uoluifti , hai uoluto .
hotíl Lye,uel.yèft. uoluit, ha uoluto .
Plurali .
ſlino, uel.yelmò. uoluimus .

hotilli ſte ,uel,yeſte . - uoluiftis.

Llu,uel,yesu . uoluerunt .

Pluſquam perfe & um . am

er
uolu :
bih 2
bijſce. Shorío ,uel, hotil uolueras.
uoluerat.
bigſce . Plurali,
wolueramus.
bijh ote.o . Shot
bijhom ? illi wolueratis .
woluerant.
bijhu '. J
Futurum .
uolam
Schiu .
tti poles .
boti chieſc .
wolet.
ichis Plu
G 4
 104 INST. LING . ILLYR.
Plurali.
Schiemo. uolemus.
hotittis chiete . uoletis .
chiế . uolent.

Imperatiuimoditempus
Przſens.
horiy tív fac uelis
hotiy òn fac uelit
Plurali.
hotiymo mij no fac uelimus .
• hotiyte vij uelitis.
hotiyu oni uelint.
Futurum .
hotit chiefc tí.& c.Plur.hotit chiemojmij, & c.
Optatiui modi tempus
Præſens .
chochiem . uelim
ò dà hòchieſc . utinam uelis.
i hòchie . uelit.
- Chochiemộ.
Plur. ò dà hòchiete .
Chochiê .

Præteritum imperfectum .
Shotiyáh . nellem .
òdà hotiyáſce, utinam relles.
Chotiyáſce , ueller.
Plus

i
 LIB. II. PARS 1.1 103
shotiyáhomo.
Plur, o då hotiyáhote. 21

Lhotiyáhu .
Indefinitum .
Shotih . uoluerini .
òdà 3 hotti . utinam uolueris.
hotti uoluerit.
Shotimo.
Plur. ò då hotiſte .
i hots.

Perfectum .
fam ,uel,yesam .
KE à dà.ſi ,uel, yesi.
>
Shotío, uel hotíl.
ye, uel, yèſt .
ſmo:?
Plur. ò då. Ite . Shotilli.
ſus

Pluſquam perfectum .
bijh. า
ò dà bijſce . Shorío , uel, horil .
bijſce . J
bijhomo.7
Plur. o dd.bijhote. hotilli.
bijhu . )

Futy .
 106 INST. LING . ILLYR .
Futurum .
hochiem . welim .
o då hòchieſc . utinam uelis .
lhòchie . uelit.
Shòchiemo.
Plurali 3 hòchiete .
Lhochie .

CONIUNCTIVI MODI TEMPUS

Præſens .

Chochiem . uelim . hochiemo ,

dd hòchieſc . ut uelis. Plur. hòchiete.
hochie . velit . hochić.

Prætericum Imperfectum I.
sbih,uellem , uorrei.
hotío,uel, hotik bi, nelles, uorreſti.
ibi, uellet , uorrebbe .
biſmo.
hotilli bifte .
Lbi .
Imperfc & um II.
bih? uellem , che uolelli .
da.bi Shotío ,uel,hotílsut,ueiles, che uoleſli.
bi J wellet che uoleffc .
biſmo uellemus
Plurali.da biſte Shocilli.ut,uelletis
bì . J. ucllent.
Inde .
 LIB. II . PARS I. roy
Indefinicum .
hotih . uoluerim . horiſmo
då hotti . ut uolueris. Plur. hotiſte :
hotti, uoluerit. horiſce .

Perfectum .
fam . 7 uoluerim .
da.fi Shorío ,uel hotíl,ut uolueris .
23 ye . J voluerit.
ſmo . ?
Plurali.dà fte . Shotilli .
ſü . S
Pluſquam perfe & um I.
bih ? voluißem .
bio,uel,bil.bi. Slotio, uel,hotíl uoluiſſes.
bi . J uoluißet .
biſino
uoluiffemus.
Plur. bilj. biſte, Shotilli. uoluiſſetis.
bi . s . woluiſent
Pluſquam perfe& um II .
bijh, 7 bio, uoluiffem .
dà,bijſce Suel, hotío ,uel hotíl, ut uoluiſes.
bijſce, J bil , >

uoluiffet.
I bijhomo .
.
Plurali, da bijhore.
bijhu . Svíli,hotilli.
Futy .
 108 INST. LING . ILLYR.
Futuruin .
budu uoluero
kada budeſc. Shotío, uel, hotil. cü uolueris .
bude.
. Eno , . uoluerit .
.
budemo
Plurali. budete . hotilli.
budu . J
INFINITI MODI TEMPUS
Præſens .

Hotití . welle .

G ER VND I V M.
Temporis præſentis & imperfecti.
Hotiyucchi, uel, hotécchi.
Perfecti, & plufquam perfecti.
Hotivſci, uel, buducchi hotío ,uel,hotil.
PARTICIPI V M.
Præſentis , & imperfecti.
hotiyucchi,uel,hotecchi .hic
hotiyuchia ,uel,hotéchia.hæc uolens.
hotigúchie, uel , hotéchie . hoc
Perfecti, & pluſquam perfecti.
hotío ,uel, hotil . uoluto .
hotilla. uoluta.
hotillo . uoluto .
Aliud
 LIBER II . PARS I. 109
Aliud .
hotívíci . bauendo uoluto .
hotivſca . bauendo uoluta .
.

hotívíce . bauendo uoluto.

Admonitio .

Expræteritorum formis à nonnullis foo

let abici uocalis, o , poft; b ; d littera ,y ;
ex imperfectis .
' Vitima formapluralis,uel éft,hochice ,
uel, hochie ,uel, hotte .
3 &
Compoſitum , néchiu,nolo, abie&taprima
Syllaba, bo, ex fimplici , affumit in omnibus
perfonis particulam ,ne .

DE PRIMA VERBORVM
SIM P L I C I V M
CONIVGATIONE.

Caput IIII .
ERB A buius Coniugationis ex
præfenti Indicatiui , doInfiniti di
Atinguenda funt. Indicatiui enim
prima perſona definit in fyllabam ,
im ,ut,ucím , doceo, govorrim ,loquor, gliú .
bim,
 110
INST. LING. ILLYR .
bim , amo . mollím , rogo . Secunda uerò
in , iſc , da tertia , in , i , utuciſc , ucí í gó
vorriſc, govorri. Forma autem Infiniti de
finit , in , iti , uel, it , ut , gliúbiti ,amars .
>

PRIMA CONIVGATIO .

Verbi ſimplicis definentis in , im , >

INDICATIVI MODI TEMPVS

Præſens ,

Numero fingulari .
1

ya ucim . ego doceo io infegno .

ti uciic. tu doces tu inſegni.
ăn uci . ille docet quello inſegna
Plurali.
mij ucimo . nos docemus noi inſegnam o .
vij ucíte. uos docetis uoi inſegnate.
oni ucé. ili docent quelli inſegnano
Præteritum imperfectum .
ucah docebam A
inſegnauo .
ucáſce. docebas
J
inſegnaui.
ucáſce. docebat inſegnaua.
Plurali .
.
ucáhomo docebamus inſegnauamo.
ucahote docebatis inſegnauate.
ucahu decebant infegnauano.
Inde
 LIB. II . PARS I.
Indefinitum .
ucih . docui , inſegnai. uciſmo.
ucci. docuifti,inſegnati. Plur. ucite.
ucci . docuit , inſegnò usilce.
Perfectum .
Fram . docui , hò inſegnato .
2

ucio ,uel,ucát, ſi docuifti, hai inſegn.cos

3

Lye . docuit , ha inſegnato.

Plurali .
sſmo, docuimus,hauemo inſegnaro.
ucill: fte.docuiftis , hauete inſegnato .
ilu.docuerunt ,hanno inſegnato.
Pluſquam perfe& um .
bijh7 docueram .
bijſce Sucío,uel,ucił docueras.
bijſce ) docuerat.
Plurali.
bijhomo ? docueramus,
bijhore. Sucilli docueratis .
bijhu. docuerant.
Futurum .
ucìtrichiu docebo inſegnerò.
ucìcrichieſc docebis inſegnerai.
ucitrichie docebit inſegnard.
Plural.
ucitrichiemo docebimus inſegneremo .
ucitrichiete docebitis inſegnerece.
ucittichie docebunt inſegneranno.
IM .

within
 INST. LING: ILLYR.

IMPERATIVI MODI TEMPUS

Præſens.

uci tì . doce , uel , doceto tu , inſegna tu .

>

ucì òn . doceat ille . inſegni quello .

. .

Plurali .
ucimo mij , doceamus nos, inſegnamo noi.
ucite vij . docete ,uel,docetote
. 4 uos.inſegnate uoi.
ucé oni. doceant illi, inſegnino quelli.
Futuruin.
ucit chieſc tí. docebis,uel doceto tu.
ucir chie òn. docebit,uel doceto ille,
Plurali ,
ucit chiemo mij . docebimus noso ;
ucit chiete vij. docebitis , uel docetote uos .
>

ucìt chiê onì . docebunt,uel docento illi.

OPTATIVI MODI TEMPUS

Præſens .

Sucím doceam
ò då uciſc utinam doceas,
Lucí : doceat .
Plurali.
ucímo doceamus.
ucíte. doceatis,
ucé . doceant .
IM .
 LÍB . II . PARS I. if ;
Præteritum Imperfetum .

rucah docerem .
òddis ucáſce. utinam doceres.
Lucáſce. doceret.
Plurali .
ucáhomo doceremus.
ucahore doceretis .
ucahu docerent."

Indefinitum . .

Sucih docuerim .
òdà ucci utinam docueris.
Lucci docuerit.
Plurali .
uciſmo
ucitte .
uciſce .
Perfectum .
fam ? docuerim .
docueris.
òdà. fi Sucío ,uel,ucíl. utinam docuer is.
)
ye J
Plurali,
(mo7
o dd.ſte Sucilli.
ſu 3

H Plur
 114 INST . LING . ILLYR .

Pluſquam perfe &tum .

bijh ? docuißem .
òdà.bijſce Sucíoguel,ucíl,stinam docuiſes.
bijſce docuiffet.
Plurali.
hijhomo 2 docuiſemus
ò dd.bijhote Sucilli. utinam docuiffetis
bijhu J docuiffent
Futurum .
doceam .
Sucim
ò dà uciſc utinam doceas.
Lucí doceat.
Plurali.
Sucímo doceamus.
òdà ucíte doceatis.
Luce doceant.

CONIVNCTIVI MODI TEMPUS

Præſens .

Sucím doceam io inſegni.

da uciſc ut doceas che tu inſegni.
Lucí doceat quello inſegni.
Plurali.
ucimo docemus
dà.ucíte ut doceatis
ucé . doceant.
Prz .

}
 LIB. II. Fans I. TIS

Præteritum Imperfectum I.
7 sbih docerem .
ucío, uel ,ucil
> bi doceresa
( bi doceret.
Plurali .
! biſmo
ucillis biſte
ibi .
Imperfectum II .
bih docerem .
da.bi Sucio,uel,ucíl, ut doceres.
bi s doceret.
Plurali.
biſmo doceremus
dabiſte Sucilli. ut doceretis
bi Sucilli docerent
Indefinitum .
ucih docuerinz. ucifmo.
då ucci ut docueris,. Plur. uciſte .
ucci docuerit. uciſce.
Perfectum ,
fam ?
dd fi Sucio , uel,ucil.
ye J
ſmo 2
Plurali. ſte Sucilli.
ſu }illi. н з Pluſ.
 116 INST LING . ILLYR .

Pluſquain perfe & um I.

sbih ? haurei infe

bío,uel,bil bi Sucío, uel ucíl,(gnato,dic .
¿bi s
Plurali .
biſmo ?
bili. biſte Sucilli.
bi s

Pluſquam perfe & um II .

bijh 7 bío Sucío docuiſem ,che baueſli
da.bijſce Suel uel ut docuiſſes (inſegnato
bijſce j bil Lucíl docuillet.
Plurali.
bijhomo?

bijhuj
Futurum.
Fucili
dà.bijhote Şbili Sucilli.
docuero .
budu
kadà.bùdeſc Sucío,uel,ucíl,, cum docueris.
bude s
Plural.
budemo7
kadå.budete Sucilli ,
budu 3

IN
 LIB. II. PARS I. 117

INFINITI MODI TEMPUS

Præſens.

ucitti .. docere I
inſegnare.
G ER VND I V M.

Temporis präſentis & imperfecti.

ucecchi .docendo,cum doceam. inſegnando.
.

Perfecti, & plufquam perfecti.

uciuſci,uel buducchi ucío,uel ucil, cum docus
rim ,ueldocuiſem ,hauendo inſegnato.
PARTICIPI V M.

Præſeutis,& imperfecti.
ucecchi hic
ucéchia hæc docens
ucéchie boc
Perfecti, & pluſquam perfecti.
ucío ,uel, ucil . quello che hò inſegnato .
ucilla: quella che hai inſegnato.
ucillo.Àl
quello
ud
cbe hà inſegnato.
.
ncívici ”
quello
ucívi
195
ca quella bauendo inſegnato.
ucívice quello
H 3 Admo.
 118 INST. LING . ILLYR.

Admonitio I.

Omnia fermèuerba definentia in , cim ,

rim ,xiind ſcim ,ex prima perſona præfen
tis Indicatiuiſyllabazim , mutata in, ah,for
mant,fi uelimus primam perfonampræfen
tiimperfecti;fi fecundam ,& tertiā ,in aſce ;
fi primim pluralis in, ahomo. Si fecundam
in ahore.Si tertian in, ahu.
Quodjiuelimus primam perfonam Inde
finiti,mutabimus in,ih,ſ ſecundam ,& ter
tiam , in, i. Siprimar Pluralis in , iſino ,uel,
ihomo.Si fecundam injiste, ueljihote.Si ter
tiam in iſce,uelihu,
3 Quod fiuelimus Participia Preteriti të .
poris, sēper mutabimus Indefiniti,ih, in io,
zel,il, quorum alterutri additis formis uer
bi,yesám ,ſi forme fuerintpræfentis indica
>

tiui , formabitur,Pluſquam Perfectum ; ut

apparet in exemplo.
Vt autem pofit formari futurum , pri.
mum inuenienda eft infiniti forma, bacra
tione,mutabimus eamdem ſyllabam ,ih ,in
Syllabas,itti.Deindeformeinfiniti inuenta
addemusposterioresſyllabas,chiu ,chieſc ex
utroq, numero uerbihochiù . His ita forma
tis,non erit difficile, reliquos modos inue.
Ugare.
Ad
 LIBER II . PARS I. 119

Admonitio II.

I Verba deſinentia in , bim , lim , pim , do

: vim,ferè omnia formantImperfe tum in ,
gliah ,ut,Gliúbim ,amo:Gliúbgliah, amabā ,
Cliubgliáſce, amabat. In reliquis autem tě .
poribus, quæ buic non fint fimilia,nibi dif
ferunt d prime Admonitionis formatione.
Definentis in ,dim ,do yim Imperfectam
formánt mutando,im ,in yah, ut, voddím ,
duco : vodyáh,ducebam :voyáſce,ducebas.
Indefinitü vodih,duxi.Et voyím ,belio: vo
yah ,bellabam :voih, bellaui.
Definentia in, mimformant, Imperfectü
in iyah:ut,vmim , Scio:vmiyah , fciebam .
Smim ,audeo:Smiyah ,audebam , razumím ,
intelligo:razumiyah,intelligebam .Quata
menforma litteram ,y, abijcerepoffunt.
4 Definentia in, nim , formantImperfeetti
in,gnah,ut,gònim, ante ago: Gognáh , ante
agebam . Çinim , estimo , Çignań ,æstima
bam. Ciním ,facio:Cignáh ,faciebam , & bis
fimilia.
S Definentia infim formant Imperfectum
in ,ſcah ,ut,noſsím ,fero:noſcáh,ferebam.Mi
rifim ,fragroMiriſcáh ,fragrabam .
6 Definentia in, tim ,formant Imperfectii
in ,chiah, uel, tyah,ut Trattím , Expendo ,
H 4 Tr3
 I 20 INST. LING . ILLYR .
Trachiáh,expendebam . Máſtim , ungo;; Máfa
chiah ungebam .Maſtím ,calco uu am : Mafe
chiah.
Delinentia denique in,zim formant Im
perfectum in ,xah, ut, barzímſe , accelero :
barxahſe,accelerabam .

Exceptio.
I Ex definentibus in ,dim ,excipiunturmo
noſy ilaba,bdim ,uigilo: bdiah, uigilabam .
:

& defectiuum ,dim ,inquam :diyah,aiebam

Quod cum careat alis temporibus , ac mo
dis tribuit ſeſe uerboalteri defe&tiuo, quoad
Prefens , Imperfe&tum , cuius Indefini
tum est (rekòh ,dixi) ex quo deinde forman
tur Participia Perfecti,rekao, da rekal; doo
Infiniti forma recchi dicere,uelex altera
forma Indefinita ( ríh ,dixi) fit,ríti,dicere.
ex illa autem fit Futurum , reccháchiu , Ex
hac uerò rítichiu . Coniunctiuſ autem Præc
ſens est, recém, dicam .
Porrò huiuſmodi uerba non pauca ſunt,
que carent Præſentido Imperfecto Indica
tiui; ea tamen mutuantur à uerbis eiufdem
fignificationis .
Ex definentibus autem in ,yim ,excipitur
yim, edo: quod formatimperfectum ſic , yi
dijh,uel yiyah.edebam .Indefinitum , yih ,
edi:
 LIB. II. PARS I .. 121
edi: ex quo yío,uel yil,participia. In Infi
nito rurſus deficità communi regula, da fam
cit,yilti; unde fit Futurum yiſtichiu.
Ex definentibus, in ;xim ,excipiuntur le
xím ,bixím ,rexím , quibus addi poſunt ex fi
nitis.in , cim , skucim ,tercim ,quæ,& fiqua
funt alia formant Indefinitum in ab : le
xahiacui:bixáh, fugi:'rexah , rinctusſum .
Deinde ad formanda participia Præteriti
perfectimutant,ah,in ,ao,uel, al,ut, lèxao ,
uel lèxal. Rurſus mutant, ab , in, atti ,
formant Infinitum ,lexátti skúcatti réxat.
ti,& bis fimilia .
Admonitio III.
De formatione Gerundij .
Gerundium preſentis formari poteft ex
tertia perfona Pluralis ferè femper addita
Syllaba, cchi, ut, ucé,ucecchiygovorrécchi,
vodecchi .
Gerundium autem Præteriti omnino in .
declinabile potest formariab Infinito muta
tafyllabati,uel tti,in ,víci,ut, ucitti, ucít).
ſci,rum docuerim , ueldocuillem : bauendo
>

inſegnato, io,tu,quello,noi, uoi, quelli. go

voritti, govoriuſci : bauendo parlato do
bis fimilia OS

Ad
 123 INST.. LING. ILLYR .
Admonitio . IV .

1 Nonnulla uerba huius coniugationis, dja

aliarum habent etiam alterius rationispri
mam perfonam Præfentis , ut, Mollim ,ino
gliu , rogo.hoddím ,hòyu,ambulo.govorrim ,
gòvoru ,loquor.
Præteritum Imperfe &tum Coniun &tiui
primum , fiilli addatur particula , dd ,ut,
uel.fi. kadà ,cum . ako.fi,amittit ſuam figni
ficationem , & recipitillam , quæ in fecundo
Imperfecto propoſita est.
3 idem accidit in primo plufquam perfecto:
utrumque autem contingere in omni genere
uerborum intelligendum est,quod ad bec bi
na tempora pertinet .
Adinonitio V.

Reuocari pofTunt ad banc coniugationë qua

dam uerba defectiua fimplicia, do compoſita
feu deriuata ,quæ carent preſenti,& imper
fe&to Indicatiui:ut,kupih ,emi, odgovorìh.
reſpondi.Quæpræſens, & imperfectum ab
alys fimplicibus,uel compoſitis fimilis figni
ficationis uerbis fibi adfcifcunt, ut , kupu .
yem , emo: Kupováh , emebam . odgová
ram ,refpondeo: odgovarah ,reſpondebam .
DE
 LIB. II. PARS I. 123

DE SECVNDA VERBORVM
SIM P L I C I V M
CONIVGATIONE.
Caput v .
ES est aliquantò difficilior uer
ba buiusConiugationis adcor
tas regulas redigere .multiplex
•

RI eft enim Imperfecti, et Indefini

ii modi terminatio, ex quibusfo
rè cætera fiunt .
SECVNDA CONIVGATIO .
Verbi ſimplicis definentis in , em ,
INDICATIVI MODI TEMPUS
Præſens .

Número fingulari.
yà ticem ego tango io tocco .
tí tícefc tu tangis tu tocchi.
ùn tắce ille tangit quello tocca.
Plurali.
tícemo tangimus toccamo.
ticete
!
 124 INST. LING, ILLYR .
ticete tangitis toccate
tícu tangunt toccano

Præteritum imperfectum .
tijçãh . tangebam tijçáhomo
tijçáſce.tangebas Plur, tijçáhote
tijçáſce.tangebat tijcáhu
Indefinitum.'s !:
tijçah tetigi toccai.
tijçà tetigisti toccaſti .
tijçã tetigit toccò.
Plurali .
tijçãſmo,uel tiçáhomo,tetigimus. toccammo
tiçaſte,ueltiçähote tetigiſtis, toccaſte
tijçaſce,uel tiçahu ,tetigerunt, toccorno
Perfectum .
Sram ,uel yesam.bò
cijçáo,uel tijçá li,uel yesi bai toccato
2 ye,uelyeſt ba
Plurali.
símò, uel yelmà. hauemo
tiçalli ftè,uel yeſtè. hauete toccato
Lüsü ,uel yesu. hanno
Pluſquam perfectum . .

Sbijh tetigeram .
tijçáo,ueltijçałyLbijſce
bujſce tetige ras..
tetigerat.
hijhomo ? baueuamo
Plur,bij
bijhu
hote Stiçalli . bau
bauceuu te.toccato
uano
Futu
 LIB . II. PARS I. 135 :
? Futurum .

schiu tangam
tijçatti chiefc tanges.
Echie tanget
:: Plurali.
chiemo tangemus.
tijçatti,chiete tangetis.'
chic tangent.is
IMPERATIVI MODI TEMPUS
을 Præſens.

tíçay ,tí. tangetu, ueltangito tu.

tiçay , ón. tangat ille .
Plurali ,
tiçaymo ,mij . tangamus nos.
tiçayre vij . tangite uos , uel tangitote.
tiçayu , oni . tangant illi .
Futurum .. !

tijçat Schieſc
Lchie.
. tanges , ueltangito tu.
tanget,uel tangito ille.
Plurali .
Schiemo. tangemus nos . ,
tijçat chiece -tangetiszafuel tangitote,
cchie tangent illi,uel tangunto .
OPTA
 126 INST. LING . ILLYR .

OPTATIVI MODI TEMPVS

Praſens .

ticem tangam , ò che io

o dd.ticeſc utinam tangas ,ò che tu tocchi.
tíce tägat,ò che quello
.. Plurali,
ticemo tangamus tocchiamo.
tícete tangutis tocchiate.
tícu tangant tocchino .

Imperfectum .
tijah tangerem ,ò che toccafi.
ò dà.tijçáſce utinam tangeres,ò che toccaſti.
tijçáſce tangeret,ò che toccaſe.
Plurali .
tijçáhomo tangeremus,ò che toccafi
tijçáhote utinam tangeretis, (mo:
tijcáhu tangerent.
Indefinitum .
tijçåh tetigerim
òdd.liçà utinam tetigeris
tijçà tetigerit
Plurali.
tijçà (mo tetigerimus
ti)çaſte utinam tetigeritis
tijçaſce tetigerint
Perfc .
 LIB. II . PARS I.
Perfe & um .
ja7
fam tetigerim .
òdà.fi tijção ,uel,tijçål,utinam tetigeris.
ye tetigerit.
Plurali.
ſmo ? tetigerimus
1
ò då.ſte pticalli. utinam tetigeritis
los tetigerint
Pluſquam perfecum .
bijh 7 tetigiſem .
ò då.bijſce Srijçáo ,uel tijçål,utinā tetigißes.
bijſce s tetigißet,
Plurali.
bijhomo 2
tetigiſſemus
bijhoçę Suíçalli . utinam tetigilletis.
bijhu s tetigilent.
Futurum.
ticem 2
tangam .
• dà.ticeſc utinam tangas.
tice J
Plurali .
.
tangat.
tícemo
tangamus
è då. ticete . utinam tangatis
ticu . tangant

** CON .
 1 28 INST. LING. ILLYR.

CONIVNCTIVI MODI TEMPUS

Præſens .

då tícem , uttangam . tícęs . uttangas, tíce .

.

ut tangat .
Plurali. ticemo , ticere , ticu,
>

Imperfectum I.
tijção,uel tijcal, bih . tangerem , toccarei. tiſ .
çáo,uel tijçal ,bi, tangeres , toccaresti,tij
cáo.uel tiçal,bi, tangeret,toccarebbe.
Plúrali. tijçali,biſmo.tangeremus & c.tijçali,
biſte, tijçalibi.
Imperfe & um II.
da bih, tição ,uel tiçal . ut tangerem , che toc
.

caſſi, dåbi,tição,ueltiçal,ut tăgeres,che toc

caſti.dåbi, tição,ucl tiçal. ut tangeret,che
toccaste .
Plurali. biſmo,tiçalli. biſte , tiçalli.bi, tiçalli.
Indefinitum .
dà tijçåh, ut tetigerim.da tijça,ut tetigeris.da
tijça, ut tetigerit.
Plurali.tijçàſmo, tijçaſte,tijçàſce .
Perfectum .
då ſam ,tijção,ueltijçàl,ut tetigerim.då fi, tij
çio uel tijçàl. uttetigeris.då ye. tijção, uel
tijçål . ut tetigerit .
Plurali. da ſmo, tiçalli. då ſte,dà ſu .
Pluf
 4

LIB . II . PARS I.. 129

Pluſquam perfecum I.
bilbih,tijção ,uel,tijçàlitetigißem ,hauerei toc
cato. bil bi, rição, &c. tetigiſes, haueresti
toccato.bilbi,cüção ; & c. tetigiſſet, hauereb
be toccato .
Plurali.bíli biſmo,tiçalli.bili biſte: bili,bi. 4

Pluſquam perfectum II .
bih7 bio? tijção, che bauefli toccato.
då . bi Suel Suel ( doc.
bi j bil tijçài.
Plurali.
biſmo che baueflimo toc
bi Įsigali
dà.biſte, bíli Stivalli
Futurum .
( cato.

budu ? quando bauerò toca

kadà bùdeſc Stijção & c. (cato.
blide J
Plurali.
budemo . quando haueremo
kada budete Stiçalli. ( toccato.err.
bude

INFINITI MODI TEMPUS

Præſens .
tijçàti tangere toccarc

1 GE .
 130 INST. LING. ILLYR .
GERUNDI V M.

Temporis præfentis & imperfecti.

ticucchi, cum tangan , toccando io , & c.

Perfecti, & pluſquam perfecti.

siçavſci,uel buducchi tijção , bauenda tor
cato .

PARTICIPIV M.

Præfentis, & imperfecti.

>
ticucchi bic
ticúchia bac tangens.
ticúchic boc
Perfecti, & pluſquam perfecti,
tijção,uel tijçál toccato
tiçalla - toccata ,
9

ticalla toccato .
Aliud .
tyçivſci toccato
tiçavyſca bauendo toccata

taolce toccato
Admonitio I.
Non est certa uerborum huius Coniuga
tionis formatio :diuerfa enim ratione for.
matur
 LIB. II. PARS I. 131
maturàprafenti Indicatiui Imperfectum ,
Indefinitum : à quibus deindè forman .
tur Participia, & forma Infiniti
Poteft autem in uniuerſum in primis bac
tradi regula ; Imperfectum interdum de
finere in ab ; interdum in ijh ,ueliah; Inde
finitum uerò modò in, ab, uel in,eb,modò in
ih ,uelin òb; modò in ub ; ut Miccem ; miça
çâh,micah,uelmaknub; tecém , teçijh ,uel
teçíah ; tekòh , tecchi:sahnem , såhgnah ,
fahnuh .
Admonitio I 1.
a Verba definentia in fyllaham ,cém ,longă ,da
acută,aut grave,habentIndefinitù definens
in , kòh ;Infinitum uerò in ,cchi,ut, recém ,
tekoh , tècchi. Sicém , likoh, sicchi. Pecém ,
pekòh, pecchi . d his fimilia .
Quæ uerò non habeni acutam , cem , uel
mutant, c, in, ç , uelin , k, ut ricem, tiçah,
>

tiçàh. skacem ,skákal ,skákáh, uel skocih .

3 Definentia autem in yem ,formant Im .
perfe&tum , plerunque in,yah ,ut,siyem ,sio
)

yah,ſijyah,griyem , griyah, griyah.

Exceptio.
Excipipoffunthæc dáyem ,dáváh ,dàh uel daa
vah, ziyem ,zijdáh ,zijdåh:Vìyem ,viyah ,vi:
yah,uel vih,do his fimilia .
Admonitio III.
Definentia in , dem ,formantImperfe&tuma
fion
 132 INST. LING. ILLYR.
fic, krádem ,kradyáh,kradoh, krafti,furari.
prêdem,prediáh ,uel prédjh,prèdoh ,prèſti,
nere, fillare .
Definentia in ,gliem , ut, ſcagliém , for
mant fic,ſcagliáh, slåh,sldti, mittere. drim
gliém,drimgliáh, uel drijmáh; drimah; dry
matti , dormitare .
3 Ex bis nonnulla fumunthæc tempora
àuerbis eiufdem fignificationis, ut vazim
gliem a uerbo vazimam , vazimah, vazèh ,
vazéri .
4 Definentia in, nem , præfertim fipræceo.
dat aliqua conſonans, formantfic , ſahném ,
fahgnáh ,ſahnuh ,ſahnutti,arefcere:nikném ,
nikgnáh ,nìknuh,niknuti,pullulare.garném
gargnáh ,garnuh ,garnuirti, congerere .
Exceptio.
Excipi poffunt hæc, pègnem fe, pegnáhſe, pe
gnahſe,pegnàtriſe , ſtègnem , ftegnáh ,ite,
gnåh , ſtègnatti.
Admonitio IIII .
Definentia in ,rem ,fic formantvrém ,v.
ráh,vrih, vritti,bullire. orem , orah, orah ,
oratti, arare . Mrèm,mrah ,mrih, mriti,mo
ridobis fimilia.
Definentia uero in,ſem f,icformant ‫ܕ‬, trém
ſem ,iréfijh , tresoh , tréſti: pasèm ,pasih ,
>

pasôh,paſti,pafcere, & deſinentia in,tem ,ut

réftem ,réſtih reſtoh ,réſti,crefcere . In que
uerbe

+
 * LIB. II . PARSI . 133
uerbo, ut etiam in quibuſdam alijs potest
mutari , a ,in ,e, ut garném ,farcém .
Admonitio V. 2

Huc reuocaripoffuntnonnulla uerba defe &ti

ua,tum fimpliciatum compofita ,qua carent
* Indicatiui, Præfenti,d Imperfe& to,ut rak
:
nuh,tetigi: taknutti,tangere:dà taknem,ut
tangam.ebc.maknuh ,moui, maknutti,mo
uere: dà inåknem, ut moueam , doc. ita ofa
>

vanuh , oſvanútri.dà oſvånnem ,& c. dvigh

nuh ,dvíghnuti,dà dvighnem ,& c.Pocinuh,
pecinuti,da pocìnem , & his fimilia,que ab
eiufdem fignificationis'uerbis Præfens,
Imperfe& tum mutuantur .

DE TERTIA VERBORVM
SIMPLICI V M
CONIVGATIONE. -

Caput VI.
ERB A buius Coniugationis ab
alijs diftingui poſunt præcipue
terininatione prime perfonæ defi .
nentis in ,am , fecundæ in,aſc, tera
tie ir , a .
I 3 TER
1
 ri4 INST. LING. ILLYR .
134
TERTIA CONIVGATIO :
Verbi ſimplicis definentis in , amy
INDICATIVI MODI TEMPUS
Præſens . .

Numero fingulari.
imam ego habeo io hò.
imaſc tu babes tu hai.
ima ille habet quello ha
Plurali.
imamo habemus hauemo
jmáte babetis hauete
imdyu babent hango
Imperfe & um .
immah babebam io haueua
immáſce babebas tu haueui
immáſce babebat quello haueua .
Plurali.
imáhomo babebamus
iinahote babebatis
imahu babebant
Indefinitum .
imah babui hebbi .
ima babuifi hauefti.
ima babuit hebbe.
Ply
 LIB . II . PARS I. :
Plural.
imamo babuimus hauemmo .
imåſte habuiftis haueſte .
imálce hebbero ,
babuerunt
Perfe & um .
imao ſfam ,uel yefám , babui, ho hauuto .
uel, fi,uel,yesì, habuifti.
imál Lye,uel yèft.habuit.
Plurali ,
ſmo , uel, yeſmò. babuimus .
imalli, ſte,uel yeſte babuifis .
ſu,uel yesù. babuerunt,
Plufquam perfe & um .
bijh babueram
bijſce imao,uel imál babueras.
bijſce babuerat.
Plurali .
bijhomo babueramus .
bijhote imalli ' babueratis.
bijhu babuerant.
Futuruin .
chiu babebo .
imàti.chieſc babebis .
chie babebit.
Plurali.
chiemo babebimus
imati,chiete babebitis.
chie babebunt.

I 4 IM .
 136 INST. LING, ILLYR .

IMPERATIVI MODI TEMPUS

Præſens.

imáy tí babe, uelbabeto tu .

imayon babeat ille.
Plurali.
imáymo mij babeamus nos
imâyte og babete uos ,uel babetote.
imàyu oni habeant illi.
Futurum,
imatcchiefctí babebis ,uel babetotu .
hie on habebit,uel babeto ille.
Plurali.
chiemo mij.habebimus nos
imat chiete vij. habebitis,uel habetote uos .
chie oni . babebunt,uelbabento illi.

OPTATIVI MODI TEMP VS

Præfens .

imam babeam .
ô da, imaſc utinam habeas.
ima babeat.
Plurali .,
imamo habeamus
à dd.imíte utinam habeatis .
imayu babeant.

Pre
 ILIB . HI. PARSI. ) 137
9

Præteritum imperfectum .
imah baberem .
ò dà.imáſce utinam baberes.
imáſce baberet.
Fit Plurali.
imahomo baberemus.
ò då.imahote utinam haberetis.
imahu haberent.
Indefinitum :
imah babuerim ,
ò då.imd utinam habueris
imd babuerit.
Plurali.
imålino babuerimus
ò dá.imafte utinam habueritis
imàrce $
babuerint
Perfectum .
ſam 7 babuerim .
ò dà.fi
ye J
Şimáo,uelimál.utinä habueris.
Plurali .
ſmo 7
ò då.ſte Simalli.
ſu S
Pluſquam perfectum .
bijh2 babuiſſent
ò då:bijſce Simão,uel imáljutină habuiſſes.
bijſce J habuiſſet.
Plu
 138 INST. LING . ILLYR .
Plurali,
bijhomo. 7
è da.bijhote imalli.
bijhu J
Futurum.
imam habean
.
ò dd.imafc atin am habeas
ima babeat
. Plurali,
imamo babeamus
o da imate utinam babeatis
imàyu babeant

CONIUNCTIVI MODI TEMPVS

Præfens ,

imam babeam
dd, imaſc ut babeas
ima babeat
Plurali.
Imamo babeamus
da , imate ut babeatis
imayu babeant

Imperfe & um I.
sbih baberem , hauerei.
imko , uel imál, bi baberes,hauerelti.
¿ bi baberet,hauerebbe
Plu ,
 LIBER II . PARS I. 139
Plurali.
biſmo baueremmodo,
imalli biſte
Lbi.
Imperfe & um I I.
bih che bauerei ,
dà, bi imao,uel imál (bro
bi
Plurali.
bifmo the bauereſſimo,
dà, biſte Simalli . (do.
bi J
Indefinitum ,
imdh habuerim
dd, ima ut babueris
ima habuerit
Plurali.
imálmo babuerimui
da, ima ſte ut babueritis
imàſce babuerint
Perfe & um .
fam7 babuerim
osuel imál, ut habueris
dd, fi Simão,uel
ye J babuerit
Plurali.
ſmo 2
dd, ſte Simalli
fu

! Plum
 $ 40 INST. LING. ILLYR .

Pluſquamperfe & um I.
bilbih 7 bauerei bauto ,
(66.
bilbi
bilbi Zimsonelima
Plurali.
bilibiſmo bauereflimo bauuto ,
bilibiſte hari ( .
bilibi
Pluſquam perfe & um II .
bijh 7 bío7 imáo cbe baueſiba .
dà. bijſce Suel Suel ( uuto
bijſce J bil j imal
Plurali ,
bijhomo ?
da.bijhore Sbíli imalli.
bijhu
Futurum .
budu cum babuero
kadà budeſc iináo ,uel imál
bude
Plurali.
budemo
kada budete imalli.
budu .

IN ,

1
 LIB. II. PARS I. 147
INFINITI MODI TEMPUS
Præſens.
10
imati babere hauere

GER VND I V M.

Præfentis, & imperfecti.

imàyucchi cum babeam hauendo
Perfe & i, & pluſquam perfe & i.
Ly imduſci,aur bùducchi imão ,uel imál.

PARTICIPIVM .

Præſentis, & imperfe & i.

imayúcchi bic
imayúchia bec babens
imayúchie boc

Perfe & i, & pluſquam perfe & i.

imáo uel imál bauuto .
imalia bauuta
imallo bauuto
Aliud.
imáoſci bauuto
imávſca bauendo bauuta
imávíce bauuto
Admo
 142 INST. LING : ILLYR .

Admonitio I.

4 Verba fimplicia huius Coniugationis fe

rè definunt in has fyllabas,bam ,cam , dam ,
fam , gam ,ham, kam , mam ,nam ,pam ,ram ,
Jam ,tam ,uim ,do yam ;ex quibus,mutata,
am ,in ,ab fitImperfe&tumjuel in ,db ,fit In
definitum ,cæteraq. tempora.Infinitum in
ati;utyimàti.
Adhanc Coniugationem reuocantur plu
rima compoſita abAduerbijs præfertim , do
prepoſitionibus, ut ſmlácam ,linlácáh, mlá .
càh,uelfmlácih . Sprovayam , ſprováyah ,
. >

ſprováyåh ,uel ſprovodih.Pomagam ,pomá

gah, pomágáh ,uel pomogóh . Ex quibus
non pauca ,utſupra dictum eſt , ſequuntur
fua fimplicia ,à quibus deriuantur, in om .
>

nibustemporibus, excepto Indicatiui Pre

ſente, do Imperfecto.
Admonitio II.
QuædamDefectiua aſſumunt ex definentibus
in,gam ,mam ,nam , & c.Præſens, Imperfe
ctum , ut, vazeh , à uerbo vazimam ; oxèh ,
ab oxímam ; zakglièh, à zakglínam . Righ
nuh, à rìgam. Sic etiam bodoh , à baddam ,
uel bodem . Kladdòh , à Kladdam . Pad-.
dòh , à paddam ;& his fimilia . fic etiam
tiſnuhà tískam. Maknuh à miccem . nuk
nuh
 LIB . II . PARS I. 143
Quh à núkam. Lùpnuh , à lúpam , & c . Sic.
umrih ab umiram , udrìh , ab udiram , & c.
5
Sic rinuh ,d rivam . Obùh, ab obúvam , uel
obúyem . Slih , a slivam . poznáh , à pozná,
.

vam,uel poznayem ,& c.

ch

n
DE PRIMA VERBORVM
COMPOSITORVM ET

Deriuatorum Coniugationc.
hi
Caput VII.
PRIMA CONIVGATIO .
#

Exemplum primum .
Verbi compofiti , ac Definentis in ,uyem .
INDICATIVI MODI TEMPVS
Præſens.

Numero fingulari.
Potuyuyem alieno.
potuyuyeſc alienas,
11
potuyuyo alienat.

Plus
I
 144 INST . LING . ILLYR.
Plurali. drilioni
potuyuyemo alienamus
potuyuyete alienatis !!
potuyuyu alienant

Imperfectum .
potuyèvál potuyèváhomo.
potuyèválce Plur. potuyèváhote.
potuyéválce potuyèváhu.
Indefinitum . 10
potuyevàh ,uel potúyih . ، ܼ‫ܗ‬ .
potuyevà , uel pòtuyi .
putuyevà , uel poțuyi .
Plurali.
potuyevaſmo, vel potuyiſmo.
poruyenafte , uel potuyiſte.
potuyeváſce, uelpotuyiſce.
Perfe & um .
!
potuyeváo , uel potuyevál Slam .
potuyío , uel'potúyil < i
Lje.
Plurali.
Ilino
potuyeualli, uelpotúyilli ſte
Llu

bijh
 LIB. II. PARS I. 145
Pluſquam perfe & um .
bijh bijhomo.
bijſce Plur. bijhote.
bijſce bijhu. adde Par
ticipia Perfecti.
Futurum .
schiu.
potúyévatti,uel potúyitti chieſa
Ichie .
Plurali.
schiemo
potuyévatti,uel potúyitti chiete.
Ichiê.

IMPERATIVI MODI TEMPVS

Præſens.

potuyúy , uel potúyi, tí.

poluyúy
Potuyớy , gel potúyi òn.
Plurali .
potuyuymo , uel potúyimo mij .
potuyúyite , uel potuyite vij .
potuyuyu , uel potúye onì.
Futurum.
Schieſc.
potuyevåt , uel potúyit
cchie

K Plu
 746 INST. LING . ILLYR.
Plurali.
Schiemo
potuyevat,uel potúyit chiete
ichie
Admonitio I.
1 In reliquis modis , ac temporibus eadem
coniugandi ratio feruanda eſt,quæ in ſupra
pofitis coniugationibus habetur.
Coniunétiui præfens facit , då potuyu
gem, & dà potúyim . Infinitiautem , pótu
yesarti ,& potúyitti.
3 Optatiui modi præfens habet duplices for
mas; do Coniun &tiui.
Admonitio II .
Reuocantur ad boc exemplum uerba, que de .
finunt ingevab ,tempore imperfecto .Indefi
.

szitum autem,uel babent ſimile imperfecto ,

nel addita præpofitione afumunt id à uer.
for
bis fimplicibus, ex quibusfiunt;deindè
mamutuata à fimplicibus,ut, potuyevatti,
& potúyitti,à uerbo, túyim ,túyitti.
?
Exemplum fecundum .
Verbi deriuati definentis in,uyem .
INDICATIVI MODI TEMPUS
Præſens .
imenuyem nomino. Plur. imenujemo, nomi.
namus,dve.
Im ,
 LIB. II. PARSI. 147
Imperfectum .
imenovah , nominabam . Plur. imenováho .
mo, nominabamus , doc.
Indefinitum.
imenovah , nominaui. Plur. imenoválmo,non
7 minauimus,dc.
4 Perfectum .
imenováo,uelimenovalfam .nominaui.Plur.
imenovalli lino , nominauimus.
Piuſquam perfecum .
bijh imenoval,& c. nominaueram . Plur. bijho
of mo imenovalli. nominaueramus .
Futurum .
imenovarcichiu , & c. nominabo. Plur. imeno
vatrichiemno, & c.

IMPERATIVI MODI TEMPUS

Pra ſens.

imenúy tí ; nomina tu imenúy on. nominet il

le. Plur. imenúymo mij , nominemus nos.
imenúyte vij,nominate,uel nominatote uos.
imenuyu oni,nominent illi.
Futurum.
imenovat chieſc tí.nominabis >, uel nominato
tujinenovat chie on . nominabit,uel nomi.
to ille. Plur. imenovác chiemo , chieto,
chie .

K Ad
 148 INST. LING . ILLYR .

Admonitio .

In reliquis modis , ac temporibus ratio

>

nem coniugandi hæc uerba coniugationum

fimplicium fequuntur.
Verba deriuata à nominibus reuocari po
terunt ferè omnia ad boc exemplum . defi
nunt enim in Imperfecto, do Indefinito in ,
ovah,ut putuyém , putovah,putovah. In
Infinito autem in , ovatti , ut imenovatti,
putovatti.
SECVNDA CONIVGATIO .

Verbi compoſiti, ac Deriuati deſinentis

in , gliam.
Exemplum primum
NDI
INDICATIVI MODI TEMPVS
Præſens.
Numero fingulari.
Napravgliam ,& c. apparo. Plur. napravglia
mo, & c.apparamus.
Imperfe & um .
napravgliáh . Plur. napravgliáhomo.
Indefinitum .
Aapravglish , uel napravih . Plur. nanrav .
glidſmo,
 LIB . II . PARSI . 149
glidſmo, uel naprdviſino.
Perfectum .
napravgliáo,uel napravglial Slam
auc <
,
napravio , uel napravil Lye.
Plur. napravglialli, uel napravili ſmo, fte, ſu .
16
Pluſquam perfectum .
,
bijh, lic. adde Participia perfecti .
Plur. bijhomo,&c. adde Participia.
Futurum .
napravgliatti ,uel napraviti chiu ,& c.
Plur. chiemo , &c.

IMPERATIVI MODI TEMPUS

Præſens .

napravgliay, uel napraviti , uel on.

Plur. napravgliaymo ,uel naprauimo mij, & c.
Futurum .
napravgliat , uel napravit chieſc tí ,chic>

ăn. Pur. chiemo, & c.

Admonitio .
Hoc uerbii , &alia huiufmodi finita in ,gliam ,
formantur àprima fimplicium Imperfecto
præcipuè definente in, gliah ; habent autem
duplex Indefinitum , Infinitum , ut, na
právgliam , napravgliàh ,uel naprduin , na
pråvgliatti,uelnapraviti. Optatiui etiam,
& Coniunctiui Præſens cum horum fimili.
K 3 bus
 180 INST. LING. ILLYR .
bus temporibus, utò da napravgliam , uel
napravim .
Exemplum ſecundum .
VerbiCompofiti ,Deriuati , & definen .
tis in , yam .
IN DICATIVI MODI TEMPUS
Præſens.

napáyam ,poto .Plur.napayamo.

Imperfe & um ,
napáyah. Plur. napayáhomo.
Indefinitum .
napáydh ,uel napoyih . Plur. napayaſıno , uel
napoyiſino.
Perfe Etum .
napayaoſam , uel napoyíofam .
Pluſquam perfectum .
bijh , & c.adde Participia in utroque numero.
Futurum .
napoyitti chiu,uel napáyattichiu,& c.
IMPERATIVI MODI TEMPVS
Præſens ,

napáyay ,uel napoyî tî , uel on.

Futu.
 LIB. II . PARS I. ‫ارد‬
El Futurum .
napayarchieſc tì,uel napoyitchieſc tí, & c.
Admonitio .
Huiufmodi uerba deriuantur ab Imper
fecto, ut, voddim .Imper. voyah , Compoſi
tum , ſprováyam .
Huc reuocari polunt etiam deriuata (neq.
5 compofita,neque definētia in ,yam ) in ,vam ;
ut,bivam , ſpáram , zabívam ; quæ fignifi
cant idem, quod uerbum ,foleo, cum aliquo
>

Infinito , ut foleo , efe ; foleo dormire :foleo

>

obliuiſci , fæpe tamen uſurpantur in unico

fenfu ..
Compoſita etiam quamcumque confonan
sem babentia ante , am, poterunt declinari 1
eodem modo, & habere duplices formasIn
definiti, aliorumq. temporum ,quæ ab eo for
mantur : imò etiam preſentis Optatiui, do
Coniurétiui, ut, popiyam ,popijyah ,uel po
pih . podijykolam , uel pòpiofam , &c. ò dd
.

popiyam, uel popiyem . Infinit. popiyatri,

uel popitti.

K
K € DE
 152 INST. LING . ILLYR.
DE VERBIS DEFECTIVIS
ET ANOMALIS.

Caput VIII .
ON erit alienum faltem unum
exemplum Verbi Defe tiui hoc lo
co defcribere,ut ex eo intelligatur,
qua ratione huiufmodi uerba in res
liquis modis preter Indicatiuum
coniugandafint, fiuefimplicia,fiue compofita
>

fint, ex fimplicium modis, dos temporibus.

CONIVGATIO VERBI
DEFECTIVI .

INDICATIVI MODI TEMPUS

Indefinitum .

Dvighnuh ,uel dvigoh, leuaui. dvighnu,leus

sti. dvighnu, leuauit.
Plur. Dvìghnuſmo, uel dvigoſmo: dvighnu
fte ,uel dvigofte.dvìghnuſce, uel dvigoſce.
Perfectum .
Dvighnuo, uel dvigaofam , & c.
Plur. Dvighouli ſmo,uel dvighliſmo,& c.
Pluf
 LIB . II. PARS I. 153
Pluſquam perfectum .
bijh , & c. adde participia in utroque nunero.
Futurum .
Dvìgnutichiu , &c.
Plurali. Dvighnurichiemo ,& c.
IMPERATIVIPræſens.
MODI TEMPUS
Donghai tú , uelòn , & c.
Plur. Dvighnimo mij , & c.
2 Futuruin .
. Donghnutchiec tí , &c •
Plurali. Dvighnut chiemo mij, & c.
OPTATIVI MODI TEMPUS
Præſens.

à dd doighnem ,dvighneſc ,dvighne, &c.

Indefinitum .
ò dà dvighnuh, uel dvigoh , &c.
Plur. dvighnuſino , uel dvigoſmo, & c .
Perfectum .
ò dà dvìghnuo ,uel dvigao ſam , &c.
Plur. dvighnuli, uel dvighliſmo , & c.
Pluſquam perfectum .
òdà bijh ,& c.adde Participia .
Futurum :
ò dàdvignem , & c.Plur. dvighnemo,& c .
CON
 154 INST. LING. ILLYR .

CONIVNCTIVI MODI TEMPVS

Præſens.

då dvighnem ,& c. Plur. dvighnemo,& c.

Imperfe & um i.
dvighnul, uel dvighnuo ,ſiuc dvigal, uel dui.
gao,bih, bijbi.
Plur. dvighnuli ,uel dvighli biſmo,& c.
Imperfe&um 11.
da bih ,& c.ad de Participia.dvighnul, & c.
Indefinitum .
då dvighnuh ,ueldvigòn ,& c.ut in Indicat.
Perfectum .
då de ighnul,uel dvighnuo; fiue dvigal , uel
dvigao, ſam ,li,ye,& c.
Pluſquam perfe & um I.
bio,uel bil bih ,dvighnul,aut dvighnuo, & c .
Pluſquam perfe& um II .
då bijh , bio , uel bil , dvighnul , aut dvigh
nuo , & c.
Futurum.
kada,budù ,& c.dcìghnul,ueldvighnuo, &c.
Plur. budemo, & c .dvighnuli,& c .
INFINITI MODI TEMPUS
Præſens.

dvignuti, leuare , alzare.

GE .
 LIB. II . PARS I. ISS
GER VND I V M.

Temporis præſentis & imperfecti.

h Dvighrecchi , leuando.
Perfecti, & pluſquam perfecti.
Dvighnuvſci , uel buducchi dvighnuo , &c
PARTICIPIVM . 1

Præſentis, & imperfecti.

Dvighnécchi,dvighnéchia ,dvignéchie .
Perfecti,& pluſquam perfecti.
Dvìghnuo,uel dvighnul , dvìghnula , dvighng
lo.Dvigao ,uel dvigal; dvighla, dvighlo .
Aliud.
dvighnúv ci, dvighnúvſca , doighnúvíce.
CONIVGATIO VERBI
ANOMALI.

Indicatiui modi tempus

Præ ſens.

Mòxem ,mòrem ,mogu ;poßum . mòxeſc, md:

reſc ; potes, mòxe , mòre ; poteft.
Plur.
 156 INST. LING . ILLYR.
Plur. mòxemo, mòremo;poſſumus . mòxete,
mòrete: potestis. mogú ,poffunt.
Imperfe & um .
mogáh, poteram , mogáſce ,poteras. mogáſce ,
poterat.
Plur. mogáhomo,poteramus, mogáhote,po
teratism. agáhu , poterant.
Indefinitum .
Mogoh,potui.moxè,potuisti.morè,potuit.
Plur. niogòſmo,potuimus.mogòſte,potuiftis.
mogoſce,potuerunt.
Perfectum .
mogao,uel mògal,fam ,potui,& c.
Plurali. mòghliſmo, & c.
Pluſquam perfe & um .
bijh ,& c.adde Participia inutroque numero.
Futurum .
Mocchichiu , & c.Plur.mocchichiémo, & c .

IMPERATIVI MODI TEMPUS

Præſens.

Mozì tí,uelòn. Plux.mozimo mij. mozite

vij. mogu onì..
Futurum .
Mocchi chieſc tí , uel or , & c.
Plurali. mocchì chiemo mij, & c.

OPTA .
 LIB . II . PARS I. 157

OPTATIVI MODI TEMPUS

Præſens.

ò dà mòxem, mòrem, &c. ut in Indicat.

Imperfe&um
ò dà mogáh , & c. Plur. mogáhomo .
Indefinitum .
ò dà mogòh ,& c. Plur. mogòſmc, &c.
Perfectum .
ò dd ſam mògao,uel mògal, & c.
Pluſquam perfe & um .
è då bijh mògao,uel mògal,& c.
Futurum fimile estpræfenti.
CONIUNCTIVI MODI TEMPUS
3
præſens.
då mòxem, uel mòrem, uel mogu , & c. ut in
Indicatiuo , doc.
$
Imperfe & um I.
mògao , uel mògalbih , &c.
Plurali. moghiibiſmo , &c.
Imperfectum II.
då bih mogao , uel mògal . & c.
3

Plurali . da biſmo moghli , & c .'

>

Indefinitum .
dà mogoh , & c. ut in Indicatiuo .
Plurali . dà mogòſmo ; & c.
.

Perfe
 · 158 INST. LING. ILLYR.
Perfectum .
då ſam mogao,uelmògal,& c. ut in Indic.
Pluſquam perfectum I.
bio,uel bil bih mogao , uelmògal .
Plurali . bíli biſmo moghli .
Pluſquam perfectum II.
då bijh bio , uel bil , inògao , uel mògal , & c .
>

Plur. då bijhomo bíli moghli .

Futurum .
kadá hůlu , &c. mogam,uel mògal .
Plur. bu demo, & c. moghli .
INFINITIMODI TEMP VS
præſens.
Mocchi pollo puotere.
GER VND I V M.

Præſentis, & imperfecti.

mògucchi , cum poffit, puotendo.
Perfecci,& plufquimperfecti .
mòghſci,uel buducchi mogao uel mògal .
PARTICIPIVM .

Præſentis & imperfecti .

mogucchi,moguchia,moguchie ;potens.
Perfe .
 LIBER II . PARS 1. 152
Perfecti, & pluſquamperfecti.
mògio ,uel mògal; mòghla,mòghlo.
Aliud ,
moghſci,mòghſca ,mòghſce.hauendo puotuto.

DE V E R BOR V M
I MPERSONALIVM
CONIVGATIONE .

Caput IX .
SERBA Imperſonalia apud nos
quædam rem abſolutè fignificant
in tertia perſona dumtaxat , ut ,
garmij , tonat . daxij , pluit .Iní
.

xij , ningit ,com horum fimiliano

>

Quædam uerò fine particula ( ſe ) rem imper

fe&tè fignificant ,ut , zgaya ſe, accidit.pri .
gáyafe, d bis fimilia . Quibus addi posſunt
omnia fermè uerba Intranſitiua fecunda
Speciei , ut, òreſe, aratur. tecéfe,curritur .
piyéſe , bibitur ; quæ tamen funt paſiuæ fi
gnificationis . Pro quibufdam denique Im
perſonalibus eft in ufu quorundamadiectiv
uorum forma neutra coniuncta cum tertis
perfonis uerbi , yesam.ut;slòbodno yèft,iin,
Cet .
1
 160 INST. LING . ILLYR.
cet. gliùbko yèſt,libet.bòglie gèſt,præstat
drágo yèſt, placet. doltóyno yèít, decet.
CONIVGATIO VERBI
Imperſonalis abfoluti.
INDICATIVI MODI TEMPUS
Preſens. daxij , pluit.
Imperfectum , daxyáſce ,pluebat.
Indefinitum . dàxyi, pluit : piobbe.
Perfectum . daxillo yèit.pluit, hà piouuto.
.

Pluſquamperfe £lo. bijíce daxillo ;pluerat,ban

ueua piouuto.
Futurum . daxyirti chie.pluet , piouerà .
IMPERATIVI MODI TEMPUS
Prefens , daxyì, pluat.
Futurum . dasyit chie .
OPTATIVI MODI TEMPUS
Præfens , ò dà daxij , utinam pluat,
Imperfectum . ò dà daxyáſce .
Indefinitum . ò dà dàxyi.
Perfectum . ò dà yèſt daxyillo .
Pluſquamperfectum . ò dà bijſce daxyillo.
Futurum . ò då daxyíj.
CONI VNCTIVI MODI TEMPUS .

Præfens. dà daxyij.
Imperfectum 1. daxyillobi.
Imperfectum 11.dàbi daxyillo.
Indefinitum. da ye,uel yèlt,dəxyillo.
Pluſquamperfectum 1. bílo bi daxyillo.
Plifa
 LIB. II. PARSI; 16
Pluſquamperfectum I1.da bibilo daxyillo.
Futurum . Kadà bride daxyilto .
INFINITI MODI TEMP.VS
Præſens.

Daxyitti . pluere , piouerei

G ER VND I V M.

Præſentis, & imperfeai.

Daxyécchi , cum pluiat , piouendo.
3 Perfe & i, & Pluſquam perfe & i.
Daxyìvſci ,cumpluerit, uelpluiſet' , hauen ,
Ć do piouuto .
PARTICIPI V M.

7 : Præfentis, & imperfe& i .

Daxyécchi ,daxyéchia, daxyéchie.
Perfecti, & Pluſquam perfe &ti.
US
Daxyío ,uel daxyil, daxyilla, daxyillo.
Aliud.com
Daxyívſci ,daxyívſca ,daxyíuſce.

L CON
 182 INST. LING , ILLYR .

CONIVGATIO VERBI

Imperſonalis påffiuæ ſignificationis .

INDICATIVI MODI TEMPVS
Præfens.

Biyeſe , uerberatur .
>

Imperfectum . biyaſceſe . uerberabatur.

Indefinitum . bilé.
Perfectum bío ,uel billo fe yèft.
Pluſquamperfectum .bijſceſe billo .
Futurum , bittichie ſe.

IMPERATIVI MODI TEMPUS

Preſens. bìyſe.
Futurum . bitchieſé .

OPTATIVEMODI TEMPUS
Præfens , ò da ſe biye ... !.. ‫އަހުހހ‬
Imperfe&tum . ò då ſe biyaſce.
.

Indefinitum . ò dà ſe bì.
Perfectüm .ò dà ſe yeſt billo.
PluſquamperfeEtum . o dd fe bijſce billo ."
1 Futurum . ò dà ſe biye
ben
CONIUNCTIVI MODI TEMPUS
Prafens. då ſe biye .
Imper
 LIB. 1 1. PARS I. 163
Imperfe&tum I.billobiſe .
Imperfe&tum II. dà biſe billo .
Indefinitum . ddfe bì .
Perfectum . dà fe ye,uel yèft billo.
S Pluſquamperfectum 1. bílo biſebillo .
Pluſquam perfectum II. dà ſe bijſce billo .
Futurum . Kada ſe bude billo.
INFINITI MODI TEMPUS
Præfens, bittiſe .
G ER Y N D I V M.

Præfentis, & imperfe & i.

3
biyucchiſe , cum uerberetur .
Perfe & i, & pluſquam perfecti.
bivſciſe.
.

PARTICIPI V M.
Præſentis, & imperfe & i.
biyúcchiſe , biyúchiaſe , bigúchieſe.
Perfecti, & pluſquam perfecti.
bío, uel bil , billa, billo :
Aliad .
bívíciſe, bivſcaſe ,bivſceſe.

La INSTI .
 164
INSTITVTIONVM
LINGVÆ ILLYRICÆ
LIBRI SECV NDI .
PARS SECVNDA .

DE PARTICIPIO
ET ADVERBIO ,"?

Ꮴ
VVM Participium , egyen
Aduerbium ad ipfa uerba
præcipuè pertineant, iure
illorum tractatio uerba ,
conſequitur. Alterü namq.
est, quod Grammatici Par
ticipium appellant,perindè
V

quaſipartem .capiat nomin

nis, d partem uerbi ; Alterum uerò Aduera
bium , quod additum uerbo,fignificationem
cius explanat,& implet : Nam fine eo ſenſus
perfe&tus effe non uidetur , ut ait Aldus Män
nutius maior vir de bumanarum litterarum
ftudijs optimè meritus.

DE
 LIB. II . PARS II . 165
1
DE PARTICIPIO.

Caput I.
I Participium , est pars orationis, qua fe
>

rè femper tùm cafus habet, tùm tempora.

Tribuuntur autem Participio Genus,
Cafus , Tempus,ſignificatio, di figura .
3 Genus est Maſculinum , Fæmininum ,
& Neutrum , Mafculinum tamen folum
præteriti perfettiin , o,puram definens,in .
>

declinabile est .
4 Caſus funt totidem Participiorum , quot
Adiectiuorum .
2 5 Tempora funt Præſens, Imperfectum
ſimul; (niſi fortè ex utroque temporepoffit
in aliquibusuerbis formari fuum cuiuſque
Participium ,ut, ucecchi,docens: ticúcchi,
tangens, uel tiçayucchi, ab imperfecto . )
>

Preteritum perfectum , & pluſquamperfea

Etum , ut , ucío, (maſculinum fingulare ef
indeclinabile ) uel ucil , ( declinabile , quod :
refpondetParticipio Italico præteriti.)Fé ?
min. ucilla ; Neutrum , ucillo. Participiü
autem paffiue fignificationis inferuit om
nibus temporibus .
6 Significationes funt duæ , Tranfitiua, de
Intranſitius,ex quarum utraqueforman
L 3 tur
 166 INST . LING, ILLYR .
tur Participia Actiue quodammodòfignia,
ficationis : Paſſiuæ uerò non niſi ex prima ,
& fecunda ſpecie Tranſitiuorum . Ex fe
cunda autem Intranſitiuorum ; neque ta
men omnium ; ſed eorum tantum , quæ pos
ſunt effe tranfitiuæ fignificationis.
7 NumerusParticipiorum est fingularis,
da Pluralis .
8 Figuré denique funt fimplex , & com
pofita .
PARTICIPII ACTIV AE
ſignificationis
Præſentis, & imperfecti.
Exemplum .
Numero fingulari.
Nom.ucécchi,ucéchia ,ucéchie . hic , bec, hoc
docens .
Gen."ucéchiega , ucéchiæ , ucéchiega, doa
3

centis .
Dat. ucéchiemu , ucéchioy, ucéchiemu . do
centi .
Acc. ucéchiega , ucéchiu , ucéchie . docentem ,
do docens .
Vocat. ò ucecchi , ucéchia , ucéchie . ò do
cens.
Abl.
 LIB. II. PARS II . 167
Abl. od ucéchiega, ucéchie , ucéchiega . à do
>

cente , uel docenti .

Sept. s'ucecchim ,ucéchiom ,ucecchim .cum
docentes ,
. Plurali .
Nom . ucécchi, ucéchiæ , ucéchia . docentes,
docentia .
Gen , ucecchih . docentium .
Dat. ucecchim .docentibus .
.

Acc. ucécchi , ucéchiæ ,> ucéchia . docentes, doo

docentia .
E Voc. ò ucécchi,ucéchiæ , uçéchia.
Abl. od ucecchih. d docentibus .
Sept. s'ucecchimi , uel ucecchima. cum do
centibus ,
Oct. ù ucecchih . in docentibus.
PARTICIPII .

Perfe& i , & Pluſquam perfe& i.

Exemplum .
Numero fingulari.
Nom . ucio, uel ucil,ucilla, ucillo.
Gen. ucilloga , ucillæ , ucilloga . .

Dat. ucillomu, ucilloy, ucillomu .

Acc. ucilloga , ucillu , ucillo .
Voc. ò ucilli, ucilla, ucillo.
L 4 Abl.
 f68 INST . LING. ILLY R ,
Abl. od ucilloga ,ucillæ ,ucilloga.
Sept. S'ucillim ucillom ,ucillim .
Plurali.

Nom . ucilli, ucillæ,ucilla.

Gen. ucillín .
Dat . ucillim .
Acc. ucilli, uelucille,ucilfæ , ucilla ,
Vociò ucilli,ucillæ , ucilla .
Abl. od ucillíh.
Sept. s'ucillimi; uelma .
Oct. à ucillih .

Adinonitig.
Significatio huiusParticipy explicari poteft
bis uocibus Italicis in a &tiua fignificatione
fumptis ( inſegnato , ucío , uel ucil) ( inſe
gnata,ucilla ) (inſegnato,ucillo;) qua no
Stre noces copulatæ cum uerbo, yesim, per
feetum ſenſum efficiunt præteriti temporis.
Quamobrem caſus recti in uſu uidentur ef
fe dumtaxat .

DE

1
 LIB. II . PARS II. 169

DE PARTICIPIO
ET VERBO PASSIV AE
SIGNIFICATIONIS.

Caput II .

VM idioma noftrum nihil aliud

habeat paſſiuæfignificationis, ni
participium , a quo deinde,
àformis uerbi ſubstantiui uer .
bum pafſiuum formare polu
mus ; viſum est hoc loco non mo
do ipfiuſmet participy declinationem appone
re ; uerum etiam maioris perfpicuitatis gra-.
tia uerbum pafſiuum coniugare; quandoqui
dem de eo nuſquam actum eft .
PARTICIPII PASSI V AE
SIGNIFICATIONIS .

Exemplum.
Numero fingulari.
Nom . ucèn ',ucend,uceno, doétus, docta , da.
Etum . inſegnato .
Gen.
 170 INST. LING. ILLYR.
Gen. ucenoga , ucennæ , ucenóga . docti , do
.

Etæ , docti.
Dat. ucenému, ucenoy ,ucenómu.docto , do
Eta , docto .
Acc. ucenóga, učenú,ucenò. doctum , do &tam ,
doctum .
Voc. ò ucenni , ucend >, uceno , o docte , docta ,
doctum ,
Abl.od ucenóga, ucennæ ,ucenóga.à docto,do
eta , docto .
Sept. s'ucením ,ucenóm ,ucením , cum docto ,
docta , docto .
Plurali.
Nom. uceni,ucenæ,ucena . docti,docta , docta.
Gen. ucennih , doctorum , do &tarum , do
Etorum .

Dat. úcennim . doctis .

Acc. uceni , ucenæ , ucenă . doftos , doctas ,
docta .
Voc. ò ucenì , ucenæ ., ucend . ò docti , doctæ ,
doctae
Abl. od ucenníh , ว่า
Sept.s'ucenimi,uel m2. cum doctis.
Oct. ù ucennih . in

Admonitio.
Participia pafſiue ſignificationis habent ua
rie terminationis formam generis mafcu
lini .
Qua
 LIB. II . PARS II. 17.1
Do
Quædam terminantur Syllaba (en ) ut ,
ucèn, doctus . gliúbglien , amatus , biyèn,
uerberatus. slídyen,fecutus.naucèn, edočtus.
1,
slávglien ,glorificatus.poníxen , humilia
tus.pohváglien ,colaudatus. obuvèn , cal-.
ceatus .
En Quædam ſyllaba( an )ut, tiçan,tactus.
iman. babitus, goſpodòvan , dominatus.
imenovan , nominatus .
3 Quædam ſyllaba ( et ) uti , zdcet , conce
ptus. pròpet , extenſus. vázet , acceptus.
4 Quædam ſyllaba ( at) ut , dvizat , fub .
>
latus.
5 Quædam fyllaba (ut) uti, såghnut, com
plicatus: dvighnut, leuatus.prìghnut, in
>

curuatus .

CONIVGATIO VERBI
paſſiuæ ſignificationis.
INDICATIVI MODI TEMPV S
Præſens.

Numero fingulari.
Slam , uel yesåm . doceor.fon inſegnato,
Ycèng li , uel yesì . doceris, ueldocere.
Lye, uel yèlt . docetur.
Plu ?
 172 INST. LING . ILLYR .
Plurali.
Símo , uelyeſmò .docemur.
uceni ſte , uelyeftè .docemini.
> .

įſu , uelyest. docentur.

Imperfe & uin.
Sbijh . docebar .
ucèn's bijſce . docebaris,ueldocebare .
Lbijſce . docebatur .
Plurali.
bijhomo. docebamur.
uceni bijhote , docebamini.
( bijhu . docebantur .
Indefinitum .
bìh ? fui biſmo
bì Sucèn. fusti inſegnato. Pl.biſte uceni.
bì s biſ ce
;
fil
Perfc&tum.
Slam ? fum :
ucenz Sbio , uelbil . doctus es.
Lyes eft.
Plurali.
Símo7 fumus.
ucenix te > bili. docti estis.
Ljus funt.
Pluſquam perfe & um :
bijh 2
bijſce > bio,uel bil ucèn.
bijſce J
Plus
 LIBER II . PARS II. 17
Plurali.
bijhomo7
bijhote Sbíli uceni.
bìjhu's
Futurum,
biti chiu, & c.ucèn . Plu.bitichiemo, & c. uceni.
IMPERATIVI MODI TEMPUS
Præſens .

budi ucèn tí, & c . Plur.budimo ucenì mij, & cs

Futurum .
bitchieſc ucèn tí , & c. Plur. bitchiemo uceni
mij , & c .
Admonitio.
Eodem modo ex uerbo fubftantiuo ſumuntur
formæ reliquorum fermèmodorum ,Gerun
diorum , dow Participiorum addito fingulis
participiopafſiuo;is modisOptatiuo,ac Co.
iun &tiuo propris particulis.
DE . A D V E R BI O.

Caput III.
Duerbium eftpars orationis indeclina.
A bilis , que adiecta uerbo eius fignifica
tionem explanat, atque implet. Cum enim
dicit quiſpiam , hoddim ,ambulo.ucím , do
CCO ;
 174 INST. LING . ILLYR.
ceo . tecém ,curro . incertum est benè ne , an
perperam . Accidunt autem Aduerbio fpe
cies , ſignificatio , & figura . '
>

Species est Primitiua, do Deriuatiua : figni

ficationes uerò funtplurimæ. Figurë de
nique funtfimplex ,de Compofita, ut, do
brò ,benè. ne dobrò , non benè.
.

De Aduerbijs temporis.
3 Aduerbia Temporis funt, que tempus ;
quo quid fiat , adſignificant. Hic autem
præcipua quædam afferentur , que ad dua
quafi membra reuocantur. Quærendi nie
mirum , & Reſpondendi:
Quærendi.
Kadd ? quando? dokle ? quouſque? kolikoye?
quam pridem ? kolikrat? quoties ?
Refpondendi ad Aduerbium Kada?
ù céra, heri.obnocch ,noctu . danas,bodiè ob
ddır,dir . Kafſno,ferò.ſyutra ,cras.yurè,iam .
vrimenito ,opportune.prikoſyutra , peren
die,postdimani ſegayutra , uelyutrós, bo
diè manè . Sinácchiheri uefperi. veceras,ho
diè uefperi. udíglie, statim ,ſkorò,mox.rà.
no,uel zardo,maturè .dòbno opportunè.pri
pódne ante méridiem . opodné,meridie.po :
podné ,post meridiem , tadà , tunc .onda ,
.

tum . vazda,femper. bezpriſtánka,affiduè,

nigdár
 LIB. II . PARS II. 175
nigdár,nunquam . kadgodír,nonnunquam ,
uel aliquandò . priye , anteà . u naprìdak ,
posthac ‫و‬, uel deinceps.odávna, ueldávno ,
olim . nìgda, quondam.mallo priye ,paulò
>

ante , mallo poſsti, paulò poft. vikovno ,

æternum

Reſpondendi ad Aduerbium
Kolikoye ?
Malloy ',parum est. mallahnoy's minimunka
est. velèy',multum eft. ſedmìnay',ſeptimus
dies eft . oſminay ', octauus dies est deco
Reſpondendi ad Aduerbium , Kolìkrat ?
Céſtojęè.rétko,rarò. nigdár,nunquam . mno 1

krát, fæpius. bezbroyno, fine numero. fcel

krát, fexies. deſetkrát, decies. ftokrát, cen
ties, & c. yednoc,ſemel.dvakrát,bis.trikrát,
ter, doc.

Reſpondendi ad Aduerbium Dokle ?

Dò sad, ufqueadhuc .dò sfarhé , uſque ad fi.

.

nem . valdan , totodie. vavík , æternum . do

pet, uſque ad quinque . dò fceft ,ufque ad
ſex . do ſedmìnæ, ufque ad feptimum diem .
docìm , donec , doc.
De
 176 INST . LING . ILLYR.
De Aduerbijs loci.
Aduerbia lociduobus precipuis capitibus com
prehenduntur , ftarusnimirum in loco;at
que motus ad locum , de loco, do per locum .
. Aduerbia ſtatus in loco.rs
Gdi ? ubi ? óvdi,hic.toti,iſtic.óndi, illic.gdi
gòdir , alicubi . drugdì, alibi . vazdà , ubi
que ,, do
Aduerhia Motus ad locuin .
Kamo ? quò ? simo, uel, ovamo, bùč . tamo , .

iftuc onamo,iluc.zgöra ,fuperne, c.

Aduerbia Motus per locum .
Kuda • quả ? Gouda,bạc ,ruda, #tac. onuda ,
illac.kudar ? quà nam? innuda , alio.
DE A D V E R BI I S.
Variarum ſignificationum .
Cap. IV.
1 Ptandis ut, ò di , à dàjà dà bibôg dd,
O? òh zò , utinam ; uel , ò fi.
Vocandi, ut , ò , nu : o , heus..
>

3 Interrogandi,ut, zác? curs záſao ? quã

obrem ? yèli ?ita ne?
4 Reſpondendi affirmate ; ut, yòſc, etiam .
tako, ita ,yèft, ešt. zac ne? cur non? zdícto
ne ? quid ni :
$ Confirmandi , ut , zayiſto sprofe to .
>

6. Negandi, ut , ne : non nikakor ne

B

quaquam
7 Dwa
 LIB. II. PARS II. 177
9 Dubitandi , ut , barx , fortale .
8 Hortandi , ut , iu ,age •. nuair , agedum .
9 Probibendi , ut , då nè , ut ne , ne , non,
minimè.
10 Demonſtrandi, ut , èvo,otto,etto,enno;
en , ecce .
11 Eligendi,ut, pacè, immo. '?
12. Comparandi, ut, véchie, magis, magne,
minus. yàcce, fortius. nègo,uelnèg,quam .
13 Congregandi, ut , ſkupno, fimul. Ikupa,
>

unà.zayedno ,pariter . ù yedno , u ſkup.

14 Separandi, ut, razlúcno , feparatim .
15 Intendendizut, cvârſto ,acriter. Kripofta
no , Studiosè. ſnáxno,uehementer , & c.
16 Remittendi ; ut , nehárno,negligenter ..
lino , fegniter .slabo , remißè.
.

17 Ordinis,ut , parvò, primum .páka,dein

dè. napokóm ,postremò. príy, posli,naypo ,
sli , &c:
18 Euentus , ut , yedd ,fi fortè .
19. Similitudinis ,ut,Kokò,ficut. takò, ita.
yako , ueluti. kakó >, uti.
30 Diuerfitatis,ut, innáko,aliter.drugáko,
fecus.
ai Qualitatis,ut,mûdro,prudenter. gizda
vo ,eleganter .razumno,fapienter.dobrò,
benè. bòglie,melius, zlò, malè. gòrre,peius.
pokóyno , ſedate ,tiho,tranquillè, hitro ;uen
lociter, & omnesfermè alia forme adiecti.
M worum
 198 IN ST . LING . ILLYR .
uorum neu trigeneris , quæ fæpiffimèfiunt
aduerbia .
22 Quantitatis , ut, mållo , parum . vele,
multum . dòſti,fatis.muogo,nimium .
.

INSTITVTIONVM
LINGVÆ ILLYRICÆ
LIBRI SECVNDI.

PARS TERTIA .

DE PR AE POSITIONE
INTERIE CTIONE,

& Coniun&ione .

Ae tres postrema Orationis

particule, etfi minoris mo
menti effeuideantur,quip
pè qua minimæfint,dpa
nè fignificationis expertes;
non minus tamen ad uenu
Statem , ac firmitatem per
fe&tæ locutionis pertinent, quam quæcumque
ex ijs , qua bactenus declarata funt. Expo
nam
1
 LIB . II.. PARS III. 179
3
nam itaque illas bac poſtrema , d perbreui
buius libriparte quantacumque uenuftate,
ac breuitate potero.
D E PR AE POSITIONE .

Caput I.

quæ cæteris eius partibus autſeparatam , ,

aut coniunéta præponitur. Huic autemacci.
dunt Figura , di Caſus. Figura quidem fim
plex, dau compofita . Caſus uerò, etiamfi apud
Latinos nonniſi Accuf.dr Ablat. illi tribüan
pur;apud nostamen eidem ferèomnes largium
tur. Quod fit uel propteruariam uerborum
ſignificationem,‫ را‬uel potius propter uaria no
minü genera ita , ut eadem præpofitio in utro .
que numero diuerſos cafus fibiafcifcat.
Depræpofitioneexigente .
Nomin. Sing.
1 Zà , fignificans (propter autpro ) c on
iunctaque cum nominibus Appellatiuis ma
Jculinis exigit nominat. ut,za uzròk tvoy.
zà grâd sféri. za ſtôl Boxyí.
Nà , fuper ;ut, póyde namijr.na odår.nå
pod .
3 d , in , ut, ù oví nacín . ù naſc grâd .
M 2 Vz,
 12o INST . LING, ILLYR .
4. Vz , fecus, ut, ùz pût ſtári. 1

s pod ,ſub, ut ,pòdottår pobíghnu .

De Præpofitione exigente
Genit. Sing.
Od , del, uel di ;& his ſimiles particule ,
ut, od one zapovidi, di quel commandas
mento .
2 Prik,uel priko ,trans , uelultra ;ut , Skoc
: ci priko poroka. prìk ríkr.
3. Vin ,extra ,ut,van Kuchiæ . van grada .
4 Rádi,propter,ut, rádi bòga ,propter Dei .
Ś Vårhu ,aut sfàrhu,ſuper:ut,vårhu obilnæ
tarpèze .
6 Dò , ufque ad : ut , dò glávæ , uel derido
glávæ .
7. Bez ,brez , prèz , fine;ut, bez mirz .
Š Çichia,uelçicch',caufa;ergo,autpropter .
çicch ſtrahaIsuſlova.gliubavi çichia ;fo
let enim hæc nominibus etiam poftponi.
De Præpoſitione exigente
Dat. Sing
| Ni, fupra;præpofita nominibus, quæ con .
struantur cum uerbis ſtatusin loco; ut, na
ottáru . na glavinoffi .
s ù, intra, ut, u kucchi . ùçárqviù vårtlu .
3 Prì, apud,ut, prì Ivannu . prignivi.
4 Kd,uel K'jad, uel uerfus , ut , K'diqiçi. Ky
grádu .
s Prò ,
 LIB . II . PARS III.
. 181
Pròtiva , ſupròtiva; ſupròt,aduerſus,con
tra ; ut, pròtiva Bògu ſagriſcih . ſupròt Stì
panu ..
6 Pò,per,fuper,poft : ut, pò pûtu .pò obrá
zu . pò (màrti .
Oxó,uel,ò:circa, de; ut , ò tebbi mislim
De Præpofitione exigente
Accuf. Sing.
1 pelVz, pro ;fiprep;ona
latiuispèfemininis , Liz Pro
ut tur pris,uel Ap
tarpèzu . & c .
.

z ' Nà ,ſuper, ſi eifdem nominibus præpona

tur , ut,ùtece na gorù . nd Scimuna ,
3 ù, in ,uel, intra ,cum uerbis motusjut,ulize
ù Konòbu.fi nomina fint feminina .
+ zà, pro; ut , za moyù ſeſtru , za tvogů
gliubau .
De Præpofitione exigente
Abl. utriuſq. numeri.
Odid uel ab.ur; òd Petra . Od,de ;ut, òd dâha,
.

sféroga . vzgz';aut is,s'; è, uel ex ;ut uz rú

kz,isSårça.
De Præpofitione exigente
Caſum Septimum Sing. & Plur.
Mèyu, meu, inter; ut, meumnom , i tobbóm.
Prid , ſprid ;ante,coram ;ut, prid Bogom. ſprid
ocima. Pòd,fub; ut,pod pazuhom.nad,ſuper;
M 3 ut ,
 182 INST. LING. ILLYR.
ut, nad sfakóm xenóm. zà,post ;ut, za vrae
tom .

De Præpofitione exigente
Nomin . & Accuſ. Plur.

Nå, in, da ſuper;cum uerbis motus ad locum ;

ut,poſtavina glavæ xénskx. ù,in;ut, u dní
onè. Pod ,fub ; ut , pòd nogæ, zà ,post; ut,
za plechia . & cæteræ ferè omnes Nom . fin .
gul. exigentes.
De Præpofitione exigente
Dar. Plur.

Kå , K'jad ,uerſus;ut, K'Rimglianom ; cum uer

>

bis motus ad locumpræcipuè.

De Præpoſitione exigente
Abl. aut Gen. Plur.
Od,à,uel ab; ſeu delli , & c. & iz,ex. Prikulira;
van ,extra. Rádi , rád ,propter : várhu,sfår
> .

hu ; fuper . Dò,deridò uſquead . Bèz,prèz.

fine. cichia,çicch ',propter ,& c.
De Præpofitione exigente
Caſum Oétauum .
ù, in,cum uerbisftatus in loco ; ut, ù viſcih ,
Kuchiah . u duſcicah sfétih .
DE

‫܀‬
 LIB . II . PARS III. 183

DE INTERIECTIONE

Caput II.

I Nteriectio eftpars orationis indeclinabilis,

que alijs interijciturpartibus ad animi af
fe &tus exprimendos. Illi autem accidit si
gnificatio dumtaxat. Porrò Significationis
zaria ſunt ſpecies .
I Laudantis du exultantis , ut, blågoxe ,
blågoti , euge. .
· Dolentis ,ut,yáó, beu , bei.
3 Sufpirantis , ut, lélés ah ,ah.
>

Lugentis, ut ,yôh , obóy , & Eiulantis

4 etiam >

.ob , ob .
5 Admir ants, 4t , hay, hay ; tátd ; Pape,c.
6 Ironie , t , hìhì : bui.
7 Irridentis , ut, pupú ,hìhí. ó .
8 17xclamantic , et , váy, váy: pvob, c.
9 Silentium indicentis,ut, mucff ; A.
10 Timentis, ut, òboy ;;hei.
II Deprehëdentis, ut, aha,toyto.at at,id ,id .
12 Præfagientis , minantis , uelmiſerentis,
t, a, bày ,yoot, up.
13 Reijcientis cum fastidio, ut, tchid, tyd :
apage, apagefis.
14. Stomachantis ,uel indignantis, ut, zlòb
bo,huddo,malum .
M 4 Exe
 184 INST. LING, ILLYR .
15 Execrantis , ut , pròkglieto ; malediétü ;
>

neizrecèno , nefandum , nefas.

DE CON I VNCTIONE
Caput III .
Oniunétio ef parsOrationis indeclinabi .
С lis annectens, ordinanſque fententiam .
>

Accidunt autem Coniunctioni, Species,Pj

gura, & Ordo,de quibus breuiter dicendum
A.
Coniun&ionum ſpecies ſunt.
i copulatiua , ut , i,à, terè,tèr ; ac, d ,atq.
?

2 Difiunétiua',ut, ål,dlli : il, illi. uel, fiue,

Jeu , aut .
3. Aduerfatiua ,ut ,prèm dà ; etiam A tam .
etfl: d .dko ; etfi : prém dko, quamquam . d ,
at . prèm, etiamfi , douce
4 Collectiua , fiue , illatiua, ut, dakle , ita
que . pòkle.igitur.zató ,idcirco , zaſko ,
.

quare
s * Caufalis , ut , yerè, yêr', namque , nam ,
>

quia. bò , enim .
6 Expletiua , ut , li , quidem . bò .
7. Conditionalis,ut, àko,li.dà,fi. yedd, fi for
tè .
Figuræ funt fimplex & Compoſita.
Simplex , ut , prèm , ako,& c . Compofita , 此
wt ,
prèm dà . ako dá.
Ordo
 LIB . II . PARS III. 185
Ordo autëest Præpofitiuus, Subiunctiuus, de
Communis . Prepoſitiua funt omnes exce
ptarbò. Subiunétiue ele poſſunt , terè,tèr:
al,alli:ìl,illi:yêr',dakle,pokle.li:(bò ,eft om
nino.) Ex quibus apparet etiam , que fint
Communes .
funt, quæ de octopartibus orationis Illy
Hæc
rica Linguæ occurrerunt ita,ut multa d me
pretermißa eße non ignorem .Quarè etiam
atque etiã obſecro huiusLingua Peritiores,
1

ut, quodmibianguftie temporis perang

hocopusipfo
ficere denegarunt , hoc opus ipfi,
qui & lingua peritia , de
otio abundant , abfon
lutiffimum in
lucem
dant.

FINIS LIBRI SECVNDI .

Laus DEO , ac Deiparæ Virgini.

DE

1
 186
DE CONSTRUCTIONE
PRÆCEPTA ALIQVOT.
Præcep . I.
I duo nomina fubftantiua rerum dia
uerfarum in oratione continuentur
alterum apud Latinos ponitur in Ge
nitiuo . Apud nos uerò modò idem
contingit , modò ex ſubſtantiuo minus princi
pali formamus adiectiuum Polefiuum , ut,
Xidoviſu ubilli sína Boxyéga.Iudæiinterfece
runtfilium Dei.(Boxyéga,pro, Boga,di Dio.)
Præcep . II.
Nomen ſubstantiuum concordat cum Adie
40 ferè in genere,numero,e cafu , ut bláxen
ni Péttar . Beatus Petrus.Sféri otaç Pâpa.San
Etus pater Papa. nebbo vedro .
Præcep. III.
Relatiuum cohæret cum antecedente fub .
Stantiuogenere ,numero, dinterdum cafu ,ut,
ditìcch nië dòbar , koyi oçà nè & uyé.Puer no
6s7 bonus, qui patrem non bonorat.
Exceptio.
Excipi polunt illanomina fubftantiuas
quorum Dat. utimur pro Vocat.ut, móy diti
chiu ,mipuer.ubi (moy) est cafus Vocatiui,
(ditichiu ) Datiui.
Prz .

!
 187
Præcep. IIII.
Nomen concordat cum Verbo inperfona
du numero, ut , Bâre molli sfétu Marìyu;Bar ,
tholomæus oratſanctam Maria . quod fi fint
uoces copulatæ ſæpiusuerbum plurale exigūt,
ut,Péttar,i Ivánk'grobi, potekòſce. Petrus doo
doannes ad fepulcrum cucurrerunt.
Præcep. V.
Verbum perfonale finiti modi poftulat ante
fe Nomin . apertè uel occultè eiufdem numeri,
&perfonæ , ut, yà placcém ,ego lugеo . tí few
ſmiyèſc, tu rides.S &tò glieddaſc ? quid intue
ris ?
Præcep. VI .
Verbum fubftantiuum non folum ante ;fed
etiam poft fe Nominat.poftulat .Quodinter
dum etiam exigunt uerba , quæ post se babent
aliquod nomen Appellatiuum generis mafci
lini, ut , tvoy bràt yèſt dòbar clovik . tuus
frater eft bonus uir. Dáynam hlìb naíc :da no
bispanem noftrum . ubiſhlib naſc )est Nomin .
Cafus.
Præcep. VII.
Verbum Tranfitiua aut Actiuæ fignifica .
fionis poftfe ferè accufandi cafum poftulat,ut,
Redovníci hvale Bóga . Religioji laudant
Deum .
Prz .
 188 INST. LING. ILLYR.
188
Præcep. VIII.
Verbum paffiue ſignificationis poft fe Abla
tiuum cum prepoſitione,od ,ideft,à uelab,de
. fiderat . Píſmalu sféta gliúblièna od mene,
Scripturæ fancte amantur à me .
Præcep. IX.
Quoduis uerbum admittit prapofitionem
cum ſuo cafu , ut , bio ſam u çårqui.fui in
2

templo.gliúbimte så sfim srcem . amo te

.

vx toto corde .
Præcep. X.
Omne uerbum , de multa nomina Datiuis
babere poffunt eiusrei, cuidamnum aliquod ,
uel commodum affertur ,, ut , trúdis innim ,
meniſi ſamomu lîn . laboras alijs , mihi uni es
piger .
Præcep. XI.
Temporis continuatio ferèAccufatiuo gau
det,ut, Saíofam trídobba.legi tres horas ;nia
fi nomen numerale more SubXantiuorum Go
nitiuum exigat.

Præcep. XII.
Cuicumque uerbo poteft addi Ablatiuus .
gnificans uel pretium , uel inftrumentum ,
ucl caufam , ut , kúpio ſam Xgníxnik dui
mi deſetácij . emi librum duobus denarijs .
.

noxèm rixem drivo . Gultro fcindo lig num .

Prz .
 LIB. II. PARS HIIT 189
Præcep. XIII .
Gerundia , & Participia poft fepoftulant ca.
fusfuorum uerborum ,ut, bùducchi ya
>

ů Kucchi , doneſenæmi bìſce tvoya

Kgnìgæ . cum eflem ego domi,
perlatæ mihi fuerunt
tua littere ,
*

SLAVA , > I HVALA

IS V KARSTV
GOSPODIN V NASCEMV :
SFARHA .
1
 Erratfic
a corrige.
Pag.8.aa,ce,ij.lege,aa.ee, ic. ij.P.9.ce,de. I.ce,
çi ,de. Pag. 14. diſtionibus , l. dictionibus.
B. 32.velvlaſtél,l.vel vlaſtélaa.P.35 . Gen.
vſiyu vel vha,l.vel vha.Gen.vícíyu:P.36 .
Mariyaê,l.Mariyæ.P.38.ù voyuodáh ,l.ù vo
.

yvodáh.P.39.mutāt, in kav, k,l.mutāt fylla

bā (qua) in kau. P.40.propofitione,l.præpo
fitione.p.41. Sladoſtîma,l.Sladoſtamauelsla
doſtima P.49.Kakovaé , l.Kakóvæ,P.54.cupi
tel.capite.P.56. Yuryéu, 1. Yuryév. P. 58.
dvoçi,dvòyçi.P.64.Exemplü primú, l.Exé
plum vnicu.P.68.reſpondent, l.reſponder.P.
71.s'ovím ,l.s'ovími.P. 72. illę,1.ille.P.84.cor
reffi,l.correſi.P.85.Cap.I,l.Cap II.P 87.con
neniunt,l.cóueniunt.P.94.dàbih ,ut fuerim ,
1.dàbih ,ut fuerim . P.96,Infinitiui,l. Infiniti
P.101.fignificabit,l.ſignificabitur.P.114.ut
docemus,l.ut doceamus.P.117. hò inſegna
to,l.hà inſegnato.ibid: hai inſegnato ,l.hà in
ſegnato.ibid.nciufci,l.ucivſci.P.118.perfo
nam præſenti. l.perſonam præteriti. P.119.
voih.I.voih ,uel voyih.P. 124.tiçáhomo, & c.
1.tiçáhomo,& c.P.128.tijçali,tição,tical.l.tij
çalli,tijçáo,tijçål.ibid.toccaíte ,l.coccafle.p.
izg.bude tiçalli.l.budu tiçalli.P.1 3 1.micah,
uel maknuhil.miçàh, uel maknuh. P.133. In
quo uerbo,ut, l.In quo uerbo, e, in,a, ur. P.
136.o da imíte.l.Ò da imate,P.144.poroyend
Ite
 Errata
fic corrige?
ſté,l.potuyeviſte.P. 144.potuyeualli.l.potu .
gevalli.ibid. potuyío,l.potúyio .P.145.potu
yúyite vij,l.potuyúyte vij P.15 1.podijyáo
fam.l.popijyaoſain P.159.daxij.l.da xyij.P.
160.daxij,l.daxyij. ibid.Pluſquamperfe& o,
1.Pluſquamperfectü.ibid.daxij, 1.daxyij.ibi.
deeft.Indefinitum ,dà dàxyi.P. 160.Indefini
tum , daye.I.Perfe & um , dàye.

Regeſtum .
A B C D E F G H I K L M.

Omnia ſunt folia integra.

01

VE
LE
A
30

OM
TR

LI
LC
A
1
>
1
!
|
1
 BI
BL
IO
VI
TT TE
OR CA
IO