Professional Documents
Culture Documents
Етика
Етика
КОМПЈУЕТРСКА ЕТИКА
Содржина:
1. Етика.............................................................................................................................................4
1.1. Етички размислувања за клиничко истражување за ремисија на ХИВ во кое се
вклучени учесници дијагностицирани за време на акутна ХИВ инфекција...............................4
1.2. Кога попреченоста е дефинирана со однесување, мерките за исходот не треба да
промовираат „полагање“.................................................................................................................4
1.3. Етиката на дигиталната технологија во прехранбениот сектор – иднината на
споделувањето податоци.................................................................................................................4
1.4. Приватност и дигитална етика по пандемијата.................................................................5
2. Приватност...................................................................................................................................5
2.1. Приватен израелски шпионски софтвер се користи за хакирање на мобилни телефони
на новинари, активисти ширум светот...........................................................................................5
2.2. Владите користат шпионски софтвер за граѓаните. Дали може да се запрат?................6
2.3. Еве како Инстаграм не успева да ги заштити луѓето изложени на ризик од
нарушувања во исхраната од пораки за про-анорексија...............................................................6
2.4. Бахреин, Кувајт и Норвешка контактираат апликации за следење меѓу најопасните за
приватноста......................................................................................................................................7
3. Доверба.........................................................................................................................................8
3.1. Младите се потпираат на социјалните мрежи, но не им веруваат...................................8
3.2. Пар обвинет дека лажел за здравјето на синот за да добие донации...............................8
3.3. Две компании од Канзас осудени за употреба на нелегален софтвер..............................9
3.4. Откриена фарма за канабис со повеќе од 300 нелегални растенија во Алдершот..........9
3.5. Кумановец со лажни дипломи станал универзитетски професор..................................10
4. Безбедност..................................................................................................................................11
Факултет: Финки
Професор: Катерина Здравкова
Скопје 2022
2
4.1. Хакери ширум светот се насочени кон службите за итни случаи на Тасманија...........11
4.2. На интернет протекоа телефонски броеви и лични податоци на 533 милиони
корисници на Facebook.................................................................................................................11
4.3. Корпоративните кодоши користат мониторинг на екранот за да ги пронајдат и
отпуштат мрзливите......................................................................................................................12
4.4. 6 вообичаени проблеми со комерцијалните безбедносни системи................................12
5. Пристап.......................................................................................................................................13
5.1. Индексот за пристап до лекови: Како рангирањето на фармацевтските компании го
поттикнува полицентричното управување со здравјето.............................................................13
5.2. Google ја исклучува својата мобилна апликација Android Auto во корист на Google
Assistant..........................................................................................................................................13
5.3. Единствен пазар: Комисијата усвојува нови упатства за да го олесни слободното
движење на стоки..........................................................................................................................14
5.4. Политичка рамка за овозможување пристап до Интернет..............................................14
5.5. Онлајн услуги за рана интервенција за деца со попреченост и доцнење во развојот...15
6. Сопственост...............................................................................................................................15
6.1. Apple и неговите патенти во 2021 година: Еве што би можел да ви донесе
технолошкиот гигант во иднина...................................................................................................15
6.2. Проверка на факти-Samsung не му плати на Apple казна од 1 милијарда долари во
монети.............................................................................................................................................16
6.3. Нето вредноста на Сундар Пичаи: Поглед на платата на извршниот директор на
Google, инвестициите во недвижнини, филантропската работа................................................16
6.4. Отпуштениот извршен директор на Мекдоналдс враќа 105 милиони долари по
недолично однесување..................................................................................................................17
6.5. Инстаграм вреди над 100 милијарди долари...................................................................17
7. Општествени влијанија.............................................................................................................18
7.1. Топ технологии во 2021 година без кои не можеме да живееме....................................18
7.2. Зависност од телефон: предупредувачки знаци и третман.............................................18
7.3. Употребата на дрога и алкохол кај тинејџерите драстично опадна за време на
пандемијата....................................................................................................................................19
7.4. Тинејџерска зависност од мобилни телефони: Дали сте загрижени за вашето дете?...19
8. Професионално однесување.....................................................................................................20
8.1. Марк Закерберг остави смешна посвета во граматичка книга што му ја подари на
пријател..........................................................................................................................................20
8.2. Мараја Кери за време на празниците подарува бесплатен Мекдоналдс........................21
8.3. Подароци за благодарност на вработените во Apple.......................................................21
8.4. SAMSUNG ја презема одговорноста и се согласува да ги обештети работниците од
неговите јужнокорејски фабрики кои имаат сериозни болести поврзани со работата............21
3
1. Етика
1.1. Етички размислувања за клиничко истражување за ремисија на ХИВ во
кое се вклучени учесници дијагностицирани за време на акутна ХИВ
инфекција
Клиничките истражувачи за ремисија на ХИВ сè повеќе бараат учесници во
студијата на кои им се дијагностицира и лекуваат за време на акутна ХИВ инфекција -
краткиот период помеѓу инфекцијата и моментот кога телото создава детектирачки
ХИВ антитела. Оваа најрана фаза на инфекција често е обележана со болест слична на
грип и може да биде особено бурен период на конфузија, вина, лутина и неизвесност.
Датум: 28 Декември 2021
Извори:
https://bmcmedethics.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12910-021-00716-1
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2055664020311481
https://jme.bmj.com/content/44/4/270
4
https://libguides.ecu.edu/Neurodiversity
https://listserv.uhd.edu/scripts/wa-UHDEDU.exe?A2=2008&L=TBA-L&D=0&P=17590104
5
2. Приватност
2.1. Приватен израелски шпионски софтвер се користи за хакирање на
мобилни телефони на новинари, активисти ширум светот
Шпионски софтвер од воена класа, лиценциран од израелска фирма на владите
за следење терористи и криминалци, бил користен во обиди и успешни хакирање на 37
паметни телефони кои им припаѓале на новинари, активисти за човекови права,
деловни директори и две жени блиски до убиениот саудиски новинар Џамал Кашоги,
истрага од Вашингтон пост и 16 медиумски партнери.
Датум: 18 Октомври 2021
Извори:
https://www.washingtonpost.com/investigations/interactive/2021/nso-spyware-pegasus-
cellphones/
https://www.npr.org/2021/07/19/1017774097/private-spyware-was-used-to-hack-
cellphones-of-journalists-activists-worldwide
https://www.cnbc.com/2021/07/18/israeli-spyware-used-to-target-phones-of-journalists-
and-activists-investigation-finds.html
https://www.france24.com/en/live-news/20210718-private-israeli-malware-used-to-spy-
on-journalists-activists-report
6
https://www.newscientist.com/article/2284433-pegasus-spyware-scandal-can-silicon-valley-
stop-government-snooping/
7
https://www.aljazeera.com/news/2020/6/16/privacy-fears-over-covid-apps-by-bahrain-
kuwait-norway
3. Доверба
3.1. Младите се потпираат на социјалните мрежи, но не им веруваат
Денешните 15-24-годишници сметаат на социјалните медиуми и другите
дигитални извори за да останат информирани, но тоа не значи дека им веруваат на
информациите што ги добиваат од нив, сугерира новата студија на УНИЦЕФ-Галуп.
Низ мешавината од 21 земја со низок, среден и висок приход, анкетирани во
2021 година за Проектот на УНИЦЕФ за промена на детството, младите луѓе
известуваат дека најчесто користат социјални медиуми или интернет страници за вести
за да останат информирани за тековните настани. Просечна вредност од 45% од
младите на возраст од 15 до 24 години велат дека најчесто користат социјални
медиуми, а други 14% најмногу се потпираат на веб-страниците за вести на интернет.
8
Датум: 18 Ноември 2021
Извори:
https://news.gallup.com/opinion/gallup/357446/young-people-rely-social-media-don-
trust.aspx
https://www.diplomaticourier.com/posts/young-people-rely-on-social-media-but-dont-trust-it
9
https://apnews.com/article/technology-business-software-kansas-
dfa7bc9e57bfec0b3c1c1922216e3d67
https://www.usnews.com/news/best-states/kansas/articles/2021-07-31/2-kansas-aircraft-
companies-fined-for-using-illegal-software
10
4. Безбедност
4.1. Хакери ширум светот се насочени кон службите за итни случаи на
Тасманија
Услугите за итни случаи - под кои потпаѓаат полициските, пожарникарите и
службите за итна медицинска помош - е инфраструктура од витално значење за секоја
земја или држава. Но, кога тие услуги се под закана од физички или од сајбер ентитети,
тоа е исто толку добро како да се изложуваат на ризик и животите на граѓаните.
За жал, не секое место има средства и работна сила како САД да изврши
притисок врз сајбер-криминалците кои се осмелуваат да ги таргетираат нивните
витални инфраструктури. И ова е веројатно причината зошто некои актери за закана
попрво би ги искористиле своите шанси да таргетираат други земји за профит.
Датум: 29 Ноември 2021
Извори:
https://blog.malwarebytes.com/hacking-2/2021/11/hack-tasmania/
https://www.itsecuritynews.info/hackers-all-over-the-world-are-targeting-tasmanias-
emergency-services/
https://www.dailyadvent.com/news/d9491972d0cc9fee7790bb0b99581861-Hackers-all-over-
the-world-are-targeting-Tasmanias-emergency-services
https://www.reddit.com/r/RedPacketSecurity/comments/r6q5iy/
hackers_all_over_the_world_are_targeting/
11
во САД, 11 милиони за корисници во ОК и 6 милиони за корисници во Индија. Ги
вклучува нивните телефонски броеви, Фејсбук ID, целосни имиња, локации, датуми на
раѓање, биографии и, во некои случаи, адреси на е-пошта.
Датум: 03 Септември 2021
Извори:
https://www.businessinsider.com/stolen-data-of-533-million-facebook-users-leaked-online-
2021-4
https://www.theverge.com/2021/4/4/22366822/facebook-personal-data-533-million-leaks-
online-email-phone-numbers#:~:text=Personal%20data%20from%20533%20million,several
%20of%20the%20leaked%20records.&text=%E2%80%9CIt%20includes%20their%20phone
%20numbers,some%20cases%20%E2%80%94%20email%20addresses.%E2%80%9D
https://www.forbes.com/sites/ajdellinger/2021/04/03/personal-date-of-533-million-facebook-
users-leaks-online/?sh=17c9c8f1717c
https://www.washingtonpost.com/business/2021/04/03/facebook-data-leak-insider/
https://thehackernews.com/2021/04/533-million-facebook-users-phone.html
12
4.4. 6 вообичаени проблеми со комерцијалните безбедносни системи
Кога имате бизнис, сакате да ги заштитите инвестициите што сте ги направиле
во вашиот имот, а истовремено да го чувате вашиот персонал безбеден. Оваа заштита
често доаѓа во форма на безбедносен систем, но ако сте како многу сопственици на
бизниси, сте доживеале проблеми со вашиот тековен систем или сте претпазливи само
со помислата дека имате таков.
Датум:15 Септември 2021
Извори:
https://www.getlivewire.com/6-common-problems-security-systems-businesses/
5. Пристап
5.1. Индексот за пристап до лекови: Како рангирањето на фармацевтските
компании го поттикнува полицентричното управување со здравјето
Областа на пристап до лекови станува сложен систем на управување. Заедно со
формалните меѓународни организации, недржавните актери создадоа различни нови
институционални аранжмани, како што се фондови, иницијативи, програми и
партнерства.
Датум: 11 Ноември 2021
Извори:
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168851021002256
https://accesstomedicinefoundation.org/access-to-medicine-index
https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-law-medicine-and-ethics/article/abs/
pharmaceutical-companies-and-global-lack-of-access-to-medicines-strengthening-
accountability-under-the-right-to-health/4942DDFF582B84D1D9B6EC168F956C70
13
Assistant, кој е достапен во Google Maps, или матичниот интерфејс Android Auto
достапен во одредени автомобили.
Датум:
Извори:
https://www.theverge.com/2021/8/20/22633755/google-android-auto-for-phone-screens-
shutting-down-android-12-google-assistant-driving-mode
https://www.engadget.com/android-auto-phone-app-shutting-down-130020711.html
https://appleinsider.com/articles/21/08/20/android-auto-for-phones-is-shutting-down-in-
favor-of-google-assistant-feature-in-android-12
https://www.siasat.com/google-is-shutting-down-its-android-auto-mobile-app-2181206/
14
целиот свет, сепак само 43% од глобалното население има пристап до Интернет. Уште
поголема загриженост е тоа што стапката на раст на пристапот до Интернет забавува.
Датум: 14 Септември 2021
Извори:
https://www.internetsociety.org/resources/doc/2016/a-policy-framework-for-enabling-
internet-access/
http://pbg.cs.illinois.edu/courses/cs598fa09/readings/snwmns09.pdf
5.5. Онлајн услуги за рана интервенција за деца со попреченост и доцнење во
развојот
Промовирана е нова веб-платформа Рана интервенција за родители и старатели
на деца со доцнење во развојот и деца со попреченост од 0 до 6 години за да им
понудат на семејствата пристап до услуги за рана интервенција и онлајн психо-
социјална поддршка.
Датум: 18 Декември 2021
Извори:
https://www.unicef.org/northmacedonia/press-releases/online-early-intervention-services-
children-disabilities-and-developmental-delays
https://academic.oup.com/inthealth/article/13/3/222/5891235
https://online.utpb.edu/about-us/articles/education/the-importance-of-early-intervention-in-
education/
6. Сопственост
6.1. Apple и неговите патенти во 2021 година: Еве што би можел да ви донесе
технолошкиот гигант во иднина
Американската канцеларија за патенти и трговски марки (USPTO) објави
извештај со кој се доделуваат повеќе патенти на Apple оваа година. Иако патентите не
ги откриваат точно уредите или технологијата што Apple ќе ги лансира во иднина, тие
даваат навестување за тоа на што компанијата би можела да работи или на што
планира да работи.
Датум:
Извори:
15
https://www.businessinsider.in/tech/enterprise/news/apple-and-its-patents-in-2021-heres-
what-the-tech-giant-could-bring-to-you-in-the-future/articleshow/88426551.cms
https://daystech.org/apple-and-its-patents-in-2021-heres-what-the-tech-giant-could-bring-to-
you-in-the-future/
https://thedigitalhacker.com/apples-patents-in-2021-heres-what-the-tech-behemoth-might-
have-in-store-for-you/
16
Датум: 18 Ноември 2021
Извори:
https://www.dnaindia.com/world/report-sundar-pichai-net-worth-a-look-at-google-ceo-
salary-real-estate-investments-philanthropy-work-2902162
https://worldakkam.com/view-google-ceo-salaries-real-estate-investments-and-
philanthropy/179232/
https://editorialge.com/sundar-pichai-net-worth/
17
Во 2012 година, Инстаграм имаше 30 милиони корисници. Денес, апликацијата
може да се пофали со 800 милиони месечни активни корисници и расте со темпо од
653.595 корисници секој ден. Апликацијата за споделување фотографии измина долг
пат откако Facebook ја купи, поставувајќи го прашањето: Што всушност вреди
Instagram? Користејќи го Snapchat како компанија за споредба, нашиот истражувачки
тим проценува дека вредноста на Instagram е над 100 милијарди долари.
Датум: 18 Декември 2021
Извори:
https://mediakix.com/blog/how-much-is-instagram-worth-market-cap/
https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-06-25/value-of-facebook-s-instagram-
estimated-to-top-100-billion
https://www.cnet.com/tech/services-and-software/instagram-estimated-to-be-worth-more-
than-100-billion/
https://www.businessinsider.com/instagram-valuation-100-billion-2018-6
7. Општествени влијанија
7.1. Топ технологии во 2021 година без кои не можеме да живееме
21 век на човечката цивилизација се заснова на технологија; тие станаа
неизбежен дел од нашиот живот. Таква човечка активност не остана, претпоставувам,
освен внатрешните функции на нашето тело, таа технологија не може да ја направи за
нас. И овие технологии исто така постојано се надградуваат. Како на пример, за
готвење, ја добивме технологијата на микробранова печка, индукциски шпорет,
фрижидер итн., за да нè поддржи во готвењето, но сега има гаџети кои сами се готват, а
исто така се измислени и автомати кои ќе го зготват целото jaдење за нас.
Датум: 17 Октомври 2021
Извори:
https://blog.eduminatti.com/lifestyle/top-technologies-in-2021-we-cant-live-without/
https://www.mercurynews.com/2021/12/23/the-tech-we-couldnt-live-without-in-2021/
https://www.weforum.org/agenda/2021/11/these-are-the-top-10-emerging-technologies-of-
2021/
18
7.2. Зависност од телефон: предупредувачки знаци и третман
Зависноста од телефон е опсесивно користење на паметен телефон. Зависноста
од однесувањето често се нарекува „номофобија“ или страв да се остане без мобилен
уред. Во светот има над 3,8 милијарди корисници на паметни телефони.
Истражувањето објавено од Virgin Mobile откри дека тие милијарди корисници на
паметни телефони добиваат 427% повеќе пораки и известувања отколку пред една
деценија. Испраќаат и 278% повеќе пораки. Зголемувањето на употребата на телефонот
изгледа како природна потреба за модерниот живот, но може да предизвика и
загриженост и негативни последици.
Датум: 12 Октомври 2021
Извори:
https://www.addictioncenter.com/drugs/phone-addiction/
https://www.helpguide.org/articles/addictions/smartphone-addiction.htm
https://www.psycom.net/cell-phone-internet-addiction
19
Не е голема тајна дека тинејџерите имаат сложена врска со технологијата. Од
нив се очекува да користат технологија и во и надвор од училницата за да ја добијат
оценката, тие управуваат со својот социјален живот преку различни апликации и
платформи за социјални медиуми и ја користат технологијата за да останат
организирани и на врвот на нивните многу, многу активности. Денешните тинејџери се
соочуваат со силен притисок. Понекогаш нивната употреба на телефонот е поврзана со
рекреативни активности и може да им помогне да се ослободат од стресот, но други
времиња ги користат телефоните за да бидат во тек со нивните зафатени животи.
Обезбедувањето дека користењето на технологијата кај децата не резултира со поголем
стрес за нив не е лесна задача; не постои чист начин да се избрише стресната
технолошка активност. Па, како можат родителите, а камоли самите деца, да се движат
во често стресниот свет на технологијата?
Датум: 10 Ноември 2021
Извори:
https://www.psycom.net/cell-phone-internet-addiction
https://www.newportacademy.com/resources/mental-health/teen-cell-phone-addiction/
https://www.raptijd.nl/2021/09/22/teenagers-cell-phone-addiction-are-you-worried-about-
your-child/
8. Професионално однесување
8.1. Марк Закерберг остави смешна посвета во граматичка книга што му ја
подари на пријател
Извршните директори понекогаш користат литература за да им пренесат
мудрост на вработените. Извршниот директор на Square, Џек Дорси, на пример, на
секое лице што ќе го вработи, му дава копија од „Манифестот на списокот за проверка:
Како да се исправат работите“ на Атул Гаванде. Тоа е книга за тоа како едноставна
листа за проверка може да им помогне на луѓето да управуваат со сложени ситуации.
Датум:
Извори:
https://www.businessinsider.com/mark-zuckerberg-gift-2014-8
https://finance.yahoo.com/news/mark-zuckerberg-left-funny-dedication-202811890.html
20
8.2. Мараја Кери за време на празниците подарува бесплатен Мекдоналдс
Њујорк (Си-Ен-Ен Бизнис) Марија Кери, кралицата на Божиќ, соработува со
Мекдоналдс и им дава на своите фанови еден од најдобрите подароци од сите нив:
бесплатна храна.
Мекдоналдс го дебитира „Менито Марија“ следниот месец, во кое синџирот за
брза храна подарува различна бесплатна ставка од менито секој ден во периодот од 13
декември до 24 декември. апликацијата Мекдоналдс.
Датум: 10 Ноември 2021
Извори:
https://edition.cnn.com/2021/11/10/business/mcdonalds-mariah-carey-december-menu/
index.html
https://www.kwav.com/news/mariah-carey-is-giving-away-free-mcdonalds-during-the-
holidays/
https://www.yahoo.com/news/mcdonald-mariah-carey-giving-away-200000405.html
https://www.today.com/food/mariah-carey-launches-mcdonald-s-menu-holidays-t238478
21
8.4. SAMSUNG ја презема одговорноста и се согласува да ги обештети
работниците од неговите јужнокорејски фабрики кои имаат сериозни
болести поврзани со работата
Како што беше покрената судска истрага во Франција, Samsung препозна дека
ги изложува своите работници на токсични хемикалии без соодветно да ги заштити и
информира за токсичноста на производите со кои се ракува во неговите корејски
фабрики. Оваа вест може да влијае на идната судска истрага.
Датум: 1 Ноември 2021
Извори:
https://www.business-humanrights.org/en/latest-news/samsung-takes-responsibility-and-
agrees-to-compensate-workers-of-its-south-korean-factories-who-have-serious-work-related-
illnesses/
https://goodelectronics.org/samsung-compensates-sick-electronics-workers/
#:~:text=Electronics%20company%20Samsung%20accepted%20the,was%20signed%20on
%20July%2024.
https://www.asso-sherpa.org/opening-of-a-judicial-investigation-in-paris-in-the-samsung-
case
22