„აღმოსავლეთის საკითხი“ - ევროპულ სახელწმიფოებს შორის ქიშპი,

დასუსტებული ოსმალეთის იმპერიაზე ზეგავლენის მოსაპოვებლად და მისი

ნაწილების ხელში ჩასაგდებად.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
/ აღმოსავლური საკითხის ათვლის წერტილად მიიჩნევენ 1768 – 74 წლებს, რუსეთ
-ოსმალეთის ომს.
შედეგი : ქუჩუკ-კაინარჯის ზავი.
- ზავი - რუსეთმა თავი შავი ზღვის ბატონ-პატრონად, ასევე ოსმალეთის
მართმადიდებელი აღმსარებლობის ხალხების დამცველად მიიჩნია.
- ევროპული სახელწმიფოების პოზიცია : არ აწყობთ რუსეთის გაძლიერება
ოსმალეთის იმპერიის ხარჯზე.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
/ 1787 – 92 წლები ოსმალეთ-რუსეთს შორის კიდევ ერთი ომი.
- რუსეთის მხარეს იყო ავსტრიაც.
2 იმპერია თანახმა იყო ოსმალური სახელწმიფოების გადანაწილებაზე, თუმცა
დიდი ბრიტანეთი, საფრანგეთი და პრუსია ავსტრიის წინააღმდეგ გამოვიდნენ.
შედეგი : აიძულეს ავსტრია გამოსულიყო ომიდან.
დასრულდა ომი იასის ზავით : თითქმის იგივე დებულებებით, როგორც ქუჩუკ-
კაინარჯი
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
/ 1806 – 12 წლები ოსმალეთ-რუსეთის კიდევ ერთი ომი
თავდაპირველად - დიდი რიტანეთი ჩაერთო, როგორც რუსეთის მოკავშირე
ნაპოლეონის წინააღმდეგ.
- 1807 წელი - ინგლისურმა ესკადამ შეძლო შეჭრა დარდანელის სტურტეში და
დამუქრებოდა სტამბოლს ( კონსტანტინოპოლს )
- სიტუაცია შეიცვალა : თურქების ძალებმა საფრანგეთის ელჩის, სებასტიანის
წინამძღოლობით აღადგინა და გააძლიერა ქალაჩის ზღუდე, ბრიტანული
ფლოტი იძულებული გახდა დაბრუნებულიყო უკან.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
/ ნაპოლეონმა გააგრძელა ბრძოლა ინგლისის წინააღმდეგ, რუსეთის მეფესთან
შეთანხმებას მოაწერა ხელი ტილზიტში.
- მზად იყო თურქეთი შეეწირა თავისი ახალი პოლიტიკისთვის.
პროექტი ითვალისწინებდა :
რუსეთისათვის გადაცემას : ბალკანეთის აღმოსავლეთი პროვინციების.
საფრანგეთისათვის : დასავლეთ ბალკანეთის პროვინციების
ავსტრიისათვის : ბოსნიისა და სერბეთის ნაწილების
/ რუსებმა გადალახა დუნაი და 1812 წლის ბუქარესტის ზავის შესაბამისად,
- მოახდინეს ბესარაბიის ანექსირება ( დღევანდელი მოლდოვა )
- მოპივეს ფართო უფლებები დუნაისპირეთის რეგიონებში.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ბრიტანეთს და საფრანგეთს განსაკუთრებული ინტერესი ჰქონდათ
ოსმალეთისა.
/ 1830 წ - ფრანგებმა დაპყრეს ოსმალეთის იმპერიის სამფლობელო - ალჟირი
/ 1839 წ -ბრიტანეთმა მოახდინა ოსმალეთის სავაჭრო ცენტრის - ადენის ანექსია.
- ინდოეთისკენ საზღვაო გზების უკეთ კონტროლის საშუალება მიეცათ.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
/ 1853-56 წ - ყირიმის ომი
- რუსეთმა ოსმალეთს მოსთხოვა დასთანხმებოდა, რომ რუსეთი უშუალოდ
ჩარეულიყო ოსმალეთის საშინაო საქმეებში, უმცირესობების უფლებების
დარღვევის შემთხვევაში.
/ ოსმალეთს მხარს უჭერდნენ ევროპული სახელწმიფოები, უარი თქვა რუსეთის
მოთხოვნაზე.
/ ომში რუსეთის მთავარ მოწინააღმდეგებად იქცნენ ბრიტანეთი და
საფრანგეთი.
შედეგი : რუსეთი დამარცხდა და ოსმალეთმა შეინარჩუნა სამფლობელოები

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
/ 1877 – 78 წწ უკანასკნელი ომი რუსეთსა და ოსმალეთს შორის
შედეგი : ოსმალეთი დამარცხდა, დაკარგა ტერიტორიები ბალკანეთსა და
კავკასიაში