CHƯƠNG 4:

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ

ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
VÀ NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO
DÂN, VÌ DÂN

Ths Trịnh Quang Dũng

Đà Nẵng, 2021
 MỤC TIÊU CHUNG
1. PHẦN 1: Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt
Nam

2. Phần 2: Tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước của dân, do

dân, vì dân
 Phần 1:
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
1. “ĐẢNG LÀ NHÂN TỐ QUYẾT
ĐỊNH HÀNG ĐẦU ĐỂ ĐƯA CÁCH
MẠNG VIỆT NAM ĐẾN THẮNG
LỢI”

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VAI TRÒ CỦA ĐẢNG

CỘNG SẢN VIỆT NAM
 (1) Cách mạng muốn thành công trước hết cần
có gì?

TRONG: GIÁC NGỘ, TẬP HỢP, GIÁO

DỤC, TỔ CHỨC, LÃNH ĐẠO QUẦN
CHÚNG

CẦN CÓ
ĐẢNG
LÃNH ĐẠO NGOÀI: LIÊN HỆ VỚI CÁC DÂN TỘC,
GIAI CẤP BỊ ÁP BỨC TRÊN THẾ GIỚI
(2) Có Đảng lãnh đạo kháng chiến, cách mạng mới thành
công, kiến quốc mới thắng lợi

(3) Khi cách mạng đã thành công vẫn cần đến Đảng

1/ Giai cấp đấu tranh trong nước và mưu mô đế quốc xâm

lược vẫn còn

2/ Xây dựng kinh tế, quốc phòng, văn hóa, xã hội, giáo dục
quần chúng để đưa nhân dân lao động đến thắng lợi hoàn
toàn
 2. “CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN VỚI PHONG TRÀO
CÔNG NHÂN VÀ PHONG TRÀO YÊU NƯỚC ĐÃ DẪN
ĐẾN VIỆC THÀNH LẬP ĐẢNG CỘNG SẢN ĐÔNG
DƯƠNG VÀO ĐẦU NĂM 1930”

(TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NGUỒN GỐC RA

ĐỜI ĐẢNG CÔNG SẢN VIỆT NAM)
• Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác -
Lenin

ĐẢNG CỘNG
SẢN

PHONG
CHỦ
TRÀO
NGHĨA
CÔNG
MÁC LENIN
NHÂN
 Theo Tư tưởng Hồ Chí Minh

ĐẢNG CỘNG
SẢN VIỆT NAM

CHỦ PHONG
PHONG
NGHĨA TRÀO
TRÀO YÊU
MÁC LENIN CÔNG
NƯỚC
NHÂN
a) Chủ nghĩa Mác – Lênin
Chủ nghĩa Mác – Lênin đem lại con đường cách mạng cho
dân tộc Việt Nam: cách mạng vô sản (độc lập dân tộc – xã
hội chủ nghĩa)
 b) Phong trào yêu nước
1/ Đấu tranh chống giặc ngoại xâm, yêu nước là truyền
thống tốt đẹp hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam

2/ Phong trào yêu nước diễn ra mạnh mẽ từ khi thực dân

Pháp xâm chiếm Việt Nam

3/ Phong trào yêu nước của Việt Nam bao gồm cả các phong
trào của nông dân và tầng lớp trí thức

4/ Phong trào yêu nước của Việt Nam là một trong những
nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự ra đời của Đảng Cộng sản
c) Phong trào công nhân
 Đặc điểm của giai cấp công nhân của Việt Nam
1/ Tính ý thức tổ chức kỷ luật cao

2/ Tinh thần đấu tranh triệt để

3/ Tính tiên phong cách mạng

4/ Có quan hệ chặt chẽ với nhân dân, công nhân toàn

thế giới

5/ Sớm giác ngộ lý luận Mác – Lenin

GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM TRỞ
THÀNH LÃNH ĐẠO CÁCH MẠNG
3. “ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM LÀ ĐẢNG CỦA
GIAI CẤP CÔNG NHÂN, CỦA NHÂN DÂN LAO
ĐỘNG, VÀ DO ĐÓ, LÀ ĐẢNG CỦA DÂN TỘC VIỆT
NAM”

(TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ BẢN CHẤT CỦA ĐẢNG)

Đây là một luận điểm sáng tạo của Hồ Chí
Minh
• Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác: Đảng mang
bản chất của giai cấp công nhân

• Theo Tư tưởng Hồ Chí Minh: Đảng mang bản chất

+ Giai cấp công nhân

+ Nhân dân lao động

+ Toàn thể dân tộc Việt Nam

4. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ LÝ DO XÂY
DỰNG ĐẢNG
• Để phục vụ cho mỗi giai đoạn cách mạng có những
nhiệm vụ, mục tiêu khác nhau

• Đảng viên có nhiều mối quan hệ xã hội, có thể bị thái

hóa biến chất

• Quyền lực chính trị có tính 2 mặt

 5. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NỘI DUNG XÂY
DỰNG ĐẢNG

XÂY DỰNG
ĐẢNG

CHÍNH
LÝ LUẬN,
TRỊ, TỔ CHỨC,
TƯ ĐẠO ĐỨC
ĐƯỜNG CÁN BỘ
TƯỞNG
LỐI
 a. Xây dựng Đảng về tư tưởng, lý luận

- Tuyên truyền giáo dục lý luận Mác – Lênin

- Vận dụng, sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lenin vào hoàn cảnh cụ thể
của Việt Nam

b. Về xây dựng chính trị

- Xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách phải phù hợp với
thực tế, dựa trên cơ sở lý luận, học tập kinh nghiệm của thế giới
 c. Xây dựng về tổ chức, bộ máy, cán bộ và có nguyên tắc sinh
hoạt Đảng

(1) Nguyên tắc tập trung dân chủ

✔ Nhân dân bầu ra cơ quan của Nhà nước, đưa ra ý kiến đối với
mỗi đường lối chủ trương =) Dân chủ

✔ Cán bộ, đảng viên lắng nghe ý kiến=) tổng hợp =) xây dựng đường
lối chính trị =) Mọi người tuân theo: Tập trung

✔ Cấp dưới phải tuân theo cấp trên, cấp trên cần lắng nghe ý kiến
cấp dưới để tránh: DÂN CHỦ THÁI QUÁ và TẬP TRUNG ĐỘC
 (2) Nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách

✔ Ý kiến của tập thể sẽ đầy đủ, khách quan, nhìn thấy nhiều mặt
của 1 vấn đề, từ đó giải quyết được chu đáo, khỏi sai sót

✔ Nhưng khi đã thống nhất được ý kiến của tập thể rồi, cần phải
giao cho một hoặc nhóm người phụ trách theo kế hoạch đó mà thi
hành, như thế mới có chuyên trách, công việc mới chạy
 (3) Nguyên tắc tự phê bình và phê bình

✔ Mục đích: “làm cho phần tốt của mỗi người, mỗi tổ chức được
nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất đi”

✔ Lý do phải phê bình, tự phê bình: “người đời không phải thần
thánh, không ai tránh khỏi khuyết điểm” “Chúng ta không sợ
khuyết điểm chỉ sợ không kiên quyết sửa nó đi”
✔ Những lưu ý khi phê bình:

(1) Phê bình phải ráo riết, thường xuyên, triệt để, thật thà, không
nể nang, không thêm bớt.

(2) Phải vạch rõ cả ưu điểm lẫn khuyết điểm

(3) Phải xuất phát từ tình đồng chí, từ trách nhiệm, tinh thần xây
dựng

(4) Biết khuyết điểm nhưng phải quyết tâm sửa

(5) Phải biết yêu thương, chân thành, thân thiết với cán bộ mắc sai
lầm
(4) Nguyên tắc kỷ luật nghiêm minh

(5) Nguyên tắc đoàn kết, nhất trí trong Đảng

 d. Xây dựng về đạo đức

❖ Cần

❖ Kiệm

❖ Liêm

❖ Chính

❖ Chí công vô tư
 PHẦN 2:
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ
NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
LOGIC VẤN ĐỀ
1/ Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước kiểu mới ở Việt
Nam – Nhà nước dân chủ (của dân, do dân, vì dân)

2/ Tư tưởng Hồ Chí Minh về bản chất của nhà nước

3/ Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước có hiệu lực

pháp lý mạnh mẽ

4/ Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước trong sạch,

vững mạnh
1. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ
NƯỚC THỂ HIỆN QUYỀN LÀM CHỦ
CỦA NHÂN DÂN (NHÀ NƯỚC KIỂU
MỚI)
 NHÀ NƯỚC CỦA
DÂN

NHÀ NƯỚC NHÀ NƯỚC DO DÂN

DÂN CHỦ

NHÀ NƯỚC VÌ DÂN

1.1. NHÀ NƯỚC CỦA DÂN
(1) Nhà nước của dân: Nhà nước thuộc
quyền sở hữu của dân, dân là chủ, địa vị
Thế
nào là cao nhất thuộc về dân
“nhà (2) Nhà nước của dân không phải nhà
nước
nước phi giai cấp:
của
dân” ?? “Nhân dân” không phải là nhà nước phi
giai cấp, mà nhân dân được hiểu là 4 giai
cấp chính: công – nông – tư sản dân tộc –
 (3) Quyền lực thuộc về nhân dân:

✔ Quyền bầu cử và ứng cử vào cơ quan nhà nước

✔ Có quyền kiểm soát các đại biểu do mình bầu ra

✔ Có quyền bãi miễn đại biểu nếu những đại biểu ấy tỏ ra

không xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân

TẤT CẢ QUYỀN BÍNH TRONG NHÀ NƯỚC ĐỀU LÀ

CỦA NHÂN DÂN
(4) Dân chủ nghĩa là dân vừa làm chủ và dân vừa là chủ

LÀ CHỦ

DÂN

LÀM CHỦ
(5) Dân làm chủ, cán bộ là đày tớ trung thành của
nhân dân

CÁN BỘ LÀ NGƯỜI ĐẦY TỚ TRUNG THÀNH, TẬN

TỤY CỦA NHÂN DÂN
 (6) Biện pháp nào để đánh giá cán bộ, Chính phủ là gì?

✔ Cán bộ có trách nhiệm hướng dẫn, chỉ bảo cho dân

làm việc

✔ Cán bộ giải quyết vướng mắc, khó khăn cho nhân dân
1.2. NHÀ NƯỚC DO DÂN

DỄ TRĂM LẦN KHÔNG DÂN CŨNG CHỊU

KHÓ VẠN LẦN DÂN LIỆU CŨNG XONG
 (1) Nhân dân lập ra nhà nước

NHÂN DÂN
ĐẤU TRANH LẬP NÊN NHÀ
GIÀNH NƯỚC
CHÍNH QUYỀN

QUỐC HỘI
NHÂN DÂN LẬP RA
BẦU RA
ĐI BẦU CỬ QUỐC HỘI
CHÍNH PHỦ
 (2) Nhân dân tham gia vào công việc của nhà nước

ĐỂ CHO DÂN BIẾT, QUYẾT

TRƯNG CẦU DÂN Ý
ĐỊNH VẬN MỆNH ĐẤT NƯỚC

DÂN BIẾT – DÂN BÀN – DÂN LÀM – DÂN KIỂM TRA –

DÂN GIÁM SÁT – DÂN HƯỞNG THỤ

(3) Nhân dân đóng thuế để nhà nước chi tiêu

 1.3. NHÀ NƯỚC VÌ DÂN
(1) Nhà nước phải phục vụ cuộc sống hàng ngày của
nhân dân, không được có đặc quyền đặc lợi, làm lợi
cho dân

“Làm cho dân có ăn

Làm cho dân có mặc
Làm cho dân có chỗ ở
Làm cho dân có học hành”.
(2) Cơ quan nhà nước và cán bộ quản lý nhà nước
phải lấy sự phục vụ nhân dân làm mục đích

LO TRƯỚC THIÊN HẠ, VUI SAU THIÊN HẠ

CẦN – KIỆM – LIÊM CHÍNH

(3) Nhà nước không chỉ làm lợi cho dân, mà còn
phải yêu dân, kính dân.
 NHÀ NƯỚC CỦA ĐỊA VỊ
DÂN CỦA DÂN

NHÀ NƯỚC DÂN LÀM

KIỂU MỚI - NHÀ NƯỚC DO DÂN
CHỦ
DÂN CHỦ

LỢI ÍCH
NHÀ NƯỚC VÌ DÂN
CHO DÂN
2. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ BẢN
CHẤT CỦA NHÀ NƯỚC
 BẢN CHẤT GIAI CẤP
CÔNG NHÂN

BẢN CHẤT TÍNH NHÂN DÂN

NHÀ NƯỚC

TÍNH DÂN TỘC

2.1. BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN CỦA
NHÀ NƯỚC

(1) Bản chất giai cấp của nhà nước – Nhà nước luôn
mang bản chất của một giai cấp
 (2) Nhà nước dân chủ mang bản chất giai cấp công nhân,
bởi vì:

❖ Thứ nhất, do Đảng Cộng sản lãnh đạo nhà nước

✔ Đảng lãnh đạo bằng đường lối, chủ trương để Nhà

nước ban hành pháp luật, Hiến pháp

✔ Đảng lãnh đạo bằng các hoạt động của các tổ chức, cá
nhân đảng viên trong bộ máy nhà nước

✔ Đảng lãnh đạo nhà nước bằng công tác kiểm tra
❖ Thứ hai, biểu hiện ở định hướng mục tiêu Xã hội
chủ nghĩa của nhà nước

❖ Thứ ba, thể hiện nguyên tắc tập trung, dân chủ

❖ Thứ tư, lực lượng của nhà nước đó là liên minh

công – nông – tầng lớp trí thức, do giai cấp công
nhân lãnh đạo
 ĐẶT DƯỚI SỰ LÃNH ĐẠO
CỦA ĐẢNG CỘNG SẢNG

MỤC TIÊU XÃ HỘI CHỦ

BẢN CHẤT NGHĨA
GIAI CẤP
CÔNG NHÂN
CỦA NHÀ NGUYÊN TẮC TẬP TRUNG,
NƯỚC DÂN CHỦ

LỰC LƯỢNG CỦA NHÀ

NƯỚC: LIÊN MINH CÔNG –
NÔNG – TRÍ THỨC
2.2 NHÀ NƯỚC THỐNG NHẤT GIỮA TÍNH GIAI
CẤP VỚI TÍNH NHÂN DÂN, VÀ TÍNH DÂN TỘC
- Nhà nước có được là do đấu tranh của đại đa số nhân dân,
nhiều tầng lớp, giai cấp, của khối đại đoàn kết toàn dân

- Ngoài chăm sóc đến lợi ích của giai cấp công nhân, còn đảm
bảo của lợi ích các giai cấp khác

- Nhà nước còn lãnh đạo nhân dân đấu tranh giành độc lập
dân tộc, gắn liền với chủ nghĩa xã hội
 3. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY
DỰNG NHÀ NƯỚC CÓ HIỆU LỰC PHÁP
LÝ MẠNH MẼ
 NHÀ NƯỚC PHẢI HỢP HIẾN, HỢP
PHÁP

NHÀ NƯỚC
CÓ HIỆU
LỰC PHÁP
LÝ PHẢI ĐƯA PHÁP LUẬT VÀO CUỘC
SỐNG
 3.1. XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC HỢP HIẾN, HỢP PHÁP
✔ Trong Bản yêu sách của nhân dân An Nam: đòi đảm bảo cho
người Đông Dương có nền pháp lý như châu Âu, ra các đạo
luật thay thế các sắc lệnh

✔ Sau khi Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa được thành lập,
Người càng quan tâm nhiều hơn đến Hiến Pháp, pháp luật
✔ Kêu gọi Tổng tuyển cử trong cả nước 6/1/1946: Quốc
hội đầu tiên được diễn ra

✔ Hai lần Hồ Chí Minh chủ trì soạn thảo Hiến Pháp
(1946 – 1959)

=) Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa mang tính hợp
hiến, hợp pháp
3.2. NHÀ NƯỚC QUẢN LÝ BẰNG PHÁP LUẬT, ĐƯA
PHÁP LUẬT VÀO CUỘC SỐNG
(1) Quản lý xã hội bằng nhiều cách nhưng quan trọng nhất
bằng pháp luật, Hiến Pháp là pháp luật tối cao

(2) Cần có sự phân công, phối hợp giữa các cơ quan quyền lực
nhà nước: quyền lập pháp – hành pháp – tư pháp (Tam
quyền phân lập: ở Việt Nam, không cần tam quyền phân lập
như phương Tây, nhưng cần có phân công, phối hợp giữ 3 cơ
quan này)
 (3) Nhưng làm thế nào để Pháp luật thực thi trong thực tế

✔ Xây dựng một nền pháp chế, hệ thống pháp luật thực sự
hoàn thiện, đầy đủ, đảm bảo quyền dân chủ thực sự cho
nhân dân

✔ Cơ quan nhà nước, cán bộ phải gương mẫu chấp hành, đủ

đức, đủ tài

✔ Người dân phải hiểu và tuyệt đối chấp hành

✔ Thực thi pháp luật phải công tâm, nghiêm minh, bình đẳng
4. XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC TRONG
SẠCH, HOẠT ĐỘNG CÓ HIỆU QUẢ
 ĐỀ PHÒNG, KHẮC PHỤC
NHỮNG TIÊU CỰC

XÂY DỰNG
NHÀ NƯỚC CHỐNG 3 THỨ GIẶC NỘI XÂM
TRONG SẠCH

TĂNG CƯỜNG PHÁP LUẬT VỚI

GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH
MẠNG
4.1. ĐỀ PHÒNG VÀ KHẮC PHỤC NHỮNG TIÊU
CỰC TRONG NHÀ NƯỚC
TRÁI PHÉP

CẬY THẾ

HỦ HÓA
6 CĂN
BỆNH TƯ TÚNG

CHIA RẼ

KIÊU NGẠO
 (2) Biện pháp khắc phục: cán bộ không sợ sai lầm, chỉ sợ
không quyết tâm sửa chữa

✔ Đối với mình: cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư, tự sửa
chính mình

✔ Đối với người: yêu thương, quý trọng, tin tưởng nhân dân,
hết lòng phụng sự nhân dân, lắng nghe ý kiến của dân

✔ Đối với việc: tận tụy với công việc

4.2. CHỐNG BA THỨ GIẶC NỘI XÂM

THAM Ô

3 THỨ
GIẶC LÃNG PHÍ
NỘI
XÂM
QUAN LIÊU
4.3. TĂNG CƯỜNG PHÁP LUẬT VỚI ĐẨY MẠNH
GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG
(1) Đạo đức và pháp luật là hai hình thái ý thức xã hội kết hợp,
bổ sung cho nhau trong thực tế trị nước

(2) Trong lịch sử, muốn trị nước thành công: phải kết hợp giáo
dục đạo đức và tăng cường pháp luật

(3) Nhấn mạnh vai trò của pháp luật, nhưng không được tuyệt
đối pháp luật, xem trọng cả giáo dục đạo đức