PROJE

KT
LENDA: EDUKIM FIZIK

TEMA: HISTORIKU I LOJRAVE ME DORE(BASKETBALL,

VOLLLEYBALL, HANDBALL)

KLASA: XI-4

PUNOI: ERKIDA GJUTA

HISTORIKU I VOLLEYBOLL-IT

Volejbolli u shpik në 1895 ngaWilliam G. Morgan , drejtor fizik iShoqata e krishterë e të rinjve (YMCA) në Holyoke , Massachusetts. Ai ishte
projektuar si një sport i brendshëm për biznesmenët që e konsideruan lojën e re të basketbollit shumë energjike . Morgan e quajti sportin
"mintonette", derisa një profesor nga Kolegji Springfield në Massachusetts vuri në dukje natyrën e lojës me volej dhe propozoi emrin e
"volejbollit". Rregullat origjinale u shkruan nga Morgan dhe u shtypën në botimin e parë të Manualit Zyrtar të Lidhjes Atletike të Shoqatave të
Krishterë të të Rinjve të Amerikës së Veriut (1897). Shumë shpejt loja rezultoi të ketë një tërheqje të gjerë për të dy gjinitë në shkolla, kënde
lojërash, forcat e armatosura dhe organizata të tjera nëShtetet e Bashkuara , dhe më pas u prezantua në vende të tjera.

Në 1916 rregullat u nxorën bashkërisht nga YMCA dheShoqata Kombëtare e Atletikës Kolegjiale (NCAA). Turneu i parë mbarëkombëtar në
Shtetet e Bashkuara u zhvillua nga Komiteti Kombëtar i Edukimit Fizik YMCA në qytetin e Nju Jorkut në vitin 1922. Shoqata e Volejbollit të
Shteteve të Bashkuara (USVBA) u formua në vitin 1928 dhe u njoh si organi drejtues i rregullave në Shtetet e Bashkuara. . Nga viti 1928
USVBA-tani i njohur siUSA Volleyball (USAV)—ka zhvilluar kampionatet vjetore kombëtare të volejbollit për meshkuj dhe meshkuj (35 vjeç e
lart), me përjashtim të viteve 1944 dhe 1945. Divizioni i saj për femra filloi në vitin 1949 dhe u shtua një divizion për femra të moshuara (30
vjeç e lart) në 1977. Ngjarje të tjera kombëtare në Shtetet e Bashkuara kryhen nga grupe anëtare të USAV si YMCA dhe NCAA.

Volejbolli u fut në Evropë nga trupat amerikane gjatë Luftës së Parë Botërore , kur u formuan organizatat kombëtare. TëFédération
Internationale de Volley Ball (FIVB) u organizua në Paris në 1947 dhe u zhvendos në Lozanë , Zvicër , në 1984. USVBA ishte një nga 13
anëtarët statut të FIVB, anëtarësimi i së cilës u rrit në më shumë se 210 vende anëtare nga fundi i 20-të. shekulli.

Gara ndërkombëtare e volejbollit filloi në 1913 me Lojërat e para të Lindjes së Largët, në Manila . Gjatë fillimit të viteve 1900 dhe duke
vazhduar deri pas Luftës së Dytë Botërore , volejbolli në Azi luhej në një fushë më të madhe, me një rrjetë më të ulët dhe nëntë lojtarë në një
ekip.

Kampionati botëror i volejbollit i sponsorizuar nga FIVB (vetëm për meshkuj në vitin 1949; si për meshkuj ashtu edhe për femra në 1952 dhe
vitet pasuese) çoi në pranimin e rregullave të standardizuara të lojës dhe të gjyqtarëve. Volejbolli u bë një sport olimpik si për meshkuj ashtu
edhe për femraLojërat Olimpike 1964 në Tokio.

Kampionatet evropiane u dominuan prej kohësh nga ekipet çekosllovake, hungareze, polake, bullgare, rumune dhe sovjetike (më vonë ruse). Në
nivel botëror dhe olimpik,Skuadrat sovjetike kanë fituar më shumë tituj, si për meshkuj ashtu edhe për femra, se ato të çdo kombi tjetër. Suksesi
i tyre iu atribuua interesit të përhapur në bazë dhe lojës dhe udhëzimit të mirëorganizuar në të gjitha nivelet e aftësive. Një shumë e

EDUKIMI FIZIK ERKIDA GJUTA

publikuarEkipi japonez i femrave, kampione olimpike në vitin 1964, pasqyroi interesin e industrisë private për sportin. Të rejat që punojnë për
kompaninë sponsorizuese ia kushtuan kohën e tyre të lirë kushtëzimit, praktikës ekipore dhe konkurrencës nën drejtimin e ekspertëve dhe
kërkuese. E inkurajuar nga Shoqata Japoneze e Volejbollit, kjo skuadër për femra la gjurmë në garat ndërkombëtare, duke fituar Kampionatin
Botëror në 1962, 1966 dhe 1967, krahas Olimpiadës së 1964-ës. Sidoqoftë, në fund të shekullit të 20-të, skuadra kubane e grave dominoi si në
Kampionatin Botëror ashtu edhe në Olimpiadën.

Lojërat Panamerikane (që përfshijnë Amerikën Jugore, Qendrore dhe Veriore) shtuan volejbollin në 1955
dhe Brazili , Meksika , Kanadaja , Kuba dhe Shtetet e Bashkuara janë pretendentë të shpeshtë për nderet kryesore. Në Azi , Kina , Japonia dhe
Koreja dominojnë konkurrencën. Volejbolli, veçanërisht volejbolli në plazh, luhet në Australi , Zelandën e Re dhe në të gjithë Paqësorin Jugor.

Një cikël katërvjeçar i ngjarjeve ndërkombëtare të volejbollit, i rekomanduar nga FIVB, filloi në vitin 1969 me kampionatet e Kupës së Botës, që
do të mbaheshin në vitin pas Lojërave Olimpike; viti i dytë është Kampionati Botëror; në të tretën zhvillohen ngjarjet rajonale (p.sh., kampionate
evropiane, lojëra aziatike , lojëra afrikane , lojëra pan-amerikane); dhe në vitin e katërt Lojërat Olimpike

EDUKIMI FIZIK ERKIDA GJUTA

HISTORIKU I BASKETBOLL-IT

Historia e basketbollit filloi me shpikjen e tij në 1891 në Springfield, Massachusetts nga instruktori kanadez i edukimit fizik James Naismith si
një sport më pak i prirur ndaj lëndimeve sesa futbolli. Naismith ishte një student i diplomuar 31-vjeçar kur krijoi sportin e brendshëm për të
mbajtur atletët brenda gjatë dimrit.  Loja u krijua mjaft shpejt dhe u bë shumë e njohur me përparimin e shekullit të 20-të, fillimisht në Amerikë
dhe më pas në pjesë të tjera të botës. Pasi basketbolli u vendos në kolegjet amerikane, pasoi loja profesionale. Shoqata Kombëtare Amerikane e
Basketbollit(NBA), i themeluar në vitin 1946, u rrit në një sipërmarrje shumë miliarda dollarësh nga fundi i shekullit dhe basketbolli u bë një
pjesë integrale e kulturës amerikane.

Shpikja e lojës
Loja e basketbollit siç njihet sot u krijua nga Dr. James Naismith në dhjetor 1891 në Springfield, Massachusetts, për të kushtëzuar atletët e rinj
gjatë muajve të ftohtë. Naismith ishte një instruktor i edukimit fizik në Shkollën Ndërkombëtare të Trajnimit YMCA (tani i njohur si Kolegji
Springfield ) në Springfield, Massachusetts. Me kërkesë të shefit të tij, Naismith u ngarkua të krijonte një lojë sportive të brendshme për t'i
ndihmuar atletët të mbanin formë në mot të ftohtë.  Ai përbëhej nga kosha pjeshke dhe një top i stilit të futbollit. Ai publikoi 13 rregulla për lojën
e re. Ai e ndau klasën e tij prej tetëmbëdhjetë vjeç në dy ekipe me nga nëntë lojtarë secila dhe u nis për t'u mësuar atyre bazat e lojës së tij të
re. Objektivi i lojës ishte që të hidhej basketbolli në koshët e frutave të gozhduar në parmakun e poshtëm të ballkonit të palestrës. Sa herë që
shënohej një pikë, loja ndërpritej në mënyrë që portieri të mund të nxirrte një shkallë dhe të merrte topin. Pas pak u hoqën fundet e koshave me
fruta. Loja e parë e basketbollit publik u luajt në Springfield, Massachusetts, më 11 mars 1892.
Rregullat origjinale të Naismith-it

EDUKIMI FIZIK ERKIDA GJUTA

Një ilustrim i një loje basketbolli që shoqëroi artikullin e Naismith nga The Triangle në 1892, duke renditur 13 rregullat e tij.

Kishte vetëm trembëdhjetë rregulla të "topit të shportës":

1. Topi mund të hidhet në çdo drejtim me njërën ose të dyja duart.

2. Topi mund të goditet në çdo drejtim me një ose të dyja duart.
3. Një lojtar nuk mund të vrapojë me topin, lojtari duhet ta hedhë atë nga vendi ku e kap, lejohet që njeriu që e kap topin kur vrapon me
shpejtësi të mirë.
4. Topi duhet të mbahet brenda ose midis duarve, krahët ose trupi nuk duhet të përdoren për ta mbajtur atë.
5. Nuk lejohet marrja, mbajtja, shtyrja, shkelja apo goditja në asnjë mënyrë e personit të kundërshtarit. Shkelja e parë e këtij rregulli nga
çdo person do të llogaritet si faull, e dyta do ta skualifikojë atë derisa të shënohet goli i radhës, ose nëse ka pasur qëllim të dukshëm për
të lënduar personin, gjatë gjithë lojës, asnjë zëvendësues.
6. Një faull është goditja e topit me grusht, shkelje e rregullave 3 dhe 4, dhe të tilla si të përshkruara në rregullin 5.
7. Nëse secila palë bën tre gabime radhazi, do të llogaritet një gol për kundërshtarët.
8. Një gol duhet të bëhet kur topi hidhet ose goditet nga baza në kosh dhe qëndron aty. Nëse topi qëndron në buzë dhe kundërshtari lëviz
koshin, ai do të llogaritet si gol.
9. Kur topi del jashtë kufijve, ai duhet të hidhet në fushë dhe të luhet nga personi që e prek i pari. Në rast mosmarrëveshjeje, arbitri do ta
hedhë atë drejt e në fushë. "Hedhësi" lejohet pesë sekonda. Nëse e mban më gjatë, do t'i shkojë kundërshtarit. Nëse ndonjëra palë
këmbëngul në shtyrjen e lojës, arbitri do të dënojë kundër tyre.
10.Gjyqtari do të jetë gjyqtari i lojtarëve dhe do të shënojë gabimet dhe do të njoftojë arbitrin kur janë bërë tre gabime radhazi.
11.Arbitri do të jetë gjyqtari i topit dhe do të vendosë se kur topi është në lojë, brenda kufirit dhe cilës anë i përket, dhe do të mbajë
kohën. Ai do të vendosë kur është shënuar një gol dhe do të mbajë parasysh golat me çdo detyrë tjetër që zakonisht kryen një gjyqtar.
12.Koha do të jetë gjysma pesëmbëdhjetëminutëshe, me një pushim prej pesë minutash ndërmjet tyre.
13.Pala që shënon më shumë gola në atë kohë do të shpallet fituese. Në rast barazimi, loja, me marrëveshje të kapitenëve, mund të vazhdojë
deri në arritjen e një gol tjetër.

EDUKIMI FIZIK ERKIDA GJUTA

Ndeshja e parë e basketbollit

Më 21 dhjetor 1891, Naismith publikoi rregullat për një lojë të re duke përdorur pesë ide themelore dhe trembëdhjetë
rregulla.  Atë ditë, ai i kërkoi klasës së tij të luante një ndeshje në fushën e Armory Street: 9 kundrejt 9, duke përdorur
një top futbolli dhe dy kosha pjeshke. Frank Mahan, një nga studentët e tij, nuk ishte aq i lumtur. Ai vetëm tha:
"Harrumph. Një tjetër lojë e re". Dikush propozoi ta quante "Naismith Game", por ai sugjeroi "Ne kemi një top dhe
një kosh: pse të mos e quajmë basketboll?"  Tetëmbëdhjetë lojtarët ishin John G. Thompson, Eugene S. Libby, Edwin
P. Ruggles, William R. Chase, T. Duncan Patton, Frank Mahan, Finlay G. MacDonald, William H. Davis dhe Lyman
Archibald, të cilët mundën George Weller, Wilbert Carey, Ernest Hildner, Raymond Kaighn, Genzabaro Ishikawa,
Benjamin S. French, Franklin Barnes, George Day dhe Henry Gelan 1–0. Goli u shënua nga Chase. Kishte dallime të
tjera midis idesë së parë të Naismith dhe lojës së luajtur sot. Shportat e pjeshkës u mbyllën dhe topat duhej të
nxirreshin me dorë, derisa u vendos një vrimë e vogël në fund të koshit të pjeshkës për të nxjerrë topin duke përdorur
një shkop. Vetëm në vitin 1906 u prezantuan rrathët, rrjetat dhe tabelat metalike. Në 1894, topi i futbollit u
zëvendësua nga një top që Naismith kontraktoi Spalding për të bërë.

EDUKIMI FIZIK ERKIDA GJUTA

HISTORIKU I HANDBOLL-IT

Pararendësi i lojës së sotme të hendbollit – për të përdorur shprehjen e Komitetit Olimpik Ndërkombëtar – është ndoshta Fangballspiel, ose 'loja
me topin', e përshkruar nga poeti lirik gjerman Walther von der Vogelwide (1170 - 1230). Loja përfshinte kalimin e një topi të dekoruar mes
lojtarëve (Komiteti Olimpik Ndërkombëtar, 1986).

Pavarësisht ekzistencës së lojërave të vjetra që përfshinin pasimet dhe hedhjen e topit, hendbolli filloi të bëhet sporti që është sot në Evropë
vetëm në fund të shekullit të 19-të. Tre lojëra janë me gjasë paraardhëse të hendbollit dhe e ndihmuan atë të rritet, megjithëse praktika të tjera të
ngjashme, por më pak të njohura ose të organizuara të ngjashme me hendbollin po luheshin në Evropë në atë kohë (Komiteti Olimpik
Ndërkombëtar, 1986).

Në Danimarkë, administratori i sporteve Holger Nielsen i ndaloi studentët të luanin futboll për shkak të numrit të madh të lëndimeve, por i lejoi
ata të luanin një 'lojë me dorë' me një top futbolli (Federata e Hendbollit të Kolumbisë Britanike, nd). Pas lejes së tij për studentët, Nielsen do të
përcaktonte rregullat për një lojë të tillë, duke e quajtur Haandbold (Komiteti Olimpik Ndërkombëtar, 2003).

Data në të cilën ndodhi shpikja e Nielsen është, megjithatë, e diskutueshme. Ndërsa disa dokumente të lëshuara nga IOC thonë se kjo ka ndodhur
në vitin 1848 (Komiteti Olimpik Ndërkombëtar, 1986), Federata e Hendbollit të Kolumbisë Britanike argumenton se ajo ka ndodhur në vitet
1890 (Federata e Hendbollit të Kolumbisë Britanike, nd). Kjo e fundit është më e saktë  .

Përveç Haandbold , një lojë e quajtur Hazena po zhvillohej në Bohemi – një rajon që sot përfshin territoret e Gjermanisë dhe Republikës Çeke –
kryesisht në shkollat e qytetit të Pragës. Një nga mësuesit e lojës, Vaclav Karas, botoi rregullat e saj në një revistë Bernese në 1905 (Federata e
Hendbollit të Kolumbisë Britanike, nd).

Haandbold dhe Hazena kishin rregulla të ngjashme, pasi të dyja u luajtën në një fushë 45x30 metra mes dy ekipeve me shtatë lojtarë. Në fakt,
dallimet midis sporteve ishin thjesht në madhësinë e golave dhe formën e zonave të golit. Për më tepër, të dy u shfaqën pothuajse në të njëjtën
kohë në histori. Haandbold u prezantua në një festival sportiv studentor në Danimarkë në fillim të viteve 1900 dhe rregullorja e tij e parë u botua
në 1906. Rregullorja e vetë Hazena u botua në 1908. (Federata e Hendbollit të Kolumbisë Britanike, nd). 

Një lojë e tretë do të shfaqej disa vite më vonë. Torball u bë i njohur rreth vitit 1915 dhe, anasjelltas me Haandbold dhe Hazena, u luajt në një
fushë 20x40 metra. Edhe pse IOC dhe Federata e Hendbollit të Kolumbisë Britanike nuk pajtohen për njeriun përgjegjës për prezantimin e

EDUKIMI FIZIK ERKIDA GJUTA

sportit  , të dy bien dakord se ishte një lojë e grave (Komiteti Olimpik Ndërkombëtar, 1986) (Federata e Hendbollit të Kolumbisë Britanike,
nd). Ishte Karl Schelenz (1890 - 1956) që e bëri Torballin të përshtatshëm për praktikën e meshkujve në 1919 (Federata e Hendbollit të
Kolumbisë Britanike, nd), kjo është arsyeja pse ai konsiderohet themeluesi i hendbollit si një sport modern (Komiteti Olimpik Ndërkombëtar,
1986).

Hendbolli u njoh zyrtarisht si sport në vitin 1920 për shkak të përpjekjeve të Carl Diem, në atë kohë Drejtor i Shkollës së Mesme Gjermane për
Edukim Fizik me, megjithatë, një ndryshim domethënës: loja filloi të luhej në një varietet 11-a-anësh. e origjinalit 7-a-side (Komiteti Olimpik
Ndërkombëtar, 1986). Kjo ishte për shkak të ndikimit famëkeq të futbollit. Garat e para ndërkombëtare u zhvilluan pak më vonë, midis
Gjermanisë dhe Austrisë: për meshkuj në 1925 dhe për femra në 1930 (Federata e Hendbollit të Kolumbisë Britanike, nd).

Rritja e sportit çoi në aplikimin e parë për përfshirjen e hendbollit në Programin Olimpik në vitin 1927. Refuzimi i aplikimit nga IOC tregoi
nevojën për një organizim më të mirë, kështu që Federata Ndërkombëtare e Hendbollit Amator - IAHF u themelua më 4 gusht 1928, e saj
Presidenti i parë një qytetar amerikan, Avery Brundage (Komiteti Olimpik Ndërkombëtar, 1986) (Komiteti Olimpik Ndërkombëtar, 2015)  .

EDUKIMI FIZIK ERKIDA GJUTA