Basketbolli

Basketbolli sht lloj sporti me top q luhet n mes t dy ekipeve me

nga 12 lojtar dhe 5 lojtar aktiv prej secilit ekip n fush. Qllim i
lojs sht q lojtart, (basketbollistt) t futin m shpesh topin n
basketin e ekipit kundrshtar. Basketbolli sht shpikur nga trajneri i
universitetit t Kansas James Naismith. NBA sht liga m e
popullizuar t basketbollit n bot. Basketbolli sht nj sport ekip n
t ciln dy ekipet e pes lojtarve t prpiqet t shenojn pike kundr
njri-tjetrit duke vendosur nj top (me nj diametr prej 45,7 cm) n
nj shtyll 3,048m t lart sipas rregullave t organizuara. Basketbolli
sht nj nga sportet m t popullarizuara dhe t shikuara gjersisht
n bot.

Basketbolli Ndrkombtar
Basketbolli Ndrkombtar u formua n 1932 nga tet vende :
Argjentina, ekosllovakia, Greqia, Italia, Latvia, Portugalia, Rumania
dhe Zvicra. N kt koh kjo organizat prbhej vetm prej
lojtarve amator nga ka marr emrin, i cili rrjedh nga frngjishtja,
FIBA (Fdration Internationale de Basketball Amateur)

Rregulloret
Objekti i lojs sht t shnosh m shum pik se sa kundrshtari,
duke e hedhur topin sa m shpesh n koshin e kundrshtarit dhe ta
ndalosh kundrshtarin ta hedhi topin n koshin tnd. Nj prpjekje pr t realizuar nj pik quhet
gjuajtje. Nj gjuajtje e suksesshme vlen dy pik ose tre nse realizohet nga jasht harkut t
trepikshit q ka nj distanc prej 6,25 m nga koshi, n lojrat internacionale dhe 7,24 m nga lojrat
n NBA. Pika e realizuar pas gjuajtjes s nj faulli vlen 1 pik.

Rregullat e lojs
loja ndahet n katr pjes prej 10 minutash (FIBA) ose prej 12 minutash (NBA). Pushimi i gjysms
s lojs sht 15 minuta sipas rregullores s NBA, FIBA, NCAA. Koha shtes zgjat 5 minuta.
Skuadrat ndryshojn fushn pas pjess s dyt. Zvendsimet jan t pafundta, por ato mund t
bhen vetm kur loja ka ndalur. Gjithashtu ekipi ka nga nj trajner, q jep udhzimet pr strategjin
n fushn e lojs dhe stafin personal t vet, q prfshin doktort, menaxhert, statisticient,
trajnert. Uniforma standarde prbhet prej nj pal tutash t shkurtra dhe nj kanatiere, e cila
prmban numrin e lojtarit. Trajneri ka n dispozicion nj numr t lejuar time-out dhe ndalime t
kohs, t cilat nuk zgjasin m shum se nj minut (vetm n rastet e ndeshjeve televizive, kur ka
hapsira publicitare)

Pajisjet
Pajisjet e vetme t nevojshme pr lojn e basketbollit jan nj siprfaqe e shesht dhe drejtkndore,
q ka nga dy kosha n ant e saj.
Pikat shnoi nga gjuajtja e (qitje) topin npr shportn nga lart. Dunking dhe prplasur topin n rim,
apo ndonj stilet e tjera pr t br akrobatik topin n kosh nga do distanc, ekip me m shum
pik n fund t lojs fiton, por koh shtes (jasht orarit t puns) mund t lshohet kur rezultatet t
dyja ekipet jan t njjta. Topin mund t avancuar n gjykat nga krcim at (dribbling) apo shokt e
kalon at n mes. Prars kontakt fizik (i ndyr) sht penalizuar dhe i lir gjuan do t lshohet
nse lojtari sht fouled ndrsa qitje topin dhe ka kufizime mbi topin si mund t trajtohen (shkelje).

Nprmjet koh, basketboll ka zhvilluar teknika t prfshij shum t prbashkt t shtnat, duke
kaluar dhe dribbling, si edhe pozicionet e lojtarve t', dhe fyese dhe
strukturat mbrojtse. N mnyr tipike, antart e lart e nj skuadre do
t luaj qendr apo nj nga dy pozicione prpara, ndrsa lojtart m t
shkurtr ose ata q zotrojn topin trajtimin m t mir aftsit dhe
shpejtsis, luajn qndrimet roje. Ndrsa basketbolli konkurrues sht
e rregulluar me kujdes, variacione t shumta t basketbollit jan zhvilluar
pr loj rastsor. N disa vende, basketbolli sht nj sport popullor
spektator.
Ndrsa basketbolli konkurrues sht kryesisht nj sport shtpie, ka
luajtur n nj gjykat t basketbollit, dhe variacione m pak t
rregulluara luajtur n jasht jan br gjithnj e m popullor mes t dy
grupeve t qytetit t brendshme dhe rurale. Basketbolli poashtu sht
sport kolektiv.

Historia
Basketbollin e ka krijuar kanadezi James Naismith arsimtar i ed. fizike ne
kolegjin e Springfilldit te shtetit Masachusets me qellim qe skuadres se ragbis t'I bente te mundur qe
te luanin ne salle. James Naismith ne dhjetor te vitit 1891 e ka demostruar lojen e re para
studenteve te sprinfilldit te cilet e kane pakezuar me emrin "basketboll" qe d.m.th Basketshporte/kosh,Ball-top.Prej atehere basketbolli u perhap ne shtete te tjera te SHBA-s. Ne kosove
basketbolli sht regjistruar ne dhjetor te vitit 1944 - Janar 1945 ne Prizren.

Gerenson, nj msues t edukimit fizik, ndryshuar pr her t rregullave

Naismith pr grat. Pak pasi ajo u punsua n Smith, ajo shkoi n Naismith
pr t msuar m shum pr loj[7]. Hipnotizuar me kt sport i ri dhe vlerat
q mund t msoj, ajo organizuar studentor loj pr femra e par t
basketbollit m 21 mars, 1893 kur e saj freshmen Smith dhe sophomores
luajtur kundr njri-tjetrit[8]. Rregullat e saj jan botuar t par n vitin 1899
dhe dy vjet m von Berenson u b redaktor i Grave t par Guide AG
Spalding e Basketbollit[8], i cili m tej prhapur versionin e saj t basketbollit
pr femra.
N fillim t dhjetorit 1891, Dr James Naismith[2], nj kanadez i lindur profesor fizike e arsimit dhe
msues n shkolln e krishter Young Men's Asociacioni Ndrkombtar i Trajnimit[3] (YMCA) (sot,
Springfield College) n Springfield, Massachusetts, USA, krkoj nj loj energjike shtpie
studentve t tij pr t mbajtur t pushtuar dhe n nivelet e duhura t palestr gjat dimri t gjat
New England. Pas duke hedhur posht idet e tjera ose shum i prafrt ose i prshtatshm dobt
t rrethuar me mure-n gjimnazet, ai i shkroi rregullat themelore dhe gozhdohem nj shport
bukuroshe mbi nj 10-foot (3,05 m) pista ngritur. N kontrast me rrjeta basketboll modern, kt
shport bukuroshe mbajti fund t saj, dhe balla duhej t marr dor pas do shport "apo pik t
shnuara, ky provuar joefikase, megjithat, kshtu q nj vrim ishte shpuar n fund t shporta,
duke lejuar topa t poked me nj kunj gjat do koh. Shporta pjeshk u prdorn deri n 1906 kur
ato u zvendsuan m n fund nga hoops metali me backboards. Nj ndryshim i mtejshm sht
br shpejt, kshtu q kaloi topin vetm prmes, duke hapur rrugn pr loj e njohim sot. Nj top
futbolli sht prdorur pr t xhiruar shporta. Kurdo q nj person i mori topin n shport, ekipi i tij
do t fitonte nj pik. Cilido ekip kam fituar m shum pik lojs[4]. Shportat jan br pa kujdes n
fillim t ballkon kat i ndrmjetm i gjykats duke luajtur, por kt dshmuar praktike kur spektatort
filloi n ballkon pr t ndrhyr me t shtna. Backboard u prezantua pr t parandaluar kt
ndrhyrje, ajo kishte efekt shtes e lejimit t shtna reagim[5]. Ditar t shkruar me dor Naismith,
zbuluar nga mbesa e tij n fillim t vitit 2006, tregojn se ai ishte nervozuar pr loj t re q kishte

shpikur, e cila inkorporuar rregullat nga loja pr fmij t quajtur "Duck n nj Rock", pasi shume
kishin dshtuar para tij. Naismith quajtur loj t re "Basket Ball".[6]
Loja e par zyrtare u luajt n gjimnaz YMCA m 20 janar 1892 me nnt lojtar. N loj prfundoi 10, shtn ishte br nga 25 metra (7,6 m), n nj gjykat vetm gjysma e madhsis s nj dit t
pranishm-Streetball ose Shoqats Kombtare t Basketbollit (NBA) gjykats. Nga 1897-1898 u b
pes ekipet e standardeve.

Basketbolli i Grave
Basketboll Grave filloi n 1892 n Kolegjin Smith kur Senda Berenson, nj msues t edukimit fizik,
ndryshuar pr her t rregullave Naismith pr grat. Pak pasi ajo u punsua n Smith, ajo shkoi n
Naismith pr t msuar m shum pr loj[7]. Hipnotizuar me kt sport i ri dhe vlerat q mund t
msoj, ajo organizuar studentor loj pr femra e par t basketbollit m 21 mars, 1893 kur e saj
freshmen Smith dhe sophomores luajtur kundr njri-tjetrit[8]. Rregullat e saj jan botuar t par n
vitin 1899 dhe dy vjet m von Berenson u b redaktor i Grave t par Guide AG Spalding e
Basketbollit[8], i cili m tej prhapur versionin e saj t basketbollit pr femra.
Deri n 1950, basketboll ishte br nj sport i madh kolegj, duke hapur rrugn pr nj rritje t
interesit n basketboll profesional. N 1959, nj sall basketbolli i fam u themelua n Springfield,
Massachusetts, vendin e par t lojs. Rosters e saj prfshijn emrat e lojtarve t mdha, trajnert,
gjyqtart dhe njerzit q kan kontribuar n mnyr t konsiderueshme n zhvillimin e lojs. Salla e
fam ka njerz t cilt kan prmbushur objektivat e mant n karriern e tyre n basketboll.

Zhvillimi i pajisjeve dhe tekniks

Basketboll sht luajtur fillimisht me nj top futbolli. The topat e par e bri n mnyr specifike pr
basketboll ishin ngjyr kafe, dhe ajo ishte vetm n fund t viteve 1950 q Toni Hinkle, n krkim t
nj top q do t jen m t dukshme pr lojtart dhe spektatort ashtu, i futur topin portokalli q
sht tani n prdorim t prbashkt. Dribbling nuk ishte pjes e lojs origjinal me prjashtim t
kalojn "fryrje" pr shokt. Kalimi topin ishte mjet kryesor t lvizjes topin. Dribbling u fut n fund,
por i kufizuar nga forma asimetrike e balls hershme. Dribbling vetm u b nj pjes t madhe t
lojs rreth viteve 1950, si prodhuese prmirsuar formn topin.

Antecedents Historike
Basketball, netball, Dodgeball, volejboll dhe LaCrosse jan lojra vetm topin, t cilat jan
identifikuar si t shpikur nga amerikant t Veriut. Lojra t tjera topin, t tilla si bejzbollit dhe futbollit
kanadez, kan Bashksin e Kombeve, evropiane, aziatike apo lidhjet afrikane. Edhe pse nuk ka
ende dshmi t drejtprdrejt se ideja e basketbollit erdhi nga ballgame lasht Mesoamerican,
njohja e ksaj loje kan qen n dispozicion pr t paktn 50 vjet para krijimit Naismith, n shkrimet
e Xhon Lloyd Stephens dhe Alexander von Humboldt. Punon Stephens "sidomos, i cili prfshinte
vizatime nga Frederick Catherwood, ishin n dispozicion n shumicn e institucioneve arsimore n
shekullin e 19 dhe gjithashtu kishte qarkullimit t gjer popullor.
Dr James Naismith ishte i dobishm n ngritjen e basketboll kolegj. Ai trajnoi n Universitetin e
Kansas pr gjasht vjet, para se t ia dhn n dor frenat pr t trajnerit t njohur Forrest "Phog"
Allen. Naismith dishepull i Amosit Alonzo Stagg solli basketboll pr Universitetin e ikagos, ndrsa
Adolph Rupp, nj student i Naismith s n Kansas, ka gzuar sukses t madh si trajner n
Universitetin e Kentucky.
M 9 shkurt 1895, 5 par ndruniversitar-on-5 loj sht luajtur n Universitetin Hamline mes
Hamline dhe Shkolla e Bujqsis, e cila ishte e lidhur me Universitetin e Minesots[9][10]. Shkolla e
Bujqsis fituar n 9-3 loj.
N 1901, kolegjet, prfshir Universitetin e ikagos, Columbia University, Dartmouth College, n
Universitetin e Minesots, t Akademis Detare t SHBA, n Universitetin e Utah dhe Yale
University nisi sponsorizimin lojrat e burrave. N 1905, lndimet e shpeshta n fushn e futbollit

bri Presidenti Theodore Roosevelt pr t sugjeruar se Kolegjet e formojn nj organ qeveriss,

duke rezultuar n krijimin e Shoqats Sportiv ndruniversitar t Shteteve t Bashkuara t Ameriks
(IAAUS). N vitin 1910, se trupi do t ndryshoj emrin e saj pr t Shoqats Kombtare t Atletiks
studentor (NCAA).

Zhvillimi i hershm i grave basketboll

N 1891, Universiteti i Kalifornis dhe Shkolla Miss Shef luajti ndeshjen e par t grave
interinstitutional. Freshmen Berenson t luajtur n ndeshjen e klass i paedukuar mjaft
ndruniversitar e par pr femra n basketboll n Smith College, 21 mars 1893[11]. N t njjtin vit,
malin Holyoke dhe Sophie Njukomb College (coached nga Clara Gregori Baer) grat filluan t luajn
basketboll. Nga 1895, loja ishte prhapur n Kolegjet e t gjith vendin, duke prfshir Wellesley,
Vassar, dhe Bryn Mawr. Loja grat e par ndruniversitar ishte m 4 prill, 1896. Grat Stanford
luajtur Berkeley, 9-9-t, duke i dhn fund n nj fitore 2-1 t Stanfordit.
Zhvillimin e grave basketboll ishte m i strukturuar sesa q pr burrat n vitet e hershme. N 1905,
Komiteti Ekzekutiv n Basket Ball Rregullat e Komitetit Basketbollit (National Women's) u krijua nga
Shoqata Amerikane Fizike Arsimit. [12] Kto rregulla bri thirrje pr gjasht deri n nnt lojtar dhe
pr ekipin e 11 zyrtarve. Sport Federats Ndrkombtare t Grave (1924) prfshinte nj konkurim
t grave basketbolli. Lart 37 grat e universitetit shkoll basketboll apo turnet e shtetit u mbajtn
nga 1925. Dhe n vitin 1926, t mbshtetur nga Bashkimi Amatori Sportiv kampionatit kombtar pr
femra e par t basketbollit, t plot me rregullat e burrave.[12]
The Grads Edmonton, nj ekip turne grave kanadeze bazuar n Edmonton, Alberta, e operuar midis
1915 dhe 1940. The Grads turne n t gjith Amerikn e Veriut, dhe ishin jashtzakonisht t
suksesshme. Ata postuar nj rekord t 522 dhe fiton vetm 20 humbjeve gjat ksaj hapsir, pasi
ata u takuan ndonj ekipi q dshironte pr t sfiduar ato, financimi turne e tyre nga faturat
port[13]. Grads gjithashtu shndriste n ekspozit disa udhtime n Evrop, dhe fitoi katr
Olimpiada rresht ekspozit turne, n 1924, 1928, 1932, dhe 1936, megjithat, basketboll grave nuk
sht nj sport olimpik zyrtare deri n 1976. Lojtart Grads 'ishin t papaguara, dhe kishte t mbeten
t vetme. Stil Grads 'u prqndrua n ekip luajn, pa tepr duke theksuar aftsit individuale t
lojtarve.
T gjitha AAU i par i grave n ekip Amerika ishte zgjedhur n vitin 1929[12]. leagues industriale e
grave doli deri n mbar Shtetet e Bashkuara, duke prodhuar atlett e famshme, duke prfshir
Babe Didrikson e Cyclones Art, dhe amerikan gjitha Kuq kryeson grupin, i cili konkuroi kundr
burrave ekipe, duke prdorur rregullat e meshkujve. Nga 1938, kampionatit kombtar pr femra u
ndryshua nga nj vizit tre-loj t gjykats pr dy-loj gjykat me gjasht lojtar nga ekipi[12].

Loj interuniversity par kanadez

I par kanadez basketboll interuniversity loj sht luajtur n YMCA n Kingston, Ontario m 6
shkurt, 1904, kur vizitoi Universitetin McGill University Queen's. McGill fitoi 9-7 n kohn shtes,
rezultati ishte 7-7 n fund t luajn rregullore, dhe nj dhjet minuta jasht orarit periudh vendosur
rezultatin. Nj pjesmarrje e mir e spektatorve t shiquarat lojs[14]. Ad nga revista lirues
promovimin e nj ekspozit n Harlem, mars 1922. Vizatim nga Hugo Gellert. Ekipet e hershm
amerikan profesionale dhe barnstorming
Ekipet abounded gjat viteve 1920. Kishte qindra burrave ekipet e basketbollit profesionist n qytete
dhe qytete n t gjith Shtetet e Bashkuara, dhe organizimin e lojs pak profesionale. Lojtaret
krceu nga ekipi n ekip dhe skuadrat e luajtur n sallat e nxir armories dhe valle. Leagues erdhi
dhe shkoi. Barnstorming skuadra t tilla si Celtics origjinal dhe dy ekipe t gjitha African American,
New York Rilindja Pes ("Rens") dhe (ende n ekzistenc q nga 2009) i Globetrotters Harlem
luajtur deri n dyqind lojra nj vit n turne e tyre kombtar.

Kampionatet kombtare kolegj amerikan

Turneu kombtar pr meshkuj n kampionatin e par, Shoqata Kombtare e ndruniversitar turneu
Basketball, e cila akoma ekziston si Shoqata Kombtare e ndruniversitar Atletiks (NAIA) turne, u
organizua n vitin 1937. Kampionati i par kombtar pr ekipet NCAA, ftesa Turneun Kombtar
(NIT) n Nju Jork, ishte organizuar n vitin 1938, t turneut NCAA kombtar do t fillojn nj vit m
von.
Basketboll Kolegji u trondit nga lojrat e fatit skandalet 1948-1951, kur dhjetra e lojtarve nga ekipe
t lart ishin implikuar n manipulimin e ndeshjeve dhe rruajtje pik. Pjesrisht nxitur nga nj
shoqat me mashtrimit, t NIT humbur mbshtetje t turneut NCAA.

anizat zengjim, Basketball Shoqats Amerikane, u shfaq n vitin 1967 dhe

shkurtimisht krcnuar dominimin e NBA-s deri ABA-bashkim NBA n vitin
1976. Sot NBA sht n krye t ligs profesionale t basketbollit n bot prsa
i prket popullaritetit, pagat, talent, dhe niveli i konkurrencs. [
Para rrethit konsolidimin e shkolls e prhapur, m Shtetet e Bashkuara t shkollave t mesme kan
qen shum m e vogl se sa homologt e tyre ditt e sotme. Gjat dekadave t par t shekullit t
20, basketboll shpejt u b interscholastic sport ideal pr shkak t pajisjeve t saj modeste dhe
personelit krkesat. N ditt e para njoftime t shumta televizive e profesionale dhe sportive kolegj,
t popullaritetit t basketbollit t shkolls s mesme u unrivaled n shum pjes t Ameriks.
Ndoshta m legjendar e ekipeve t shkolls s mesme u Wonder Five Franklin Indians, e cila mori
vendin nga stuhia gjat viteve 1920, dominuese basketboll Indians dhe fituar njohje nacionale.
Sot pothuajse do shkoll t mesme n Shtetet e Bashkuara fushat nj ekip basketbolli n
konkurrenc t universitetit. Popullariteti i Basketbollit t mbetet i lart, si n zonat rurale ku ata
kryejn identifikimin e gjith komunitetit, si edhe n disa shkolla t mdha pr ekipet e tyre t njohur
t basketbollit, ku shum lojtar t shkoni n t marrin pjes n nivele m t larta t konkurrencs
pas diplomimit. N sezonin 2003-04, 1.002.797 djemve dhe vajzave t prfaqsuar shkollat e tyre
n konkurrenc basketboll interscholastic, sipas t Federats Kombtare t Shoqatave t Lart t
Shtetit shkolls. Shtetet e Illinois, Indiana dhe Kentaki jan veanrisht t njohur edhe pr
prkushtimin e banorve t tyre pr t basketbollit t shkolls s mesme, zakonisht i quajtur Hoosier
histeri n Indiana, n mnyr kritike the Hoosiers vlersua filmi tregon thellsi basketbollit t
shkolls s mesme t kuptimit t ktyre komuniteteve rurale.

Kampionatet kombtare
Tani pr tani nuk ka turneu kombtar pr t prcaktuar nj kampion kombtar.
Prpjekja m serioze ishte Interscholastic NBA Turneun n Universitetin e ikagos 1917-1930.
Veprimtaria e organizuar nga Amos Alonzo Stagg dhe drguar ftesat pr ekipe kampion shtetror.
Gara e nisi si nj shtje m s shumti Midwest por u rrit. N 1929 kishte 29 kampionve t shtetit.
T ballafaquar me kundrshtime nga Federata Kombtare e Shoqatave t Lart t Shtetit Shkolla
dhe North Central Shoqata e Kolegjeve dhe Shkollat q lindi nj krcnim t shkollave t humbjes
s akreditimit t tyre turneun e fundit ishte n vitin 1930. Organizatat tha se ata ishin t shqetsuar
se turneu sht duke u prdorur pr t rekrutuar lojtar profesional nga radht prep.[15]
Turneu nuk ftojn shkollat e pakicave apo private / shkollat provincial.
National Catholic Interscholastic Basketball Tournament u 1924-1941 n Loyola University[16].
National Catholic ftess Basketball Tournament 1954-1978 luaj n nj seri t provave n
Universitetin Katolik, Georgetown dhe George Mason.[17]
The Interscholastic NBA Tournament Shkolla e Lart pr t Zi u mbajtn 1929-1942 n Hampton
Institutit[18]. Ky i ftess Kombtare Interscholastic basketbollit u mbajt Turneu 1941-1967 duke filluar
nga n Tuskegee Institute. Pas nj pauz gjat Lufts s Dyt Botrore ai rifilloi n Tenesi n

Kolegjin Shtetror n Nashville. Baz pr kampion ulur pas 1954 kur Brown v. Board of Education
filloi nj integrim t shkollave. T turnet e fundit u mbajt n Alabama n Kolegjin Shtetror t 19641967.

NBA Shoqata
N vitin 1946, Shoqata e Basketbollit t Ameriks (baa) ishte formuar. Loja e par sht luajtur n
Toronto, Ontario, Kanada midis Huskies Toronto dhe Nju Jork kilota burrash m 1 nntor 1946. Tre
sezonet m von, n 1949, u bashkua me baa i Lidhjes Kombtare t Basketbollit pr formimin e
Shoqats Kombtare t Basketbollit (NBA). Nj organizat zengjim, Basketball Shoqats
Amerikane, u shfaq n vitin 1967 dhe shkurtimisht krcnuar dominimin e NBA-s deri ABA-bashkim
NBA n vitin 1976. Sot NBA sht n krye t ligs profesionale t basketbollit n bot prsa i prket
popullaritetit, pagat, talent, dhe niveli i konkurrencs.
T NBA ka paraqitur shum lojtar t njohur, duke prfshir edhe George Mikan, e para dominuese
"njeriu i madh" ; top-trajtimit magjistar Bob Cousy dhe mbrojtse gjeniale e Bill Russell Boston
Celtics, Wilt Chamberlain, i cili fillimisht ka luajtur pr Globetrotters barnstorming Harlem, t gjitha rreth yjeve Oscar Robertson dhe Jerry West ; m t fundit burra t mdha Kareem Abdul-Jabbar dhe
Karl Malone ; playmaker John Stockton, turma-i knaqshm prpara Julius Erving ; Evropian yjet
Dirk Nowitzki dhe Drazhen Petroviq dhe tre lojtart q shum kredi me ushering loj profesional me
nivelin e saj m t lart t popullaritetit : Larry Bird, Earvin "Magic" Xhonson, dhe Michael Jordan.
N vitin 2001, t NBA formuar nj kategori zhvillimore, t NBDL. Si t vitit 2008, kampionat ka ekipe
t gjashtmbdhjet.

Asociationi kombetar i grave n basketboll[redakto | redakto tekstin burimor]

T NBA-mbshteti Kombtare e Grave Basketball Association (WNBA) filloi n vitin 1997. Edhe pse
kishte figura t dredhur pjesmarrje, disa lojtar t adr (Lisa Leslie, Diana Taurasi, Candace
Parker dhe ndr t tjera) kan ndihmuar popullaritetin e lig dhe nivelin e konkurrencs. Leagues
grave t tjera profesionale t basketbollit n Shtetet e Bashkuara, t tilla si Liga e Basketbollit
Amerikan (1996-1998), kan palosur pjesrisht pr shkak t popullaritetit t WNBA.
The WNBA sht shikuar nga shum si nj kategori t ngroht. Megjithat, kampionat ka marr
koht e fundit hapa prpara.
N qershor 2007, WNBA nnshkruar nj kontrat me zgjatje ESPN. Marrveshja e re televizive
shkon 2009-2016. S bashku me kt marrveshje, erdhi gjithnj e par t drejtat e taksat q do t
paguhet n lign profesionale t grave sportive. Gjat tet viteve t kontrats, "miliona e miliona
dollar" do t jet "shprndau t skuadrave t ligs s".
WNBA merr m shum shikues n transmetimet e televizionit kombtar (413.000) se t dy Major
League Soccer (253.000)[20] dhe NHL (310.732).[21]
N 12 mars, neni 2009, Komisionari i NBA David Stern tha se n ekonomin e keqe, "NBA sht
shum m pak fitimprurs se WNBA. Ne jemi duke humbur nj shum t holla n mesin e nj numri
t madh t ekipeve. Ne jemi t buxhetit WNBA pr t thyer edhe kt vit".[22]

Filipine Basketball Association[redakto | redakto tekstin burimor]

The Basketball Filipine Shoqata sht n lign e dyt m t vjetr profesionale n bot. Loja e par
u luajt m 9 prill 1975 n Araneta n Cubao Coliseum, Quezon City, Filipinet. Ajo u krijua si nj
rebelim e disa ekipeve nga tani-vdekur Manila Industriale dhe Tregtare Sportiv Shoqata e cila u
kontrolluar fort nga Shoqata e Basketbollit e Filipineve (tani vdekur), e pastaj-FIBA njohur shoqata
kombtare. Nnt ekipet MICAA marr pjes n sezonin e par t lig q u hap n 9 prill 1975.

Basketboll Ndrkombtare[redakto | redakto tekstin burimor]

XX. Lojrat Olimpike Mynih 1972 Kreimir osi t Jugosllavis (kmisha blu) vs Petr Novicky t
ekosllovakis
The Federata Ndrkombtare e Basketbollit ishte formuar n vitin 1932 nga tet vendet
themeluese : Argjentin, ekosllovaki, Greqia, Italia, Letonia, Portugalia, Rumania dhe Zvicra. N
kt koh, e vetmja organizat mbikqyri lojtar amator. Akronim i saj, q rrjedhin nga frngjisht
Fdration Internationale de Basketball Amateur, ishte kshtu "FIBA."
Men's Basketball ishte prfshir t par n Lojrat Olimpike t Berlinit n 1936, edhe pse nj turne
demonstrat u mbajt n vitin 1904. Shtetet e Bashkuara mposhtn n Kanada e par finale, luajtur
jasht. Ky konkurs ka qen e dominuar zakonisht nga Shtetet e Bashkuara, ekipi i t cilit ka fituar t
gjitha, por tre tituj, humbjen e par n nj loj t diskutueshm prfundimtar n Mynih n vitin 1972
kundr Bashkimit Sovjetik. N 1950 e par FIBA World Championship pr meshkuj u zhvillua n
Argjentin. Tre vjet m von, i pari FIBA World Championship pr Grat u mbajt n Kili. Basketboll
Grave u shtuar n Olimpiadn n vitin 1976, q u mbajtn n Montreal, Kanada me ekipe t tilla si
Bashkimi Sovjetik, Brazil dhe Australi rivaling skuadrat amerikan.

Rekuizit n Olimpiadn[redakto | redakto tekstin burimor]

FIBA rn dallimi mes lojtarve amatore dhe profesionale n vitin 1989, dhe n vitin 1992, lojtart
profesional ka luajtur pr her t par n Lojrat Olimpike. Dominimi Shtetet e Bashkuara vazhduan
me paraqitjen e ekipit t tyre Dream. Megjithat, me zhvillimin e programeve tjetrkund, ekipet e
tjera kombtare filloi t mund Shtetet e Bashkuara. Nj ekip br trsisht e lojtarve t NBA
mbaruar gjasht n kampionatin botror m 2002 n Indianapolis, pas Jugosllavi, Argjentina,
Gjermania, Zelanda e Re dhe Spanjs. N Olimpiadn Athin 2004, Shtetet e Bashkuara psoi
humbjen e saj t par olimpik duke prdorur lojtart e profesional, duke rn n Puerto Rico (n nj
19-humbje pik) dhe Lituania n lojra grup, dhe u eliminuan n gjysmfinale nga Argjentina. Kjo
prfundimisht fitoi medaljen e bronzit mposhtur Lituanin, duke prfunduar prapa Argjentins dhe
Italis. N vitin 2006, n Kampionatin Botror t Japonis, Shteteve t Bashkuara t avancuara n
gjysmfinale, por u mundn nga Greqia nga 101-95. N ndeshjen pr medaljen e bronzit ajo mundi
ekipin e Argjentins dhe prfunduar pas 3 Greqia dhe Spanja. Yjet ndrkombtare n NBA
Mbar botn, turnet e basketbollit mbahen pr djem dhe vajza t t gjitha niveleve t moshs.
Popullaritetin global t sportit sht reflektuar n t nacionaliteteve t prfaqsuara n NBA. Lojtaret
nga e gjith bota mund t gjenden n ekipet e NBA :

Chicago Bulls, ylli prpara Luol Deng sht nj refugjat sudanez i cili u vendos n Britanin
e Madhe.

Steve Nash, i cili fitoi 2005 dhe 2006 NBA mimin MVP, Afrika e Jugut sht i lindur n
kanadez.

Andrea Bargnani e Raptors Toronto, marr lart n NBA Draft 2006, sht nga Italia. Prve
ksaj, superstar amerikan Kobe Bryant kaloi shum t fmijris s tij n Itali, ndrsa babai i tij
ishte duke luajtur atje.

All-Star Pau Gasol Lakers t Los Anxhelosit sht nga Spanja.

2005 NBA Draft lart t prgjithshm t vini Andrew Bogut e Milwaukee Bucks sht
Australiane. Gjithashtu, 2008-09 rishtar Nathan Jawai sht i pari indigjene australian
ndonjher pr t luajtur n kampionat.

Houston Rockets All-qendra Yao Ming yll sht nga Kina.

T gjitha yll dhe ish-kampion tre pik Peja Stojakovic sht serbe.

T gjitha ylli Andrei Kirilenko sht ruse.

Roje Phoenix suns Leandro Barbosa, Cleveland Cavaliers prpara Anderson Varejo dhe
Denver nuggets Nene qendr jan braziliane.
Cleveland Cavaliers njeri i madh ydrnas Ilgauskas sht lituanisht.
Ndoshta nuk ka ekip NBA sht identifikuar si nga lojtart ndrkombtar si San Antonio
Spurs. Tre lojtart m t spikatur i ekipit jan t gjitha ndrkombtare-Tim Duncan i Ishujve t
Virgjr t SHBA, Manu Ginbili e Argjentins dhe Tony Parker n Franc (Duncan konkuron pr
n Shtetet e Bashkuara ndrkombtarisht, si Ishujve t Virgjr nuk fush nj ekip basketbolli pr
konkurrenc ndrkombtare, derisa t edhe pas Duncan filloi t luaj ndrkombtarisht, dhe t
gjith vendasit Ishujt e Virgjr t SHBA jan Shtetet e Bashkuara t qytetarve nga lindja).
Fshatar Ginobili's Andres Nocioni luan pr Sacramento Kings.

Edhe n vitet '90, shum jo-amerikan lojtart br emrat e tyre n NBA, t tilla si kroatt Draen
Petrovi dhe Toni Kuko, serb Vlade Divac, Lithuanians Arvydas Sabonis dhe arnas Mariulionis
dhe gjermane Detlef Schrempf.

Globalizimi i basketboll[redakto | redakto tekstin burimor]

Ekiet gjitha-turne n t dy m t fundit t Kampionatit FIBA Botrore, t mbajtur n vitin 2002 n
Indianapolis dhe 2006 n Japoni, demonstrojn globalizimit e lojs n mnyr t barabart n
mnyr dramatike. Vetm nj antar i ekipit ishte as amerikan, prkatsisht Carmelo Anthony n
vitin 2006. 2002 Ekipi tipare Nowitzki, Ginobili, Yao, Peja Stojakovic t Jugosllavis (tani t Serbis),
dhe Pero Cameron e Re Zelanda e Re. Ginobili gjithashtu bri ekipi i 2006, antart e tjer ishin
Anthony, Gasol, spanjisht shok grupi i tij Jorge Garbajosa dhe Theodoros Papaloukas e Greqis.
Lojtart e vetm n ekip ose nuk jan bashkuar pr t NBA jan Cameron dhe Papaloukas. Fuqia e
basketbollit ndrkombtare sht evidente n faktin se i fundit tre kampionatet botrore FIBA u
fituan (me qllim) nga Serbia (Jugosllavia n 1998) dhe Spanjs.

Rregullat[redakto | redakto tekstin burimor]

Lojtari nga ekipi tjetr q sht n sulm nuk duhet ta mbaj topin m shum se 3 sekonda me dy
duar. Lojtari q bn 5 gabime personale ather ai duhet t dal jasht dhe t ndrrohet me nj
bashklojtar tjetr. Gjithashtu koshat duhet t jepen me dyhapshin dhe trehapshin.