Gjimnazi:Isa

Boletini

Lenda:Edukimi Fizik

Klasa: XIIC

Tema: Historiku I Basketbollit ne vend dhe ne bote.

Punoi:Suprina Murati

Basketbolli
Basketbolli është lloj sporti me top që luhet në mes të dy ekipeve me nga 5 lojtar secila skuader.
Qëllim i lojës është që lojtarët, (basketbollistët) të fusin më shpesh topin në koshin e ekipit
kundërshtar. Basketbolli është shpikur nga trajneri i universitetit të Kansas James Naismith.
 NBA është liga më e popullizuar të basketbollit në botë. Basketbolli është një sport ekip në të
cilën dy ekipet e pesë lojtarëve të përpiqet të shënojnë pikë kundër njëri-tjetrit duke vendosur
një top (me një diametër prej 45,7 cm) në një shtyllë 3,048m të lartë sipas rregullave të
organizuara. Basketbolli është një nga sportet më të popullarizuara dhe të shikuara gjerësisht
në botë.

HISTORIA E BASKETBOLLIT

Basketbollin e ka krijuar kanadezi James Naismith arsimtar i ed. fizike në kolegjin e Springfilldit

të shtetit Masachusets me qëllim që skuadrës se ragbis t'i bënte të mundur që të luanin në
sallë. James Naismith në dhjetor të vitit 1891 e ka demostruar lojën e re para studentëve të
sprinfilldit të cilët e kanë pakëzuar me emrin "basketboll" që d.m.th Basket-shporte/kosh,Ball-
top.Prej atehere basketbolli u perhap ne shtete te tjera te SHBA-s. Në kosovë basketbolli është
regjistruar në dhjetor të vitit 1944 - Janar 1945 në Prizren.
Ndërkombëtar u formua në 1932 nga tetë vende : Argjentina, Çekosllovakia, Greqia, Italia,
Latvia, Portugalia, Rumania dhe Zvicra. Në këtë kohë kjo organizatë përbëhej vetëm prej
lojtarëve amatorë nga ka marrë emrin, i cili rrjedh nga frëngjishtja, FIBA (Fédération
Internationale de Basketball Amateur)

PAISJET E BASKETBOLLIT

Pajisjet e vetme të nevojshme për lojën e basketbollit janë një sipërfaqe e sheshtë dhe
drejtkëndore, që ka nga dy kosha në anët e saj.
Pikat shënoi nga gjuajtja e (qitje) topin nëpër shportën nga lart. Dunking dhe përplasur topin në
rim, apo ndonjë stilet e tjera për të bërë akrobatik topin në kosh nga çdo distancë, ekip me më
shumë pikë në fund të lojës fiton, por kohë shtesë (jashtë orarit të punës) mund të lëshohet kur
rezultatet të dyja ekipet janë të njëjta. Topin mund të avancuar në gjykatë nga kërcim atë
(dribbling) apo shokët e kalon atë në mes. Përçarës kontakt fizik (i ndyrë) është penalizuar dhe i
lirë gjuan do të lëshohet nëse lojtari është fouled ndërsa qitje topin dhe ka kufizime mbi topin si
mund të trajtohen (shkelje).
Nëpërmjet kohë, basketboll ka zhvilluar teknika të përfshijë shumë të përbashkët të shtënat,
duke kaluar dhe dribbling, si edhe pozicionet e lojtarëve të', dhe fyese dhe strukturat mbrojtëse.
Në mënyrë tipike, anëtarët e lartë e një skuadre do të luajë qendër apo një nga dy pozicione
përpara, ndërsa lojtarët më të shkurtër ose ata që zotërojnë topin trajtimin më të mirë aftësitë
dhe shpejtësisë, luajnë qëndrimet roje. Ndërsa basketbolli konkurrues është e rregulluar me
kujdes, variacione të shumta të basketbollit janë zhvilluar për lojë rastësor. Në disa vende,
basketbolli është një sport popullor spektator.
Ndërsa basketbolli konkurrues është kryesisht një sport shtëpie, ka luajtur në një gjykatë
të basketbollit, dhe variacione më pak të rregulluara luajtur në jashtë janë bërë gjithnjë e
më popullor mes të dy grupeve të qytetit të brendshme dhe rurale. Basketbolli poashtu
është sport kolektiv.

Zhvillimi i pajisjeve dhe teknikës

Basketboll është luajtur fillimisht me një top futbolli. Dhe topat e parë e bëri në mënyrë specifike
për basketboll ishin ngjyrë kafe, dhe ajo ishte vetëm në fund të viteve 1950 që Toni Hinkle, në
kërkim të një top që do të jenë më të dukshme për lojtarët dhe spektatorët ashtu, i futur topin
portokalli që është tani në përdorim të përbashkët. Dribbling nuk ishte pjesë e lojës origjinal me
përjashtim të kalojnë "fryrje" për shokët. Kalimi topin ishte mjet kryesor të lëvizjes topin.
Dribbling u fut në fund, por i kufizuar nga forma asimetrike e balls hershme. Dribbling vetëm u
bë një pjesë të madhe të lojës rreth viteve 1950, si prodhuese përmirësuar formën topin.

Rregulloret
Objekti i lojës është të shënosh më shumë pikë se sa kundërshtari, duke e hedhur topin sa më
shpesh në koshin e kundërshtarit dhe ta ndalosh kundërshtarin ta hedhi topin në koshin tënd.
Një përpjekje për të realizuar një pikë quhet gjuajtje. Një gjuajtje e suksesshme vlen dy pikë ose
tre nëse realizohet nga jashtë harkut të trepikëshit që ka një distancë prej 6,25 m nga koshi, në
lojërat internacionale dhe 7,24 m nga lojërat në NBA. Pika e realizuar pas gjuajtjes së një faulli
vlen 1 pikë.
Rregullat e lojës
Loja ndahet në katër pjesë prej 10 minutash (FIBA) ose prej 12 minutash (NBA). Pushimi i
gjysmës së lojës është 15 minuta sipas rregullores së NBA, FIBA, NCAA. Koha shtesë zgjat 5
minuta.
Skuadrat
ndryshojnë
fushën pas
pjesës së
dytë.
Zëvendësimet
janë të
pafundta, por
ato mund të
bëhen vetëm
kur loja ka
ndalur.
Gjithashtu
ekipi ka nga
një trajner, që
jep udhëzimet
për strategjinë
në fushën e
lojës dhe
stafin
personal të
vet, që
përfshin doktorët, menaxherët, statisticienët, trajnerët. Uniforma standarde përbëhet prej një
palë tutash të shkurtra dhe një kanatiere, e cila përmban numrin e lojtarit. Trajneri ka në
dispozicion një numër të lejuar time-out dhe ndalime të kohës, të cilat nuk zgjasin më shumë se
një minutë (vetëm në rastet e ndeshjeve televizive, kur ka hapësira publicitare),ekipi duhet ta
mbaj topin 24 sec.

Basketbolli i Grave
Basketbolli i Grave filloi në 1892 në Kolegjin Smith kur Senda
Berenson, një mësuese e edukimit fizik, ndryshoi për herë të parë
rregullat për gratë. Pak pasi ajo u punësua në Smith, ajo shkoi në
Naismith për të mësuar më shumë për lojërat[7].E Hipnotizuar me
këtë sport të ri dhe vlerat që mund të mësojë, ajo organizoi lojë
studentore të basketbollit më 21 mars, 1893 kur e saj freshmen
Smith dhe sophomores luajtur kundër njëri-tjetrit[8]. Rregullat e
saj janë botuar të parë në vitin 1899 dhe dy vjet më vonë
Berenson u bë redaktor i Grave të parë Guide AG Spalding e
Basketbollit[8], i cili më tej përhapur versionin e saj të basketbollit
për femra.

Zhvillimi i hershëm i grave basketboll

Në 1891, Universiteti i Kalifornisë dhe Shkolla Miss Shef luajti ndeshjen e parë të grave
interinstitutional. Freshmen Berenson të luajtur në ndeshjen e klasës i paedukuar mjaft
ndëruniversitar e parë për femra në basketboll në Smith College, 21 mars 1893[11]. Në të njëjtin
vit, malin Holyoke dhe Sophie Njukomb College (coached nga Clara Gregori Baer) gratë filluan
të luajnë basketboll. Nga 1895, loja ishte përhapur në Kolegjet e të gjithë vendin, duke përfshirë
Wellesley, Vassar, dhe Bryn Mawr. Loja gratë e parë ndëruniversitar ishte më 4 prill, 1896.
Gratë Stanford luajtur Berkeley, 9-9-të, duke i dhënë fund në një fitore 2-1 të Stanfordit.
Zhvillimin e grave basketboll ishte më i strukturuar sesa që për burrat në vitet e hershme. Në
1905, Komiteti Ekzekutiv në Basket Ball Rregullat e Komitetit Basketbollit (National Women's) u
krijua nga Shoqata Amerikane Fizike Arsimit. [12] Këto rregulla bëri thirrje për gjashtë deri në
nëntë lojtarë dhe për ekipin e 11 zyrtarëve. Sport Federatës Ndërkombëtare të Grave (1924)
përfshinte një konkurim të grave basketbolli. Lartë 37 gratë e universitetit shkollë basketboll apo
turnet e shtetit u mbajtën nga 1925. Dhe në vitin 1926, të mbështetur nga Bashkimi Amatori
Sportiv kampionatit kombëtar për femra e parë të basketbollit, të plotë me rregullat e burrave.
[12]
The Grads Edmonton, një ekip turne grave kanadeze bazuar në Edmonton, Alberta, e operuar
midis 1915 dhe 1940. The Grads turne në të gjithë Amerikën e Veriut, dhe ishin jashtëzakonisht
të suksesshme. Ata postuar një rekord të 522 dhe fiton vetëm 20 humbjeve gjatë kësaj
hapësirë, pasi ata u takuan ndonjë ekipi që dëshironte për të sfiduar ato, financimi turne e tyre
nga faturat portë[13]. Grads gjithashtu shndriste në ekspozitë disa udhëtime në Evropë, dhe fitoi
katër Olimpiada rresht ekspozitë turne, në 1924, 1928, 1932, dhe 1936, megjithatë, basketboll
grave nuk është një sport olimpik
zyrtare deri në 1976. Lojtarët Grads
'ishin të papaguara, dhe kishte të
mbeten të vetme. Stil Grads 'u
përqëndrua në ekip luajnë, pa tepër
duke theksuar aftësitë individuale të
lojtarëve.
Të gjitha AAU i parë i grave në ekip
Amerika ishte zgjedhur në vitin
1929[12]. leagues industriale e grave
doli deri në mbarë Shtetet e
Bashkuara, duke prodhuar atletët e
famshme, duke përfshirë Babe
Didrikson e Cyclones Artë, dhe
amerikan gjitha Kuq kryeson grupin, i cili konkuroi kundër burrave ekipe, duke përdorur rregullat
e meshkujve. Nga 1938, kampionatit kombëtar për femra u ndryshua nga një vizitë tre-lojë të
gjykatës për dy-lojë gjykatë me gjashtë lojtarë nga ekipi[12].
Kampionatet kombëtare
Tani për tani nuk ka turneu kombëtar për të përcaktuar një kampion kombëtar.
Përpjekja më serioze ishte Interscholastic NBA Turneun në Universitetin e Çikagos 1917-1930.
Veprimtaria e organizuar nga Amos Alonzo Stagg dhe dërguar ftesat për ekipe kampion
shtetëror. Gara e nisi si një çështje më së shumti Midwest por u rrit. Në 1929 kishte 29
kampionëve të shtetit. Të ballafaquar me kundërshtime nga Federata Kombëtare e Shoqatave
të Lartë të Shtetit Shkolla dhe North Central Shoqata e Kolegjeve dhe Shkollat që lindi një
kërcënim të shkollave të humbjes së akreditimit të tyre turneun e fundit ishte në vitin 1930.
Organizatat tha se ata ishin të shqetësuar se turneu është duke u përdorur për të rekrutuar
lojtarë profesional nga radhët prep.[15]
Turneu nuk ftojnë shkollat e pakicave apo private / shkollat provincial.
National Catholic Interscholastic Basketball Tournament u 1924-1941 në Loyola University[16].
National Catholic ftesës Basketball Tournament 1954-1978 luajë në një seri të provave në
Universitetin Katolik, Georgetown dhe George Mason.[17]
The Interscholastic NBA Tournament Shkolla e Lartë për të Zi u mbajtën 1929-1942 në
Hampton Institutit[18]. Ky i ftesës Kombëtare
Interscholastic basketbollit u mbajt Turneu
1941-1967 duke filluar nga në Tuskegee
Institute. Pas një pauzë gjatë Luftës së Dytë
Botërore ai rifilloi në Tenesi në Kolegjin
Shtetëror në Nashville. Bazë për kampion ulur
pas 1954 kur Brown v. Board of Education filloi
një integrim të shkollave. Të turnet e fundit u
mbajt në Alabama në Kolegjin Shtetëror të
1964-1967. [19]

Basketboll Ndërkombëtare
Lojërat Olimpike Mynih 1972 Krešimir Ćosić të
Jugosllavisë (këmisha blu) vs Petr Novicky të
Çekosllovakisë
The Federata Ndërkombëtare e Basketbollit
ishte formuar në vitin 1932 nga tetë vendet
themeluese : Argjentinë, Çekosllovaki, Greqia, Italia, Letonia, Portugalia, Rumania dhe Zvicra.
Në këtë kohë, e vetmja organizatë mbikëqyri lojtarë amatorë. Akronim i saj, që rrjedhin nga
frëngjisht Fédération Internationale de Basketball Amateur, ishte kështu "FIBA."
Men's Basketball ishte përfshirë të parë në Lojërat Olimpike të Berlinit në 1936, edhe pse një
turne demonstratë u mbajt në vitin 1904. Shtetet e Bashkuara mposhtën në Kanada e parë
finale, luajtur jashtë. Ky konkurs ka qenë e dominuar zakonisht nga Shtetet e Bashkuara, ekipi i
të cilit ka fituar të gjitha, por tre tituj, humbjen e parë në një lojë të diskutueshëm përfundimtar
në Mynih në vitin 1972 kundër Bashkimit Sovjetik. Në 1950 e parë FIBA World Championship
për meshkuj u zhvillua në Argjentinë. Tre vjet më vonë, i pari FIBA World Championship për
Gratë u mbajt në Kili. Basketboll Grave u shtuar në Olimpiadën në vitin 1976, që u mbajtën në
Montreal, Kanada me ekipe të tilla si Bashkimi Sovjetik, Brazil dhe Australi rivaling skuadrat
amerikan.
Globalizimi i basketbo
Ekiet gjitha-turne në të dy më të fundit të Kampionatit FIBA Botërore, të mbajtur në vitin 2002 në
Indianapolis dhe 2006 në Japoni, demonstrojnë globalizimit e lojës në mënyrë të barabartë në
mënyrë dramatike. Vetëm një anëtar i ekipit ishte as amerikan, përkatësisht Carmelo Anthony
në vitin 2006. 2002 Ekipi tipare Nowitzki, Ginobili, Yao, Peja Stojakovic të Jugosllavisë (tani të
Serbisë), dhe Pero Cameron e Re Zelanda e Re. Ginobili gjithashtu bëri ekipi i 2006, anëtarët e
tjerë ishin Anthony, Gasol, spanjisht shok grupi i tij Jorge Garbajosa dhe Theodoros Papaloukas
e Greqisë. Lojtarët e vetëm në ekip ose nuk janë bashkuar për të NBA janë Cameron dhe
Papaloukas. Fuqia e basketbollit ndërkombëtare është evidente në faktin se i fundit tre
kampionatet botërore FIBA u fituan (me qëllim) nga Serbia (Jugosllavia në 1998) dhe Spanjës.