Sa pangkalahatan, maituturing ang panitikang popular
FILP213 FINALS
Nilalaman:
✓ Panitikang Popular
✓ Tula at Sanaysay (Uri, Elemento, at
Pagsulat)
✓ Maikling Kuwento (Sangkap, Elemento, at
Pagsulat)
Panitikang Popular – ang panitikang popular ay may
malaking kaugnayan sa kulturang popular na ang mga
gawain ay pawang gumagamit ng mga bagong
kasangkapan, imahen, diwa, at iba pang kaugnay na
paksa, upang maitanghal ang isang uri ng kulturang
kakaiba ang dating.
• Ayon kay Campomanes sa kanyang papel
pananaliksik na Ang Panitikang Popular at
Pagtuturo Nito (2009), ang mga kongkretong
pamamaraan at nilalaman ng pagtuturo ng
panitikan o kulturang popular (practical
pedagogy of popular literature/culture), o anu
pamang paksain at kanya-kanyang istratehiya,
katig, at ideya na mahirap ipangalandakang
wasto para sa lahat at dapat tularan ng
nakararami.
• Ayon naman kay Almario (2013), sipi kay
Gonzales (mula sa introduksyon ng aklat na Mga
Lektura sa panitikang Popular), ”Ang gawaing
paglilinang ng ating mga katutubong wika ay
nakakaakit sa akin nang gayon na lamang,
sapagkat ito’y nagbibigay ng pag-asang
mapapag-isa ang damdamin ng ating bayan.
Narito ang ilan sa mga katangian ng panitikang popular:
✓ Ito ay sumusunod sa agos ng panahon.
✓ Ito ay may malayang sining ngunit nababagay sa
kahit na anong panahon o pagkaktaon
✓ Ito ay nagbubuklod sa pansariling identidad.
✓ It ay mawak at maaaring manlason
FILP213 FINALS REVIEWER
na:
• Isang anyo ng panitikan
• Makabago at napapanahon
• Sumasalamin sa kasalukuyang pamumuhay ng
mga tao sa lipunan
Ang Panitikang popular sa Broadcast Media
Ayon sa ensayklopedya, ang paghahatid ng mga
impormasyon sa mamamayan sa pamamagitan ng radyo
at telebisyon ay maituturing na broadcast media. Mula
noon hanggang sa kasalukuyan, hindi maitatangging mali
ang papel na ginagampanan nito sa lipunang ating
ginagalawan.
Ang panitikang popular sa social media.
Ang social media ay tumutukoy sa sistema ng
pakikipag-ugnayan ng mga sa na lumikha, magnbahagi,
at makipagpalitan ng impormasyon at mga idea sa isang
virtual na komunidad at mga network. Ito rin ay
itinuturing na isang pangkat ng mga internet-based na
mga aplikasyon na bumubuo ng idelohikal at
teknolohikal na pundasyon ng web 2.0nagbibigay-daan
sa paglikha at pakikipag palitan ng nilalaman na binuo ng
gumagamit.
Bukod dito, ang social media ay may interactive platform
na ang isang indibidwal at komunidad ay maaaring
magbahagi, lumikha, tumalakay, at baguhin ang
nilalamang binuo ng gumagamit. Ito ang nagbibigay-
daan sa isang matibay at malaganap na pagbabago sa
komunikasyon sa pagitan ng mga organisayson,
komunidadm at mga indibidwal.
Ang pangunahing benepisyo ng social media ay ang
kakayahan nito na magbigay ng pagkakataon sa
gumagamit na makipag-ugnyan sa maraming tao malapit
man o malayo sa iyo.
Nangangahulugan ito na maaari kang mailantad sa isang
mas mayo, mas malawak na hanay ng opinyon.
Bilang karagdagan, magagawa mong ibahagi ang iyong
opinyon sa mas maraming mga tao kahit saan mang
bahagi ng mundo.
Page | 1
Dito ay maaari mo ring limitahan ang mga tao na
mayroong parehong opinyon at paniniwala s aiyo at
limitahan ang mga taong gusto mong makatransaksiyon.
Mahalagang Ideya
Hindi na bago ang MIDYA. ang bago na lamang ay ang
midyum na pinaggagamitan nito at siyempre ang taong
gumagamit nito.
A. Dalawang Anyo ng Panitikan
1. Anyong Patula (Poetry)
• Mga pahayag na nag tataglay ng sukat at
tugma sa mga pantig ng taludtod o mga
salita at paraan ng pagbuo ng pahayag at
piling pili, matayutay, at masining bukod sa
pagiging madamdamin. Maaaring may sukat
at tugma o malaya.
Uri ng Tula Ayon sa Layunin o Kaalaman
• Tulang Liriko o Tula ng Damdamin
Kantahin/oda; awit o imno; elehiya;soneto
• Tulang pasalaysay o naratibo
Epiko, awit, korido
• Tulang pandulaan
Komedya, senakulo
• Tulang patnigan
Karagatan, duplom balagtasan
Mga Anyo ng Tula
a. Pinagkaugalian o ma sukat at tugma
b. Blangko berso o may sukat, walang tugma
c. Malayang taludturan o free verse, walang sukat,
walang tugma
FILP213 FINALS REVIEWER
Maragsa – pakupya
Mabilis – pahilis
Malumi – paiwa
Malumay – walang tuldik
Mga elemento ng Tula
1. Sukat – tumutukoy sa bilang ng pantig ng bawat
taludtod na bumubuo sa isang saknong
2. Saknong – grupo sa loob ng isang tula na may
dalawa o maraming linya o taludtod
3. Tugma – tumutukoy sa magkasingtunog na
huling pantig ng huling salita ng bawat taludtod
4. Kariktan – ang mga salitang nagbibigay
kasiyahan sa mambabasa at pumupukaw sa
kanilang damdamin at kawilihan
5. Talinhaga - tumutukoy sa itinatagong kahulugan
ng tula
Mga Karunungan-Bayan
A. Bugtong – binubuo ito ng isa o dalawang
maikling taludtod na may sukat o tugma. Ang
pantig nito ay maaaring apat o hanggang
labindalawa. Ito ay binibigkas nang patula.
B. Salawikain - binubuo nang taludturan, ,may
sukat at tugma. Sandigan ito ng mga
matatandang magagandang pagpapakatao. Ang
aral nito ay napapaloob sa angking talinhaga.
Nagpapahayag ng aral at nagiging batayan ng
mgagandan pag-uugali
C. Kasabihan – patulang mga taludtod na
bukambibing ng mga bata at matatanda na kung
tawagin sa ingles ay Mother Goose o Nursery
ryhmes. Ang kasabihan ay mga tulang pambata o
mga tugmang walang diwa o kaya’y mga
tugmang mababaw ang isinasaad na kahulugan.
D. Palaisipan – katulad ito ng bugtong maliban sa
pagkakaiba ng anyo nito na nagpapakita ng
payak na katalinuhang pang-arimetika at
panlohika. Ito ay isang pagsasanay sa
pagpapatalas ng isip.
Mga Karunungang-Bayan
E. Bulong – ginagamit ito bilang pagbibigay-galang
o pagpapasintabi sa mga bagay o pook na
pinaniniwalang tirahan ng mga lamang-lupa,
maligno at iba pang makapangyarihang espiritu
nang hindi nagagalit o manakit.
Page | 2
 F. Awiting-Bayan – bahagi ito ng katutubong
pamumuhay sa kulturang Filipino. Lumilitaw ito
sa anyong patula na may sukat at tugma sa
damdamin at kaugalian ng mga Filipino.
May tugma itong maindayog na karaniwang
maririnig. Nagsasalaysay ito ng damdamin,
karanasan, kaugalian, at pananampalataya, o
kaya’y uri ng gawain at hanapbuhay sa pook na
pinagmulan nito.
Mula karunungang-bayan ay sumilang ang mga
kantahing-bayan na inaawit ng ating mga ninuno
sa saliw ng mga makalumang instrumento. Ang
mga ito’y nagpapahayag ng damdamin,
pamumuhay, karanasan, pananamapalatayam
kaugalian, at hanapbuhay ng mga taong
naninirahan sa isang pook.
Mga Karunungan-Bayan
Awiting-Bayan
1. Soliranin (rowing songs)
2. Talindaw (boat songs)
3. Diona (Nuptial or courtship songs)
4. Oyayi (Lullaby)
5. Dalit (hymns)
6. Kumintang (war or battle songs)
7. Sambotani (victory songs)
8. Kundiman (love songs)
Epiko
Nagsasalaysay tungkol sa kabayanihan at pakikipag
tunggali ng pangunahing tauhan.
“Hudhod”
“Biag ni Lam-ang” o “Buhay ni Lam-ang”
”Bantugan”
Mga Epiko ng Bisaya
a. Maragtas – salaysay hinggil ito sa sampung
tumakas mula sa borneo sahil sa kalupitan ni
Sultan Makatunaw. Nagtungo sila sa Panay at
binili iyon kay Haring Marikudo.
b. Haraya – mga alituntunin ng kabutihang-asala at
mga salaysay na halimbawa ng mga naturang
tuntunin.
FILP213 FINALS REVIEWER
c. Lagda – kalipunan ng mga batas o kautusang
dapat tuparin ng mga mamamayan. Hal. ”Ang
kodigo ni Kalasyaw”
Mga Unahing Tanghal o panoorin bago dumating ang
mga Espanyol
a. Wayang Orang at Wayang Purwa ng mga Bisaya
Ito ay palabas na may kinalaman sa pananamapalataya.
Inilalarawan ang kapangyarihan ng kanilang bathala sa
pagpaparusa sa mga nagkakasala. Patula ang usapan at
may kasamang awit at sayaw. Ang banghay ay
karaniwang tungkol sa pagpaparusa ng bathala sa
kalupitan ng sultan o datu sa mga aliping babae.
b. Embayoka at sayatan
Ito ay palabas ng pagtatalong patula ng mga muslim sa
Lanao at Jolo na katulad ng balagtasan sa katagalugan.
Ginagampanan ito ng isang lalaki at isang babae.
Tinatawag ang palabas na embayoka o bayok.
c. Bulong
Itinatanghal ito sa ibat ibang pagkakataon sa
katagalugan, kabikulan, at mindanao.
Mga Unang Akdang Filipino Noong Panahon ng
Espanyol
Katangian ng Panitkan sa Panahon ng Espanyol
1. Panrelihiyon
2. May sari-saring kaanyuan at pamamaraan gaya
ng panalangin.
3. Mga huwad o kaya’y halaw sa anyo, paksa, o
tradisyong kastila. Walang orihinalidad.
4. Maraming akdang hinggil sa wika. Binubuo ito ng
gramatika at bokabularyo, mga tula at mga
akdang ukol sa tula.
Mga Unang Akdang Panrelihiyon sa Tagalog
1. Doctrina Cristiana (1593)
2. Nuestra Senora Del Rosario (1602)
3. Barlaan at Josaphat (1708)
4. Pasyon (1704)
5. Urbana at Feliza
Page | 3
Mga Akdang Tuluyan pangyayaring at pagkakalarawan ng pagkatao ng
tauhan.
1. Nobela
2. Maikling Kwento Maikling Kwento
3. Dula
4. Alamat • Isang kathang pampanitikan na ang layunin
5. Pabula ay malahad o masalaysay ng isang maselan
6. Anekdota at nangingibabaw na pangyayari sa buhay ng
7. Sanaysay pangunahing tauhan
8. Talambuhay • Isang maiksi at may pangunahing tauhan na
9. Balita kailangan magkaroon ng kaisahang kintal sa
10. Tapumpati isipan ng bumabasa.
11. Parabula • Si Edgar Allan Poe ang tinaguriang ”Ama ng
Maikling Kuwento” dahil siya ang kauna-
Dalawang Anyo ng Panitikan unahang manunulat na nagpakilala ng
maikling kuwento bilang isang sining.
2. Anyong Tuluyan (Prosa o prose) • Ang maikling kwentong tagalog ay naisulat
noong mga unang sampung taon ng mga
• Nagmula ang salitang prosa sa latin, Amerikano. Mga uang anyo nito ay ang dali
nangangahulugang ”tuwiran” o ”hindi at pasingaw.
paligoy-ligoy”,kaya’t ang katagang
”prosaiko” ay karaniwang ginagamit para sa Si Deogracias A. Rosario ang tinuturing na ”Ama
paglalarawan sa katotohanan o talakayan ng ng Maikling Kuwentong Tagalog”.
kung anuman ang nasa isipan ng isang tao na Elemento ng Maikling Kuwento
isinangkap sa malayag dumadaloy na
pananalita. 1. TAUHAN – Likha ng mga manunulat ang
kaniyang mga tauhan. May pangunahing tauhan
Uri ng Anyong Tuluyan (Prose) kung kanino nakasentro ang mga pangyayari at
mga pantulong na tauhan.
• Nobela o kathambuhay ay salaysay ng
buhay 2. TAGPUAN – dinadala ng mga-akda ang
mambabasa sa ibat iabng lugar, sa ibat ibang
Dalawang Saklaw ng Uri ng Nobela panahon kung saan at kailan nagaganap ang mga
pangyayari.
1. Nobelang Makabanghay – ang binibigyang-diin
dito’y ang pakakabaangkas ng mga pangyayari. 3. BANGHAY – ito ang pagkasunod-sunod ng mga
pangyayri upang malutas ang mga suliranin ng
2. Nobela ng Tauhan – ang mga hangarin at mga tauhan.
pangangailangan ng mga tauhan ay
pinangingibabaw sa uring ito ng nobela. 4. SAGLIT NA KASIGLAHAN - inihahanda sa
bahaging ito ang mga mababasa sa pagkilala sa
mga pagsubok na darating sa buhay ng mga
Ang Nobela ay maaari ding uriin gaya ng: tauhan.
a. Nobela ng Pag-ibig – tungkol sa pag-iibigan
5. TUNGGALIAN – tumutukoy ito sa paglalaban ng
b. Noebla ng Kasaysayan – nagsasalig sa pangunahing tauhan at sumasalungat sa kanya.
kasayasayan ang ibinubuhay sa uring ito
Ang tunggalian ay maaaring tao laban sa
c. Nobela ng Layunin – nagbibigay-diin sa simulain
kalikasan, tao laban sa sarili, tao laban sa
at mga layuning mahahalaga sa buhay ng tao.
tao/lipunan.
d. Nobelang Maising – may mahusay na
pagkakatalakay at pagkakahanay ng mga
Page | 4
FILP213 FINALS REVIEWER
 6. KASUKDULAN – ito ang pinakamataas na uri ng
kapanabikan. Dito nahihiwatigan ng bumabasa
ang magnyayari sa pangunahing tauhan, kung
siya’y mabibigo o magtatagumpay sa paglutas ng
suliranin.
7. KAKALASAN – ito ang kinalabsan ng paglalaban.
Sumusunod ito agad sa kasukdulan.
8. WAKAS - tinatawag na trahedya ang wakas
kapag ang tunggalian ay humantong sa
pagkabigo ng layunin o pagkamatay ng
pangunahing tauhan. Tinatawag na melodrama
kapag may malungkot na sangkap subalit
nagtatapos naman nag kasiya-siya para sa
mabubuting tauhan.
DULA
Ang dula ay isang uri ng panitikan. Naghahatid ito sa ilang
yugot ng maraming tagpo. Pinakalayunin nitong itanghal
ang mga tagpo sa isang tanghalan o entablado.
Mauunawaan at matutuhan ng isang manunuro ng
panitikan ang ukol sa isang dula sa pamamagitan ng
panunnuod.
Gaya ng ibang panitikan, ang karamihan sa mga dulang
itinatanghal ay hango sa totong buhay maliban na
lamang sa iilang dualng likha ng malikhain at malayang
kaisipan.
FILP213 FINALS REVIEWER
BAHAGI NG DULA
YUGTO – ang bahagi na naghahati sa isang dula na
pinakakilala sa pamamgitan ng paglalahad ng anong
mukahang-tabi at nagbibigay daan upang magkaroon ng
katamtamang panahon sa pamamahinga ang mga
gumaganap at gayundin ang manunuod.
TANGHAL - ang bahaging ipinanghahati sa isang yugto
sakaling hiningi ng isang dula na mabago ang ayos ng
tanghalan.
TAGPOG - ito ang paglabas-masok sa tanghalan ng
bawat tauhang gumaganap
Mga uri ng Dula
1. Trahedya – nagwawakas sa pagkasawi o
pagkamatay ng mga pangunahing tauhan.
2. Komedya – ang wakas ay kasiya-siya sa mga
manonood dahil nagtatapos na amsaya sapagkat
ang mga tauhan ay magkakasundo.
3. Melodrama – kasiya-siya din ang wakas nito
bagaman ang uring ito’y malulungkot na bahagi.
4. Parsa – ang layunin nito’y magpatawa at ito’y sa
pamamagitan ng mga pananalitang katawa-tawa
5. Saynete – mga karaniwang uagali ang pinapaksa
dito
Elemento ng Dula:
A. Banghay - binubuo ng paglalahad kaguluhan at
kakalasan ang banghya ng isang dula.
1. Paglalahad – ay isang tuwiran o pakahiwatig na
panimula. Sa bahaging ito ipinapakita ang mga
tauhang lugar, panahon, tunggalian, at ang
maaaring maganap sa kabuoang asiyon.
2. Ang kaguluhan – sa bahaging ito lumilitaw at
nababago ang pagkatao ng pangunahing tauhan
ng anyang pakikipag tunggali sa anumang
balakid ng kanuyang kinakaharap.
3. Ang kakalasan – sa bahaging ito nagluluwag ang
dating masikip, ata matinding pagtatagisan ng
tauhan o ng mga pangyayari.
B. Tauhan – kung babatayan ang pagkalahatang
pghahati ng tauhan binubuo lamang ito ng
Page | 5
 dalawa; ang tauhang nagbabago habang
umuunlad ang aksiyon sa dula; at ang tauhang
walang pagbabago mula sa simula ng dula
hanggang sa matapos ito.
C. Diyalogo – ito ay may dalawang katangian: una,
ito ay ginagamit uapng maipaalam sa manunuod
o mambabasa ang mga nangyayari na, ang
mangyayari pa, at ang kasalukuyang nagaganap
sa isip at damdamin ng tauhan, ikalawa, ang
pagbibitiw ng diyalogo ay kinakailangan malakas
kaysa normal na pagsasalita.
Pabula
Kathang lika lamang ng guniguni ng isang manunulat na
ang karamiha’y karaniwang mahirap na mangyari at ang
kalahatan ay sadyang hindi maaaring mangyari. Isang
maikling babasahin ito noon unang panahon na iniuukol
sa mga bata na may layuning ihasik ang katangi-tanging
katangian upang magkaroon ng pagnanais na gawin ang
magandang katangian ng tauhan.
Sanaysay
Anyong paglalahad sapagkat sarili ng may-akda ang
nakapaloob sa kaiyang pagkukuro at damdamin.
Nakapaloob rin ang kaniyang ”pangmalas” at ”pananaw”
sa ganitong sulatin.
FILP213 FINALS REVIEWER
Dalawang Uri ng Sanaysay
1. Maanyo o pormal na sanaysay
- Nangangailangan ito nga maingat at mabisang
paglalahad at ang pnanalita’y pinipiling mabuti.
Pinaguukulan ang paksa ng masusing pagaaral.
2. Malaya o palagayang sanaysay
- ito ay may katangiang pagkamalapit o palagay
ang loob na sumulat sa mambabasa maging sa
ipinahihiwatig na paksa o sa himig ng pananalita.
May himig itong nakikipag-usap, minsa’y
nagpapakilala ng isang munting panuntunan sa
buhay. Masaya, mapagpatawa, at maliwanag na
mababanaagan ng magandang kalooban.
Balita
Anyo ng paglalahad ng tinatalakay ang ibat ibang bagong
nagaganap na pangyayari sa pamahalaan, sa lipunan, sa
paaralan, sa pananampalataya, sa agham, kalakalan,
sakuna, kalusugan, at iba pa.
Talambuhay
Anyo ng panitikang tungkol sa kabuhayan o kasaysayan
ng buhay ng isang nilikah.
Dalawang Uri
1. Talambuhay na paiba – ang may-akda ay
naglalahad ng buhya, ginagawa, p nangyayari sa
ibang tao.
2. Tamabuha na pansarili – ang may-akda na rin
ang naglalahad ng tungkol sa kaniyang sariling
buhay.
Talumpati
Salaysay pampanitikang inihanda sa layuning basahin o
bigkasin sa harap ng madla. Hangarin ng mga-akda na
humikayat, tumugon. Mangatwiran, at maglahad hinggil
sa isang paksa/paniniwala. Nagiging mabisa ang isang
talumpati kung nasasaalang-alang ng mahalagang
panuntunan.
Mga bahagi ng Talumpati
a. Panimula – ito’y naghahanda ng kalooban ng
mga tagapakinig at may layuning maakit ang
Page | 6
 tagapakinig at kalugdan naman ang
nagtatalumpati.
b. Paglalahad – bahaging kinaroroonan ng
pagpapatunay ng nagtatalumpati. Kailangang
maging mabisa upang mapaniwala o mahikayat
ang mga tagapakinig. Ito ang pinakakaluluwa ng
isang talumpati.
c. Paninidigan – inilalahad sa bahaging ito anf
katibayan ng mga isyu na may basehan at
katotohanan.
d. Pamimitawan – ang pagwawakas ng bahagi na
nagtataglay ng maindayog na mga kaisipan at
maririkit na salitang bagay sa diaw ng talumpati.

Mito – Tungkol sa mga bathala at mga taong may

natatangin kapangyarihan.
”Ang pinagmulang ng sansinukob”

Alamat – kathang ang pinakadiwa ay mga bgay na

makasaysayan subalit ang ibang pangyayari’y likhang isip
lamang ng may-akda. Ito ay kathang nag-uugat ng
pinagmulan ng pangalan o katawagan sa isang bagay,
lunan, o pook.

Kuwentong-Bayan – mga kuwentong tungkol sa buhay,

pakikipagsapalaran, pag-iibigan, katatakutan, at
katatawanan na kapupulutan ng mgandang-asal sa
buhay.

Page | 7
FILP213 FINALS REVIEWER