Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta

II. BAØI TAÄP CAÁU TRUÙC TINH THEÅ KIM LOAÏI

3.8. Phaùt bieåu quy taéc Engel – Brewer? Neâu öu nhöôïc ñieåm cuûa quy taéc naøy?
3.9. Döïa vaøo quy taéc Engel – Brewer, haõy döï ñoaùn caùc kieåu caáu truùc tinh theå cuûa
Ti, Zr, Hf ?
3.10. Hoûi töông töï baøi taäp 2.9 ñoái vôùi caùc hôïp kim CuZn, CuZn3, Cu5Zn8.
3.11. Hoûi töông töï baøi taäp 2.10 ñoái vôùi caùc hôïp kim: AgZn, AgMg, Cu 3Al, Cu5Zn,
Ag5Al3, Ag13Sb3, Cd3Li, Cu3Li.
3.12. Xaùc ñònh heä thöùc lieân heä giöõa baùn kính nguyeân töû vaø caùc caïnh cuûa teá baøo sô
ñaúng trong caùc maïng tinh theå kim loaïi: laäp phöông taâm maët, 6 phöông khít nhaát, laäp
phöông taâm khoái?
Baøi giaûi:
a)Laäp phöông taâm maët:
Caùc nguyeân töû ôû taâm maët tieáp xuùc vôùi caùc
A
a
a
B nguyeân töû ôû ñænh:
0 c Ta coù: AB = a ( haèng soá maïng ).
BD2= 2a2  BD = a 2 .
a
Maët khaùc: BD = 4r
2
r=a .
4

b) Saùu phöông khít nhaát:

a
Hai haït A, B tieáp xuùc nhau:
a a
r=
2
Ta coù: IABD laø töù dieän ñeàu neân IA = a =2r
F
c I 3
E B
Maët khaùc EF = a. .
C 2
2 3
c/2 600  EI = EF = a.
D 3 3
A
c 2 2
Teá baøo sô ñaúng 6 phöông khít nhaát. maø EA = = a  c = 4r .
2 3 3

c)Laäp phöông taâm khoái:

A
a Haït ôû taâm khoái laäp phöông tieáp xuùc vôùi taùm haït ôû
a
B
taùm ñænh.
 AC = 4r (1)
a Maët khaùc: AB = a 2
D
 AC = a 3 (2)
c
3
Töø (1) vaø (2)  r =a .
4
1
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta

3.13. Tính ñoä ñaëc khít cuûa caùc caáu truùc tinh theå kim loaïi? ( Laäp luaän treân moät teá
baøo cô baûn).

Baøi giaûi:
a) Laäp phöông taâm maë ( xem hình veõ ôû baøi taäp 3.12a):
Soá ñôn vò caáu truùc treân moät teá baøo cô baûn:
n = 8 x 1/8 + 6 x 1/2 = 4 (haït).

Ta coù theå tích cuûa moät haït nguyeân töû :

Vh = 4/3r3.
2
Maø: r = a ( baøi taäp 2.12).
4
3
4 2
 Vh =  a .
3 4
Ta coù theå tích cuûa moät teá baøo cô baûn: Vtb = a3.
Nhö vaäy, ñoä ñaëc khít cuûa tinh theå laäp phöông maët taâm laø:
3
4  2
4. . a 

n.Vh 3  3  =  2 = 0,74.
P= =
Vtb a 3 6
Giaù trò naøy cho chuùng ta bieát ñoä ñaë khít cuûa maïng tinh theå laäp phöông taâm maët laø
74%, ñoä roãng 26%.
b) 6 phöông khít nhaát ( xem hình veõ ôû baøi taäp 3.12b):

-Nguyeân töû A laø chung cuûa 12 teá baøo cô baûn, vì goùc BAD = 600, vaäy A ñoùng goùp
laø 1/12; C cuõng theá.

- Nguyeân töû D laø chung cuûa 6 teá baøo cô baûn, vì goùc ADC =1200, vaäy D ñoùng
goùp laø 1/6; B cuõng theá.
-Nguyeân töû ôû giöõa teá baøo ñoùng goùp laø 1.
Nhö vaäy, soá ñôn vò caáu truùc 1 teá baøo cô baûn laø:
n = 1+ 2(2 x 1/12 + 2 x 1/6) = 2 (haït).
 V2h = 2 x 4/3r3 = 8/3 r3.
Maët khaùc, ta tính ñöôïc dieän tích ABCD:

2
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
3
S = a.EF = a2.
2
 Vtb = S.c = a3. 2 .
Nhö vaäy, ñoä ñaëc khít cuûa maïng tinh theå 6 phöông khít nhaát laø:
V2 h r 3
P= = 8. .
Vtb 3.a 3 . 2
Maø r = a/2 (baøi taäp 2.12b).
a3
.
8 2
P= . 8 =  = 0,74.
3 a3 2 6
Töùc laø ñoä roãng cuûa teá baøo ñaït 26%.
c) Laäp phöông taâm khoái ( xem hình veõ ôû baøi taäp 3.12c):
Soá haït trong moät teá baøo cô baûn:
n = 8.1/8 + 1 = 2 haït.
 theå tích 2 haït trong teá baøo cô baûn:
8 3
V2h = r .
3
3
Maø : r = a ( baøi taäp 2.12c).
4
V2h a 3 3  3
 P= = = = 0,68.
Vtb 8a 3 8
Nghóa laø haït chieám 68% theå tích teá baøo cô baûn coøn 32% laø loã troáng.
3.14. Haõy cho bieát W keát tinh theo daïng maïng löôùi naøo? Moãi teá baøo cô baûn coù bao
nhieâu nguyeân töû? Neáu goïi a laø haèng soá maïng, haõy tính khoaûng caùch ngaén nhaát töø moâït
nguyeân töû W ñeán moät nguyeân töû laùng gieàng gaàn nhaát?
3.15. Kim loaïi Palañi keát tinh theo kieåu maïng löôùi laäp phöông taâm maët. Caïnh cuûa
0
teá baøo cô baûn laø: a = 3,88 A ôû 200C.
a) Veõ caáu truùc cuûa teá baøo sô ñaúng?
b) Cho bieát soá nguyeân töû Pd trong moät teá baøo sô ñaúng?
c) Tính khoaûng caùch ngaén nhaát giöõa 2 nguyeân töû Pd?
d) Coù bao nhieâu nguyeân töû laùng gieàng gaàn nhaát bao quanh 1 nguyeân töû Pd?
3.16. Tính soá nguyeân töû Ni trong moät teá baøo cô baûn, haèng soá maïng a vaø khoái
löôïng rieâng. Bieát:
- Ni coù caáu truùc laäp phöông taâm dieän.
0
- Baùn kính nguyeân töû cuûa Ni laø 1,24 A .

3
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
3.17. Nguyeân toá saét  keát tinh trong maïng laäp phöông noäi taâm vaø coù tyû khoái
d = 7,95g/cm3. Haõy tính:
a) Khoái löôïng moät teá baøo sô ñaúng?
b) Caïnh cuûa teá baøo sô ñaúng. Cho Fe = 56g.mol-1.
Baøi giaûi:
a) Trong maïng laäp phöông noäi taâm moãi teá baøo cô baûn chöa 2 nguyeân töû saét. Do ñoù
khoái löôïng cuûa moãi teá baøo cô baûn laø:
2.56
m= = 18,6.10 − 23 (g).
6,023.10 23

m m 18,6.10−23
b) Ta coù : d =  V= = = 23,4.10 − 24 (cm3 ).
V d 7,95
0
Maø: V = a3  a = 2,85 A .
3.18. Saét  keát tinh trong maïng löôùi laäp phöông noäi taâm, nguyeân töû Fe coù baùn kính
0
r = 1,24 A . Haõy tính caïnh a cuûa teá baøo sô ñaúng vaø tyû khoái d cuûa Fe-?
0
Ñaùp soá: a = 2,85 A ; d = 7,95g.cm-3.
3.19. Cho haèng soá maïng tinh theå cuûa caùc teá baøo laäp phöông cuûa hai caáu truùc tinh
theå Fe:
a = 0,286nm, ñoái vôùi Fe- ( heä laäp phöông taâm khoái).
a = 0,356nm, ñoái vôùi Fe- ( heä laäp phöông taâm maët).
a) Tính baùn kính nguyeân töû saét trong moãi loaïi caáu truùc treân?
b) Tính tyû troïng cuûa Fe- vaø Fe- ?
Ñaùp soá: r = 0,124nm, d = 7,95g.cm-3.
r =0,126nm, d =8,24g.cm-3.
3.20. Baùn kính nguyeân töû Na baèng 0,186nm. Tính tyû troïng cuû a Na raén? Cho
Na = 23,0g.mol-1 vaø tinh theå laø laäp phöông taâm khoái.
Ñaùp soá: dNa = 0,96g.cm-3.
3.21. Tính caïnh a cuûa teá baøo sô ñaúng cuûa tinh theå ñoàng ( heä laäp phöông taâm maët)
maø tyû troïng d = 8,96g.cm-3. Töø ñoù, suy ra baùn kính nguyeân töû ñoàng? Cho Cu = 63,5g.mol-
1
.
Ñaùp soá: a = 0,361nm; r = 0,128nm.
3.22. Magieâ keát tinh trong maïng löôùi luïc phöông ñaëc khít .
Cho a = b = 0,32nm. Tính chieàu cao c cuûa teá baøo luïc phöông? Töø ñoù, tính khoái
löôïng rieâng cuûa Mg? Cho Mg = 24,3g.mol-1.
Ñaùp soá: c = 0,523nm; d = 1,72g.cm-3.
3.23. Tính baùn kính gaàn ñuùng cuûa Fe vaø Au ôû 200c? Bieát ôû nhieät ñoä ñoù, khoái
löôïng rieâng cuûa Fe laø 7,87g.cm-3; cuûa Au laø 19,32g.cm-3 ( Vôùi giaû thieát trong tinh theå caùc
4
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
nguyeân töû Fe vaø Cu coù daïng hình caàu chieám 74% theå tích tinh theå, phaàn coøn laïi laø caùc
khe roãng giöõa caùc quaû caàu). Bieát Fe = 55,85g.mol-1, Au = 196,97g.mol-1.
0 0
Ñaùp soá: rFe =1,28 A . rAu = 1,44 A .
3.24. Vanañi ( V) coù caáu truùc tinh theå laäp phöông taâm khoái vôùi d baèng 6,1g.cm -3.
Tìm baùn kính cuûa V? Cho V = 50,94g.mol-1.
0
Ñaùp soá: r = 1,31 A .
3.25. Coban (Co) keát tinh theo kieåu maïng tinh theå 6 phöông ñaëc khít vôùi caïnh c =
0
4,08 A . Tính caïnh a cuûa oâ maïng cô baûn, baùn kính nguyeân töû Co vaø khoái löôïng rieâng cuûa
no? Bieát Co = 58,93g.mol-1.
0 0
Ñaùp soá: a  2,50 A ; r  1,25 A ; d = 8,86g.cm-3.
0
3.26. Tinh theå Scanñi (Sc) coù daïng 6 phöông ñaëc khít vôùi caïnh a = 3,31 A ,
0
c = 5,27 A . Tính khoái löôïng rieâng cuûa kim loaïi? Bieát: Sc = 44,95g.mol-1.
Ñaùp soá: 2,98g.cm-3.
3.27. Titan, Ziriconi vaø Hafini ñeàu coù caáu truùc 6 phöông ñaëc khít vôùi caïnh c cuûa oâ
0 0 0
maïng cô baûn laàn löôït laø: 4,68 A ; 5,15 A ; 5,05 A . Tính baùn kính nguyeân töû cuûa caùc kim
loai ñoù?
0 0 0
Ñaùp soá: rTi = 1,43 A ; rZr = 1,58 A ; rHf = 1,55 A .
3.28. Vanañi, niobi, tantabi ñeàu keát tinh döôùi daïng laäp phöông taâm khoái vôùi caïnh
0 0 0
a laàn löôït laø: 3,03 A ; 3,30 A ; 3,30 A . Tìm baùn kính nguyeân töû cuûa caùc kim loaïi ñoù?
0 0 0
Ñaùp soá: rV = 1,31 A ; rNb = 1,43 A ; rTa =1,43 A .
3.29. Neáu thöøa nhaän raèng nguyeân töû Ca, Cu ñeàu coù daïng hình caàu xeáp ñaëc khít
beân caïnh nhau thì theå tích chieám bôûi caùc nguyeân töû kim loaïi chæ baèng 74% so vôùi toaøn boä
khoái tinh theå. Tính baùn kính nguyeân töû Ca, Cu? Bieát khoái löôïng rieâng (ôû ñktc) cuûa chuùng
ôû theå raén töông öùng laø 1,55; 8,96g.cm-3.
0 0
Ñaùp soá: rCa =1,97 A ; rCu = 1,28 A .
3.30. Cho dCu = 8,96g.cm-3, caïnh a cuûa teá baøo laäp phöông Cu laø 0,361nm. Tính soá
ñôn vò caáu truùc trong moät oâ cô baûn. Töø ñoù, suy ra kieåu caáu truùc cuûa Cu?
Ñaùp soá: n = 4, maïng laäp phöông taâm dieän.
3.31. Tính nhieät hoaø tan trong nöôùc cuûa kim loaïi Na. Bieát :
1
Na(r) + H2O(l) = NaOH(r ) + H2 ,  H0298 = −33,7Kcal.mol−1 .
2
'
NaOH(r ) + aq = Na+.aq + OH-.aq ,  H0298 = −10,20Kcal.mol−1
Ñaùp soá: Hht = -43,90Kcal.mol-1.

5
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
3.32. Moät ñôn tinh theå vaøng hình laäp phöông taâm dieän caïnh h = 1,000cm. Khi
chieáu tia X coù böôùc soùng 154,05.10-12m ( 154,05 pm) vaøo tinh theå ñoù, thöïc nghieäm cho
thaáy goùc nhieãu xaï baäc 2 baèng 22,200. Bieát:
Au = 196,97g.mol-1.
a) Tính soá nguyeân töû Au trong hình laäp phöông ñoù?
b) Tính khoái löôïng cuûa teá baøo cô baûn?
c) Tính khoái löôïng rieâng cuûa Au?
Baøi giaûi:
a) Theo phöông trình Bragg:
2dsin = n. vôùi n =2, d = a.
2 154,05.10 −12
d=a= = = 4,077.10 −10 m .
2 sin  sin 22,2
 Theå tích cuûa moâït teá baøo cô baûn:
V = a3 = 6,777.10-29m3.
10−6
Soá teá baøo trong moät cm3: n = = 1,476.1022 .
6,777.10− 29

Soá nguyeân töû vaøng trong moät cm3: NAu = 1,476.1022.4  6.1022.
b) Khoái löôïng moät nguyeân töû vaøng:
196,97
m = = 3,271.10− 22 g.
6,023.1023
 khoái löôïng moät teá baøo sô ñaúng:
mtb = 4.3,271.10-22 = 1,308.10-21g.
c) Khoái löôïng rieâng cuûa vaøng:
d = 1,308.10-21.1,476.1022 = 19,31g.cm-3.
3.33.Trong tinh theå saét  caùc nguyeân töû C coù theå chieám taâm caùc maët cuûa oâ maïng
tinh theå.
0
a) Baùn kính kim loaïi Fe -  laø 1,24 A . Tính ñoä daøi caïnh a cuûa oâ cô sôû?
0
b) Baùn kính coäng hoaù trò cuaû C laø: 0,77 A . Hoûi ñoä daøi caïnh a seõ taêng leân bao
nhieâu khi Fe -  coù chöùa C so vôùi caïnh a khi Fe nguyeân chaát?
c) Tính töông töï cho Fe- (laäp phöông taâm maët), bieát caùc nguyeân töû C coù theå
0
chieám taâm cuûa oâ maïng cô sôû vaø baùn kính nguyeân töû Fe- = 1,26 A .
Coù theå ruùt ra keát luaän gì veà khaû naêng xaâm nhaäp cuûa C vaøo hai loaïi tinh theå Fe
treân?
4r 0
Ñaùp soá: a) a = = 2,86 A .
3

6
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
0
b) Ñoä taêng cuûa caïnh a: (1,24 + 0,77).2 - 2,86 = 1,16 A .
4r 0
c) a = = 3,56 A .
2
0
Ñoä taêng caïnh a laø: (1,26 + 0,77).2 - 3,56 =0,5 A .
Keát luaän: Khaû naêng xaâm nhaäp cuûa C vaøo Fe- khoù hôn vaøo Fe-. Do ñoù, ñoä hoaø
tan cuûa C trong Fe- nhoû hôn trong Fe-.

B. TINH THEÅ ION.

I. BAØI TAÄP TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ:
3.34. So saùnh tinh theå kim loaïi vaø tinh theå ion?
3.35. Cho bieát moät soá tính chaát vaät lyù cuûa caùc tinh theå ion sau:
Chaát NaF MgO CaO SrO BaO
Ñoä cöùng(kim cöông =10) 3,2 6,5 4,5 3,5 3,3
Nhieät ñoä noùng chaûy(0C) 990 2800 2580 2430 1920
Giaûi thích söï bieán ñoåi cuûa caùc tính chaát vaät lyù, bieát khoaûng caùch ngaén nhaát r0 giöaõ caùc ion:
Chaát NaF MgO CaO SrO BaO
0
r0 ( A ) 2,310 2,106 2,405 2,580 2,762
3.36. Cho bieát nhieät ñoä noùng chaûy ( 0C) cuûa moät soá halogenua kim loaïi kieàøm theo
baùn kính ion töông öùng:
0 0 0 0
Ion F-(1,33 A ) Cl-(1,81 A ) Br-(1,96 A ) I-(2,20 A ).
0
Na+(0,98 A ) 995 800 750 662
0
Cu+(0,98 A ) 430 488 588
0
Ca2+(1,04 A ) 1414 782 760 784
0
Cd2+(0,99 A ) 1049 564 568 388
0
Rb+(1,49 A ) 775 717 688 640
0
Pb2+(1,26 A ) 822 501 370 412
Töø caùc döõ kieän ñoù, ruùt ra nhaän xeùt moái lieân heä giöõa nhieät ñoä noùng chaûy vôùi khaû
naêng cöïc hoaù vaø khaû naêng bò cöïc hoaù cuûa ion.
3.37. Muoái CaF2 laø moät chaát beàn coù nhieät ñoä noùng chaûy vaø nhieät ñoä soâi cao
( khoaûng 1400 vaø 25000C). Traùi laïi CuI2, AuI3 khoâng beàn, khoâng toàn taïi ngay ôû nhieät ñoä
thöôøng, giaûi thích?

7
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
3.38. MgO vaø NaF coù cuøng kieåu caáu truùc tinh theå. MgO coù ñoä cöùng lôùn hôn NaF
nhieàu, nhieät ñoä noùng chaûy cuûa MgO (28300C) cuõng cao hôn nhieät ñoä noùng chaûy cuûa NaF
(9920C ). Haõy giaûi thích nguyeân nhaân cuûa söï khaùc nhau ñoù?
3.39. Ñoä hoaø tan cuûa caùc hôïp chaát ion trong nöôùc phuï thuoäc vaøo nhöõng yeáu toá
naøo? Giaûi thích taïi sao ñoä hoaø tan cuûa tinh theå M 3[Co(NO2)6] cuûa caùc kim loaïi kieàm
giaûm daàn töø treân xuoáng trong nhoùm?
3.40. So saùnh ñoä hoaø tan cuûa LiF ( tinh theå ) vaø NaFø ( tinh theå ) trong nöôùc ôû 250C
döïa vaøo caùc soá lieäu naêng löôïng maïng löôùi U, entanpi hiñrat hoaù H 0h vaø söï bieán thieân
entropi S0 cuûa söï hoaø tan chuùng nhö sau:

U ( KJ.mol-1) H 0h (KJ.mol-1) TS0 ( KJ.mol-1)

LiF(t.t) 1008 -1012 -7,97
NaF(t.t) 904 -904 -2,5
3.41. Nhieät sinh chuaån cuûa CaCl2(t.t), CaCl2.6H2O(t.t) vaø H2O(l) laàn löôït laø:
-796,1; -2608,9; -285,8 KJ.mol-1.
a) Tính entanpi chuaån hiñrat hoaù cuûa phöông trình phaûn öùng:
CaCl2(t.t) + 6H2O(l) → CaCl2.6H2O(t.t)
b) Tính entanpi chuaån hoaø tan CaCl2(t.t) vaø CaCl2.6H2O(t.t) trong nöôùc, bieát nhieät
sinh chuaån cuûa Ca2+.aq vaø Cl-.aq laàn löôït laø: -543; -167,1KJ.mol-1.
3.42. Giaûi thích taïi sao caùc muoái cuûa kim loaïi kieàm beàn ñoái vôùi nhieät so vôùi muoái
töông öùng cuûa caùc kim loaïi khaùc?
Giaûi thích ñoä beàn nhieät taêng daàn theo daõy MgCO3, CaCO3, SrCO3, BaCO3.
3.43. a) Tính nhieät hình thaønh H(tt) cuûa MgCl2 trong dung dòch nöôùc? Bieát nhieät
hình thaønh ion Mg2+.aq vaø Cl-.aq laàn löôït baèng -461,20 KJ.mol-1 vaø -166,05 KJ.mol-1.
b) Söû duïng caùc giaù trò thu ñöôïc ôû caâu (a) ñeå xaùc ñònh nhieät taïo thaønh MgCl 2(t.t)?
Bieát nhieät hoaø tan cuûa noù trong dung dòch nöôùc baèng -151,88 KJ.mol-1.
Ñaùp soá: a) -793,30KJ.mol-1.
b) -641,40 KJ.mol-1.
3.44. Nhieät hoaø tan cuûa 1 mol tinh theå KCl trong 200 mol nöôùc ôû P=1atm laø:
t0C .................................. 21 ................................... 23
H: ................................. 18,154 ............................ 17,824 KJ.mol-1.
Xaùc ñònh  H 0298 vaø so saùnh vôùi giaù trò thöïc nghieäm thu ñöôïc laø:17,578KJ.mol-1
Ñaùp soá: 17,194KJ.mol-1, sai soá 0,18%.
3.45. Giaûi thích vì sao AgF tan toát trong nöôùc coøn AgCl, AgBr, AgI tan voâ cuøng ít
trong nöôùc ( coù theå coi khoâng tan )?

8
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
3.46. Giaûi thích vì sao khi hoaø tan tinh theå NH4NO3 vaøo nöôùc thì nhieät ñoä dung
dòch thaáp hôn nhieät ñoä cuûa nöôùc ban ñaàu vaø khi hoaø tan NaOH(t.t) thì xaûy ra hieän töôïng
ngöôïc laïi?
3.47.Taïi sao moät soá chaát coù quaù trình phaù vôõ maïng löôùi tinh theå ñoøi hoûi cung caáp
moät nhieät löôïng lôùn, vaäy maø nhieät hoaø tan laïi raát beù? Laáy ví duï minh hoaï?
II. BAØI TAÄP XAÙC ÑÒNH KIEÅU MAÏNG TINH THEÅ ION VAØ MOÄT SOÁ ÑAÏI
LÖÔÏNG ÑAËC TRÖNG CUÛA NOÙ:
3.48. Tìm ñieàu kieän beàn cuûa caùc kieåu maïng ion?
0 0
3.49. Cho bieát: rNa + = 0,95 A , rCl − = 1,81 A . Haõy döï ñoaùn caáu truùc maïng tinh theå
NaCl? Veõ caáu truùc maïng naøy? Tính soá phaân töû NaCl trong moät teá baøo cô baûn?

Baøi giaûi:
rNa + 0,95
Ta coù: = = 0,525.
rCl − 1,81

Tyû leä naøy cho pheùp döï ñoaùn caáu truùc maïng löôùi NaCl laø laäp phöông taâm dieän keùp:
laäp phöông taâm dieän cuûa Na+ loàng vaøo laäp phöông taâm dieän cuûa Cl-.

Cl-

Na+

Moâ hình roãng cuûa NaCl Moâ hình ñaëc cuûa NaCl
Theo hình veõ, ta coù:
1 1
n Cl- = 1. + 6. = 4.
8 2
1
n Na+ = 12. + 1.1 = 4.
4
 coù 4 phaân töû NaCl trong moät teá baøo cô baûn.
0 0
3.50. Cho bieát: rCs + = 1,69 A , rCl − = 1,81 A .
- Haõy döï ñoaùn caáu truùc CsCl.
- Veõ caáu truùc maïng tinh theå CsCl.
- Tính soá phaân töû CsCl trong moät teá baøo cô baûn.

9
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
Baøi giaûi:
rCs + 1,69
Ta coù: = = 0,934.
rCl − 1,81

 CsCl coù caáu truùc hai hình laäp phöông ñôn giaûn loàng vaøo nhau → laäp phöông
taâm khoái.
- --
Cl
- -
Cs+
+

- -

- -
Moâ hình roãng cuûa Theo hìnhCsCl.
tinh theå veõ, ta coù: Moâ hình ñaëc cuûa tinh theå CsCl.

1
n Cl- = 8. = 1.
8
n Cs+ = 1.
 Trong moät teá baøo cô baûn coù moät phaân töû CsCl.
0 0
3.51. Cho rzn 2 + = 0.74 A; rS2− = 1,84 A .
a) Döï ñoaùn caáu truùc ZnS? Döïa vaøo keát quaû thöïc nghieäm, haõy veõ caáu truùc cuûa
ZnS?
b) Xaùc ñònh soá phaân töû ZnS trong moät teá baøo cô baûn? chæ soá phoái trí cuûa Zn 2+ vaø
S2-?
Baøi giaûi :
rZn 2 + 0,74
a)Ta coù tyû soá : = = 0,402 .
rS2 − 1,84

Theo ñieàu kieän beàn, ta coù theå döï ñoaùn caáu truùc maïng löôùi cuûa ZnS laø 6 phöông
ñaëc khít, laäp phöông taâm dieän, laäp phöông taâm khoái vôùi chæ soá phoái trí cuûa Zn2+ vaø S2- laø
4 - 4. Nhöng döïa vaøo thöïc nghieäm thì ZnS coù hai loaïi caáu truùc: blenñô ( hay sphalerit) vaø
caáu truùc vuazit.
* Caáu truùc blenñô: a
2-
Ñaây laø maïng löôùi laäp phöông taâm dieän cuûa anion S , coøn 4 a
2+
ion Zn chieám ôû 4 hoác töù dieän ( töông töï caáu truùc kim cöông).
* Caáu truùc vuazit:
Vuazit coù kieåu maïng 6 phöông ñaëc khít keùp cuûa anion S 2- vaø
cation Zn2+. Hai caáu truùc naøy loàng vaøo nhau, coù theå suy töø caáu truùc
naøy ra caáu truùc kia baèng caùch tònh tieán theo chieàu cao cuûa hình laêng 600

truï ñaùy thoi.

Caáu truùc vuazit
10
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
b) Soá ñôn vò caáu truùc trong moät teá baøo cô baûn:
-Caáu truùc blenñô:
1 1
n S2- = 8. + 6. = 4.
8 2
n Zn2+= 4.
 Coù 4 phaân töû ZnS trong moät teá baøo cô baûn. Moãi ion naøy ñöôïc bao quanh bôûi 4
ion khaùc neân soá phoái trí cuûa caùc ion laø 4.
- Caáu truùc vuazit:
1 1
n S2- = 1.1 + (2. + 2. ).2 = 2.
12 6
1
n Zn2+ = 1.1 +4. = 2.
4
 Coù 2 phaân töû ZnS trong moät teá baøo cô baûn cuûa tinh theå vuazit. Soá phoái trí cuûa
Zn vaø S2- cuõng laø 4 - 4.
2+

3.52 Cho caùc baùn kính ion sau ñaây:

ion Na+ K+ I- Br- F-
0
r( A ) 0,95 1.38 2.16 0.196 0.133
Haõy döï ñoaùn caùc kieåu caáu truùc cuûa caùc tinh theå: NaI, KI, NaBr, KBr, NaF,
KF, veõ caùc caáu truùc naøy?
3.53. Xeùt tinh theå MgO:
a) Thöïc nghieäm cho bieát khoaûng caùch giöõa hai nguyeân töû O vaø Mg trong tinh theå
0
MgO laø 2,05 A . Maët khaùc, ta laïi bieát tyû soá baùn kính ion Mg2+ vaø O2- laø 0,49. Haõy xaùc
ñònh baùn kính cuûa hai ion naøy?
b) Cho bieát tinh theå MgO thuoäc maïng tinh theå naøo? Veõ maïng teá baøo cô sôû vaø tính
soá ion Mg2+ vaø ion O2-, roài suy ra soá phaân töû MgO?
c) Tính khoái löôïng rieâng theo g.cm-3 cuûa tinh theå noùi treân?
Cho Mg = 24,312; O = 15.999g.mol-1.
Baøi giaûi:
0
a) Theo ñeà baøi, ta coù : rMg2 + + rO 2 − = 2.05 A . (1)

rMg2 +
Maët khaùc: = 0.49.
rO 2 −

 rMg2 + = 0.49.rO 2 − (2).

0
Thay (2) vaoø (1) ta tính ñöôïc: rO 2 − =1.376 A .
0
rMg2 + = 0.674 A .

11
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
rMg2 +
b) Ta coù: 0.414 < = 0.49 < 0.732.
rO 2 −

 MgO coù kieåu maïng gioáng vôùi tinh theå NaCl, töùc laø 2 oâ maïng laäp phöông taâm
dieän cuûa O2- vaø Mg2+ loàng vaøo nhau  coù 4 phaân töû MgO trong moät teá baøo cô sôû.
c) Theå tích cuûa moät teâù baøo cô sôû MgO laø:
03
Vtb = 2,053 = 8,615 ( A ).
Khoái löôïng cuûa moät phaân töû MgO:
24,312 + 15,999
m = = 6,693.10− 23 (g).
6,023.1023
Nhö vaäy, khoái löôïng rieâng cuûa tinh theå MgO laø :
4.m
d = = 31,07 ( g.cm-3).
Vtb

3.54. xeùt tinh theå NaF:

0
a) Tìm baùn kính ion Na+ vaø F-. Bieát dNa-F = 2, 31 A ( thöïc nghieäm).
b) Cho bieát NaF thuoäc kieåu maïng tinh theå naøo? Veõ maïng teá baøo cô sôû vaø tính soá
phaân töû NaF trong teá baøo ñoù?
c) tính khoái löôïng rieâng g.cm-3 cuûa tinh theå noùi treân?
Cho bieát Z Na + = 11, Z F − = 9.
Baøi giaûi:
a) -Caáu hình electron cuûa Na : 1S22S22P6. +

 haèng soá chaén cuûa caùc e- ñoái vôùi 1 e- P vaø:

b Na + =7.0,35 + 2.0,85 = 4,15.

 Ñieän tích hieäu duïng cuûa Na+ laø:

Z*Na + = 11 - 4,15 = 6,85.

-Caáu hình e- cuûa F- laø: 1S22S22P6.

 haèng soá chaén cuûa caùc e- ñoái vôùi 1e- P laø:
bF− = 7.0,35 + 2.0,85 = 4,15.
 Ñieän tích hieäu duïng cuûa F- laø:
Z*F − = 9 - 4,15 = 4,85.

Theo qui taéc Pauly:

rNa + Z*F− 4,85
= = = 0,71.
rF− Z*Na + 6,85

12
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
0
Maët khaùc: rNa + + rF− = 2,31 A .
0 0
 rNa + = 0,96 A ; rF − = 1,35 A .

Caùc caâu b), c)laøm töông töï baøi taäp baøi taäp 2.53
3.55. Döïa vaøo soá lieäu thöïc nghieäm, tính ñoä ñaëc khít cuûa tinh theå CsCl?
Baøi giaûi:
Trong moät teá baøo cô baûn coù 1 phaân töû CsCl, nghóa laø coù 1 ion Cs+ vaø 1 ion Cl-
0 03
Ta coù, baùn kính Cs+ = 1,69 A  VCs + = 20,21( A ).
0 03
Töông töï ta coù, baùn kính Cl- = 1,81 A  VCl − = 24,83( A ).
a 3 0
Maët khaùc ta coù: rCs + + rCl − = = 4,04 A .
2
Nhö vaäy, ñoä ñaëc khít cuûa tinh theå CsCl laø:
VCs + + VCl − 20,21 + 24,53
P = = = 0,683.
Vtb 4,043
 Ñoä goùi chaët cuûa tinh theå CsCl: 68,3%.
3.56 Döïa vaøo soá lieäu thöïc nghieäm, tính ñoä ñaëc khít cuûa tinh theå NaCl?
3.57. Veõ caáu truùc CaF2, tính soá ion Ca2+, F- trong moät teá baøo cô baûn vaø cho bieát soá
phoâùi trí cuûa noù?
3.58. Hoûi nhö 3.23 ñoái vôùi tinh theå CaTiO3?
3.59. Khoaùng chaát coù thaønh phaàn MgAl2O4 ñöôïc goïi laø gì? Moâ taû caáu truùc cuûa noù?
Nhöõng cation taïo thaønh oxit hoãn taïp cuûa loaïi caáu truùc naøy coù theå coù ñieän tích naøo khaùc,
tröø 2+ vaø 3+?
3.60. Tính khoái löôïng cuûa moät teá baøo sô ñaúng vaø tyû troïng cuûa NaCl? Bieát khoaûng
caùch giöõa caùc ion baèng 0,281nm. Cho Na= 23,0g.mol-1, Cl = 35,5g.mol-1.
m tb
Ñaùp soá: d = = 2,19 (g.cm-3).
a3
3.61. KBr keát tinh theo kieåu maïng gioáng vôùi NaCl.
a) Coù bao nhieâu ion K+, Br- trong moät teá baøo cô baûn?
0
b) Tính khoái löôïng rieâng cuûa tinh theå KBr? Bieát haèng soá maïng a baèng 6,56 A .
Ñaùp soá: 2,79g.cm-3.
3.62. Saét (II) oxit khoâng hôïp thöùc (vuazit) chöùa 52% anion O2-.
a) Tính tyû leä soá mol Fe2+: Fe3+ trong oxit?
b) Vieát coâng thöùc cuûa oxit?

13
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
0
c) OÂ maïng cô sôû cuûa oxit naøy coù caáu truùc kieåu NaCl vôí caïnh a = 4,29 A . Tính
khoái löôïng rieâng cuûa oxit?
Ñaùp soá: a) 5 ; b) Fe48O52 hay Fe0,92O ; c) d = 5,67g.mol.cm-3.
III.VIEÁT COÂNG THÖÙC KYÙ HIEÄU CAÁU TRUÙC TINH THEÅ:
3.63. Cho bieát tinh theå muoái aên coù caáu truùc laäp phöông taâm dieän keùp (hình veõ ôû
caùc baøi taäp tröôùc). Vieát kyù hieäu coâng thöùc caáu truùc tinh theå naøy?
Baøi giaûi:
NaCl coù caáu truùc daïng khung vaø chæ soá phoái trí Na +, Cl- laø 6 - 6. Neân coâng thöùc
caáu truùc ñöôïc kyù hieäu: [NaCl6/6]3.
3.64. Vieát kyù hieäu coâng thöùc caáu truùc CaF2?
3.65. Vieát kyù hieäu coâng thöùc caáu truùc [SiO3]n?
3.66. Giaûi thích caùc kyù hieäu coâng thöùc caáu truùc sau:
NaAl[SiO3]1 ; K[AlSi2O6]3
[MnS4/4]3 ; [MnS6/6]3
IV. XAÙC ÑÒNH NAÊNG LÖÔÏNG MAÏNG LÖÔÙI TINH THEÅ ION:
3.67. Naêng löôïng maïng löôùi tinh theå laø gì? Naêng löôïng maïng löôùi tinh theå ion
ñöôïc tính nhö theá naøo?
Traû lôøi:
Naêng löôïng maïng löôùi tinh theå U laø naêng löôïng caàn cung caáp ñeå phaù vôõ 1
mol hôïp chaát tinh theå (ôû ñktc) thaønh caùc ion rieâng reõ ôû theå khí. Trong tröôøng hôïp tinh theå
ion, ta coù naêng löôïng maïng löôùi tinh theå ion.
Ñeå tính naêng löôïng maïng löôùi tinh theå ion, laàn ñaàu tieân Born vaø Landeù ñöa ra
coâng thöùc:
N.A.e 2 .Z+ .Z−  1 
U= .1 − .
r0  n
Trong ñoù: N = 6,023.1023( soá Avogañro)
A : haèng soá Madelung, giaù trò naøy phuï thuoäc vaøo caáu truùc maïng löôùi tinh theå ion
E : ñieän tích electron
Z+, Z-: ñieän tích ion (+), ion (-).
r0 : khoaûng caùch ngaén nhaát giöõa 2 ion.
N : heä soá ñaåy Born, giaù trò naøy phuï thuoäc vaøo caáu taïo voû electron (coù giaù
trò khoaûng 910).
Kapustinski ñaõ bieán ñoåi coâng thöùc treân thaønh moät coâng thöùc gaàn ñuùng thuaän tieän
hôn ñeå tính naêng löôïng maïng löôùi cuûa nhöõng tinh theå ion coù 8 electron ôû lôùp ngoaøi cuøng:
Z+ .Z− .
U = 256,1 . (Kcal.mol-1).
r +r
+ −

14
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
Ngoaøi coâng thöùc naøy, naêm 1943: Kapustinski coøn ñöa ra coâng thöùc chi tieát sau:
Z+ .Z− .  ,345 
U = 287,2.  1−  Kcal.mol-1.
r+ + r−  r+ + r− 
Trong ñoù:
 : soá ion trong coâng thöùc cuûa chaát nghieân cöùu.
R+, r-: caùc baùn kính ion.
Ngoaøi ra, ñeå tính naêng löôïng maïng tinh theå ion ngöôøi ta thöôøng duøng chu trình
Born-Haber.
3.68. Thieát laäp bieåu thöùc tính naêng löôïng maïng löôùi tinh theå ion NaCl theo Born-
Landeù. Töø ñoù, tính naêng löôïng maïng löôùi tinh theå naøy? Cho heä soá Born cuûa NaCl laø 9.
Baøi giaûi:
Theá naêng töông taùc giöõa1 ion Na+ vaø 1 ion Cl- :
e2
U1 = − vôùi r laø khoaûng caùch 2 ion.
r
Döïa vaøo maïng löôùi tinh theå ion NaCl, ta thaáy: moãi ion Na + ñöôïc bao quanh bôûi 6
ion Cl- vôùi khoaûng caùch laø r ( r = rNa + + rCl − ); 12 ion Na+ vôùi khoaûng caùch laø r 2 ; 8 ion
Cl- vôùi khoaûng caùch laø r 3 ; 6 ion Na+ vôùi khoaûng caùch laø 2r; 24 ion Cl- vôùi khoaûng caâch
laø r 5 vaø nhöõng ion Na+ vaø Cl- khaùc ôû xa hôn vôùi nhöõng khoaûng caùch xaùc ñònh. Do ño,ù
naêng löôïng töông taùc Coulomb cuûa 1 ion vôùi caùc ion khaùc trong maïng löôùi NaCl ñöôïc
tính theo heä thöùc:
e2  12 8 6 24 
U1 = − 6 − + − + − ..... .
r  2 3 2 5 
Bieåu thöùc trong ngoaëc laø moät chuoãi hoäi tuï vaø coù giôùi haïn baèng 1,748 ( giaù trò naøy
goïi laø haèng soá Madelung).
Nhö vaäy, theá naêng töông taùc trong tinh theå NaCl:
e2
U1 = −1,748. .
r
Neáu tính cho 1 mol chaát thì:
N.e2
U1 = −1,748. ( vôùi N: soá Avogañro).
r
Ngoaøi töông taùc giöõa caùc ion coøn coù töông taùc ñaåy U2 giöõa caùc electron cuûa caùc
N.B
ion, theo Born - Landeù thì: U2 = .
rn
Vôùi B = constan; n laø heä soá Born, noù phuï thuoäc vaøo maät ñoä e- cuûa caùc ion.
Nhö vaäy naêng löôïng töông taùc toång coäng trong moät mol tinh theå laø:
N.e 2 NB
U = U1 + U 2 = −1,748 . + n .
r r

15
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
ÔÛ traïng thaùi caân baèng (r = r0), löïc huùt vaø löïc ñaåy giöõa caùc ion trieät tieâu neân U laø
cöïc tieåu:
 dU 
  = 0.
 dr  r = r0

Sau khi tính toaùn ta ñöôïc:

N.e 2  1 
U = 1,748 . 1 − 
r0  n 
( Ñaây laø bieåu thöùc tính naêng löôïng maïng löôùi tinh theå ion NaCl theo Born -
Landeù).
* Tính Uml:
Theo ñeà baøi: n = 9.
Tra baûng ta ñöôïc: rNa + = 0,97.10-8cm.
rCl − = 1,81.10-8cm.

Vaø ta coù: e = 4,8.10-10ñv CGSE.

Aùp duïng coâng thöùc vaø chaáp nhaän:
r0 = rNa + + rCl − = (0,97 + 1,81).10−8 = 2,78.10−8 cm .

Ta ñöôïc:
6,02.1023.1,748.( 4.8.10−10 )2  1 
Uml = 1 − 
2,78.10−8.  9
= 7,75.1012erg.mol-1.
= 7,75.1012.2,39.10-11 = 185Kcal.mol-1.
3.69. Tính naêng löôïng maïng löôùi tinh theå NH4Cl. Bieát:
- Caïnh teá baøo a = 0,387nm.
- Haèng soá Madelung A = 1,76
- Heä soá Born: n = 11.
Baøi giaûi:
Naêng löôïng maïng löôùi U cuûa moät caáu truùc ñöôïc bieåu dieãn baèng coâng thöùc:
N.Z+ .Z− .e2  1 
U = A. 1 −  .
r0  r
Do NH4Cl keát tinh theo kieåu maïng laäp phöông taâm khoái neân:

16
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
a 3
r0 = rNH + + rCl − =
4 2
0,387. 3
= = 0,335nm
2
= 3,35.10 -8 cm.
6,023.1023.( 4,8.10−10 )2  1
 U = 1,76 . 1 − 
3,35.10 − 8  11 
= 662,45.10-10 erg.mol-1.
= 662,45KJ.mol-1.
0
3.70. Tinh theå MgO coù caáu truùc kieåu NaCl vôùi caïnh cuûa oâ maïng cô sôû laø 4,10 A .
Tính naêng löôïng maïng löôùi tinh theå MgO theo phöong phaùp Born- Landeù vaø phöông
phaùp Kapustinski? Bieát haèng soá Madelung cuûa maïng löôùi MgO baèng 1,7475, heä soá Born
baèng 7.
Ñaùp soá:
- Theo Born -Landeù: 4062KJ.mol-1.
- Theo Kapustinski: 4181,5KJ.mol-1.
3.71. Thieát laäp chu trình Born - Haber ñeå tính naêng löôïng maïng löôùi tinh theå ion
NaCl. Bieát:
1
Na(t.t) + Cl2(k) = NaCl(t.t) , HNaCl = -96,0 Kcal.
2
Na(t.t) → Na(h) , Eth = 26,0 Kcal.mol-1.
1
Cl 2(k ) → Cl( k ) , INa = 118,5 Kcal.mol-1.
2
ClK + e → Cl −k , EC l = -86,5 Kcal.mol-1.
Baøi giaûi:
Naêng löôïng maïng löôùi U cuûa söï phaù vôõ 1 mol NaCl tinh theå thaønh Na (k
+ vaø
)
−
Cl (k )

theo phaûn öùng sau:

NaCl(t.t) → Na (k
+
) + Cl (k ) .
−

Giaù trò cuûa coù theå tính theo chu trình Born -Haber ( ruùt ra töø nguyeân lyù I cuûa nhieät
ñoäng löïc hoïc).
Chu trình Born - Haber ñöôïc veõ theo sô ñoà sau:
Eth Na(k) INa +
Na (k
Na(tt) )

-U NaCl(tt)
1
D Cl )
2
1
Cl 2 (k) Cl(k) ECl −
Cl (k )
2
17
HNaCl
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta

Döïa vaøo chu trình, ta thaáy:

1
H = Eth + INa + DCl + ECl - U
2
1
U = Eth + INa + DCl + ECl - H.
2
= 26 + 118,5 +29 - 86,5 + 96
= 183 Kcal.mol-1.
3.72. Thieát laäp chu trình Born - Haber ñeå tính naêng löôïng maïng löôùi tinh theå ion
cuûa CaCl2. Bieát raèng:
- H0298,3 cuûa CaCl2 tinh theå laø: -795KJ.mol-1.
- Nhieät nguyeân töû hoaù H 0a cuûa Canxi:
Ca(r) → Ca(k) , H 0a =192KJ.mol-1.
- Naêng löôïng ion hoaù:
2+
Ca(k) - 2e- → Ca ( k)

I1 + I2 = 1745KJ.mol-1.
- Naêng löôïng lieân keát Cl - Cl laø 234 KJ.mol-1.
- Naêng löôïng keát hôïp electron cuûa Cl:
−
Cl(k) + e- → Cl (k ) , E = -304 KJ.mol-1.
Ñaùp soá: 2247KJ/mol.
3.73. Tính naêng löôïng maïng löôùi tinh theå LiF döïa vaøo caùc soá lieäu sau:(KJ.mol-1):
- Naêng löôïng keát hôïp electron cuûa F(k): -333
- Naêng löôïng ion hoaù Li(k): 521
- Entanpi nguyeân töû hoaù Li(t.t): 155,2
- Naêng löôïng lieân keát F - F: 151
- Nhieät sinh cuûa LiF(t.t): -612,3
Ñaùp soá: 1031KJ.mol-1.
3.74. Tính naêng löôïng maïng löôùi cuûa MgO, bieát raèng nhieät nguyeân töû hoaù cuûa
Mg( H 0a ), nhieät sinh cuûa O vaø cuûa MgO ( H s0 ), naêng löôïng ion hoaù cuûa Mg(I) vaø naêng
löôïng keát hôïp electron A cuûa O nhö sau:
H 0a (Mg,t.t) = 147,7 .
H s0 (O,K) = 249,2.

18
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
H s0 (MgO,t.t) = -601,7 (ñôn vò KJ.mol-1)
(I1 + I2 )M g = 2189
( A1 + A2)o = 657.
Ñaùp soá: 3844,6Kcal.mol-1.
3.75. Tính naêng löôïng maïng löôùi tinh theå BaCl2 töø hai loaïi döõ kieän sau:
a)- Sinh nhieät cuûa BaCl2 cuûa tinh theå : 205,6Kcal.mol-1.
- Nhieät phaân huyû Cl2: 57,0Kcal.mol-1.
- Nhieät thaêng hoa cuûa Bari kim loaïi: 46,0Kcal.mol-1.
- Theá ion hoaù thöù nhaát cuûa Bari: 119,8Kcal.mol-1.
- Theá ion hoaù thöù hai cuûa Bari: 230,0Kcal.mol-1.
- Aùi löïc electron cuûa Clo: -86,5Kcal.mol-1.
b)- Nhieät hoaø tan BaCl2 tinh theå: -2,43 Kcal.mol-1.
-Nhieät hiñrat hoaù Ba2+: -321,22Kcal.mol-1.
Ñaùp soá: U = 492,3Kcal.mol-1.
3.76. Cho caùc döõ kieän sau ñaây: ( naêng löôïng tính baèng KJ.mol-1)
Fe(r) → Fe(k) + 406.
Fe(k) → Fe (2k)+ + 2e- + 2330.
1
O 2(k ) → O(k) + 247.
2
O(k) + 2e- → O2 − + 703.
1
Fe(r ) + O 2(k ) → FeO(k) - 267.
2
Baèng chu trình Born - Haber, tính naêng löôïng maïng löôùi tinh theå ion FeO?
Ñaùp soá: U = 3950KJ.mol-1.
3.77. Tính naêng löôïng maïng löôùi tinh theå ion MgCl2 theo chu trình Born - Haber
vaø phöông trình Kapustinsti? So saùnh 2 giaù trò thu ñöôïc? ( tra baûng caùc giaù trò caàn thieát).
3.78. Neâu öu ñieåm cuûa phöông trình Kapustinski so vôùi phöông trình Born -
Landeù? Aùp duïng phöông trình Kapustinski ñeå xaùc ñònh naêng löôïng maïng löôùi cuûa: KCl;
KBr; CaBr2. Bieát rK + = 0,138nm , rBr − = 0,196nm , rCl − = 0,181nm , rCa 2 + = 0,100nm.
V. DÖÏA VAØO NAÊNG LÖÔÏNG MAÏNG LÖÔÙI ÑEÅ XAÙC ÑÒNH : HAÈNG SOÁ
MADELUNG, HEÄ SOÁ BORN, BAÙN KÍNH ION VAØ CAÙC ÑAÏI LÖÔÏNG NHIEÄT ÑOÄNG
KHAÙC:
3.79. Tìm heä soá Born cuûa caùc tinh theå sau:
a) CsCl. Bieát U = 155,1 Kcal.mol-1, A = 1,763.
b) NaCl. Bieát U = 777 KJ.mol-1, A = 1, 7475.

19
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
3.80. Oxit saét (II) keát tinh trong cuøng moät heä tinh theå vôùi NaCl. Caïnh cuûa teá baøo
laäp phöông laø a = 0,429nm; Haèng soá Madelung A = 1,7475. Tính heä soá ñaåy Born. Bieát
Uml(FeO) = 3950KJ.mol-1.
Ñaùp soá: n = 8.
3.81. Giaû thieát coù 1 tinh theå ion ñöôïc taïo thaønh bôûi söï xeáp choàng treân 1 ñöôøng
thaúng caùc ion Li+, F- xen keõ nhau ñeàu ñaën. Ñaët r = r+ + r- laø khoaûng caùch giöõa cation vaø
anion (ion ñöôïc xem laø nhöõng quaû caàu tieáp xuùc nhau). Tính haèng soá Madelung cuûa caáu
truùc ion thaúng haøng?
Baøi giaûi:

- + - + - + x
x’

Goïi x’x laø truïc tinh theå maø goác O naèm ôû 1 ion Li+. Ta tính theá naêng töông taùc leân
O bôûi taát caû caùc ion cuûa 1 mol tinh theå:
e2  2 2 2 2 
U = −  − + − + .... 
r 1 2 3 4 
e2  1 1 1 
= − .21 − + − + ... 
r  2 3 4 
e2
=− .A
r

Sau khi tính toaùn, ta ñöôïc A = 1,386.

3.82. Nhieät sinh Na2SO4(t.t) , K2SO4(t.t) , Na (k
+ vaø K + laàn löôït laø:-1385; -1434; 611;
) (k )

515KJ.mol-1. Söû duïng phöông trình Kapustinski, tính baùn kính cuûa ion SO 24 − vaø nhieät
0 0
sinh cuûa noù? Bieát baùn kính ion Na+ baèng 0,95 A vaø K+ baèng 1,33 A .
0
Ñaùp soá: rSO 2 − = 3,01 A ; Hs,SO 2 − = -971KJ.mol-1.
4 4

3.83. Tính toång entanpi hiñrat hoaù cuûa caùc ion Mg2+ vaø Cl- theo phaûn öùng sau:
Mg(2k+) + 2Cl(−k ) + aq → Mg 2 + .aq + 2Cl − .aq.

Bieát raèng entanpi hoaø tan vaø naêng löôïng maïng löôùi tinh theå ion MgCl2(t.t) laàn löôït
laø: -160 vaø 2480KJ.mol-1.
Ñaùp soá: -2640KJ.mol-1.
3.84. Naêng löôïng maïng löôùi tinh theå MgO laø söï bieán thieân noäi naêng chuaån ôû nhieät
ñoä 0 K cuûa quaù trình sau:
MgO(tt) → Mg2+(k) + O2_(k), U 00 K > 0.

So saùnh caùc giaù trò: H 0298 vaø U 00 K cuûa quaù trình treân, coi raèng nhieät dung mol
ñaúng aùp laø haèng soá ñoái vôùi nhieät ñoä vaø coi: Mg2+(k), O2-(k) laø caùc khí lyù töôûng:
20
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
C 0P (MgO,t.t) = 37,2 J.K-1.mol-1.
C 0P (Mg2+,k ) = C 0P (O2-,k) = 5/2R(J.K-1.mol-1).
Haõy ruùt ra keát luaän khi so saùnh hai giaù trò treân?
Baøi giaûi:
T


H 0T = H 00 + C0P dT .
0

ÔÛ nhieät ñoä 0 K, giaù trò H 00 = U 00 . Neân:

H 0298 = U 00 + 5RT − 37,2T
= U 00 + 5. 8,314 . 298 − 37,2 . 298.
= U 00 + 1,3 (KJ.mol−1 )

 H 0298 vaø U 00 khaùc nhau khoâng nhieàu neân thöôøng ñöôïc boû qua.
3.85 Cho naêng löôïng maïng löôùi tinh theå NaCl laø -777KJ.mol-1 vaø rCl − = 0,181.
Haõy tính baùn kính Na+, haèng soá maïng a vaø khoái löôïng rieâng cuûa tinh theå NaCl?
0
3.86. Nhö ñaõ bieát MgO coù caáu truùc NaCl vôùi canh cuûa oâ maïng cô sôû laø 4,21 A .
Nhôø chu trình Born - Haber, haõy tính entanpi keát hôïp cuûa O(k) ñeán O2-(k). Caùc soá lieäu
caàn thieát (KJ.mol-1):
 H0 cuûa MgO (t.t) = -801,7.
Nhieät thaêng hoa cuûa Mg = 150,2.
Nhieät phaân ly cuûa O2 = 497,4.
H(ion
1)
+ H(ion
2)
cuûa Mg = 2188,1.
C. TINH THEÅ NGUYEÂN TÖÛ.
I. BAØI TAÄP TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ:
3.87. Neâu moät soá ñaëc ñieåm chung cuûa tinh theå nguyeân töû?
3.88. Giaûi thích tính caùch ñieän cuûa kim cöông?
Traû lôøi:
Tinh theå kim cöông ñöôïc caáu taïo töø nguyeân töû C ôû traïng thaùi kích thích:

C: 1S22S22P2:    

C*: 1S2 2S12P3:     

Vôùi caáu truùc electron cuûa C*: 4N orbital lai hoaù cuûa nguyeân töû C lieân keát vôùi 4N
orbital SP3 khaùc cuûa nguyeân töû C beân caïnh taïo thaønh nhöõng töù dieän ñeàu. Khi toå hôïp caùc
orbital lai hoaù daãn ñeán söï hình thaønh 2N MO lieân keát vaø 2N MO phaûn lieân keát. Giöõa

21
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
chuùng laø moät mieàn caám khaù roäng ( E = 6 ev) laøm cho caùc e- khoâng theå dòch chuyeån töø
mieàn hoaù trò sang mieàn daãn. Vì vaäy, kim cöông laø chaát caùch ñieän.

3N AO Mieàn daãn
2P 2 N MO*

 =6ev Mieàn caám

1N AO
2S Mieàn hoaù trò
2 N MO

Moâ hình giaûi thích tính caùch ñieän cuûa kim cöông

3.89. Giaûi thích tính daãn ñieän theo höôùng cuûa than chì?
Traû lôøi:
Do than chì coù caáu truùc lôùp, treân moãi lôùp coù caùc e - khoâng ñònh vò. Neáu ñaët moät
hieäu ñieän theá vaøo hai ñaàu cuûa lôùp than chì thì caùc e- khoâng ñònh vò seõ dòch chuyeån theo
chieàu ñieän tröôøng → than chì daãn ñieän theo lôùp.
Nhöng neáu ñaët moät hieäu ñieän theá ôû lôùp treân vaø lôùp döôùi cuûa than chì (ñaët vuoâng
goùc vôùi lôùp than chì) thì caùc e- khoâng ñònh vò seõ khoâng chuyeån ñoäng coù höôùng theo
chieàu ñieän tröôøng vì noù ôû caùc lôùp khaùc nhau → than chì caùch ñieän khi ñaët hieäu ñieän theá
vuoâng goùc vôùi caùc lôùp.
3.90. Si vaø Ge raén ñeàu coù caáu truùc maïng löôùi kieåu kim cöông, nhöng trong khi kim
cöông laø chaát caùch ñieän thì Si vaø Ge laïi laø chaát baùn daãn. Giaûi thích ñieàu ñoù nhö theá naøo?
Nhieät ñoä noùng chaûy cuûa kim cöông hay Si vaø Ge cao hôn, taïi sao?
3.91. Taïi sao khi taêng nhieät ñoä thì tính daãn ñieän cuûa kim loaïi giaûm, chaát baùn daãn
taêng?
3.92. Trình baøy bieän phaùp naâng cao tính daãn ñieän cuûa chaát baùn daãn? Cho ví duï vaø
giaûi thích?
Traû lôøi:
Chuùng ta bieát raèng khi nhieät ñoä taêng thì tính daãn ñieän cuûa chaát baùn daãn taêng →
duøng phöông phaùp taêng nhieät ñoä roõ raøng laø baát tieän. Vì vaäy, ñeå naâng cao tính daãn ñieän
ngöôøi ta thöôøng cho theâm moät löôïng raát nhoû nguyeân toá laï.
Ví duï 1: Neáu theâm P vaø As vaøo Si ta coù chaát baùn daãn n: lôùp ngoaøi cuøng cuûa Si coù
4e hoaù trò coøn P hay As laïi coù 5e- hoaù trò. Nguyeân toá laï (P,As) taïo 4 lieân keát vôùi Si, coøn
-

laïi moät e- töï do ñöôïc goïi laø “electron boå sung” chieám ôû moät möùc naêng löôïng ôû vuøng caám
laøm cho gaàn vôùi giaûi daãn (hình a). Chính “electron boå sung” laøm taêng tính daãn ñieän cuûa
chaát baùn daãn Si.
Ví duï 2: Theâm B hay Al vaøo Si, ta coù chaát baùn daãn P (loã troáng döông): nguyeân toá
laï (B hay Al) coù 3 e- hoaù trò lieân keát vôùi Si, coøn thieáu e- ta goïi laø caùc loã troáng döông. Loã
22
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
troáng döông naøy öùng vôùi möùc naêng löôïng ôû beân treân giaûi hoaù trò (hình b) → laøm taêng tính
daãn ñieän cuûa Si.
Giaûi daãn troáng

E

Giaûi hoaù trò

ñaày e-
(a) (b)

Hình veõ moâ taû 2 cô cheá daãn ñieän cuûa chaát baùn daãn n (hình (a)) vaø p (hình (b)).
3.93. Trong soá nhöõng chaát ñaõ bieát kim cöông coù ñoä cöùng lôùn nhaát, giaûi thích?
II. VEÕ CAÁU TRUÙC VAØ XAÙC ÑÒNH MOÄT SOÁ ÑAÏI LÖÔÏNG ÑAËC TRÖNG CUÛA
TINH THEÅ NGUYEÂN TÖÛ:
3.94. Veõ caáu truùc moät teá baøo cô baûn cuûa kim cöông? Xaùc ñònh soá phoái trí vaø soá
nguyeân töû C trong teá baøo?
3.95. Veõ caáu truùc than chì?
3.96. Trình baøy caáu truùc Cacborunñum (SiC), neâu moät soá tính chaát vaät lí vaø öùng
duïng cuûa noù?
0
3.97. Caïnh cuûa teá baøo cô baûn trong tinh theå kim cöông laø a=3.5 A . Tính khoaûng
caùch giöõa 1 nguyeân töû C vaø moät nguyeân töû C laùng gieàng gaàn nhaát? Moãi nguyeân töû C
ñöôïc bao quanh bôûi bao nhieâu nguyeân töû C ôû khoaûng caùch ñoù?

Baøi giaûi:
a2
Ta coù: BG2 = B
2 C
2 3a 2 A
 BH = D
4 I
a/2
 BH =
a 3
F E
2 G H
a 3 0
 BI = =1,52 A 1/8 oâ maïng kim cöông Maïng tinh theå kim cöông
4
0
Nhö vaäy, khoaûng caùch 2 C gaàn nhaát laø 1,52 A . Nhìn vaøo hình veõ ta thaáy, nguyeân
töû C naèm trong hoác töù dieän cuûa 4 nguyeân töû C khaùc → moãi nguyeân töû C ñöôïc bao quanh
0
bôûi 4 C vôùi khoaûng caùch 1,52 A .
3.98. Tính khoái löôïng rieâng cuûa kim cöông? Bieát baùn kính nguyeân töû C laø 0,077
nm vaø C=12g.mol-1.
Baøi giaûi:
23
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
Teá baøo laäp phöông cuûa kim cöông chöùa 8 nguyeân töû C. khoái löôïng cuûa 8 nguyeân
töû C laø:
8.12
m= = 15,94.10 −20 g
N
Baùn kính nguyeân töû C lieân heä vôùi haèng soá maïng a theo heä thöùc:
a 3 8r
r= a= = 0,356nm
8 3
Nhö vaäy, khoái löôïng rieâng cuûa tinh theå kim cöông:
m
d= = 3,54g.cm −3 .
a 3

3.99. Tính ñoä ñaëc khít cuûa tinh theå kim cöông?
Bieát baùn kính nguyeân töû C laø 0,077nm.
Baøi giaûi:
Theå tích cuûa moät nguyeân töû C:
4 03
Vc = .0,773 = 1,911(A) .
3
0
Theo baøi taäp 2.97, ta coù caïnh teá baøo cô baûn cuûa tinh theå kim cöông: a = 3,5 A .
Nhö vaäy, ñoä ñaëc khít cuûa tinh theå kim cöông laø:
8.Vc 8.1,911
P= = = 0,35 .
Vtb 3,53
Nghóa laø, nguyeân töû C chieám 35% phaàn khoâng gian cuûa tinh theå kim cöông coøn
65% laø loã troáng.
3.100. Caân baèng giöõa C graphit vaø C kim cöông ñaëc tröng baèng caùc soá lieäu sau:
C(gr) C(kc).
H0298=1,9 KJ.mol-1; G0298=2,9 KJ.mol-1.
a. Hoûi daïng thuø hình naøo beàn hôn veà phöông dieän nhieät ñoäng vaø ñöôïc laáy laøm
chuaån ôû 298 K?
b. Khoái löôïng rieâng cuûa Cgraphit vaø C kim cöông laàn löôït laø: 2,265 vaø
3,514 g.cm-3. Tính hieäu soá H - U cuûa quaù trình chuyeån hoaù treân ôû aùp suaát 5.1010 pa.
Baøi giaûi:
a. C(gr) → C(kc), coù G0298=2,9 KJ.mol-1>0 neân Cgraphit beàn hôn C kim cöông vaø
Cgraphit ñöôïc laáy laøm chuaån ôû 298 K, nghóa laø H0298,s=0; G0298=0.
b. Ta coù: H = U + nRT = U + PV.
= U + P(V(kc)-V(gr) )
 12 12  −6 
 H - U = P(V(kc)-V(gr) )= 5.1010  − .10 
 3,514 2,265  

24
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
= -94,155 KJ.mol-1.
3.101. Theá naøo laø nhieät chuyeån pha, neâu caùc quaù trình chuyeån pha cuûa tinh theå?
Xaùc ñònh nhieät chuyeån pha cuûa quaù trình sau:
C(gr) C(kc).
Bieát: C(gr) + O2(k) = CO2(k), H1=-94,052 KCal.mol-1
C(kc) + O2(k) = CO2(k), H2=-94,505 KCal.mol-1
Baøi giaûi:
Nhieät chuyeån pha laø löôïng nhieät toûa ra hay thu vaøo cuûa quaù trình chuyeån pha.
Caùc quaù trình chuyeån pha trong tinh theå goàm: Söï noùng chaûy; söï thaêng hoa; söï
chuyeån daïng thuø hình, ña hình.
Theo ñeà baøi, ta coù:
C(gr) + O2(k = CO2(k), H1=-94,052 KCal.mol-1 (1)
C(kc) + O2(k) = CO2(k), H2=-94,505 KCal.mol-1 (2)
Laáy (1) tröø (2), ta ñöôïc:
C(gr) C(kc), H
 H = H1 - H2 = 0,453 KCal.mol-1.
3.102. Neâu vai troø cuûa kim cöông vaø than chì trong coâng nghieäp vaø ñôøi soáng?
3.103. Phöông phaùp toång hôïp kim cöông nhaân taïo ñöôïc thöïc hieän nhö theá naøo? So
saùnh tính chaát kim cöông nhaân taïo vaø kim cöông toång hôïp?
3.104.Trình baøy caáu truùc tinh theå Bonitrua daïng kim cöông vaø so saùnh tính chaát
cuûa noù vôùi kim cöông?
3.105.Trình baøy caáu truùc Bonitrua daïng than chì vaø so saùnh tính chaát cuûa noù vôùi
than chì?
D. TINH THEÅ PHAÂN TÖÛ.
I. BAØI TAÄP TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ:
3.106. Haõy cho bieát moät soá ñaëc ñieåm chung veà tính chaát vaät lí cuûa tinh theå phaân töû ?
3.107. Nhieät ñoä noùng chaûy vaø nhieät ñoä soâi cuûa Flo, Clo, Brom, Iod coù giaù trò nhö sau:
Flo Clo Brom Iod
t0nc (0C) -219,6 -102,4 -7,2 113,6
t0s(0C) -187,9 -34 58,2 184,8
Giaûi thích ñieàu ñoù nhö theá naøo?
3.108. Nhieät ñoä noùng chaûy cuûa caùc hôïp chaát vôùi Hyñroâ cuûa caùc nguyeân toá nhoùm
VIA coù giaù trò nhö sau:
Chaát H20 H2S H2Se H2Te
Nhieät ñoä noùng chaûy(0c) 0 -85,6 -65,7 -51,0

25
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
Giaûi thích nhö theá naøo veà söï thay ñoåi nhieät ñoä noùng chaûy cuûa caùc chaát treân?
3.109. So saùnh nhieät ñoä noùng chaûy cuûa SO2 vaø SO3 , giaûi thích.
3.110. Giaûi thích tính chaát lyù hoïc baát thöôøng cuûa H 2O : theå tích raén lôùn hôn theå
tích loûng, khoái löôïng rieâng lôùn nhaát ôû 40C?
3.111. Tính nhieät ñoä noùng chaûy cuûa nöôùc ñaù ôû aùp suaát 1500atm? Bieát khoái löôïng
rieâng cuûa nöôùc ñaù la ø917Kg.m-3 vaø nhieät noùng chaûy cuûa noù laø 319,7 KJ.Kg-1.
Baøi giaûi:
dP H
Töø phöông trình Clapeyron: =
dT TV
P H T H T
 
dT
 dP =  P − P0 = ln .
P0 V T0 T V T0
Thay P0 = 1atm = 1,013.105Pa; T0 = 273,15K.
319,7.18
H = = 5,75KJ.mol−1 .
1000
18 18
V = − = −1,63.10− 6 m3.
106 917.103
T (1500 − 1).1,013.105 (−1,63.10−6 )
 ln = = −0,043.
273,15 5750
T = 261,65K hay -11,50C.
II.VEÕ CAÁU TRUÙC TINH THEÅ PHAÂN TÖÛ VAØ XAÙC ÑÒNH CAÙC ÑAÏI LÖÔÏNG ÑAËC
TRÖNG CUÛA NOÙ:
3.112. Taïi sao tinh theå khí hieám ñöôïc xeáp vaøo tinh theå phaân töû, maëc duø taïi caùc nuùt
maïng löôùi laø nhöõng nguyeân töû khí hieám?
3.113. Neon, Argon, Kripton, Xenon keát tinh döôùi daïng laäp phöông taâm maët vôùi
0
ñoä daøi a cuûa oâ maïng cô sôû laàn löôït laø: 4,52; 5,43; 5,59; 6,18 A .
a) Tính khoái löôïng rieâng cuûa töøng khí hieám ôû traïng thaùi raén?
b) Tính baùn kính nguyeân töû cuûa caùc khí hieám xuaát phaùt töø caáu truùc treân?
Ñaùp soá: a) 1,45g.cm-3(Ne); 1,66g.cm-3(Ar); 3,19g.cm-3(Kr); 3,96g.cm-3(Xe).
0 0 0 0
b) 1,60 A (Ne); 1,92 A (Ar); 2,01 A (Kr); 2,20 A (Xe);
3.114. Döïa vaøo keát quaû tính toaùn ôû baøi taäp 2.113, tính ñoä ñaëc khít cuûa caùc tinh theå:
Ne, Ar, Kr, Xe?
Ñaùp soá: Ne: 74,28%; Ar: 74,03%; Kr: 77,85%; Xe: 75,55%.
3.115.Veõ caáu truùc tinh theå nöôùc ñaù?
3.116. veõ caáu truùc tinh theå Iod, tính ñoä ñaëc khít cuûa caáu truùc tinh theå naøy?
Baøi giaûi:

26
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
I2 keát tinh theo kieåu maïng löôùi tröïc thoi maët taâm vôùi caùc haèng soá maïng a =
0 0 0
4,79 A ; b= 7,25 A ; c = 9,78 A . Khoaûng caùch 2 haït nhaân trong cuøng moät phaân töû baèng
0 0
2,68 A ; baùn kính Vanderwaals xaùc ñònh ñöôïc coù giaù trò laø 2,15 A .

2,15 A 2,68 0
0

Moâ hình Caloát cuûa phaân töû I2

Teá baøo cô baûn cuûa tinh theå I2

Döïa vaøo moâ hình Caloât cuûa phaân töû I2, tính ñöôïc theå tích hieäu duïng moät phaân töû I2
03
laø 57,5 A .
1 1
Trong moät teá baøo cô baûn coù : 8. + 6. = 4 phaân töû I2.
8 2
03
Ta coù, theå tích cuûa teá baøo cô baûn laø: Vtb = a.b.c = 339,6 A .
Vaäy ñoä ñaëc khít cuûa tinh theå I2 laø:
4.57,5
P= = 0,67.
339,6
töùc laø: I2 chieám 67% theå tích khoâng gian tinh theå coøn 33% laø loã troáng.
3.117. Khi laøm laïnh CO2 seõ keát tinh ôû maïng löôùi tinh theå gì? Trong maïng löôùi CO2
coù nhöõng loaïi lieân keát naøo, nhöõng lieân keát ñoù ñöôïc thöïc hieän trong phaïm vi naøo? Taïi sao
CO2 coù nhieät ñoä thaêng hoa raát thaáp ( -77,50C)?
Baøi giaûi:
CO2 ôû nhieät ñoä thaáp keát tinh thaønh maïng laäp
phöông taâm maët. Caùc phaân töû O = C = O vôùi goùc lieân
keát laø 1800, coù troïng taâm( nguyeân töû C) naèm truøng vôùi
caùc nuùt cuûa oâ maïng laäp phöông taâm maët. Truïc cuûa
phaân töû CO2 ñònh höôùng song song vôùi 4 ñöôøng cheùo
khoái cuûa oâ maïng laäp phöông (xem hình veõ)
Trong tinh theå CO2 coù: lieân keát coäng hoaù trò
giöõa nguyeân töû C vaø O trong cuøng 1 phaân töû CO2; coøn Teá baøo cô baûn cuûa caáu truùc CO2
löïc lieân keát caùc phaân töû CO2 vôùi nhau laø löïc tinh theå.
Vanderwaals.
Vì löïc lieân keát caùc CO2 laø löïc Vanderwaals neân tinh theå CO2 raát deã bò thaêng hoa
( nhieät ñoä thaêng hoa laø –78,50C).
3.118. Löu huyønh tröïc thoi S() vaø löu huyønh moät nghieâng S() ñeàu caáu taïo töø
nhöõng phaân töû S8. ÔÛ 95,30C toàn taïi caân baèng sau:
27
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta

S() S() (1)

a) ΔH 0298,s (SO 2,k ) töø S() laø –296,8 vaø töø S() laø –299,7 KJ.mol-1. Tính H 0298 cuûa
quaù trình (1)?
b) Giaû thieát raèng H0 vaø S0 laø haèng soá ñoái vôùi nhieät ñoä. Tính S0 cuûa quaù trình
(1) ôû 95,30C.
Baøi giaûi:
a) H 0298 = -296,8 + 299,7 = 2,9 KJ.mol-1. -296,8
S()+O2,k SO2,k
b) Khi caân baèng G = 0  H = TS.
H 0298 -299,7

 S0 =
2900
= 7,87 J.K-1.mol-1. S()+O2,k
368,3
3.119. Ngöôøi ta nghieân cöùu söï chuyeån hoaù cuûa hai daïng thuø hình cuûa löu huyønh
S() → S(). Caân baèng ñöôïc thöïc hieän ôû 368,5K; P = 1atm.
Ñoái vôùi söï chuyeån pha naøy ngöôøi ta cho: H 0273 = -322J.mol-1.
Caùc nhieät dung ñaúng aùp ( theo J.mol-1.K-1): CP = 17,2 + 0,02T.
CP = 15,1 + 0,03T.
a) Thieát laäp caùc bieåu thöùc H 0T vaø G 0T theo T ñoái vôùi söï chuyeån pha treân?
b) Goïi r laø tyû leä cuûa ñoä tan cuûa daïng tan toát hôn vôùi daïng tan keùm hôn ôû nhieät ñoä
T. Ngöôøi ta nhaän thaáy raèng r khoâng phuï thuoäc vaøo dung moâi. Daïng thuø hình naøo deã tan
hôn? Chuùng minh raèng coù theå tính G 0T theo r baèng caùc giaû thieát ñôn giaûn coù theå ñöôïc
laøm roõ?
c) Giaù trò cuûa r baèng bao nhieâu ôû 368,5K? ôû 313K tìm ñöôïc r = 1,20. Tính G 313
0

vaø so saùnh vôùi giaù trò tìm ñöôïc ôû caâu a?

Ñaùp soá: a) H 0T = -523 + 2,1T - 0,005T2; G 0T = -523 + 12T -2,1TlnT + 0,005T2.
RT
b) G 0T = − ln r.
8
c) ÔÛ 368,5K: r =1; G 313
0 = -59KJ.mol-1.
Neáu tính G 313
0 theo bieåu thöùc ôû caâu a thì baèng -54KJ.mol-1.
 Söï phuø hôïp cuûa hai giaù trò naøy laø khaù toát.
3.120. Quaù trình chuyeån daïng thuø hình töø löu huyønh maët thoi sang löu huyønh ñôn
laø thuaän nghòch ôû 95,40C. Nhieät chuyeån pha cuûa löu huyønh ôû nhieät ñoä naøy laø
0,72Kcal.mol-1. Xaùc ñònh bieán thieân entropi cuûa quaù trình ñoù?
Ñaùp soá: S = 1,95cal.mol-1.K-1.

28
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
3.121. Veõ caáu truùc tinh theå phaân töû cuûa photpho traéng? Neâu ñieàu kieän ñeå chuyeån
photpho traéng thaønh photpho ñoû vaø ngöôïc laïi? So saùnh tính chaát vaät lyù cuûa 2 loaïi
photpho naøy?
3.122. Cho baûng soá lieäu sau:
Teân chaát Uñònh höôùng Ucaûm öùng UKhuyeách taùn (Kcal.mol-
1
)
Ar 0 0 2,03
NH3 3,18 0,370 3,52.
HCl 0,79 0,24 4,02
Tính naêng löôïng maïng löôùi cuûa tinh theå: Ar, NH3, HCl?
E. CAÂU HOÛI VAØ BAØI TAÄP TOÅNG HÔÏP.
3.123. Vì sao tinh theå vöøa coù tính ñoàng nhaát vöøa coù tính dò höôùng?
3.124. Cho sô ñoà chuyeån traïng thaùi sau:
Araén → Aloûng → A’raén.
- Ñieàu kieän xaûy ra söï chuyeån traïng thaùi?
- Khi naøo Araén = A’raén vaø Araén  A’raén.
3.125. Trong boán giôùi haïn veà lieân keát trong phaân töû, haõy cho bieát loaïi lieân keát,
ñôn vò caáu truùc, ví duï, ñaëc ñieåm veà caáu truùc vaø tính chaát cuûa töøng loaïi tinh theå ( ion,
nguyeân töû, kim loaïi, phaân töû)?
3.126. Theo nguyeân lyù saép xeáp khít nhaát coù theå coù nhöõng tröôøng hôïp naøo trong
vieäc saép xeáp caùc ñôn vò caáu truùc taïo maïng tinh theå?
3.127. Hôïp chaát AgBr coù khieám khuyeát naøo laø chuû yeáu, taïi sao?
3.128. Vì sao khi nuoâi tinh theå NaCl baèng phöông phaùp nuoâi trong dung dòch nöôùc
thì tuyø theo ñieàu kieän seõ thu ñöôïc caùc tinh theå NaCl coù hình daïng khaùc nhau?
3.129. Chöùng minh phöông trình Bragg? Ñieàu kieän Bragg?
0
3.130. Chieáu moät chuøm tia X vôùi böôùc soùng  = 1,54 A vaøo tinh theå 1 chaát, goùc
nhieãu xaï caáp 1 ño ñöôïc laø 22,70. Tính khoaûng caùch d trong tinh theå chaát ñoù?
0
Ñaùp soá: d= 2,001 A .
3.131. Töø nhieät ñoä phoøng ñeán 1185K, saét toàn taïi ôû daïng Fe  vôùi caáu truùc laäp
phöông taâm khoái; töø 1185K ñeán 1667K ôû daïng Fe vôùi caáu truùc laäp phöông taâm maïng. ÔÛ
293K, saét coù khoái löôïng rieâng d = 7,874g.cm-3.
a) Tính baùn kính nguyeân töû saét?
b) Tính khoái löôïng rieâng d’ cuûa Fe ôû 1250K ( boû qua aûnh höôûng khoâng ñaùng keå do
söï giaõn nôû nhieät)?
Theùp laø hôïp kim cuûa Fe vaø C, trong ñoù moät soá khoaûng troáng giöõa caùc nguyeân töû
Fe bò chieám bôûi nguyeân töû C. Trong loø luyeän theùp ( loø thoåi) saét deã noùng chaûy khi chöùa

29
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
4,3% C veø khoái löôïng. Neáu ñöôïc laøm laïnh nhanh thì caùc nguyeân töû C vaãn ñöôïc phaân taùn
trong maïng löôùi laäp phöông noäi taâm, hôïp kim goïi laø martensite cöùng vaø gioøn. Kích thöôùc
cuûa teá baøo sô ñaúng Fe khoâng ñoåi.
c) Haõy tính soá nguyeân töû trung bình cuûa C trong moãi teá baøo cô baûn cuûa Fe vôùi
haøm löôïng cuûa C laø 4,3%?
d) Haõy tính khoái löôïïng rieâng cuûa martensite?
Baøi giaûi:
a) Khoái löôïng mol nguyeân töû Fe baèng 56g.
Khoái löôïng rieâng cuûa Fe: d = 7,874g.cm-3.
m 56
Vaäy 1 mol Fe coù theå tích laø: V = = = 7,112 cm3.
d 7,874
Moãi teá baøo laäp phöông noäi taâm coù hai nguyeân töû Fe  theå tích teá baøo cô baûn:
7,112.2
Vtb = = 2,362.10− 23 cm3 .
6,023.1023
 caïnh cuûa teá baøo laäp phöông : a = 3 Vtb = 2,869.10−8 cm.

Ta ñaõ bieát vôùi caáu truùc laäp phöông noäi taâm:

a 3 0
r= = 1,242.10−8 cm = 1,242 A .
2
b) ÔÛ 1250K saét toàn taïi daïng Fe vôùi caáu truùc laäp phöông maët taâm, khi ñoù haèng soá
4r 0
maïng a’ seõ baèng: a ' = = 3,513A .
2
03
 Theå tích cuûa moät teá baøo cô baûn Fe : V’= 43,355 A .
Vôùi caáu truùc laäp phöông maët taâm neân moãi teá baøo coù 4 nguyeân töû Fe. Do ñoù, khoái
löôïng rieâng:
m 4.56
d’ = = = 8,578g.cm−3 .
V 6,023.10 .43,355.10− 24
' 23

c) Trong 100g martensite coù 4,3g C (töùc laø coù 0,36mol C ) vaø coù 95,7g Fe ( töùc laø
coù 1,71mol Fe). Ñieàu ñoù coù nghóa laø, öùng vôùi 1 nguyeân töû Fe coù 0,36/1,72 = 0,21 nguyeân
töû C.
Moãi teá baøo cô baûn Fe coù hai nguyeân töû Fe  coù trung bình laø 0,21.2 = 0,42
nguyeân töû C. Vì nguyeân töû khoâng chia seû ñöôïc neân moät caùch hôïp lyù hôn, ta noùi cöù 12 teá
baøo cô baûn coù : 0,42.12 = 5 nguyeân töû C.
d) Khoái löôïng cuûa moãi teá baøo cô baûn seõ baèng toâûng khoái löôïng cuûa hai nguyeân töû
Fe vaø 0,42 nguyeân töû C, vaäy:
56.2 + 0,42.12
mtb = = 1,938.10− 22 g.
6,023.1023
 Khoái löôïng rieâng cuûa martensite:

30
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
m tb 1,938.10−22
d= = = 8,205g.cm−3 .
Vtb 2,362.10− 23
3.132. Mono oxit saét coù cuøng caáu truùc tinh theå nhö NaCl, nhöng ñoù laø moät hôïp
chaát khoâng hôïp thöùc, nghiaõ laø noù khoâng öùng vôùi coâng thöùc FeO. Ngöôøi ta ñeà nghò hai
coâng thöùc Fe1-xO( caáu truùc laäp phöông taâm maët cuûa caùc ion O2- nhöng taát caû caùc loã baùt
dieän khoâng bò chieám heát Fe2+) hay FeO1+y ( caáu truùc laäp phöông taâm maët cuûa caùc ion
Fe2+ vôùi moät söï dö O2-) ñeå giaûi thích söï thieáu Fe2+ so vôùi O2-.
Ñeå löïa choïn giöõa hai coâng thöùc naøy ngöôøi ta nghieân cöùu moät oxit saét chöùa 76,57%
saét ( phaàn traêm veà khoái löôïng) maø tyû troïng d = 5,70g.cm -3 vaø caïnh cuûa teá baøo a=
0,431nm.
Tính caùc khoái löôïng mx, my cuaû teá baøo tinh theå cho hai coâng thöùc ñöôïc ñeà nghò vaø
töø ñoù ruùt ra caùc tyû troïng dx, dy. Chöùng minh raèng, coâng thöùc ñuùng laø Fe1-xO vaø tính x?
Haõy cho bieát Fe1-xO thuoäc loaïi khieám khuyeát naøo? Chæ roõ söï trung hoaø ñieän cuûa teá
baøo tinh theå chöùa ít ion Fe2+ hôn ion O2- ñöôïc baûo ñaûm nhö theá naøo?
Baøi giaûi:
Monooxit saét hôïp thöùc ñöôïc moâ taû baøng caáu truùc laäp phöông taâm maët cuûa caùc ion
O vôùi taát caû caùc loã baùt dieän bò chieám bôûi caùc ion Fe2+, do ñoù coù 4 FeO trong moät teá baøo
2-

cô baûn. Ta coù hai giaû thieát:

- Fe1-xO: khoâng phaûi taát caû caùc loã baùt dieän ñeàu bò chieám bôûi caùc ion Fe 2+, ta noùi coù
söï khuyeát cation.
Phaàn traêm oxi baèng: 100% - 76,57% = 23,43%.
Neáu goïi mx laø khoái löôïng cuûa teá baøo naøy, ta coù theå vieát:
4.16
= 0,2343. Vì moät teá baøo coù khoái löôïng mx chöùa moät khoái löôïng oxi baèng
m x .N
4.16/N.
Tính ñöôïc: mx = 4,54.10-22g.
mx
Khoái löôïng rieâng töông öùng: dx = 3
= 5,67g.cm-3.
a
- FeO1+y: teá baøo cuûa caáu truùc naøy chöùa 4 nguyeân töû Fe:
4.55,8
 =0,7657.
Nm y

 my = 4,84.10-22g.
my
Khoái löôïng rieâng töông öùng: dy = = 6,05g.cm-3.
a3
Ta coù giaù trò thöïc nghieäm d = 5,7g.cm-3 neân giaû thieát thöù nhaát ñuùng hôn → coâng
thöùc ñuùng cuûa oxit khoâng hôïp thöùc phaûi laø Fe1-xO.
Ta tính tyû leä phaàn traêm cuûa Fe vaø O:

31
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
76,57 (1 − x ).55,8
=  x = 0,06.
23,24 16
Cuoái cuøng ta coù coâng thöùc: Fe0,94O.
Söï khoâng hôïp thöùc laø do söï khuyeát cation gaây ra, söï khuyeát naøy ñöôïc goïi laø
khieám khuyeát Schottky. Tính trung hoaø ñieän ñöôïc baûo ñaûm neáu chaáp nhaän raèng coù moät
löôïng nhaát ñònh Fe2+ chuyeån sang Fe3+:
3Fe2+ → 2Fe3+ +  (Vôùi  laø loã khuyeát).
Do ñoù, ñoái vôùi oxit Fe1-xO ta coù theå vieát: [ Fe12−+3x Fe 32+x x]O2-.
3.133. ÔÛ nhieät ñoä cao MgCO3( tt) phaân huyû theo phaûn öùng sau:

MgCO3(tt) MgO(tt) + CO2(k) .

Caùc soá lieäu nhieät ñoäng cuûa caùc chaát ôû 250C nhö sau:
MgCO3(tt) MgO(tt) CO2(k)
HS0 (KJ.mol −1 ) -1096,21 ? -393,51
G S0 (KJ.mol-1) -1029,26 -569,57 -394,38
C 0P (J.K −1.mol −1 75,52 37,41 37,13.
a) Tính baäc töï do cuûa heä caân baèng, töø keát quaû thu ñöôïc ruùt ra keát luaän gì?
b) Tính nhieät sinh chuaån cuûa MgO(tt) vaø KP cuûa phaûn öùng ôû 250C? Bieát H 0298 cuûa
phaûn öùng laø 101,46 KJ.mol-1.
c) Thieát laäp caùc phöông trình H 0T = f(T) vaø G 0T = f(T) (thöøa nhaän raèng C 0P laø
haèng soá ñoái vôùi nhieät ñoä)?
Baøi giaûi:
a) F = K -n + 2 = 2 - 3 + 2 =1. Suy ra: PCO 2 = f(T).

b) H0298,s (MgO,tt) = 101,46 + 393,51 - 1096,01 = -601,24(KJ.mol-1).

G 0298,s (MgO,tt) = - 569,57 - 394,38 + 1029,26 = 65,31(KJ.mol-1).
− 65310
 KP = exp( ) = 3,56.10−12 .
8,314.298
c) C 0P = 37,41 + 37,13 - 75,52 = -0,98(J.K-1.mol-1).
T


H0T = H0298 − C0P dT
298

= 101460 - 0,98(T - 298)

= 101752,02 - 0,98T(J.mol-1).
G 0T G 0298 T H 0T
Ta coù:
T
−
298
=

298
−
T2
dT .

32
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
 G 0T = 101752,02 - 127,872 T + 0,98T.lnT (J.mol-1).

3.134. Tính baäc töï do cuûa caùc heä caân baèng:

Raén (tt) Loûng .
Tinh theå -  Tinh theå - 

3.135. Tính hieäu öùng nhieät Qx cuûa phaûn öùng hình thaønh tinh theå Al2(SO4)3 töø tinh
theå Al2O3 vaø khí SO3, ôû P= 1atm vaø T = 298 K? Bieát raèng nhieät tieâu chuaån cuûa Al2O3,
SO3, Al2(SO4)3 theo thöù töï baèng: 1669,792; 395,179; 3434,980(KJ.mol-1).
Ñaùp soá: 579,651 KJ.mol-1.
3.136. Caùc chaát: kim cöông, phoâtpho traéng vaø ñen, nöôùc ñaù, KCl, Mg, thuoäc loaïi
maïng tinh theå naøo?
3.137. Haõy xeáp töøng chaát vaøo töøng nhoùm tinh theå vaø giaûi thích ñieåm chaûy cuûa
chuùng?
a) K ( 620C), KCl (7900C).
b) SnCl2 ( 8730C), SO2 ( -730C).
c) Kr (-1690C), Ar (-1900C).
d) Fe ( 15350C), Ca ( 8100C).
e) SiC (29730C), CS2 ( -1090C).
3.138. C vaø Si ñeàu thuoäc nhoùm IVA, caû hai ñeàu taïo thaønh oxit coù coâng thöùc toång
quaùt AB2 ( SiO2 vaø CO2 ). Tuy vaäy, SiO2 vaø CO2 coù tính chaát vaät lyù raát khaùc nhau. Giaûi
thích hieän töôïng naøy nhö theá naøo?
3.139. Coù nhaän xeùt gì veà soá phoái trí cuûa caùc nguyeân töû trong caùc tinh theå kim loaïi,
ion, phaân töû, nguyeân töû?
0
3.140. Tinh theå CsI coù caáu truùc laäp phöông taâm khoái vôùi caïnh a laø 4,45 A ,
0
rCs + = 1,69 A . Haõy tính rI − , ñoä ñaëc khít vaø khoái löôïng rieâng cuûa CsI (tt)?
0
Ñaùp soá: 2,16 A ; 77,4%; 4,9 g.cm-3.
3.141. Cho phöông trình phaûn öùng: Li(k) + H(k) → Li (k
+
) + H (k ) (1).
−

a) Tính naêng löôïng cuûa quaù trình (1) khi 2 ion Li+ vaø H- ôû raát xa nhau, khoâng coù
töông taùc tónh ñieän? Bieát raèng naêng löôïng ion hoaù thöù nhaát cuûa Li laø 5,39 ev vaø naêng
löôïng aùi electron cuûa H laø -0,754ev.
b) ÔÛ khoaûng caùch naøo giöõa 2 ion thì löïc huùt tónh ñieän buø ñöôïc naêng löôïng cuûa quaù
0 0
trình (1), ruùt ra keát luaän? Bieát rLi + = 0,60 A , rH − = 2,08 A .
c) LiH coù caáu truùc tinh theå kieåu NaCl, khoái löôïng rieâng baèng 0,82g.cm-3. Tính
caïnh a cuûa oâ maïng cô sôû?
Ñaùp soá: a) 4,639ev.
33
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
0
b) R = 3,1 A > rLi + + rH − neân coù theå taïo thaønh tinh theå LiH.
0
c) a = 4 A .
3.142. Söû duïng caùc soá lieäu sau ñeå tính ñoä hoaø tan ( mol.l-1) cuûa CaCO3 ( canxit) vaø
CaCO3 ( aragonit) trong nöôùc ôû 250C:
H0298,s (KJ.mol-1): Ca2+.aq = -542,8 ; CO 32 − .aq = - 677,1

CaCO3 (canxit) = -1206,9; CaCO3 (aragonit) = -1207,1.

S0298 (J.mol-1.K-1): Ca2+.aq = -53,1; CO 32 − .aq = -56,9;

CaCO3 (canxit) = 92,9 ; CaCO3 (aragonit) = 88,7.

Ñaùp soá: -Ñoä tan cuûa CaCO3 ( canxit) khoaûng 6,92. 10-5M.
-Ñoä tan cuûa CaCO3 ( aragonit) khoaûng 8,56.10-5M.

34
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta

MUÏC LUÏC
Trang
PHAÀN I : LYÙ THUYEÁT CAÁU TRUÙC TINH THEÅ VOÂ CÔ ........................ 1
A. Nhöõng Khaùi Nieäm Vaø Caùc Ñaïi Löôïng Cô Baûn Veà Tinh Theå ........................ 1
I. Tinh theå vaø chaát voâ ñònh hình ..............................................................................1
II. Hieän töôïng ña hình, ñoàng hình, thuø hình ............................................................1
III. Maïng löôùi khoâng gian .......................................................................................1
IV. Maïng löôùi tinh theå ............................................................................................2
V. Caùc ñaïi löôïng cô baûn ................................................................................... 2
B. Kyù Hieäu Tinh Theå. Heä Tinh Theå Vaø Maïng Löôùi Bravais .............................. 3
I. Kí hieäu tinh theå ....................................................................................................3
II. Heä tinh theå vaø maïng löôùi Bravais ................................................................. 3
C. Nguyeân Lyù Saép Xeáp Khít Nhaát. Phaân Loaïi Caáu Truùc Tinh Theå. ................. 7
I. nguyeân lyù saép xeáp khít nhaát ................................................................................7
II. Phaân loaïi caáu truùc tinh theå .................................................................................8
D. Qui Taéc Pha. Söï Chuyeån Pha Trong Tinh Theå................................................ 9
I. Qui taéc pha...........................................................................................................9
II. Söï chuyeån pha trong tinh theå............................................................................10
E. Hieän Töôïng Khieám Khuyeát Traät Töï Trong Tinh Theå ................................. 10
I. Khieám khuyeát traät töï caáu truùc ...........................................................................10
II. Khieám khuyeát traät töï hoaù hoïc ..........................................................................11
F. Nghieân Cöùu Caáu Truùc Tinh Theå Baèng Tia X ................................................. 11
I. Môû ñaàu ..............................................................................................................11
II. Tìm khoaûng caùch caùc lôùp nguyeân töû caùch ñeàu nhau trong tinh theå ..................12
G. Baøi taäp xaùc ñònh caùc kyù hieäu tinh theå ............................................................. 12
PHAÀN II: CAÁU TRUÙC TÍNH CHAÁT MOÄT SOÁ MAÏNG TINH THEÅ
A. Tinh Theå Kim Loaïi ............................................................................................ 16
I. Moät soá vaán ñeà chung .........................................................................................16
II. Moät soá caáu truùc tinh theå kim loaïi .....................................................................17
III. Lieân keát hoaù hoïc trong tinh theå kim loaïi ........................................................18
B. Tinh Theå Ion ....................................................................................................... 21
I. Caáu truùc cuûa tinh theå ion ...................................................................................21
II. Naêng löôïng maïng löôùi tinh theå ........................................................................24
35
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta
III. Tính chaát cuûa tinh theå ion ...............................................................................25
C. Tinh Theå Nguyeân Töû ......................................................................................... 26
I. Moät soá vaán ñeà chung .........................................................................................26
II. Moät soá daïng tinh theå nguyeân töû .......................................................................26
D. Tinh Theå Phaân Töû ............................................................................................. 27
I. Tinh theå phaân töû coù lieân keát vanderwaals .........................................................27
II. Tinh theå phaân töû coù lieân keát hiñro ....................................................................28
PHAÀN III : BAØI TAÄP ÖÙNG DUÏNG
A. TINH THEÅ KIM LOAÏI ..................................................................................... 29
B. TINH THEÅ ION .................................................................................................. 35
C. TINH THEÅ NGUYEÂN TÖÛ ...................................................................... 49
D. TINH THEÅ PHAÂN TÖÛ ............................................................................ 53
E. CAÂU HOÛI VAØ BAØI TAÄP TOÅNG HÔÏP ................................................... 57

36
Lưu Văn Dầu (sưu tầm) : Chemistry không ở đâu xa mà ở chính trong tim chúng ta

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC QUY NHÔN

PHAÏM NGOÏC THAÏCH

CAÁU TRUÙC TINH THEÅ CAÙC CHAÁT VOÂ CÔ

(Taøi lieäu boài döôõng thöôøng xuyeân chu kyø 2002 – 2005)

Quy nhôn – 2004

37