Butrinti, i vendosur në jug të Shqipërisë rreth 20 km nga qyteti i Sarandës, me një mjedis të

veçantë të krijuar nga një ndërthurje e arkeologjisë, monumenteve dhe natyrës në Mesdhe. Me
brendësinë e saj ajo përbën një peisazh të jashtëzakonshëm kulturor, i cili është zhvilluar
organikisht gjatë shumë shekujve. Zona është një mikrokozmos i historisë mesdhetare, me
dëshmitë e saj më të hershme, deri në shekullin e 19-të pas Krishtit. Vende prehistorike janë
identifikuar brenda bërthamës së Butrintit, kodrës së vogël të rrethuar nga ujërat e liqenit të
Butrintit dhe kanalit të Vivarit, si dhe në territorin e tij më të gjerë. Nga viti 800 para erës sonë
deri në ardhjen e romakëve, Butrinti u ndikua nga kultura greke, duke mbajtur elementë të një
"polisi" dhe duke u vendosur nga fiset kaoniane. Në vitin 44 pes Butrinti u bë një koloni romake
dhe u zgjerua në mënyrë të konsiderueshme në kënetat e rikuperuara, kryesisht në jug,
përgjatë Kanalit të Vivarit, ku u ndërtua një ujësjellës.

Në shekullin e V pas Krishtit, Butrinti u bë qendër peshkopale; ishte fortifikuar dhe u ndërtuan
struktura të rëndësishme të hershme të krishtera. Pas një periudhe braktisjeje, Butrinti u
rindërtua nën kontrollin bizantin në shek.

Butrinti dhe territori i tij ranë nën kontrollin e Anzhuinëve dhe më pas të Venedikut në shekullin
e 14-të. Sulmet e shumta nga despotët e Epirit dhe më pas nga osmanët çuan në forcimin dhe
shtrirjen e veprave mbrojtëse të Butrintit. Në fillim të shekullit XIX sistemit mbrojtës të Butrintit
iu shtua një kala e re në grykëderdhjen e Kanalit të Vivarit. Ajo u ndërtua nga Ali Pasha, një
sundimtar osman shqiptar që kontrolloi Butrintin dhe zonën deri në braktisjen përfundimtare të
tij.Fortifikimet dëshmojnë për fazat e ndryshme të ndërtimit të tyre nga koha e kolonisë greke
deri në mesjetë. Monumenti më interesant grek i lashtë është teatri i cili është ruajtur mjaft
mirë. Rrënoja kryesore nga epoka paleokristiane është pagëzimorja, një monument i lashtë
romak i përshtatur nevojave kulturore të krishterimit. Dyshemeja e saj ka një dekorim të bukur
me mozaik. Bazilika paleokristiane u rindërtua në shekullin e 9-të . Ne fillim te shek. I. e. s. u
ndertua ujesjellesi 3 km. i gjate, qe furnizonte qytetin me uje nga burimet e fshatit Xare afer
Butrintit. reth shek. II e. s. u ndertua nje nymfe, qe furnizohej me uje nga ujesjellesi dhe
gjimnazi prane Portes me Kulla. Dallohen ne kete periudhe nje sere banesash dhe ndertimesh
te ndryshme, ku veçohet nje ndertese me atrium ne qendren e qytetit prane teatrit. Në vitet
1926–1936 italiani Luigi Ugolini kryesoi misionin e gërmimeve në jug të shqipërisë, Ugolini u
përqëndrua në Finiq dhe në Butrint ku u zbulua: Baptisieri, Teatri, Bazilika, Statuja dhe objekte
të ndryshme me vlerë, banjo publike dhe një numër i madh banesash. Veprat më me vlerë që u
zbulua në Teatrin e Butrintit janë: statuja e Apollonit, Perëndesha e Butrintit, disa koka mermeri
si Ajo e Zeusit, Portreti i Agripës, u zbuluan dhe mbishkrime të shumta në gjuhën Latine dhe
Greke.
Integriteti

Territori është e një madhësie të mjaftueshme (200 ha) për të përfshirë një pjesë të
konsiderueshme të atributeve që shprehin vlerën e saj të jashtëzakonshme universale. Vendet
arkeologjike të varrosura, rrënojat në këmbë dhe ndërtesat historike janë mjaft të paprekura.
Ndërsa prona e Trashëgimisë Botërore Butrinti nuk vuan ndjeshëm nga efektet negative të
zhvillimit ose neglizhencës, ka dobësi, të tilla si rritja e nivelit të ujit sezonal, nevoja për një
koordinim më të mirë të punimeve të ruajtjes dhe gërmimeve arkeologjike, rritja e bimësisë dhe
paqëndrueshmëria strukturore e disa monumentet. Ka gjithashtu disa presione nga zhvillimi
modern, duke përfshirë rrugët dhe zgjerimin urban përreth pronës. Megjithatë, Butrinti është
ende një rast i shkëlqyer i ruajtjes së pushtimit urban antik dhe mesjetar. Peizazhi përreth ofron
kontekstin për ndryshimin urban të kaluar në Butrint.

Autenticiteti

Autenticiteti i pronës së Trashëgimisë Botërore Butrinti lidhet me ruajtjen e shkëlqyer të tij në

një vend ku ndërveprimi i ndryshueshëm i njeriut me mjedisin mund të vërehet në monumentet e
mbijetuara, arkeologjinë nëntokësore dhe peizazhin përreth. Cilësia e punimeve restauruese dhe
konservuese të kryera që nga viti 1924 ka qenë e lartë. Ndërhyrjet e mëvonshme kanë respektuar
standardet bashkëkohore të përcaktuara në Kartën e Venecias të vitit 1964.

Kërkesat e mbrojtjes dhe menaxhimit

Parku Kombëtar i Butrintit u regjistrua në Listën e Trashëgimisë Kombëtare të Monumenteve të

Mbrojtura në vitin 1948. Aktualisht, mbrojtja dhe konservimi i monumenteve arkeologjike
mbulohet nga Ligji për Trashëgiminë Kulturore. Vlerat natyrore të Ligatinave të Butrintit u
njohën nga Konventa e Ramsarit në vitin 2002. Në vitin 2005, bazuar në Ligjin për Zonat e
Mbrojtura, Butrinti u shpall Park Kombëtar me një sipërfaqe prej 86 km². Parku Kombëtar
vepron si një zonë tampon për pronën e Trashëgimisë Botërore. Parku Kombëtar, i cili ka një
Bord të kryesuar nga Ministri i Kulturës dhe staf profesional, është përgjegjës për menaxhimin e
pronës së Trashëgimisë Botërore. Instituti Kombëtar i Monumenteve të Kulturës dhe Instituti i
Arkeologjisë janë përgjegjës për të gjitha kërkimet, gërmimet dhe konsolidimin e mbetjeve
arkitekturore dhe arkeologjike.Për të shmangur kërcënimet ndaj integritetit dhe autenticitetit,
monitorimi dhe kontrolli i dobësive janë çështje thelbësore në Planin e Menaxhimit të Butrintit
për Arkeologjinë dhe Monumentet. Plani i Menaxhimit duhet të harmonizohet me planet tjera që
mbulojnë pronën dhe Parkun Kombëtar.

ProblematikatNë fillim të viteve 90, qyteti antik i Butrintit u bë pre e disa vjedhjeve. Më të
rrezikuara nga grabitësit dhe trafikantët e vlerave arkeologjike ishin disa koka statujash në
mermer dhe disa fonde arkeologjike. Kështu, dy shtatoret e dy perëndive, Artemisës dhe
Apollonit, dy objekte me vlera të rralla për kulturën shqiptare, që 11 vjet më parë u dërguan në
Greqi nga trafikantët e veprave të artit, u riatdhesuan në shkurt të këtij viti dhe u vendosën në