SPS SAINS TG4 (NM) - Part1

SCIENCE PROCESS SKILLS
4
TINGKATAN
BILINGUAL TEXT
KSSM
YEAP TOK KHENG

SASBADI
© Sasbadi Sdn. Bhd.

KANDUNGAN
PERATURAN-PERATURAN DI DALAM MAKMAL (viii)
BAB 1 Langkah Keselamatan di dalam Makmal

Safety Measures in the Laboratory
No. Tajuk aktiviti Jenis aktiviti Halaman Tarikh Catatan

1.1 Peralatan perlindungan diri Perbincangan 3
Personal protective equipment
1.2 Pembuangan bahan sisa Perbincangan 4

Disposal of waste
1.3 Pengurusan bahan sisa biologi Perbincangan 5

Management of biological waste substances
1.4 Kemalangan dalam makmal Perbincangan 6

Accidents in laboratory Video
1.5 Jenis pemadam kebakaran Perbincangan 7

Types of fire extinguishers
Praktis Pengukuhan 1 9
BAB 2 Bantuan Kecemasan

Emergency Help
2.1 Resusitasi kardiopulmonari Perbincangan 13
Cardiopulmonary resuscitation (CPR)
2.2 Kaedah resusitasi kardiopulmonari Perbincangan 14

Procedure of cardiopulmonary resuscitation (CPR) Video
2.3 Heimlich Manoeuvre Perbincangan 16

Heimlich Manoeuvre
2.4 Kaedah Heimlich Manoeuvre Perbincangan 17

Procedure of Heimlich Manoeuvre Video
BAB 3 Teknik Mengukur Parameter Kesihatan Badan

Techniques of Measuring the Parameters of Body Health
3.1 Jenis-jenis termometer Perbincangan 22
Types of thermometer
3.2 Faktor-faktor yang mempengaruhi suhu badan Perbincangan 23

Factors affecting body temperature HEBAT Sains
3.3 Kadar denyutan nadi dan tekanan darah Perbincangan 24

Pulse rate and blood pressure
3.4 Indeks Jisim Badan Eksperimen 25

Body Mass Index (BMI) Inkuiri
(iii)

00 SPS 2022 SAINS TG4 (NM)-PRELIMS-Azie F.indd iii 9/20/21 4:01 PM
BAB 4 Teknologi Hijau dalam Melestarikan Alam
Green Technology for Environmental Sustainability
4.1 Teknologi Hijau dan kehidupan Perbincangan 30
Green Technology and life
4.2 Sektor dalam Teknologi Hijau Perbincangan 31

Sectors in Green Technology
4.3 Isu sosiosaintifik dalam sektor tenaga Perbincangan 32

Socio-scientific issues in the energy sector
4.4 Isu sosiosaintifik dalam sektor pengurusan sisa dan air sisa Perbincangan 33
Socio-scientific issues in the waste and wastewater
management sector Video
4.5 Isu sosiosaintifik dalam sektor pertanian dan perhutanan Perbincangan 34

Socio-scientific issues in the agriculture and forestry sector
4.6 Isu sosiosaintifik dalam sektor pengangkutan Perbincangan 35

Socio-scientific issues in the transportation sector Video
BAB 5 Genetik
Genetics
5.1 Gen, DNA dan kromosom Perbincangan 40
Genes, DNA and chromosomes
5.2 Pembahagian sel secara mitosis Perbincangan 41

Cell division by mitosis
5.3 Pembahagian sel secara meiosis Perbincangan 42

Cell division by meiosis
5.4 Alel dominan dan alel resesif Perbincangan 44

Dominant and recessive alleles
Video
5.5 Mekanisme pewarisan ciri pada manusia Perbincangan 45

The mechanism of inheritance of traits in humans
5.6 Mutasi gen dan mutasi kromosom (penyakit keturunan) Perbincangan 47

Gene mutation and chromosome mutation Video
(hereditary diseases)
5.7 Aplikasi penyelidikan genetik Perbincangan 49

Application of genetic research
5.8 Penyelidikan dan teknologi kejuruteraan genetik Perbincangan 51

Research and genetic engineering technology
5.9 Variasi Perbincangan 52

Variation
5.10 Variasi selanjar Perbincangan 53

Continuous variation
5.11 Variasi tak selanjar Perbincangan 54

Discontinuous variation
(iv)

00 SPS 2022 SAINS TG4 (NM)-PRELIMS-Azie F.indd iv 9/20/21 4:01 PM
BAB 6 Sokongan, Pergerakan dan Pertumbuhan
Support, Movement and Growth

6.1 Jenis sokongan pada haiwan Perbincangan 59
Type of support in animals Video
6.2 Rangka dalam haiwan Perbincangan 61

Endoskeleton of animals
6.3 Kestabilan pada haiwan Perbincangan 62

The stability in animals
6.4 Fungsi sendi dan otot Perbincangan 63

The function of joints and muscles
6.5 Pola pertumbuhan manusia Perbincangan 64

Human growth pattern
6.6 Sistem sokongan tumbuhan darat dan akuatik Perbincangan 66

Support system in terrestrial and aquatic plants
BAB 7 Koodinasi Badan

Body Coordination
7.1 Sistem endokrin manusia Perbincangan 73
Human endocrine system
7.2 Kesan gangguan kepada sistem endokrin Perbincangan 75

The effect of interference to the endocrine system
7.3 Dadah, alkohol dan kesannya Perbincangan 76

Drugs, alcohol and their effects
7.4 Minda yang sihat Perbincangan 77

Healthy mind
BAB 8 Unsur dan Bahan

Elements and Substances
8.1 Bahan atom, bahan molekul dan bahan ion Perbincangan 82
Atomic substances, molecular substances and ionic
substances HEBAT Sains
8.2 Kewujudan unsur dalam pelbagai bentuk Perbincangan 83

Existence of elements in various forms
8.3 Jadual Berkala Unsur Moden Perbincangan 84

Modern Periodic Table of Elements HEBAT Sains
8.4 Susunan elektron unsur Perbincangan 85

Electron arrangements of the elements HEBAT Sains
8.5 Isotop, nombor proton dan nombor nukleon Perbincangan 87

Isotopes, proton number and nucleon number
8.6 Kegunaan isotop dalam pelbagai bidang Perbincangan 88

The use of isotopes in various fields
(v)

00 SPS 2022 SAINS TG4 (NM)-PRELIMS-Azie F.indd v 9/20/21 4:01 PM
BAB 9 Kimia Industri
Chemicals in Industry

9.1 Aloi dan pengaloian Perbincangan 93
Alloys and alloying
9.2 Perbandingan logam tulen dengan aloi serta kegunaan aloi Perbincangan 94
The comparison of pure metals and alloys and the
Video
uses of alloys
9.3 Kaca dan seramik Perbincangan 96

Glass and ceramic Video
9.4 Monomer dan polimer Perbincangan 97

Monomer and polymers
9.5 Ciri-ciri getah asli Eksperimen 99

Characteristics of natural rubber Inkuiri
9.6 Tindakan asid dan alkali ke atas lateks Eksperimen 100

The action of acid and alkali on latex Berpandu
9.7 Pemvulkanan getah Perbincangan 103

Vulcanisation of rubber
BAB 10 Kimia dalam Perubatan dan Kesihatan

Chemicals in Medicine and Health
10.1 Perubatan tradisional, moden dan komplementari Perbincangan 108
Traditional, modern and complementary medicine
10.2 Ubat-ubatan tradisional, moden dan komplementari Perbincangan 109

Traditional, modern and complementary medicines
10.3 Ubatan dari sumber semula jadi dan buatan manusia Perbincangan 111
Medicines from natural resources and man-made resources
10.4 Radikal bebas Perbincangan 112

Free radicals
10.5 Bahan antioksidan dan produk kesihatan Perbincangan 113

Antioxidants and health products Video
(vi)

00 SPS 2022 SAINS TG4 (NM)-PRELIMS-Azie F.indd vi 9/20/21 4:01 PM
BAB 11 Daya dan Gerakan
Force and Motion

11.1 Jarak dan sesaran Eksperimen 118
Distance and displacement inkuiri
11.2 Penentuan halaju dan pecutan objek Eksperimen 120

Determination of speed and acceleration of an object inkuiri
11.3 Graf sesaran-masa Perbincangan 123

Displacement-time graph
11.4 Graf halaju-masa Perbincangan 124

Velocity-time graph
11.5 Pecutan graviti dan jatuh bebas Perbincangan 125

Gravitational acceleration and free fall Video
11.6 Inersia Perbincangan 127

Inertia
BAB 12 Tenaga Nuklear

Nuclear Energy
12.1 Penghasilan tenaga nuklear Perbincangan 134
The production of nuclear energy Video
12.2 Penjanaan tenaga elektrik daripada tenaga nuklear Perbincangan 135

The generation of electrical energy from nuclear energy
12.3 Impak penggunaan tenaga nuklear Perbincangan 136

Impact of using nuclear energy Video
REVISI EKSPRES 139 – 156
PEMBELAJARAN BERASASKAN PROJEK (PBP) STEM PAK-21 157 – 160
EKSPERIMEN WAJIB 161 – 178
JAWAPAN 179 – 184
(vii)

00 SPS 2022 SAINS TG4 (NM)-PRELIMS-Azie F.indd vii 9/20/21 4:01 PM
PERATURAN-PERATURAN
DI DALAM MAKMAL
A Kebenaran Guru 10. Sebarang bahan kimia yang tertumpah ke badan
atau ke baju mestilah dibasuh dengan air yang
Teacher’s Permission
banyak.
1. Jangan masuk ke dalam makmal tanpa kehadiran
Any chemical spilled on your body or clothing must
guru kamu.
be washed thoroughly with water.
Do not enter the laboratory without the presence of
11. Sebarang bahan kimia yang masuk ke dalam mata
your teacher.
secara tidak sengaja mesti dibasuh dengan air yang
2. Jangan menjalankan eksperimen tanpa kebenaran
banyak.
guru kamu.
Any chemical which enters your eyes accidentally
Do not carry out an experiment without your teacher’s
must be washed with plenty of water.
permission.
12. Sebarang bahan kimia yang masuk ke dalam mulut
3. Jangan mengalihkan atau membawa keluar
kamu secara tidak sengaja mestilah diluahkan
sebarang bahan kimia atau radas dari makmal
dengan segera dan basuh mulut kamu dengan air
tanpa kebenaran guru kamu.
yang banyak.
Do not remove or take out any chemical or apparatus
Any chemical which enters your mouth accidentally
from the laboratory without your teacher’s permission.
must be spat out at once and your mouth must be
washed with plenty of water.
B Keselamatan/Safety
4. Jangan merasa atau menghidu sebarang bahan
kimia di dalam makmal.
D Kebersihan/Cleanliness
13. Jangan membuang sebarang bahan pepejal
Do not taste or smell any chemicals in the laboratory.
ke dalam singki. Buangkannya ke dalam tong
5. Padamkan api penunu Bunsen apabila tidak
sampah.
digunakan lagi.
Do not throw any solid substance into the sink. Throw
Turn off the Bunsen burner when you are not using it.
it into the dustbin.
6. Kerap membaca label pada botol reagen sebelum
14. Basuh dan bersihkan radas yang digunakan dan
menggunakannya.
kembalikan radas itu ke tempat penyimpanan.
Always read the label on a reagent bottle before using
Wash and clean the apparatus used and return them
it.
to their proper places.
7. Jangan menyentuh sebarang bahan kimia dengan
15. Pastikan makmal berada dalam keadaan bersih
tangan kamu. Gunakan spatula.
sebelum meninggalkannya.
Do not touch any chemical with your bare hands.
Make sure the laboratory is clean before leaving it.
Use a spatula.
8. Nyalakan penunu Bunsen dengan mancis atau
pemetik api sahaja. Padamkan api mancis dengan E Lain-lain/Others
air dan buangkannya ke dalam tong sampah. 16. Jangan membazirkan air, gas, elektrik atau bahan
Light the Bunsen burner with a match or lighter only. kimia.
Extinguish the match with water and throw it into Do not waste water, gas, electricity or chemicals.
a dustbin. 17. Tutup air, gas atau elektrik apabila tidak digunakan
lagi.
Switch off the water, gas or electricity when it is not
C Kecemasan/Emergency required.
9. Laporkan sebarang kemalangan atau kecederaan
kepada guru kamu dengan segera.
Report any accident or injury immediately to your
teacher.
AKUR JANJI/AGREEMENT
Saya akan sentiasa mematuhi peraturan makmal sekolah apabila saya menggunakan segala kemudahan di
dalamnya.
I will always obey the laboratory rules of the school when I am using the facilities in the laboratory.
...................................................................... ............................................
Tandatangan murid/Signature of student Tarikh/Date
......................................................................
Nama murid/Name of student
(viii)

00 SPS 2022 SAINS TG4 (NM)-PRELIMS-Azie F.indd viii 9/20/21 4:01 PM
BIDANG PEMBELAJARAN ;,4(!2HLKHO:HPU[PÄR
B
BA
1 Langkah Keselamatan di dalam Makmal

Safety Measures in the Laboratory
Konsep PENTING
IMPORTANT concepts
Peta Buih LANGKAH KESELAMATAN DI DALAM MAKMAL

SAFETY MEASURES IN THE LABORATORY
Peralatan perlindungan diri Pembuangan bahan sisa Pemadam kebakaran

Personal protective equipment Disposal of waste Fire extinguishers
Contoh peralatan perlindungan Bahan yang boleh dan tidak Jenis pemadam kebakaran
diri boleh dibuang ke dalam singki Types of fire extinguishers
Examples of personal protective Substances that can and cannot
equipment be disposed of into sinks Kaedah penggunaan
pemadam kebakaran
Fungsi peralatan perlindungan Pengurusan bahan sisa biologi Methods of using fire
diri Management of biological waste extinguisher
Function of personal protective substances
equipment Penciptaan alat pemadam
Langkah mengurus kemalangan kebakaran ringkas
dalam makmal The creation of a simple fire
Steps to handle accidents in the extinguisher
laboratory
APAKAH ITU LANGKAH KESELAMATAN DI DALAM MAKMAL?

WHAT ARE SAFETY MEASURES IN THE LABORATORY?
Satu set peraturan keselamatan makmal yang menyeluruh adalah penting untuk mengelakkan kemalangan
di dalam makmal. Langkah-langkah keselamatan di dalam makmal hanya berkesan apabila diperkukuhkan
untuk memastikan keselamatan pengguna di dalamnya.
Having a strong set of overall laboratory safety rules is essential to prevent accidents in the lab. The safety
measures in the laboratory are only effective when they are reinforced to ensure the safety of users in it.

01 SPS 2022 SAINS TG4 (NM)-BAB 1-Azie F.indd 1 9/20/21 4:02 PM
NOTA BESTARI
BAB
1 Peralatan Perlindungan Diri

Perala
1. Peralatan
Pe perlindungan diri ialah kelengkapan yang
Personal Protective Equipment
1. Personal protective equipment is the equipment
diperlukan untuk memberikan perlindungan kepada
di needed to protect the wearer from danger.
pemakainya daripada bahaya.
pe 2. Personal protective equipment used in laboratories
2.
2 PPeralatan perlindungan diri yang digunakan di dalam include laboratory gloves, lab coat and closed shoes,
makmal termasuklah sarung tangan, baju makmal dan eye wash, face mask, hand wash, fume chamber,
kasut tertutup, pembilas mata, topeng muka, pencuci laminar flow cabinet, biological safety cabinets and
tangan, kebuk wasap, kabinet aliran laminar, kabinet safety shower.
keselamatan biologi dan penyiram kecemasan. 3. Safety shower is used to clean and rinse parts of the
3. Penyiram kecemasan digunakan untuk membersih dan body or clothing exposed to chemical spillage in large
membilas bahagian badan atau pakaian yang terdedah quantities or in high concentrations.
kepada tumpahan bahan kimia dalam kuantiti yang
banyak atau berkepekatan tinggi.
Pembuangan Bahan Sisa Disposal of Waste

1. Kategori bahan yang boleh dibuang ke dalam singki 1. The categories of substances that can be disposed of
adalah seperti berikut: into sinks are as follows:
(a) Bahan yang mempunyai nilai pH antara 5 hingga 9. (a) Substances with a pH value of 5 to 9.
(b) Cecair atau larutan dengan kepekatan rendah dan (b) Liquids or solutions with low concentrations and
tidak berbahaya. non-hazardous.
2. Kategori bahan yang tidak boleh dibuang ke dalam 2. The categories of materials that cannot be disposed of
singki adalah seperti sisa pepejal, bahan yang into the sinks are like solid waste, substance with pH
mempunyai nilai pH kurang daripada 5 dan lebih value of less than 5 and more than 9, organic solvent
daripada 9, sebatian pelarut organik, bahan kimia compounds, chemical substances (acid, grease, oil, oil
(asid, gris, minyak, cat minyak, hidrogen peroksida), paint, hydrogen peroxide), toxic substances , heavy
bahan toksik, logam berat, bahan sisa organik (mikrob, metals, organic waste (microbes, animal carcasses),
bangkai haiwan), bahan buangan radioaktif, bahan radioactive waste, volatile substances and reactive
meruap dan bahan reaktif. substances.
Bahan Sisa Biologi Biological Waste Substances

1. Bahan sisa biologi dibahagikan kepada: 1. Biological waste substances are divided into:
(a) Bahan sisa biologi yang bukan biobahaya (a) Non-biohazard waste materials
• Bahan yang tidak mengandungi agen berbahaya • Materials that do not contain harmful and
dan tidak berjangkit. non-infectious agents.
(b) Bahan sisa biologi yang biobahaya (b) Biohazard waste materials
• Bahan seperti darah manusia yang mengandungi • Materials such as human blood containing
agen biobahaya seperti bakteria dan virus. biohazardous agents such as bacteria and
• Contoh bahan yang telah dicemari agen viruses.
biobahaya termasuklah jarum, piring Petri, dan • Examples of materials that have been
picagari. contaminated with biohazardous agents
include needles, Petri dishes and syringes.
Pemadam Kebakaran Fire Extinguishers

1. Jenis pemadam api ABC adalah untuk semua 1. ABC fire extinguishers are for all types of fires except
jenis kebakaran kecuali logam dan gas yang tidak metals and gases that do not cause explosions.
menyebabkan ledakan. 2. The fire blanket is used to wrap the fire victim and to
2. Selimut kebakaran digunakan untuk menyelimuti extinguish a small or moderate fire.
mangsa kebakaran dan memadamkan kebakaran kecil 3. Things to be emphasised when carry out an audit on
atau sederhana. fire extinguishers at school include expiry date, the
3. Perkara yang perlu diberi penekanan semasa types of fire extinguishers, the number of fire
menjalankan audit alat pemadam kebakaran di extinguishers based on types and the
sekolah termasuklah tarikh luput, jenis pemadam location of fire extinguishers in the
kebakaran, bilangan pemadam kebakaran mengikut school's emergency route plan.
jenis dan lokasi alat pemadam kebakaran dalam pelan
laluan kecemasan sekolah. Nota Grafik

Standard Kandungan
1.1 Peralatan perlindungan diri Tarikh:
1.1 AKTIVITI Peralatan perlindungan diri PBS

BS
PERBINCANGAN Personal protective equipment Kontekstual
k
kstual
BAB
Buku teks m/s
/s 4 – 5
Peralatan perlindungan diri melindungi pengguna makmal daripada risiko kesihatan atau keselamatan matan
semasa melakukan kerja. Kenal pasti jenis peralatan perlindungan diri dalam makmal. TP1
Personal protective equipments protect lab users against health or safety risks while doing work. Identify
entify 1
the types of personal protective equipments in the lab.
Sarung tangan Kebuk wasap Baju makmal Topeng muka Pembilas mata Penyiram kecemasan
an
Gloves Fume chamber Lab coat Face mask Eye wash Safety shower
Kasut bertutup Pencuci tangan Gogal Alat pemadam kebakaran Kabinet aliran laminar
Closed shoes Handwash Goggles Fire extinguisher Laminar flow cabinet
1 2 3 4
Baju makmal Sarung tangan Gogal Kasut bertutup
Lab coat Gloves Goggles Closed shoes
Melindungi pakaian Melindungi tangan Melindungi mata Melindungi kaki

Protect clothing Protect the hands Protect the eyes Protect the feet
5 6 7 8
Topeng muka Pembilas mata

Eye wash Penyiram kecemasan Kebuk wasap
Face mask
Membilas mata yang Safety shower Fume chamber
Melindungi hidung
dan mulut daripada terkena percikan Membersihkan Mengendalikan
debu dan bahan bahan kimia badan yang terkena bahan meruap,
kimia meruap Rinse the eyes tumpahan bahan beracun, mengakis
Protect the nose exposed to chemical kimia dan mudah terbakar
and mouth from splashes Clean the body Handle volatile,
dust and volatile exposed to chemical poisonous, corrosive
chemical substances spills and flammable
substances
9 10 11
Alat pemadam Praktis Kendiri

Pencuci tangan kebakaran Kabinet aliran laminar
Handwash Fire extinguisher Laminar flow cabinet
Membersihkan Memadamkan Mengelakkan kontaminasi bahan semasa
tangan kebakaran aktiviti mikrobiologi/Avoid contamination of
Clean the hands To extinguish a fire materials during microbialogical activity

Standard Kandungan
1.2 Pembuangan bahan sisa Tarikh:
1.2 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Pembuangan bahan sisa
Disposal of waste
PBS
Kontekstual
BAB
Buku teks m/s 6 – 7

Baca perbualan antara dua orang murid di dalam makmal sains di bawah. TP1
1
Read the conversation between two students in the science lab below.
Apakah bahan sisa yang tidak

Eh! M
Mengapa awak
boleh dibuang ke dalam singki?
buang sisa pepejal
buan
What waste substances that
ke dalam singki?
itu k
cannot be disposed of into
Eh! Why are you
sink?
throwing solid
waste substances
into sinks?
Tandakan ( ✓ ) bahan-bahan yang boleh dibuang ke dalam singki dan ( ✗ ) bahan-bahan yang tidak
boleh dibuang ke dalam singki.
Tick ( ✓ ) the substances that can be disposed of into sinks and ( ✗ ) substances that cannot be disposed
of into sinks.
(a) (b) (c)

✗ ✓ ✗
Alkali lemah
Weak alkali
Bahan toksik seperti merkuri

dan bahan reaktif seperti
Bahan sisa organik dan sisa Cecair atau larutan dengan natrium
pepejal seperti bangkai haiwan kepekatan rendah Toxic substances like mercury
Organic and solid wastes such Liquids or low concentration and reactive substances like
as carcasses and solid wastes solutions sodium
(d) (e) (f)

✗ ✗ ✓
Bromin
Bromine Larutan den-
gan pH 5 – 9
Solution with
Gris pH 5 – 9
Grease
Bahan meruap seperti bromine
dan pelarut organik seperti Bahan kimia seperti gris, cat,
benzena dan aseton minyak, dan hidrogen peroksida Bahan dengan nilai pH antara
Volatile substances like bromine Chemical substances such as 5 dan 9.
and organic solvents like benzene grease, paint, oil and hydrogen Substances with a pH value
and acetone peroxide between 5 and 9.

Tarikh:
1.3 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Pengurusan bahan sisa biologi
Management of biological waste substances
PBS
BS
Kontekstual
k
kstual
BAB
Buku teks m/s
/s 7 – 8
1 Bulatkan bahan sisa biologi yang biobahaya./Circle the biohazard waste substances. TP1
(a) (b) (c) 1
Jarum dan picagari Pisau pembedahan Cawan kertas

Needles and syringes Surgical scalpel Paper cups
(d) (e) (f)
Sudu Kertas tisu yang dikotori darah Sarung tangan tercemar

Spoons Bloodstained tissue paper Soiled gloves
2 Lengkapkan dan padankan rajah di bawah tentang Prosedur Operasi Standard (POS) pelupusan
bahan sisa biologi di makmal./Complete and match the diagram below on the Standard Operating
Procedure (SOP) for the disposal of biological waste in the laboratory. TP1
Sarung tangan Picagari Jarum Darah Bilah skalpel
Gloves Syringes Needles Blood Scalpel blade
Serum Tisu Organ Medium kultur Haiwan uji kaji
Serum Tissues Organs Culture medium Experimental animals
POS pelupusan bahan sisa biologi

SOP for the disposal of biological waste products
Kategori dan contoh peralatan/Category and examples of tools
A B C D
(Peralatan tajam (Pepejal tidak tajam (Bangkai, organ (Cecair badan
Sharp equipment) Non-sharp solids) Carcasses, organs) Bodily fluids)
Picagari, jarum, bilah Sarung tangan, tisu, Haiwan uji kaji, organ Darah, serum
skalpel/Syringes, medium kultur/Gloves, Experimental animals, Blood, serum
needles, scalpel blade tissues, culture medium organs
Bungkus, diautoklaf, Masukkan ke dalam Diautoklaf dan dilupus Bungkus dalam beg
dimasukkan ke dalam bekas khas, tidak terus melalui singki plastik biobahaya,
tong biobahaya diautoklaf makmal atau tandas. disejuk beku sebelum
Wrapped, autoclaved, Placed in a special Autoclaved and dilupuskan.
placed in biohazard container not disposed of directly Wrapped in biohazard
bins autoclaved through the laboratory plastic bags, frozen
sink or toilet. before disposal

Tarikh:
1.4 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Kemalangan dalam makmal
Accidents in the laboratory
PBS
Kontekstual
BAB
Buku teks m/s 9

1 Tandakan
Ta ( ✓ ) pada murid yang mengambil tindakan yang betul dan ( ✗ ) pada murid yang mengambil
1 tindakan yang salah semasa mengurus kemalangan yang melibatkan tumpahan bahan kimia.
ti
Tick ( ✓ ) the students who take the proper action and ( ✗ ) the students who take the wrong action to
Ti
manage accidents involving chemical spills. TP1
m
(a) ✓ Maklumkan kepada (b) ✗

pembantu makmal
dengan segera.
Inform the
laboratory assistant
immediately. Semua murid berdiri
mengelilingi kawasan
tumpahan bahan kimia.
All students stand around
chemical spills area.
(d) ✓
(c) ✓
Sekat tumpahan daripada
merebak menggunakan pasir
untuk membentuk sempadan.
Kaut tumpahan bahan kimia.
Block spillage from spreading
Elakkan menyedut by using sand to form a
wap bahan kimia. boundary. Scoop the chemical
Avoid breathing in spillage.
chemical vapour.
2 Baca petikan di bawah tentang simptom keracunan merkuri. TP1

Read the passage below about the symptoms of mercury poisoning. Video
Hilang selera makan, loya, cirit birit, letih, cepat marah, insomnia, bengkak kelenjar dan lidah,
merosakkan jantung, otak, hati, ginjal, dan sistem keimunan.
Loss of appetite, nausea, diarrhea, fatigue, irritability, insomnia, swollen glands and tongue, harmful
to the heart, brain, liver, kidney and immune system.
Tuliskan ‘Ya’ bagi langkah yang boleh diambil untuk mengurus

tumpahan merkuri dan ‘Tidak’ bagi yang sebaliknya.
Write ‘Yes’ to the steps for managing mercury spillage and ‘No’ for not.
(a) Jadikan kawasan tumpahan sebagai kawasan
larangan./Make the spillage area a restricted zone. ( Ya/Yes )
(b) Hubungi Jabatan Bomba. ( Ya/Yes )
Contact the Fire Department.
(c) Tutup dengan pasir halus. ( Tidak/No )
Cover with fine sand.
(d) Tabur serbuk sulfur untuk menutupi tumpahan. ( Ya/Yes )
Sprinkle sulphur powder to cover the spillage.
(e) Maklumkan kepada guru atau pembantu makmal dengan segera. ( Ya/Yes )
Inform the teacher or laboratory assistant immediately.
(f) Singkirkan merkuri dengan kertas tisu. ( Tidak/No )
Remove mercury with tissue papers.

Standard Kandungan
1.3 Pemadam kebakaran Tarikh:
1.5 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Jenis pemadam kebakaran
Types of fire extinguishers
PBD
BD
Kontekstual
k
kstual
KBAT
BAB
1 Alat pemadam kebakaran ialah alat untuk mengawal atau memadamkan kebakaran. Anda dikehendaki ndaki
menulis jenis alat pemadam kebakaran berdasarkan jenis kebakaran yang diberikan. TP1
A fire extinguisher is used to control or extinguish fire. You are required to write the types of fire 1
extinguishers that are suitable for use based on the given types of fires.
Air Buih Karbon dioksida Serbuk kering

Water Foam Carbon dioxide Dry powder
A B
Kertas, kayu Cecair mudah

dan plastik terbakar
Paper, wood Combustible
and plastic liquids
Air, buih, serbuk kering Buih, karbon dioksida, serbuk kering

Water, foam, dry powder Foam, carbon dioxide, dry powder
C D
Logam reaktif
Gas mudah seperti natrium
terbakar dan kalium
Flammable Reactive metals
gases like sodium and
potassium
Karbon dioksida, serbuk kering Serbuk kering

Carbon dioxide, dry powder Dry powder
E F
Peralatan Lemak dan

elektrik minyak masak
Electrical Fats and
appliances cooking oil
Karbon dioksida, serbuk kering Karbon dioksida, serbuk kering

Carbon dioxide, dry powder Carbon dioxide, dry powder

2 N
Namakan alat pemadam kebakaran lain di bawah./Name other fire extinguishers shown below.
BAB
1
Selimut kebakaran
Fire blanket Pasir Pemadam api ABC
Digunakan untuk Sand ABC fire extinguisher
memadamkan kebakaran kecil
atau sederhana yang sukar Ditaburkan ke atas bahan Digunakan untuk semua
dipadamkan oleh air. yang terbakar untuk kebakaran kecuali kebakaran
Used to extinguish small memutuskan bekalan oksigen. logam dan gas tidak meledak
or moderate fires which are Is strewn on combustible Is used for all types of fires
difficult to be extinguished material to cut off the oxygen except fire from metals and
with water. supply. gases that will not explode
3 Tuliskan huruf-huruf mengikut urutan langkah yang betul tentang penggunaan pemadam api. TP1
Write the letters in the correct step sequence for using the fire extinguisher.
P: Halakan muncung ke pangkal api R: Tekan pemicit atas alat pemadam api
Aim the nozzle to the base of fire Squeeze the handle on the top of the fire extinguisher
Q: Ratakan semburan dari sisi ke sisi S: Tanggalkan pin keselamatan
Spray evenly from side to side Remove the safety pin
S P R Q
4 Bahagikan murid-murid dalam kelas kepada beberapa kumpulan. Murid-murid dikehendaki

menjalankan audit alat pemadam kebakaran di sekolah dengan melengkapkan maklumat dalam
jadual. Masa selama 30 minit akan diperuntukkan bagi setiap kumpulan. TP3/KBAT
Divide the students in the class into groups. Students are required to carry out an audit on fire extinguishers
at school by completing the information in the table. Each group will be allocated 30 minutes.
Jenis Serbuk Buih Karbon Selimut Pasir Lain-lain

pemadam api kering Foam dioksida kebakaran Sand Others
dan bilangan Dry Carbon Fire
Types and powder dioxide blanket
number of fire
extinguishers ✓ 2
Lokasi dan Makmal 1

tarikh luput Lab 1
Locations and 04/2023
expiry dates
AKTIVITI HANDS-ON
Pembelajaran Berasaskan Projek (PBP) 1: Mencipta alat pemadam kebakaran ringkas (rujuk silang m.s. 157)
Project-Based Learning (PBL) 1: Creating a simple fire extinguisher (cross reference p. 158)
Praktis Kendiri

SPM PRAKTIS PENGUKUHAN 1
BAB
Kertas 1
Arahan: Setiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, A, B, C dan D. Pilih jawapan yang terbaik. 1
Instruction: Each question is followed by four options A, B, C and D. Choose the best answer.
1 Antara berikut, yang manakah 3 Apakah fungsi bahagian Y? C Buih
digunakan untuk melindungi What is the function of part Y? Foam
mata daripada terkena bahan A Menyedut gas beracun di D Karbon dioksida
kimia? dalam makmal Carbon dioxide
Which of the following is used to Suck poisonous gas in the
protect the eyes from hazardous lab 6 Antara bahan api atau punca
chemical substances? B Melindungi tangan daripada kebakaran berikut, yang
A Gogal bahan kimia berbahaya manakah tergolong dalam
Goggles Protect the hands from kelas kebakaran A?
B Topeng muda hazardous chemical substances Which of the following fuel or
Face mark C Membilas bahagian badan fire source that belongs to fire
C Sarung tangan yang terkena bahan kimia class A?
Gloves Rinse the body part that A Natrium
D Baju makmal has come into contact with Sodium
Lab coat chemical substances B Plastik
D Membilas mata yang Plastic
Soalan 2 dan 3 berdasarkan terkena bahan kimia C Petrol
Rajah 1. Rinse the eye that has come Petrol
Questions 2 and 3 are based on into contact with chemical D Gas metana
Diagram 1. substances Methane gas
2 Rajah 1 menunjukkan satu
peralatan perlindungan diri di 4 Antara berikut, yang manakah 7 Apakah kaedah yang paling
dalam makmal. boleh dibuang ke dalam efektif untuk mengurus bahan
Diagram 1 shows a personal singki? sisa biologi seperti jarum?
protective equipment in the Which of the following can be What is the most effective method
laboratory.
atory. disposed of into the sink? of managing biological waste
A Logam berat substances such as needles?
Heavy metals A Tanam dalam tanah
B Asid lemah Bury in soil
X Weak acid B Mengguna semula
C Bahan reaktif Reuse
Reactive substances C Mengitar semula
D Pelarut organik Recycle
Y
Organic substances D Buang dalam bekas sisa
tajam
5 Kebakaran logam seperti Dispose into the sharps
natrium dan kalium merupakan waste bin
jenis kebakaran Kelas D. Apakah
Rajah 1/Diagram 1 jenis alat pemadam kebakaran
Apakah bahagian yang berlabel yang sesuai untuk memadamkan
X? kebakaran tersebut?
What is the part labeled X? Fires of metals such as sodium
A Pembilas mata and potassium are fires of Class
Eyewash station D. What is the type of fire
B Kebuk wasap extinguisher suitable to put out
Fume chamber the fire?
C Kabinet aliran laminar A Serbuk kering
Laminar flow cabinet Dry powder
D Penyiram kecemasan B Water
Safety shower Air

Kertas 2
Ke
Araha Jawab semua soalan.
Arahan:
BAB
Instruction: Answer all the questions.

Instru
Bahagian B/Section B
Bahag
1 1 (a)
(a Peralatan perlindungan diri digunakan di dalam makmal untuk menjamin keselamatan pengguna.
Rajah 1 menunjukkan seorang lelaki sedang menggunakan satu peralatan perlindungan diri di dalam
makmal./Personal protective equipment is used in laboratories to ensure the safety of consumers. Diagram 1
shows a man using personal protective equipment in the laboratory.
(i) Namakan peralatan perlindungan diri tersebut. TP1
Name the personal protective equipment.
Penyiram kecemasan/Safety shower
(ii) Apakah kepentingan peralatan perlindungan diri ini? TP2
What is the importance of this personal protective equipment?
Untuk membersihkan dan membilas bahagian badan atau pakaian
yang terkena bahan kimia berbahaya.
To clean and rinse parts of the body or clothing that have come into
Rajah 1/Diagram 1 contact with hazardous chemicals substances.
[2 markah/2 marks]
(b) Jika pakaian seorang murid terbakar di dalam makmal, cadangkan dua tindakan segera yang boleh
diambil untuk memadamkan api tersebut./If a student’s clothes catch fire in the laboratory, suggest two
immediate actions that can be taken to extinguish the fire. TP3/KBAT
1. Minta murid itu berguling di atas lantai./Ask the student to roll on the floor.
2. Balut murid itu dengan selimut kebakaran./Wrap the student with a fire blanket.
[2 markah/2 marks]
(c) Bulatkan dua punca kebakaran yang tidak dapat dipadamkan dengan alat pemadam kebakaran api jenis
air. TP2
Circle two fire sources that cannot be extinguished using the water type fire extinguisher.
Cecair mudah terbakar Kayu Kebakaran elektrik Getah

Flammable liquids Wood Electrical fires Rubber
[2 markah/2 marks]
Praktis SPM
Bahagian C/Section C
2 Penghasilan bahan sisa biologi yang berterusan dengan kuantiti yang semakin bertambah dan kekangan
tapak pelupusan akan menjadikan pengurusan pembuangan bahan sisa tidak dapat ditampung oleh Bumi
pada masa depan.
The production of continuous biological waste substances in increasing quantities and landfill constraints will make
waste disposal management unsustainable for the Earth in the future.
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan bahan sisa biologi? TP1
What is meant by the biological waste substances? [2 markah/2 marks]
(b) Berikan empat jenis bahan sisa biologi mengikut kategori. Berikan satu contoh bagi setiap jenis bahan
sisa biologi tersebut. TP1
Give four types of biological waste substance in categories. Give one example for each type of biological waste
substance. [4 markah/4 marks]
(c) Seorang murid ingin melupuskan jarum dan bilah skalpel yang merupakan bahan sisa biologi. Cadangkan
bagaimanakah murid itu dapat melakukan pelupusan bahan sisa biologi tersebut mengikut Prosedur
Operasi Standard. Terangkan mengapa sesetengah bahan sisa biologi di hospital perlu diautoklafkan
sebelum dimasukkan ke dalam tong biobahaya. TP5/KBAT
A student wants to dispose of needles and scalpel blades that are biological waste substances. Suggest how
the student can dispose of the biological waste material according to the Standard Operating Procedures.
Explain why some of the biological waste substances in hospitals need to be autoclaved before disposing into
the biohazard bins. [6 markah/6 marks]
10

B
BA
2 Bantuan Kecemasan
Emergency Help
Konsep PENTING
IMPORTANT concepts
Peta Buih
CPR dan situasi yang memerlukan CPR

CPR and the situations that require CPR
Resusitasi
kardiopulmonari Mendemonstrasi kaedah CPR
Cardiopulmonary
The demonstration of CPR methods
resuscitation (CPR)
Kepentingan CPR
BANTUAN The importance of CPR
KECEMASAN
EMERGENCY
HELP
Heimlich Manoeuvre dan kepentingannya

Heimlich Manoeuvre and its importance
Heimlich
Manoeuvre Demonstrasi Heimlich Manoeuvre
The demonstration of Heimlich Manoeuvre
APAKAH SAINS?
WHAT IS SCIENCE?
Kecemasan adalah suatu keadaan yang menimbulkan risiko serta-merta kepada kesihatan, kehidupan, harta
benda atau persekitaran. Bantuan kecemasan merujuk kepada rawatan awal yang diberikan kepada orang
yang terjejas oleh situasi yang tidak dijangka tersebut.
An emergency is a situation that poses an immediate risk to health, life, property, or the environment.
Emergency help refers to initial treatment given to people affected by unexpected situations.
11

NOTA BESTARI
Resusitasi Kardiopulmonari, CPR
Resus Cardiopulmonary resuscitation, CPR
1. Resusitasi
Re kardiopulmonari (CPR) ialah bantuan 1. Cardiopulmonary resuscitation (CPR) is an emergency
BAB
kecemasan yang melibatkan gabungan teknik tekanan

ke aid that involves a combination of chest compression
di bahagian dada dan hembusan udara ke dalam and breathing into the mouth of the victim to restore
2 mulut mangsa untuk memulihkan degupan jantung

m
dan pernafasan.
da
their heartbeat and breathing.
2. CPR is one of the emergency aid to restore a person's
2. CP
CPR merupakan salah satu bantuan kecemasan untuk breathing that has stopped.
memulihkan pernafasan seseorang yang terhenti.
m 3. CPR is given to victims who met with an accident
3. CP
CPR diberikan kepada mangsa yang mengalami or suffer from an illness such as a heart attack that
kemalangan atau menderita penyakit seperti serangan causes respiratory or cardiac arrest.
jantung yang menyebabkan pernafasan atau degupan 4. In situations that allow, CPR should be given in pairs.
jantung terhenti. During CPR, compression is given on the chest to
4. Dalam situasi yang dibenarkan, CPR perlu diberikan pump blood out from the heart to the whole body of
secara berpasangan. Semasa CPR, tekanan diberikan the victim and the blowing of air is included to supply
pada dada untuk mengepam darah keluar dari jantung oxygen to the victim's body cells.
ke seluruh badan mangsa dan hembusan udara 5. Victims who need CPR assistance include those who
disertakan untuk membekalkan oksigen ke sel-sel experienced heart attack, drown, electric shock, struck
badan mangsa. by lightning, stroke and accident. The victim does
5. Mangsa yang perlu diberikan bantuan CPR termasuklah not respond to stimuli, is not breathing, and has no
mangsa yang mengalami serangan jantung, lemas, heartbeat or pulse.
renjatan elektrik, panahan petir, strok dan kemalangan. 6. CPR should be given to the victim according to the
Mangsa tersebut tidak menunjukkan sebarang tindak correct procedure. Procedures of CPR for adults,
balas terhadap rangsangan, tidak bernafas, tiada children, infants and pregnant women are different.
degupan jantung atau denyutan nadi. 7. CPR is important to help maintain the blood flow to the
6. CPR perlu diberi kepada mangsa mengikut kaedah brain and heart. CPR must be performed immediately
yang betul. Kaedah melakukan CPR bagi dewasa, on the victim to decrease the risk of brain damage or
kanak-kanak, bayi dan wanita hamil adalah berlainan. death.
7. CPR penting untuk membantu mengekalkan aliran
darah ke otak dan jantung. CPR perlu dilakukan dengan
segera terhadap mangsa untuk mengurangkan risiko
kerosakan otak atau kematian.
Heimlich Manoeuvre Heimlich Manoeuvre

1. Heimlich Manoeuvre dilakukan jika seseorang itu 1. Heimlich Manoeuvre is performed if one shows
menunjukkan tanda-tanda tercekik, tidak boleh choking signs, unable to speak, unable to cough and
bercakap, batuk dan sukar bernafas. Hal ini demikian faces difficulty in breathing. This is because objects
kerana objek seperti bahan makanan tersekat pada such as food are stuck in the respiratory tract and
salur pernafasan dan menghalang laluan udara. block the airway.
2. Heimlich Manoeuvre perlu dilakukan untuk 2. Heimlich Manoeuvre should be performed to remove
mengeluarkan objek yang tersekat di dalam salur the object that is stuck in the respiratory tract so
pernafasan supaya laluan udara dalam mekanisme that the airway in the respiratory mechanism is not
pernafasan tidak terhalang. obstructed.
3. Bagi mangsa tercekik yang masih boleh bercakap, 3. For choking victims who can speak, can cough or
boleh batuk atau boleh bernafas, tepukan kuat pada breathe, a hard slap on the back of the victim in
bahagian belakang badan mangsa antara tulang belikat between the scapula can be done. In this case, the
(skapula) boleh dilakukan. Dalam kes ini, Heimlich Heimlich Manoeuvre is not required.
Manoeuvre tidak diperlukan. 4. During the Heimlich Manoeuvre, the diaphragm is
4. Semasa Heimlich Manoeuvre, diafragma ditolak pushed upwards to shrink the thoracic cavity. The
ke atas untuk mengecilkan rongga toraks. Tekanan higher air pressure in it pushes the air out and then
udara di dalamnya yang lebih tinggi menolak udara pushes the object out.
keluar lalu menolak objek keluar.
Nota Grafik
12

Standard Kandungan
2.1 Resusitasi kardiopulmonari (Cardiopulmonary resuscitation, CPR) Tarikh:
2.1 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Resusitasi kardiopulmonari
Cardiopulmonary resuscitation (CPR)
STM
Kontekstual
Buku Teks m/s 20 – 21
1 Jawab soalan-soalan berikut tentang resusitasi kardiopulmonari (CPR).

Answer the following questions about cardiopulmonary resuscitation (CPR).
Dada Apakah itu resusitasi kardiopulmonari (CPR)? TP1
BAB
Chest
What is cardiopulmonary resuscitation (CPR)?
2
Bantuan kecemasan yang melibatkan gabungan teknik
eknik
tekanan di bahagian dada dan hembusan ke
dalam mulut mangsa untuk mengembalikan degupan
n
jantung dan pernafasan .

An emergency aid that involves a combination of chest
compressions and breathing into the mouth of the
Jantung heartbeat breathing
Heart victim to restore their and .
2 Tandakan ( ✓ ) situasi seseorang yang memerlukan bantuan resusitasi kardiopulmonari (CPR). TP1
Tick ( ✓ ) the situations in which a person may require the aid of cardiopulmonary resuscitation (CPR).
Pengsan Tiada degupan jantung Tiada denyutan nadi
✓ ✓
Fainted No heartbeat No pulse
Tidak bernafas Hidung berdarah Batuk

✓
No breathing Nose bleed Coughing
Tidak memberikan respons terhadap rangsangan

✓
Does not respond to stimulus
3 Apakah keadaan yang mungkin menyebabkan seseorang memerlukan bantuan CPR? Bulatkan jawapan
yang betul. TP1
What condition of a person might require CPR assistance? Circle the answers.
Serangan jantung Anemia Renjatan elektrik Tercekik Panahan petir Lemas

Heart attack Anaemia Electric shock Choking Lightning strike Drown
4 Lengkapkan tempat kosong tentang kepentingan CPR. TP2

Complete the blank spaces about the importance of CPR.
(a)
Peredaran darah secara

buatan dengan mengepam
Tekanan
dada menghasilkan jantung .
darah melalui
Chest produces Artificial blood circulation
compression
by pumping blood through the
heart .
(b)
Udara beroksigen ke dalam
Hembusan peparu untuk diangkut ke
mulut ke
membekalkan otak dan seluruh badan.
mulut
Mouth supplies Oxygenated air into the
to mouth lungs to be transported to the
resuscitation
brain and the whole body.
13

Tarikh:
2.2 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Kaedah resusitasi kardiopulmonari
Procedure of cardiopulmonary resuscitation (CPR)
STM
Kontekstual
1 Berdasarkan
B rajah yang diberi, pilih jawapan yang betul dalam peta alir tentang kaedah CPR. TP2
B
Based on the given diagram, choose the correct answers in the flow map about the CPR procedure.
(a)
(a (b)
BAB
Dongakkan kepala mangsa ke (hadapan , Jika tiada nadi atau pernafasan, cari
belakang) supaya (dahinya , dagunya) posisi bagi titik (tekanan, pernafasan)
terangkat untuk membuka saluran pada bahagian tengah (abdomen, dada)
pernafasannya. Periksa sama ada mangsa dan letakkan sebelah tapak tangan di
bernafas atau tidak dengan mendengar atasnya. Tekupkan tangan tadi dengan
bunyi hembusan dan melihat pergerakan tangan satu lagi dan selang-selikan jari.
(abdomen , dada)/Tilt the victim’s head If there is no pulse or breath, find the
(foward , backward) to lift the (forehead , (pressure, breathing) point at the centre of
chin) to open up the airway. Check whether the (abdomen, chest) and place one palm
the victim is breathing or not by listening on it. Cover the first hand with another
to the sounds of breathing and observe the hand and interlock fingers.
movement of the (abdomen , chest)
(c)) (d)
Tekan dada sedalam kira-kira (5 – 6 , Picit hidung mangsa. Lekapkan mulut

8 – 9) cm pada kadar (100 – 120 , 120 – anda ke mulut mangsa. Beri hembusan
150) tekanan per minit. selama (1 , 5) saat.
Press the chest (5 – 6 , 8 – 9) cm at a rate Pinch the nose of the victim. Place your
of (100 – 120 , 120 – 150) compressions mouth over the victim's mouth. Blow in air
per minute. for (1 , 5) second.
(e) Tekan dada sebanyak (30 , 50) kali (f) Jika mangsa masih bernafas
diikuti (2 , 4) kali hembusan secara tetapi masih belum sedar,
berulangan sehingga ambulans tiba pusingkan badan mangsa ke
atau sehingga mangsa sedar./Press sebelah sisinya dalam keadaan
the chest (30 , 50) times, followed (mengiring , telungkup).
by (2 , 4) rescue breaths repeatedly If the victim is breathing but is
until the ambulance arrives or until still unconscious, roll the victim
the victim regains consciousness. (on his side , with the face
downwards).
14

2 Pilih jawapan yang betul bagi kaedah CPR untuk bayi yang berumur kurang daripada 1 tahun.
Choose the correct answer for the CPR procedure for infants less than 1 year old. TP2
(a) (b)
BAB
2
Tekan (15 – 30, 50 – 70) kali pada titik Dengan menggunakan hujung jari telunjuk
tekanan dan berikan (2 , 5) hembusan pada dan jari tengah, tekan dada sedalam kira-
kadar 100 tekanan seminit. kira (2.5 , 5) cm.
Press (15 – 30, 50 – 70) times on the Using the tip of the index finger and
pressure point and give (2 , 5) breaths at middle finger, press the chest in about
100 compressions per minute. (2.5 , 5) cm.
3 Pilih jawapan yang betul bagi kaedah CPR untuk kanak-kanak yang berumur antara 1 hingga 8 tahun.
Choose the correct answer for the CPR procedure for children aged between 1 and 8 years old. TP2
Titik tekanan
Pressure point
Tekan (15 – 30 , 50 – 70) kali pada titik Dengan menggunakan pangkal tapak
tekanan dan berikan (2 , 5) hembusan pada tangan, tekan dada sedalam kira-kira
kadar 100 tekanan seminit. (2.5 , 5) cm.
Press (15 – 30, 50 – 70) times at the pressure Using the heel of the hand, press the chest
point and give (2 , 5) breaths at 100 in about (2.5, 5) cm.
compressions per minute.
Galeri Info
fo MESTI BACA!
Hembusan mulut ke
Video
mulut boleh diganti Jika kaedah CPR tidak dilakukan dengan betul, tulang
dengan menggunakan rusuk mangsa mungkin patah atau udara yang
topeng muka CPR. dihembus ke dalam mulut mangsa mungkin tidak
Mouth-to-mouth sampai ke dalam peparunya.
resuscitation can be If the CPR method is not performed correctly, the victim’s
replaced by using a
ribs may be fractured or the air that is blown into the
CPR pocket mask.
victim’s mouth may not reach the lungs.
Praktis Kendiri
15

Standard Kandungan
2.2 Heimlich manoeuvre Tarikh:
2.3 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Heimlich Manoeuvre
Heimlich Manoeuvre
STM
Kontekstual
Buku Teks m/s 25

Jawab soalan-soalan berikut tentang Heimlich Manoeuvre.
Answer the following questions about Heimlich Manoeuvre.
Answ
1 Apakah itu Heimlich Manoeuvre? TP1

BAB
What is Heimlich Manoeuvre?
Bantuan kecemasan yang dilakukan untuk menyelamatkan

2 seseorang individu yang tercekik disebabkan saluran
pernafasan yang tersekat oleh makanan atau bendasing.
An emergency aid that is carried out to save an individual

who is choking caused by the respiratory tract being
blocked by food or a foreign object.
2 Tuliskan dalam peta bulatan situasi mangsa yang memerlukan kaedah Heimlich Manoeuvre. TP1
Write in the circle map situations of victims that require the Heimlich Manoeuvre.
Tidak boleh bercakap atau batuk Boleh bercakap atau batuk

Unable to speak or cough Able to speak or cough
Sukar bernafas Memegang leher dengan kedua-dua tangan
Difficulty in breathing Holding the neck with both hands
Kulit, bibir dan kuku kelihatan kebiruan dan kehitaman
Skin, lips and nails appear bluish or blackish
Memegang leher dengan

kedua-dua tangan
Holding the neck with
both hands
Sukar bernafas Tidak boleh bercakap

Situasi
Difficulty in breathing mangsa atau batuk
Victim’s Unable to speak or
situations cough
Kulit, bibir dan kuku MESTI BACA!

kelihatan kebiruan dan Heimlich Manoeuvre
kehitaman menyelamatkan mangsa
daripada kerosakan otak
Skin, lips and nails atau kematian.
appear bluish or blackish Heimlich Manoeuvre saves
victims from brain damage
or death.
16

Tarikh:
2.4 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Kaedah Heimlich Manoeuvre
Procedure of Heimlich Manoeuvre
STM
Kontekstual

1 Berdasarkan rajah yang diberi, pilih jawapan yang betul dalam peta alir tentang kaedah untuk
melakukan Heimlich Manoeuvre./Based on the given diagram, choose the correct answers in thee flow
map about the procedure of Heimlich Manoeuvre. TP2
BAB
(a) (b)
Praktis Kendiri
Berdiri di (hadapan, belakang) Genggamkan tangan k kanan yang d ditutupi tangan kiri dan
mangsa. Bengkokkan badan letakkan di antara (pusat , dada) dan bawah rusuk mangsa.
mangsa sedikit ke (hadapan, Tekan dan sentak ke (atas, bawah) dengan kuat dan cepat
belakang). Kelilingkan tangan untuk menaikkan diafragma. Tekanan yang (menurun,
dari (hadapan, belakang) meningkat) di dalam rongga toraks dan peparu menyebabkan
mangsa. bendasing tertolak keluar.
Stand (in front of , behind) the Clench a fist with your right hand covered by the left hand
victim. Bend his body slightly and place it in between the (navel , chest) and below the ribs
(forward , backward). Put your of the victim. Press and jerk (upwards, downwards) with a
arms around the victim from powerful and quick force to raise the diaphragm. The pressure
(in front , behind). that is (decreased, increased) in the thoracic cavity and lungs
causes the foreign object to be pushed out.
2 Pilih jawapan yang betul bagi kaedah untuk melakukan Heimlich Manoeuvre untuk bayi yang berumur
kurang daripada 1 tahun./Choose the correct answer for the Heimlich Manoeuvre for infants less than
1 year old. TP2
(a) (b) (c)
Letakkan mangsa dalam Tepuk dengan kuat pada Jika tidak berjaya,
keadaan meniarap ke bawah bahagian (hadapan , telentangkan bayi. Tekan
dengan bahagian dada belakang) badan mangsa bahagian tengah dada bayi
berada pada sudut (60° , 90°). dengan pangkal tapak tangan sebanyak (5 , 10) kali.
Place the victim in a position sebanyak (5 , 10) kali. If not successful, place the
facing downwards with Pat the (front , back) of the baby facing up. Press the
the chest at an angle of victim’s body hard with the middle part of the baby’s
(60° , 90°). heel of the palm (5 , 10) times. chest (5 , 10 times).
Ulang langkah-langkah tersebut beberapa kali sehingga objek dapat dikeluarkan. Jika objek yang
tersekat di dalam salur pernafasan bayi kelihatan dalam mulut, cuba keluarkan objek itu dengan
(penyepit , jari)./Repeat the steps several times so that the object can be removed. If the object that is
stuck in the baby’s respiratory tract is visible in the mouth, try removing the object with (tongs , fingers).
17

3 Pilih jawapan yang betul bagi kaedah Heimlich Manoeuvre pada diri sendiri. TP2
Choose the correct answer for the Heimlich Manoeuvre procedure on yourself.
(a) Buatkan genggaman pada (sebelah ,

dua belah) tangan dan letakkan
antara (dada , pusat) dan bawah
Video rusuk. Genggam tangan anda dengan
tangan yang lain./Clench a fist with
BAB
(one , both) hand and place it between

your (chest , navel) and below the ribs.
2 Clench your fist with the other hand.
Video Aktiviti susulan

Follow-up activity
Sesi demonstrasi boleh
dijalankan oleh paramedik
(b) Berikan tekanan dengan (meluruskan , membongkokkan)
untuk menunjukkan kaedah
badan. Jika tiada tenaga, (luruskan, bongkokkan) badan,
melakukan CPR dan
(tarik, tolak) badan dengan keseluruhan tenaga terhadap
Heimlich Manoeuvre.
objek seperti kerusi atau meja.
Demonstration sessions can
Exert pressure by (straightening, bending) the body. If no
be carried out by paramedics
strength, (straighten, bend) the body forward and (pull,
to show CPR and Heimlich
push) the body with all your strength against an object
Manoeuvre procedures.
such as a chair or table.

Kertas 1
Arahan: Setiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, A, B, C dan D. Pilih jawapan yang terbaik.
1 Apakah keadaan yang me- C Kejutan elektrik B Tidak dapat batuk tetapi
merlukan resusitasi kardio- Electric shock dapat bercakap/Unable to
pulmonari? D Tepukan kuat pada badan cough but able to speak
Which condition requires Strong pat on the body C Bernafas tetapi tidak dapat
cardiopulmonary resuscitation? batuk/Able to breathe but
A Tercekik 3 Apakah yang perlu dilakukan unable to cough
Choking jika makanan menyekat salur D Tidak dapat bernafas dan
B Lemas pernafasan seseorang? tidak dapat bercakap
Drowning What can be done if food blocks Unable to breathe and speak
C Tikaman someone’s respiratory tract?
Stab wound A CPR
D Melecur/Burns B Batuk kuat/Strong cough 5 Apakah yang dibekalkan
C Heimlich Manoeuvre semasa hembusan CPR?
2 Yang manakah dapat meng- D Muntah/Vomiting What is supplied during CPR?
hasilkan peredaran darah A Oksigen
secara buatan dalam mangsa 4 Individu yang manakah perlu Oxygen
semasa kecemasan? diberikan Heimlich Manoeuvre? B Nitrogen
Which can produce an artificial Which individual needs to be Nitrogen
blood circulation in a victim given Heimlich Manoeuvre? C Hidrogen
during an emergency? A Bernafas tetapi tidak dapat Hydrogen
A CPR bercakap/Able to breathe but D Argon
B Heimlich Manoeuvre unable to speak Argon
18

Kertas 2
Arahan: Jawab semua soalan.
Bahagian B/Section B
1 (a) Rajah 1 menunjukkan seorang lelaki yang tercekik akibat bercakap dan ketawa semasa makan.
Diagram 1 shows a man who is choking as a result of speaking and laughing while eating.
BAB
(i) Terangkan bagaimana keadaan tercekik boleh berlaku pada lelaki itu.
2
Explain how choking can happen to the man. TP2
Salur pernafasannya tersekat disebabkan oleh makanan.
His respiratory tract is blocked by food.
[1 markah/1 mark]
(ii) Cadangkan dua bantuan kecemasan yang boleh diberikan kepada lelaki itu. TP2
Suggest two emergency help that can be given to the man.
1. Tepuk dengan kuat bahagian belakang lelaki itu.
Pat strongly at the back of the man.
2. Heimlich Manoeuvre boleh dijalankan jika lelaki itu tidak boleh bercakap,
batuk atau bernafas./Heimlich Manoeuvre can be carried out if the man
Rajah 1/Diagram 1 unable to speak, cough or breathe.
[2 markah/2 marks]
(b) Rajah 2 menunjukkan empat posisi sangkar rusuk.
Diagram 2 shows four positions of the rib cage.
(i) Bulatkan titik tekanan CPR pada Rajah 2. TP1
Circle the CPR pressure point in Diagram 2. Praktis SPM
[1 markah/1 mark]
P (ii) Nyatakan dua keadaan badan mangsa yang diperhatikan oleh penyelamat
R semasa CPR sebagai tanda-tanda masih hidup.
State two conditions of the victim’s body observed by the rescuer during
Q CPR as signs of survival. TP1
S
1. Degupan jantung/The heartbeat
2. Denyutan nadi//Pernafasan/Pulse//Breathing
Rajah 2/Diagram 2
[2 markah/2 marks]
2 CPR dan Heimlich Manoeuvre adalah dua jenis bantuan kecemasan.
CPR and Heimlich Manoeuvre are two types of emergency aid.
(a) Nyatakan satu persamaan dan satu perbezaan antara CPR dengan Heimlich Manoeuvre./State one similarity
and one difference between CPR and the Heimlich Manoeuvre. TP2 [2 markah/2 marks]
(b) Rajah 3 menunjukkan tiga keadaan kecemasan yang memerlukan CPR.
Diagram 3 shows three emergency situations that require CPR. TP5/KBAT
Serangan jantung/Heart attack Renjatan elektrik/Electric shock Lemas/Drowning
Situasi yang memerlukan CPR/Situations that require CPR

Rajah 3/Diagram 3
Kaji maklumat pada Rajah 3 dan bina konsep CPR.
Study the information in Diagram 3 and construct the concept of CPR. [6 markah/6 marks]
(c) Seorang lelaki tiba-tiba pengsan dan tidak menunjukkan sebarang tanda masih bernyawa. Pada pendapat
anda, apakah punca yang mungkin bagi keadaan tersebut dan apakah kaedah yang sesuai untuk
menyelamatkan lelaki itu?/A man suddenly faints and does not show any sign of life. In your opinion, what
is the possible cause for the situation and the suitable method to save the man? TP3/KBAT
[4 markah/4 marks]
19

B
BA
3 Teknik Mengukur Parameter Kesihatan

Badan/Techniques of Measuring the Parameters
of Body Health
Konsep PENTING
IMPORTANT concepts
Peta Buih
Teknik pengukuran suhu badan

The measurement techniques
of body temperature
Suhu badan
Body temperature
s Titik nadi pada badan
The pulse points on the body
s Penentuan kadar denyutan
nadi manusia
Kadar denyutan nadi Determination of human
Pulse rate TEKNIK MENGUKUR pulse rate
PARAMETER
KESIHATAN BADAN
TECHNIQUES OF
MEASURING THE
s Alat mengukur tekanan darah
Tekanan darah PARAMETERS OF
The measuring tools of blood
Blood pressure BODY HEALTH
pressure
s Pengukuran tekanan darah
The measurement of blood
pressure
Indeks Jisim Badan

Body Mass Index, (BMI)
Penentuan Indeks Jisim Badan
Determination of Body Mass
Index, BMI
APAKAH ITU PARAMETER KESIHATAN?

WHAT IS HEALTH PARAMETER?
Parameter kesihatan adalah pengukuran luaran dan pemerhatian terhadap badan anda yang dapat memberikan
beberapa idea tentang kesihatan dalaman anda. Pengukuran fizikal badan berhubung kait dengan status
kesihatan anda.
Health parameters are external measurements and observations of your body which can provide some idea of
your internal health. Physical body measurements are correlated to your health status.
20

NOTA BESTARI
Pengukuran Suhu Badan Measuring of Body Temperature
1. Terdapat empat jenis termometer iaitu: 1. There are four types of thermometers, i.e.:
(a) Termometer klinikal (a) Clinical thermometer
• Diletakkan di dalam mulut atau di celah ketiak • Placed in the mouth or under the armpitt
(b) Termometer makmal (b) Laboratory thermometer
• Diletakkan di celah ketiak • Placed under the armpit
(c) Termometer rektal (dubur) (c) Rectal thermometer
BAB
• Diletakkan di dalam dubur bayi • Placed in the rectum of the baby
(d) Termometer inframerah (d) Infrared thermometer
• Mengesan suhu badan tanpa bersentuhan
dengan badan
• Detects body temperature without having
contact with the body
ng any
3
2. Terdapat dua jenis termometer inframerah iaitu 2. There are two types of infrared thermometers rs i.e.
termometer inframerah dahi dan termometer forehead infrared thermometer and ear infrared
frared
inframerah telinga. thermometer.
3. Suhu badan normal manusia ialah 36.9oC. 3. The normal human body temperature is 36.9oC.
4. Faktor yang menyebabkan suhu badan melebihi 4. Factors that cause body temperature to exceed the
normal termasuklah jangkitan, terdedah kepada normal include infection, exposure to extreme heat
keadaan panas yang melampau dan senaman. and exercise.
5. Terdedah kepada keadaan sejuk melampau boleh 5. Exposure to extreme cold conditions may cause body
menyebabkan suhu badan berada di bawah normal. temperature to be below normal.
Kadar Denyutan Nadi Pulse Rate

1. Bayi dan kanak-kanak mempunyai kadar denyutan 1. Infants and children have a pulse rate higher than the
nadi yang lebih tinggi berbanding kadar denyutan pulse rate of adults.
nadi orang dewasa. 2. Unhealthy individuals have a pulse rate lower or
2. Individu yang tidak sihat mempunyai kadar denyutan higher than the pulse rate of healthy individuals.
nadi yang lebih rendah atau lebih tinggi berbanding 3. Athletes have a lower pulse rate due to their stronger
individu yang sihat. cardiac muscle.
3. Atlet mempunyai kadar denyutan nadi yang lebih
rendah disebabkan oleh otot kardiak mereka yang
lebih kuat.
Tekanan Darah Blood Pressure

1. Sfigmomanometer digital digunakan untuk mengukur 1. A digital sphygmomanometer is used to measure
tekanan darah dalam unit millimeter merkuri blood pressure in the unit of millimetres of mercury
(mmHg). (mmHg).
2. Tekanan darah normal ialah 120/80 mmHg. 2. Normal blood pressure is 120/80 mmHg.
3. Bacaan 120 mmHg menunjukkan tekanan darah ketika 3. The reading of 120 mmHg shows blood pressure when
otot jantung mengecut (tekanan sistolik). the heart muscles contract (systolic pressure).
4. Bacaan 80 mmHg menunjukkan tekanan darah ketika 4. The reading of 80 mmHg shows the blood pressure
otot jantung berehat (tekanan diastolik). when the heart muscles relax (diastolic pressure).
Indeks Jisim Badan (BMI) Body Mass Index (BMI)

1. Pengiraan Indeks Jisim Badan: 1. Calculation of Body Mass Index:
Jisim badan (kg) Body mass (kg)
Rumus BMI = BMI formula =
(Ketinggian)2 (m2) (Height)2 (m2)
2. Peningkatan Indeks Jisim Badan yang melebihi julat 2. Increased Body Mass Index that exceeds the normal
normal boleh menyebabkan peningkatan risiko range can lead to increased risk of high blood
menghidapi penyakit tekanan darah tinggi, strok, pressure, stroke, heart attack, diabetes
serangan jantung, diabetes melitus dan komplikasi mellitus and complications of joints
sendi dan tulang. and bones.
Nota Grafik
21

Standard Kandungan
3.1 Suhu badan Tarikh:
3.1 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Jenis-jenis termometer
Types of thermometer
STM
Kontekstual

1 Kenal pasti jenis-jenis termometer yang berlainan. TP1
Identify the different types of thermometers.
Termometer klinik Termometer inframerah Termometer makmal Termometer rektal

Clinical thermometer Infrared thermometer Laboratory thermometer Rectal thermometer
BAB
Termometer makmal Termometer klinik Termometer rektal Termometer inframerah

Laboratory thermometer Clinical thermometer Rectal thermometer Infrared thermometer
2 Kenal pasti jenis termometer dalam peta dakap di bawah. TP1

Identify the types of thermometer in the brace map below.
123
(a) Termometer rektal

14444444244444443
Letakkan di dalam dubur

Rectal thermometer Place in the anus
123
(b) Termometer klinik Letakkan di bawah lidah atau ketiak (35 – 42°C)
Jenis Clinical thermometer Place under the tongue or armpit (35 – 42°C)
termometer
Types of
(c) Termometer inframerah Menyukat suhu badan tanpa bersentuhan dengan
123
thermometers
Infrared thermometer badan/Measures body temperature without coming
in contact with the body
123
(d) Termometer makmal Menyukat suhu cecair (–10 – 110°C)

Laboratory thermometer Measures the temperature of liquids (–10 – 110°C)
3 Tuliskan BENAR atau PALSU bagi pernyataan tentang termometer. TP1

Write TRUE or FALSE for the statements about thermometers.
(a) Pencerutan pada thermometer klinik menghalang Benar

36
merkuri daripada turun dengan cepat selepas True

pengukuran.
35
The kink in the clinical thermometer prevents

the mercury from moving down quickly after Pencerutan
the measurement. Kink
(b) Termometer rektal biasanya digunakan untuk kanak-kanak yang berumur Palsu
kurang daripada 5 tahun. False
Rectal thermometer is usually used for children less than 5 years old.
22

Tarikh:
3.2 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Faktor-faktor yang mempengaruhi suhu badan
Factors affecting body temperature
PBD
Kontekstual
Buku teks m/s 36

Hebat Sains Modul 11
Jawab soalan-soalan di bawah ini./Answer the questions below.
1 Bulatkan suhu badan normal manusia. TP1

Circle the normal human body temperature.
36oC 36.9oC 37.5oC 38.0oC
2 Tandakan ( ✓ ) faktor-faktor yang menyebabkan suhu badan melebihi normal. Terangkan.
BAB
TP2
Tick ( ✓ ) the factors that cause the body temperature to exceed the normal. Explain.
✓
Jangkitan
Infection
Kelaparan
Starving
3
Minum minuman panas Tidur
Drinking hot drinks Sleeping
Senaman Terdedah kepada keadaan panas yang melampau

✓ ✓
Exercise Exposure to extreme heat
Penerangan/Explanation:
Otot Jangkitan Strok Berat Rangka Haba
Muscles Infection Stroke Heavy Skeleton Heat
Suhu badan meningkat boleh disebabkan oleh jangkitan

bakteria atau virus yang menyebabkan
penyakit seperti malaria, selesema, TB dan demam denggi. Strok haba akan berlaku kepada
seseorang jika suhu badannya melebihi 40°C untuk suatu tempoh yang panjang. Pengecutan otot
dan gerakan rangka akan menghasilkan haba yang menyebabkan suhu badan meningkat.
Senaman berat
juga boleh menyebabkan suhu badan melebihi normal.
Increased body temperature can be caused by infection of bacteria or viruses that cause diseases such
as malaria, flu, TB and dengue fever. Heat stroke
will occur in a person if the body temperature
exceeds 40°C for a long period. The contraction of muscle and movement of the skeleton will
produce heat which causes body temperature to increase. Heavy exercise can also cause
the body temperature to exceed normal.
3 Suhu badan lelaki yang terdedah kepada keadaan sejuk melampau boleh menyebabkan suhu badannya
berada di bawah normal./The body temperature of a man exposed to extremely cold conditions can cause
his body temperature to be below normal.
Praktis Kendiri
(a) Apakah yang akan berlaku jika suhu badan lelaki itu turun menjadi 36°C atau lebih rendah? TP1
What will happen if the man’s body temperature drops to 36°C or lower?
Hipotermia/Hypothermia
(b) Nyatakan dua persekitaran yang mungkin menyebabkan keadaan di 3(a). TP1
State two environments that may cause the situation in 3(a).
Musim sejuk dan di puncak gunung tinggi./Winter and at high mountain peak.
23

Standard Kandungan
3.2 Kadar denyutan nadi
3.3 Tekanan darah Tarikh:
3.3 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Kadar denyutan nadi dan tekanan darah
Pulse rate and blood pressure
PBD
Kontekstual

1 Titik nadi ialah tempat-tempat pada badan untuk merasai denyutan nadi. Tandakan ( ✓ ) bagi titik-
titik nadi pada badan. TP1
Pulse point are areas on the body where the pulse can be felt. Tick ( ✓ ) for the pulse points on the
body.
Pelipis
Leher ✓ Temples
✓ Neck
BAB
Siku
✓ Elbow
3 Bahu
Shoulder Pinggang
Waist
Pergelangan tangan
✓ Wrist Paha
✓ Thighs
Berhampiran buku lali Belakang lutut
✓ Near the ankle ✓ Behind the knees
2 Namakan alat yang digunakan untuk mengukur tekanan darah. Kemudian, pilih jawapan yang betul.
Name the devices used to measure blood pressure. Then, choose the correct answers. TP1
Sfigmomanometer manual Sfigmomanometer digital

Manual sphygmomanometer Digital sphygmomanometer
(a) (b)
Sfigmomanometer manual Sfigmomanometer digital

Manual sphygmomanometer Digital sphygmomanometer
(c) Tekanan darah normal ialah (100/60, 120/80) mmHg. Bacaan (100 , 120) mmHg menunjukkan
tekanan darah ketika otot jantung (mengecut , mengendur) iaitu semasa tekanan
(diastolik , sistolik). Bacaan (60 , 80) mmHg menunjukkan tekanan darah ketika otot jantung
(mengecut , mengendur) iaitu semasa tekanan (diastolik , sistolik)./Normal blood pressure is (100/60 ,
120/80) mmHg. The reading of (100 , 120) mmHg shows the blood pressure when the heart muscles
(contract , relax) i.e. during the (diastolic , systolic) pressure. The reading of (60 , 80) mmHg shows
the blood pressure when the heart muscles (contract, relax) i.e. during the (diastolic , systolic) pressure.
Aktiviti susulan/Follow-up activity

Murid mengukur tekanan darah dengan
sfigmomanometer dan menginterpretasi data Praktis Kendiri
daripada bacaan tekanan darah. AKTIVITI HANDS-ON
Students measure blood pressure with the
sphygmomanometer and interpret data from Eksperimen Wajib 1: Kadar denyutan nadi (rujuk silang
m.s. 161 – 164)
blood pressure readings. Compulsory Experiment 1: Pulse rate (cross-reference pp. 161 – 164)
24

Standard Kandungan
3.4 Indeks Jisim Badan Tarikh:
3.4 EKSPERIMEN
INKUIRI
Indeks Jisim Badan
Body Mass Index (BMI)
PBD
Kontekstual
Tujuan Mengira dan menentukan Indeks Jisim Badan

Calculate and determine Body Mass Index (BMI)
Bahan dan Penimbang badan, pengukur tinggi badan

Radas Body balance, height measuring tool
Praktis Kendiri
Prosedur 1 Bahagikan murid dalam kelas kepada beberapa kumpulan.
Divide the students in class into a few groups.
BAB
2 Rekod jisim dan ketinggian murid dalam kumpulan dan hitung Indeks Jisim Badan
(BMI) menggunakan rumus di bawah.
Record the mass and height of students in the group and calculate Body Mass Index,
3
BMI using the formula below.
Indeks Jisim = Jisim badan (kg) Body Mass Body mass (kg)
=
Badan (BMI) (Ketinggian)2 (m2) Index (BMI) (Height)2 (m2)
3 Berdasarkan kepada carta BMI di bawah, tentukan skor BMI dan risiko penyakit
seperti tekanan darah tinggi dan diabetes melitus.
Based on the BMI chart below, determine the BMI scores and risk of diseases such as
high blood pressure and diabetes mellitus.
Kategori Skor BMI (kg m–2) Risiko penyakit

Category BMI score (kg m–2) Disease risk
Kurang jisim badan Kurang daripada 18.5 Sederhana
Underweight Less than 18.5 Moderate
Jisim badan unggul 18.5 – 24.9 Sangat rendah
Desirable weight Very low
Berlebihan jisim badan 25.0 – 29.9 Rendah
Overweight Low
Obes 30.0 atau lebih Tinggi
Obese 30.0 or more High
Keputusan Nama murid Skor BMI Risiko penyakit

Name of students BMI score Risk of disease
(Jawapan murid/Student’s answer)
Kesimpulan Indeks Jisim Badan ialah ukuran jisim badan berbanding dengan ketinggian.
Body Mass Index is the measurement of body mass against height.
25

Kertas 1
Arahan: Setiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, A, B, C dan D. Pilih jawapan yang terbaik.
1 Rajah
Ra 1 menunjukkan sejenis B Berjemur di bawah Matahari 4 Bacaan tekanan darah Encik Lim
termometer
te yang digunakan yang panas ialah 150/90 mmHg. Berapakah
untuk
un mengukur suhu badan. Stay under the hot Sun tekanan diastoliknya?
BAB
Diagram
D 1 shows a type of C Senaman berlebihan Mr Lim’s blood pressure reading
thermometer
th used to measure Over-exercising is 150/90 mmHg. What is his
3 body
bo temperature. D Demam tinggi
High fever
diastolic pressure?
A 60 mmHg B 90 mmHg
C 150 mmHg D 240 mmHg
3 Antara yang berikut, yang
manakah benar tentang kadar 5 Jisim badan Halim ialah 55 kg
denyutan nadi? dan tingginya ialah 1.65 m.
Which of the following is true Berapakah BMI Halim?
about pulse rate? Halim body mass is 55 kg and
A Kadar denyutan nadi bayi its height is 1.65 m. What is
lebih rendah daripada Halim’s BMI?
orang dewasa A 20.20 B 33.33
Rajah 1/Diagram 1 C 53.35 D 56.65
The pulse rate of a baby is
Apakah termometer ini? lower than that of adult
What is this thermometer? B Terdapat hanya tiga titik 6 Apakah penyakit yang
A Termometer makmal nadi di badan manusia mungkin dihidapi jika BMI
Laboratory thermometer There are only three pulse seseorang melebihi 30?
B Termometer klinik points in the human body What is the illness that someone
Clinical thermometer C Perempuan mempunyai may face if the BMI exceeds 30?
C Termometer inframerah kadar denyutan nadi yang A Kanser
Infrared thermometer lebih tinggi daripada lelaki Cancer
D Termometer rektal Females have a higher pulse B Goiter
Rectal thermometer rate than males Goitre
D Atlet mempunyai kadar C Penyakit kulit
2 Mengapakah hipotermia boleh denyutan nadi yang lebih Skin problem
berlaku pada seseorang? rendah D Serangan jantung
Why can hypothermia happen to Athletes have a lower pulse Heart attack
someone? rate
A Terdedah kepada cuaca sejuk
Exposed to cold weather
Kertas 2
Arahan: Jawab semua soalan.
Bahagian A/Section A
1 Sekumpulan murid menjalankan aktiviti untuk mengenal pasti Indeks Jisim Badan mereka di dalam makmal.
Maklumat di bawah menunjukkan Indeks Jisim Badan bagi 30 orang murid.
A group of students carry out an activities to identify their Body Mass Index in the laboratory. The information
below shows the Body Mass Index for 30 students.
19.0 17.0 17.0 21.0 20.0 31.0 18.0 22.0 23.0 16.0
26.0 28.0 23.5 25.0 19.0 30.0 22.0 20.0 19.5 33.0
24.0 26.0 18.5 17.5 20.0 22.5 26.0 24.0 27.0 24.0
26

(a) Berdasarkan maklumat yang diberikan, lengkapkan jadual di bawah. TP1
Based on the given information, complete the table below.
Klasifikasi BMI Kurang daripada 18.5 18.5 – 24.9 25.0 – 29.9 30.0 atau lebih
BMI classification Less than 18.5 30.0 or more
Bilangan murid
5 16 6 3
Number of students
[2 markah/2 marks]
(b) Berdasarkan jadual di atas, lukiskan histogram yang menunjukkan bilangan murid melawan klasifikasii BMI.
Based on the table above, draw a histogram to show the number of students against BMI classification. TP3/KBAT
/KBAT
Bilangan murid
BAB
Number of students
18
3
16
14
12
10
Praktis SPM
8
Klasifikasi BMI
Kurang 18.5 – 24.9 25.0 – 29.0 30.0 atau BMI classification
daripada 18.5 lebih
Less thah 18.5 30.0 or more
[2 markah/2 marks]
(c) Nyatakan bilangan murid yang mempunyai risiko yang paling rendah terhadap penyakit seperti tekanan
darah tinggi dan strok./State the number of students who have the lowest risk for illnesses such as high blood
pressure and stroke. TP1
16
[1 markah/1 mark]
2 Suhu badan manusia perlu sentiasa berada dalam julat suhu yang normal.
Human body temperature should always be stay in the normal temperature range.
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan suhu badan manusia? TP2
What is meant by human body temperature? [2 markah /2 marks]
(b) Julat suhu badan normal manusia yang sihat adalah antara 36.5°C hingga 37.2°C. Terangkan dua faktor
yang menyebabkan suhu badan melebihi normal. TP2
The range of normal human body temperature is between 36.5°C and 37.2°C. Explain two factors that cause
the body temperature to exceed normal. [4 markah /4 marks]
(c) Seorang kanak-kanak lelaki mengalami suhu badan yang melebihi 38°C untuk tempoh yang lama.
Huraikan faktor yang mungkin menyebabkan berlakunya keadaan ini dan cadangkan cara untuk
mengatasi masalah tersebut.
A boy has a body temperature exceeding 38°C for a long time. Describe the factors that might cause this
condition and suggest ways to overcome this problem. TP4/KBAT [6 markah/6 marks]
27

BIDANG PEMBELAJARAN TEMA 2 : Penyenggaraan dan Kesinambungan Hidup
B
BA
4 Teknologi Hijau dalam Melestarikan

Alam
Green Technology for Environmental Sustainability
Konsep PENTING
IMPORTANT concepts
Peta Buih
Kecekapan tenaga
Kelestarian alam sekitar dengan Teknologi Hijau
Contoh Environmental Energy efficiency with Sektor dalam Teknologi Hijau
Examples sustainability Green Technology Sectors in Green Technology
as as
Faktor Teknologi Hijau dalam Mengkaji perkaitan Tenaga dan pengurusan sisa
penghubung kehidupan Study the relationship Energy and waste
Relating factor Green Technology in life management
Sektor pengurusan sisa dan

air sisa
Sektor tenaga Waste and wastewater Sektor pertanian
Energy sector management sector Agriculture sector
as as as
Isu sosiosaintifik Pengasingan dan kitar semula sisa Tenaga bio dan sisa pertanian
Socio-scientific issues Separation and recycling of waste Bioenergy and agricultural
waste
Sektor perhutanan Sektor pengangkutan Teknologi Hijau dan kehidupan

Forestry sector Transportation sector Green Technology and life
as as as
Penanaman semula Penggunaan bahan api bio Menangani pemanasan global
hutan Use of biofuel Addressing global warming
Replanting of forest
APAKAH ITU TEKNOLOGI HIJAU?

WHAT IS GREEN TECHNOLOGY?
Teknologi Hijau adalah penerapan satu atau lebih aspek sains alam sekitar dan pemantauan alam sekitar untuk
memulihara persekitaran semula jadi dan sumber, dan meminimumkan kesan negatif akibat penglibatan
manusia.
Green Technology is the application of one or more aspects of environmental science and environmental
monitoring to conserve the natural environment and resources, and to minimise the negative impacts of
human involvement.
28

NOTA BESTARI
Teknologi Hijau dalam Kehidupan Green Technology in Life
1. Teknologi Hijau ialah pembangunan dan aplikasi 1. Green Technology is the development and application
produk, peralatan dan sistem untuk memelihara alam of products, equipment and systems for preserving the
sekitar dan alam semula jadi serta mengurangkan environment and nature and reducing or minimizing
atau meminimumkan kesan negatif daripada aktiviti the negative effects of human activities.
manusia. 2. Green Technology is justified in everyday life for
2. Teknologi Hijau diwajarkan dalam kehidupan harian (a) reducing environmental quality degradation
untuk caused by pollution.
(a) mengurangkan degradasi kualiti persekitaran (b) reducing greenhouse gas emission rate to the
yang disebabkan oleh pencemaran. lowest or to zero.
(b) mengurangkan kadar pembebasan gas rumah (c) saving energy by increasing the energy efficiency
ciency
BAB
hijau pada tahap paling rendah atau sifar. of the equipment or system.
(c) menjimatkan tenaga dengan meningkatkan (d) saving the natural resources of the Earth th by
4
kecekapan tenaga peralatan atau sistem. practising the 5R concept (Refuse, Reduce, Reuse,
(d) menjimatkan sumber asli Bumi dengan Recycle, Repurpose).
mengamalkan konsep 5R (Refuse, Reduce, Reuse, (e) meeting present needs without compromising ng the
Recycle, Repurpose). ability of future generations to meet theirr own
(e) memenuhi keperluan semasa tanpa menjejaskan needs.
keupayaan generasi akan datang untuk memenuhi (f) improve human health and life.
keperluan mereka sendiri. 3. Sectors in Green Technology are energy, waste and
(f) meningkatkan tahap kesihatan dan kehidupan wastewater management, agriculture and forestry,
manusia. transportation, industrial and manufacturing, building
3. Sektor dalam Teknologi Hijau ialah tenaga, pengurusan and information and communications technology
sisa dan air sisa, pertanian dan perhutanan, (ICT).
pengangkutan, perindustrian dan pembuatan,
bangunan dan teknologi maklumat dan komunikasi
(TMK).
Isu sosiosaintifik Socio-scientific Issues

1. Isu sosiosaintifik ialah isu sosial kontroversi yang 1. Socio-scientific issues are issues of social controversy
dihubungkaitkan dengan sains seperti isu penggunaan linked to science such as the use of nuclear fuel.
bahan api nuklear. 2. The use of fossil fuels such as coal, natural gas and
2. Penggunaan bahan api fosil seperti arang batu, gas asli petroleum which is a non-renewable source of energy
dan petroleum yang merupakan sumber tenaga tidak to generate electricity has increased the greenhouse
boleh baharu untuk menjanakan tenaga elektrik telah gas content in the atmosphere and thereby causing
meningkatkan kandungan gas rumah hijau di atmosfera global warming.
dan seterusnya menyebabkan pemanasan global. 3. The insufficient landfill problem is one of the socio-
3. Masalah kekurangan tapak pelupusan yang sesuai scientific issues in waste and wastewater management.
merupakan salah satu isu sosiosaintifik dalam sektor 4. Deforestation in Malaysia is one of the socio-scientific
pengurusan sisa dan air sisa. issues in agriculture and forestry sector.
4. Penyahhutanan yang dilaksanakan di Malaysia 5. Greenhouse gas emitted by motor vehicles causes
merupakan salah satu isu sosiosaintifik dalam sektor global warming and global climate change.
pertanian dan perhutanan. 6. Green transport involves eco-friendly transportation
5. Gas rumah hijau yang dibebaskan oleh kenderaan activities such as cycling.
bermotor menyebabkan pemanasan global dan 7. The use of green transport makes the environment
perubahan iklim dunia. clean and reduces air pollution.
6. Pengangkutan hijau melibatkan aktiviti pengangkutan 8. Carbon footprint is the amount of carbon dioxide
yang mesra alam seperti berbasikal. released into the atmosphere as a result of human
7. Penggunaan pengangkutan hijau menjadikan persekitaran activities.
lebih bersih dan mengurangkan pencemaran udara. 9. The carbon footprint problem can be
8. Jejak kaki karbon ialah jumlah karbon dioksida reduced by car pooling or by using
yang dibebaskan ke atmosfera hasil daripada aktiviti public transport.
manusia.
9. Masalah jejak kaki karbon dapat dikurangkan dengan
berkongsi kenderaan atau menaiki kenderaan awam. Nota Grafik
29

Standard Kandungan
4.1 Kelestarian alam sekitar Tarikh:
4.1 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Teknologi Hijau dan kehidupan
Green Technology and life
PBD
STM
KBAT
Rajah di bawah menunjukkan kehidupan dengan Teknologi Hijau dan tanpa Teknologi Hijau pada masa
akan datang.
The diagram
am below shows llife with Green Technology and without Green Technology in the future.
Lihat! Apakah
kehidupan yang
anda inginkan?
See! What is the
life you want?
BAB
1 Apakah
h iitu T
Teknologi
k l iH Hijau?/What is Green Technology?
Pembangunan dan aplikasi produk, peralatan serta sistem untuk memelihara alam sekitar dan
alam semula jadi serta meminimumkan atau mengurangkan kesan negatif daripada aktiviti manusia.
The development and application of products, equipment and systems used to conserve the
environment and nature , as well as minimise and reduce the negative effects
of human activities.
2 Wajarkan Teknologi Hijau dalam kehidupan berdasarkan empat tonggak kelestarian Dasar Teknologi
Hijau Kebangsaan (DTHK) dari aspek tenaga, ekonomi, sosial dan alam sekitar. Lengkapkan ruang
kosong dibawah dengan perkataan-perkataan yang diberi. TP5/KBAT
Justify Green Technology in life based on four pillars of sustainability of National Green Technology
Policy from the aspects of energy, economy, social and environment. Complete the blank spaces below
with the given words.
Ekonomi Kualiti Kecekapan tenaga Meminimumkan Memulihara Ketidakbergantungan

Economy Quality Energy efficiency Minimise Conserve Independence
(a) (b) (c) (d)
Tenaga/Energy Ekonomi/Economy Sosial/Social Alam sekitar

Mempromosikan Meningkatkan Meningkatkan Environment
kecekapan tenaga ekonomi kualiti Memulihara dan
dan mencari negara melalui hidup. meminimumkan
ketidakbergantungan penggunaan Improve the kesan negatif
tenaga./Promote teknologi. quality terhadap alam sekitar.
energy efficiency Increase the of life. Conserve
national
and find energy economy and minimise
independence . the negative effects on
through the use of
technology. the environment.
30

Tarikh:
4.2 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Sektor dalam Teknologi Hijau
Sectors in Green Technology
PBD
STM

Baca penerangan dengan teliti. Kemudian, nyatakan sektor-sektor dalam Teknologi Hijau. TP2
Study the explanation carefully. Then, state the sectors in Green Technology.
Pengangkutan Tenaga Pengurusan sisa dan air sisa Perindustrian dan pembuatan
Transportation Energy Waste and wastewater management Industrial and Manufacturing
Pertanian dan perhutanan Bangunan Teknologi maklumat dan komunikasi (TMK)
Agriculture and forestry Building Information and communications technology (ICT)
(a) (b) (c)
BAB
Tenaga/Energy Pengangkutan/Transportation Bangunan/Building 4
Guna tenaga alternatif seperti Penambahbaikan prasarana Guna bahan binaan hijau
tenaga boleh baharu yang lebih pengangkutan, bahan bakar untuk mengurangkan
bersih dan bebas karbon seperti kenderaan dan pengangkutan pembebasan gas rumah
tenaga hidro, solar dan angin. awam yang lebih bersih. hijau, guna tenaga dan air
Use alternative energy such Improvement of a cleaner dengan cekap.
as renewable energy which is transportation infrastructure, Use green construction materials
cleaner and carbon-free such as vehicle fuel and public to reduce greenhouse gas
hydroelectric, solar and wind. transportation. emissions, efficient use of energy
and water.
(d) (e) (f)
Pengurusan sisa dan air sisa Pertanian dan perhutanan Perindustrian dan pembuatan
Waste and wastewater Agriculture and forestry Industrial and manufacturing
management Pengawalan kadar gas Pengurusan tenaga bagi
Meminimumkan pembuangan karbon dioksida di udara, mengurangkan kesan-kesan
sisa dan air sisa dengan penjagaan nutrien tanah serta negatif seperti kesan rumah
mengolah menjadi bahan penambahbaikan pertanian. hijau, hujan asid dan jerebu.
baharu seperti baja kompos. Control of the rate of carbon Energy management to reduce
Minimise waste disposal and dioxide in the air, soil nutrient negative effects such as
wastewater by converting care and improvement in greenhouse effect, acid rain and
them into new substances like agriculture. haze.
compost.
(g) Teknologi maklumat dan komunikasi (TMK)
Information and communications technology (ICT)
TMK Hijau mengurangkan penggunaan bahan berbahaya,
menjimatkan tenaga elektrik dan memanjangkan jangka hayat
penggunaan peralatan.
Green ICT reduces the use of hazardous substances, conserves
electricity and prolongs the life of equipment.
31

Standard Kandungan
4.2 Sektor tenaga Tarikh:
4.3 AKTIVITI
PERBINCANGAN
Isu sosiosaintifik dalam sektor tenaga
Socio-scientific issues in the energy sector
STM
Kontekstual
Baca petikan di bawah tentang maksud isu sosiosaintifik dan kaitkannya dengan sektor tenaga di Malaysia.
Tandakan ( ✓ ) pada jawapan yang betul./Read the passage below about the meaning of socio-scientific
issues and its relation to the energy sector in Malaysia. Tick ( ✓ ) for the correct answer. TP2
Isu sosiosaintifik merupakan isu sosial kontroversi yang dihubungkaitkan dengan sains dan moral.
Socio-scientific issues are controversial social issues which relate to science and moral.
1 Tenaga bukan hijau yang masih digunakan 2 Isu sosiosaintifik

di Malaysia./The non-green energy that is Socio-scientific issues
sstill used in Malaysia.
BAB
4
✓ Kesan rumah hijau
Ara
Arang batu Tenaga nuklear Greenhouse effect
✓
Coal
Coa Nuclear energy
✓ Pemanasan global
Global warming
✓ Kehausan sumber
menyebabkan bahan api fosil
Depletion of fossil
cause fuel sources
Penipisan lapisan
Biojisim ozon/Depletion of
Petroleum
✓ the ozone layer
Biomass Petroleum
✓ Pencemaran air
Water pollution
✓ Perubahan iklim
Climate change
✓ Pencemaran udara
Air pollution
Gas asli Angin Jangkitan penyakit
✓ Infection of diseases
Natural gas Wind
Praktis Kendiri
Penyelesaian
Solution
3 Teknologi Hijau/Green Technology
✓ ✓ ✓
Guna sumber tenaga Guna sumber tenaga Guna sumber tenaga Guna sumber tenaga
solar hidro/Use hydro energy nuklear/Use nuclear angin/Use wind
Use solar energy source source energy source energy source
32


SPS SAINS TG4 (NM) - Part1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

SPS SAINS TG4 (NM) - Part1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SCIENCE PROCESS SKILLS

YEAP TOK KHENG

© Sasbadi Sdn. Bhd.

PERATURAN-PERATURAN DI DALAM MAKMAL (viii)

BAB 1 Langkah Keselamatan di dalam Makmal

No. Tajuk aktiviti Jenis aktiviti Halaman Tarikh Catatan

1.2 Pembuangan bahan sisa Perbincangan 4

1.3 Pengurusan bahan sisa biologi Perbincangan 5

1.4 Kemalangan dalam makmal Perbincangan 6

1.5 Jenis pemadam kebakaran Perbincangan 7

BAB 2 Bantuan Kecemasan

2.2 Kaedah resusitasi kardiopulmonari Perbincangan 14

2.3 Heimlich Manoeuvre Perbincangan 16

2.4 Kaedah Heimlich Manoeuvre Perbincangan 17

BAB 3 Teknik Mengukur Parameter Kesihatan Badan

3.2 Faktor-faktor yang mempengaruhi suhu badan Perbincangan 23

3.3 Kadar denyutan nadi dan tekanan darah Perbincangan 24

3.4 Indeks Jisim Badan Eksperimen 25

© Sasbadi Sdn. Bhd.

4.2 Sektor dalam Teknologi Hijau Perbincangan 31

4.3 Isu sosiosaintiﬁk dalam sektor tenaga Perbincangan 32

4.5 Isu sosiosaintiﬁk dalam sektor pertanian dan perhutanan Perbincangan 34

4.6 Isu sosiosaintiﬁk dalam sektor pengangkutan Perbincangan 35

5.2 Pembahagian sel secara mitosis Perbincangan 41

5.3 Pembahagian sel secara meiosis Perbincangan 42

5.4 Alel dominan dan alel resesif Perbincangan 44

5.5 Mekanisme pewarisan ciri pada manusia Perbincangan 45

5.6 Mutasi gen dan mutasi kromosom (penyakit keturunan) Perbincangan 47

5.7 Aplikasi penyelidikan genetik Perbincangan 49

5.8 Penyelidikan dan teknologi kejuruteraan genetik Perbincangan 51

5.9 Variasi Perbincangan 52

5.10 Variasi selanjar Perbincangan 53

5.11 Variasi tak selanjar Perbincangan 54

© Sasbadi Sdn. Bhd.

No. Tajuk aktiviti Jenis aktiviti Halaman Tarikh Catatan

6.2 Rangka dalam haiwan Perbincangan 61

6.3 Kestabilan pada haiwan Perbincangan 62

6.4 Fungsi sendi dan otot Perbincangan 63

6.5 Pola pertumbuhan manusia Perbincangan 64

6.6 Sistem sokongan tumbuhan darat dan akuatik Perbincangan 66

BAB 7 Koodinasi Badan

7.2 Kesan gangguan kepada sistem endokrin Perbincangan 75

7.3 Dadah, alkohol dan kesannya Perbincangan 76

7.4 Minda yang sihat Perbincangan 77

BAB 8 Unsur dan Bahan

8.2 Kewujudan unsur dalam pelbagai bentuk Perbincangan 83

8.3 Jadual Berkala Unsur Moden Perbincangan 84

8.4 Susunan elektron unsur Perbincangan 85

8.5 Isotop, nombor proton dan nombor nukleon Perbincangan 87

8.6 Kegunaan isotop dalam pelbagai bidang Perbincangan 88

© Sasbadi Sdn. Bhd.

No. Tajuk aktiviti Jenis aktiviti Halaman Tarikh Catatan

9.3 Kaca dan seramik Perbincangan 96

9.4 Monomer dan polimer Perbincangan 97

9.5 Ciri-ciri getah asli Eksperimen 99

9.6 Tindakan asid dan alkali ke atas lateks Eksperimen 100

9.7 Pemvulkanan getah Perbincangan 103

Praktis Pengukuhan 9 104

BAB 10 Kimia dalam Perubatan dan Kesihatan

10.2 Ubat-ubatan tradisional, moden dan komplementari Perbincangan 109

10.4 Radikal bebas Perbincangan 112

10.5 Bahan antioksidan dan produk kesihatan Perbincangan 113

Praktis Pengukuhan 10 114