Baaım iş le r i:

Yazı işleri : Harb Tarihi Vesikaları

Gnkur. Bşk.
Gnkur. Bşk.
D ER G İSİ Basımevi
Harb Tarihi Dairtjı
ANKARA

Yıl : 1 Aralık -1952 S a y ı: 2

İ Ç İN D E K İL ER

Sahife
1 nci Bölüm : Tarih! vesikalar hakkında açıklamalar 1
2 ncü Bölüm : Tıtrihî vesikalar ..................................... 3
 İnci B Ö L Ü M

Tarihî vesikalar hakkında açıklamalar

\
 Tarihî vesikalar ve bunlar hakkında
açıklamalar

^4 No. lı vesika :

Evvelce Sadaret makamından H arbiye Nezaretine yazılan 21 - Haziran - 1335

(1919) tarihli olup (habersiz işgallere karşı mukavemet edilmesine) ait Meclis-i
Vükelâ kararını bildiren yazı 22 - H aziran -1335 de H arbiye Nezaretine gelmişti.
Fakat bunu ilkönce H arbiye N a zın Şevket Turgut Paşa tekrar Meclis-i Vükelâ­
da bu hususu görüşmek üzere yanına almış ve 8 - Temmuz - 1335 günü şubesine
gelmiştir.
İşte bu Meclis-i Vükelâ kararma karşılık olarak Sadaret makamına 8 - Tem ­
muz - 1335 tarihinde yazılan m üsveddedir (Vesika No. 24).
B u müsveddenin altında Basri, K âzım ve Cevat im zalan vardır.

25 No. lı vesika :

H arbiye Nezaretinden X V nci K olord u Komutanlığına çekilen 21 - H azi­

ran -'1 3 3 5 (1919) tarihli şifredir. H arbiye Nazırı Şevket Turgut ve Erkân-ı
H arbiye-i Umumiye Reisi Cevat Paşaların imzalarını taşımaktadır.

26 No. lı vesika :

Üçüncü ve Onbeşinci kolordulann, her hususta doğruca Nezaret ile muha­

bere edeceklerine ait olan emirdir. H arbiye Nazırı Şevket Turgut ve Erkân-ı
H arbiye-i Umumiye Reisi Cevat Paşaların imzalarını taşımaktadır.

27 No. lı vesika :

Mustafa Kemal Paşa, Dahiliye Nazırı tarafından vilâyetlere çekilen gizli

telgraflardan kendisinin azledildiğini öğrenerek bu vazifeden azli hakkında bu­
güne kadar bir emir almadığına göre Dahiliye Nazırının verdiği gizli emirlerin
ne gibi mülâhazat-ı sakime tahtında cereyan ettiğini ve rüesay-i devlet arasında
tefrika ve millet arasında anarşi tevlidine saik olacağı hakkında bir telgraftır.

28, 29 ve 30 No. lı vesikalar :

Bu esnalarda kabine değişmiş ve yeni kabineyi kuran Damat Ferit Paşanın

Mustafa Kemal Paşaya gönderdiği 30 - Haziran - 1335 (1919) tarihli mektup­
tur (V esika No. 28). B u mektup şifre ile gönderilmiştir.
Ferit Paşanın bu mektubunu 5 - Temmuz tarihli (V esika No. 29) diğer bir şif­
re takip etti. Bu şifrede ise Mustafa Kemal Paşanın İstanbul’a hareketinin ça­
buklaştırılması isteniyordu.

■
 30 No. lı vesika ise, Mustafa Kemal Paşanın hizmetine nihayet verildiği hak­
kında X V nci ve I I I ncü K olordu Komutanlık]arınft verilen emirdir. B u emri
H arbiye Nazırı sıfatiyle F erit Paşa imzalamış ve şifre edilmiştir.

31, 32, 33 ve 34 No. h vesikalar :

Kütahya M utasarrıfının Dahiliye Nezaretine yazdığı 5 - Temmuz - Ü335

(1919) tarihli, telgraf suretinin ilişik olduğuna dair Dahiliye Nezaretinin H ar­
biye Nezaretine gönderdiği yazıdır (V esika No. 3.1).
Kütahya M utasarrıflığının Dahiliye Nezaretine 5 - Temmuz - 1335 (1919)
tarihli tezkeresidir (V esika No. 32).
H arbiye Nezaretinden Dahiliye Nezaretine yazılan cevap (V esika No. 33)
müsveddesi olup bu müsveddede Kâzım ve Cevat Paşaların im zalan vardır.
B u hususlara ait tamimdir (V esika No. 34).

35 ve 36 No. lı vesikalar :
*? - ' ‘

X V nci K olordu Komutanının aynı zamanda 3 ncü Ordu M üfettişliği V ekâ­

letini de yapacağına dair 20 - Temmuz - 1335 tarihli bir emirdir. H arbiye N azın
Ferit ve Erkân-ı H arbiye-i Umumiye R eisj Cevat “Paşaların im zalannı taşımak­
tadır (Vesika No. 35). V e vilâyetlere bu hususta tebligat yapılması hakkında H ar­
biye Nezaretinden Dahiliye Nezaretine yazılan bir yazıdır (V esika No. 36).

37 ve 38 No. lı vesikalar :

Mustafa Kemal Paşanın ve sabık B ahriye Nazırı R au f Beyin beyanname su­

retleriyle (Vesika No. 37) Dahiliye Nezaretinin bu hususa ait H arbiye Nezare­
tine gönderdiği yazıdır (Vesika No. 38).

39 No. lı vesika :

Askerlerin, M illî bir kongre kurulmasına yardım ettiğine dair gelen haber­
ler üzerine, ordunun bu gibi siyasî cereyanlara karışmaması hakkında H arbiye
Nazırı tarafından orduya yapılan 27 - Temmuz - 1335 (1919) tarihli tamimdir.
 . • . ı

2 nci B Ö L Ü M

Tarihî vesikalar. Faksimileler ve

bunların Türkçeye çevrilmiş metinleri

 Vesika No.24 a

. l * L : 4â S j
i > î
• * > * )■ > j f

> u i j a ; / î
5 * - ' - - •

J J j
< - < * / ^ / A .

b Ş 'J L - , j S J , / y i

( * y / / ' /

' tZ + r S S - r r y o ' t J V 4 * J L - O V « jj y ^ ^ #
4 \ * ^ /

* * ^ < a > t s ^ o f y * / ^ J J , j . j t
x s

> v ' y M i^ ^ J j y / * I J ö f Z f ' £ a y i

Y " x ' y S & f r l ’ < £ (# * + > .

J * ^ « £ A r ^ ; ‘ y f : : \ '

'* * . ' ' ? ■ ■ * * '• '< * ' ~ '^ / > ' & ; u i i < n û > , .

f A y / * l / .« > < _ > ğ . ' ^ . y ,

- ^ f t ^ 4 ' t ^ — f - ” " > ^ ' u ■ > ' , v . ; . , ' . -

^ v , , - - v ş S • - / / 6 ' , ı / r < y A * 5 ;

J , » ; A V e t i . - i- « r t 3 r V * * J J * r

w „ _ i . u / 0 / £ 0

• S u s a l^ c . A u / ' y ^ ı , - , * • ' j u l İ -

' # /
 Vesika No .34 "b

t*

>^ıy j J j

cr*j-»ı
ı' y l##
y z / , 1' ^ >>ı^
* * • ^

S İ C t fjS , J ş ^ C ’i r j, ^

/ / w " J * 'ş u . s .'j f * £ m C * ,^ ,

'^ 0 x 0 , f f . .j 'c J .'J ş ,

a ,.y - K / ^ • „ < ^ . J* , ± £ ,
* * » * t 0 •

« ^ I S a lC s £ j s~ \ ~ S ,x

^ Â~ %* • Ş ^ s ' * ++ J-f jL l - ı

W* ~ * /A *h V* • & *< / *& ****

: ~ ~ * ?S ^ 'S lt\ <zf~P * „ - *r
v / / A / 'v y / .rt» İ*J jîiA A ft/ lf V « ÛLy ^

•M b* â ) y , ^ ^ aJ ^ / £ C p ^ -, ^ f. - .

/ **•» * < v '~ ;

^ t• * * « —,
' ^ ^ c f - a j ji ^ - t s ^ <*A /> s <rjtJ> /&
 Vesika No.24 c

T
O l

j-*b

-------------------------------------------------------------------

«o -.

'* * û /"* 4 > * * s o f «cj\ * * U <"

' ( •
v- ^^

,S

t
 VESİKA No. 24 a, b, c

I nci Şube Tebyiz edilmiştir

3997 8 - Temmuz - 335
Mehmet îzzî

Makam-ı Sadarete

Üçüncü K olordu Kum andanlığından.m evrut şifre ile buna yazılan cevabı ve
bu cevap üzerine tekrar vârid olan iki şifreyi nazargâh-ı fahîmaneye a rz e di y o ru m.
K olordu Kumandanının mukavemete karar verm esine saik 2 1 - 6 - 3 5 tarih
ve 428 numara ile makam-ı âciziye tebliğ buyurulan H cyet-i Vükelâ kararının
üçüncü maddesi neticesidir. Gerçi gayrikabili tatbik -biz^-nekatı memleket
«ıu zır görülen bu karar görülen bu maddenin bir kere daha Meclis-i Vükelâca tezek­
kür olunmaksızın kıtaata tebliğ olunmamasına Nezaret-i âcizice karar verilmiş ve
bugüne kadar henüz tebliğ olunmamış ise de Dahiliye Nezaretinden vilâyetlere ve
müstakil m utasarrıflıklara yapılan bu m ukarrerat kumandanlıklarda da görülm üş
tebliğ edilmiş bulunduğundan tabiî olarak kumandanlar buna ağâh olmuşlardır.
Nezaret-i âcizi ordunun, bugünkü mevcut ve hâlile bilhassa mütarek b Sunduğumuz
l)iivel-i itilâ fiy e-i Muazzamaya karşı hiçbir şey yapamamak iktidar aczinde bulun­
duğu kanaatindedir. Herhangi bir mahalli işgal eyliyecek itilâfiyû n a karşı asker­
le mukabele fesh-i mütareke ve ilân-ı mulıasama demek olacaktır. Ordu hâli mu-
lıasamada büyük devletlere karşı hiçbir şey yapmak iktidarında bulunmadığın­
dan fesh-i mütarekeye sebebiyet vermemeyi bir vecibe olarak telâkki ediyor. B i­
naenaleyh hiikûmet-i merkeziyeniıı haberi olmaksızın itilâfiyûnca bir mahallin
işgali karşısında mukavemet için verilen kararı Nezaret-i âcizi muzır ve gayri
kabil-i tatbik buluyor ve bu kararın bir kere daha nazar: ı tetkikten geçirilmesi­
ni istirham ediyor. Gerçi memleketin m uhtelif akşamında bilâsebep ecnebi as­
kerleri göm lek gayrikabil-i tahammül bir hâl ise de bunun önüne siyaseten geç­
mek lâzımdır. Mütarekenamede böyle sellemehıisselâm memleketin her istenilen ta­
rafının hiç bir kimseye haber verilm eks'zin işgal olunacağına dair bir .kayıt y ok ­
tur. B u işgallerin vuku bulduğu mahallerde bol para ve vâsi propaganda ile ca­
hil olan efkâr-ı umumiyemiz o derecede zehirlenmektedir ki bunun âkıbeti -daiım
■bir aulmet olacaktır herhalde iyi netieelenmiyecektir. Bugün Antalya’dan K on ­
ya’ya kadar tevessü eyliyen Italyan işgali altındaki mıntakada meskûn Müslüman
ve Türk halktaki üzerindeki tahavvül-ii azîmi görmek kadar elîm ne tasavvur
olunabilir. Y arın Samsun ve dahile doğru vukubulacak bir işgal de aynı mahi­
yette netice verecektir. Elyövm Devlet her tarafına kurtlar hücum etmiş bir
ağaç halinde bulunuyor. Bunların dahildeki seri tahribatı bu ağacı birdenbire
kurutuverecektir. B u tahribatın önüne kuvvetle geçecek bir halde değiliz. B u ­
nun siyaset ilâciyle tedavisini arz ve istirham eylerim.

Basri Kâzım

Cevat
 Vesika No.25

•b :± f

;A f
~ y r

^ v I vV“ 72»l4Lb'j
\ ■* *
---- ’-iı.ı. — »

O .U

. ^ ,f c ^ v

?■ S oV /
• ^ % % % »%% * * % •

■£>?

«k
A> * 0

" ^ V \ ^ \ J ^
jr ? > ~ \
x * -» *■ .
 VESİKA NO. 25

Zatîdir
Şifre edilmiştir.
21 - Haziran - 35

X V . K . O . Kumandanı Kâzım Paşa Hazretlerine

Zat-ı âlilerinin Mustafa Kemal P a şa ’ya ***n yorino vekâleten tâyininiz musam-
memdir. X V nci K . O. Kumandanlığı için yerinize kimin tevkilini tavsiye ediyor­
sunuz. V e bundan başka oraca yaptığınız işleri mütalâa ve efkârınıza vâkıf olarak
takip etmek üzere K olordu Erkân-ı H arbiye Reisliğine kimi teklif ediyorsunuz.
Acilen iııbasım rica ederim.
Şevket Turgut

Cevat
 Vesika No.26

,^ x L > : <l » ^ | : j . 'l . £ . : o j S i f

,• « V

V
^ ----------------------

^ - V " < A

^ *>
> e . l ,1 j j ,
^ > £ ------------ --
s t

-/ | - I
--(^Vj
•-*•••.....
ı
t
^ Vü ^j ; ,/ . Vo
-
-v /
'Z * ' ^ U İ \
■ € > ^ 2 ^ J - _*>
/ * ” -* - # / / ’
v r^ > > Ü ?’ K
• J 1
o s İ J s '* ' ---- ' Cj*a ji— ? ,- p ' J e*”
/
A ^ ) P /C ' \

/
> J ?j> y
 VESİKA NO. 26

I nci Ş. 1 nci Kısım:

386
Şifre
28-6-35

3 ncü Or. Mf.

X V nci Kolordu K.
III ncü Kolordu K.

MÜSTACELDİR

I ş ’ar-ı ahîre değin Üçüncü ve Onbeşinci K olordular her hususta fimâbâd

^ u n c ü ö rd u -jVtüfottişliği ile muhaboro otmiyoook, doğrudan doğruya Nezaret ile
muhabere edecektir.
İşbu emir Üçüncü ve Onbeşinci K olordularla Ü çüncü Ordu Müfettişlığuıe ve­
rilmiştir.
Ali Ragıp
Erkân’ı Harbiyei Umumiye
j l nci Şube 3846

Harbiye Nazın
Cevat Şevket Turgut
 J -W jr >

V\<\y C -^ _

Vesika
------------------------ ft? ■?1
— *■ ■* *■ —' '*•

N o .27
çr .UfJL O ıd ^ .U ^ ..

a
\
 «-.ısı

-.+■ ± ! l &  ı& J . . ^ U . ^ U ^ _

^ 3 .
X'** I

■ . , • * $ * & . '■s\<
- « ? /
 VESİKA NO. 27 a, b, c

TELGRAFNAME
182

I nci Ş.
29-6
Mahreci Sivas
Numarası 1827
Kelimesi 200
Alındığı tarih 29 - Haziran - 35 Saat 5.00
Adet 791

Harbiye Nezaret-i Celilesine

M üdafaa-i Hukuk-u M illiye ve R edd-i îlh ak cemiyetlerine müzaheretimden

ve tngilizler tarafından talep edildiğimden bahisle azlolunduğumu daha bâzı na-
beca sözler ilâvesiyle Dahiliye Nazırı A li Kemal Beyin makamat-ı mülkiyeye mah-
remane tamim eylediğine muttali oldum. Âcizlerini bu memuriyete nasp ve tâyin
buyuran Zat-ı Hazret-i Padişahinin bu bapta birgûna irade-i seniyyelerine şeref
telâkki eylemediğim gibi ne Makam-ı Celil-i Sadaretten ve ne de H arbiye Nezaret-i
Celilesinden azlime dair bu âna kadar hiçbir emir almadım. Binaenaleyh A li
Kemal Beyin bu gizli neşir ve tamiminin ne gibi mülâhazatı sakime tahtında ce­
reyan ettiğini ve rüesayi devlet arasında tefrika ve memlekette kanunsuzluk ve
iıızıbatsızlık ve binnetice millet arasında anarşi tevlidine saik olan bu zihniyetin
nekadar hatarnâk olduğunu vareste-i arz görüyorum. A li Kemal Beyin infisalini
bildiren telgraf haberleri mumaileyhin hattı hareketinin Hükfımet-i Seniyyece
Mazhar-ı tasvip olmadığını tamamen göstermiş ve memlekette mucip olduğu sui-
tesir ve tefehhüm her nekadar kısmen bu suretle zail olmuş ise de Meclis-i V ü ­
kelânın bilkiilliye karar ve kanaati haricinde yapıldığına kat’iyyen kani bulunduğum
bu muhataralı ve mesuliyeti cidden ağır düşüncelerin millet ve memleketin selâ­
meti âtiyesi için ne büyük zararlar tevlidedebileceğini tekraren arza müsaraata
mecburum. Mumaileyh hakkında yapılacak muameleyi takdir-i fahîmanelerine
arzederim.
28 - Haziran - 35

3 ncü Ordu Kıtaatı Müfettişi

I P Fahri Yaver Hazret-i Şehriyari
3 /7 Mirliva
Cevap verildi. Müdüriyette Mustafa KEMAL
3-7-35
 --------------- ^ - V -

Vesika No .28
/ 12.
' f f— . f ^

r J~M > W - K . £ -£ ■ £ -£ -'

V . . . ,

< ^ y r ^ * *

';;,C P ~ S r /
co

^ a~ * — ^ ^ ^ ^

#-«o
/y ^ ü '{ ^ J ö - ^ /j^ * s * 's » f s ca jo s-7 rr

* V . y / ./
s^ jtıJ s f\J^ ^>t/^ / V ‘■ 'J r'S / vf *"*1 V# •♦
J vU
**£ T .
'V-'* ^-*-*7 «-'J** 1 / t !/ *j£^-ı***-?d~ı </yJ\> sjt .> j İj j ( sj> * A - ^ 0! ’
m m • t • • 0 • m m

1__ s f k l+ '» ** -* + + & ‘ - '^ J '’ c it* * " s \ s ı S ^ ' <S\S

'* , * -- . . . - __ __U
#/ Û l ,/ J ^ ' .< ' / / ı

•aJ > 4 İ 0 ,» * •* * * * İ S ^ f .# *
<*X ~ -»T
# #
# ^ j , 4^ ,'l * , '« t fi • « / * - . . * *, / • ; //
. {^ S s * i/*- V JSS'sS CKS S 0 ,J / s.f J> —

■ / ' * * . * • » 'j /* - <1/ >*< J

**
4 ^0 a * > ' " J ı f y/ 0J '•
• ** # . «■
* / , - ^ ' «'

'J**Sİ j & s u\M J£*t ~ J ? " ' t'S '-f • •'■~x>s

<C • j *' ** ^
*>/J * ^ J r ~ J s i l /J * <>' - ? ' / - S v jû f Z f 'i ■ '^ W

;'t e c ^ ’, > v //-< ) W » ;• ; ^ • ■ { '■ '’ * ' " *

* m * m , 9 / # '

f # f • t •• t ‘ ‘ I '
/ t * * r j^ s *> * *A* * • ^ ' ' ^ / ^ ,- / > ( f +S *
L>S 1<j£r>b***>V> »jt-> ' X
A^^

- / X j ' r / - , „«, - >, ^ v -y ^ > î* v >

s ^ r u > ı / ıf* ' ' ' *
% * 4 ~

^ ,1 1 ; 4 > a / / • " • '- V ' ^

/ m • * t
* 0 **

*J*j U -lsJp p j Ş t j j s ^ * /*’ ‘t ‘C * '/ * ' i^ / tJ y

* * K i y \ xş * / ,. z y * ' " ^ ' ' * * t ^ X * * (?» * j '+>

 /•
.5 > ., S '- S > '■ > '* { T X

*M
3 >V t fl fCx> , \

2 . r^ * , ,* A . j , ^ •*' \
^^ı

J** ~ ' £ S S P <0 İV L . B -.V , ^ y

* Î f ' - S ’' ‘ r « .» iv « i> -

0*

< - 'V ' * ■ > / -* e > , v ,

zs
 VESİKA No. 28

Zatîdir

Gayet müstaceldir.

Üçüncü Ordu Müfettişi Mustafa Kem al

Paşa Hazretlerine

Muhabbet-i kalbiyelerinin kuvve-i cazibesi senakâr-ı daimînizi yine H arbi­

ye Nezaretine getirdi. Hükümeti epeyce müşkül bir mevkide buldum. Münase-
bat-ı hâriciyemizin mütedehlaş olan eşkâl-i dehşet iştimali arasında bir de bu
■eşkâli bunun büsbütün tejşdide sebebiyet verecek bir buhran-ı dahilî karşısında
kalınca bilâilıtiyar titredim. Zâtı âlileri gibi bendeniz de kuvvayı takdiriyeme
mutemet bulunduğumdan iddia edebilirim ki benim kadar sizi ruhunuzun en
amîk köşelerine kadar anlayabilmiş b m bir fert yoktur. B ilm e m ,Şimdilik tama-
miyle bilemiyorum ki nasıl bir saik hükümetle Zâtı alileri arasında anlaşıl ama
yaoak bir anlaşmamazlık ihdas eylemiştir. Şüphesiz amâv-i ağraz ile malûliyetin
müvelledatmdan olacaktır. Vücudundan emin olduğum tovoooiihat-ı—fuâdiyeleri-
» e -m ağruren iddia ederim ki hiç bâdıma daire i harbi}romizdo—ağraza bedel da­
ima bir-vedâd ı mütekabiliilomır hüküml'ormâ olmasına olduğunu olduğunun bir
delil i nevini do bezli m akder. ı cdooek ve bıı huşunda ihrazını ümit oylediğim mu­
vaffakiyetin bir delili piştarı olmak üzere olarak maruzat-ı âoizanemin t&raf -ı âli­
lerinden kemal i samimiyetle vaki maruzatımın kabul (i— âlilerine iktiranı— ela-
eaktır.
tngilizler tarafından bâzı kumandan ianm ız hakkında mesbuk muamelenin
zâtı âlilerine tatbiki hiç de muııtazar olm adığı olmamakla beraber j^er-şeyi ihti-
mal dair her ihtimale göre bu işin hüsnü suretle halli çaresini düşündüm. K ud-
•rot-i âliye ve lıamiyet-i vataniyelerinden lıâif olmakta haksızlıkları iddia oluna­
mayacak düşm anlarım ız» Zâtı âlilerinin böyle mühim bir memııriyet-i askeriye-
de bulunmalarından lerzan olmalarına m üptenidir ki sizi bu vazifeden ayırmak
teşebbüsünde bulunmuşlardır. Mağlûbiyet devasız bir illettir. Bunların arzularına
adem-i iltifat birtakım eracif ihdası suretiyle m enafi-i vataniyenin imhasına ça­
lışacakları korkusudur ki maatteessüf bir müddet hidemat-ı bergüzidelerinden hü-
kûmoti mahrum bir mahrumiyete hükümeti mecbur ediyor. Z â tı H akkı âlilerin­
de pek büjûik pek ziyade teveccühkâr bulunan Zât-ı Hazret-i Padişahî çâkerleri-
ni bilhassa kabul ile bu işin bir hüsnü surette ifrağını tenezzülen müzakere buyur­
dular. Mazeret-ı vıicudiyeden bahsile tebdilihavaya müsaade» talep ■buyurulmasın^
gerek Dersaadet ve gerekse arzu buyurulacak herhangi bir mahalde tebdilihavaya
taraf-ı âlilerinden müsaade talep olunmak ve mucibince oovap— verilerek- icabı ifa
kılınmak nezdi millet ve hükümette haiz oldukları mevki mevkiin malıfııziyeti te­
min edilmiş olmakla beraber düşm anlarınızın metalib-i vakıasına da bu suretle
nihayet verilmiş olacağı mütalâası karîn-i tasvib-i âli-i şelıriyarî b u y u l m u ş - ve
hattâ bizzat taraf-ı zişeref-i hümayunlr rından dahi ayrıca taraf-ı saadetlerine
iş’ar vo ferman yazılacağı irade ve ferman buvıırulmuştur. Samimî takdirkârımz
olup elimden gelecek her arzularının husulüne çalışacağı nezdi âlilerinde de ««*-
Bellem olduğunu ü m it eder müsellem olmak lâzımgfelen âcizleri ■ eovahen talel>4
■Baadetlcpine sabiEBi^-muvafakat i aliyyeleri cevabına Habırsıglıkln muntaaır olduğu ­
mu maalihtiram— arzeder—temenniyat-ı - vâkıam hem ronmî ve- hem-de hususî bir
mahiyeti haizdir efendim. Olup işte o-huemmyete- binaon söyliyeceğim ki maruzatı
 — 2—

ıran kabulü askeı4er -arısında câri vedâd ı mütekabilin hir dolil- i-n evin i-olaeak- vo
makam ı -N ezarette } v- -ümit- ottiğim m uvaffakıyatım ın bahir birinei ilk şahidi
bulunacaktır, işbu temenniyatı hem resmî ve hem de hususî yapıyorum ve işte o hu­
susiyete binaen de söyliyeceğim ki vereceğiniz âcil cevab-ı m uvafakat yalnız hak-
kımdaki itimat ve muhabbetinize haber değil aynı zamanda Makam-ı Nezarette
iimidettiğim m uvaffakıyata da müpteda olacaktır. Ellerinizden vo Cevat’ın göz­
lerinden öperim.
Ferit

Şifreye tahvil edildi:

30 -6-35

Refet
 Vesika No ,2 9

» m
Z ^ - '- • < Â -» J : • 0 : ^ f
6 * % w>»
*

> A İ İ ,1 j j j
^ /■» 0

V o - V - < ?

"* 1 •)
■/tm> ^
* 0 J ' ^ y / W — —

i ,u '^ V>*^r ^ v ? , u- \ , j /i ^ ı * ^

* # * ‘* *9 y j ^ ^

* h u ^ -V /, '» lb v .,
* | • ' # *

• ^

7
 VESİKA No. 29

1 nci Kısım :

Şifre
Gayet müstacel ve zatîdir.

Üçüncü Ordu Müfettişi Mustafa

Kemal Paşa Hazretlerine

■1 H ttatpaft—tarihli— telgpftfnamc i ocnaveri cevabının tosr i’ buyurulmasım pel*

-giyado
Derdest-i irsal idüğü iş’ar ve hâk-i pay-i Hümayuna da arz buyurulan cevap-
ııame-i âlileriyle Dersaadete hareketlerinin tesri’ buyurulmasını rica ederim.

Şifreye tahvil edildi. Nanr

5-7-35 Ferit
Necati
 Vesika No.30

\ * ü / '1 ) “ 1

V ’tL
' • •L . v

v <a

1 .' .* . » IT t1. « - '

^ 4» LjC> , ------- ---- f ** & v p

V / v

. ' fy - ^ JL' J’
I * / . I ^
0

.’ / ' ‘ ' '' \ • ' ,

c & tz J N $*. * 3 «o^ ^ S c*»

' - * f
/M 6 > r ^ < U C r^ s

2 _ ..... IL*
 VESİKA No. 30

Şifre 9-7-335
1 nci Şube: Şifre edildi.
4039 9 •Temmuz - 35

Onbeşinci ve Üçüncü Kolordular

Kumandanlıklarına

Üçüncü Ordiı M üfettişi Mustafa K em al Paşanın hizmetine bâ irade-i seniye-i

ccnab-ı padişahi nihayet verildiğinden yerine diğer bir münasibi tâyin ve i’zam
kılın m aya değin kolordular doğrudan doğruya—H arbiye 'Nezaretle temasta bu­
lunacaklardır.
Ferit
Erkân’ı Harbiyei Umumiye
1 nci Şube 4039

Cevat
 Vesifca No »31

M
. \| * î)\ Rî ^
,> U * * i > y î , J> J jS A fb İ A t s ) # * » r X > > Jî'

^ vJ * < A l * / > ”*>+ '*#>& * * * &

•• , y " ' ' <'' ' '
t> j ^ (/ >
^ / ' t y K
*j ^f ysS *>I

f . ^ V '^ rjO ^ tP ^ S y \J t}-fS £L t,\s}A'lü ûT

* * • ' * * , . • , + •

<1 “\
— u£ ! j'

< J > )* f\
 VEStKA No. 31

Babıâli R. P.
Dahiliye Nezareti I nd Ş. 9 - 7
Kalem-i Mahsus Şevket
6030
85

MAHREM VE MÜSTACEL

Harbiye Nezaret-i Celilesine

Devletlû Efendim Hazretleri.

V azife-i askeriyeden gayri umur-u mühimme-i dahiliye hakkında dahi me-
murin-i mülkiyeye talimat itasına ve bu talimatın infazına salâhiyettar oldukla­
rı Nezaret-i Cel ilelerinden Ordu M üfettişleriyle K olordu Kumandanlarına tebliğ
olunduğundan ve teşkilât-ı m illiyeyi bilvasıta ve bilâvasıta işkâl edecek hareket­
te bulunan memurlar hakkında en şiddetli cezanın tatbiki mukarrer bulunduğu
tebliğ kılındığından bahsile istifsar-ı muameleyi havi Kütahya M utasarrıflığından
alınan telgrafnamenin sureti leffen savb-ı âlilerine irsal kılınmıştır. B u bapda
cilıet-i askeriyeye icabeden evamirin itası menut-u re’yi âli-i nezaretpenahileridir.
Olbapda emr-ü ferman hazret-i men-leh-iil-emrindir.
9 - Şevval - 337 ve 9 - Temmuz - 335
Dahiliye Nazın Vekili
Mehmet İhsan Ethem

Erkân-: Harbiye-i Umumiye Dairesine

9 - 7 - 35
 Vesika No.32

✓W ^ „> , & y ^ ft 's S j’ n t y s J ' J & t Ş S ; t / * " ' S S s Ş s t4 / *

• » » » * *• »

e/ ^ .K)'\ '.J J
l j'^ ’- '> ^ ' > > » \ / ''M j ^ * & £ ^ S jİ * '& >^ • / ' 1

U y t>vvy«> !„ v i» J'" ^ '

■Şe> s ,iv fr &

* j> h *

■j*>)s * * & ' 4M > i+ '**» < i ;

 VESİKA N o . 32

Babıâli
Dahiliye Nezareti
Kalem-i Mahsruı

Kütahya Mutasarrıflığından alman 5-T etnm uz-335

tarihli telgrafnamenin suretidir

Y irm i üçüncü Fırka Kum andanlığı vasıtasiyle Y irm inci K olordu Kum an­
danlığından alınan ve sureti posta ile makam-ı samilerine takdim kılman 30 - H a­
ziran - 335 tarihli ve mahrem işaretli bir tahriratta H arbiye Nezaretinden Or­
du M üfettişlerile K olordu Kumandanlarının vazife-i askeriyeden gayri umur-u
ıniihimme-i dahiliye hakkında dahi memurin-i mülkiyeye talimat itasına ve bu ta­
limatın infazına salâlıiyettar kılınmış olduğu beyaniyle icabında İzm ir civarında­
ki. M illî K uvvetlerin imdadına koşmak ve başka tarafta zuhur etmesi muhtemel
bulunan dahilî bir fesat veyahut haricî bir işgali karşılamak üzere M üdafaa-i
Hukıık-u M illiye ve R edd-i ilh ak Cemiyetleri teşkili ve teşkilâtı bilvasıta veya
bilâvasıta işkâl ve menedecek herhangi bir memur hakkında mıntaka kumandan­
larınca en ağır ceza tatbik edileceği bildirilmekte ise de Makam-ı Samilerinden
telâkki edilen 28 - Haziran - 335 tarihli şifre emivnamenin son fıkrasında ahali
tarafından ne nam ve suretle olursa olsun teşkilât vukuuna meydan verilmeme­
si iş’ar bııyurulduğundan hattı hareketimizin tâyinine müsaade buyurulması ma­
ruzdur
 Vesika No .33

,1*1*! <iij
» : J* : û * * /'
&

'> Y
t v--------- — '
‘v ' l

>*iiy jJ j « ? / * > / < .

A* 0 ...
#>

/
ş JS C st/ ^ 'cÇ S * u s - v .< . , fr j < '/ ;> * / A.

s S , ^ <1^

*■" ^ 1 L *- ^ î J p S , ^ ' J< /i^ ,

c ^ y l" ^ * * ~ A / 'Z t r \

c M * âJ< M * C * v * > '* & g j „ ,• * j /* k Z İ ^ 3

' * 4 " *
c*
* £ ( " -

/ £ 0 0

***J*. &AP t / ' t / < ^ / u / ^ (r 'A u ^ <• — c

' '
/ '
^ 4 *
.♦ '' '
/ ' ' / • '

w ‘' ^ ^ -O K > ^ 0 • 'J 'j r j j

^ ço, ^
 VESİKA No. 33

I nci Ş.
4069
1 0 - 7 - 335

Dahiliye Nezaret-i Celilesine

9 - Temmuz - 35 tarih ve 6030 numaralı mahrem tezkere-i samileri cevabı­

dır.
1. Meınalik-i Osmaniye üç ordu müfettişliğine taksim olunmuş ve bu
m üfettişliklerin vezaif ve mıntakaları da Meclis-i Vükelâ karariyle tesbit edilmiş
ve bu karar Sadaret-i uzmadan doğruca Nezaret-i Celilelerine de tebliğ buyurul­
muş idi. B u kararnamenin (M üfettişliklerle Onüçüncü K olordu hakkmdaki ta­
limat) faslında m üfettişliklerin vezaifi ve memurin-i miilkiyeye karşı salâhiyet­
leri hakkında sarahat vardır.
2. Cihet-i mülkiye ve askeriyece yapılmaması ve muavenet edilmemesi hak­
kında Meclis-i Vükelâ kararı olan teşkilât-ı milliye hakkında-makamat-ı askeri-
yeye tebligat-ı lâzime ifa kılınmış olduğunu arzeylerim.

Basri Kâzım Cevat

 Vesika No.34

ı? * ' ' l » •* c V
' • ►*.
<V>-— <r’ ‘ o*
' S. (j^J1 •■ <2^ J"tc> <\<v

K ^ v/ a.

v ;w
.• ti “ CT'jd S»
-- K. i_
J V- <? ^ jV İi
<
' .< .
* & * 4J jX*S> «M » V w , ; ,

^ 'V ^ * r ' #
-* v x *■
< o -> ,

' c r l f %t'JL ~ o u J g « r ifjC sS S j

~~&L>

'> v v -

j, : o ı .

. r **• *
- '-' •.»> ■ *
-

^ lr V- — « ı
 VESİKA No. 34

1 nci Şube: Tamim

3996 "
Müsvedde: 8 - 7 - 335
3 ncü Kısım Çine’de 57 ncl Fırka Kumandanlığıra
K onya’da, ikinci Ordu Müfettişliğine
Samsun’da Üçüncü Ordu Müfettişliğine
Edirne’de Birinci Kolordu Kumandanlığına
Sıvas’da III ncü ” ”
Konya’da X II nci ” ”
Diyarbekir’de X III ncü ” ”
Balıkesir’de X IV ncü ” ”
Erzurum’da X V nci ” ”
Ankara’da X X inci ” ”

H er ne nam ile olursa olsun hususi bir takım teşkilât vukuuna ve ahaliden
bu uğurda malî ve bedenî metalipte bulunulmasına cihet-i askeriye ve mülkiyece
kat’a meydan verilmemesi ve müteşebbisleri hakkında takibat-ı şedide icrası Mec-
lis-i Vükelâ karariyle tamim olunur.

Basri Kâzım
Cevat

Ferit

Birinci Ordu Müfettişliğine

X X V nci Kolorduya tezkere yazıldı
9 - 7 - 35

Şifreye tahvil edildi. 7 - 7 - 3 5

Tezkere : Birinci Ordu Müfettişliğine

” : X X V nci Kolorduya
ve Müfettişliklere.
Harbiye Nezareti ve Devairine
 Vesikr. No .35

J £>* 1
ff

ta >uijt j j j
/ - V -

__________- * - 1 ^ ~=sîls)^----a L A ^ a S L -A o ^ J T
- - i j — J U ^ l * 3 b l- « ..V ® \
i A m ----^ L * 3 j J <£^1
« / ” r* « • * " A . t>
* T V t - * " *-»
3 3- çS®,,
f e ^ - » 'v S> \
ıls J L ' - - .* v «

t
» * « * - -» J -t\ ■‘ V J>
s
-» s J» / v j ' *
?

vi

' L * v --------

•X.
 VESİKA No. 85

Şifre edildi
I nci Şube 1 nci Kısım: 20 -Temmuz >35
4285
Şifre

X V nci Kolordu Kumandanlığına

Üçüncü Orda Müfettişliği Karargâhına
İkinci Ordc Müfettişliğine
Üçüncü Kolordu Kumandanlığına
Onüçüncü Kolordu Kumandanlığına

1. Yeniden bir zatin intihap ve tâyinine kadar Üçüncü Ordu Müfettişliği

vekâleti -vega ifi- ilâveten Onbeşinci K olordu Kumandanlığı tarafından ifa oluna­
caktır.
2. B u vezaifin mezkûr K olordu Karargâhının bulunduğu mevkiden tedvir
ve temşiti m uvafıktır.
3. B u emir, Üçüncii; İkinci Ordu M üfettişlikleriyle X I I I , I I I ve X V nci
K olordulara tebliğ olunmuştur.

ŞaJdr Muzaffer Cevat

Basri

Ferit

Devaire tamim
 Vesika No ,36

j^c-U-: <iio £>• : *> ->*}-> J -

\ --
j X l i j Jh
/ /
£ r ^ V »

* ° - j+îJj' j j j V I \

' ” ^ V / ««3 ^ j
— .......... ..... ............................« “ =..................................... ......... C f J . ,T „ ^

/ <1 * * . - J «• . . ^ t < A c

■* ■ * ' 1 1 ^ J r Ls' f -< ^ JLı

^ _,., - i ‘^ 7 , , V x L c
J o» j

•%
V M , J cS ^ S ^
o
* / . ■* * *
------ ^ -V, ^ . J ’J fc ’ j» ^ *

J- -S jJ

^ " U j ' rv Û L aj ! j
 VESİKA No. 36

Müsvedde : 20 - Temmuz - 35
Tebyiz edilmiştir.
21 - Temmuz - 335 Mehmet îzrî
I nd Ş. 1 nci Kısım
4292

Dahiliye Nezaret-i Celilesine

Yeniden b ir zatin intihabına değin Üçüncü Ordu M üfettişliği vezaifinin ve­

kâleten Onbeşinci K olordu Kumandanı M irliva Kâzım Paşa tarafından tedvir
ve ifası tensip olunmuş ve icabedenlere emir verilmiştir. Mamulünbih olan m üfet­
tişlikler talimatına nazaran icabeden vilâyetler ve müstakil livalara tebligat ifa ­
sını arz ve istirham eylerim.

Şakir Muzaffer Basri Cevat

 Vesika No.37

. • r-

/» ^
^ ' r 't ✓
jf o ' /^; ^ ^ö ' r JK> V V s 1 /J^>
r 7 / '— ' / ^ i -> v_- ş ,i 4 * r 7 . r . «
^ ‘ ‘ ' - ~ ' - M ı
•Vy^Vıia~-»< j r /^ V ^ İ ^ ^ 'T ' S ^ '^ U ' ^ S f '<P

. -V U /A * '

o r t f ^ o J*-'**} j b r s f j S / / J j } o '^ y 'j>J> > r> J s / İ ' v k

y ^ ) i J yz ) ) ^ ’ ^ j l o j <</ ? ] 9 c ^ s / s , -***
J X J t l f JŞ*> X J ) rVM1 c ^ j f j İ S } 'r J ^ r J s J ö ' O M 'fr 1 i î/f J

~ * i ~ S OAj ' f ş - y rç f ^ j^Atr tZJ ^ ^ J a~ ^ r * / 'j p ^ ''r

f t f ° ' ^ ‘ ^f ^ ) r r * j^ L f, ' r*T* V /J,1 ) r * ,0 , j V f J s h . ? ' *) J Z .J

/ / / V C*V ^ ^ S S **& s ' y ?1 * s ' > S ,} ) . &J >

r " ^ y ^ S ^ . Ş ^ j J m » ^

(j? 1 fV **} S f Ş ,* / ?? < * ' £ »J ıC juU J s j e + j ) *

* r /* ^ •

JJ, f j î J d j y s j } ' /r J ^ r - * i ) / *j ^ İ&

■r ' ‘ ~ 1 /■— «-~J3at r ı V ^ ✓*»*>
✓— ; //✓*
/ / y I• Jc
V .ik i^ y r ^ ^ y ^ r * , ş -W J s ü j j . , a ’ „ 'g L ^ .s . i '

' j j ’ 2 > u > s j'i U . J , ,y } • J y o j ,/ \ û ij ,- J ,i ,

 VESİKA No. 37

BahıâR
Dahiliye Nezareti
İdare-i Umumiye-i Dahiliye
Müdüriyeti

Umumi :
Hususi:

Suret

Mübarek vatan ve milleti parçalanmak tehlikesinden kurtarmak ve Yunan

Ermeni amaline serfüru etmemek için açılan Mücahede-i M illiye uğrunda m il­
letle beraber, serbest surette çalışmağa sıfat-ı resmiye ve askeriyem artık mâni
olmağa başladı. B u gaye-i mukaddese için milletle beraber nihayete kadar çalışma­
ğa mukaddesatım namına söz vermiş olduğum cihetle âşıkı olduğum silk-i celil-i
askeriye bugün veda ve istifa ettim. Bundan gaye-i mukaddese-i milliyemiz için
her türlü fedakârlıkla çalışmak üzere sine-i millette bir ferd sıfatiyle bulunmak­
ta olduğumu arz ve ilân ederim.
Mustafa Kemal

Suret

Yatan ve milletimizin inkıraz ve inkısam-ı katisini tamamiyle hazırlamakta

olan bugünkü düşman harekâtı ve bütün eli bağlı kalan Dersaadetteki Hükûm et-i
merkeziyemizin nâçan yüzünden vâki ınümaşatı karşısında hakkını ve toprağı­
nı ve istiklâlini m üdafaa ve fedaya azmeyliyen cereyan ve irade-i milliye uğrunda
bir ferd -i .âciz olarak çalışmak için Dersaadotten çıktım. A ydın tarikiyle gele­
rek Mustafa Kemal Paşa Hazretleriyle bütün rüfekasm ın cihad-ı millisine işti­
rak ettim. İstanbul'un solgun, mahsur siması altında kaynayan dindar ve namus-
kâr ve hareketli bir kan vardır.
Payitahtın bütün namuskâr ricali alesseviye ve bilfiil temasında bulundu­
ğum Hüdavendigâr ve Karesi ve Ankara ve Sivas vilâyetlerinin tabakat-ı mif-
liyesi tamamiyle bu gaye ile mütehalli olup mübarek milletin kudret-i milliyesi-
ne rapt-ı ümit ve âmal eylemiştir.
Yatan ve milletin halâsı ve istiklâli Makam-ı Saltanat ve H ilâfetin masuni­
yeti bilfiil temin olununcaya kadar M ustafa Kemal Paşa ile çalışmağa mukadde­
satımız namına ahd-ü misak eylediğimizi r.rz ve ilân eylerim.
Bahriye Nazır-ı Esbakı
Rauf

Üçüncü Ordu M üfettişi M ustafa Kem al Paşa Hazretlerinin askerlikten isti­

fasına dair ve esbak Bahriye Nazırı R au f Beyin Üçüncü Ordu M üfettişliği E r -
kân-ı Harbiyesinden tebliğ edilen yedaııame ve beyannamelerinin birer sureti ba­
lâya çıkarılmıştır. Bunların mıntakanız dahilinde vatanin en hicra köşelerinde
bilcümle evlâd-ı vatana aynen tebliğ ve iflıam ı hassaten miitemennadır.
 Ve

' If ' .a /S 1' O tf r* 9

r t e * v<
vj - *«• • V ^ 7 s.
f ı 'r r /
’ i y -S -? [ ^ r J d ^ ’ " ‘ ff! ’

i ~ y y • &* ^
* J > s \ jİŞ y l £ i * o o Ş '‘ ü j Z J c J v ' / S , # , SJ *

K j & y JLS JL^P^J &J J ' J S rı J / ' f ' t i r ^ ° { J ^ • ' ? - ^ y J'*’) ^ ^ -U fŞ J J \

r U > S '? S W ? / r ; '(* / ' ' ^ 1^

''f'S / v 'jjp „vj j S* »*- *•* * 1 ' ; i j ^ 'T ^ os?r< i\ & ı » J » ' j J r, ^ r r ~ s - - ı £ *Zl~*\

v ’< i fy \ ı £ & r \
^\ U

^ \ » (S ^
y * t > *$ r p y * > ,\ W J

< ° I* / ^
 VESİKA No. 38

Babıâli
Dahiliye Nezareti Gayet müstaceldir.

İdare-i ümumiye-i Dahiliye R. P.

Müdüriyeti I nci Ş. 2 2 - 7

Umumî : 18963
Hususi : 792

Harbiye Nezaret-i Celilesine

Devletlû E fendim H azretleri:

tîçüncü Ordu M üfettiş-i sabıkı M ustafa Kemal Paşa ile Bahriye N azır-ı es-
bakı R a u f Beyin D iyarbekir’de Üçüncü Ordu Kumandan V ekili M iralay Cev­
det B ey tarafından 13 - Temmuz - 335 tarihinde Bitlis vilâyetine tebliğ olunan
telgraf nam elerinin suretleri le f fen irsal kılındı. Mezkûr telgraf namelerde bah-
solunan harekâtın selâmet-i vatanı tenlikeye ilka edecek netayic-i vahime tevlit
eyliyeceğinden icabedenlerin ikazı ve hal ve mahalle göre lâzımgelen tedabir-i se-
rianm ittihazı ile teşebbüsat-ı vakıanın men’i ve peyderpey malûmat itası zımnın­
da Bitlis, Hüdavendigâr, Ankara, Sivas vilâyetleriyle Karesi M utasarrıflığına
telgrafla tebligat ifa edilmiştir. Cihet-i askeriyece de icabedenlere vesayayi mües­
sire ifa buyıırulması mütemennadır. Olbapda emr-ii ferman hazret-i men-leh-
iil-emrindir.
21 - Şevval - 337 ve 21 - Temmuz - 335.
Dahiliye Nazın
Senan Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Dairesine Âdil
22-7-35
Vesika No.39
 VESİKA No. 39

1 nci Ş.
4350
Şifre : 24 - Temmuz - 35
Sapograf yazılmıştır : 27 - Temmuz - 35
Ş ifre ve sonra tezkere

Tamim

Şifre ve soma tezkire :

Konya’da 2 nci Or. Mf.

Edime 1de 1 nci Kolordu K.
Srvıaıs’da m neü Kolordu K.
Konya’da X II moi
D'yarbelkir’dıe X III ncü
Balıkesir’de X IV nıcü
Erzurum'da X V nci
Aınlkara’da X X nci
Ç'mıe’de 57 (nci Fırka

Tezkire :
Haflföiye Nezawtâ dövaı’r ve MüıfeltıfcişlUMieTİnıe
Erkânı Haıfjîyıe şuıalbaıt-ına

V ilâyet-i Şark iyenin herhangi bir mahallinde m illî bir kongre te’sisine te­
şebbüs edildiğine ve bu teşebbüsün mevkii fiile çıkması için yapılan muhaberata
cihet-i askeriyenin vasıta kılındığına, muavenet ve müzaherette bulunduğuna dair
m evsuk haberler- vesaik vıırut etmektedir.
Şu son on senenin bâzı vakayii hey’ et-i askeriyenin siyasî cereyanlara karış­
masından ne elîm neticeler tahaddüs ettiğine pek büyük bürhandır.
Yalnız hükümetin— emrini evamir-i mübellega-i resmiyeyi kemal-i mutavaata
la icra hususunun hey’et-i askeriyece ananevî ve tabiî bir vazife-i namus olduğunun
unutulmamasını tekrar eder ve Ordu ile mensubininin esasen müberra bulundu­
ğuna mutmain olduğum her türlü cereyan-ı siyasiden uzak bulundurulmasını
ehemmiyetle talep ve rica eylerim. Erkânı H arbiye-i Umumiye I nci Ş. 4350.
Ali Hagıp Kâzım Cevat Nâzım

Şifreye tahvil ettim.

24 - Temmuz - 35
Halil