10

Filipino
Unang Markahan
Sariling Linangan Kit 4:
Sanaysay
Filipino – Ikasampung Baitang
Unang Markahan – Sariling Linangan Kit 4- Sanaysay
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa Sariling Linangan Kit
na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga
ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa
SLK na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon – Rehiyon XI

Regional Director: Allan G. Farnazo

Assistant Regional Director: Maria Ines C. Asuncion

Bumubuo sa Pagsusulat ng Sariling Linangan Kit

Manunulat: Yvette Rosanna P. Escalera/ Mary Jean L. Sarol
Editor: Lyn Vincent J. Balatero
Tagasuri: Rene P. Sultan / Lyn Vincent J. Balatero
Tagaguhit: Hareld O. Candari / Jemar D. Aliñabo
Tagalapat:
Tagagawa ng Template: Neil Edward D. Diaz
Tagapamahala:
Allan G. Farnazo Reynaldo M. Guillena
Mary Jeane B. Aldeguer Alma C. Cifra
Analiza C. Almazan Aris B. Juanillo
Ma. Cielo D. Estrada May Ann M. Jumuad
Mary Jane M. Mejorada Rene P. Sultan

Inilimbag sa Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon XI

Evelyn R. Fetalvero Reynaldo M. Guillena
Department of Education – Division
Mary Jeane B. Aldiguer
of Davao City Alma C. Cifra
Office Address: DepEd Davao City Division.E. Quirino Ave., Davao City
Analiza C. Almazan Aris B. Juanillo
Telefax: 227-4726
E-mail Addres: Ma.davaocity.division@deped.gov.ph
Cielo D. Estrada May Ann M. Jumuad
Mary Jane M. Mejorada Rene P. Sultan
 10

Filipino
Unang Markahan
Sariling Linangan Kit 4:
Sanaysay
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman
ang mag-aaral kung paano gamitin ang Sariling Linangan Kit na ito.
Kinakailangan ding subaybayan at itala ang pag-unlad nila habang
hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling pagkatuto. Bukod dito,
inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan ang mag-aaral
habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa SLK.
Para sa mag-aaral:
Ang Sariling Linangan Kit na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong
pangangailangan. Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang
wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong madulutan ka ng mga
makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.
Ang sumusunod ay mga paalala kung paano gagamitin ang SLK:
1. Gamitin ang SLK nang may pag-iingat. Huwag susulatan ang bawat
pahina nito. Gumamit ng ibang papel na maaaring sulatan ng mga
kasagutan mula sa iba’t ibang kasanayan.
2. Huwag kalimutang sagutan and Subukin Natin bago dumako sa
susunod na gawain.
3. Basahin at unawaing mabuti ang mga panuto bago isagawa ang mga
gawain.
4. Inaasahan ang inyong katapatan at integridad sa pagsagawa, pagsagot
at pagwawasto ng mga gawain.
5. Tapusin muna ang kahingian ng bawat bahagi bago pa dumako sa
susunod na gawain.
6. Isauli/ Ipasa ang SLK sa inyong guro o tagapagdaloy pagkatapos ng
mga gawain.
Kung may mga bahagi ng SLK na ito na nahihirapan ka sa pagsagot,
huwag mag-atubiling komunsulta sa inyong guro o tagapagdaloy. Tandaan
na hindi ka nag-iisa sa gawaing ito. Inaasahan namin na sa pamamagitan ng
SLK na ito, ay mararanasan mo ang isang makabuluhan, masining at malalim
na pagkatuto at pag-unawa sa mga kasanayang pampagkatuto. Kaya mo yan!

ii
 Alamin Natin

Magandang araw sa iyo!

Ipinakikita sa Sariling Linangan Kit na ito ang buhay ng mga OFW sa
Barcelona na nakikipagsapalaran sa ibang bansa at nagsasakripisyo para sa
pangarap na umunlad at mapabuti ang katayuan sa buhay.
Mababasa rin sa sanaysay na ito ang mayamang kultura at tradisyon
sa maunlad na lungsod ng Espanya.
Halika ka! Maglakbay tayo! Sa iyong paglalakbay ay sikapin mong
matuto, maging bukas at igalang ang pagkakaiba-iba ng tao.

Sa pamamagitan ng pagbasa sa Sariling Linangan Kit na ito, ikaw ay

inaasahang:

1. natutukoy ang mga salitang magkakapareho o magkakaugnay ang

kahulugan;
2. naitatala ang mga impormasyon tungkol sa isa sa napapanahong
isyung pandaigdig;
3. naipaliliwanag ang pangunahing paksa at pantulong na mga ideya
sa napakinggang impormasyon sa paksa;
4. nabibigyang-reaksyon ang mga kaisipan o ideya sa tinalakay na
akda, ang pagiging makatotohanan/di-makatotohanan ng mga
pangyayari sa maikling kwento;
5. natatalakay ang mga bahaging nabasa, na nagpapakita ng mga
isyung pandaigdig;
6. nagagamit ang angkop na mga pahayag sa pagbibigay ng sariling
pananaw.

Subukin Natin

Panuto: Piliin ang titik ng iyong tamang sagot at isulat sa sagutang papel.

1. “Napakarami kong natutunan sa apat na buwang pagtira sa Espanya

sabi ni Rebecca.” Ano ang katulad ng salitang nasalungguhitan?
A. nakita B. napuntahan C. kaibigan D. nalaman
2. Ano ang pananaw mo kung bakit maraming mga magulang ang
nakikipagsapalaran sa ibang bansa?
A. Mabigyan ng magandang kinabukasan ang kanilang pamilya.
B. Magkaroon ng maraming pera.
C. Mamasyal sa ibang bansa.
D. Mapalayo sa kanilang pamilya.

1
 3. Anong paghahanda ang maaaring gawin ng isang taong nagbabalak na
magbakasyon sa ibang bansa?
A. Mag-iipon ng pera para sa binabalak na bakasyon.
B. Manghihingi sa magulang na nagtatrabaho sa ibang bansa.
C. Mangungutang upang may panggastos sa pamamasyal.
D. Magtipid sa gastusin habang nasa bakasyon.

4. Alin sa pahayag ang nagpapakita ng paggalang sa karapatang

pantao?
A. Hayaan sila sa kanilang ginagawa.
B. Tulungan ang tao kung kailangan nila ng tulong.
C. Bukas ang isipan sa pagkakaiba-iba ng mga tao at lahi.
D. Palakaibigan sa kapwa.

5. “Hanggang ngayon, napakarami pa rin sa mga impluwensya ng

bansang Espanya ang masasalamin sa ating wika, kultura, tradisyon
pananampalataya, at uri ng pamumuhay sa mga Pilipino. Anong
katotohanan ang bumabalot sa pahayag na ito?
A. Nagugustuhan natin ang kanilang ginagawa.
B. Nakaimpluwensya dahil sa matagal nilang pananakop.
C. Naiinggit tayo sa kanilang bansa.
D. Napamahal na sila sa atin.

Aralin Natin

Basahin ang isang sanaysay na kapupulutan ng maraming impormasyon.

Ang Apat na Buwan ko Sa Espanya

(Isang Sanaysay)

Ako si Rebecca, labing-anim na taong gulang, anak ng mag-asawang

OFW na kapwa nagtatrabaho sa Barcelona, Espanya. Walong taon na rito

2
sina Nanay at Tatay subalit ito pa lang ang unang pagkakataong naisama
nila ako. Nagkataon kasing nagbago ang school calendar ng unibersidad na
papasukan ko. Sa halip na sa nakasanayang Hunyo ay sa buwan ng Agosto
pa magbubukas ang klase kaya sinamantala namin ang mahaba habang
bakasyon mula Abril hanggang huling linggo ng Hulyo upang sa halip na
sila ang umuwi sa Pilipinas ay ako ang pinapunta nila sa Barcelona, isa sa
pinakakilalang lungsod sa Espanya.
Sa isang malaking hotel sa Barcelona nagtatrabaho ang aking
magulang. Bago pa ako dumating ay inayos na nila ang oras ng kanilang
pagpasok upang lagi akong may makasama isa sa kanila. Magkaiba ang
kanilang shift sa trabaho subalit nagawan nila ng paraang tuwing Sabado
at Linggo ay maging libre sila pareho para makasama ako. Dahil dito,
napasyalan namin ang magagandang lugar sa mga lungsod ng Madrid,
Seville, Toledo, at Valencia. Sa apat na buwan ng pamamalagi ko sa
Espanya at pamamasyal namin sa iba’t ibang lungsod dito ay marami
akong natutunan at naranasan sa kanilang mga kaugalian, kultura, at
tradisyon.
Klima at Panahon
Sa mga unang buwan ng aking pagbisita (Abril hanggang Hunyo) ay
nakaranas ako ng katamtamang panahon. Subalit sa buwan ng Hulyo
gayundin daw sa buwan ng Agosto (na hindi ko na inabutan) na itinuturing
na tag-init sa kanila ay sadyang napakainit ng panahong maihahambing sa
ating nararanasan sa Pilipinas sa mga buwan ng Marso at Abril. Sa mga
panahong ito’y napakaraming turista ang dumarayo sa Espanya lalo na sa
Lungsod ng Barcelona upang mapasyalan ang kanilang magagandang
dalampasigang nasa baybayin ng Dagat Mediterranean.
Kultura at Tradisyon
Isa sa ipinagmamalaki ng mga Espanyol ay ang kanilang mayamang
kultura at tradisyong nag-uugat pa sa malayong nakaraan. Napakarami
nilang museo at mga teatro kung saan masasalamin ang kanilang
kasaysayan. May mga araw at oras silang nakalaan para sa libreng
pagpasok sa mga museo. Halimbawa, napasok namin nang libre ang Reina
Sofia sa Madrid, isang museong tanyag sa buong mundo, libreng
nakapapasok dito ang publiko sa mga araw ng Lunes, Miyerkules,
Huwebes, at Biyernes mula ikapito hanggang ikasiyam ng gabi. Libre rin
ang pagpasok dito mula 2:30 ng hapon kapag araw ng Sabado at kapag
Linggo, libre ito mula umaga hanggang 2:30 ng hapon.
Sa pamamasyal namin sa iba’t ibang museo nakita ko ang mga obra
maestro ng mga tanyag na alagad ng sining tulad nina Salvador Dali, Pablo
Picasso, Joan Miro, Antoni Tapies, at iba pa. Ang isa pang tanyag na
museong napasok din namin nang libre ay ang National Art Museum of
Catalonia kung saan ang gusali pa lang ay kahanga-hanga na.

3
Bahagi rin ng kanilang makulay na kultura ang pagsasagawa ng bullfight
kung saan ang mga lalaki ay nakikipagtagisan ng lakas sa isang toro
gayundin ang pagsayaw ng flamenco, na labis kong nagustuhang panoorin
dahil sa kahanga-hangang bilis ng paa ng mga mananayaw na tila
nakaangat sa hangin at hindi lumalapat sa sahig.
Ang mga Tahanan at Gusali
Ang isa sa pinakamagagandang bagay na nakita ko sa Espanya ay
ang kanilang mga gusali. Marami na ring makabagong tahanan at gusali
subalit ipinagkakapuri nila ang mga gusaling naitayo pa noong gitnang
panahon at nagpapakita ng mayamang kasaysayan ng kanilang lugar. Ilan
sa mga ito ang Palacio Real sa Madrid, ang Toledo’s Ancient Rooftops sa
Toledo, isa sa pinakamatandang lungsod sa Espanya kung saan
matatagpuan ang mga lumang bahay at makasaysayang mga gusali, at ang
hindi pa natatapos na Basilica de la Sagrada Familia, isang UNESCO World
Heritage Site na sinasabing sinimulang gawin sa pamumuno ng tanyag na
arkitektong si Antoni Gaudi noon pang 1883. Ang mga lumang gusaling
dinisenyo rin ni Gaudi sa Barcelona tulad ng Casa Vicens, Casa Batllo,
Guell Pavilions, at iba pa ay isa-isa rin naming pinasyalan. Ang bawat
gusali ay may taglay na kasaysayang maiuugnay sa kasaysayan ng lungsod
at maging ng bansa.
Wika
Ang kanilang wikang pambansa ay Spanish o Castilian na tinatawag
naman nating Espanyol. Mayroon din silang ilang diyalektong ginagamit
ng ilang pangkat tulad ng Galician, Catalan, at Basque. Ang Ingles ay
nauunawaan ng ilan subalit ang pagsasalita nito ay hindi gaanong
laganap. Sabi ng aking magulang, mas kakaunting Espanyol daw ang
nakapagsasalita ng English kompara sa ibang mga bansa sa Europa.
Gayonpaman, sa hotel kung saan sila nagtatrabaho ay mahuhusay sa
Ingles ang kanilang mga katrabahong Espanyol dahil ang karamihan sa
kanilang mga bisita ay mga turistang mula sa iba’t ibang panig ng mundo.
Kung titira ka nang matagalan sa bansang ito ay kailangang mong
matuto ng wikang Espanyol dahil ang halos lahat ng mababasa tulad ng
mga babala sa daan, mga paskil o signages, mga pangalan ng produkto, at
mahahalagang dokumento ay nasusulat sa kanilang wika. Natuwa lang
ako dahil may mga salita silang agad kong naintindihan tulad ng mga
salitang banyo, calle, ventana, coche, at iba pa. Nasakop nga pala nila tayo
sa loob ng mahigit tatlongdaang taon kaya naman marami silang naging
impluwensiya sa ating kultura kasama na ang sa ating wika.
Relihiyon o Pananampalataya
Ang isa sa mga bagay na kapansin-pansin sa Espanya ay ang
pagkakaroon ng naglalakihang Simbahang Katoliko sa halos lahat ng dako

4
kaya’t ang dayuhang manggagawa tulad ng aking magulang na
naghahanap ng masisimbahan ay tiyak na hindi mahihirapan.

Nakararami pa rin sa mga Espanyol ang Katoliko na nasa humigit-

kumulang 80% hanggang 90% ng populasyon subalit marami na ring ibang
relihiyon o pananampalataya ang laganap dito tulad ng Islam at ng ibang
pananampalatayang Kristiyano gaya ng mga Protestante, Jehovah’s
Witnesses, Mormons, at iba pa. Gayonpaman, sa aming pagsisimba ay
napansin kong di tulad sa ating bansa, hindi napupuno ang mga simbahan.
Ayon sa aking magulang, kahit malaki ang bilang ng mga Katoliko ay
marami sa kanila ang hindi regular na nagsisimba at nagsasagawa lamang
ng mga ritwal ng simbahan tulad ng pagbibinyag, pagpapakasal, at
pagbabasbas sa namatay.

Ang Kanilang Pagkain at Iba Pang Kaugalian

Kung may isang bagay na labis na naiiba o natatangi sa mga
Espanyol, ito ay ang kanilang mga kaugaliang kaugnay ng pagkain. Ang
kanilang almusal na tinatawag nilang El Desayuno ay karaniwang kapeng
may gatas at tinapay lang. Magaan lang ito dahil sa bandang ikasampu o
ikalabing-isa ng umaga ay muli silang kakain. Karaniwang tapas ang
kinakain nila sa oras ng ito. Ang tapas ay mga pagkaing nakalagay sa
maliliit na lalagyan tulad ng platito na maaaring damputin lang (fingerfood)
tulad ng pritong maliliit na pusit, tinapay na may nakapatong na kamatis
at keso, nakatuhog na tuna at olive, at iba pa. Sa kanila pala natin nakuha
ang nakaugalian nating pagkain sa pagitan ng agahan at tanghalian.
Ang kanilang tanghalian na tinatawag nilang la comida ang
pinakamalaki nilang kain sa maghapon. Maraming putahe ang nakahanda
para sa kanilang tanghalian at hindi sila nawawalan ng tinapay sa kanilang
hapag. Tinapay ang kanilang pinakakanin at ito ang ginagamit nila upang
masimot ang sarsa sa kanilang pinggan. Ang ilang putaheng paborito nila
ay kilala rin natin tulad ng paella, gambas, cochinillo asado (na kahawig ng
ating lechon de leche), at iba pa. Naglalaan sila ng dalawa hanggang tatlong
oras para sa pananghalian dahil bukod sa marami silang nakahandang
pagkain para rito ay nakaugalian din nilang magkaroon ng siesta o
sandaling pagtulog o pagpapahinga pagkatapos kumain.
Ang buong bansa ay nagsi-siesta kaya’t karaniwang nagsasara ang
mga tindahan, paaralan, at pagawaan mula ikaisa hanggang ikaapat ng
hapon para sa mahabang pananghalian at siesta. Gayonpaman, napansin
kong sa Barcelona at sa Madrid na pinakamalalaki nilang lungsod at may
pinakamaraming dayuhan ay bukas ang malalaking supermarket at mga
tindahan maging sa mga oras na ito.

5
Pagsapit ng ikalima o ikalima’t kalahati ng hapon ay muli silang kumakain
ng tinatawag nilang La Merienda (sa kanila pala galing ang katawagan
nating meryenda). Magaan lang ang pagkaing ito na karaniwang tinapay
na may palaman. Ikasiyam naman ng gabi ang karaniwang oras ng
kanilang hapunang tinatawag nilang La Cena. Mas kaunti ang pagkaing
nakahain na minsa’y pritong itlog o isda at ensaladang gulay lang. Hindi
rin nawawala ang paborito nilang minatamis na karaniwang gawa sa itlog
at gatas na tinatawag naman nating leche flan.
Kung ikokompara ang oras ng ating hapunan sa kanila ay
masasabing huli na ang ikasiyam ng gabi subalit hindi pa rito nagtatapos
ang maghapon ng mga Espanyol. Pangkaraniwan na sa kanila ang lumabas
pa pagkatapos ng hapunan at maglakad-lakad (tinatawag nilang paseo) at
dumaan sa mga restaurant o bar. Umuuwi lang sila upang matulog kapag
maghahatinggabi o lagpas hatinggabi na. Sa mga araw na walang pasok ay
inaabot sila ng ikatlo o ikaapat ng umaga sa labas ng tahanan at bago
umuwi ay karaniwang kumakain uli sila ng churros o tila pahabang donuts
na tsokolate. Naiisip kong ang hilig nating mga Pilipino sa pagkain ay
namana natin sa mga Espanyol sa sumakop sa atin subalit kahit anong
gawin kong paggaya sa kaugalian nila kaugnay ng pagkain at pagtulog ay
hindi ko talaga kaya. Maging ang magulang kong walong taon na rito ay
hindi rin magawa ang nakagawiang ito ng mga Espanyol lalo na ang oras
ng pagtulog dahil na rin sa regular na oras ng trabaho nila sa hotel.
Isports
Kung sa Pilipinas ay may basketball court sa halos lahat ng sulok
ng barangay, sa Espanya ay soccer o football naman ang tanyag na tanyag
na laro at nilalaro o nilalahukan ng halos lahat ng kabataan saanmang
bahagi ng bansa. Hindi makokompleto ang kanilang linggo kung hindi sila
makapanonood ng paborito nilang koponan ng soccer. Ang Real Madrid,
isang koponan ng soccer club sa buong mundo na may mahigit 228
milyong tagasuporta.
Kasuotan
Napansin kong higit na pormal ang pananamit ng mga Espanyol
kompara sa atin. Tanging mga kabataan ang nakita kong nakasuot ng
pantalong maong at t-shirt lalo na sa Lungsod Madrid. Ang mga
nakatatandang babae ay karaniwang nakasuot ng blusa at palda o bestida.
Ang kalalakihan ay karaniwan namang nakasuot ng may kuwelyong pang-
itaas, pantalong slacks (hindi maong), at sapatos na balat. Sa aming pag-
iikot ay halos wala akong nakitang naka-rubber o tennis shoes maliban sa
mga turistang namamasyal sa mga baybayin ng Barcelona. Sa loob ng
simbahan ay pormal ang pananamit. Katunayan, mayroon silang dress
code at ipinagbabawal ang mga damit o kasuotang hindi angkop sa
simbahang itinuturing na banal na lugar. Sa pamamasyal nila pakatapos
ng hapunan ay maayos at pormal din ang kanilang pananamit.

6
 Napakarami kong natutuhan sa apat na buwang pagtira sa
Espanya. Marami silang mga kaugaliang nahahawig sa atin dahil na rin sa
impluwensiya ng matagal nilang pananakop subalit nananatili silang iba at
natatangi sa maraming bagay. Ipinagpapasalamat ko kina Nanay at Tata
yang pagkakataong ibinigay nila sa akin upang matuto ng maraming bagay
at lalong maging bukas at gumalang sa pagkakaiba-iba ng mga tao at lahi
sa mundo.
Pinagkunan: Pinagyamang Pluma 10 pp. 67-69, Rebecca De Dios

Ang iyong nabasa ay isang sanaysay. Ito ay isang uri ng akda na

naanyong tuluyan. Makikita ang salitang “sanay” at “salaysay,” kung
pagdurugtungin ang dalawang salita maaaring sabihin “sanaysay” ay
“salaysay” o masasabing isang sanay o eksperto sa isang paksa.
Karaniwang ang paksa ng mga sanaysay ay tungkol sa mga kaisipan
at bagay-bagay na maaaring kapupulutan ng mga impormasyon na
makatutulong sa pagbuo ng sariling pananaw.

Nagtataglay ang sanaysay ng tatlong mahahalagang bahagi o balangkas:

1. Panimula- sa bahaging ito madalas inilahad ang pangunahing

kaisipan pananaw ng may-akda at kung bakit
mahalaga ang paksang tinatalakay.
2. Gitna o Katawan – inilalahad sa bahaging ito ang iba pang
karagdagan kaisipan o pananaw kaugnay sa
tinatalakay na paksa upang patunayan o suportahan
ang inilahad na pangunahingkaisipan.
3. Wakas- nakapaloob sa bahaging ito ang kabuoan ng sanaysay,
ang pangkalahatang palagay o pasiya tungkol sa paksa
batay sa mga katibayan, at katuwirang inisa-isa sa
katawan ng akda.

(Filipino 10 Modyul Para sa Mag-aaral, pahina 30-31).

Dahil natapos mo nang basahin ang akdang ito, susukatin naman natin ang
iyong kaalaman sa pamamagitan ng pagsagot sa mga gabay na tanong.

7
I. Pag-unawa sa Binasa

Panuto: Isulat ang titik ng tamang sagot sa inyong sagutang papel.

1. Bakit gusto ni Rebecca na pumunta sa Espanya?

A. Mamasyal sa ibang bansa.
B. Makasama ang kaniyang magulang sa ibang bansa.
C. Manood ng magagandang tanawin.
D. Mag-aral sa ibang bansa.

2. Bakit isinama ng mga magulang si Rebecca sa kanilang pagbalik sa

Espanya?
A. Nagkataong nagbago ang school calendar ng unibersidad na
kaniyang papasukan at makapagbakasyon.
B. Sampung taon nawalay ang kanilang anak kaya isinama nila ito.
C. Wala silang babayaran sa pamasahe sa eroplano.
D. Gusto nilang mamasyal ang anak sa ibang bansa.

3. Anong paghahanda ang ginawa ng kaniyang mga magulang sa

pamamalagi ni Rebecca sa Espanya?
A. Nag-ipon ng pera para sa pamamasyal ng anak.
B. Hindi muna sila pumasok sa kani-kanilang trabaho upang
makasama ang anak.
C. Nagungutang para may panggastos sa pamamasyal.
D. Inayos nila ang oras ng kanilang pagpasok upang laging may
kasama ang kanilang anak.

4. Ano-ano ang natutunan ni Rebecca sa apat na buwan niyang

pamamalagi sa Espanya?
A. Ang paghuhugas at iba pang gawain sa bahay.
B. Ang kanilang kaugalian, kultura at tradisyon.
C. Ang iba’t ibang uri ng trabaho na kaniyang napasukan.
D. Ang proseso ng pagpapakasal at pag-asawa.

5. Alin sa pahayag ang nagpapakita ng paggalang sa karapatang

pantao.
A. Hayaan sila sa kanilang ginagawa.
B. Tulungan ang tao kung kailangan nila ng tulong.
C. Laging bukas sa pagkakaiba-iba ng mga tao at lahi.
D. Maging palakaibigan sa kapwa

8
 Mga pahayag sa Pagbibigay ng Sariling Pananaw

Mahalagang bahagi ng ating pang-araw-araw na pakikipagtalastasan

ang pahayag ng sariling pananaw o opinyon. Kailangang matutuhan mo
kung paano ang mabisang paraan ng pagsasagawa nito.

Mababasa sa ibaba ang ilang mga pahayag na ginagamit sa pagbibigay ng

sariling pananaw:

• Ang masasabi ko ay . . .
• Ang pagkakaalam ko ay . . .
• Ang paniniwala ko ay . . .
• Ayon sa nabasa kong datos/impormasyon/balita.
• Hindi ako sumasang-ayon sa sinabi mo dahil . . .
• Kung ako ang tatanungin . . .
• Maaari po bang magbigay ng aking mungkahi?
• Maaari po bang magdagdag sa sinabi ninyo?
• Mahusay ang sinabi mo at ako man ay . . .
Nasa iyo yan kung hindi ka sumasang-ayon sa aking pananaw subalit…
Para sa akin . . .
• Sa aking palagay . . .
• Sa tingin ko ay . . .
• Tutol ako sa sinabi mo dahil . . .

Naririto naman ang ilang paalalang dapat isaalang-alang sa

Pagbibigay ng sariling pananaw o opinion:

➢ Ilahad ang pananaw sa maayos at malumanay na paraan kahit

pa hindi sinasang-ayunan ang pananaw ng iba. Iwasang
magtaas ng boses o maging sarkastiko at makasakit sa
damdamin ng kapwa. Laging tatandaan ang isang kasabihang,
Ingles na nagsasabing “You can disagree without being
disagreeable.”
➢ Makinig nang mabuti sa sinasabi ng kausap. Ipakita mo pa rin
ang interes at paggalang kahit hindi kayo pareho ng pananaw o
opinyong pinaniniwalaan. Maiiwasan din ang pagiging
mapanghusga kung makikinig muna tayo sa panig ng bawat isa

9
 ➢ Huwag pilitin ang kausap na sumang-ayon o pumanig sa iyong
pananaw o paninindigan kung may matibay siyang dahilan para
maniwala sa kasalungat ng iyong pananaw.

➢ Mas magiging matibay at makakukumbinsi sa iba kung ang

pananaw o paninindigang iyong ipinaglalaban ay nakabase sa
katotohanan o kaya’y sinusuportahan ng datos. Makabubuti
ang pagiging palabasa at pag-alam sa mga isyu upang
magkaroon ng higit na laman ang iyong ipahahayag at hindi
basta nakabase lang sa personal mong nararamdaman o iniisip.

➢ Gumamit ng mga pahayag na simple para madaling

maintindihan ng mga tagapakinig ang iyong opinyon o
pananaw. Kung sakaling magpapahayag ka sa isang pormal na
okasyon, gumamit ka rin ng pormal na pananalita at huwag
mong kalilimutang gumamit ng katagang po at huwag mong
kalilimutang gumamit ng katagang po at opo.

Pinagkunan: E. Marasigan, et Al (2015). Pinagyamang Pluma 10

Panuto: Ibigay ang iyong sariling pananaw gamit ang angkop na mga
pahayag.

1. Naghahanapbuhay ang mga magulang sa ibang bansa para sa

kinabukasan ng pamilya.
____________________________________________________________
____________________________________________________________

2. Nalulong sa droga ang anak at walang magulang na nag-aaruga

dahil nagtatrabaho ang mga ito sa ibang bansa.
____________________________________________________________
____________________________________________________________

Narito ang ilang pamantayan sa inyong gawain.

5 4 3
Napakahusay Mahusay Katamtaman
Nailahad nang malinaw ang
sariling pananaw.

Nagagamit ang angkop na

pahayag

10
 Gawin Natin

Panuto: Ipaliwanag ang pangunahing paksa at pantulong na mga ideya

sa nabasang impormasyon sa akda. Sagutin ang sumusunod na
tanong na nakasulat sa grapikong presentasyon. Isulat sa
inyong sagutang papel. Sundin ang format.

Klima at Panahon Kultura at Relihiyon/Kaugalian/

Tradisyon Kasuotan

Narito ang ilang pamantayan sa inyong gawain.

5 4 3
Napakahusay Mahusay Katamtaman
Nailahad nang malinaw ang
pangunahing paksa.

Tiyak ang pagpapaliwanag

Sanayin Natin

Panuto: Ibigay ang inyong reaksiyon sa mga kaisipan o ideya sa

sumusunod na pahayag. Iguhit ang masayang mukha
(smiley) kung ito ay nagsasaad ng katotohanan sa paksa,
malungkot na mukha (sad face) naman kung ito ay hindi
makatotohanan sa inyong sagutang papel.

_____1. Sa Madrid ang nakatatandang babae ay karaniwang nakasuot

ng blusa at palda o bestida.
_____2. Soccer o football ang tanyag na laro sa Espanya.
_____3. Pangkaraniwan na sa Espanya ang lumabas pagkatapos ng
hapunan at maglakad-lakad (tinatawag nilang paseo).
_____4. Ang isang bagay na labis na naiiba o natatangi sa mga Espanyol ay
ang kanilang kaugalian sa pananampalataya.
_____5. Ang buwan ng Hulyo at Agosto sa Barcelona ay itinuturing na
taglamig.

11
Panuto: Piliin sa loob ng pangungusap ang kaugnay o pareho ang
kahulugan sa salitang may salungguhit. Isulat sa inyong
sagutang papel.

1. Sa panahon ngayon napakaganda ng klima sa Pilipinas.

2. Bawat bahay ay dapat bigyan ng rasyon upang may makain

ang bawat tao sa tahanan.

3. Sa pananampalataya walang pinipili iba’t iba man ang ating

Relihiyon.

4. Napapansin natin na sa bagong henerasyon iba na ang

kanilang pananamit di gaya noon na ang kasuotan ay balot na
balot.

5. Hilig ng mga kabataan noon ang maglaro ng patintero ngunit

ito ay nakalimutan na yata sa panahaon ngayon, dahil gusto
pa nilang hawakan ang kanilang cellphone at maglaro ng
mobile legend.

Tandaan Natin

Ang pagsulat ng sanaysay ay naglalaman ng iisang tema na

ang bawat bahagi ng akda ay nagpapalinaw ng temang ito.
Nakapaglalahad ito ng pagkakasunod-sunod na pangyayari o ideya
upang makatulong sa mambabasa na maunawaan ang sanaysay.
Ang isang magandang sanaysay ay nakahihikayat sa
mambabasa.

12
 Suriin Natin

Halika! Sukatin natin kung gaano na kalalim ang iyong pag-unawa sa akda.

Panuto: Sagutin ang tanong na nakasulat sa grapikong

presentasyon. Isulat sa inyong sagutang papel.

1. Ano-ano ang natuklasan ni Rebecca tungkol sa pamumuhay ng mga

Espanyol? May pagkakahawig ba ito sa Pilipinas?

Pamumuhay sa Espanya Pamumuhay sa Pilipinas

Narito ang ilang pamantayan sa inyong gawain.

5 4 3
Napakahusay Mahusay Katamtaman
Nailahad nang malinaw
ang sagot.

Angkop ang
pagpapaliwanag.

Payabungin Natin

Pitong Simpleng hakbang upang maprotektahan ang sarili at ang

iba laban sa COVID-19

Ang Corononavirus disease (COVID-19) ay isang nakahahawang sakit

na dulot ng bagong coronavirus. Karamihan sa mga taong magkakaroon ng
impeksyon ay makararanas ng hindi malalang sintomas at gagaling agad.
Ngunit ang iba ay makararanas ng malubhang sakit, lalo na sa mga
matatanda at mga may dati nang karamdaman. Narito ang ilang mga
simpleng hakbang na maaari mong gawin upang maprotektahan ang
kalusugan mo at ng iba.
Ang mga payong ito ay maaaring sundin ng lahat, ngunit napaka-
halaga ng mga ito kung ikaw ay nakatira sa lugar na may COVID-19.

13
1. Hugasan nang madalas ang iyong mga kamay.
Ugaliin ang puspusang paghuhugas ng kamay gamit ang tubig at sabon
o kaya gamit ang hand sanitizer na may alcohol. Lagi nating ginagamit
ang ating mga kamay upang hawakan ang mga bagay na maaaring
kontaminado. Maaaring hindi natin namamalayan na mahawakan
natin ang ating mukha, naililipat na ang virus sa mata, ilong at bibig
at nahawahan tayo.
2. Iwasan ang paghawak sa iyong mata, ilong at bibig.
Madalas nating hinahawakan ang ating mata, ilong at bibig nang hindi
namamalayan. Maging mapagmatyag tungkol dito, at iwasan ang
paghawak sa iyong mata, ilong at bibig.
Bakit? Maraming hinahawakan ang mga kamay at maaari itong
makakuha ng mga virus. Kapag kontaminado na ang kamay, naililipat
ang virus sa mata, ilong at bibig at maaaring pumasok sa katawan at
magdulot ng sakit.
3. Takpan ang iyong bibig kapag uubo at babahing
Siguraduhing ikaw, at ang mga tao sa paligid mo, ay sumusunod sa
tamang respiratory hygiene. Ibig sabihin nito ay ang pagtakip ng bibig
at ilong gamit ang loob ng iyong siko o tisyu kapag uubo o babahing.
Agad na itapon ang gamit na tisyu sa basurahang may takip at
maghugas ng kamay.
Bakit? Kung ang isang tao ay uubo o babahing, tumatalsik ang maliliit
na droplet mula sa ilong at bibig na maaaring may dalang virus. Sa
pagtakip ng iyong ubo o bahing, naiiwasan ang pagkalat ng mga virus
at mikrobyo sa iba. Sa paggamit ng loob ng siko o tisyu at hindi ang
iyong kamay sa pag-ubo o pagbahing, naiiwasan ang paglipat ng
kontaminadong droplet sa iyong kamay. Dahil dito, napipigilan ang
paglipat ng virus sa tao o bagay.
4. Iwasan ang matataong lugar at malapit na pakikipagsalamuha sa
taong may lagnat at ubo.
Iwasan ang matataong lugar, lalo na kung ang edad ay 60 pataas o may
dati nang karamdaman gaya ng altapresyon, diyabetis, sakit sa puso at
baga o kanser. Panatilihin ang hindi bababa sa 1 metrong pagitan mula
sa iyo at sa kung sinumang may lagnat o ubo. Bakit? Ang pagkalat ng
COVID-19 sa pamamagitan ng droplet na lumabas mula sa bibig o ilong
kapag umubo o bumahing ang isang tao. Sa pag-iwas sa mga
matataong lugar, nilalayo mo ang iyong sarili (ng hindi bababa sa 1
metro) mula sa mga taong maaaring may COVID-19 o sinumang may
iba pang may sakit.
5. Manatili sa bahay kung ikaw ay may sakit.
Manatili sa bahay kung ikaw ay may nararamdamang sakit, kahit sinat
at ubo lang.

14
 Bakit? Sa pagpanatili sa loob ng bahay at hindi paglalabas gagaling ka
nang mas mabilis at maiiwasan ang pagkalat ng sakit sa ibang tao.
6. Kung ikaw ay may lagnat, ubo at hirap sa paghinga,
magpakonsulta agad – ngunit tawagan mo muna ang health
facility.
Kung ikaw ay may lagnat, ubo at hirap sa paghinga, magpakonsulta
nang maaga kung kakayanin, tumawag muna sa ospital o health center
para masabihan ka kung saan ka pupunta.
7. Kumuha ng impormasyon sa mapagkakatiwalaang awtoridad.
Alamin ang pinakabagong impormasyon tungkol sa COVID-19 mula sa
mapagkakatiwalaang awtoridad. Siguraduhing ang impormasyon ay
mula sa maaasahang mga tagapagsalita – ang Department of Health
(DOH) World Health Organization (WHO), o iyong lokal na health
worker. Dapat ay alam ng lahat ang sintomas – sa karamihan ay
nagsisimula ang COVID-19 sa lagnat at tuyong ubo.
Bakit? Ang lokal at pambansang awtoridad ang may alam tungkol sa
pinakabagong impormasyon kung kumakalat na ba ang COVID-19 sa
iyong lugar. Sila ang mas nakaaalam kung anong tamang payo na
dapat ibigay sa iyong lugar, upang maprotektahan ng mga tao ang
kanilang sarili.

https://www.who.int/Philippines/news/feature-stories/detail/pitong-simpleng-
hakbang-upang- maprotektahan -ang-sarili-at-ang-iba-laban-sa covid-19.

Panuto: Sagutin ang sumusunod na tanong. Isulat sa inyong sagutang

papel.

1. Ano-ano ang hakbang upang maprotektahan ang sarili at ang ibang

tao sa COVID-19?
2. Ano ang mahalagang papel ng lipunan sa pangyayaring ito?

Narito ang ilang pamantayan sa inyong gawain.

15 10 5
Napakahusay Mahusay Katamtaman
Nailahad nang malinaw
ang isyung pandaigdig.
Tiyak ang pagpapaliwanag
sa paksa.

15
 Pagnilayan Natin

Ngayon ay napag-aralan mo na nang buong-buo ang aralin.

Palawakin pa natin ang iyong kaalaman sa pang-unawa. Bigyan ng
makabuluhang pagpapaliwanag ang mga sumusunod na tanong.

1. Ano-ano ang natutunan ni Rebecca sa apat na buwang

pamamalagi sa bansang Espanya.
2. Paano mo masasabi na naging matagumpay ang pamamalagi ni
Rebecca sa Espanya?
3. Kung ikaw ay pupunta sa ibang bansa paano mo maipakikita
ang paggalang sa kanilang kultura?

Pamantayan sa iyong gawain

15 10 5
Napakahusay Mahusay Katamtaman
Makabuluhan ang
pagpapaliwanag
Nailahad nang malinaw
ang sagot

16
 17
Sanayin Natiin Pag-unawa sa Binasa Subukin natin
A. 1. B 1. A
2. A 2. A
1. Masayang mukha 3. D 3. C
2. Masayang mukha 4. B 4. D
3. Masayang mukha 5. C 5. B
4. Masayang mukha
5. Malungkot na mukha
B.
1. Panahon at Klima
2. Bahay at Tahanan
3. Pananampalataya at
Relihiyon
4. Pananamit at
Kasuotan
5. Hilig at Gusto
Susi sa Pagwawasto
 Sanggunian

Ambat, Vilma C., Ma. Teresa B. Barcelo, Eric O. Cariño, Mary Jane R. Dasig,
Willita A. Enrijo, Shiela C. Molina, Julieta U. Rivera, Roselyn C. Sayson,
Mary Grace A. Tabora, at Roderic P. Urgelles Filipino 10 Modyul para sa
Mag-aaral (2015), Vibal Group Inc., Pasig City Philippines.

Marasigan, Emily V., and Mary Grace Del Rosario, Alma M. Dayag,
Pinagyamang Pluma 10 K to 12 Aklat 1 (2015), Phoenix Publishing House
Inc., Quezon City Philippines.

https://www.who.int/Philippines/news/feature-stories/detail/ pitong-
simpleng-hakbang- upang-maprotektahan -ang-sarili-at-ang-iba-laban-
sa-covid-19.
For inquiries or feedback, please write or call:

Department of Education – Region XI

F. Torres St., Davao City

Telefax: 227-4726

Email Address: lrms.regionxi@deped.gov.ph