Modyul 5 - Panitikan Hinggil Sa Karapatang Pantao

11/2/22, 3:49 PM MODYUL 5- PANITIKAN HINGGIL SA KARAPATANG PANTAO
MODYUL 5- PANITIKAN HINGGIL SA KARAPATANG PANTAO
Site: New Era University Printed by: Dominic O. Ramos

Course: SOSLIT-18 - Sosyedad at Literatura/Panitikang Panlipunan Date: Wednesday, 2 November 2022, 4:01 PM
MODYUL 5- PANITIKAN HINGGIL SA KARAPATANG
Book:
PANTAO
https://collvle.neu.edu.ph/mod/book/tool/print/index.php?id=97164 1/17
Description
Lesson 1: Title
Table of contents
1. Introduksyon
2. Mga Inaasahang Bunga ng Pagkatuto
3. Kahulugan
3.1. Mga Uri ng Karapatan
4. Pagtalakay sa Paksa
4.1. Daluyong
4.2. Ibong Mandaragit
5. Modyul 5- Forum 5
6. Modyul 5- Takdang Gawain 5
1. Introduksyon
Ang karapatang pantao ay ang

karapatang dapat na tamasahin ng lahat ng uri ng tao, anuman ang kanilang
kulay, lahing kinabibilangan
o pinagmulan, estado sa buhay at kabuhayan.
Subalit kahit na ito ay sumasaklaw sa pandaigdigang usapin at halos lahat ng
bansa sa buong
mundo ay may mga programa para rito ay napakahirap nitong
ipatupad dahil sa malawakang kurapsyon at pang-aabuso.
Nawa ay makapagbukas ng kamalayan sa

pamamagitan ng iba’t ibang gawaing pampanitikan upang maitaguyod at maipatupad
ang
mga repormang kailangan sa pangangalaga ng karapatang pantao mula sa loob
ng isang sambahayan, isang pamayanan at sandaigdigan.
2. Mga Inaasahang Bunga ng Pagkatuto
1. Mapapalalim mo ang
pagpapahalaga sa mga akdang pampanitikan.
2. Maibibigay ang mahahalagang

pangyayari o kaisipan sa akdang binabasa.
3. Makakasulat ka ng akademikong

papel na nagsusuri sa kabuluhang
panlipunan ng isang akdang

pampanitikan
3. Kahulugan
Ang mga pangangailangan ng tao ay dapat matugunan

upang siya ay mabuhay. Karapatan ng tao na matugunan ang kanyang mga
pangangailangan upang siya ay mabuhay nang may dignidad bilang tao. Ang
karapatang pantao ay ang mga karapatan na tinatamasa ng tao
sa sandaling siya
ay isilang. Ang pagkakamit ng tao
ng mga pangangailangan niya
tulad ng pagkain.
Damit, bahay, edukasyon at iba
pang pangangailangan ay nangangahulugan na
nakakamit niya ang
kanyang karapatan. Hindi maaaring
mabuhay ang tao kung hindi
niya
nakakamit ang kanyang mga karapatan. Mayroon tayong karapatan dahil tayo ay
tao. Ang
pagkakaroon ng karapatang pantao
ay
bahagi na
ng pagiging tao
at hindi na
kinakailangan pang ito
ay kilalanin ng pamahalaan sa estado
sapagkat likas na itong bahagi ng
tao.
Simula nang isilang tayo sa

daigdig bilang tao,
kasama na ring
isinilang ang ating
mga karapatan. Sinisiguro nito na
magiging
produktibo tayong bahagi ng lipunan at magiging ligtas ang pananatili
saan mang bahagi ng mundo.Sa
araling na ito,
tatalakayin ang isa
sa mga mahahalaga
nating karapatan ay ang
mabuhay
nang tahimik o payapa.
Sinisikap ng bawat pamahalaan sa
mundo na
mapanitili ang
kaayusan at kapayapaan saanmang sulok ng daigdig. Dapat
na mailayo sa kapahamakan ang bawat isa at makaiwas sa
kriminalidad
3.1. Mga Uri ng Karapatan
Mga Uri ng Karapatan
1. Natural-Mga karapatang taglay ng bawat tao kahit hindi ipagkakaloob

ng estado.
Hal: karapatang mabuhay, maging malaya, at magkaroon ng

ari-arian.
2. Constitutional rights-Mga karapatang ipagkakaloob at pinangangalagaan ng Estado.
Hal: Karapatang political, Sibil, Sosyo

Ekonomiks at karapatan ng akusado.
3. Statutory- Mga karapatang kaloob ng binuong batas at maaring

alisin sa pamamagitan ng panibagong
batas.
Dalawang Karapatang Pantao
1. Indibidwal o personal na karapatan
Karapatan na pag-aari ng mga indibidwal na tao para sa pag-unlad ng sariling pagkatao at kapakanan.
Karapatang
sibil- ito ang mga
karapatan ng mga
tao upang mabuhay
na Malaya at mapayapa.
Karapatang
pulitikal- ito ang karapatang
na makisali sa mga proseso
pagdesissyon ng pamayanan.
Karapatang
panlipunan-ito ang karapatang
mabuhay ang tao
sa isang lipunan
at upang isulong ang kanyang
kapakanan.
Karapatang pangkabuhayan- ito ay mga karapatang ukol sa pagsusulong ng kabuhayan ng disenteng pamumuhay.
Karapatang kultural- karapatan ng mga taong lumahok sa buhay kultural ng
pamayanan at magtamasa ng siyentipikong pag-
unlad ng pamayanan.
2. Pangkatan/ Pangrupo/ o kolektibong karapatan
* Ito ay mga karapatang bumuo ng pamayanan upang isulong ang panlipunan.
Mga dokumentong naglalahad ng mga karapatang pantao
•Cyru’s
Cylinder–ang
karapatang pantao na
nakapaloob ditto ay
may kinalaman sa
hindipangtangging
lahi at kultura
o
maging ng
relihiyon. Nakasaad ditto
na dapat ay pantay-pantay ang tingin sa kahit kaninong tao. “Ang lahat ng tao ay
may karapatang
pumili ng relihiyon at marapat ituring na kapantay ng ibang lahi.–Maging malaya ang mga alipin, –Karapatang pumili ng nais na relihiyon–
PagkaPagkakaroon ng pagkakapantay-pantay
•Magna Carta-Hindi maaring dakpin,

ipakulong at bawiin
ang anumang ari-arian ng sinuman
nang walang pagpapasiya ng hukuman.–
Magna Carta of Women-isinabatas upang alisin
ang lahat ng
uri ng diskriminasyon laban
sa kababaihan at sa halip ay itaguyod
angmpagkapantay-pantay ng mga babae at lalaki sa lahat ng bagay, alinsunod sa
mga batas ng
Pilipinas at mga
pandaigdigang
instrumento, lalo
na ang Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against
Women o CEDAW
•Petition of human rights-Hindi pagpapataw ng buwis nang walang pahintulot ng Parliament.–Halimbawa, kapag ang sistema ng
parylamentaryo ay may ipinatupad na batas o isinagawang regulasyon na marahil
ay hindi kinakikitaan
ng patas na
hustisya,
magkakaroon ng
karapatan ang isa na tumutol dito at muling pag-usapan ang pagpapatupad nito.
•Bill of Rights-Karapatang pantao ng lahat ng mamayan at iba pang naninirahan sa bansa–Nakasaad dito na hindi maaaring kitilin ang
buhay, kalayaan, o ari-arian ng sinuman nang hindinabibigyan ng 'due
process'. Ibig sabihin,
dapat dumaan sa
tamang proseso ang
sinumang anganganib matanggalan ng
mga proteksiyong ito.
Kasama diyan ang
mabigyan siya ng pagkakataong idepensa ang
kaniyang sarili.
•Declaration of the rights of man and of the citizen-karapatan ng mga mamamayan.–Isang pundamental na
dokumento ng
Rebolusyong
Pranses, na binibigyan
kahulugan ang indibiduwal at kolektibong mga karapatan ng lahat ng pag-aari ng lupain bilang
pangkalahatan. Naimpluwensiya ng doktrina ng likas na karapatan, pangkalahatan ang mga karapatan ng Tao: may bisa sa lahat ng oras at
sa kahit saang lugar, tumutukoy sa
kalikasan ng tao mismo.
Mga Karapatang Pantao o Human Rights
1. karapatang mamuhay (right to live)
2. kalayaan sa pagsasalita (freedom of speech)
3. pagkakapantay-pantay sa harap ng batas (equality before the law)
4. panlipunang karapatan (social rights)
5. pangkalinangang karapatan (cultural rights)
6. pangkabuhayang karapatan (economic rights) (pertaining to livelihood)
7. karapatang makilahok sa

kultura (the right to participate in culture)
8. karapatan sa pagkain (the

right to food)
9. karapatang makapaghanapbuhay

(the right to work for a living)
10. karapatan sa edukasyon (the

right to education)
11. karapatan ng tao (rights of

man”) rights of human being, rights of people Kahalagahan ng Karapatang Pantao Ang pagkilala sa karapatang
pantao ay pagkilala rin sa karapatan ng iba.
Ang pagkilala sa karapatan ng iba ay
nasasaad ng ating
obligasyon na igalang
ang
karapatan ng bawat tao.
Kung ang lahat
ng mamamayan ay kumikilala sa karapatan ng bawat isa, malaki ang
posibilidad ng kapayapaan
sa lahat ng aspeto ng ating buhay sa lipunang Pilipino.
4. Pagtalakay sa Paksa
Ang
mga akda ay makatutulong upang may magamit na batayan kung paano isasaalang-alang
ang karapatang pantao sa araw-araw na
pakikipagsapalaran sa buhay.
PITONG SUNDANG: MGA TULA AT AWIT NI ERICSON ACOSTA
Si
Ericson Acosta, ibinilanggong manunulat,
kompositor, mang-aawit, peryodista, at aktibistang intelektuwal.Ngunit
walang katiyakan sa
buong mundo. Isang aktibista at manggagawang pangkultura.
Nagkaroon siya ng malubhang sakit na bunga ng tortyur
at matinding parusa na
ipinataw ng rehimeng Aquino buhat hulihin siya noong
Pebrero 13, 2011 nang walang warrant at ilagak sa Calbayog City jail, Samar.
Sakdal sa
kanya: "illegalpossession
of explosives," hinalang lihim na nakipagtalik sa kinumpiskang laptop
kompyuter.
Pitong
Sundang ni Ericon Acosta
Unang Sundang: HULING KAINGIN
Dati’y leeg,
naging noo, ngayo’y puyo na ng bundok
ang ating
kinakaingin— ang ating huling kaingin.
Naririnig na ba
ninyo, kaluskos ng mga hayok
na nais kitang
tugisin, sa tangis mandi’y lusawin?
Sibakin,
baklasin natin, mga tulay sa ‘sang iglap.
Tiyaking ang
gagatungin, walang asô kung dumiklap.
Mga aso ay
turuang tahimik na umalulong.
Sa landas nama’y
tabunan ang latag nating patibong.
Sadyang hangal
maggumiit na dun sa ulap tumawid
kung mabunyag
itong muog at bitag nati’y malansag.
Tumangan tayong
mahigpit sa sundang nating matuwid
kahit lambong pa
nga’t hamog ang tangi nating kalasag.
Ikalawang Sundang: HAPAG
Alaala natin,
binibiyak natin
ang niyog
at nabubulabog
ang mga tamsi.
Alaala natin,
tinataga natin
ang kamansi at
langka
at iba pang alay

na may dagta.
Alaala natin,
hinihiwa natin
sa pisngi ang
mangga
o ang sambilao
kaya ng sinukmani.
Alaala natin,
ginigilit natin
sa leeg ang
tinali at anong aliw
ang hatid sa
atin ng tilamsik ng dugo.
Ngayon
tinatadtad natin
sa kung ilang
piraso ang gabrasong sawa—
iniaalok sa may
dinaramdam at nag-aalala.
Ikatlong Sundang: SIPAT
Sinisikap nating maya’t maya ay sipatin
kung gaano pa katuwid, pantay at pasulong
ang talim at gulugod ng ating mga sundang.
Itinutok ko ito sa langit isang araw
at tulad ng manunudla ng kalaw o pipit
akin ngang ipinikit ang kaliwa kong mata.
At sa aking asinta ay mayroong tumawid:
mandi’y tutubi— dambuhala at de-makina.
Milyong sundang ang tinunaw nang ito’y hinulma,
sabi ng tao, at ang tae nito ay apoy.
Ikaapat na Sundang – KALANSI
Sablay man sa baybay
inuukit natin ang pangalan
ng mga inaalala at sadyang minamahal
sa tadyang ng malabay
sa tungkod na yantok
sa budyong at tongatong
sa bagol at palayok.
Sablay sa baybay, totoo,
subalit salatin at silang-sila rin
ang sawing salaysayin
sa siwang ng mga titik na ito—
sumasaludsod sa kalyo at kuko
gaya ng kaliskis, palikpik at hasang.
Silang-sila nga ang mga ito:
silang ulila; silang tulala;
silang balisa at di makatulog;
silang habang nahihimbing ay kinitil;
silang ibinuwal pagkat pukaw na
at sa iba ay nanggigising.
DUGUANG LUPA INILATHALA NG KILOMETER 64 POETRY

COLLECTIVE,
2010
Mother
holding ID photo of Noel “Bogs” Decena, 25 years old. Circulation Manager of
Periodico Ini. Murdered on November 23, 2009
Lupang Hinirang
Ni Angelo Ancheta
Sumabog, kumalat, nagpira

pira-piraso
Gunita, pangarap, prinsipyo
Ibinaon sa lupa ng paglimot
Subalit may tainga ang

lupa
At lumipad ang balita
Ng kasakimang lutang na
lutang
Pilit ibinabalot ng kinang
Bulaklaking salita,
mapormang alindog
Makapal pa sa semento,
makunat na goma
Huwag kaligtaan
Himig ng pinagmulan
Taglay mong kapangyarihan
Hiram sa Lupang Dinuguan
Massacre
ni Trevor Batten
What
poetry is there in evil deeds
That
destroy our basic daily needs?
What
words can ever serve
To
heal the ruptured nerve?
Wherever
is the fun
When
life is ended by the gun?
Whatever
is the joy
When
human life becomes a toy?
What
then the social skill
That
protects us from the overkill
MGA
TULA SA BLOG NI ROGELIO ORDONEZ
Rogelio Lunasco Ordoñez (born September 24, 1940[1][2]

- May 19, 2016) also known as Ka Roger, was a multi-awarded Filipino fiction
writer, poet, activist, journalist and educator.[3] He was one of the authors
of the iconic Tagalog literature anthology Mga Agos sa Disyerto in the
1960s.
He was a contributor to Liwayway Magazine, Pilipino Free Press,
Asia-Philippines Leader, Pilosopong Tasyo, Diario Uno and Pinoy
Weekly.
HALIMBAWANG PANITIKAN
NARRATOR: Sa isang malayong lugar, kung saan

ang buhay ay simple lang ay matutunghayan natin ang kuwento ng isang pamilyang
magbibigay sa ating ng aral.
Karapatan ng bawat bata ang maging malaya at

magkaroon ng pamilyang mag aaruga sakanya. Pero sa sitwasyong ng 18 anyos na si
shebel
at nakababatang kapatid na si Jj ay ang pag aabandona sakanila ng
kanilang ama at ang pag iibang bansa naman ng kanilang ina ang naging
dahilan
upang silay masadlak sa kahirapan.
1st scene (Shebel, JJ, Nica)
N: Shebel, ikaw na ang bahala sa kapatid mo

ha. Huwag na kayo mag-away, magmahalan kayong dalawa.
S: Opo Ma, mag-iingat ka sa Dubai ha. Hayaan

mo Ma, maghahanap na rin ako ng trabaho para naman makatulong din ako sa mga bayarin
natin.
N: Sige Anak, pasensya ka na't kailangan

mong tumigil sa pag-aaral at magsakripisyo para sa kapatid mo.
S: Okay lang po yon Ma, naiintindihan ko

naman po ang sitwasyon natin eh.
N: Salamat Anak. (lalapit kay JJ) mag-aral ka ng mabuti anak ha, mahal na mahal kita.
Jj: (umiiyak)
Maaa, wag ka na kasi umalis huhuhu!
N: Pasensya na anak, sana maintindihan mo

ako.
/IYAK IYAK ADLIB ADLIB
[tugtog ni nika]
NARRATOR: Bilang nakakatanda ay napilitan si

Shebel na magtrabaho na lamang at huwag na munang tapusin ang kolehiyo upang
matustusan ang pangagailangan at suporta ng kaniyang nakababatang kapatid.
Ilang araw ang lumipas at nakahanap na rin siya ng trabahong
maari niyang mapasukan.
Ikalawang bahagi (SHEBEL, FEL-KARAPATANG NG

MANGGAGAWA)
F: Miss Garcia?
S: Yes
maam.
F: You
may take your seat.
S: Thank
you.
F: So Miss Garcia, ano naman ang masasabi

mong kaibahan at katangian mo sa mga naunang nag-apply?
S: Ay maam, nasisigurado ko po sa inyong

kaya kong gawin lahat, sa totoo nga po
noong nag-aaral pa po ako ay nakakaya kong sagutan lahat
ng problema sa libro.
F: (Magtatanong)
S: (biglang sisingit) Ay maam, tanong ko
lang po pala, makukuha ko po ba ang kaukulang bayad sakin kapag natanggap nako?
Iyong lugar po
ba, ligtas po ba? At saka maam, ano po ba ang benefits ko rito?
(cut) proceed sa
reporting ni shebel
(ayan, bilang isang

manggawa.. pero huwag niyong gagayahin iyong gnawa ko baka mapatalsik kayo ng
wala sa oras)
NARRATOR: Patuloy na nagsusumikap na

makapag-aral si Jj kahit na sila ay salat sa kayamanan. Hindi maikakaila ang
tinataglay niyang
kasipagan sa pag-aaral ngunit hindi rin naman maitatanggi ang
pananatili niya bilang isang bata.
Ikatlong bahagi: Jj's solo scene
NARRATOR: Sa kabilang banda, ang kanilang

ina naman na si Nika ay nagtitiis at nagsusumikap bilang isang Domestic Helper
sa Dubai. Sa
kabila ng kaniyang kasipagan at dedikasyon sa trabaho ay hindi
naging maayos ang kalagayan niya dahil sa pagmamaltrato at pang aaping
ginagawa
sakaniya ng kaniyang Amo.
Ika-apat na bahagi (Nika, Gaila)
Gaila: Hey Nika!! Why are you eating?? Did you

forget that you have no right to eat our food?
N: (kumakain) maaam, I’m sorry, gutom na po kasi talaga ako
G: How many times do i have to tell you that

you can only eat our leftovers!!?!
N: (iiyak) but maam, that’s not fair :'(
NARRATOR: Sa kabila ng kadaldalang taglay ni

Shebel ay natanggap pa rin siya sa kaniyang trabaho. Sa unang buwan niya ay
nakilala niya
ang kaniyang dalawang natatanging kaibigan.
Ikalimang bahagi: (Shebel, Liane, Alladin)
Shebel: Hmmmn ang tagal naman ng mga

katrabaho ko, pwede kaya malate rito??
Liane: (mapapadaan) Uy, new face ah! Bago ka girl noo?? Hi Im

liaAAaanNeeE!!!
(Adlib adlib)
Alladin: (papasok, nagmamadali) LIAAAAANE

(pasigaw)nasaan ka?? Late na ba tayooo??
L: lalapit, mag-sign language. (papakilala

kay shebel)
NARRATOR(fel): Lumipas ang panahon at

bumilang na ng maraming taon sa pagtatrabaho si Nika. Patuloy niyang
pinagtiisan ang kaniyang
sitwasyon para lamang sa kaniyang pamilya. Sa kaniyang
pag-uwi ay nakapagtapos na at dalaga na ang kaniyang bunsong anak samantalang
si Shebel naman ay tumatandang dalaga.
Hulinhg bahagi: (Jj, sheb, nika)
(sa jeep)
Nika: Kuya bayad po oh, tatlo, isang senior.
Jj: Ang bilis ng panahon Ma, parang dati

lang bayad lang sinasabi mo, ngayon with seniro na ehehhehehe!
S: oo nga ma, pati sa mga kainan nakakakuha

ka na rin ng discount, nirarayuma ka na kasi.
(tawanan)
N: Hay nako, kayo talagaaa.
4.1. Daluyong
Daluyong ni L. Francisco (Buod).pdf
4.2. Ibong Mandaragit
_mga-ibong-mandaragit.pdf
5. Modyul 5- Forum 5
https://collvle.neu.edu.ph/mod/forum/view.php?id=97188
6. Modyul 5- Takdang Gawain 5
https://collvle.neu.edu.ph/mod/assign/view.php?id=97203

Modyul 5 - Panitikan Hinggil Sa Karapatang Pantao

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Modyul 5 - Panitikan Hinggil Sa Karapatang Pantao

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

11/2/22, 3:49 PM MODYUL 5- PANITIKAN HINGGIL SA KARAPATANG PANTAO

MODYUL 5- PANITIKAN HINGGIL SA KARAPATANG PANTAO

Site: New Era University Printed by: Dominic O. Ramos

2. Mga Inaasahang Bunga ng Pagkatuto

6. Modyul 5- Takdang Gawain 5

Ang karapatang pantao ay ang

Nawa ay makapagbukas ng kamalayan sa

2. Mga Inaasahang Bunga ng Pagkatuto

2. Maibibigay ang mahahalagang

3. Makakasulat ka ng akademikong

panlipunan ng isang akdang

Ang mga pangangailangan ng tao ay dapat matugunan

Simula nang isilang tayo sa

3.1. Mga Uri ng Karapatan

Mga Uri ng Karapatan

1. Natural-Mga karapatang taglay ng bawat tao kahit hindi ipagkakaloob

Hal: karapatang mabuhay, maging malaya, at magkaroon ng

2. Constitutional rights-Mga karapatang ipagkakaloob at pinangangalagaan ng Estado.

Hal: Karapatang political, Sibil, Sosyo

3. Statutory- Mga karapatang kaloob ng binuong batas at maaring

Dalawang Karapatang Pantao

1. Indibidwal o personal na karapatan

2. Pangkatan/ Pangrupo/ o kolektibong karapatan

* Ito ay mga karapatang bumuo ng pamayanan upang isulong ang panlipunan.

Mga dokumentong naglalahad ng mga karapatang pantao

•Magna Carta-Hindi maaring dakpin,

Mga Karapatang Pantao o Human Rights

2. kalayaan sa pagsasalita (freedom of speech)

3. pagkakapantay-pantay sa harap ng batas (equality before the law)

4. panlipunang karapatan (social rights)

5. pangkalinangang karapatan (cultural rights)

6. pangkabuhayang karapatan (economic rights) (pertaining to livelihood)

7. karapatang makilahok sa

8. karapatan sa pagkain (the

9. karapatang makapaghanapbuhay

10. karapatan sa edukasyon (the

11. karapatan ng tao (rights of

PITONG SUNDANG: MGA TULA AT AWIT NI ERICSON ACOSTA

Unang Sundang: HULING KAINGIN

Ikalawang Sundang: HAPAG

at iba pang alay

Ikatlong Sundang: SIPAT

Sinisikap nating maya’t maya ay sipatin

kung gaano pa katuwid, pantay at pasulong

ang talim at gulugod ng ating mga sundang.

Itinutok ko ito sa langit isang araw

at tulad ng manunudla ng kalaw o pipit

akin ngang ipinikit ang kaliwa kong mata.

At sa aking asinta ay mayroong tumawid:

mandi’y tutubi— dambuhala at de-makina.

Milyong sundang ang tinunaw nang ito’y hinulma,

sabi ng tao, at ang tae nito ay apoy.

Ikaapat na Sundang – KALANSI

Sablay man sa baybay

inuukit natin ang pangalan

ng mga inaalala at sadyang minamahal

Sablay sa baybay, totoo,

subalit salatin at silang-sila rin

ang sawing salaysayin

sa siwang ng mga titik na ito—

sumasaludsod sa kalyo at kuko

gaya ng kaliskis, palikpik at hasang.

Silang-sila nga ang mga ito: