Chương 1

1
 MỤC TIÊU
Sau khi học xong chương này, sinh viên có thể nhận
diện và giải thích được:
- Một số thuật ngữ về thuế.
- Mối quan hệ giữa cơ sở thuế, thuế suất và tiền
thuế.
- Các loại thuế do chính quyền địa phương (bang) và
trung ương (liên bang) được phép thu.
- Lý do tại sao các cấp chính quyền phải sửa đổi các
hệ thống thuế của họ.
- Ba thẩm quyền sơ cấp của luật thuế liên bang. 2
 Một số thuật ngữ cơ bản

NỘI DUNG Phân loại thuế

Phân chia nguồn thu thuế

3
I MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Theo từ điển tiếng Việt (Từ điển tiếng Việt-NXB Khoa học xã

hội–Trung tâm từ điển 1994):

“Thuế là khoản tiền hay hiện vật mà người dân

hoặc tổ chức kinh doanh, tùy theo tài sản, thu
nhập, nghề nghiệp… buộc phải nộp cho nhà
nước theo quy định”.

4
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Theo luật Quản lý thuế của Việt Nam:

Thuế là một khoản nộp ngân sách nhà nước
bắt buộc của tổ chức, hộ gia đình, hộ kinh
doanh, cá nhân theo quy định của các luật
thuế.

5
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Theo giải thích của tòa án tối cao Hoa Kỳ:

Thuế là một công cụ phân phối gánh nặng chi
tiêu của chính quyền. Lợi ích duy nhất mà
người nộp thuế được hưởng theo Hiến pháp
quy định đó là việc họ được hưởng đặc ân
sống trong một xã hội có tổ chức, có trật tự
và an ninh bằng việc đóng góp tiền thuế cho
các mục tiêu công cộng.
6
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Sự khác biệt giữa thuế, tiền phạt, phí:

- Thuế nằm trong kế hoạch thu ngân sách nhà
nước hàng năm.
- Thuế không có ý định cấm đoán.
- Thuế mang tính cưỡng chế hơn là tính tự
nguyện.
- Người nộp thuế không có quyền đòi hỏi được
đền đáp bằng một hàng hóa, dịch vụ cụ thể nào
như phí. 7
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Về mặt lý thuyết, công dân có thể nhận được

lợi ích từ phía chính quyền đối với tiền thuế
mà họ đã nộp. Tuy nhiên, giá trị của các lợi ích
từ phía chính quyền mà một cá nhân cụ thể
nhận được không tương ứng với tiền thuế
mà họ phải nộp.

8
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Ví dụ:
- Thuế suất thuế TTĐB mặt hàng thuốc lá điếu
tại Việt Nam là 75%.

9
Phạt tiền từ 100.000 đồng đến 300.000 đồng đối
với một trong các hành vi: hút thuốc lá tại địa
điểm có quy định cấm.

10
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Giá thuê phòng tại cùng 01 khách sạn 5 sao ở

thành phố Hồ Chí Minh:
- Phòng 43 mét vuông, 2 giường đơn, có
internet tại phòng: giá 5.900.000 đồng
- Phòng 43 mét vuông, 2 giường đơn, có
internet tại phòng, bữa sáng trong thời gian
lưu trú: giá 6.400.000 đồng
11
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- Người nộp thuế: là cá nhân hay tổ chức

theo luật định phải nộp thuế cho cơ quan thẩm
quyền Nhà nước.

12
 Ở Việt Nam Ở Mỹ

Người nộp thuế Người nộp thuế

được hiểu là cá được hiểu là cá
nhân (cá thể) lẫn nhân (cá thể) lẫn
các tổ chức kinh các công ty cổ
doanh phần.

13
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- Gánh nặng thuế: liên quan đến gánh nặng

kinh tế cuối cùng đối với tiền thuế đã nộp.

14
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Ví dụ:
- Ông Minh là chủ căn nhà trên đường 3/2 quận
10, năm 2021 ông Minh cho công ty Thảo Điền
thuê nhà với giá 180 trđ/năm.
- Cuối năm 2021 ông Minh nhận được thông báo
từ cơ quan thuế là tiền thuế đối với cho thuê
nhà của ông sẽ tăng thêm 10 trđ vào năm
2022.
Ông Minh phản ứng với việc tăng thuế này
như thế nào?
15
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- TH1: Nếu ông Minh tăng tiền cho thuê nhà vào
năm 2022 lên 190 trđ/năm. Ai sẽ là người
gánh chịu thuế?
- TH2: Nếu ông Minh không tăng tiền cho thuê
nhà vào năm 2022. Ai sẽ là người gánh chịu
thuế?

16
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- TH1:

17
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- TH2:

18
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- Quyền đánh thuế: là quyền hạn của chính

quyền được đánh thuế vào các cá nhân hoặc
tổ chức cụ thể.

19
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- Quyền đánh thuế: là quyền hạn của chính

quyền được đánh thuế vào các cá nhân hoặc
tổ chức cụ thể.

20
Quyền đánh thuế thu nhập cá nhân của
chính quyền liên bang Hoa Kỳ

Công dân Cá nhân Cá nhân

Hoa Kỳ cư trú không cư trú

21
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Ví dụ:
Ông Kohala là công dân Tây Ban Nha và đang
cư trú tại Madrid. Ông Kohala phát sinh khoản
lợi tức trong một công ty hợp danh có một
phần vốn góp của ông, công ty hoạt động kinh
doanh ở Hoa Kỳ.
Hỏi: chính quyền Hoa kỳ có quyền đánh thuế
đối thu nhập được chia từ công ty hợp danh
của ông Kohala? 22
MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

23
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Ví dụ:
Ông GREEN là công dân MỸ, năm 2019, ông
GREEN không hiện diện tại Mỹ và không phát
sinh khoản thu nhập nào tại Mỹ; năm 2019
ông GREEN cư trú tại Úc và thu nhập tại Úc
là 400.000 AUD.
Hỏi: chính quyền Hoa Kỳ có quyền đánh thuế
đối thu nhập ông GREEN phát sinh tại Úc
không? 24
MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

25
Quyền đánh thuế thu nhập cá nhân của
Việt Nam

Cá nhân Cá nhân
cư trú không cư trú

26
 ông Ân
năm 2021
LÀM VIỆC LÀM VIỆC
Ở VIỆT NAM Ở NHẬT BẢN

27
 ông Brown
năm 2021
LÀM VIỆC LÀM VIỆC
Ở VIỆT NAM Ở NHẬT BẢN

28
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- Cơ sở thuế: là một sự kiện, giao dịch hoặc

hoạt động mà một khoản thuế được thu.
Khi soạn thảo các loại thuế, các chính quyền
cố gắng xác định cơ sở thuế mà người nộp
thuế khó có thể dễ dàng trốn hoặc che đậy
thuế.
Tiền thuế (T) = Cơ sở thuế (B) * Thuế suất (r)
29
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Ví dụ: thuế đánh theo giao dịch? Thuế đánh

theo sự kiện? Thuế đánh theo hoạt động?

Thuế TTĐB, thuế GTGT

Thuế Thừa kế

Thuế TNDN (dựa trên kết quả lũy kế của hoạt động diễn ra)
30
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Đối với thuế đánh theo giao dịch, người nộp

thuế có thể tránh thuế bằng cách tránh
những giao dịch mà giao dịch đó chịu thuế.

Thuế tiêu thụ đặc biệt đánh vào rượu và thuốc

lá; như vậy muốn tránh thuế TTĐB thì chúng
ta có quyền tự do quyết định không dùng
thức uống có cồn, không hút thuốc lá.
31
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Dựa vào đặc điểm của thuế suất mà cơ sở thuế

có thể được tính bằng:

- Đơn vị giá trị (tiền) nếu thuế suất %.

- Đơn vị số lượng (lít, kg...) nếu thuế tuyệt đối.

32
 TUYỆT ĐỐI

THUẾ
SUẤT Cố định
Từng phần

PHẦN TRĂM Lũy tiến

(%)

Toàn phần
Lũy thoái
33
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- Thuế tuyệt đối: là loại thuế suất được quy

định theo đơn vị vật lý của đối tượng chịu thuế.

34
 THUẾ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
Mức thuế
Đơn vị (đồng/1
STT Hàng hóa
tính đơn vị
hàng hóa)
I Xăng lít 4.000
II Than đá nâu tấn 10.000
III Dung dịch Hydro-chloro-fluoro-carbon kg 4.000
IV Túi ni lông thuộc diện chịu thuế kg 40.000
V Thuốc diệt cỏ thuộc loại hạn chế sử dụng kg 500
VI Thuốc trừ mối thuộc loại hạn chế sử dụng kg 1.000
VII Thuốc bảo quản lâm sản thuộc loại hạn chế sử dụng kg 1.000
VIII Thuốc khử trùng kho thuộc loại hạn chế sử dụng kg 1.000
35
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- Thuế suất tỷ lệ % không lũy tiến: quy định tỷ

lệ % trên một đơn vị giá trị.

36
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

Ví dụ: DN Toàn kinh doanh quạt điện, thuế suất

thuế GTGT quạt điện là 10%.

Khi DN Toàn bán quạt điện:

Giá 200.000 đồng Giá 1.000.000 đồng

= 200.000 đồng * 10% = 1.000.000 đồng * 10%

= 20.000 đồng = 100.000 đồng

37
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- Thuế suất tỷ lệ % lũy tiến: quy định theo tỷ lệ

% trên một đơn vị giá trị và tăng dần theo sự
gia tăng của giá trị tính thuế.

+ Lũy tiến từng phần

+ Lũy tiến toàn phần

38
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- Thuế suất tỷ lệ % lũy tiến: quy định theo tỷ lệ

% trên một đơn vị giá trị và tăng dần theo sự
gia tăng của giá trị tính thuế.

+ Lũy tiến từng phần

+ Lũy tiến toàn phần

39
 THUẾ SUẤT LŨY TIẾN TỪNG PHẦN
THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN CỦA VIỆT NAM

BẬC THU NHẬP TÍNH THUẾ THÁNG THUẾ SUẤT

1 Đến 5 trđ 5%
2 Trên 5 trđ đến 10 trđ 10%
3 Trên 10 trđ đến 18 trđ 15%
4 Trên 18 trđ đến 32 trđ 20%
5 Trên 32 trđ đến 52 trđ 25%
6 Trên 52 trđ đến 80 trđ 30%
7 Trên 80 trđ 35%
Ví dụ: Ông An là cá nhân cư trú ở Việt Nam,
thu nhập từ tiền lương 01 tháng được 27 trđ
(chưa trừ các loại bảo hiểm bắt buộc).
Tính thuế TNCN mà ông An nộp theo biểu thuế
từng phần?
Biết mức giảm trừ gia cảnh của bản thân ông
An là 11 trđ, các khoản bảo hiểm bắt buộc bị
trừ trước khi thanh toán tiền lương 2 trđ và ông
không có người phụ thuộc.
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- Thuế suất tỷ lệ % lũy thoái: theo tỷ lệ % trên

một đơn vị giá trị và mức thuế suất giảm

xuống khi giá trị tính thuế tăng.

43
 MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ BẢN VỀ THUẾ

- Tiền thuế: là toàn bộ tiền thuế chính quyền thu

được và sẵn sàng sử dụng cho chi tiêu công.
Tiền thuế (T) = Thuế suất (r) * Cơ sở thuế (B)

Công thức trên cho thấy chính quyền có thể

tăng tiền thuế lên bằng cách gia tăng cả hai biến
số thông qua việc soạn thảo chính sách thuế.
44
 MÔ HÌNH LAFFER
TƯƠNG QUAN GIỮA THUẾ SUẤT VÀ TIỀN THUẾ

Tiền thuế

0 t 100% Thuế suất

45
45
 II PHÂN LOẠI THUẾ

1. Phân loại dựa vào phương thức đánh thuế.

- Đánh thông qua giá

cả hàng hóa, dịch vụ.
Thuế
gián thu - Chuyển giao được
gánh nặng thuế.
Phương thức
đánh thuế - Đánh trực tiếp vào
thu nhập, tài sản của
Thuế người nộp thuế.
trực thu - Rất khó chuyển
giao được gánh nặng
thuế. 46
 PHÂN LOẠI THUẾ
2. Phân loại dựa vào cơ sở đánh thuế

Cơ sở đánh thuế là
Thuế thu nhập: tiền lương,
thu nhập tiền công, thu nhập từ
SXKD.

Cơ sở đánh thuế là
Cơ sở Thuế phần thu nhập được
đánh thuế tiêu dùng mang đi tiêu dùng
trong hiện tại.

Thuế Cơ sở đánh thuế là giá

tài sản trị tài sản. 47
 PHÂN LOẠI THUẾ
3. Phân loại dựa vào mục đích sử dụng

Những loại thuế đáp

Thuế
ứng mục đích thu
Thông ngân sách, điều tiết
thường thu nhập

Mục đích sử
dụng
Những loại thuế khi
thu được chuyên
Thuế dùng tài trợ cho các
chuyên chương trình đã được
dùng chỉ định. 48
 PHÂN LOẠI THUẾ

Ví dụ ở Mỹ:
- Số thu từ thuế bất động sản của địa phương
là loại thuế chuyên dùng đài thọ cho hệ
thống trường công lập.
- Số thu từ thuế tiền lương, thuế tự doanh đài
thọ cho hệ thống bảo hiểm xã hội và chăm
sóc y tế.
49
 PHÂN LOẠI THUẾ

Ví dụ ở Việt Nam:
Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất
nghiệp tại Việt Nam là các loại phí (chứ không phải
thuế tiền lương như ở Mỹ). Đây được xem như các
khoản tiền bỏ ra để mua các dịch vụ hưu trí, y tế và
quyền lợi khi thất nghiệp.
Vì BHXH, BHYT, BHTN là phí nên tính chất cưỡng
chế không cao so với thuế. Đây cũng là một trong
những nguyên nhân nhiều doanh nghiệp nợ tiền bảo
hiểm.
50
 PHÂN LOẠI THUẾ

Ví dụ ở Việt Nam:
Tại Việt Nam hiện nay, thuế Bảo vệ môi
trường có được xem là một loại thuế chuyên
dùng hay không ?

51
 PHÂN LOẠI THUẾ
4. Phân loại dựa vào phân cấp nguồn thu và
thẩm quyền ban hành
NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC
VIỆT NAM

Ngân sách Ngân sách

trung ương địa phương

NST, NSH,
NSX 52
 PHÂN LOẠI THUẾ

NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

THEO THỂ CHẾ LIÊN
BANG (HOA KỲ)

Ngân sách Ngân sách

liên bang bang

Ngân sách
địa phương
53
 THẨM QUYỀN BAN HÀNH THUẾ

VIỆT NAM HOA KỲ

Luật thuế do Quốc hội Các cấp chính quyền

ban hành. được quyền ban
Các cấp chính quyền hành thuế cho riêng
không được quyền mình.
ban hành thuế riêng, - Thuế liên bang.
mà chỉ hưởng nguồn
- Thuế bang, thuế địa
thu theo phân cấp luật
ngân sách.
phương.
III PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

1. PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ Ở MỸ

1.1. Thuế thuộc quyền đánh thuế chính quyền
địa phương
Chính quyền địa phương bị lệ thuộc rất lớn
vào thuế bất động sản. Loại thuế này thường
hay được ám chỉ là loại thuế theo giá trị. Theo
thống kê, hai loại thuế này chiếm hơn 70% số
thu thuế của chính quyền địa phương.
55
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

Thuế bất động sản (thuế Tài sản) là loại thuế

đánh vào đất và bất cứ vật gì được xây hoặc
dựng lên trên phần đất.
Thuế bất động sản được thu mỗi năm, dựa vào
Giá trị thị trường và Thuế suất

Giá trị thị trường của tài sản được chính quyền địa phương
xác định. Thuế suất được xác định hàng năm và tùy thuộc và
nhu cầu của quyền đánh thuế đối với tiền thuế cho năm ngân
sách Nhà nước cụ thể đó.
56
Ví dụ: Hội đồng thành phố Springfield quyết
định phải thu thuế bất động sản trong năm
2022 đạt 12 triệu USD. Do thành viên định giá
xác định tổng trị giá hiện tại của bất động sản
tọa lạc trong phạm vi giới hạn hành chính của
thành phố Springfield là 230 triệu USD nên
Hội đồng thiết lập mức thuế suất cho năm
2022 là 5,22% (12 triệu ÷ 230 triệu).
Mức thuế suất này có thể được điều chỉnh
mỗi năm và nó phụ thuộc vào nhu cầu tiền
thuế trong tương lai và biến động giá trị của
căn cứ tính thuế bất động sản của thành phố
Springfield. 57
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

1.2. Thuế thuộc quyền đánh thuế của chính

quyền bang
Các cấp chính quyền bang có nguồn thu từ:
thuế doanh thu, thuế quyền sử dụng, thuế tiêu
thụ đặc biệt và thuế thu nhập cá nhân và thuế
thu nhập công ty. Trong đó, thuế doanh thu
và thuế thu nhập chiếm 90% tổng số thu thuế
của chính quyền bang.
58
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

- Thuế doanh thu dựa trên giá bán lẻ, áp dụng

cho hầu hết các loại hàng hóa, dịch vụ tiêu
dùng. Người bán có trách nhiệm thu tiền thuế
tại thời điểm bán hàng và nộp lại tiền thuế cho
cấp chính quyền bang.

Thuế suất thuế doanh thu dao động từ 2,9 % tại Colorado
đến 7,25% tại California.
59
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

Bên cạnh thuế Doanh thu, mỗi bang có thể sẽ áp

đặt thuế Quyền sử dụng (use taxes). Thuế
Quyền sử dụng được áp dụng chỉ khi người chủ
của hàng hóa đã không nộp thuế Doanh thu của
bang họ đang cư trú khi mua hàng hóa.
Thuế quyền sử dụng như một chốt chặn phía sau
của thuế doanh thu nhằm hạn chế cư dân mua
sản phẩm thuộc khu vực của các cấp chính
quyền lân cận với mức thuế doanh thu thấp hơn.
60
Ví dụ: Bà Goode là cư dân của New Jersy, nơi
mà thuế doanh thu và thuế quyền sử dụng
quy định 7%. Lúc du lịch tại Hawaii, bà
Goode mua một vòng xuyến kim cương giá
$7,600 và đã trả $304 (4%) thuế doanh thu
ở Hawaii.
Do bà Goode đã không nộp thuế doanh thu của
bang New Jersy khi mua hàng nên bà có
nghĩa vụ nộp $228 thuế quyền sử dụng cho
bang New Jersy [= 7% * $7,600 - 304 USD
(là khoản thuế doanh thu đã nộp ở bang
Hawaii)]. 61
Ví dụ: Bà Goode là cư dân của New Jersy, nơi
mà thuế doanh thu và thuế quyền sử dụng
quy định 7%. Lúc du lịch tại bang California
bả đã mua trang sức và đã nộp thuế doanh
thu tại bang này với mức thuế suất 7,25%.
Do mức thuế doanh thu tại bang California cao
hơn bang New Jersy nên bà Goode sẽ nộp
thuế quyền sử dụng tại bang New Jersy.
62
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

- Thuế Tiêu thụ đặc biệt được áp đặt vào các

hàng hóa đặc biệt bán lẻ như khí đốt, thuốc lá,
hoặc nước uống có cồn hoặc các dịch vụ đặc
biệt như khách sạn hoặc nhà nghỉ.

Thuế tiêu thụ đặc biệt rất cao: Washington thu 37,5 xu tiền
thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mỗi gallon khí đốt, Rhode Island
thu $3,46 cho một gói thuốc lá và Alaska thu $12,80 thuế tiêu
thụ đặc biệt cho mỗi gallon rượu chưng cất.
63
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

- Thuế Thu nhập cá nhân: đánh vào các cá

nhân cư trú hoặc không cư trú nhưng có phát
sinh khoản thu nhập trong phạm vi bang.

Những chi tiết chuyên môn về việc tính thu nhập tính thuế
thay đổi đáng kể từ bang này đến bang khác. Mức thuế suất
cao nhất dao động từ 3,0% tại bang Illinois đến 10,3% tại
bang California.

64
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

- Thuế Thu nhập công ty: đánh thuế các công cổ

phần tính trên phần thu nhập ròng của công ty
nằm trong phạm vi của bang. Nhiều bang cho
phép các thành phố hoặc các hạt đánh thuế hoặc
trên doanh thu gộp hoặc thu nhập ròng.

Mức thuế suất thuế thu nhập công ty thay đổi từ bang này sang
bang khác. Phần lớn các bang sử dụng mức thuế suất theo tỷ lệ cố
định, một số bang sử dụng thuế suất bậc thang lũy tiến. Hiện nay,
mức thuế suất cao nhất dao động từ 4,63% tại Colorado đến 12%
tại Lowa.
65
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

1.3. Thuế thuộc quyền đánh thuế của chính

quyền liên bang

Chính quyền liên bang gần như độc quyền về

thuế thu nhập, xem như là một nguồn thu
thuế phổ biến. Thuế thu nhập liên bang áp
dụng cho cá nhân và công ty.

66
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

- Thuế thu nhập cá nhân: áp dụng đối với thu

nhập của cá nhân là công dân Hoa Kỳ, cá
nhân cư trú, cá nhân không cư trú.
- Thuế thu nhập công ty: áp dụng đối thu nhập
của công ty cổ phần.

67
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

- Thuế Tiền lương: là loại thuế căn cứ vào tiền

lương để tính thuế, gồm:

+ Thuế an sinh xã hội.

+ Thuế chăm sóc y tế.

+ Thuế thất nghiệp.

68
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

+ Thuế an sinh xã hội:

Số thu từ thuế này nhằm đảm sự nghiệp an
sinh xã hội là một sự đảm bảo cho người lao
động khi về già, cho những người khuyết tật.
► Chủ doanh nghiệp gánh chịu một phần.

► Cá nhân gánh chịu một phần (trích từ tiền

lương).

69
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

Cá nhân tự kinh doanh cũng phải nộp thuế an

sinh xã hội (nên còn gọi là thuế tự doanh).

Tiền thuế do cá nhân từ kinh doanh gánh chịu toàn

bộ vì họ vừa lao động vừa là người sử dụng lao
động.

70
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

+ Thuế chăm sóc y tế:

Số thu từ thuế này nhằm đảm chăm sóc sức
khỏe cho người lao động.
► Chủ doanh nghiệp gánh chịu một phần.

► Cá nhân gánh chịu một phần (trích từ tiền

lương).

71
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

Cá nhân tự kinh doanh cũng phải nộp thuế

chăm sóc y tế (nên còn gọi là thuế tự doanh).

Tiền thuế do cá nhân từ kinh doanh gánh chịu toàn

bộ vì họ vừa lao động vừa là người sử dụng lao
động.

72
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

+ Thuế Thất nghiệp: để chi trả quyền lợi cho

người lao động khi họ bị chấm dứt hợp đồng
lao động hoặc bị sa thải.

Doanh nghiệp gánh chịu toàn bộ.

73
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

Các loại thuế liên bang khác

- Thuế Tiêu thụ đặc biệt: chính quyền liên bang
đánh vào các hoạt động mua sắm lẻ các hàng
hóa và dịch vụ đặc biệt như là thuốc lá, ôtô cao
cấp, súng cầm tay.
- Thuế quà tặng, thuế thừa kế: loại thuế này
căn cứ vào giá trị của tài sản của một cá nhân
đã chuyển giao để làm quà biếu hoặc di sản
khi chết.
74
 TAX REVENUES BAY TYPE OF TAX
USA - 2016

43.5
47.3

9.2

Individual Income Taxes Corporation Income Taxes others

NGUỒN: https://www.whitehouse.gov/sites/whitehouse.gov/files/omb/budget/fy2018/hist.pdf, bảng 2.2 75

 TỶ TRỌNG THU THUẾ THEO LOẠI THUẾ
VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2011-2015

31.1
61.9

THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP THUẾ KHÁC

NGUỒN: Báo cáo ngân sách dành cho công dân – Bộ tài chính 76
 THẨM QUYỀN CỦA LUẬT THUẾ LIÊN BANG

Đối với những hệ thống thuế hiện đại thì thuật

ngữ luật thuế (tax law) bao gồm ba thẩm quyền
cơ bản của cơ quan quyền lực nhà nước:
- Thẩm quyền lập pháp
- Thẩm quyền hành chính
- Thẩm quyền phán quyết

77
 THẨM QUYỀN LẬP PHÁP

Theo nghĩa hẹp, Luật thuế Liên bang được biên

soạn với khối lượng đồ sộ các điều khoản luật
và đã được Quốc hội thông qua. Luật thuế Liên
bang chính là một đạo luật năng động; ít nhất
mỗi năm một lần, Quốc hội thông qua pháp
chế để thêm vào, xóa bỏ hay thay đổi các điều
khoản.

78
 THẨM QUYỀN HÀNH CHÍNH

- Văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính cung

cấp những hướng dẫn rộng cho những người
nộp thuế và những người tư vấn thuế. Hiếm
khi thấy những người nộp thuế đã thuyết phục
được Tòa án Liên bang rằng văn bản giải thích
đạo luật là không đúng và là bất hợp pháp.
Sở thuế Liên bang (IRS) cũng cung cấp nhiều
hướng dẫn dưới các hình thức quy định thu,
thủ tục thu.
79
 THẨM QUYỀN PHÁN QUYẾT

- Những người nộp thuế không đồng tình với

giải thích của Sở thuế Liên bang về luật áp
dụng trong trường hợp của họ thì họ sẽ đưa
vụ kiện ra Tòa án Liên bang.
Phán quyết của Tòa án Tối cao có giá trị
ngang luật và trở thành nơi cuối cùng để
giải quyết các tranh chấp.

80
 ĐỌC THÊM

SỰ CẠNH TRANH QUYỀN ĐÁNH THUẾ

Do chính quyền bang được ban hành một số luật thuế,
nên họ cạnh tranh nhau đối với số thu theo 2 cách:
- Bảo vệ quyền đánh thuế, vì mất quyền đánh thuế
của riêng cấp mình thì đồng nghĩa bị mất số thu về
tay các cấp thẩm quyền khác.
- Thu hút đầu tư bằng chính sách thuế, vì nếu tận
dụng quyền đánh thuế quá mức sẽ đẩy doanh nghiệp
rời khỏi phạm vi quyền đánh thuế của mình.

81
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ
2. PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ Ở VIỆT NAM
- Thuế Xuất khẩu, thuế Nhập khẩu.
- Thuế Tiêu thụ đặc biệt.
- Thuế Giá trị gia tăng.
- Thuế Thu nhập doanh nghiệp.
- Thuế Thu nhập cá nhân.
- Thuế Tài nguyên.
- Thuế Sử dụng đất nông nghiệp.
- Thuế Sử dụng đất phi nông nghiệp.
- Thuế Bảo vệ môi trường. #
82
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

- Luật thuế ở Việt Nam do Quốc hội ban

hành, áp dụng thống nhất trên phạm vi cả
nước. Các cấp chính quyền địa phương
không được quyền ban hành chính sách thuế
riêng.
- Các cấp chính quyền được thụ hưởng nguồn
thu từ các luật thuế theo phân cấp của Luật
ngân sách. 83
 ĐỌC THÊM

Nguồn thu thuế ngân sách trung ương hưởng 100%

- Thuế giá trị gia tăng thu từ hàng hóa nhập khẩu.

- Thuế Xuất khẩu, thuế Nhập khẩu.

- Thuế Tiêu thụ đặc biệt thu từ hàng hóa nhập khẩu.

- Thuế Bảo vệ môi trường thu từ hàng hóa nhập

khẩu.

- Thuế Tài nguyên, thuế Thu nhập doanh nghiệp từ

hoạt động thăm dò, khai thác dầu, khí.
84
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

Nguồn thu thuế ngân sách địa phương hưởng 100%

- Thuế Tài nguyên (trừ thuế Tài nguyên thuộc ngân

sách trung ương hưởng 100%).

- Thuế Sử dụng đất nông nghiệp.

- Thuế Sử dụng đất phi nông nghiệp.

85
 PHÂN CẤP NGUỒN THU THUẾ

Nguồn thu thuế phân chia % giữa ngân sách

trung ương và địa phương
- Thuế Giá trị gia tăng (trừ thuế Giá trị gia tăng ngân
sách trung ương hưởng 100%).
- Thuế Thu nhập doanh nghiệp (trừ thuế Thu nhập
ngân sách trung ương hưởng 100%).
- Thuế Thu nhập cá nhân.
- Thuế Tiêu thụ đặc biệt (trừ thuế Tiêu thụ đặc biệt
ngân sách trung ương hưởng 100%).
- Thuế Bảo vệ môi trường (trừ thuế Bảo vệ môi
trường ngân sách trung ương hưởng 100%). 86
 TÍNH LAN TỎA CỦA THUẾ

3. TÍNH LAN TỎA CỦA THUẾ

Tại sao thuế quá lan tỏa trong thế giới hiện đại của
chúng ta?
Lý do là có vô số những quyền đánh thuế mà nơi đó
người dân, tổ chức tiến hành hoạt động kinh doanh.
Ở những nước theo thể chế liên bang, các cấp chính
quyền có quyền ban hành một sắc thuế cho riêng
mình:
- Chính quyền liên bang
- Chính quyền bang
- Chính quyền địa phương
87
 TÍNH LAN TỎA CỦA THUẾ

Một doanh nghiệp nội địa nhỏ nhất cũng luôn

được yêu cầu nộp thuế để hỗ trợ cho ít nhất là
3 cấp chính quyền khác nhau.
Nếu một doanh nghiệp nội địa quản lý thêm hoạt
động kinh doanh ở nước ngoài thì số lượng
các quyền đánh thuế sẽ chi phối thậm chí sẽ
nhiều hơn.

88
 TÍNH LAN TỎA CỦA THUẾ

Vậy ở Việt Nam thuế có lan tỏa không?

Luật quản lý thuế quy định về Người nộp thuế:

- Tổ chức, hộ gia đình, cá nhân nộp thuế theo

quy định của pháp luật về thuế.

- Tổ chức, cá nhân khấu trừ thuế; tổ chức, cá

nhân làm thủ tục về thuế thay người nộp thuế…

89
 BỘ MÁY THU THUẾ Ở VIỆT NAM

BỘ TÀI CHÍNH

TỔNG CỤC THUẾ TỔNG CỤC HẢI QUAN

CỤC THUẾ CỤC HẢI QUAN

CHI CỤC THUẾ CHI CỤC HẢI QUAN

 THẢO LUẬN

1. Sự khác nhau giữa tiền nộp thuế mà các tổ chức

cá nhân nộp cho nhà nước và các khoản chi
khác của họ?
2. Sông Green thuộc bang S bị ô nhiễm nặng do
chất thải công nghiệp, dọc theo bờ sông Green
có 20 công ty hoạt động sản xuất. Mới đây bang
S đã ban hành luật yêu cầu mỗi công ty phải
đóng $50.000/năm để tạo lập một quỹ đặc biệt
tài trợ cho việc lọc sạch dòng sông Green.
Khoản tiền phải nộp này tương ứng với phân
loại nào của thuế? 91
THẢO LUẬN

92
 THẢO LUẬN

3. Chính quyền áp dụng sắc thuế mới với mức

thu 2% trên doanh thu của doanh nghiệp.
Công ty XYZ sản xuất xà bông phản ứng đối
với thuế này bằng cách giảm kích cỡ các cục
xà bông nhưng giá bán không đổi. Bằng cách
thực hiện những thay đổi này, công ty XYZ
vẫn bảo lưu được mức lợi nhuận như trước
đây.
Hỏi: ai là người gánh chịu thuế mới này?
93
THẢO LUẬN

94
 THẢO LUẬN

4. Chính quyền tăng thuế doanh thu từ 1% lên

2% trên giá trị của một đô la mua hàng tiêu
dùng. Tuy nhiên, số tiền thuế doanh thu (thu
được của chính quyền) chỉ tăng 30% sau khi
tăng gấp đôi thuế suất.
Hỏi: giải thích nguyên nhân khiến cho số tiền
thuế doanh thu chỉ tăng 30%?
95
THẢO LUẬN

96
 THẢO LUẬN

5. Trong mỗi trường hợp dưới đây, liệu Hoa Kỳ có đủ

quyền thu thuế bà CM không.
a. Bà CM là công dân Brazil nhưng cư trú lâu dài tại
Orlando, bang Florida.
b. Bà CM là công dân Brazil và cư trú tại Brazil. Bà là chủ
sở hữu bất động sản tại bang Manhata với thu nhập
ròng cho thuê bất động sản hàng năm $100.000.
c. Bà CM là công dân Brazil và cư trú tại Brazil. Bà không
sở hữu doanh nghiệp hoạt động tại Hoa Kỳ.
d. Bà CM là công dân Hoa Kỳ nhưng là người cư trú dài
hạn ở São Paulo tại Brazil. 97
THẢO LUẬN

98
 THẢO LUẬN

Trong mỗi trường hợp dưới đây, liệu Việt Nam có đủ

quyền thu thuế bà CM không.
a. Bà CM là công dân Brazil nhưng cư trú lâu dài tại Việt
Nam.
b. Bà CM là công dân Brazil và cư trú tại Brazil. Bà là
chủ sở hữu bất động sản tại Việt Nam với thu nhập
ròng cho thuê bất động sản hàng năm $100.000.
c. Bà CM là công dân Brazil và cư trú tại Brazil. Bà
không là chủ sở hữu và không có doanh nghiệp hoạt
động tại Việt Nam.
d. Bà CM là công dân Việt Nam nhưng là người cư trú
dài hạn ở Brazil.
99
THẢO LUẬN

100
 THẢO LUẬN

6. Công ty H hoạt động kinh doanh thuộc quyền đánh

thuế của chính quyền H, chính quyền H thu thuế
doanh thu và thuế quyền sử dụng 6%. Năm nay,
công ty mua sắm $600.000 tài sản cố định hữu hình
tại khu vực thuộc quyền đánh thuế của chính quyền
K và đã trả $18.000 thuế doanh thu tại đó. Công ty
cũng mua sắm tài sản cố định hữu hình $750.000
thuộc quyền đánh thuế của chính quyền M và đã trả
thuế doanh thu $48.750 tại đó.
Công ty H chuyển cả hai loại tài sản cố định hữu hình
này về để sử dụng tại công ty nằm trong khu vực
thuộc quyền đánh thuế của chính quyền H. 101
 THẢO LUẬN

a. Tính thuế quyền sử dụng mà công ty H phải nộp cho

chính quyền H đối với tài sản cố định hữu hình mua
tại chính quyền K.

b. Tính thuế quyền sử dụng mà công ty H phải nộp cho

chính quyền H đối với tài sản cố định hữu hình mua
tại chính quyền M.

102
THẢO LUẬN

103
THẢO LUẬN

104
 THẢO LUẬN
7. Nhà quản lý công ty WP phải quyết định lựa chọn một vị trí
đặt chi nhánh mới thuộc quyền đánh thuế nước ngoài F
hoặc thuộc quyền đánh thuế nước ngoài G. Bất kỳ vị trí
nào, công ty đều phải sử dụng tài sản hữu hình (nhà máy
và trang thiết bị) trị giá $10 triệu và sẽ phát sinh doanh thu
gộp mỗi năm $2 triệu.
Quyền đánh thuế F áp đặt thuế tài sản hữu hình mỗi năm 4%
trên giá trị của tài sản doanh nghiệp và 15% thuế doanh
thu gộp.
Quyền đánh thuế G không thu thuế tài sản của doanh nghiệp
nhưng lại thu 30% thuế doanh thu gộp.
Bỏ qua các yếu tố khác, công ty WP nên đặt chi nhánh mới
tại khu vực thuộc quyền đánh thuế F hay G? 105
THẢO LUẬN

106
 THẢO LUẬN

8. Công ty KTR kiếm được $10 lợi nhuận trên mỗi đơn vị
hàng hóa và công ty bán 20 triệu đơn vị hàng hóa mỗi
năm. Mức thuế thu nhập công ty của KTR là 20%. Tuy
nhiên, chính quyền vừa gia tăng thuế thu nhập công ty
lên 22% trong năm tới. Các ông chủ của công ty KTR
đang xem xét lựa chọn một trong hai khả năng.
- Chấp nhận $4 triệu thuế tăng lên sẽ làm giảm lợi nhuận
sau thuế của họ.
- Hoặc tăng giá bán mỗi đơn vị hàng hóa lên thêm 20 cent.
Tuy nhiên, Phòng Marketing ước đoán việc tăng giá lên
có thể làm giảm doanh số bán hàng mỗi năm xuống còn
19 triệu đơn vị.
Khả năng nào sẽ được các ông chủ công ty lựa chọn?
107
THẢO LUẬN

108