10

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Unang Markahan – Modyul 1:
Ang Mataas na Gamit at

20
Tunguhin ng Isip at
Kilos-loob20
13
07
T
AF
R
D
Edukasyon sa Pagpapakatao- Ikasampung Baitang
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan – Modyul 1: Ang Mataas na Gamit at Tunguhin ng Isip at Kilos-loob
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang

20
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
20
13
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
07

Manunulat: Jesabell Fe C. Lag-asan

Editor: Annie Rose B. Cayasen, Ed.D. - Regional EPS - EsP
T

Tagasuri: Erlinda C. Quino-an, Ed.D. – Division EPS - EsP

AF

Tagaguhit:
Tagalapat:
R

Tagapamahala: May B. Eclar, Ph.D. CESO V – Regional Director

D

Benilda M. Daytaca, Ed.D. CESO VI- OIC-SDS, SDO-Benguet

Carmel F. Meris – Chief Education Supervisor CLMD
Ethielyn Taqued, Ed.D. - Regional EPS - LRMDS
Edgar H. Madlaing – Regional EPS – AP/ADM Focal Person
Rizalyn A. Guznian, Ed.D. – Chief Education Supervisor CID
Sonia D. Dupagan, Ed.D. – Division EPS LRMDS
Vicenta C. Danigos – Principal I

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education – Rehiyong Pampangasiwaan ng Cordillera

Office Address: Wangal, LaTrinidad, Benguet
Telefax: (074)-422-4074
E-mail Address: car@deped.gov.ph
 10
Edukasyon sa
Pagpapakatao
20
Unang Markahan – Modyul 1:
20
Ang Mataas na Gamit at
13
Tunguhin ng Isip at
07

Kilos-loob
T
AF
R
D
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang Edukasyon sa Pagpapakatao 10 ng

Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa araling Ang Mataas na Tunguhin
ng Isip at Kilos-loob (Will)!

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador

mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda
ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at

malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga

20
pangangailangan at kalagayan.

20
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
13
07

Mga Tala para sa Guro

Ang mga gawain sa modyul na ito ay nangangailangan ng harapang
T

pagwawasto ng guro pagkatapos na sagutin ng mag-aaral para

maipaliwanag sa kanya ang kahalagahan ng bawat konsepto ng aralin.
AF

.
R

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral

kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang
D

pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling

pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan
ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.

ii
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa Edukasyon sa Pagpapakatao 10 ng Alternative Delivery

Mode (ADM) Modyul ukol sa Ang Mataas na Tunguhin ng Isip at Kilos-loob (Will)!

Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa

pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad
din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

20
Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.

Subukin 20
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
13
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong laktawan
07

ang bahaging ito ng modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral

upang matulungan kang maiugnay ang
T

kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.

AF

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay

ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
R

ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na

D

suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa

malayang pagsasanay upang mapagtibay ang
iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.

iii
 Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.

Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong

sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.

Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o

masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
Gawain panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.

20
Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat
ng mga gawain sa modyul.
20
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
13
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
Sanggunian
07

paglikha o paglinang ng modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

T

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang

marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
AF

sa pagsagot sa mga pagsasanay.

2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
R

napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
D

4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at

sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin
humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o sino
man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa
iyong isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng

makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

iv
 Alamin

Ang modyul na ito ay isinulat para matugunan ang iba’t ibang paraan
ng pagkatuto ng bawat mag-aaral. Hangad ng modyul na ito na maunawaan
mong lubos ang mataas na gamit at tunguhin ng isip at kilos-loob. Ang
saklaw ng araling napapaloob sa modyul na ito ay gagabay sa iyo upang
makilala ang iyong mga kahinaan sa pagpapasiya at makagawa ng
kongkretong hakbang upang malagpasan ang mga kahinaang ito.

Ang modyul na ito ay may dalawang Kasanayang Pampagkatuto:

20
1.1 Natutukoy ang mataas na gamit at tunguhin ng isip at kilos-loob.
(EsP10MP-Ia-1.1)

1.2. 20
Nakikilala ang kanyang mga kahinaan sa pagpapapasiya at
nakagagawa ng mga kongkretong hakbang upang malagpasan ang mga
13
ito. (EsP10MP-Ia-1.2)
07

Aralin

1 ISIP AT KILOS-LOOB
T
AF
R
D

Subukin

PANUTO: Para sa unang bahagi, basahin at unawain ang mga sumusunod

na pahayag. Tukuyin kung ang pahayag ay TAMA o ito ay MALI. Isulat ito sa
sagutang papel.

1. Ang kakayahan ng isip ay layong makakuha ng buod ng karaasan at

makabuo ng kataga upang bigyan ito ng kahulugan.

1
 2. Ang mga halaman, hayop at tao ay tanging pisikal na anyo lamang ang
pagkakaiba sapagkat parepareho lamang ang mga ito na nilalang ng
Diyos.

3. Ang tao ay nilalang na may likas na kaalaman tungkol sa mabuti at sa

masama.

4. Ang panloob na pandama ay tumutukoy sa paningin, pandinig, pang-

amoy at panlasa.

5. Ang memorya ay pangkakaroon ng malay sa pandama,

nakapagbubuod, at nakapag-uunawa.

PANUTO: Para sa ikalawang bahagi, unawain ang mga pahayag sa HANAY A

at piliin ang titik ng iyong sagot sa HANAY B. Isulat ang sagot sa sagutang

20
papel.

HANAY A
20 HANAY B
13
6. pagkakaroon ng malay sa pandama, a. memorya
nakapagbubuod, at nakauunawa b. panloob na pandama
7. kakayahang makaramdam sa isang c. kamalayan
07

karanasan at tumugon nang hindi d. imahinasyon

dumadaan sa katwiran e. instinct
T

8. kakayahang lumikha ng larawan sa f. panlabas na

AF

sa isip at palawakin ito pandamdam

9. kakayahang kilalanin at alaalahanin
ang nakalipas na pangyayari o karanasan
R

10. ito ang paningin, pandinig, pang-

D

amoy, at panlasa

PANUTO: Para sa ikatlong bahagi, piliin ang TITIK ng iyong sagot at isulat
ito sa sagutang papel.

11. “Ang Tao ay nilikha ayon sa wangis ng Diyos kaya’t siya ay tinawag na
Kaniyang obra maestro.” Ano ang nais iparating ng kasabihan?
a. Ang tao’y may katangiang tulad ng katangiang taglay Niya.
b. Kamukha ng tao ang Diyos.
c. Kapareho ng tao ang Diyos.
d. Ang tao ay inilikha ayon sa pisikal na katangian ng Diyos.

2
 12. Ano ang pangunahing gamit ng kilos-loob?
a. Ito ang pagpili at kilalanin ang pagkakaiba ng nararamdaman o
emosyon, paghuhusga at pagpapasiya.
b. Ito may kakayahang magnilay o magmuni-muni kaya’t
nauunawaan nito ang kaniyang nauunawaan.
c. Ito ang kakayahang kumuha ng buod ng esensiya sa mga
partikular na mga bagay.
d. Ang tunguhin ng isip ay katotohanan at kakayahang magnilay.
13. Sa pamamagitan nito ay may kaalaman ang tao sa kung ano ang
mabuti sa masama.
a. isip
b. kilos-loob
c. pagkatao
d. damdamin

14. Sa pamamagitan ng _____, ang tao ay nakapagpapasiya at

20
isakatuparan ang pinili
a. isip
b. kilos-loob
c. pagkatao
d. damdamin
20
13
15. Ang ___________ ng tao ay bunga ng nahubog na isip at kilos-loob na
07

batay sa katotohanan sapagkat ang katotohanan ay inaalam sa tulong

ng pag-iisip at akmang kilos-loob.
a. isip
T

b. kilos-loob
AF

c. emosyon
d. karunungan
R
D

Balikan

Natutunan mo noong ikaw ay nasa Baitang 7 at naging malinaw sa iyo

na ang tao ay natatanging nilikhang nabubuhay sa mundo. Ano ba ang
nagpapabukod-tangi sa tao sa ibang nilikhang may buhay upang makamit
niya ang layunin ng pagkakalikha sa kaniya bilang tao? Sa kaniyang pag-
iisip, pagpapasiya, at pagkilos, nagiging bukod-tangi ang tao.

3
 PANUTO: Upang ihanda ka sa ating aralin, ating balikan ang mga natutunan
mo noong ikaw ay nasa Baitang 7. Sagutin ang gawain na may kinalaman sa
nilikhang may buhay sa mundo. Magbahagi ng dalawang pagkakatulad at
pagkakaiba ng tatlong nilalang na may buhay.

HALAMAN HAYOP TAO

Pagkakatulad

Pagkakaiba

20
Tuklasin
20
13
Gawain 1: PAGSUSURI SA LARAWAN
07

PANUTO: Tunghayan at suriin ang larawan. Unawain at sagutan ang mga

katanungan tungkol sa larawan. Isulat ang iyong mga kasagutan sa sagutang
papel.
T
AF
R
D

TANONG TAO HAYOP

1. Ano ang mayroon ang bawat isa
upang makita ang babala?
2.Ano ang kakayahang taglay ng
bawat isa upang makita ang babala?
3.Ano ang inaasahang magiging
tugon ng bawat isa sa babala?

4
Mula sa iyong kasagutan sa itaas, sagutin ang mga sumusunod na
katanungan.

1. Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba ng tao at hayop?

2. Paano kumilos ang hayop? Ang tao?
3. Ano ang natuklasan mo tungkol sa hayop at aso?

Gawain 2: PAGSUSURI SA SITWASYON

PANUTO: Pag-aralan ang mga sitwasyon. Ipagpalagay mo na ikaw ay isa sa

tauhan sa sitwasyon at sagutin ang katanungang: Ano ang gagawin mo sa
pangyayari? Isulat ito sa sagutang papel.

20
Sitwasyon 1 Sitwasyon 2

Masaya kang nakikipagkwentuhan

sa iyong mga kibigan nang biglang
13
napunta ang usapan tungkol kay
Jenny. Ayon sa isa mong kaibigan,
07
20
Inanyayahan ka ng iyong kaklase sa
kaarawan ng kaniyang pinsan.
Sumama ka at nakipagkwentuhan
sa iba pang bisita. Sa kalagitnaan

nakikipagrelasyon daw ito sa ng kwentuhan naglabas sila ng alak

lalaking may asawa. Kapitbahay mo at pinipilit ka ng iyong kaklase na
si Jenny. tikman ito.
T
AF

Sitwasyon 3
R
D

Hindi nagawa ng malatik mong

kaibigan na si Peter ang inyong
takdang aralin sa Math. Nais niyang
kopyahin ang iyong gawain at
inalok ka niya na ililibre ka niya ng
pagkain kapag pinakopya mo siya.

5
 PAMANTAYAN SA PAGWAWASTO SA GAWAIN 1 at 2

Pamantayan Napakahusay Mahusay Nalilinang

Nagsisi-
(10) (8) (6) mula
(4)
Kalidad ng Napakahusay Mabuting Matatanggap Kailangang
Pagpapaliwanag ang pagpapaliwanag ang isaayos
(60%) pagpapaliwanag (katamtamang pagpapaliwanag (malaki ang
(buo at pagpapa- (may kaunting kakulagan,
maliwanag) liwanag) kamalian ang nagpapakita
pagpapa- ng kaunting
liwanag) kaalaman)

Suriin

20
20
Ang tao ay nilikha ayon sa wangis ng Diyos kaya’t siya ay tinawag na
13
Kaniyang obra maestro. Ang pagkakalikha ayon sa wangis ng Diyos ay
nangangahulugan na ang tao ay may mga katangiang tulad ng katangiang
07

taglay Niya. Binigyan ng Diyos ang tao ng kakayahang mag-isip, pumili at

gumusto.
T

Ang tao ay nilalang na may likas na kaalaman tungkol sa mabuti at sa

AF

masama. Ang kaniyang konsensiya ay indikasyon ng naturang orihinal na

katayuang ito.
R

KAKAYAHANG TAGLAY NG TAO

D

I. PANGKAALAMANG PAKULTAD (Knowing Faculty)

dahil sa panlabas na pandama at dahil sa isip kaya’t ang tao ay

nakauunawa, naghuhusga at nangangatuwiran.

DALAWANG KAKAYAHAN NG TAO

a. Panlabas na pandama- ito ay ang paningin, pandinig, pang-

amoy, at panlasa. Ang mga ito ay nagiging dahilan upang ang tao ay
magkaroon ng direktang ugnayan sa reyalidad.

Mga halimbawa:
a. paningin- mata na ginagamit upang makita ang mga bagay
sa ating paligid

6
 b. pang-amoy- ilong na ginagamit upang maka-amoy katulad ng
amoy ng pabango o iba pang amoy sa ating paligid

c. panlasa- dila na ginagamit upang makalasa ng mga pagkain

d. pandinig- tainga na ginagamit upang makadinig ng iba’t-ibang

klaseng tunog sa paligid

b. Panloob na pandama- ito ay ang kamalayan, memorya, imahinasyon

at instinct.

 Kamalayan- pagkakaroon ng malay sa pandama,

nakapagbubuod, at nakapag-uunawa.
Halimbawa: Mag-aaral ka ng mabuti dahil alam mo na malapit
na ang final exam, may kamalayan ka sa iyong sarili na kailangan
mong mag-aral dahil gusto mong makapasa sa pagsusulit.

20
 Memorya- kakayahang kilalanin at alaalahanin ang nakalipas
na pangyayari o karanasan

20
Halimbawa: Naaalala mo na may takdang aralin kayo sa
Edukasyon sa Pagpapakatao na ipapasa bukas.
13
 Imahinasyon- kakayahang lumikha ng larawan sa isip at
07

palawakin ito.
Halimbawa: Nakabubuo ka ng pangyayari sa iyong isip na ikaw
ay nakarating ibang bansa at nagpatayo ng sarili mong negosyo.
T
AF

 Instinct- kakayahang maramdaman ang isang karanasan at

tumugon nang hindi dumadaan sa katwiran.
Halimbawa: Naramdaman mong parang may sumusunod sa iyo
R

habang naglalakad pauwi, dahil sa iyong instinct mabilis kang

D

tumakbo.

Ipinakita ni Esteban ang ispiritwal at materyal na kalikasan ng tao

gamit ang tsart na:

ANG KABUUANG KALIKASAN NG TAO

Kalikasan ng Tao Pangkaalamang Pakultad Pagkagustong Pakultad
Materyal Panlabas na Pandama
Emosyon
(Katawan) Panloob na Pandama
Ispiritwal
Isip Kilos-loob
(Kaluluwa, Rasyonal)

7
 Nakaaalam ang tao hindi lang dahil sa kaniyang isip kundi dahil din sa
kaniyang pandama. Sa pamamagitan ng mga panlabas na pandama,
nagkakaroon ang tao ng direktang ugnayan sa reyalidad. Ang reyalidad ang
siyang nagpapakilos sa kapangyarihan o kakayahang makaalam.

ISIP KILOS-LOOB
a. may kakayahang magnilay o a. Pumili, magpasiya at
Kakayahan
magmuni-muni isakatuparan ang pinili
b. nakauunawa b. Naaakit sa mabuti at
c. may kakayahang Mag- lumalayo sa masama
abstraksiyon
d. makabubuo ng kahulugan at

20
kabuluhan ang bagay
a. humanap ng impormasiyon a. Malayang pumili ng gustong
Gamit at
b. umisip at magnilay sa mga isipin o gawin
Tunguhin
layunin at kahulugan ng
impormasiyon
20 b. Umasam maghanap. Mawili,
humilig sa anumanb
13
c. sumuri at alamin ang dahilan nauunawaan ng isip
ng pangyayari c. Maging mapanagutan sa
07

alamin ang mabuti at pagpili ng aksiyong

masama, tama at mali, at ang makabubuti sa lahat
katotohanan
T
AF

May pagkakatulad ang hayop at tao. Una, sila ay parehong mga

nilalang na may buhay. Ikalawa, may natatanging pangangailangan ang tao
R

at hayop – ito ay ang pagmamahalan sa isa’t-isa. Ang pangatlo ay may

D

kakayahan silang magparami.

Ang tao ay may isip upang alamin ang diwa at buod ng isang bagay.
Tayo rin ay may puso upang makaramdam ng emosyon at kilos-loob na
magpasiya at isakatuparan an gating pinili. Ito ang dahilan kung bakit tayo
natatangi at naiiba sa iba pang nilikhang may buhay.

Ayon sa aklat, “Education ng Values” ni Esteban, ang isip ng tao ay

may ispiritwal na kakayahan, ang “intellect at will”.

8
 Makikita ang pagkakaiba ng intellect at will ayon sa tunguhin nito.

TUNGUHIN INTELLECT (ISIP) WILL (KILOS-LOOB)

Tungkulin (function)
Hangarin/Layunin(Purpose)
Kaganapan ng tao
Highest Human Fulfillment
Mag-isip (to think) Isakilos (to act)
Malaman (to know) Pumili (to choose)
Ang katotohanan (truth) Kabutihan (goodness)
Karunungan(wisdom) Kabutihanbilang birtud
upang umunawa (virtue) Pag-ibig (love)

Ang tao ay nagtataglay ng karunungan na wala ang ibang nilalang sa

mundo. Ang kaniyang karunungan ay bunga ng nahubog na isip at kilos-loob

20
na batay sa katotohanan sapagkat ang katotohanan ay inaalam sa tulong ng
pag-iisip at akmang kilos-loob.

20
13
Pagyamanin
07

GAWAIN 3: KOMPLETUHIN!
T

PANUTO: Mula sa naging talakayan, kumpletuhin ang mahalagang konsepto

AF

tungkol sa isip at kilos-loob. Piliin ang mga sagot sa kahon at isulat ito sa
sagutang papel.
R
D

karunungan upang umunawa tungkulin

kabutihan isakilos malaman

kaganapan ng tao

TUNGUHIN INTELLECT (ISIP) WILL (KILOS-LOOB)

1. Mag-isip (to think) 2.

Hangarin/Layunin 3. Pumili (to choose)

(Purpose)

9
4. Ang katotohanan (truth) 5.

Highest Human 6. Kabutihan bilang birtud

Fulfillment (virtue)
Pag-ibig (love)

GAWAIN 4: IPANGATUWIRANAN MO!

PANUTO: Suriin ang sitwasyon. Isulat ang iyong mga katuwiran sa naging
pasiya mo kaugnay ng iyong pag-aaral at ang gagawing solusyon kaugnay

20
nito sa speech balloon. Gawin ito sa iyong sagutang papel.

Maganda ang performance mo sa paaralan. Lagi kang kasama sa mga

20
may honors. Subali’t mula nang nakilala mo at naging barkada mo si
John na may hindi magandang bisyo tulad ng paninigarilyo at pag-inom
13
ng alak, naimpluwensyahan ka niya. Napabayaan mo ang iyong pag-
aaral at nanganganib din ang iyong mga grado. Kinausap ka ng iyong
07

ama, hiningi niya sa iyo na sabihin ang iyong katuwiran sa iyong naging
pasiya at ang plano mong solusyon kaugnay nito.
T
AF

Ano ang iyong magiging

Ano ang iyong
R

solusyon?
katuwitan?
D

__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________

10
 PAMANTAYAN SA PAGWAWASTO SA GAWAIN

PAMANTAYAN NAPAKAHUSAY MAHUSAY NALILINANG NAGSISIMULA

(10) (8) (6) (4)
Kalidad ng Napakahusay Mabuting Matatanggap Kailangang
Pagpapaliwanag ang pagpapaliwanag ang isaayos
pagpapaliwanag (katamtamang pagpapaliwanag (malaki ang
(buo at pagpapaliwanag) (may kaunting kakulagan,
maliwanag) kamalian ang nagpapakita
pagpapaliwanag) ng kaunting
kaalaman)

Isaisip!

20
GAWAIN 5: CROSSWORD PUZZLE
20
13
PANUTO: Sagutin ang CROSSWORD PUZZLE. Isulat ang sagot sa sagutang
papel.
07
T

PAHALANG
1. ito ay tumutukoy sa kakayahang
AF

umunawa at mag-abstraksyon
3. kakayahang pumili, magpasiya at
R

isakatuparan ang pinili

5. pagkakaroon ng malay sa pandama,
D

nakapagbubuod at nakapag-uunawa
7. kakayahang lumikha ng larawan sa
isip
PABABA
2. tumutukoy ito sa paningin, pandinig,
pang-amoy, at panlasa
4. sakop nito ang kamalayan, memorya,
imahinasyon at instinct
6. kakayahang alaalahanin ang
nakaraan
8. kakayahang makaramdam at
tumugon nang hindi dumadaan sa
katuwiran

11
 Isagawa

GAWAIN 6: ANG AKING KAHINAAN!

PANUTO: Magsulat ng apat mong kahinaan tungkol sa pagpapasiya. Sa tapat

nito, magbahagi ng paraan upang malampasan mo ang kahinaang ito at
upang mas mapabuti mo ang iyong pagpapasiya.

ANG AKING KAHINAAN MGA PARAAN UPANG MAS

MAPABUTI ANG AKING
PAGPAPASIYA

20
a. a.
b.
c.
b.
c.
20
13
d. d.
07

PAMANTAYAN SA PAGWAWASTO SA GAWAIN

T

PAMANTAYAN NAPAKAHUSAY MAHUSAY NALILINANG NAGSISIMULA

AF

(10) (8) (6) (4)

Kalidad ng Napakahusay Mabuting Matatanggap Kailangang
Pagpapaliwanag ang pagpapaliwanag ang isaayos at
R

pagpapaliwanag at nakapagtala pagpapaliwanag nakapagtala

D

at nakapagtala ng tatlong at nakapagtala lamang ng

ng apat na kahinaan ng dalawang isang
kahinaan (buo (katamtamang kahinaan (may kahinaan
at maliwanag) pagpapaliwanag) kaunting (malaki ang
kamalian ang kakulagan)
pagpapaliwanag)

12
 Tayahin

GAWAIN 7: TAYAHIN ANG IYONG PAG-UNAWA

PANUTO: Para sa unang bahagi, basahin at unawain ang mga sumusunod

na pahayag. Tukuyin kung ang pahayag ay TAMA o ito ay MALI. Isulat ito sa
sagutang papel.

1. Ang tao ay nilalang na may likas na kaalaman tungkol sa mabuti at sa

masama.

20
2. Ang mga halaman, hayop at tao ay tanging pisikal na anyo lamang ang
pagkakaiba dahil parepareho lamang ang mga ito na nilalang ng Diyos.

3. Ang memorya ay pangkakaroon

nakapagbubuod, at nakapag-uunawa.
20 ng malay sa pandama,
13
4. Ang kakayahan ng isip ay layong makakuha ng buod ng karaasan at
07

makabuo ng kataga upang bigyan ito ng kahulugan.

5. Ang panloob na pandama ay tumutukoy sa paningin, pandinig, pang-

T

amoy at panlasa.
AF

PANUTO: Para sa ikalawang bahagi, unawain ang mga pahayag sa HANAY A

R

at piliin ang TITIK ng iyong sagot sa HANAY B. Isulat ang sagot sa sagutang
papel.
D

HANAY A HANAY B

6. pagkakaroon ng malay sa pandama, a. kamalayan

nakapagbubuod, at nakauunawa b. instinct
7. kakayahang makaramdam sa isang c. panloob na pandama
karanasan at tumugon nang hindi d. memorya
dumadaan sa katwiran e. imahinasyon
8. kakayahang lumikha ng larawan sa f. panlabas na
sa isip at palawakin ito pandamdam
9. kakayahang kilalanin at alaalahanin
ang nakalipas na pangyayari o karanasan
10. ito ang paningin, pandinig, pang-
amoy, at panlasa

13
PANUTO: Para sa ikatlong bahagi, piliin ang TITIK ng iyong sagot at isulat
ito sa sagutang papel.

11. Ang Tao ay nilikha ayon sa wangis ng Diyos kaya’t siya ay tinawag na
Kaniyang obra maestro. Ano ang nais iparating ng kasabihan?
a. Ang tao’y may katangiang tulad ng katangiang taglay Niya.
b. Kamukha ng tao ang Diyos.
c. Kapareho ng tao ang Diyos.
d. Ang tao ay inilikha ayon sa pisikal na katangian ng Diyos.

12. Ano ang pangunahing gamit ng kilos-loob?

a. Ito ang pagpili at kilalanin ang pagkakaiba ng nararamdaman o
emosyon, paghuhusga at pagpapasiya.
b. Ito may kakayahang magnilay o magmuni-muni kaya’t
nauunawaan nito ang kaniyang nauunawaan.

20
c. Ito ang kakayahang kumuha ng buod ng esensiya sa mga
partikular na mga bagay.
d. Ang tunguhin ng isip ay katotohanan at kakayahang magnilay.
20
13. Sa pamamagitan nito ay may kaalaman ang tao sa kung ano ang
mabuti sa masama.
13
a. isip
b. kilos-loob
07

c. pagkatao
d. damdamin

14. Sa pamamagitan ng _____, ang tao ay nakapagpapasiya at

T

isakatuparan ang pinili

AF

a. isip
b. kilos-loob
c. pagkatao
R

d. damdamin
D

15. Ang ___________ ng tao ay bunga ng nahubog na isip at kilos-loob na

batay sa katotohanan sapagkat ang katotohanan ay inaalam sa tulong
ng pag-iisip at akmang kilos-loob.
a. isip
b. kilos-loob
c. emosyon
d. karunungan

14
 Karagdagang Gawain

GAWAIN 8: ANG AKING GAMPANIN

PANUTO: Bilang isang mag-aaral, ano ang magagawa mo sa iyong pamilya,
paaralan, at pamayanan upang maisabuhay mo ang gamit at tunguhin ng
isip at kilos-loob? Isulat ito sa sagutang papel.
1. pamilya?

a. Isip-____________________________________________
________________________________________________
b. Kilos-loob-_______________________________________

20
________________________________________________

2. paaralan? 20
13
c. Isip-____________________________________________
________________________________________________
07

d. Kilos-loob-_______________________________________
________________________________________________
T
AF

3. pamayanan?
R

e. Isip-____________________________________________
D

________________________________________________
f. Kilos-loob-_______________________________________
________________________________________________

Pamantayan sa Pagwawasto ng Gawain

PAMANTAYAN NAPAKAHUSAY MAHUSAY NALILINANG NAGSISIMULA
(10) (8) (6) (4)
Kalidad ng Napakahusay Mabuting Matatanggap Kailangang
Pagpapaliwanag ang pagpapaliwanag ang isaayos
(60%) pagpapaliwanag (katamtamang pagpapaliwanag (malaki ang
(buo at pagpapaliwanag) (may kaunting kakulagan,
maliwanag) kamalian ang nagpapakita
pagpapaliwanag) ng kaunting
kaalaman)

15
 16
D
R
AF
T

Subukin Pagyamanin Tayahin

1. TAMA Gawain 3 1. TAMA
07

2. MALI 1. tungkulin 2. MALI

3. TAMA 2. isakilos 3. MALI
4. MALI 3. malaman 4. TAMA
13
5. TAMA 4. Kaganapan ng tao 5. MALI
6. c 5. kabutihan 6. a
7. e
6. Karunungan upang 7. b
8. d

20
umunawa 8. e
9. a
10. f 9. d
11. a Isaisap 10. f

20
12. b Gawain 5 11. a
13. a 1. isip 12. b
14. b 2. panlabas na pandamdam 13. a
15. d 3. kilos-loob 14. b
4. panloob na pandama 15. d
5. kamalayan
6. memorya
7. imahinasyon
8. instinct
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Mga Aklat

Edukasyon sa Pagpapakatao Modyul para sa Mag-aaral 2015, FEP Printing

Corporation Department of Education- Instructional Materials Council
Secretariat, DepEd Complex Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Paglalakbay ng May Mabuting Asal Edukasyon sa Pagpapakatao ni Giselle

Mendoza, KLEAFS Publishing Inc., Block 609 Lot 3 Phase Heritage Homes
Loma de Gato Marilao, Bulacan

Mula sa Internet

20
https://www/scribd.com/document/Esp10-modyul2

20
https://www/coursehero.com.esp10mataasnagamitattunguhinngisipatkilosl
oob
13
https://www/slideshareapp.c
07
T
AF
R
D

17
 20
20
13
07
T
AF
R
D

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)

Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985

Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph