3 ο ΕΞΆΜΗΝΟ- ΣΧΟΛΉ ΧΗΜΙΚΏΝ ΜΗΧΑΝΙΚΏΝ, ΕΜΠ

ΤΟΜΈΑΣ ΧΗΜΙΚΏΝ ΕΠΙΣΤΗΜΏΝ- ΕΡΓΑΣΤΉΡΙΟ

ΕΝΟΡΓΑΝΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΑΕΡΙΟΣ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ
(GC/GC-MS)
1
Yπεύθυνος Εργαστηριακής Άσκησης
Α. Γεωργιάδου

Ονοματεπώνυμα Σπουδαστών
Μαλούχος Ραφαήλ – Ηλίας
Μανώλη Ιωάννα
Στέφα Άννα
Συρίγου Δάφνη-Ευγενία
Τσόπελα Άγγελική
Χρονόπουλος Ηλίας

Ημερομηνία Εκτέλεσης: 4/10/2022

Ημερομηνία Παράδοσης: 27/10/2022
1.ΣΚΟΠΟΣ

2.ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Η Χρωματογραφία είναι μια μέθοδος ποιοτικής και ποσοτικής ανάλυσης μειγμάτων,

που βασίζεται στη διαφορετική ταχύτητα μετατόπισης των επί μέρους συστατικών
τους, μέσω μιας στερεάς πορώδους φάσεως ή μέσω μιας κατάλληλης υγρής
φάσεως και στη συνέχεια ανίχνευσης των συστατικών.

Ειδικότερα αέριος χρωματογραφία (GC ή GLC) ονομάζεται η χρωματογραφική

τεχνική, με την οποία επιτυγχάνεται ο διαχωρισμός των πτητικών συστατικών ενός
μείγματος, λόγω της διαφορετικής προσρόφησης ή κατανομής τους, μεταξύ δύο μη
μειγνυομένων φάσεων. Η μια φάση ονομάζεται κινητή, είναι πάντα ένα αδρανές
φέρον αέριο που μεταφέρει τα συστατικά του εξαερωμένου μείγματος · η άλλη
φάση ονομάζεται στατική και ανάλογα με τη φύση της αν είναι στερεή ή υγρή
διακρίνουμε την αέριο-στερεά χρωματογραφία και την αέριο-υγρή χρωματογραφία.

Στη συγκεκριμένη τεχνική λοιπόν ,την οποία και εξετάζουμε, το δείγμα μας-οι
ενώσεις δηλαδή- είναι είτε αέριο είτε κάποιο πτητικό υγρό (χωρίς να διασπώνται)
και πρέπει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια του διαχωρισμού μέσα στη στήλη το
δείγμα πρέπει να ευρίσκεται σε αέρια φάση.

Στην Αέριo - Στερεά Χρωματογραφία (GSC - Gas Solid Chromatography) η στατική

φάση, είναι το υλικό πλήρωσης της στήλης και είναι μια στερεά φάση με ενεργή
επιφάνεια. Ο διαχωρισμός των συστατικών του μίγματος οφείλεται στην
προσρόφηση αυτών, επάνω στην ενεργή επιφάνεια της στερεάς φάσης π.χ silica gel,
Al2O3. Η τεχνική χρησιμοποιείται για το διαχωρισμό αερίων μικρού μοριακού
βάρους.

Η Αέριo - Υγρή Χρωματογραφία (GLC - Gas Liquid Chromatography) ή απλώς αέρια

χρωματογραφία - μελετάται στη συνέχεια. H υγρή στατική φάση είναι ένα μη
πτητικό υγρό καθηλωμένο στο στερεό φορέα (πληρωτικό υλικό της στήλης), ή στα
τοιχώματα των τριχοειδών στηλών. Ο διαχωρισμός των συστατικών του αερίου
μίγματος οφείλεται στους διαφορετικούς συντελεστές κατανομής τους ανάμεσα
στην κινητή φάση (αδρανές αέριο) και την υγρή στατική φάση, γι' αυτό καλείται και
αέριος χρωματογραφία κατανομής (σχήμα 1).

Σχήμα 1 - Σχηματική απεικόνιση διαχωρισμού των συστατικών εντός της χρωματογραφικής στήλης
Όσο μεγαλύτερη χημική συγγένεια υπάρχει ανάμεσα στα συστατικά του αέριου
μίγματος και στην υγρή στατική φάση, τόσο ο χρόνος συγκράτησης των συστατικών
είναι μεγαλύτερος, δηλαδή εξέρχονται αργότερα από τη στήλη.

Περιληπτικά το δείγµα ενίεται στον εισαγωγέα, όπου εξατµίζεται ταχύτατα και

εγχέεται στην κεφαλή μιας χρωµατογραφικής στήλης, καθώς παρασύρεται από
κινούµενο αδρανές αέριο. Η έκλουση των ουσιών του δείγματος πραγματοποιείται
µε τη ροή αυτού του αδρανούς αερίου, το οποίο ονοµάζεται φέρον αέριο (συνήθως
He, N, Ar, H2)και αποτελεί την κινητή φάση. σε αντίθεση µε την υγρή
χρωματογραφία, η κινητή φάση δεν αλληλεπιδρά µε τα µόρια του αναλύτη. Ο
µόνος ρόλος της κινητής φάσης είναι η διακίνηση του αναλύτη κατά μήκος της
στήλης.

Από την ανακάλυψη της Χρωματογραφίας από τον Mikhail Tswett το 1900 κατά τη
διάρκεια της έρευνας του στις φυτικές χρωστικές , τις πρώτες, στη συνέχεια,
αναλύσεις ελαφρών κλασμάτων του πετρελαίου το 1940 με GC μέχρι σήμερα έχει
συντελεστεί εκρηκτική ανάπτυξη και μεγάλη εξάπλωση της αέριας
χρωματογραφίας ως μια από τις σπουδαιότερες μεθόδους ανάλυσης της οργανικής
χημείας καθώς και των ορυκτελαίων. Το γεγονός αυτό οφείλεται βασικά στην
απλότητά, στη μεγάλη ευαισθησία, στην ταχύτητά της και κυρίως στο γεγονός ότι
μ' αυτήν επιτυγχάνονται διαχωρισμοί που είναι δυσχερείς, επίπονοι, ή και
πρακτικώς ανέφικτοι, με συνηθισμένες μεθόδους. Η αέρια χρωματογραφία είναι η
πλέον διαδεδομένη μέθοδος για αναλυτικούς σκοπούς, απ' όλες τις μεθόδους
διαχωρισμού, τόσο στην ποιοτική και ποσοτική ανάλυση, όσο και στον έλεγχο της
καθαρότητας των ουσιών. Πάνω από το 95% όλων των οργανικών ενώσεων
μπορούν να ανιχνευθούν χρωματογραφικά. Αυτό οφείλεται στο ευρύ πεδίο
εφαρμογής θερμοκρασιών, από -150 έως +500 °C, της αέριας χρωματογραφίας, με
βασική προϋπόθεση η μη θερμική διάσπαση (πυρόλυση) των ουσιών στο
παραπάνω πεδίο θερμοκρασιών. Η αέρια χρωματογραφία ως μέθοδος είναι μη
καταστρεπτική κάνοντας δυνατή την online σύζευξη, π.χ. με το φασματόμετρο
μάζας.
 3.ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Εικόνα 1 ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΕΡΙΑΣ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑΣ

Η πειραματική διάταξη αποτελείται από

(1) Φιάλη με φέρον αέριο (ήλιο Ηe)
(2) Παγίδες υγρασίας και οξυγόνου
(3) Σύστημα εισαγωγής
(4) Χρωματογραφική στήλη
(5) Ανιχνευτής
(6) Υπολογιστής
(7) Χρωματογράφημα

εισαγωγέας

φούρνος

Εικόνα 2 ΑΕΡΙΟΣ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Χρησιμοποιείται επίσης δειγματολήπτης αερίου δείγματος ο οποίος κλείνει
αεροστεγώς με στρόφιγγες και αεροστεγής σύριγγα αερίων.

Πειραματική διαδικασία
Αρχικά ένας φοιτητής κρατάει την αναπνοή του για 40 δευτερόλεπτα και στην
συνέχεια εκπνέει μέσα στον δειγματολήπτη.
Ο αέριος χρωματογράφος προετοιμάζεται κατάλληλα (θερμική καταπόνηση) με το
φέρον αέριο να ρέει για 2 ώρες στην χρωματογραφική στήλη με μεγάλη
θερμοκρασία 250οC στον φούρνο του οργάνου ενώ παρατηρείται η γραμμή βάσης
(το σήμα του καθαρού φέρον αερίου) στον υπολογιστή. Είναι πιθανό να
παρατηρούνται διακυμάνσεις που οφείλονται σε υπολείμματα από προηγούμενες
ενώσεις στην στήλη ή υγρασία. Ο χρωματογράφος είναι έτοιμος για την ανάλυση
όταν σταθεροποιηθεί η γραμμή βάσης.
Το δείγμα λαμβάνεται από τον δειγματολήπτη με την ειδική αεροστεγή σύριγγα
αερίων και τοποθετείται στον εισαγωγέα του αέριου χρωματογράφου ενώ
ταυτόχρονα ενεργοποιείται η παραλαβή μετρήσεων από τον υπολογιστή.
Γίνεται ανάλυση δείγματος αερίων εκπνοής καθώς και δείγματος ατμοσφαιρικού
αέρα σταθερής σύστασης 21% οξυγόνο 79% άζωτο.
4.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Στο σχήμα 1 δίνεται το GC χρωματογράφημα που παραλήφθηκε από ανάλυση με
τον χρωματογράφο δείγματος εκπνοής ανθρώπου, ο οποίος είχε κρατήσει την
αναπνοή του για 40 δευτερόλεπτα πριν την δειγματοληψία.

Σχήμα 2 - GC Χρωματογράφημα ανάλυσης αερίων εκπνοής

O παρακάτω πίνακας συγκεντρώνει τα πειραματικά αποτελέσματα που

αντιστοιχούν στο χρωματογράφημα του σχήματος 1.

Πίνακας 1 - Αποτελέσματα ολοκλήρωσης κορυφών GC χρωματογραφήματος

Pk# Ret Time Area Height Type Width Area%

1 6.023 937793 58374 MM 0.268 14.1121
2 6.725 5228017 268367 MM 0.325 78.6724
3 14.254 479492 47678 MM 0.168 7.2155

Total area= 6868611

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Με βάση τους χρόνους ανάσχεσης tR θα πραγματοποιηθεί η ποιοτική ανάλυση των

ουσιών που βρίσκονται στα αέρια εκπνοής του ανθρώπου. Συγκεκριμένα, βάσει
των χρόνων έκλουσης των πρότυπων ουσιών – όπως αυτοί παρουσιάζονται στο
πρότυπο χρωματογράφημα της κατασκευαστικής εταιρίας του σχήματος 2- από το
πρότυπο χρωματογράφημα της εταιρίας κατασκευής της στήλης.

Σχήμα 3 - Πρότυπο χρωματογράφημα που προκύπτει από τις ίδιες παραμέτρους λειτουργίας του αέριου
χρωματογράφου

Επομένως, κατασκευάζεται ο πίνακας 2 που προκύπτει από την ποιοτική ανάλυση

βασισμένη στους χρόνους ανάσχεσης των πρότυπων ουσιών. Στην πρώτη κορυφή
του χρωματογραφήματος όπου η ουσία εμφανίζει χρόνο ανάσχεσης tR= 6.023 min
αντιστοιχεί το οξυγόνο (O2) σύμφωνα με το πρότυπο χρωματογράφημα, καθώς
περίπου στα 6 min εμφανίζεται η κορυφή του οξυγόνου. Στη συνέχεια στον χρόνο
έκλουσης tR= 6.725 min αντιστοιχεί το άζωτο (N2) λόγω του ότι στο
χρωματογράφημα του σχήματος 2 η κορυφή του αζώτου εμφανίζεται περίπου στα 7
min. Η τελευταία κορυφή που αντιστοιχεί σε tR= 14.254 min αφορά το διοξείδιο του
άνθρακα (CO2) το οποίο εμφανίζει κορυφή κοντά στα 14 min.

Πίνακας 2 - Αντιστοίχηση των κορυφών σε αέρια εκπνοής βάσει των χρόνων έκλουσης

Pk# Ret Time Area Height Type Width Area% gas

1 6.023 937793 58374 MM 0.268 14.1121 O2
2 6.725 5228017 268367 MM 0.325 78.6724 N2
3 14.254 479492 47678 MM 0.168 7.2155 CO2

ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Η ποσοτική ανάλυση πραγματοποιείται με τη μέθοδο που βασίζεται στα ποσοστά

του λόγου των εμβαδών των αντίστοιχων κορυφών στο χρωματογράφημα. Έτσι
σύμφωνα με τα αποτελέσματα ολοκλήρωσης των κορυφών GC του
χρωματογρααφήματος το οξυγόνο βρίσκεται σε ποσοστό 14.1121 % στα αέρια
εκπνοής του ανθρώπου, ενώ το άζωτο και το διοξείδιο του άνθρακα σε ποσοστά
78.6724% και 7.2155% αντίστοιχα.
5.ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από την ποσοτική ανάλυση που πραγματοποιήθηκε, προέκυψε ότι για τον δότη των
αερίων εκπνοής η περιεκτικότητα του Ο2 είναι 14.1121%, του Ν 2 είναι 78.6724% και
του CΟ2 είναι 7.2155%. Από την βιβλιογραφία, είναι γνωστό ότι ο αέρας που
εκπνέεται από τον άνθρωπο περιέχει Ο2 σε ποσοστό 16%, Ν 2σε ποσοστό 78% και C
Ο2 σε ποσοστό 4%. Η απόκλιση των πειραματικών τιμών από τα φυσιολογικά
επίπεδα στον ανθρώπινο οργανισμό που παρατηρήθηκε εξηγείται από το γεγονός
ότι κατά την διεξαγωγή του πειράματος, ο άνθρωπος-δότης κράτησε την αναπνοή
του για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ότι συνηθίζεται. Συγκεκριμένα,
σημειώνεται αύξηση στο ποσοστό του CΟ2( απόκλιση 80.39) και μείωση σε αυτό
του Ο2( απόκλιση 11.80%). Αυτό συμβαίνει διότι κρατώντας την αναπνοή του
περισσότερο, αυξάνεται η ανταλλαγή αερίων στους πνεύμονες και συνεπώς μεγάλο
ποσοστό του οξυγόνου που εισήλθε στους πνεύμονες κατά την εισπνοή,
μετατράπηκε σε διοξείδιο του άνθρακα. Ως αποτέλεσμα, κατά την εκπνοή,
εξέρχεται λιγότερο οξυγόνο και περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα.

6.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

[1]

Sack, H., 2016. Mikhail Tsvet – the Father of Chromatography. [Ηλεκτρονικό]

Available at: http://scihi.org/
[Πρόσβαση 17 Οκτώβριος 2022].
[2] Γεωργιάδου, Α., χ.χ. ΑΕΡΙΑ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Gas Chromatography. s.l.:s.n.

[3] Κοντογιάννης, Χ., χ.χ. eclass.upatras.gr. [Ηλεκτρονικό]

Available at: https://eclass.upatras.gr/courses/PHA1610/
[Πρόσβαση 17 Οκτώβριος 2022].

[4] Τζαμτζής, Ν., 2009. Αέρια Χρωματογραφία Gas Chromatography (GC). Στο: Μ.
Όξενκιουν-Πετροπούλου & Α. Παππά, επιμ. Φυσικές Μέθοδοι Ανάλυσης Εργαστηριακές
Ασκήσεις. Αθήνα: Εργαστήριο Ανόργανης καιΑναλυτικής Χημείας, pp. 115-122.

[5] Τσόπελας, Φ., 2021. ΑΕΡΙΟΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ (GAS CHROMATOGRAPHY). Αθήνα: s.n.

[6] https://eclass.emt.ihu.gr/modules/document/file.php/MSC-PETROT139/10.N.-
GC.97-112.doc