SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KÌ THI CHỌN ĐỘI TUYỂN THAM DỰ KÌ THI

QUẢNG NGÃI HỌC SINH GIỎI QUỐC GIA NĂM HỌC 2021-2022

ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: Sinh học

(Đề thi gồm có 05 trang) Thời gian làm bài: 180 phút

Câu 1 (2,5 điểm)

1.1. Có hai thành phần của tế bào thực vật mà khi chúng thay đổi cấu trúc đều làm thay đổi kích thước tế
bào, đó là những thành phần nào? Nêu điểm khác nhau và mối liên hệ của các thành phần đó trong cơ
chế làm tăng kích thước tế bào thực vật.
1.2. Một số quá trình đồng vận chuyển xảy ra trên màng trong ty thể được minh họa ở Hình 1. Hãy xác
định sự vận chuyển ở mỗi loại phức hệ là vận chuyển thuận chiều, ngược chiều hay không bị ảnh hưởng
bởi gradient điện hóa. Đối với những quá trình vận chuyển bị ảnh hưởng bởi gradient, xác định thành
phần nào của gradient ảnh hưởng đến sự vận chuyển đó.

Hình 1. Hệ thống đồng vận chuyển ở màng trong ti thể. PRY: pyruvate; ORN – ormithine;
CTR – citrulline; CIT - citrate; MAL – malate; Asp – asparatic acid; Glu – glutamic acid.

Câu 2 (1,0 điểm)

SARS-COV-2 là một loại virus gây ra đại dịch COVID trên toàn cầu được phát hiện đầu tiên vào cuối
năm 2019. Khi virus SARS-COV-2 xâm nhập vào nhiều loại tế bào trong cơ thể người và động vật có vú
khác, đặc biệt là tế bào biểu mô phổi (Hình 2).

Hình 2. Quá trình nhân lên của virus SARS-COV-2

a) Phân tích đặc điểm hệ gen từ đó cho biết sự khác nhau ở bước (5) và (6) trong quá trình nhân lên của
virus SARS-CoV 2 và virus HIV (virus suy giảm hệ thống miễn dịch) trong tế bào chủ.
b) Năm 2021, nghiên cứu cho thấy các tế bào nhiễm bị rối loạn quá trình điều hòa biểu hiện gen. Loại
protein có tên là Nps1 bám lên một phức hợp protein của tế bào chủ có tên là NFX1-XT1, phức hệ

Trang 1/5
protein này có chức năng vận chuyển mARN ra khỏi nhân. Hãy cho biết sự đáp ứng miễn dịch ở các tế
bào nhiễm bị ảnh hưởng như thế nào? Giải thích.
Câu 3 (3,0 điểm)

3.1. Hình bên minh họa nơi tổng hợp và sự vận chuyển của hai loại
hoocmôn X và Y ở thực vật.
a) Hai loại hoocmôn này liên quan đến hiện tượng gì ở cây?
b) So sánh khả năng phân nhánh của các cành tại các vị trí A, B, C và D.
Giải thích.
c) Mỗi hiện tượng sau đây có liên quan đến sự cân bằng hoocmôn trong
đó có liên quan đến X hoặc Y không? Giải thích.
(1) Nuôi cấy mô sẹo.
(2) Phân hoá giới tính đực và cái của hoa.

3.2. Khi khảo sát sự phân bố của khí khổng (tần số) và diện tích lỗ (% diện tích lá) ở các loại thực vật
khác nhau cho kết quả được thể hiện ở bảng bên dưới. Em hãy giải thích mối liên hệ giữa sự phân bố khí
khổng ở các loài thực vật.

Loài cây Tần số/mm2 Diện tích lỗ (% diện tích lá)

Mặt trên Mặt dưới
Hành 175 175 2,0
Sồi 0 340 0,8
Ngô 98 108 0,7
Hướng dương 120 175 1,1
Lúa 50 40 0,6
Thuốc lá 50 190 0,8

Câu 4 (3,5 điểm)

4.1. CO2 là sản phẩm chuyển hóa của cơ thể được loại bỏ bởi phổi trong một quá trình trung gian bởi các
tế bào hồng cầu, được tóm tắt trong hình bên dưới. Sự vận chuyển CO 2 được kết hợp với quá trình vận
chuyển O2 thông qua hemoglobin. Khi giải phóng O 2 ở các mô, hemoglobin trải qua một sự thay đổi cấu
trúc chuỗi bên histidine, cho phép nó liên kết với H+, được tạo ra trong quá trình hydrat hóa CO2 bởi tác
dụng của enzyme cacbonic anhydrase. Quá trình này xảy ra ngược lại trong phổi, khi O 2 được gắn vào
hemoglobin.

a) Biên độ thay đổi pH nội bào của hồng cầu lớn hay nhỏ khi hồng cầu di chuyển từ các mô đến phổi và
trở lại. Giải thích?
b) CO2 ở trạng thái nào và ở đâu trong quá trình vận chuyển đến phổi?

Trang 2/5
c) Tại sao bơm đối vận chuyển Cl-/HCO3- hoạt động theo một chiều trong mô và theo chiều ngược lại
trong phổi? Kích thước hồng cầu ở mô hay phổi lớn hơn?

4.2. Quan hệ giữa thể tích và áp lực máu của tâm thất trái trong một chu kỳ tim ở người trưởng thành
bình thường được thể hiện ở biểu đồ hình dưới (các giai đoạn được giới hạn bởi dấu ●).
a) Mỗi điểm P, Q, S, R là tương ứng với sự đóng mở các van
như thế nào? Giải thích.
b) Điểm nào thể hiện (1) thể tích cuối tâm trương, (2) thể tích
cuối tâm thu? Giải thích.
c) So với người bình thường, hãy cho biết:
(1) Khi máu về tim nhiều hơn, khoảng cách ngắn nhất (đường
thẳng nối 2 điểm) từ P’ đến Q thay đổi như thế nào?
Giải thích.
(2) Ở người bị hẹp van hai lá, độ cao đoạn QS thay đổi như
thế nào? Giải thích.

Câu 5 (3,0 điểm)

5.1. Theo dõi sự biểu hiện tính trạng của hai gen bị in vết,
trong đó gen P in vết theo dòng bố, gen Q in vết theo
dòng mẹ. Dựa vào phả hệ sau và cho biết bản sao gen P
và Q của hai cá thể I.1 và I.2 có biểu hiện ở các tế bào
dưới đây hay không? Giải thích.
a) Tế bào sinh dưỡng của II.2 và II.3
b) Tế bào sinh dục của II.2 và II.3
c) Tế bào sinh dưỡng của III.1 và III.2
d) Giả sử gen K là gen tiền ung thư và vết theo dòng bố. Nếu trong quá trình sinh giao tử của II.2 bị rối
loạn sự in vết thì III.1 có nguy cơ bị mắc ung thư cao hơn hay thấp hơn cá thể bình thường.

5.2. Tính trạng kiểu dại màu hoa của cây hoa chuông, chi Campanula có màu xanh dương. Dùng phương
pháp chiếu xạ, người ta đã tạo ra 3 chủng đột biến thuần chủng có cánh hoa màu trắng, gọi lần lượt là
trắng 1, trắng 2 và trắng 3. Người ta tiến hành lai các dòng đột biến với cây có tính trạng kiểu dại màu
xanh dương và giữa chúng với nhau, kết quả thu được thể hiện ở bảng sau:
Phép lai Bố - mẹ Kiểu hình F1 F2
1 Trắng 1 x xanh dương 100% xanh dương ¾ xanh dương: ¼ trắng
2 Trắng 2 x xanh dương 100% xanh dương ¾ xanh dương: ¼ trắng
3 Trắng 3 x xanh dương 100% xanh dương ¾ xanh dương: ¼ trắng
4 Trắng 1 x Trắng 2 100% xanh dương -
5 Trắng 2 x Trắng 3 100% xanh dương -
6 Trắng 3 x Trắng 1 100% trắng -
Hãy biện luận và xác định cơ sở di truyền của tính trạng, tìm kiểu gen của các chủng đột biến đem lai.
Câu 6 (2,0 điểm)
Các đột biến ở gen ᵦ-globin một trong hai chuỗi polypeptide tạo nên Hemoglobin ở người, gây ra bệnh ᵦ-
thalassemia, dẫn đến tình trạng thiếu máu đe dọa tính mạng. Hàng nghìn người mắc bệnh này đã được
xác định tại các phòng khám trên toàn thế giới, các bác sĩ và nhà khoa học đã nghiên cứu kỹ lưỡng cơ sở
phát sinh bệnh của nhiều người trong số các bệnh nhân này. Gen ᵦ-globin và vị trí của một số thể đột
Trang 3/5
biến được thể hiện trong hình trên. Sơ đồ cho thấy gen bình thường với promoter và ba exon của nó. Vị
trí của 5 đột biến thể hiện bằng các mũi tên. ADN, ARN và protein của một người bình thường (ĐC) và
từ 5 bệnh nhân (từ 1 đến 5) được hiển thị thông qua kết quả Southern blot, Northern blot và Western blot
tương ứng với số thứ tự. Hãy xác định vị trí xảy ra đột biến và giải thích.

Câu 7 (2,0 điểm)

Trong các nhân tố tiến hóa, có các nhân tố có tính định hướng, cụ thể như chọn lọc tự nhiên. Các tác
động của nhân tố tiến hóa có hướng giúp ta xác định được xu hướng thay đổi tần số alen một quần thể
trong tương lai. Vậy ta có thể dự đoán chính xác tốc độ thay đổi tần số alen một gen nào đó trong quần
thể hay không? Giải thích.

Câu 8 (3,0 điểm)

8.1. Ô nhiễm tại các trại chăn nuôi vịt tập trung gần vịnh Moriches, làm tăng lượng nitrogen và
phosphorus vào vùng nước xung quanh đảo Long, New York. Để xác định chất dinh dưỡng nào giới hạn
tăng trưởng của thực vật phù du trong vùng đó, các nhà khoa học ở viện Nghiên cứu Hải dương học
Woods Hole đã nuôi thực vật phù du Nannochloris atomus trong nước lấy từ nhiều vị trí khác nhau. Ở
thí nghiệm 1, hai ông đã bổ sung thêm một lượng ammonium hoặc phosphate vào môi trường nuôi thực
vật phù du. Kết quả thí nghiệm được trình bày ở hình dưới đây. Ở thí nghiệm 2, các nhà khoa học đã rải
sắt hòa tan với nồng độ thấp trên vùng biển rộng lớn thì cho kết quả tương tự như thêm một lượng
ammonium như ở thí nghiệm 1 đã nêu trên.

a) Từ thí nghiệm 1, hãy cho biết vai trò của N và P đối với sự sinh trưởng của tảo. Giải thích.
b) Ở một số vùng biển nồng độ nitrogen và phosphorus thường rất thấp ở vùng nước có nhiều ánh sáng.
Giải thích.
c) Giải thích kết quả của thí nghiệm 2 từ đó hãy cho biết những nhân tố nào ảnh hưởng đến sản lượng
sơ cấp của hệ sinh thái dưới nước.
Trang 4/5
8.2. Núi lửa St. Helens nằm ở phía Tây Nam bang Washington (Mỹ) phun trào ngày 18 tháng 5 năm
1980. Sự phun trào này đã tạo ra vùng đất có hàm lượng dinh dưỡng thấp, khô hạn và di chuyển bề mặt.
Các ô thí nghiệm cố định được thiết lập ở một vài vị trí phía trước vành đai cây bao quanh núi lửa để
theo dõi sự phục hồi sau khi núi lửa phun trào. Hình dưới đây thể hiện số loài và tỉ lệ phần trăm che phủ
tại một trong số các điểm từ năm 1980 đến năm 1998.

a) Phân tích và lý giải sự thay đổi về quần xã thực vật trong giai đoạn 1980-1998.
b) Đây là ví dụ cho loại diễn thế sinh thái nào? Giải thích.
c) Không gian và ánh sáng có phải yếu tố giới hạn trong môi trường này không? Giải thích.

=======HẾT======
Ghi chú: Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.

Trang 5/5