Mac Lenin - Chuong V Hoc Thuyet Gia Tri Thang Du (Tiep)

om
.c
ng
co
an
th
o ng
du
u
cu
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
V. Quá trình lưu thông của tư
bản và giá trị thặng dư
om
1 . Tuần hoàn và chu chuyển của tư
.c
bản
ng
co
a) Tuần hoàn của tư bản
an
TLSX
th
ng
T - H ... SX ... H’ - T’
o
du
SLĐ
u
cu
1 2 3
 Giai đoạn 1 (Lưu thông) => Quan
hệ trao đổi T - H là một giai đoạn
om
vận động của TB bao gồm:
.c
ng
 Hành vi T mua TLSX => Mua
co
an
bán thông thường
th
ng
 Hành vi T mua SLĐ => Chỉ đến
o
du
u
CNTB mới có và nhà TB đã nhằm

cu
khả năng SLĐ sản sinh ra GTTD

 Giai đoạn 2 (Sản xuất) => Đây
là giai đoạn SX HH thông
om
thường và đây cũng được coi
.c
ng
là một giai đoạn vận động của
co
an
TB. Ở đây nhà TB khai thác
th
ng
tính đặc biệt của SLĐ (khả
o
du
u
năng sản sinh ra GTTD của

cu
hàng hóa SLĐ)

 Khái niệm: Tuần hoàn của TB
là sự vận động liên tục của TB
om
.c
trải qua 3 giai đoạn, lần lượt
ng
co
mang 3 hình thái, thực hiện 3
an
chức năng khác nhau rồi lại th
o ng
du
trở về hình thái ban đầu có

u
cu
kèm theo GTTD (m).

KL: Tuần hoàn của TB chỉ được
tiến hành với 2 điều kiện:
om
.c
 Các giai đoạn diễn ra liên tục
ng
co
 Các hình thái TB cùng tồn tại và
an
được chuyển hóa đều đặn
th
o ng
==> Đó là sự vận động liên tục,
du
u
không ngừng; đồng thời là sự vận

cu
động không đứt quãng.

b) Chu chuyển của tư
bản
om
.c
 Khái niệm
ng
co
 Chu chuyển của TB là tuần
an
hoàn của TB, được xem xét th
o ng
du
với tư cách là một quá trình

u
cu
định kì đổi mới và thường

xuyên lặp đi lặp lại.
 Thời gian chu chuyển của TB
là thời gian bao gồm thời gian
om
.c
SX và thời gian lưu thông.
ng
co
Thời gian chu chuyển của TB
an
th
càng rút ngắn thì càng tạo điều
o ng
kiện cho GTTD được SX ra nhiều

du
u
cu
hơn, TB càng lớn nhanh hơn.
 Tốc độ chu chuyển của TB
om
CH: khoảng thời gian TB vận
.c
động trong 1 năm (ngày, tháng ...)
ng
CH
co
n = ------- n: Số vòng chu chuyển của TB
an
ch
th
ng
ch: T.gian cho 1 vòng C2 của TB
o
du
u
cu
• c) Sự phân chia TBSX thành
TB cố định và TB lưu động
om
.c
ng
Máy móc, trang
co
an
TBSX tlsx (c) thiết bị, nhà
th xưởng (c1)
ng
Nguyên,
o
du
nhiên, vật
u
cu
slđ liệu (c2)

(v)
==> Khái niệm : TB cố định
(TBCĐ) là bộ phận TB sản xuất
om
tồn tại dưới dạng máy móc, thiết
.c
bị, nhà xưởng, v.v… tham gia
ng
co
toàn bộ vào quá trình SX, nhưng
an
th
giá trị của nó không chuyển hết
o ng
một lần vào sản phẩm mà
du
u
chuyển dần từng phần theo mức

cu
độ hao mòn của nó trong thời

gian SX.
==> Khái niệm: TB lưu động
(TBLĐ) là bộ phận TB sản xuất
om
.c
tồn tại dưới dạng nguyên liệu,
ng
co
nhiên liệu, vật liệu phụ, sức lao
an
động, v.v… giá trị của nó đượcth
o ng
hoàn lại toàn bộ cho nhà TB sau
du
u
mỗi một quá trình SX, khi HH

cu
được bán xong.

2. TSX và lưu thông của TB xã
hội
om
.c
a) Một số khái niệm cơ bản
ng
co
an
TB xã hội: là tổng số TB cá
th
ng
biệt hoạt động đan xen lẫn
o
du
nhau, tác động nhau, tạo

u
cu
tiền đề cho nhau.

TSX tư bản xã hội: là TSX
om
tư bản cá biệt đan xen lẫn
.c
nhau, phụ thuộc vào nhau.
ng
co
an
TSX tư bản xã hội có 2 loại:
th
ng
+ TSX giản đơn
o
du
+ TSX mở rộng
u
cu
Tổng sản phẩm XH là toàn bộ sản
phẩm mà XH sản xuất ra trong
om
một năm.
.c
+ Về giá trị nó bao gồm: C + V + m
ng
co
+ Về mặt hiện vật gồm: => TLSX
an
th
ng
=> TLTD
o
du
Bộ phận của tổng sản phẩm XH

u
cu
thể hiện số GT mới sáng tạo ra

(V+m) gọi là Thu nhập quốc dân.
b) Điều kiện thực hiện
tổng sản phẩm xã hội
om
Điều kiện thực hiện tổng sản
.c
ng
phẩm XH trong TSX giản đơn:
co
an
th
I (v + m) = II c ng
Điều kiện thực hiện tổng sản
o
du
u
phẩm XH trong TSX mở rộng:

cu
I (v + m) > II c
c) Sự phát triển của Lênin đối với
lí luận TSX tư bản XH của Mác
om
Sản xuất TLSX để chế tạo TLSX
.c
tăng nhanh nhất,
ng
co
Sau đó là sản xuất TLSX để chế tạo
an
th
TLTD, ng
Và chậm nhất là sự phát triển của
o
du
sản xuất TLTD

u
cu
Đó cũng là nội dung của Quy luật

ưu tiên phát triển sản xuất TLSX.
3. Khủng hoảng KT trong CNTB
om
a) Bản chất và nguyên nhân
.c
ng
 Bản chất
co
an
 Biểu hiện
th
o ng
 Nguyên nhân trực tiếp
du
u
cu
 Nguyên nhân sâu xa
b) Tính chu kỳ của khủng
hoảng kinh tế trong CNTB
om
.c
Chu kỳ kinh tế của CNTB là
ng
co
khoảng thời gian của nền kinh
an
tế TBCN vận động giữa hai cuộc
th
ng
khủng hoảng, từ cuộc khủng
o
du
hoảng kinh tế này tới cuộc

u
cu
khủng hoảng kinh tế khác…

Một chu kỳ kinh tế thường
om
bao gồm 4 giai đoạn:
.c
ng
Khủng hoảng,
co
an
Tiêu điều,
th
ng
Phục hồi,
o
du
u
Hưng thịnh.
cu
 Khủng hoảng kinh tế trong
nông nghiệp TBCN:
om
.c
Khủng hoảng kinh tế trong
ng
co
nông nghiệp thường diễn ra
an
sau và kéo dài hơn khủng th
o ng
du
hoảng kinh tế trong công

u
cu
nghiệp.
VI. CÁC HÌNH THÁI TƯ BẢN VÀ CÁC
HÌNH THỨC BIỂU HIỆN CỦA GTTD
1. Chi phí sản xuất TBCN,
om
.c
lợi nhuận và tỷ suất lợi
ng
co
nhuận
an
a) Khái niệm: th
o ng
du
 Chi phí sản xuất TBCN (k)

u
cu
=> Là chi phí về TB mà nhà

TB bỏ ra để sản xuất HH.
KL: Phạm trù chi phí
om
SXTBCN đã che dấu thực
.c
chất bóc lột của nhà TB đối
ng
co
với CN làm thuê:
an
th
o ng
du
GTHH = C + V + m GTHH = k + m
u
cu
 Phân biệt chi phí SX TBCN (k)
với TB ứng trước (K)
om
c1 = 600/năm
.c
ng
C = 800
co
an
K = 1000 c2 = 200
V = 200 th
o ng
du
k = 60 (khấu hao c1) + 200 (c2) + 200 (V)

u
cu
 k<K
b) Lợi nhuận
 Lợi nhuận(p):
om
.c
GTHH = c + v + m gthh = k + m
ng
co
k ?
an
Khái niệm lợi nhuận (p): Là hình
th
ng
thái biến tướng của GTTD một
o
du
u
khi được quan niệm là con đẻ

cu
của TB ứng trước.

c) Tỷ suất lợi nhuận (p’)
m
om
.c
p’ (%) = ---------- x 100 (%)
ng
c + v
co
an
th
ng
 Khái niệm: Tỷ suất lợi nhuận
o
du
là tỷ số tính theo phần trăm

u
cu
giữa GTTD và toàn bộ TB ứng

trước.
d) Những nhân tố ảnh hưởng tới
p’:
+ p’ tỉ lệ thuận với m’
om
.c
+ p’ tỉ lệ nghịch với cấu tạo hữu cơ của TB
ng
co
+ Tiết kiệm TBBB
an
+ p’ tỉ lệ thuận với tốc độ chu chuyển của
th
ng
TB
o
du
Các nhà TB luôn sử dụng, khai thác

u
cu
cả 4 yếu tố trên để đạt tỉ suất lợi

nhuận bình quân cao nhất.
2. Lợi nhuận bình quân và giá cả
SX
om
Cơ chế hình thành lợi nhuận BQ và
.c
giá cả SX là tự do và cạnh tranh.
ng
co
a) Cạnh tranh trong nội bộ ngành
an
và sự hình thành giá trị thị th
o ng
trường
du
u
 Khái niệm : Là sự cạnh tranh giữa

cu
các XN trong cùng một ngành, cùng

SX ra một loại HH.
om
 Mục đích?
.c
ng
 Nguyên nhân?
co
an
 Biện pháp?
th
o ng
 Kết quả?
du
u
cu
b) Cạnh tranh giữa các ngành
và sự h.thành lợi nhuận bình
om
quân
.c
ng
Khái niệm : Là sự cạnh tranh
co
an
giữa các ngành SX khác nhau. th
o ng
du
Mục đích : Nhằm tìm nơi đầu

u
cu
tư có lợi hơn, thu được tỷ suất lợi

nhuận (c/v) cao hơn.
 Điều kiện?
om
.c
 Biện pháp?
ng
co
an
 Kết quả?
th
o ng
 Nhận xét?
du
u
cu
3. Sự chuyển hóa của giá trị
HH thành giá cả SX
om
.c
ng
Cùng với sự hình thành tỷ suất
co
an
lợi nhuận bình quân ta có:
th
o ng
du
Khi m ====> p
u
cu
thì giá trị HH ====> giá cả SX

4. Sự phân chia GTTD giữa các
giai cấp bóc lột trong CNTB
om
a) TB thương nghiệp và lợi nhuận
.c
thương nghiệp trong CNTB
ng
co
 Khái niệm : TB thương nghiệp
an
là một bộ phận của TB công th
o ng
du
nghiệp được tách rời ra và ph.vụ

u
cu
quá trình l.thông HH của TB

c.nghiệp.
 Lợi nhuận thương nghiệp
TBCN
om
.c
 Bản chất: Lợi nhuận thương
ng
nghiệp là một bộ phận của
co
an
GTTD được tạo ra trong lĩnh
vực SX và do nhà TB công th
o ng
du
nghiệp “nhượng” lại cho nhà

u
cu
TBTN để nhà TBTN tiêu thụ HH

cho mình.
 Sự hình thành lợi nhuận
om
TN:
.c
ng
co
Sự hình thành lợi nhuận
an
thương nghiệp do chênh lệch th
ng
giữa giá bán với giá mua
o
du
u
hàng hoá của TB thương

cu
nghiệp.
b) TB cho vay và lợi tức cho vay
Sự xuất hiện TB cho vay:
om
.c
 Hiện tượng TB tiền tệ để rỗi
ng
co
 Sự khác nhau về tốc độ chu
an
chuyển của TB và cơ hội kinh th
o ng
du
doanh giữa các TB cá biệt làm

u
cu
xuất hiện quan hệ cung-cầu

về TB tiền tệ
 Khái niệm : TB cho vay trong
(z) CNTB là TB tiền tệ tạm thời
om
nhàn rỗi mà người chủ sở hữu nó
.c
cho người khác sử dụng trong
ng
co
một thời gian nhằm nhận được số
an
th
tiền lời nhất định. Số tiền lời đó
o ng
gọi là LỢI TỨC

du
u
cu
 Công thức vận động của TB

cho vay  T - T’
Lợi tức và tỷ suất lợi tức
 Bản chất của lợi tức(z)
om
.c
Lợi tức (z) là một phần của lợi
ng
co
nhuận bình quân mà nhà TB đi
an
vay phải trả cho nhà TB cho vay
th
ng
căn cứ vào lượng TB tiền tệ mà
o
du
nhà TB cho vay đã bỏ ra cho

u
cu
nhà TB đi vay sử dụng.

 Tỷ suất lợi tức(z’)
z
om
z’(%) = ------------------ x100(%)
∑ TB cho vay
.c
ng
co
0 < z’ < p’
an
Khái niệm: Tỷ suất lợi tức là tỉ lệ
th
ng
tính theo % giữa tổng số lợi tức và
o
du
số lượng TB tiền tệ cho vay (tính

u
cu
theo tháng, quí, năm…)

c) Quan hệ tín dụng TBCN
om
Ngân hàng và lợi nhuận ngân hàng
.c
ng
 Khái niệm:
co
an
 Tín dụng thương nghiệp: là
th
ng
quan hệ trực tiếp giữa các
o
du
nhà tư bản kinh doanh, mua

u
bán chịu hàng hoá với nhau.

cu
 Tín dụng ngân hàng: là quan
hệ vay mượn giữa người có
om
tiền với những người sản
.c
xuất, kinh doanh qua ngân
ng
hàng làm môi giới trung gian.
co
an
Ngoài ra còn các hình thứcth
ng
tín dụng khác như: tín dụng
o
du
nhà nước, tín dụng tiêu dùng,

u
cu
tín dụng quốc tế…

 Lợi nhuận ngân hàng
P NH = Z cho vay – Z nhận gửi – Chi
om
phí nghiệp vụ kinh doanh NH
.c
ng
co
p Ngân hàng = p
an
 Tỷ suất lợi nhuận ngân hàng là tỷ
th
ng
lệ phần trăm giữa lợi nhuận ngân
o
du
hàng thu được trong một năm

u
cu
với TB tự có của ngân hàng.
d) Công ty cổ phần.
TB giả và thị trường chứng
om
khoán
.c
ng
Khái niệm : Công ty cổ
co
an
phần là một loại hình xí
th
ng
nghiệp lớn mà vốn của nó
o
du
được hình thành từ sự đóng

u
cu
góp của nhiều người thông

qua việc phát hành cổ phiếu.
 Một số khái niệm:
om
 Cổ phiếu
.c
ng
 Cổ tức
co
an
 Cổ đông th
ng
 Trái phiếu
o
du
u
 TB giả và đặc điểm của nó

cu
Có 2 loại chứng khoán:
* Cổ phiếu do công ty cổ phần
om
phát hành
.c
ng
* Trái phiếu => có 2 loại:
co
+ Trái phiếu công ty (doanh
an
th
nghiệp) => Do các doanh nghiệp
o ng
du
phát hành
u
cu
+ Trái phiếu chính phủ (công

trái) => Do CP phát hành
Thị trường chứng khoán
 Khái niệm: Thị trường
om
chứng khoán là nơi mua bán
.c
chứng khoán.
ng
co
 2 chức năng cơ bản của thị
an
trường chứng khoán: th
o ng
Huy động tiền tiết kiệm, tiền

du
u
nhàn rỗi của dân

cu
Luân chuyển vốn

Phân loại:
Thị trường chứng khoán được
om
phân thành 2 cấp độ:
.c
ng
Thị trường sơ cấp => Là thị
co
trường mua bán các chứng
an
khoán phát hành lần đầu. th
o ng
du
Thị trường thứ cấp => Là thị

u
cu
trường mua đi bán lại nhiều lần

các chứng khoán.
e) QHSX TBCN trong nông
nghiệp và địa tô TBCN
om
 Sự hình thành QHSX TBCN trong
.c
NN theo 2 con đường điển hình
ng
co
 Khi CNTB hình thành trong nông
an
th
nghiệp, ở lĩnh vực này tồn tại 3 giai
ng
cấp cơ bản:
o
du
 Địa chủ độc quyền SH ruộng đất

u
cu
 Nhà TB kinh doanh nông nghiệp

 Công nhân nông nghiệp làm thuê
 Các hình thức địa tô TBCN
 Khái niệm : Địa tô TBCN (r) là
om
phần GTTD còn lại sau khi đã
.c
ng
khấu trừ đi phần lợi nhuận bình
co
an
quân mà các nhà TB kinh doanh
NN phải nộp cho địa chủ. th
o ng
du
 Về bản chất địa tô TBCN chính là

u
cu
hình thức chuyển hóa của GTTD

siêu ngạch hay LN siêu ngạch.
 Phân biệt Địa tô TBCN với
Địa tô PK
om
.c
Giống nhau:
ng
co
+ Đều là kết quả của bóc lột đối
an
với người lao động NN th
ng
o
+ Đều là sự thực hiện về mặt

du
u
kinh tế của quyền sở hữu về

cu
ruộng đất
Khác nhau:
Về mặt chất:
om
.c
+ Địa tô PK phản ánh MQH
ng
giữa 2 giai cấp ĐC và ND
co
an
+ Địa tô TBCN biểu hiện quan th
ng
hệ giữa 3 giai cấp trong XH:
o
du
u
Địa chủ, TB kinh doanh nông

cu
nghiệp; CN nông nghiệp.

Về mặt lượng:
+ Địa tô PK gồm toàn bộ sản
om
phẩm thặng dư do ND tạo ra,
.c
ng
đôi khi cả một phần sản phẩm
co
an
cần thiết.
th
ng
+ Địa tô TBCN chỉ là một phần
o
du
của sản phẩm thặng dư do CN

u
cu
nông nghiệp tạo ra.

Các loại địa tô TBCN
 Địa tô chênh lệch :
om
.c
Có 2 loại địa tô chênh lệch:
ng
co
 Địa tô chênh lệch I
an
 Địa tô chênh lệch II th
o ng
du
 Địa tô tuyệt đối:

u
cu
 Khái niệm => Địa tô chênh
lệch là phần địa tô thu được ở
om
trên những ruộng đất có lợi thế
.c
ng
về điều kiện SX. Nó là số chênh
co
an
lệch giữa giá cả SX chung (được
th
ng
qui định bởi điều kiện SX trên
o
du
ruộng đất xấu nhất) và giá cả

u
cu
SX cá biệt.
 Khái niệm => Địa tô tuyệt
đối là lợi nhuận siêu ngạch dôi
om
.c
ra ngoài lợi nhuận bình quân,
ng
được hình thành do cấu tạo hữu
co
an
cơ của TB trong NN luôn thấp
th
ng
hơn cấu tạo hữu cơ của TB trong
o
du
CN, nó là số chênh lệch giữa giá

u
cu
trị nông sản phẩm và giá cả SX

chung.
 So sánh Địa tô tuyệt đối và
Địa tô chênh lệch
om
GIỐNG NHAU
.c
ng
 Đều là lợi nhuận siêu ngạch
co
an
 Đều có nguồn gốc từ GTTD
th
ng
 Đều là kết quả của sự chiếm
o
du
u
đoạt lao động thặng dư của

cu
CN nông nghiệp làm thuê.

KHÁC NHAU
 Độc quyền tư hữu về ruộng
om
.c
đất là nguyên nhân sinh ra địa
ng
co
tô tuyệt đối;
an
 Độc quyền kinh doanh ruộng th
o ng
đất TBCN là nguyên nhân

du
u
cu
sinh ra địa tô chênh lệch.
Giá cả ruộng đất
 Giá cả ruộng đất chính là
om
địa tô được TB hóa.
.c
ng
 Nguyên tắc xác định giá:
co
an
Gía cả ruộng đất tỷ lệ thuận
th
ng
với địa tô và tỷ lệ nghịch với
o
du
u
tỷ suất lợi tức TB gửi vào

cu
ngân hàng.
Kết luận: Lí luận địa tô TBCN
của Mác không chỉ vạch rõ bản
om
.c
chất QHSX TBCN trong nông
ng
nghiệp mà còn là cơ sở khoa
co
an
học để xây dựng các chính sách
th
ng
thuế đối với nông nghiệp và các
o
du
ngành khác có liên quan đến

u
cu
đất đai có hiệu quả hơn.


Mac Lenin - Chuong V Hoc Thuyet Gia Tri Thang Du (Tiep)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mac Lenin - Chuong V Hoc Thuyet Gia Tri Thang Du (Tiep)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

om

CNTB mới có và nhà TB đã nhằm

khả năng SLĐ sản sinh ra GTTD

năng sản sinh ra GTTD của

hàng hóa SLĐ)

trở về hình thái ban đầu có

kèm theo GTTD (m).

không ngừng; đồng thời là sự vận

động không đứt quãng.

với tư cách là một quá trình

định kì đổi mới và thường

kiện cho GTTD được SX ra nhiều

hơn, TB càng lớn nhanh hơn.

slđ liệu (c2)

chuyển dần từng phần theo mức

độ hao mòn của nó trong thời

mỗi một quá trình SX, khi HH

được bán xong.

nhau, tác động nhau, tạo

tiền đề cho nhau.

Bộ phận của tổng sản phẩm XH

thể hiện số GT mới sáng tạo ra

phẩm XH trong TSX mở rộng:

sản xuất TLTD

Đó cũng là nội dung của Quy luật

 Nguyên nhân sâu xa

hoảng kinh tế này tới cuộc

khủng hoảng kinh tế khác…

hoảng kinh tế trong công

 Chi phí sản xuất TBCN (k)

=> Là chi phí về TB mà nhà

k = 60 (khấu hao c1) + 200 (c2) + 200 (V)

khi được quan niệm là con đẻ

của TB ứng trước.

là tỷ số tính theo phần trăm

giữa GTTD và toàn bộ TB ứng

Các nhà TB luôn sử dụng, khai thác

cả 4 yếu tố trên để đạt tỉ suất lợi

 Khái niệm : Là sự cạnh tranh giữa

các XN trong cùng một ngành, cùng

Mục đích : Nhằm tìm nơi đầu

tư có lợi hơn, thu được tỷ suất lợi

thì giá trị HH ====> giá cả SX

nghiệp được tách rời ra và ph.vụ

quá trình l.thông HH của TB

nghiệp “nhượng” lại cho nhà

TBTN để nhà TBTN tiêu thụ HH

hàng hoá của TB thương

doanh giữa các TB cá biệt làm

xuất hiện quan hệ cung-cầu

gọi là LỢI TỨC

 Công thức vận động của TB

nhà TB cho vay đã bỏ ra cho

nhà TB đi vay sử dụng.

số lượng TB tiền tệ cho vay (tính

theo tháng, quí, năm…)

nhà tư bản kinh doanh, mua

bán chịu hàng hoá với nhau.

nhà nước, tín dụng tiêu dùng,

tín dụng quốc tế…

hàng thu được trong một năm

với TB tự có của ngân hàng.

được hình thành từ sự đóng