‫ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ آب و ﻓﺎﺿﻼب‬

‫ﺑﺮاي ﻋﻀﻮﯾﺖ در ﮐﺎﻧﺎل ﻋﺒﺎرت ‪@mohandesifazelab :‬‬

‫را ﺑﺮاي دوﺳﺘﺎﻧﺘﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﯾﺎ در ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﺑﮕﺬارﯾﺪ و ﺳﭙﺲ روي آن ﮐﻠﯿﮏ‬
‫ﮐﺮده ﺗﺎ وارد ﮐﺎﻧﺎل ﺷﻮﯾﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻋﻀﻮﯾﺖ ﺣﺘﻤﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ join‬را ﺑﺰﻧﯿﺪ‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‪:‬‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﺘﺮﺟﻢ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪:‬‬
‫‪ 1-1‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب‬
‫اﻫﺪاف ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﺗﻌﺪادي از ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﻔﻴﺪ‬
‫ﻧﻘﺶ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب‬
‫اﻧﻮاع ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪ 1-2‬ﺗﺮﻛﻴﺐ وﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ‬
‫اﺟﺰاء ﺳﻠﻮل‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻠﻮل‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ‬
‫‪ 1-3‬ﻣﻘﺪﻣﻪ اي ﺑﺮ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ و اﻧﺮژي ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻋﻮاﻣﻞ رﺷﺪ و ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‬
‫‪ 1-4‬ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز و رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ‬
‫اﻟﮕﻮي رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ‬
‫ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ و رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي رﺷﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي اﻛﺴﻴﮋن از ﻃﺮﻳﻖ رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻮﺧﺖ وﺳﺎز ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ رﺷﺪ‬
‫ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬
‫‪ 1-5‬ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‬
‫اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل‬
‫ﺳﺎﻳﺮ رواﺑﻂ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل از ﻣﻮاد آﻟﻲ ذره اي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪١‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل‬

‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و رﺷﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن‬
‫اﺛﺮات دﻣﺎ‬
‫ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار و ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﺮار‬
‫ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺧﺎﻟﺺ و ﺑﺎزده ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫‪ 1-6‬ﻣﺪل ﺳﺎزي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺑﻴﻮﻣﺲ‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات و ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط‬
‫ﺑﺎزده ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي اﻛﺴﻴﮋن‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﺛﺒﺎت و ﻛﺎراﻳﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻣﺪل ﺳﺎزي راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‬
‫‪ 1-7‬ﺣﺬف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻓﻼﻛﺲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﺮاي ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي ﻓﻼﻛﺲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‬
‫‪ 1-8‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي‬
‫رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي رﺷﺪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫‪ 1-9‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي‬
‫رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي رﺷﺪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫‪ 1-10‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪٢‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي‬
‫رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي رﺷﺪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫‪ 1-11‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي‬
‫رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي رﺷﺪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫‪ 1-12‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي‬
‫رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي رﺷﺪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫‪ 1-13‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮاد ﻣﻘﺎوم و ﺳﻤﻲ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺷﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﺣﺬف ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻏﻴﺮ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ‬
‫ﻣﺪل ﺳﺎزي ﺣﺬف ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺑﺼﻮرت ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﻏﻴﺮ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫‪ 1-14‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﻴﻦ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﭘﺮﺳﺸﻬﺎي ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﺑﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﻛﻨﺘﺮل زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻪ اﻧﻮاع ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ از ﻣـﻮاد‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ روش ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣﻬﻨـﺪس‬
‫ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻫﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ را ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﻣﺤـﻴﻂ ﻣﻨﺎﺳـﺐ و‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺆﺛﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻫﺪاف ﻛﻠﻲ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻋﺒﺎرت اﺳـﺖ از ‪ (1 :‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن اﻃﻼﻋـﺎت ﭘﺎﻳـﻪ و‬
‫اﺳﺎﺳﻲ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﺑﻜـﺎر ﻣـﻲ روﻧـﺪ‪ (2 .‬ﺑﻴـﺎن ﻛـﺎرﺑﺮد اﺻـﻮل‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫‪٣‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ زﻳﺴﺘﻲ ﻓﺎﺿـﻼب ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت ﺣﺎﺿـﺮ در اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﻻزم و‬
‫ﺿﺮوري ﭘﺎﻳﻪ را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﻓﺼﻠﻬﺎي ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 4‬ﻻزم اﺳـﺖ اراﺋـﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ آﺳﺎن‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎ در ﺑﺨﺶ ‪ 4 ، 3 ، 2‬و اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ ﺑﺮﺣـﺴﺐ ‪ g/m3‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬
‫‪ mg/l‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ؛ زﻳﺮا دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ m3/s‬ﻳﺎ ‪ m3/d‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺻﻮل ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻪ‬
‫در ﻫﻔﺖ ﻗﺴﻤﺖ اﺑﺘﺪاﻳﻲ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ؛ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ (1 :‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿـﻼب ‪(2‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ‪ (3‬ﻣﻘﺪﻣﻪ اي ﺑـﺮ ﺟﻨﺒـﻪ‬
‫ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ‪ (4‬ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز و رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ‪ (5‬ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑـﻲ ‪ (6‬ﻣـﺪل‬
‫ﺳﺎزي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ‪ (7‬ﻣﺪل ﺳﺎزي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﻴـﺎن اﺻـﻮل‬
‫ﻛﻠﻲ‪ ،‬در ﻫﻔﺖ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪ اي در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ (1 :‬اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫـﻮازي ‪(2‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ‪ (3‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ‪ (4‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ ‪ (5‬اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ (6‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻣﻘﺎوم و ﺳﻤﻲ ‪ (7‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ 1-1‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب‬

‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬اﻫﺪاف ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﻔﻴﺪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫـﺎ‬
‫در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ و ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻠﻲ از ﻣﻄﺎﻟﺐ اراﺋﻪ ﺷﺪه در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻫﺪاف ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﻫﺪاف ﻛﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ (1 :‬ﺗﺒﺪﻳﻞ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن( ﻣـﻮاد ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي و ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮش ‪ (2‬ﺑﻪ دام اﻧﺪاﺧﺘﻦ و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻮاد‬
‫ﺟﺎﻣﺪ ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي و ﻣﻌﻠﻖ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻓﻼك ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ‪ (3‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﺎ ﺣﺬف ﻣﻮاد‬
‫ﻣﻐﺬي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن ‪ (4‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﺣﺬف ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﺧﺎص ﺟﺰﺋﻲ‪.‬‬
‫در ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻫﺪف‪ ،‬ﺣﺬف ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ و ﻏﻴﺮ آﻟﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﺗﻌـﺪادي از‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻮاد ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺮاي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﺳﻤﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻴﺶ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻤﻊ آوري ﻓﺎﺿـﻼب ﺷـﻬﺮي ﻻزم ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ﻛـﺸﺎورزي‬
‫ﻫﺪف‪ ،‬ﺣﺬف ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮﻳﻚ رﺷﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن آﺑﺰي‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺗﻮﺳـﻂ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ در‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺪادي از ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﻔﻴﺪ‬

‫واژه ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب و ﺗﻌـﺎرﻳﻒ آﻧﻬـﺎ در ﺟـﺪول ‪ 1-1‬آﻣـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﺣﺎﺿﺮ در ﺟﺪول ‪ 1-1‬ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در اداﻣﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ و در ﺑﺨﺸﻬﺎي ‪ 3 ، 2‬و ‪4‬‬

‫‪۴‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ 5 .‬واژه اﺑﺘﺪاﻳﻲ در ﺟﺪول ‪ 1-1‬ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎ اﺷـﺎره ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺒﻨﺎي ﮔﺰارﺷﺎت‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿـﻼب را ﻣـﻲ ﺗـﻮان از ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫اﺧﺘﻴﺎري و ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻣﺮﻛـﺐ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺑﻨـﺪي ﻛـﺮد‪ .‬اﺻـﻄﻼﺣﺎت ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ﺗﻮﺻـﻴﻒ اﻧـﻮاع‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﻗﺴﻤﺖ دوم ﺟﺪول ‪ 1-1‬ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻛﻠـﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻪ اﻧﻮاع رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‪ ،‬رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از رﺷﺪ ﻣﻌﻠـﻖ و ﭼـﺴﺒﻴﺪه ﻃﺒﻘـﻪ ﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺳﻮم اﺻﻄﻼﺣﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪه اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻘﺶ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب‬

‫ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ذره اي و ﻣﺤﻠﻮل و ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﺑﻪ روش ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻛـﺴﻴﺪ ﻛـﺮدن )ﺗﺒـﺪﻳﻞ (‬
‫ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻛﺮﺑﻨﻪ ذره اي و ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﺎده ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﺑﻴﻮﻣﺲ اﺿﺎﻓﻲ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در راﺑﻄـﻪ زﻳـﺮ‬
‫ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻫﻮازي ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪3−‬‬
‫‪ν 1 (organicmaterial) + ν 2 O 2 + ν 3 NH 3 + ν 4 PO 4‬‬ ‫‪⎯microorgan‬‬
‫‪⎯ ⎯ ⎯isms‬‬ ‫→⎯‬
‫‪v5 (new cells) + v6 CO2 + v7 H 2 O‬‬ ‫)‪(1 − 1‬‬

‫‪ = νi‬ﺿﺮﻳﺐ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي‪ ,‬ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ ﻗﺒﻼً در ﭘﺎراﮔﺮاف ‪ 4-6‬از ﺑﺨﺶ‪ 4‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ‪ ، 1-1‬اﻛﺴﻴﮋن)‪ ,(O2‬آﻣﻮﻧﻴﺎك )‪ ,( NH3‬ﻓﺴﻔﺎت )‪ ( PO43-‬ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫در ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺳﺎده اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ دي اﻛـﺴﻴﺪ ﻛـﺮﺑﻦ و آب (‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎرت ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺑﺎﻻي ﻓﻠﺶ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﺒﺎرت ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﺑﻴـﺎن ﺑﻴـﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪه در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻮاد آﻟﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن و ﻓـﺴﻔﺮ در‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑـﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ و ﻧﻴﺘـﺮات )ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن( ﻫـﺴﺘﻨﺪ؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮوژن اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه را ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن ﮔﺎزي اﺣﻴﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ‪,‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻃﻮري ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ذﺧﻴـﺮه و ﺟـﺬب ﺣﺠـﻢ‬
‫زﻳﺎدي از ﻓﺴﻔﺮ ﻏﻴﺮ آﻟﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-1‬دﻳﺎﮔﺮام ﻣﺘﺪاول ﺟﺮﻳﺎن )ﺳﺎده ﺷﺪه( ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب‪ :‬اﻟـﻒ(‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ب( ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ج(ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه د(ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧﺎن‬

‫‪۵‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-1‬ﺗﻌﺎرﻳﻒ اﺻﻼﺣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب )ﻛﺮﻳﺘﺲ و ﭼﻮﺑﺎﻧﻮﮔﻼس ‪: (1998‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ‬ ‫اﺻﻄﻼح‬
‫ﻧﻮع ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻪ در ﺣﻀﻮر اﻛﺴﻴﮋن اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻪ در ﻏﻴﺎب اﻛﺴﻴﮋن اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ را در ﻏﻴﺎب اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻪ روش ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺣﻀﻮر ﻳﺎ ﻏﻴﺎب اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﺧﺘﻴﺎري‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ ،‬ﻫﻮازي ‪ ،‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫـﺪف ﺧﺎﺻـﻲ در‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻫﻮازي ‪/‬اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‪/‬‬
‫ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻪ ﮔـﺎز‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬
‫و ﻣﻮاد ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻠﻖ در ﻣﺎﻳﻊ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻮاد آﻟﻲ و دﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه‬
‫ﮔﺎز و ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮاد ﺧﻨﺜﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﻓﻠﺰ )ﺳﺮﺑﺎره( ﻳﺎ ﺑﻮﻳﮋه ﻣﻮاد ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ و‬
‫ﺳﺮاﻣﻴﻜﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﻣﻲ ﭼﺴﺒﻨﺪ ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺷـﺪ ﭼـﺴﺒﻴﺪه‪ ،‬ﺑﻌﻨـﻮان ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻓـﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑـﺖ ﻫـﻢ‬

‫‪۶‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻨﻮاﻧﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ و‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫ﭼﺴﺒﻴﺪه(‬
‫ﻋﻨﻮان ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻛﻪ در اﺳﺘﺨﺮﻫﺎ ﻳﺎ ﻻﮔﻮﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﻋﻤﻘﻬـﺎ و ﻧـﺴﺒﺘﻬﺎي‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻻﮔﻮﻧﻲ‬
‫ﻫﻨﺪﺳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻧﻮع ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‬
‫اﺻﻄﻼح ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺮوش ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺠﻤﻊ ﻓﺴﻔﺮ در ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ وﺟﺪاﺳﺎزي ﻣـﻮاد‬ ‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﻣﻌﻠﻖ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬﺎﻳﻲ ﮔﺎزي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ .‬در‬ ‫ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ‪،‬ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺎﺿﻼب ‪ ،‬ﺑﻪ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ آن‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬﺎﻳﻲ ﮔﺎزي دﻳﮕﺮ اﺣﻴﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻟﺠﻦ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ و ﻟﺠﻦ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬ ‫ﺗﺜﺒﻴﺖ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﮔﺎز و ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﺗﺤـﺖ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮازي ﻳﺎ ﺑﻲ ﻫﻮازي اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﻀﻢ ﻫﻮازي ﻳﺎ ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي اﺷﺎره ﺑﻪ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻳﺎ ﻣﻐﺬي ﻛﻪ در ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﻳـﺎ در‬ ‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﻣـﻮاد آﻟـﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎﺗـﻪ در ﻓﺎﺿـﻼب ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﻮﻣﺲ‪ ،‬ﺟﺮم ﻣﺨﺼﻮص ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آب دارد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﻘﻠﻲ از ﻣـﺎﻳﻊ ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺟﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪه از ﻣـﻮاد‬
‫آﻟﻲ ﺑﺼﻮرت دوره اي ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺧـﻮد آن ﻣـﺎده آﻟـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﺰﻟﻪ ‪ BOD‬در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪون ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻣﺲ از ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷـﺪه ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ اي ﻛﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﻮاد آﻟﻲ از ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﻴﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻠﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ دو ﮔـﺮوه اﺻـﻠﻲ ﺗﻘـﺴﻴﻢ‬
‫ﻛﺮد‪ :‬رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ و رﺷﺪ ﭼـﺴﺒﻴﺪه )ﻳـﺎ ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ()ﺟـﺪول ‪ 1-1‬را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﻣﺘـﺪاول‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻮع ﻣﻌﻠﻖ و ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺗـﺼﻔﻴﻪ در‬
‫ﺟﺪول ‪ 1-3‬ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 1-3‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻧﻮاع ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ‪ ،‬واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﻬﺎ اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔـﺬارد‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻏـﺬاﻳﻲ و ﺳـﻴﻨﺘﻴﻚ واﻛـﻨﺶ آﻧﻬـﺎ ﻧﻴـﺎز دارد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت در‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺑﻌﺪي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑـﺎ روﺷـﻬﺎي اﺧـﺘﻼط ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﻣﻌﻠﻖ در ﻣﺎﻳﻊ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫ﺷﻬﺮي و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل زﻳﺎد)ﻫﻮازي( ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ راﻛﺘﻮرﻫـﺎي رﺷـﺪ‬

‫‪٧‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي)ﺑﺪون ﺣﻀﻮر اﻛﺴﻴﮋن( ﻧﻴﺰ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮاﻗـﻊ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻮاد آﻟﻲ زﻳﺎد ﻳﺎ ﻟﺠﻦ ﻫﺎي آﻟﻲ‪ .‬ﻣﺮﺳـﻮم ﺗـﺮﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 1-2‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه و در‬
‫زﻳﺮ ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻼرك و ﮔﻴﺞ)ﻣﺘﻜﻒ و ادي‪ (1930 ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل را در ﺳﺎل ‪ 1913‬در ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻻورﻧﺲ‬
‫در ﺷﻬﺮ ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ در ﻛﺎرﮔﺎه ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ در ﺷﻬﺮ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺗﻮﺳﻂ آردن و ﻻﻛﺖ )‪ (1914‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻋﻠﺖ ﻧﺎﻣﮕـﺬاري ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺮم ﻓﻌﺎﻟﻲ از ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﻮاد زاﺋﺪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻫـﻮازي اﺳـﺖ‪ .‬در‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪ ،‬زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط و ﻫﻮادﻫﻲ ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑﺎ ﺳﻮﺳﭙﺎﻧـﺴﻴﻮن ﻣﻴﻜﺮوﺑـﻲ ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط‪ (MLSS)1‬ﻳﺎ ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ﻓـﺮار ﻣـﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط‪ (MLVSS)2‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي اﺧـﺘﻼط و اﻧﺘﻘـﺎل اﻛـﺴﻴﮋن ﺑـﻪ داﺧـﻞ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه ﺑﻪ ﻳﻚ زﻻل ﺳﺎز وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻮﺳﭙﺎﻧـﺴﻴﻮن ﻣﻴﻜﺮوﺑـﻲ‬
‫در زﻻل ﺳﺎز ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه و ﺗﻐﻠﻴﻂ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﻀﻮر ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﺑﻌﻨﻮان ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻣـﻮاد آﻟـﻲ ﭘـﺴﺎب ورودي را اداﻣـﻪ دﻫـﺪ‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻮﻣﺲ اﺿﺎﻓﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮﺟـﻮد‬
‫در ﻓﺎﺿﻼب ورودي در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺟﻤﻊ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﻟﺠﻦ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺷﺪه ﺑﺼﻮرت روزاﻧﻪ ﻳـﺎ ﺑـﺼﻮرت دوره‬
‫اي ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺎﻣﺪات ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺣﺬف ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ ﺧﺮوﺟـﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ وارد ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ذرات ﻓﻼك در اﻧﺪازه ‪ 50-200‬ﻣﻴﻜﺮون ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﺛﻘﻠﻲ‪ ،‬ﺣﺬف و ﻣﺎﻳﻊ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻻل ﺑﻌﻨﻮان ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ زﻻل ﺳﺎزي‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻴﺶ از ‪ 99‬درﺻﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت و اﻧﻮاع روﺷﻬﺎي ﺗﻐﻠـﻴﻆ ذرات ﻟﺨﺘـﻪ‬
‫اي ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.Mixed liquor suspended solids‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.Mixed liquor volatile suspended solids‬‬

‫‪٨‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-2‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻬﻢ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب )ﭼﻮﺑﺎﻧﻮﮔﻼس و اﺳﻜﺮودر ‪: (1985‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد‬ ‫ﻧﺎم ﻣﺘﺪاول‬ ‫ﻧﻮع‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬ ‫رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴﺖ‬ ‫ﻫﺎﺿﻢ ﻫﻮازي‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه‬ ‫رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫‪1‬‬
‫ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧﺎن‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫‪2‬‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ /‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨــــﺪﻫﺎي ﻫﻴﺒﺮﻳــــﺪي‬
‫)ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ( رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﻌﻠﻖ‬

‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ‬
‫ﺗﺜﺒﻴﺖ ‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺟﺎﻣﺪات ‪ ،‬ﺣﺬف ﭘﺎﺗﻮژن‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻟﺠﻦ ‪ ،‬دﻧﻴﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد‬
‫ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ‪ ،‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و‬
‫ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ‪ ،‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و‬
‫ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ‬
‫ﺣﺬف ‪BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻟﺠﻦ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬ ‫رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي‬ ‫رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬
‫ﻫﺎﺿﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل و آﻛﻨﺪه ﺑﻲ ﻫﻮازي‬ ‫رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬ ‫ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ‬
‫ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ‪ /‬رﺷﺪﺛﺎﺑﺖ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨـــﺪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒـــﻲ‬
‫ﻫﻮازي‪ ،‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻳﺎ ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬ ‫رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬
‫‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺤﺼﺎري‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻳﺎ ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻻﮔﻮن‬
‫ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﻫﻮازي‬ ‫ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﻫﻮازي‬
‫ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ )ﺛﺎﻟﺚ(‬ ‫ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ )ﺛﺎﻟﺚ(‬
‫ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎري‬ ‫ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎري‬
‫ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‬ ‫ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪1‬‬
‫‪. Rotating biological contactor‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.Packed bed‬‬
‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫‪٩‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-2‬دﻳﺎﮔﺮام ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ )اﻟﻒ‪ (1-‬و ﺗﺼﻮﻳﺮ )اﻟﻒ‪ (2-‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‬
‫و ﻧﻤﻮدار)ب‪ (1-‬و ﺗﺼﻮﻳﺮ)ب‪ (2-‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼل ﻛﺎﻣﻞ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‪ :‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻣـﻮاد آﻟـﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﭼﺴﺒﺪ‪ .‬ﻣﻮاد آﻟﻲ و ﻣﻐﺬي ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﻛﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﭼـﺴﺒﻴﺪه ﺑﻜـﺎر ﻣـﻲ رود‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺷﻦ‪ ،‬ﻓﻠﺰ)ﺳﺮﺑﺎره(‪ ،‬ﻣﺎﺳﻪ‪ ،‬ﭼﻮب ﺻﻨﻮﺑﺮ و اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ و ﻣﻮاد ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ دﻳﮕﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺼﻮرت ﻫﻮازي ﻳﺎ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣـﻮاد‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺼﻮرت ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺴﺘﻐﺮق ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﻫﻮا ﻳﺎ ﮔﺎز در ﺑﺎﻻي ﻻﻳـﻪ ﻣـﺎﻳﻊ‬
‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺮﺳﻮم ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷـﺪ ﭼـﺴﺒﻴﺪه ﻫـﻮازي ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ و‬
‫ﻓﺎﺿﻼب از ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻي ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺣﺎوي ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد)ﺷﻜﻞ ‪ 1-3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬از‬
‫ﻧﻈﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﺪاول ﺗﺮي ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑـﺎ ارﺗﻔـﺎﻋﻲ در ﻣﺤـﺪوده ‪1/25-2‬‬
‫)‪ 4-6‬ﻓﻮت( اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺟﺪﻳﺪ در ﻣﺤﺪوده ارﺗﻔﺎع ‪ 5-10‬ﻣﺘﺮ )‪16-32‬‬
‫ﻓﻮت( ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﭼﺴﺒﻴﺪن ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭘـﺮ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﻮاد‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 90-95‬درﺻﺪ ﺣﺠﻢ ﺳﺘﻮن ﺧـﺎﻟﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﻛـﺴﻴﮋن‬

‫‪١٠‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻻزم ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﻪ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶ ﻫﻮا در ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﻬﻮﻳـﻪ ﻃﺒﻴﻌـﻲ‬
‫ﻳﺎ دﻣﻨﺪه ﻫﺎي ﻫﻮا ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ورودي از ﺑﺎﻻي ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﻣﺎﻳﻊ ﻏﻴﺮﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑـﺎﻻي ﻓـﻴﻠﻢ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺼﻮرت دوره اي از ﻻﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات از ﻣﺎﻳﻊ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ زﻻل ﺳﺎزي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﻗﺒﻮل اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات در ﺗﻪ زﻻل ﺳﺎز ﺟﻤﻊ و ﺑﺮاي ﭘﺮدازش ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ اﻧﺘﻘﺎل داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-3‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‪ :‬ﻧﻤﻮدار )اﻟﻒ‪ (1-‬و ﺗﺼﻮﻳﺮ)اﻟـﻒ‪(2-‬ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺑـﺎ ﺑـﺴﺘﺮ ﺳـﻨﮕﻲ‬
‫وﻧﻤﻮدار )ب‪ (1-‬وﺗﺼﻮﻳﺮ)ب‪ (2-‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮﺟﻲ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ)ﺷﻜﻞ ‪1-15‬ب راﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺮﺟﻲ ﺷـﻜﻞ‪10 ،‬‬
‫ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع و ‪ 50‬ﻣﺘﺮ ﻗﻄﺮ دارد‪.‬‬

‫‪ 1-2‬ﺗﺮﻛﻴﺐ و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﺑـﺎ ﺗﻨـﻮع ﮔـﺴﺘﺮده‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎﻛﺘﺮي‪ ،‬ﭘﺮوﺗﻮزوﺋﺮ‪ ،‬ﻗﺎرچ‪ ،‬روﺗﻴﻔﺮﻫﺎ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺟﻠﺒﻚ ﻫﺎ را در ﺑـﺮ ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد‪ .‬ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻛﻠـﻲ و‬
‫ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ﺑﺨﺶ ‪)2‬ﻣﺘﻜﻒ( ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣـﻮاردي‪ ،‬اﻫـﺪاف ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬

‫‪١١‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ از ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺻـﻮرت ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﺪن درك‬
‫اﺳﺎﺳﻲ از ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ زﻳﺮ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ (1 :‬اﺟـﺰاي ﺳـﻠﻮﻟﻲ ‪(2‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻠﻮل ‪ (3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ‪ (4‬روﺷﻬﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ﺗـﺸﺨﻴﺺ و‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ‪ .‬ﺗﺎﻛﻴﺪ اﺻﻠﻲ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺮ روي ﭘﺮوﻛﺎرﻳﻮت ﻫﺎ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ آﻧﻬـﺎ‬
‫در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ 1-4‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻌﻤﻮل داﺧﻞ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ‪ :‬اﻟﻒ( ﭘﺮوﻛﺎرﻳﻮت ب( اوﻛﺎرﻳﻮت‬

‫اﺟﺰاء ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫اﺟﺰاء ﻣﻬﻢ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﭘﺮوﻛﺎرﻳﻮت و ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﻬﺎ در ﺷﻜﻞ ‪1-4‬اﻟـﻒ اراﺋـﻪ و در ﺟـﺪول ‪ 1-3‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻳﻮﻛﺎرﻳﻮﺗﻲ در ﺷﻜﻞ ‪1-4‬ب ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺟﺰاء اﺻﻠﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﺳﻠﻮل و ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻧﺰﻳﻢ ﻫﺎي ﺧﺎص ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ را در ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﻴﺪ دي اﻛﺴﻲ رﻳﺒﻮ ﻧﻮﻛﻠﺌﻴـﻚ)‪ (DNA‬و رﻳﺒﻮزوﻣﻬـﺎ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬رﻳﺒﻮزوﻣﻬـﺎ ﻣﺤـﻞ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻧﺰﻳﻢ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ DNA .‬اﻃﻼﻋﺎت ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺳﻨﺘﺰ ﺷﺪه را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي درك ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ‪ DNA‬ﺑﺮاي ﺳـﺎﺧﺖ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻬـﺎي‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﺎر ‪ ، DNA‬ﺗـﻮاﻟﻲ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴـﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﺎر و ﻧﻘـﺶ ‪ RNA‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﺳـﻴﺪﻫﺎي‬
‫ﻧﻮﻛﻠﺌﻴﻚ‪ DNA ،‬و ‪ RNA‬از ﻳﻜﺴﺮي ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳـﻚ ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬
‫ﻗﻨﺪي ‪ 5‬ﻛﺮﺑﻨﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎز ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻪ و ﻳﻚ ﻣﻮﻟﻜﻮل ﻓﺴﻔﺎت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﺷﻜﻞ ‪ 1-5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﺮاي ﺗـﺸﻜﻴﻞ‬
‫زﻧﺠﻴﺮه ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ ‪ RNA‬ﻳﺎ ‪ ، DNA‬ﮔـﺮوه ﻓـﺴﻔﺎت ﺑـﻪ ﺳـﻮﻣﻴﻦ ﻛـﺮﺑﻦ )در ﺟﻬـﺖ ﺳـﺎﻋﺖ از ﭘﻴﻮﻧـﺪ‬

‫‪١٢‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﻛﺴﻴﮋن ( ﻣﻮﻟﻜﻮل ﻗﻨﺪي ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮوژﻧـﻪ در ‪ DNA‬ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻳﻜـﻲ از ‪ 4‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬
‫ﭘﺮﻳﻤﻴﺪﻳﻨﻲ ﻳﺎ ﭘﻮرﻳﻨﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴﺘﻮزﻳﻦ)‪ ،(C‬ﺗﻴﻤﻴﻦ)‪ ،(T‬آدﻧﻴﻦ)‪ (A‬و ﮔﻮاﻧﻴﻦ)‪ (G‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ 1-5‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪي ‪ DNA‬و ‪: RNA‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-3‬ﺗﻮﺻﻴﻒ اﺟﺰاء ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎﻛﺘﺮي‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد‬ ‫اﺟﺰاي ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻻزم ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻜﻞ ﺳﻠﻮل را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از ﻏﺸﺎء ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻌـﺪادي از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎ‬ ‫دﻳﻮاره ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﭘﻠﻲ ﺳﺎﻛﺎرﻳﺪ ﺿﺨﻴﻢ در ﺑﻴﺮون ﻻﻳﻪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﭙﺴﻮل ﻳﺎ ﻻﻳﻪ ﻣﻮﻛﻮﺋﻴﺪي‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻋﺒﻮر ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي و آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﻠﻮل و ﻣﻮاد زاﺋﺪ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز را ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﺳﻠﻮل ﺑـﺮ‬ ‫ﻏﺸﺎء ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﻋﻬﺪه دارد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاد ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﻠﻮﻟﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺎوي آب ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ‪ ،‬آﻧـﺰﻳﻢ ﻫـﺎ ‪ ،‬رﻳﺒـﻮزوم و‬ ‫ﺳﻴﺘﻮﭘﻼﺳﻢ‬
‫ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎي آﻟﻲ ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاد ذﺧﻴﺮه اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺮﺑﻦ ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻳﺎ اﻧﺮژي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت‬ ‫ﻏﺸﺎء ﺳﻴﺘﻮﭘﻼﺳﻤﻲ‬
‫ﻛﺮﺑﻮﻫﻴﺪراﺗﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻠﻲ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ ﺑﻮﺗﻴﺮات ﻳﺎ ﮔﻠﻴﻜﻮژن ‪ ،‬ﭘﻠﻲ ﻓﺴﻔﺎت ‪ ،‬ﻟﻴﭙﻴﺪﻫﺎ و ﮔﺮاﻧﻮل ﻫﺎي ﺳﻮﻟﻔﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﻮﻟﻜﻮل ﻣﺎرﭘﻴﭻ ﺷﻜﻞ دو رﺷﺘﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮع ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺳـﻠﻮل و آﻧـﺰﻳﻢ‬ ‫‪DNA‬‬
‫ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎي داﻳﺮه اي ﻛﻮﭼﻚ ‪ DNA‬ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎﻛﺘﺮي را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ DNA‬ﭘﻼﺳﻤﻴﺪ‬
‫ذراﺗﻲ در ﺳﻴﺘﻮﭘﻼﺳﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ از ‪ RNA‬و ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫رﻳﺒﻮزوم‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻮﻳﻲ ﺷﻜﻞ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻏﺸﺎء ﺳﻴﺘﻮﭘﻼﺳﻤﻲ در ﻃﻮﻟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺳﻠﻮل ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ و‬ ‫ﺗﺎژك‬
‫ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻮﻳﻲ ﺷﻜﻞ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ )ﭘﻴﻠﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ اﺳﺖ( ﻛﻪ ﺑـﺎﻛﺘﺮي را ﻗـﺎدر ﻣـﻲ ﺳـﺎزد ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﭘﻴﻠﻲ و ‪fimbrae‬‬
‫ﺑﭽﺴﺒﺪ ‪ ،‬ﭘﻴﻠﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮي را ﻗﺎدر ﻣﻲ ﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.Slime layer‬‬

‫‪١٣‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺑﺮاي ‪ RNA‬ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺑﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن ﺷﺎﻣﻞ آدﻧﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺘﻮزﻳﻦ‪ ،‬ﮔﻮاﻧﻴﻦ و ﺗﻴﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اوراﺳﻴﻞ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ وﺟﻮد دارد‪ DNA .‬ﺳﺎﺧﺘﺎر دو رﺷﺘﻪ اي ﻣﺎرﭘﻴﭻ ﺑﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻴﻦ ﺑﺎزﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮوژن ﻫﺮ رﺷﺘﻪ دارد‪.‬‬
‫اﺗﺼﺎل ﺑﺎزﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻴﻦ ‪ G‬و‪ C‬و ‪ A‬و‪ T‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ RNA .‬ﻳﻚ رﺷﺘﻪ واﺣﺪي از زﻧﺠﻴﺮه‬
‫ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪي از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ A‬و ‪ C‬و ‪ G‬و ‪ U‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻧﺠﻴﺮه ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪي در‪ DNA‬ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻛﺪﻫﺎي ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﻠﻮل اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺧﺎص و ﻧﻮع آﻧﺰﻳﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮي را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎ در ‪ DNA‬ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد اﺳﺖ و اﻧﺪازه ﻣﻮﻟﻜﻮل ‪ DNA‬ﺑﺼﻮرت ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻫﺰاران ﺑﺎز ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪي)ﻛﻴﻠﻮﺑﺎز( ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﻮﻟﻜﻮل ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮي اﺷﺮﺷﻴﺎﻛﻠﻲ ‪ 4/7‬ﻣﻴﻠﻴﻮن‬
‫ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ در ﻫﺮ رﺷﺘﻪ ‪ DNA‬ﻳﺎ ‪ 4700‬ﺟﻔﺖ ﻛﻴﻠﻮﺑﺎز دارد‪.‬‬
‫ﺗﺠﻠﻲ ژﻧﻮم‪ 1‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-6‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺴﺨﻪ ﺑـﺮداري و ﺗﺮﺟﻤـﻪ از ﻳـﻚ‬
‫ﺑﺨﺶ )ژن( ‪ DNA‬و اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺧﺎص ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﻧـﺴﺨﻪ ﺑـﺮداري‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ‪ DNA‬ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ رﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎز ﺷﺪه و ‪ RNA‬ﺗـﻚ رﺷـﺘﻪ اي ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺟﻔﺖ ﺷﺪن ﺑﺎز ﻣﻜﻤﻞ ﺑﺎزﻫـﺎي ﻧﻴﺘﺮوژﻧـﻲ در ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴـﺪﻫﺎي ‪ DNA‬ﺻـﻮرت ﻣـﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل آدﻧـﻴﻦ ‪ DNA‬دو رﺷـﺘﻪ اي ﺑـﺎ اوراﺳـﻴﻞ و در‪ mRNA‬ﮔـﻮاﻧﻴﻦ ﺑـﺎ ﺳـﻴﺘﻮزﻳﻦ‪ .‬ﻧـﻮع‬
‫ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎ در ‪ ، mRNA‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻮع آﻣﻴﻨﻮاﺳﻴﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻠـﻲ ﭘﭙﺘﻴـﺪ را ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ و‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺮداري‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪ mRNA‬در رﻳﺒﻮزوم ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ‪ tRNA‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫـﺮ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴـﺪ ﺑـﺮ‬
‫روي ‪ mRNA‬ﺑﺼﻮرت ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺟﻔﺖ ﺑﺎزﻫﺎي ﻣﻜﻤﻞ ﺑﺎ ‪ tRNA‬در رﻳﺒـﻮزوم ﺟﻔـﺖ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫‪ tRNA‬ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﺧﺎص را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﺗﻮاﻟﻲ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪي‬
‫در ‪ ، mRNA‬ﻛﺪون ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ﻫﺮ ﻛﺪون ﺑﺮاي ﻳﻚ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﺧﺎص اﻧﺘﺨﺎب ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ‪ 21‬اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﺳﻠﻮل زﻧﺪه ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از ﻳـﻚ ﻛـﺪون وﺟـﻮد‬
‫دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻃﻮل و ﺗﻮاﻟﻲ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ‪ ، DNA‬ژﻧﻲ را اراﺋﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻧـﻮع ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ‬
‫ﺧﺎص ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻳـﻚ ﺟـﺰء ﺿـﺮوري آﻧـﺰﻳﻢ ﻫـﺎي ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ژﻧﻲ ‪ DNA‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻠﻮل و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ اي آن را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺑﻴﺎن ژﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺎدﻳﮕﺎن و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ)‪ (2000‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻣﺘـﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب را آﻧﺰﻳﻤﻬﺎي ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ و ﻳﻚ ﻛﻮﻓـﺎﻛﺘﻮر ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻳـﻮن‬
‫ﻓﻠﺰي)ﻣﺜﻼً روي آﻫﻦ‪ ،‬ﻣﺲ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ ﻳﺎ ﻧﻴﻜﻞ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﺰﻳﻤﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎي آﻟﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺎ وزن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ در ﻣﺤﺪوده ‪ 10000-1000000‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬آﻧـﺰﻳﻢ ﻫـﺎ‪،‬‬
‫واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﺿﺮوري ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ‪ ،‬واﻛﻨﺸﻬﺎي اﻛﺴﻴﺪ و اﺣﻴﺎء و واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ را‬
‫در ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻠﻮل ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ ،‬آﻧﺰﻳﻤﻬـﺎﻳﻲ را ﺑـﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎي‬
‫ﺑﻴﺮون از دﻳﻮاره ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ )آﻧﺰﻳﻢ ﻫﺎي ﺧﺎرج ﺳـﻠﻮﻟﻲ(‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﺜـﺎل از ﻋﻤﻠﻜـﺮد آﻧﺰﻳﻤﻬـﺎي ﺧـﺎرج‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ ذرات و ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻣﻮاد ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﻴـﺎن ﻏـﺸﺎء ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺳﻠﻮل ﻋﺒﻮر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺰﻳﻢ ﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﻟﻘﺎء ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬آﻧـﺰﻳﻢ ﻫـﺎي‬

‫‪1‬‬
‫‪.Gene expression‬‬

‫‪١۴‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻄﻮر داﺋﻢ در ﺳﻠﻮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ آﻧﺰﻳﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﻟﻘﺎء در ﭘﺎﺳﺦ ﺑـﻪ ﺣـﻀﻮر ﻳـﻚ ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻧﺰﻳﻢ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ دﻣﺎ و ‪ pH‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ‪ 1-6‬ﺗﺠﻠﻲ ژﻧﻮم ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎ ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺮداري ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻛﺪ ژﻧﺘﻴﻜﻲ)‪ (DNA‬و ﺗﺮﺟﻤﻪ در‬
‫رﻳﺒﻮزوم از ﻃﺮﻳﻖ ‪ mRNA‬و ‪ tRNA‬ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺮﺟﻤﻪ اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﻠﻲ ﭘﭙﺘﻴـﺪﻫﺎ‬
‫و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻠﻮل‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺎﻣﻴﻦ رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻣﻨﺎﺳﺐ در دﺳـﺘﺮس ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻳﻚ ﺳﻠﻮل ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ اي ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻻزم در رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوب را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻛﺎرﻳﻮﺗﻬﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً از ‪ 80‬درﺻﺪ آب و ‪ 20‬درﺻﺪ ﻣﻮاد ﺧﺸﻚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻣﻘﺪار‪90 ،‬‬
‫درﺻﺪ ﻣﻮاد آﻟﻲ و ‪ 10‬درﺻﺪ آن ﻏﻴﺮآﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻣﻌﻤـﻮل ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﭘﺮوﻛـﺎرﻳﻮﺗﻲ در‬
‫ﺟﺪول ‪ 1-4‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮل ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ﺑﺨـﺶ آﻟـﻲ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎ‬
‫‪ C5H7O2N‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻮور و ﭘـﻮرﮔﺲ )‪ (1952‬ﮔـﺰارش ﺷـﺪ‪ .‬ﻛـﺮﺑﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪53‬‬
‫درﺻــﺪ وزﻧـﻲ ﺑﺨــﺶ آﻟــﻲ را ﺗــﺸﻜﻴﻞ ﻣــﻲ دﻫــﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕــﺎﻣﻲ ﻛــﻪ ﻓــﺴﻔﺮ ﻧﻴــﺰ ﻣــﻮرد ﻧﻈــﺮ اﺳــﺖ ﻓﺮﻣــﻮل‬
‫‪ C60H87O23N12P‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻓﺮﻣﻮل ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑـﺎ ﻣﻜـﺎن و‬
‫زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﻠﻲ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻴﻬﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓـﺴﻔﺮ‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺎﻛﺮوﻧﻮﺗﺮﻳﻨﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ در ﺣﺠﻤﻬﺎي ﻧـﺴﺒﺘﺎً زﻳـﺎدي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮوﻛﺎرﻳﻮﺗﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺠﻤﻬﺎي ﻛﻤﻲ از ﻳﻮﻧﻬﺎي ﻓﻠﺰي ﻳﺎ ﻣﻴﻜﺮوﻧﻮﺗﺮﻳﻨﺖ ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ روي‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬ﻣـﺲ‪،‬‬
‫ﻣﻮﻟﻴﺒﺪن‪ ،‬آﻫﻦ و ﻛﺒﺎﻟﺖ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺤﻴﻂ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﻛﻤﺒﻮد ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻣﻮاد ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ و در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﺷﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-4‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻌﻤﻮل ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺑﺎﻛﺘﺮي)ﻣﺎدﻳﮕﺎن و ﻫﻤﻜﺎران‪:(1997 ،‬‬

‫درﺻﺪ وزن ﺧﺸﻚ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻳﺎ ﻋﻨﺼﺮ‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻬﻢ ﺳﻠﻮل‬
‫‪55‬‬ ‫ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ‬
‫‪5‬‬ ‫ﭘﻠﻲ ﺳﺎﻛﺎرﻳﺪ‬

‫‪١۵‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪9/1‬‬ ‫ﭼﺮﺑﻲ‬
‫‪3/1‬‬ ‫‪DNA‬‬
‫‪20/5‬‬ ‫‪RNA‬‬
‫‪6/3‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد)ﻗﻨﺪﻫﺎ و اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ(‬
‫‪1‬‬ ‫ﻳﻮﻧﻬﺎي ﻏﻴﺮ آﻟﻲ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫‪50‬‬ ‫ﻛﺮﺑﻦ‬
‫‪22‬‬ ‫اﻛﺴﻴﮋن‬
‫‪12‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫‪9‬‬ ‫ﻫﻴﺪروژن‬
‫‪2‬‬ ‫ﻓﺴﻔﺮ‬
‫‪1‬‬ ‫ﺳﻮﻟﻔﻮر‬
‫‪1‬‬ ‫ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ‬
‫‪1‬‬ ‫ﺳﺪﻳﻢ‬
‫‪0/5‬‬ ‫ﻛﻠﺴﻴﻢ‬
‫‪0/5‬‬ ‫ﻣﻨﻴﺰﻳﻮم‬
‫‪0/5‬‬ ‫ﻛﻠﺮ‬
‫‪0/2‬‬ ‫آﻫﻦ‬
‫‪0/3‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺰﺋﻲ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬دﻣﺎ و ‪ pH‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬ﺑﻘﺎء و رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ دارد‪ .‬ﺑﻄـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل‪،‬‬
‫رﺷﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻣﺸﺨﺺ در ﻣﺤﺪوده ﻛﻤﻲ از دﻣﺎ و‪ pH‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﺤﺪوده ﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮي زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﻌﻤﻮﻻً دﻣﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗـﺮ‬
‫از ﺣﺪ اﭘﺘﻴﻤﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ دﻣﺎﻫـﺎي ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﺣـﺪ اﭘﺘـﻴﻤﻢ ﺑـﺮ رﺷـﺪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ دارد‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻫﺮ ‪10‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد دﻣﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ دﻣـﺎي‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ دو ﺑﺮاﺑـﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻣﺤـﺪوده دﻣـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‪ ،‬ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﺑـﻪ ﺳـﻪ دﺳـﺘﻪ‬
‫ﭘﺴﻴﻜﺮوﻓﻴﻠﻴﻚ‪ ،‬ﻣﺰوﻓﻴﻠﻴﻚ و ﺗﺮﻣﻮﻓﻴﻠﻴﻚ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺤﺪوده ﻫﺎي دﻣﺎﻳﻲ ﻣﻄﺮح ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ﻣﺬﻛﻮر در ﺟﺪول ‪ 1-5‬ﺑﻴﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﺧـﺼﻮص‬
‫ﻣﺤﺪوده ﻫﺎي دﻣﺎﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎ ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت ﻣﺎدﻳﮕـﺎن وﻫﻤﻜـﺎراﻧﺶ را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴـﺪ‬
‫)‪ pH .(1997 ،2000‬ﻣﺤﻴﻂ ﻧﻴﺰ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻤﻲ در رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫـﺎ ﻧﻤـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ‪ pH‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 9/5‬و ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 4‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ pH‬ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺮاي رﺷـﺪ ﺑـﺎﻛﺘﺮي‬
‫ﺑﻴﻦ ‪ 6/5-7/5‬ﻗﺮار دارد‪ .‬آرﻛﺌﻮﺑﺎﻛﺘﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ رﺷـﺪ در دﻣﺎﻫـﺎي ﺗﺮﻣﻮﻓﻴـﻞ ﻫـﺎ و ﺑـﺎﻻﺗﺮ از‬
‫ﺗﺮﻣﻮﻓﻴﻞ ﻫﺎ )‪ (60-80°C‬و ‪ pH‬ﺧﻴﻠﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﻧﻤﻚ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي دﻣﺎﻳﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪:‬‬

‫ﻣﺤﺪوده اﭘﺘﻴﻤﻢ‬ ‫ﻣﺤﺪوده دﻣﺎ‬ ‫ﻧﻮع‬
‫‪12-18‬‬ ‫‪10-30‬‬ ‫ﺳﺎﻳﻜﺮوﻓﻴﻠﻴﻚ‬
‫‪25-40‬‬ ‫‪20-50‬‬ ‫ﻣﺰوﻓﻴﻠﻴﻚ‬
‫‪55-65‬‬ ‫‪35-75‬‬ ‫ﺗﺮﻣﻮﻓﻴﻠﻴﻚ‬

‫‪١۶‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ‬

‫ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗـﺮ و ﮔـﺴﺘﺮش اﺳـﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫـﺎي ﻣﻮﻟﻜـﻮﻟﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﻣﺤﻴﻂ زﻳـﺴﺖ از ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﺑـﻪ درك‬
‫ﺣﻀﻮر و ﻧﻘﺶ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺎص ﺑﺎﻛﺘﺮي در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺷـﺮاﻳﻂ ﺧـﺎص را در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد ﺗﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻳﺠﺎد‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ آﻧﻬﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ اﺳـﺖ و در اﻳﻨﺠـﺎ ﺑـﺎ‬
‫روﺷﻬﺎي ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺎﻛﺘﺮي از روﺷﻬﺎي ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ )ﻣﺮﻓﻮﻟﻮژي( و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ )آﻧـﺎﻟﻴﺰ ﻓﻨﻮﺗﻴـﭗ(‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژي ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﺑﺮاﺳﺎس اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬واﺣﺪ ﭘﺎﻳﻪ رده ﺑﻨﺪي در ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﺑـﺎﻛﺘﺮي‪ ،‬ﮔﻮﻧـﻪ‪ 1‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﮔﻮﻧـﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﺳﻮﻳﻪ ﻫﺎي‪ 2‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت آﻧﻬﺎ ﺑﻄـﻮر ﺧﺎﺻـﻲ از ﮔﺮوﻫﻬـﺎي دﻳﮕـﺮ‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ داراي ﻳﻚ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺸﺘﺮك ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان ﺟـﻨﺲ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﻳﻚ ﺟﻨﺲ و ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎم ﺟﻨﺲ ﺑﺎ ﺣﺮوف ﺑﺰرگ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد‬
‫و ﻗﺒﻞ از ﻧﺎم ﮔﻮﻧﻪ ﻗﺮار دارد و ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺼﻮرت ﺧﻼﺻﻪ ﻗﺒﻞ از ﻧﺎم ﮔﻮﻧﻪ ذﻛﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﻧـﺎم ﺟـﻨﺲ و ﮔﻮﻧـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت اﻳﺘﺎﻟﻴﻚ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺟـﻨﺲ ﺑﺎﺳـﻴﻠﻮس داراي ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﺑﺎﺳـﻴﻠﻮس‬
‫ﺳــﻮﺑﺘﻴﻠﻴﺲ ‪ ، B.subtilis‬ﺑﺎﺳــﻴﻠﻮس ﺳــﺮﺋﻮس ‪ B.cerus‬و ﺑﺎﺳــﻴﻠﻮس اﺳــﺘﺮاﺗﺮﻣﻮﻓﻴﻠﻮس ‪B.stearothermophilis‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻣﺮﻓﻮﻟـﻮژي‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﻮﻟـﻮژي و اﻛﻮﻟـﻮژي ﻃﺒﻘـﻪ ﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه اﻧـﺪ) ﻣﺎدﻳﮕـﺎن و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران؛ ‪.(1997 ، 2000‬‬

‫‪4‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي‬
‫روﺷﻬﺎي ﻣﺘﺪاول ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در رده ﺑﻨﺪي ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ و‬
‫وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ ﺑﺎﻛﺘﺮي اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ روش‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻛـﺸﺖ ﺧـﺎﻟﺺ‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺸﺖ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر رﻗﻴﻖ ﺳﺎزي و رﺷﺪ در ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺎﻣﺪ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و در ﻣﺤﻴﻂ ﻛـﺸﺖ ﺧـﺎﻟﺺ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻴﻜﻬـﺎي اﺳﺘﺮﻳﻠﻴﺰاﺳـﻴﻮن ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آﻟﻮدﮔﻲ‪ ،‬رﺷﺪ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﺟﺪاﺳﺎزي ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻤـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ؛‬
‫زﻳﺮا ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ رﺷﺪ ﺳﻴﻨﺮژﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ دارد و ﻳﺎ ﻳﻚ ﻋﺎﻣـﻞ وﻳـﮋه رﺷـﺪ‬
‫در ﻣﺤﻴﻂ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬اﻧﻮاع آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﺑﺎﻛﺘﺮي در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﻛﺸﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ (1 :‬ﻣـﺸﺎﻫﺪات ﻣﻴﻜﺮوﺳـﻜﻮﭘﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣﺮﻓﻮﻟـﻮژي )اﻧـﺪازه و‬
‫ﺷﻜﻞ( ‪ (2‬ﻧﻮع ﮔﺮم )ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ( ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺟﺬب رﻧﮓ ﻛﺮﻳﺴﺘﺎل وﻳﻮﻟﻪ ﺗﻮﺳﻂ دﻳﻮاره ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑـﺎﻛﺘﺮي‬
‫‪1‬‬
‫‪.Species‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.Strains‬‬
‫‪3‬‬
‫‪.Genus‬‬
‫‪4‬‬
‫‪.Taxonomic Classification‬‬

‫‪١٧‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪(3‬ﻧﻮع ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون )ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻛﺴﻴﮋن‪ ،‬دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛـﺮﺑﻦ و ﻏﻴـﺮه( ﻛـﻪ در واﻛﻨـﺸﻬﺎي اﻛـﺴﻴﺪ و اﺣﻴـﺎء‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ (4‬ﻧﻮع ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺳﻠﻮل ‪ (5‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻮر و ﻧﻴﺘﺮوژن ‪ (6‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻏﺬاﻳﻲ ‪ (7‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ دﻳﻮاره ﺳـﻠﻮﻟﻲ ‪ (8‬ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﺳـﻠﻮل ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫رﻧﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ ‪ ،‬ﺳﮕﻤﻨﺘﻬﺎ‪ ،‬اﻧﻜﻠﻮژﻧﻬﺎي ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ذﺧﻴﺮه اي ‪ (9‬ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﺑـﻪ آﻧﺘـﻲ ﺑﻴﻮﺗﻴﻜﻬـﺎ ‪(10‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻣﺎ و ‪. pH‬‬
‫ﻓﻴﻠﻮژﻧﻲ‪ 1‬ﻳﻚ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ روﺷﻬﺎي ﺟﺪﻳﺪﺗﺮي دارد‪.‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻓﻴﻠﻮژﻧﻲ‬

‫در اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ ،1970‬ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﺴﺖ ﻫﺎ ﺷﺮوع ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ اﺟـﺎزه ﻣـﻲ‬
‫داد ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ را در ﺳﻄﺢ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ و رواﺑﻂ ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻜﺎﻣﻞ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺳﻠﻮل را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ژﻧﺘﻴﻜﻲ و ﻣﺤﻞ ﺗﻜﺎﻣﻞ در ﻃﻮل زﻣﺎن‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻓﻴﻠﻮژﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ روﺷﻬﺎ ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي و ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻗﻴﻖ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺻﺤﻴﺢ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ ﺑﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫـﺎ‪ ،‬اﻧﺘﺨـﺎب ﻣـﺎده ژﻧﺘﻴﻜـﻲ‬
‫ﺳﻠﻮل ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺪ ژﻧﺘﻴﻜﻲ ‪ RNA‬رﻳﺒﻮزوﻣﻲ ﺑﻌﻨﻮان ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ ﺑـﺮاي ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﺳـﻠﻮﻟﻲ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺪ ‪ (1‬از ﻧﻈﺮ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ‪ (2‬در ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪(3‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﺗﻮاﻟﻲ ﻫﺎي ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪي اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺗﺸﺎﺑﻪ در اﻳـﻦ ﺗﻮاﻟﻴﻬـﺎ ﺑـﻴﻦ دو ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ RNA .‬رﻳﺒﻮزوﻣﻲ ﺣـﺎوي دو ﺟـﺰء ‪) 30S‬واﺣـﺪ ﺳـﻮد‬
‫ﺑﺮگ( و ‪ 50S‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳـﺎس رﺳـﻮب ﻣﺨﺘﻠـﻒ در اوﻟﺘـﺮا ﺳـﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻮژ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه اﻧـﺪ‪.‬‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ‪ 30S‬ﺷﺎﻣﻞ ‪16S rRNA‬اﺳﺖ و ﺣﺎوي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1500‬ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ و ‪ 21‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ‪ 16S rRNA‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎي ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﺳﻠﻮل ﺟﺪاﺳﺎزي و ﺑﺮاي ﺗـﻮاﻟﻲ‬
‫ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻤﻮل از ‪DNA‬اي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺎوي ژﻧﻬـﺎي ‪rRNA‬‬
‫اﺳﺖ )‪ DNA‬ﻳﻲ ﻛﻪ ‪ 16S rRNA‬را ﻛﺪدﻫﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ(‪ .‬اﻳﻦ روش ﺷﺎﻣﻞ اﺳـﺘﺨﺮاج ‪ DNA‬ژﻧـﻮﻣﻲ از‬
‫ﻣﻮاد ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ روش واﻛـﻨﺶ زﻧﺠﻴـﺮه اي ﭘﻠـﻲ ﻣـﺮاز )‪ (PCR‬و ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﭘﺮاﻳﻤﺮﻫـﺎي‬
‫‪ DNA‬و آﻧﺰﻳﻢ ‪ DNA‬ﭘﻠﻲ ﻣﺮاﻳﺰ‪ ،‬ﻣﻮاد ‪ DNA‬از ﺣﺠﻢ ﻛﻢ ﻣﻮاد اﺳﺘﺨﺮاج ﺷـﺪه از ﺳـﻠﻮل ﺑـﺎ ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫‪ 106‬ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮوش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ژن ‪ 16S rRNA‬ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﺗﻮاﻟﻲ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎي آن‪ ،‬ﺳﻜﺎﻧﺲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﻜﺎﻧﺲ ﺑﺎ ﺗﻌﺪادي از ﺗﻮاﻟﻲ ﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ﭘﺎﻳﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻫﻮﻳﺖ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ و ارﺗﺒﺎط ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ آﻧﺮا ﺑﺎ ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻤﻬﺎي ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه ﻣـﺸﺨﺺ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻓﻴﻠﻮژﻧﻲ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎن دﻫﻲ و رده ﺑﻨـﺪي ﺳﻴـﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺎس ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ژﻧﺘﻴﻜﻲ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬درﺧﺖ ﻓﻴﻠﻮژﻧﻲ ﻛﻪ از ﺳﺮ ﺳﻠـﺴﻠﻪ ﺷـﺮوع ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي‬
‫ﺗﻮاﻟﻴﻬﺎي ‪ 16S rRNA‬در ﺷﻜﻞ ‪ 1-7‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ دو ﻣﻮرد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﭘﺮوﻛـﺎرﻳﻮت اﺳـﺖ‬
‫)آرﻛﺌﻮ و ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ( ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻣﻮرد ﺳـﻮم ﺟـﺰء ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﻳﻮﻛـﺎرﻳﻮت اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻌـﺪادي از‬

‫‪1‬‬
‫‪.Philogenetic‬‬

‫‪١٨‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژي و ﻣﺮﻓﻮﻟﻮژي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣـﺎ اﻛﺜـﺮاً داراي‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻮﺗﻴﭙﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آرﻛﺌﻮﺑﺎﻛﺘﺮﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ داﺷـﺘﻦ ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﺗـﻮاﻟﻲ ‪rRNA‬‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﺗﻌﺪادي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻮﺗﻴﭗ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎ در ﺗﺮﻛﻴﺐ دﻳـﻮاره‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻟﻴﭙﻴﺪي دﻳـﻮاره ﺳـﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ ‪ RNA‬ﭘﻠـﻲ ﻣـﺮاز و ﻣﻜﺎﻧﻴﺰﻣﻬـﺎي ﺳـﻨﺘﺰ‬
‫ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ در رﻳﺒﻮزوم دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-7‬درﺧﺖ ﻓﻴﻠﻮژﻧﻴﻚ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه )ﻣﺎدﻳﮕﺎن و ﻫﻤﻜﺎران ‪:(2000‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-8‬روش دات ﺑﻼت ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ژﻧﺘﻴﻜﻲ ‪DNA‬‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫‪١٩‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ‬

‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺧﺎص ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﻃﻼﻋـﺎت اوﻟﻴـﻪ‬
‫اي را درﺑﺎرة ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻓﻌﺎل ﻛﻪ ﺑﺎ روﺷﻬﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﺪﺳﺖ آورد و در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﭘـﺴﺎﺑﻬﺎي‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي آب و ﻓﺎﺿﻼب از ﻧﻈﺮ ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي ﭘـﺎﺗﻮژن ﺧـﺎص اراﺋـﻪ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬روﺷـﻬﺎي‬
‫ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﺑﻄﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ را در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺳﻠﻮل ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬دو ﺗﻜﻨﻴـﻚ‬
‫ﻣﻬــﻢ در اﻳــﻦ ﺧــﺼﻮص ﺷــﺎﻣﻞ اﺳــﺘﻔﺎده از ﺷﻨﺎﺳــﺎﮔﺮﻫﺎي اﻟﻴﮕﻮﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴــﺪي و روش ‪ RFLP‬اﺳــﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻴﮕﻮﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎ ﻳﺎ ﭘﺮوب اﺳﻴﺪ ﻧﻮﻛﻠﺌﻴﻚ اﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ را دارد ﻛـﻪ ﺣـﻀﻮر ‪ rRNA‬ﻳـﺎ ‪ DNA‬را در ﻳـﻚ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺧﺎص ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ DNA .‬در ﺗﻜﻨﻴـﻚ‪ RFLP‬از ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﻴﻜﺮوﺑـﻲ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻂ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻃﺮح ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﻣﻴﻜﺮوب ﺧﺎص در آن ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺮوﺑﻬﺎي اوﻟﻴﮕﻮﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪي ﻃﻮري ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎزﻫﺎي ﻣﻜﻤﻞ ﺑﺎ ﻳﻚ اﺳﻴﺪ ﻧﻮﻛﻠﺌﻴﻚ ﺗﻚ رﺷﺘﻪ‬
‫اي ﺟﻔﺖ ﺷﺪه و اﻃﻼﻋﺎت ژﻧﺘﻴﻜﻲ در ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑـﺎ ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻳـﻚ اﺳـﻴﺪ ﻧﻮﻛﻠﺌﻴـﻚ دو‬
‫رﺷﺘﻪ اي ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺟﻔﺖ ﺑﺎز ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻢ و از ‪ 15-18‬ﻋﺪد و ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 100‬ﻋﺪد ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻔﺖ ﺑﺎزﻫﺎي ﻣﻜﻤﻞ اﺳﻴﺪ ﻧﻮﻛﻠﺌﻴﻚ دو رﺷﺘﻪ اي‪ ،‬ﻫﻴﺒﺮﻳﺪاﺳﻴﻮن ﻧﺎم دارد‪ .‬ﭘﺮوب ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻧﺸﺎن دار ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان آن را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻴـﻚ ﻫـﺎي رادﻳﻮاﻛﺘﻴـﻮ ﻳـﺎ ﻓﻠﻮرﺳـﻨﺖ ردﻳـﺎﺑﻲ ﻛـﺮد‪ .‬در ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫روﺷﻬﺎي ردﻳﺎﺑﻲ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ‪ ،‬ﭘﺮوب ﺑﺎ ﻣﺎده ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل رﻧﮕﻲ ﻳﺎ ﺣﺎﻟﺖ‬

‫‪٢٠‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻓﻠﻮرﺳﻨﺲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻓﻴﻠﻢ ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ ردﻳﺎﺑﻲ ﺷﻮد‪ .‬دي ﮔﻮﻛﺲ ژﻧﻴﻦ ‪ ،‬ﺑﻴﻮﺗﻴﻦ و ﻓﻠﻮرﺳﻴﻦ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺮﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭘﺮوﺑﻬﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺪار ﻛﺮدن ﭘﺮوﺑﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻮاد رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻋﻤـﻞ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ ﻣـﺎده‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﮔﺬاري ﺷﺪه رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺴﻔﺮ ‪ 32‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎده رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ در ﺳﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﻓﺴﻔﺎت داﺧﻞ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ وﺟﻮد دارد‪ .‬اوﺗﻮرادﻳﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑـﺮاي ردﻳـﺎﺑﻲ ﭘﺮوﺑﻬـﺎي ﻫﻴﺒﺮﻳـﺪ ﺷـﺪه ﺑـﺎ ﻋﻼﻣـﺖ‬
‫رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺷﻤﺎرﺷﮕﺮ ﺳﻨﺘﻴﻼﺳﻴﻮن ﻳـﺎ ﻓـﻴﻠﻢ‬
‫ﻓﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮوﺑﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي آﻧﺎﻟﻴﺰ ‪ DNA‬ﻳﺎ ‪ RNA‬ﻛﻪ از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ ﺑﺎ ‪ rRNA‬ﻳﺎ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺲ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﻠﻮل اﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﻮد )ﺷﻜﻞ ‪1-8‬‬
‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﻮرد اﺧﻴﺮ در روش ‪ FISH‬ﻣﻄﺮح اﺳﺖ) ﻣﺎﻳﺮ و ﻫﻤﻜﺎران‪.(2000 ،‬‬
‫واﮔﻨﺮ و ﻫﻤﻜﺎران در ﺳﺎل ‪ 1995‬اﺳـﺘﻔﺎده از روش ‪ FISH‬را ﺑـﺮاي ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﺗـﻮده ﻣﺘـﺮاﻛﻢ )ﺑـﻴﺶ از‬
‫‪ 3000‬ﺳﻠﻮل( ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه آﻣﻮﻧﻴﺎك )ﻧﻴﺘﺮوزوﻣﻮﻧﺎس( در ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اراﺋﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮوﺑﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﭘﺮوب ‪ NEU‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ 18‬ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘـﺮوب اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺷﺮﺷﻴﺎﻛﻠﻲ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﻨﺪزداﻳﻲ ﺑﺎ ‪ UV‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از ﻣﺰاﻳـﺎي ﻣـﺸﺨﺺ روش‬
‫‪ FISH‬ﺑﻴﺎن ﺗﻮزﻳﻊ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻜﻨﻴﻜﻬـﺎي ‪ FISH‬ﺑـﺎ ﺑـﻴﺶ از ﻳـﻚ ﭘـﺮوب‬
‫اﺳﻴﺪ ﻧﻮﻛﻠﺌﻴﻚ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻃﺮاﺣﻲ و اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻴﻚ‪ ،‬ﺗﻌﺪادي از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ و ﺟﻨﺲ ﻫﺎي ﺑﺎﻛﺘﺮي را ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺗـﺸﺨﻴﺺ داد و ﺗﻮزﻳـﻊ‬
‫ﻧﺴﺒﻲ آﻧﻬﺎ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺧﺎص را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد‪ RFLP .‬در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد ﺑـﺮاي ﺗـﺸﺨﻴﺺ‬
‫ﻳﻚ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ وﻳﮋه اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و از آن ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻳﻚ ﺗـﻮده ﻣﻴﻜﺮوﺑـﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬در روش ‪ RFLP‬آﻧﺰﻳﻤﻬﺎي ﺑﺮش دﻫﻨﺪه ﺑﺮاي ﺗﻘﺴﻴﻢ ‪ [nh DNA‬ﺷﺪه از ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬در ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻃﻮل ﻗﻄﻌـﺎت ‪ DNA‬ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ از‬
‫ﻧﻈﺮ ﻃﻮل و ﺗﻮاﻟﻲ در ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘـﺲ از ‪ RFLP‬ﺑﺪﺳـﺖ ﺧﻮاﻫـﺪ آﻣـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫ﻗﻄﻌﺎت ‪ DNA‬ﺣﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻨﻮع ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ و ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﻳـﻚ ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻣـﺸﺨﺺ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻋﺎﻣﻞ اﻻﻳﻨﺪه ﺧﺎص ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺟﺪول‪ 1-6‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺳﻠﻮل وﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬﺎﻳﻲ‪:‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت‬ ‫ﮔﻴﺮﻧﺪه‬ ‫دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون )ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ‬ ‫ﻧﺎم واﻛﻨﺶ ﻣﻌﻤﻮل‬ ‫ﻧﻮع ﺑﺎﻛﺘﺮي‬
‫اﻟﻜﺘﺮون‬ ‫اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه(‬
‫‪CO2 , H2O‬‬ ‫‪O2‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬ ‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻮازي‬ ‫ﻫــــــــﻮازي‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ‬ ‫‪O2‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮات ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ‬ ‫دي اﻛﺴﻴﺪ‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫ﻫــــــــﻮازي‬
‫ﻛﺮﺑﻦ‬ ‫اﺗﻮﺗﺮوﻓﻴﻚ‬
‫آﻫﻦ ﺳﻪ ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ‬ ‫‪O2‬‬ ‫آﻫﻦ دوﻇﺮﻓﻴﺘﻲ‬ ‫دي اﻛﺴﻴﺪ‬ ‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻫﻦ‬
‫ﻛﺮﺑﻦ‬
‫ﺳﻮﻟﻔﺎت‬ ‫‪O2‬‬ ‫‪H2S , S0 , S2O2-3‬‬ ‫دي اﻛﺴﻴﺪ‬ ‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺳﻮﻟﻔﻮر‬
‫ﻛﺮﺑﻦ‬

‫‪٢١‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪N2 , CO2 , H2O‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮات ‪،‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬ ‫واﻛﻨﺶ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬ ‫اﺧﺘﻴــــــﺎري‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ‬ ‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ‬
‫اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬ ‫ﺗﺨﻤﻴﺮ اﺳﻴﺪي‬ ‫ﺑـــﻲ ﻫـــﻮازي‬
‫ﻓﺮار)اﺳﺘﺎت ‪ ،‬ﭘﺮوﭘﻴﺎﻧﺎت‬ ‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ‬
‫‪ ،‬ﺑﻮﺗﻴﺮات(‬

‫)‪CO2 , H2O،Fe(ll‬‬ ‫آﻫﻦ )‪(III‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬ ‫اﺣﻴﺎء آﻫﻦ‬

‫‪H2S , CO2 , H2O‬‬ ‫ﺳﻮﻟﻔﺎت‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬ ‫اﺣﻴﺎء ﺳﻮﻟﻔﺎت‬

‫ﻣﺘﺎن‬ ‫‪CO2‬‬ ‫اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺘﺎن‬

‫‪ 3-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ اي ﺑﺮ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‬

‫اﺳﺎس ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻳﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﻪ ﻓﻬـﻢ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻨﺒـﻊ‬
‫ﻛﺮﺑﻦ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﺟﺪول ‪ 1-6‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﺤـﺪوده وﺳـﻴﻌﻲ از ﮔﻴﺮﻧـﺪه ﻫـﺎي اﻟﻜﺘـﺮون ﺷـﺎﻣﻞ اﻛـﺴﻴﮋن‪،‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮات‪ ،‬آﻫﻦ ﺳﻪ ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺳﻮﻟﻔﺎت و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ و دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ را اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻃـﺮح‬
‫ﻛﻠﻲ ﺑﺮﺧﻲ از اﻧﻮاع ﻣﺘﺪاول ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-9‬آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻣﻨﺒـﻊ ﻛـﺮﺑﻦ‬
‫ﺳﻠﻮل و ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دو ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ‬
‫از‪ (1 :‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤـﻮل در ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﻛـﺎرﺑﺮد‬
‫دارد ‪ (2‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ و اﻧﺮژي ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‬

‫ﻳﻚ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻜﺜﻴﺮ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي‪ ،‬ﻛﺮﺑﻦ ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﻣﻮاد ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺟﺪﻳـﺪ‬
‫و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮ آﻟﻲ )ﻣﻐﺬي( ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﺳﻮﻟﻔﻮر‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣـﻮاد‬
‫ﻣﻐﺬي آﻟﻲ ﻧﻴﺰ )ﻋﻮاﻣﻞ رﺷﺪ( ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻣـﺼﺮف ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﻨﺒـﻊ ﻛـﺮﺑﻦ و اﻧـﺮژي ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻌﻨﻮان ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻏﺬاﻳﻲ و ﻋﻮاﻣﻞ رﺷﺪ ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫـﺎ‬
‫در اداﻣﻪ ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺮﺑﻦ‪ :‬ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺮﺑﻦ را ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ از ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻳﺎ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺑﺪﺳﺖ ﻣـﻲ‬
‫آورﻧﺪ‪ .‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻛﺮﺑﻦ آﻟﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﺟﺪﻳـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺮﺑﻦ ﺳﻠﻮﻟﻲ را از دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﺗـﻮﺗﺮوف‬
‫ﻧﺎم دارد‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻛﺮﺑﻦ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺣﻴﺎء دارد ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻣﺼﺮف‬

‫‪٢٢‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي اﺗﻮﺗﺮوف ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻫﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﻧـﺮژي ﺧـﻮد را ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎزده ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮي در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي رﺷﺪ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-9‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ‪ :‬اﻟﻒ( ﻫﻮازي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ب( ﻫﻮازي اﺗﻮﺗﺮوف ج( ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺮژي‪ :‬اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻧـﻮر ﺧﻮرﺷـﻴﺪ و ﻳـﺎ واﻛـﻨﺶ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ اﻧﺮژي‪ ،‬ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻳﺎ ﻣﻌﺪﻧﻲ را اﻛـﺴﻴﺪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻮر ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻨﺒـﻊ اﻧـﺮژي ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺘـﻮﺗﺮوف ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻓﺘﻮﺗﺮوف ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي اﺣﻴﺎء ﻛﻨﻨﺪه ﮔﻮﮔﺮدي ﺧﺎص( ﻳﺎ اﺗﻮﺗﺮوف‬
‫)آﻟﮓ و ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺘﻴﻚ( ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺮژي ﺧﻮد را از واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ‬
‫آورﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺷﻴﻤﻴﻮﺗﺮوﻓﻬﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺘﻮﺗﺮوف ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻴﻤﻴﻮﺗﺮوف ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوف )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮوﺗﺰوﺋﺮ‪ ،‬ﻗﺎرچ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ( و ﻳﺎ اﺗـﻮﺗﺮوف )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ( ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻤﻴﻮاﺗﻮﺗﺮوف ﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺮژي را از اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻏﻴﺮ آﻟﻲ اﺣﻴـﺎء ﺷـﺪه ﻣﺎﻧﻨـﺪ آﻣﻮﻧﻴـﺎك ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ ‪،‬‬
‫آﻫﻦ ﻓﺮوس و ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ .‬ﺷـﻴﻤﻴﻮﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻫـﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻً اﻧـﺮژي ﺧـﻮد را از اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ .‬واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪه اﻧـﺮژي در ﺷـﻴﻤﻴﻮﺗﺮوﻓﻬﺎ‪ ،‬واﻛـﻨﺶ‬
‫ﻫﺎي اﻛﺴﻴﺪ و اﺣﻴﺎء ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮون از ﻳﻚ دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﻴﺮﻧـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون‬
‫اﺳﺖ‪ .‬دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون اﻛﺴﻴﺪ و ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون اﺣﻴﺎء ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﻴﺮﻧﺪه و دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘـﺮون ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ در داﺧـﻞ ﺳـﻠﻮل‬
‫در ﺣﻴﻦ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴـﺴﻢ )آﻧـﺪوژﻧﺰ( ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده ﺑﺎﺷـﺪ و ﻳـﺎ از ﺑﻴـﺮون ﺳـﻠﻮل )ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل(‬
‫ﺑﺎﺷﺪ)اﮔﺰوژﻧﺰ(‪ .‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي در آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮون ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ آﻧﺰﻳﻢ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬در اﺻـﻄﻼح ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴـﺴﻢ ﺗﻨﻔـﺴﻲ دارﻧـﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜـﻪ از ﻳـﻚ ﮔﻴﺮﻧـﺪه‬
‫اﻟﻜﺘﺮون داﺧﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ را ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ ﺗﺨﻤﻴﺮي ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎزده اﻧـﺮژي ﻣـﻮﺛﺮ ﻛﻤﺘـﺮي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻨﻔﺴﻲ دارد‪ .‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺨﻤﻴـﺮ ﻛﻨﻨـﺪه ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﺎزده‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي رﺷﺪ ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻬﺎي ﺗﻨﻔﺴﻲ دارد‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻫﻮازي ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و واﻛﻨـﺸﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮون اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻋﺒـﺎرت اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﺑـﺮاي‬

‫‪٢٣‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻛﺮدن اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺘﺮات ﻳﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻟﻜﺘﺮون از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد ﺗﺤﺖ ﺷـﺮاﻳﻂ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ﺑﻜﺎرﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬اﺣﻴﺎء ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﻳﺎ ﻧﻴﺘﺮات ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﻪ ﮔـﺎز ﻧﻴﺘـﺮوژن اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد و اﻳﻦ واﻛﻨﺶ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﻋﻨﻮان ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻧﺮژي ﺧﻮد را ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻫﻮازي اﺟﺒﺎري ﻧﺎم دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪادي از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﻛﺴﻴﮋن ﻳﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻛﺴﻴﮋن در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ‪ /‬ﻧﻴﺘﺮات‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﻮازي اﺧﺘﻴﺎري ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺮژي را از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻓﻘﻂ در ﻣﺤـﻴﻂ ﻓﺎﻗـﺪ اﻛـﺴﻴﮋن وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي اﺟﺒﺎري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻲ ﻫﻮازﻳﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎري ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ رﺷﺪ در ﺣﻀﻮر و ﻳﺎ ﻏﻴﺎب اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﻮﻟﻜـﻮﻟﻲ را‬
‫دارﻧﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دو زﻳﺮ ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻲ ﻫﻮازﻳﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎري واﻗﻌـﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﻳﺎ ﻏﻴﺎب اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﺣﺎﻟـﺖ اﺧﺘﻴـﺎري ﺑـﻪ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴـﺴﻢ ﺗﻨﻔـﺴﻲ‬
‫ﻫﻮازي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻲ ﻫﻮازﻳﻬﺎي آﺋﺮوﺗﻮﻟﺮاﻧﺖ‪ ،1‬ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ ﻛﺎﻣﻼً ﺗﺨﻤﻴـﺮي دارﻧـﺪ؛ وﻟـﻲ ﺑـﻪ ﺣـﻀﻮر‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻏﻴﺮ ﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻋﻮاﻣﻞ رﺷﺪ و ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‬

‫ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺮﺑﻦ و اﻧﺮژي‪ ،‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي رﺷﺪ و‬
‫ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮل ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬ﮔﻮﮔﺮد‪ ،‬ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﻢ‪ ،‬آﻫﻦ‪ ،‬ﺳـﺪﻳﻢ و ﻛﻠـﺮ ﻣـﻮاد‬
‫ﻣﻐﺬي ﻏﻴﺮ آﻟﻲ اﺻﻠﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬روي‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨـﺰ‪ ،‬ﻣﻮﻟﻴﺒـﺪن‪ ،‬ﺳـﻠﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﺒﺎﻟـﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺲ و ﻧﻴﻜﻞ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﺟﺰﺋﻲ اﺻﻠﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ)ﻣﺎدﻳﮕﺎن و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(2000 ،‬ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي آﻟﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻋﻮاﻣﻞ رﺷﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﺑـﺼﻮرت ﭘـﻴﺶ ﻧﻴـﺎز ﻳـﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻮاد ﺳﻠﻮﻟﻲ آﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد اﻳﻨﻜـﻪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ رﺷﺪ از ﻳﻚ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ رﺷﺪ ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔـﺮوه زﻳﺮﺗﻘـﺴﻴﻢ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ (1 :‬اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ‪ (2‬ﺑﺎزﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻪ )ﻣﺎﻧﺪ ﭘﻮرﻳﻦ ﻫﺎ و ﭘﺮﻳﻤﻴﺪﻳﻦ ﻫـﺎ( و ‪ (3‬وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦ ﻫـﺎ ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮﻳﻤﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻛﺎﻓﻲ وﺟﻮد دارد؛ اﻣﺎ در ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻘـﺪان ﻧﻴﺘـﺮوژن و ﻓـﺴﻔﺎت‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻏﺬاﻳﻲ ﻳﺎ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ ﻣﺘﺪاول‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﻮل ‪) C12H87O23N12P‬ﻗﺒﻼً داده ﺷﺪ( ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺑﻴـﻮﻣﺲ ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬
‫‪ 12/2‬ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮوژن و ‪ 2/3‬ﮔﺮم ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺮاي ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ‪ 100‬ﮔﺮم ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 1-4‬ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز و رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ‬

‫در ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﻴﺎن ﺷﺪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎ و اﻧﺠـﺎم‬
‫واﻛﻨﺸﻬﺎي اﻛﺴﻴﺪ و اﺣﻴﺎء ‪ ،‬رﺷﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي اﺿﺎﻓﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻓﺎﺿﻼب ﻣﺼﺮف و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺟﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺑﻄـﻮر ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ‬

‫‪1‬‬
‫‪.Aerotolerant‬‬

‫‪٢۴‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺎﻣﻞ‪ (1 :‬ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮي ‪ (2‬اﻟﮕﻮﻫﺎي رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي در‬
‫ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ‪ (3‬رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ و ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ (4‬روﺷﻬﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴـﺮي‬
‫رﺷﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ (5‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺎزده ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻛﺴﻴﮋن از ﻃﺮﻳﻖ رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ‪ (6‬ﺗﺨﻤـﻴﻦ‬
‫ﺑﺎزده ﺳﻠﻮﻟﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ‪ (7‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰي‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اراﺋﻪ ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﭘﺎﻳﻪ اي ﺑﺮاي ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺑﻌﺪي و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﺑﺨـﺸﻬﺎي‬
‫‪ 9 ، 8‬و ‪ 10‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ‪ :‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺼﻮرت ﺗﻘﺴﻴﻢ دوﺗﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﻏﻴﺮ ﺟﻨﺴﻲ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﻪ زدن ﺗﻜﺜﻴـﺮ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل آﻧﻬﺎ ﺑﺮوش ﺗﻘﺴﻴﻢ دوﺗﺎﻳﻲ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺳﻠﻮل اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ دو ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان زﻣﺎن ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻧﺎم دارد‪ ،‬ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫از ﭼﻨﺪ روز ﺗﺎ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 20‬دﻗﻴﻘﻪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ زﻣﺎن ﺗﻜﺜﻴﺮ ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎﻛﺘﺮي‬
‫ﺑﻌﺪ از ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ‪) 16777216‬ﺑﻌﺒﺎرﺗﻲ ‪ (224‬ﻋﺪد ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬وزن ﻳﻚ ﺳﻠﻮل ﺑـﺎ ﻓـﺮض‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻛﺮوي ﺷﻜﻞ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 1‬ﻣﻴﻜﺮون و ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻣﺨﺼﻮص ﻳﻚ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 5 ×10-13‬اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮم ﺑـﺎﻛﺘﺮي در‬
‫ﻃﻮل ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎٌ ‪ 8/4×10-6‬ﻳﺎ ‪ 8/4‬ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺟـﺮم‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ در ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ زﻣـﺎن ﻳـﻚ ﻣﺜـﺎل ﻓﺮﺿـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﻮدن ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‬
‫و ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‪ ،‬ﺑﺼﻮرت ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺗﻜﺜﻴﺮ اداﻣﻪ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-10‬ﻓﺎزﻫﺎي رﺷﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺑﺮاﺑﺮ زﻣﺎن‪:‬‬

‫اﻟﮕﻮي رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي در راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-10‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي در راﻛﺘـﻮر ﻣﻨﻘﻄـﻊ ‪ ،‬ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻓﺎزﻫـﺎي‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﻴﻬﺎي ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ‪ 1-10‬ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭼـﻪ‬
‫اﺗﻔﺎﻗﻲ در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬در زﻣﺎن ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﻣـﻮاد ﻣﻐـﺬي ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار زﻳـﺎد‬

‫‪٢۵‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫وﺟﻮد دارد و ﻓﻘﻂ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﻤﻲ از ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ وﺟﻮد دارد ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﺷـﺪن ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا‪ 4 ،‬ﻓـﺎز‬
‫ﻣﺸﺨﺺ رﺷﺪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺘﻮاﻟﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻓﺎز رﺷﺪ ﺗـﺄﺧﻴﺮي‪ :1‬ﻓـﺎز ﺗـﺄﺧﻴﺮي ﺗـﺎ زﻣـﺎن اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﺪن ﺑﻴـﻮﻣﺲ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ زﻣـﺎن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﻓـﺎز ﻗﺒـﻞ از اﻧﺠـﺎم ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺳـﻠﻮﻟﻲ و‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻴﻦ ﻓﺎز ﺗﺄﺧﻴﺮي ‪ ،‬اﻟﻘﺎء آﻧﺰﻳﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و ﻳـﺎ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎ ﺑـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬
‫ﺷﻮري ‪ pH ،‬ﻳﺎ دﻣﺎ اﻧﻄﺒﺎق ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺪار ﻇﺎﻫﺮي ﻓﺎز ﺗﺎﺧﻴﺮي ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻛﻢ در ﺷﺮوع ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻓﺎز رﺷﺪ ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ‪ :2‬در ﺣﻴﻦ ﻓﺎز رﺷﺪ ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ‪ ،‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﻳﺎﺑﻨﺪ ؛ زﻳﺮا ﻫﻴﭻ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻴﺰان ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﻣﻮاد ﻣﻐـﺬي وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪ .‬ﻣﻨﺤﻨـﻲ رﺷـﺪ ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ در اﻳﻦ ﻓﺎز ﺑﺼﻮرت ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﺣﻀﻮر ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻧﺎﻣﺤﺪود ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ رﺷﺪ ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ دارد‪ ،‬دﻣﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻓﺎز ﺛﺎﺑﺖ‪ :‬در ﻃﻮل اﻳﻦ ﻓﺎز‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻄﻮر ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺛﺎﺑـﺖ ﻣـﻲ ﻣﺎﻧـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬
‫ﻓﺎز‪ ،‬رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي از ﺣﺎﻟﺖ ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻴﺰان رﺷﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺮگ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎ ﻣﺘـﻮازن ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻓﺎز ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ‪ :‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻓﺎز ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻫـﻴﭻ رﺷـﺪي اﺗﻔـﺎق ﻧﻤـﻲ‬
‫اﻓﺘﺪ و ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺮگ ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ در ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‪،‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺛﺎﺑﺘﻲ از ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧـﺪه روزاﻧﻬﻜـﺎﻫﺶ ﻣـﻲ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ و ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ‬

‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ‪ ،‬رﺷﺪ ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ در ﺑـﺎﻻ ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺷـﺪ ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ و ﻏﻴﺮ آﻟﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ )ﮔﺮم ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺑﻪ ﮔﺮم ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا( ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻫﻨﺪه‬
‫اﻟﻜﺘﺮون ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮ ‪.‬‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺼﺮف ﺷﺪه ‪ ،‬ﮔﺮم‪ /‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﮔﺮم =‪Y‬‬ ‫)‪(1-2‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺎزده در واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟـﻲ ﺑـﺼﻮرت ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪي‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮔﺮم ﺑﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺑﺎزده ﺑﺼﻮرت ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ )ﮔـﺮم(‬
‫ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ )ﮔﺮم( ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺗﺠﺰﻳﻪ اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﺘـﺎن ﺑـﺮوش‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬ﺑﺎزده ﺑﺮاﺑﺮ ‪ VFA‬ﻣﺼﺮﻓﻲ )ﮔﺮم(‪ /‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ)ﮔﺮم( اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺤﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺧﺎﺻﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﻮﻧﻴﺎك ‪ ،‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺑﺼﻮرت ﺣﺠﻢ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﻧـﺪازه‬

‫‪1‬‬
‫‪.Lag phase‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.Log phase‬‬

‫‪٢۶‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي ﻳﺎ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﻓﺎﺿـﻼب ﺷـﻬﺮي و ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺣـﺎوي ﻣﻘـﺪار زﻳـﺎدي‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺑﺮاﺳﺎس ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﻨـﺪه ﻣـﺼﺮف ﺗﺮﻛﻴـﺐ آﻟـﻲ ﻛﻠـﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ COD‬ﻳﺎ ‪ BOD‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺑﺮاﺑـﺮ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﺑﺮﺣـﺴﺐ ﮔـﺮم ﺑـﻪ‬
‫‪ COD‬ﺣﺬف ﺷﺪه ﻳﺎ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﺮم ﺑﻪ ‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ‬

‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﻮﻣﺲ اﻏﻠﺐ ﻣﺎده آﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ﻓـﺮار )‪ (VSS‬ﻳـﺎ‬
‫‪ COD‬ذره اي )ﻛﻞ ‪ COD‬ﻣﻨﻬﺎي ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل( اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻴـﺰان ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ‪ DNA ،‬و‬
‫‪ ATP‬و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ رﺷـﺪ ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ‪ VSS ،‬ﭘـﺎراﻣﺘﺮي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺘﺪاول ﺗﺮي ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﻮﻣﺲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿـﻼب ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي آن ﺳﺎده اﺳﺖ و زﻣﺎن ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي آﻧﺎﻟﻴﺰ آن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ‪ VSS‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد آﻟﻲ ذره اي ﻋﻼوه ﺑـﺮ ﺑﻴـﻮﻣﺲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎ ﺣﺎوي ﻣﻘﺪاري ‪ VSS‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و اﺣﺘﻤـﺎﻻً ‪ VSS‬ورودي اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ در راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎﻣﺪات ﻛـﻪ ﺣـﺎوي ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ اﺳـﺖ در‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ‪ VSS‬وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ‪ ،‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ‪ VSS‬ﺑﻌﻨـﻮان ﻳـﻚ ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ﻇـﺎﻫﺮي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪات راﻛﺘﻮر را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي رﺷﺪي ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺑﻴـﻮﻣﺲ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺳﺎده ﺑﻮدن اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و اﻳﻦ واﻗﻌﻴـﺖ ﻛـﻪ ‪50‬‬
‫درﺻﺪ وزن ﺧﺸﻚ ﺑﻴﻮﻣﺲ‪ ،‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﻧﺪازه ﮔﻴـﺮي رﺷـﺪ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ دو‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ DNA‬و ‪ ATP‬ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﺨـﺼﻮﺻﺎً در ﻣـﻮاردي ﻛـﻪ ﺟﺎﻣـﺪات راﻛﺘـﻮر ﺣـﺎوي‬
‫ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ و ﺳﺎﻳﺮ ﺟﺎﻣﺪات ﻏﻴﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﻴﻠﻲ ﻛـﻢ وﺟـﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﺪورت ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ اﺑﺰار ﺳﺎده و ﺳﺮﻳﻊ رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه‪ ،‬ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺳﻠﻮل ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎرش ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪ رﻗﻴﻖ ﺷﺪه ﺑﻪ ﭘﻠﻴﺖ ﺣﺎوي ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ آﮔﺎر اﻧﺘﻘﺎل داده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻌﺪ از اﻧﻜﻮﺑﺎﺳـﻴﻮن‪،‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻛﻠﻨﻴﻬﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺪاد ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺑﺎﻛﺘﺮي در ﻣﺤﻴﻂ ﻛـﺸﺖ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺸﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺎزده ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻛﺴﻴﮋن از ﻃﺮﻳﻖ رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-1‬داده ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﻣﻌـﻴﻦ اﺳـﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺑـﻴﻦ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي ﺣـﺬف ﺷـﺪه ‪،‬‬
‫ﻣﻴﺰان اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ در ﺣﻴﻦ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻫﻮازي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف و ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ‬
‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ‬
‫‪ COD‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ COD .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا در ﻓﺎﺿـﻼب را‬

‫‪٢٧‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻌﺎدل اﻛﺴﻴﮋن آن ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻛـﺮد و ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﻣـﺼﺮف ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﻴـﻮﻣﺲ ﻳـﺎ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬راﺑﻄﻪ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي دﻗﻴﻖ در ﺧﺼﻮص اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻄـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﻣـﻮاد آﻟـﻲ ﺑـﺼﻮرت‬
‫‪) C6H12O6‬ﮔﻠﻮﻛﺰ( و ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺼﻮرت ‪ C5H7NO2‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ)ﻫﻮور و ﭘـﻮرﮔﺲ‪.(1952 ،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻧﻴﺘﺮوژن ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ‪ 1-1‬را ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺻـﻮرت‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪3C 6 H 12 O 6 + 8O 2 + 2NH 3 → 2C 5 H 7 NO 2 + 8CO 2 + 14H 2 O‬‬ ‫)‪(1 − 3‬‬
‫)‪3(180‬‬ ‫)‪8(32‬‬ ‫)‪2(17‬‬ ‫)‪2(113‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ داده ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده )ﮔﻠﻮﻛﺰ در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل( ﺑﻴﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺟﺪﻳﺪ و‬
‫ﻣﻮاد اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزده ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﻠﻮﻛﺰ ﻣﺼﺮﻓﻲ از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ‪:‬‬
‫) ‪∆(C 5 H 7 NO 2‬‬ ‫)‪2(113 g / mole‬‬
‫=‪Y‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0.42‬‬ ‫ﮔﻠﻮﻛﺰ ﻣﺼﺮﻓﻲ)ﮔﺮم( ‪ /‬ﺳﻠﻮل)ﮔﺮم(‬
‫) ‪∆(C 6 H12 O 6‬‬ ‫)‪3(180 g / mole‬‬
‫در ﻋﻤﻞ ‪ COD‬و‪ VSS‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﻣﻮاد آﻟﻲ و ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن‬
‫ﺑﺎزده ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ COD‬ﺑﺎﻳﺪ ‪ COD‬ﮔﻠﻮﻛﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪ COD .‬ﮔﻠﻮﻛﺰ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻧﻮﺷـﺘﻦ ﻳـﻚ‬
‫واﻛﻨﺶ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﻣﻮازﻧﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﮔﻠﻮﻛﺰ ﺑﻪ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛـﺮﺑﻦ ﺑـﺼﻮرت زﻳـﺮ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪C 6 H 12 O6 + 6O2 → 6CO2 + 6 H 2 O‬‬ ‫)‪(1 − 4‬‬
‫)‪(180‬‬ ‫)‪6(32‬‬

‫‪ COD‬ﮔﻠﻮﻛﺰ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫) ‪∆ (O 2‬‬ ‫)‪6(32 g / mole‬‬
‫= ‪COD‬‬ ‫=‬ ‫اﻛﺴﻴﮋن)ﮔﺮم( ‪ /‬ﮔﻠﻮﮔﺰ ﻣﺼﺮﻓﻲ)ﮔﺮم( ‪= 1.07‬‬
‫) ‪∆(C 6 H12 O 6‬‬ ‫)‪(180 g / mole‬‬
‫ﺑﺎزده ﺗﺌﻮري ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ ‪COD‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ‪∆(C 5 H 7 NO 2‬‬ ‫)‪2(113 g / mole‬‬
‫=‪Y‬‬ ‫=‬
‫)‪∆(C 6 H12 O 6 as COD‬‬ ‫)‪3(180 g / mole)(1.07 g COD / g gluose‬‬
‫‪= 0.39 g cells / g COD‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه واﻗﻌﻲ در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻴﺰان ﻣﺬﻛﻮر در‬
‫ﺑﺎﻻ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ زﻳﺮا ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣـﺎن ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎ‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻛﺴﺐ اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﺑﻘﺎي ﺳﻠﻮل ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ‪ (1‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑـﻪ آب و‬
‫دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ‪ COD (2‬ﺑﻴﻮﻣﺲ و ‪ COD(3‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻧـﺸﺪه ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ‪ ، C5H7NO2‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدل ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ )ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ VSS‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷـﻮد(‪،‬‬

‫‪٢٨‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در اداﻣﻪ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1/42‬ﮔﺮم ‪ COD‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺟﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪C5 H 7 NO2 + 5O2 → 5CO2 + NH 3 + 2 H 2 O‬‬ ‫)‪(1 − 5‬‬

‫)‪(113‬‬ ‫)‪5(32‬‬

‫‪ COD‬ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬

‫) ‪∆ (O 2‬‬ ‫)‪5(32 g / mole‬‬
‫= ‪COD‬‬ ‫=‬ ‫‪= 1.42 g O 2 / g cells‬‬
‫) ‪∆(C 5 H 7 NO 2‬‬ ‫)‪(113 g / mole‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس راﺑﻄﻪ ﻓﻮق‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ‪ COD‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﺮاي واﻛـﻨﺶ راﺑﻄـﻪ ‪ 1-3‬را‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ‪ COD‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ COD‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه ‪ COD +‬ﺳﻠﻮﻟﻲ= ‪ COD‬ﻣﺼﺮﻓﻲ‬ ‫)‪(1-6‬‬
‫‪ COD‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻌﺎدل اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫‪ COD‬ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ COD +‬ﻣﺼﺮﻓﻲ = اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ‬ ‫)‪(1-7‬‬
‫⎛⎞ ‪⎛ 1.07 g O 2‬‬ ‫⎞ ‪180 g glu cos e‬‬
‫⎜⎜ =‬ ‫× ‪⎟⎜ 3 mole‬‬
‫⎟‬ ‫⎟‬
‫⎝⎠ ‪⎝ g glu cos e‬‬ ‫‪mole‬‬ ‫⎠‬
‫⎛⎞ ‪⎛ 1.42 g O 2‬‬ ‫⎞ ‪113 g cells‬‬
‫⎜⎜ ‪−‬‬ ‫× ‪⎟⎜ 2 moles‬‬
‫⎟‬ ‫⎟‬
‫⎝⎠ ‪⎝ g cells‬‬ ‫⎠ ‪mole‬‬
‫‪= 577.8 g O 2 − 320.9 g O 2 = 256.9 g O 2‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ‪ COD‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫= ﮔﻠﻮﻛﺰ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ /COD‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫‪256.9 g O 2‬‬
‫=‬
‫)‪3 mole(1.07 g COD / g glu cos e)(180 g glu cos e / mole‬‬
‫‪= 0.44 g O 2 / g COD‬‬
‫ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻮازﻧﻪ ‪ COD‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ داده ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫اﺳﺘﻴﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ راﺑﻄﻪ ‪ 1-3‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪ و ‪ 8‬ﻣﻮل اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮاي ‪ 3‬ﻣﻮل ﮔﻠﻮﻛﺰ ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫= ﮔﻠﻮﻛﺰ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ /COD‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫)‪8(32 g O 2 /mole‬‬
‫=‬
‫)‪3 (180 g/mole)(1007 g COD/g glucose‬‬
‫‪= 0.44 g O 2 / g COD‬‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺮاي اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻫﻮازي ﻛﻪ در اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﺜـﺎل‬
‫‪ 1-1‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢٩‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 1-1‬ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه و ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ در زﻳـﺮ ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﺪون ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﻓﺎﺿﻼﺑﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪COD‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ)‪ 500 (bsCOD‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﺘـﺮ ﻣﻜﻌـﺐ درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬دﺑـﻲ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫‪ 1000m3/d‬و ﻏﻠﻈﺖ ‪ bsCOD‬و ‪ VSS‬ﺧﺮوﺟﻲ راﻛﺘﻮر ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 10‬و ‪ 200g/m3‬اﺳـﺖ ﺑﺮاﺳـﺎس‬
‫اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮاﺳﺎس ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺑﺮ ﮔﺮم ‪ COD‬ﺣﺬف ﺷﺪه ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫‪ -2‬ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮔﺮم ‪ O2‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ COD‬ﺣﺬف ﺷﺪه و ﺑﺮ ﺣـﺴﺐ ‪ g/d‬ﭼﻘـﺪر‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫ﺣﻞ ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ راﺑﻄﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ → C5H7O2N + CO2 + H2O‬ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ‪ + O2 +‬ﻣﺎده آﻟﻲ‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪500 g COD / m‬‬ ‫‪200 g VSS / m‬‬
‫اﻟﻒ( ‪ VSS‬ﺗﻮﻟﻴﺪي در روز ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﺮم ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪g VSS / d = 200 g / m 3 (1000m 3 / d ) = 200000 g VSS / d‬‬
‫ب( ‪ bsCOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﺮم ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪g COD / d = (500 − 10 g COD / m 3 )(1000 m 3 / d ) = 490000 g COD / d‬‬
‫ج( ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ‪(200000 g VSS / d‬‬
‫= ‪Yobs‬‬ ‫ﺣﺬف ﺷﺪه ‪= 0.41g VSS / g COD‬‬
‫) ‪(490000 g COD / d‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ bsCOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ‪ COD‬راﻛﺘﻮر را در ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺎﺑﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ‪ +‬ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ ‪ +‬ﺟﺮﻳﺎن ورودي = ﻣﺠﻤﻮع‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ )ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪0 = CODin – CODout –(COD‬‬
‫‪ = CODin - CODout‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫‪COD in = 500 g COD / m 3 (1000 m 3 / d ) = 500000 g COD / d‬‬
‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪COD out = bsCOD out + COD out‬‬
‫‪bsCOD out = 10 g / m 3 (1000 m 3 / d ) = 10000 g COD / d‬‬
‫)‪ COD out = 200000 g VSS / d (1.42 g COD / g VSS‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫‪= 284000 g COD / d‬‬

‫‪٣٠‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪ COD out = 10000 g / d + 284000 g / d = 294000 g COD / d‬ﻛﻞ‬

‫ب( اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪ = 500000 g COD / d − 294000 g COD / d‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫‪= 206000 g COD / d = 206000 g O 2 / d‬‬
‫ج( ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ‪ COD‬ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪O 2 / COD = (206000 g / d ) /( 490000 g / d) = 0.42 g O 2 / g COD‬‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬ﻣﻮازﻧﻪ ﻣﻌﻤﻮل ‪ COD‬ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷـﺪه و اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ‪ COD‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫ﮔﺮم ‪ COD‬ﺣﺬف ﺷﺪه = ﮔﺮم‪ COD‬اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه ‪ +‬ﮔﺮم‪ COD‬ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫‪(0.41g VSS / g COD)(1.42 g O / g VSS) + 0.42 g O / g COD = 1.0 g O 2 / g COD‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﺮآورد ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﻛﺜﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎزده ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﺣﺎﺻﻞ از راﻛﺘﻮرﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻃﺮﺣﻬﺎي ﭘـﺎﻳﻠﻮت‬
‫ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد روﺷﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺎزده ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روش ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻛـﺎرﺑﺮد اﺻـﻮل ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴـﻚ در واﻛـﻨﺶ‬
‫ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪ اي راﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ و ﻛـﺎرﺑﺮد ﺳـﻮﺧﺖ و‬
‫ﺳﺎز ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ)ﻣـﻚ‬
‫ﻛﺎرﺗﻲ‪ 1971 ،‬و ‪.(1975‬‬
‫واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ در اﻧﺮژي اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ در اﻧﺮژي آزاد ‪ G0‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻌﻨﻮان اﻧﺮژي آزاد ﮔﻴﺒﺲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ در اﻧـﺮژي ﺣﺎﺻـﻞ از واﻛـﻨﺶ ﺑـﺎ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ‪ ∆G0‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ ﺣﻚ ﺷﺪه ﺑﺎﻻي ‪ G‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻣﻮﺿـﻮع اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي آزاد ﺷﺪه ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ pH=7‬و دﻣﺎي ‪25°C‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻧـﺮژي‬
‫آزاد ﮔﻴﺒﺲ ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي واﻛﻨﺸﻬﺎ و ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس اﻧـﺮژي آزاد اﺳـﺘﺎﻧﺪارد در‬
‫ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪ .‬واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﻳﻚ ﻣﻮل اﻟﻜﺘﺮون را در واﻛﻨﺸﻬﺎي اﻛـﺴﻴﺪ و‬
‫اﺣﻴﺎء و ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻧﺮژي آزاد ﺑﺮاي ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ در ﺟـﺪول ‪ 1-7‬ﻟﻴـﺴﺖ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬واﻛﻨﺸﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ در اﻧﺮژي آزاد ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻧﺮژي آزاد ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ واﻛﻨـﺸﻬﺎي‬
‫اﻧﺮژي زا‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬اﻳﻦ واﻛﻨﺸﻬﺎ ﺑﺼﻮرت ﺧﻮدﺑﺨﻮد و ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﮔﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫اﻧﺮژي آزاد ﺑﺎﻋﺚ ﻳﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺜﺒﺖ ﺷﻮد واﻛﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﮔﻴﺮ‪ 2‬اﺳﺖ و ﭼﻨﻴﻦ واﻛﻨﺸﻲ ﺧﻮدﺑﺨـﻮد اﺗﻔـﺎق ﻧﻤـﻲ‬
‫اﻓﺘﺪ‪ .‬واﻛﻨﺸﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﻧﺮژي آزاد ﻣﺜﺒﺖ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﮔﺮﻣﺎ )اﻧﺮژي( دارﻧﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺼﻮرت ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.Exergonic‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.Endergonic‬‬

‫‪٣١‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﺳﺎس آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻧﺮژي آزاد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در واﻛﻨﺸﻬﺎي اﻛﺴﻴﺪ و اﺣﻴﺎء ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ‪ ،‬اﻟﻜﺘـﺮون از‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ )اﻟﻜﺘﺮون دﻫﻨﺪه( و ﺗﺮﻛﻴﺐ دﻳﮕﺮ اﻟﻜﺘﺮون ﻣﻲ ﮔﻴﺮد )اﻟﻜﺘﺮون ﮔﻴﺮﻧﺪه(‪.‬‬
‫ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻟﻬﺎي دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون و ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون را ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣـﻮل اﻟﻜﺘـﺮون اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫داده ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ در اﻧﺮژي آزاد ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﺑﺮاي ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻣﻮازﻧـﻪ اﻧـﺮژي در آﻧـﺎﻟﻴﺰ ﺳـﻮﺧﺖ و ﺳـﺎز‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﺮژي آزاد ﻧﺎﺷـﻲ از اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻴـﺪروژن ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ اﻛـﺴﻴﮋن در‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ 1-2‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻟﻒ‬
‫ﺟﺪول ‪ 1-7‬ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻣﻄﺮح ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﺷﻤﺎره‬ ‫واﻛﻨﺶ ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ‬ ‫‪∆G0(W),‬‬
‫واﻛﻨﺶ‬ ‫‪Kj‬ﺑﺎزاي اﻟﻜﺘﺮون‬
‫ب‬
‫ﻣﻌﺎدل‬

‫‪٣٢‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮل ﺑﺎﻛﺘﺮي ) ‪( RCS‬‬

‫‪:‬آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻴﺘﺮوژن‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9‬‬

‫‪CO 2 +‬‬ ‫‪HCO‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪NH‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪+H‬‬ ‫‪+ e−‬‬ ‫=‬ ‫‪C 5 H 7 O2 N +‬‬ ‫‪H 2O‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪:‬ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻴﺘﺮوژن‬

‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪11‬‬

‫‪NO‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪CO‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪+ e−‬‬ ‫=‬ ‫‪C 5 H 7O 2 N +‬‬ ‫‪H 2O‬‬
‫‪28‬‬
‫‪3‬‬
‫‪28‬‬
‫‪2‬‬
‫‪28‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪28‬‬

‫واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺑﺮاي ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ) ‪( Ra‬‬

‫‪:‬ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ‬

‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪NO‬‬ ‫‪2−‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪4‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪+ e‬‬ ‫‪−‬‬
‫=‬
‫‪1‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪2‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪O‬‬ ‫‪− 93.23‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪:‬اﻛﺴﻴﮋن‬

‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪O‬‬ ‫‪+ H‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪+ e‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬
‫‪1‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪O‬‬ ‫‪− 78.14‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪4‬‬
‫‪:‬ﻧﻴﺘﺮات‬

‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪NO‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪+‬‬
‫‪6‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪+ e‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬
‫‪1‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪3‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪O‬‬ ‫‪− 71.67‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪:‬ﺳﻮﻟﻔﻴﺖ‬

‫‪6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪13.60‬‬

‫‪SO 32 − +‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪+ e−‬‬ ‫=‬ ‫‪H 2S +‬‬ ‫‪HS − + H 2 O‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪:‬ﺳﻮﻟﻔﺎت‬

‫‪1‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪7‬‬
‫‪SO 32 − +‬‬ ‫‪H + + e‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬ ‫‪H 2S +‬‬ ‫‪HS‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪H 2O‬‬ ‫‪21.27‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪:‬دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ )ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻣﺘﺎن(‬

‫‪8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪24.11‬‬

‫‪CO‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪+ H‬‬ ‫‪+ e‬‬ ‫=‬ ‫‪CH‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪H 2O‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪4‬‬
‫واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺑﺮاي دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ) ‪( Rd‬‬
‫دﻫﻨﺪه ﻫﺎي آﻟﻲ )واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ(‬

‫‪:‬ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي‬

‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪31.80‬‬

‫‪CO2 +‬‬ ‫‪NH 4+ +‬‬ ‫‪HCO3− + H + + e −‬‬ ‫=‬ ‫‪C10 H 19 O3 N +‬‬ ‫‪H 2O‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪25‬‬
‫ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ )اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ‪ ،‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ‪ ،‬ﻣﻮاد آﻟﻲ‬
‫ﻧ ﺘ ژﻧﻪ(‬ ‫‪1‬‬ ‫‪27‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪32.22‬‬
‫‪CO 2 + NH 4+ + H + + e −‬‬ ‫=‬ ‫‪C16 H 24 O5 N 4 +‬‬ ‫‪H 2O‬‬
‫‪33‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪66‬‬ ‫‪66‬‬
‫‪:‬ﻓﺮﻣﺎت‬

‫‪11‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪48.07‬‬

‫‪HO3− + H + + e −‬‬ ‫=‬ ‫‪HCOO − + H 2 O‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺷﻤﺎره‬ ‫واﻛﻨﺶ ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ‬ ‫‪∆G0(W),‬‬
‫واﻛﻨﺶ‬ ‫‪Kj‬ﺑﺎزاي اﻟﻜﺘﺮون‬
‫ﻣﻌﺎدل‬
‫‪:‬ﮔﻠﻮﻛﺰ‬

‫‪12‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪CO2 + H + + e −‬‬ ‫=‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪C6 H12O6 + H 2O‬‬ ‫‪41.96‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪٣٣‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪:‬ﻛﺮﺑﻮﻫﻴﺪرات)ﺳﻠﻮﻟﺰ ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻗﻨﺪي و ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ(‬

‫‪13‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪41.84‬‬

‫‪CO2 + H + + e −‬‬ ‫=‬ ‫‪CH 2O + H 2O‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪:‬ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫‪14‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪37.51‬‬

‫‪CO2 + H + + e −‬‬ ‫=‬ ‫‪CH 3OH + H 2 O‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪:‬ﭘﻴﺮووات‬

‫‪15‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪35.78‬‬

‫‪CO2 + HCO3− + H + + e −‬‬ ‫=‬ ‫‪CH 3COCOO − + H 2 O‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪:‬اﺗﺎﻧﻮل‬

‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪CO2 + H + + e −‬‬ ‫=‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪CH 3 CH 2 OH + H 2 O‬‬ ‫‪31.79‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪:‬ﭘﺮوﭘﻴﺎﻧﺎت‬

‫‪17‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪27.91‬‬

‫‪CO2 + HCO3− + H + + e −‬‬ ‫=‬ ‫‪CH 3 CH 2 COO − + H 2 O‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪:‬اﺳﺘﺎت‬

‫‪18‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪27.68‬‬

‫‪CO 2 + HCO3− + H + + e −‬‬ ‫‪= CH 3 COO − + H 2 O‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪:‬ﮔﺮﻳﺲ)ﭼﺮﺑﻲ و روﻏﻦ(‬

‫‪19‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪27.61‬‬

‫‪CO2 + H + + e −‬‬ ‫=‬ ‫‪C 8 H 16 O +‬‬ ‫‪H 2O‬‬
‫‪23‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪46‬‬
‫دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﻏﻴﺮ آﻟﻲ‬
‫‪20‬‬ ‫‪Fe 3+ + e −‬‬ ‫‪= Fe 2 −‬‬ ‫‪-74.40‬‬
‫‪21‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪NO3− + H − + e −‬‬ ‫=‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪NO 2− + H 2 O‬‬ ‫‪-40.15‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪22‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪NO3− + H − + e −‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪= NH 4+ + H 2 O‬‬ ‫‪-34.50‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪23‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪NO 2 + H + + +e −‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪= NH 4+ + H 2 O‬‬ ‫‪-32.62‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪24‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪SO4 + H − + e −‬‬
‫‪2−‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪= S + H 2O‬‬ ‫‪19.48‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪19‬‬
‫‪SO42 − + H − + e −‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪= H 2 S + HS − + H 2 O‬‬ ‫‪21.28‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪26‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2− 5‬‬ ‫‪21.30‬‬
‫‪SO4 + H − + e −‬‬
‫‪2−‬‬
‫‪= S 2O‬‬ ‫‪+ H 2O‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪27‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4 +‬‬
‫‪N2 + H + e−‬‬
‫‪1‬‬
‫‪= NH 4‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪27.47‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪28‬‬ ‫‪H − + e−‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪= H2‬‬ ‫‪40.46‬‬
‫‪2‬‬
‫‪29‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪SO42− + H − + e −‬‬ ‫‪= SO32 − + H 2 O‬‬ ‫‪44.33‬‬
‫‪2‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ )‪ (1975‬؛ ﺳﺎوﻳﺮ و ﻫﻤﻜﺎران )‪(1994‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪−7‬‬
‫‪[ H ] = 10‬‬ ‫ب‪ .‬ﻣﺤﺼﻮﻻت و واﻛﻨﺶ دﻫﻨﺪه ﻫﺎ ﺑﺎ واﺣﺪ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 1-2‬ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﺮژي آزاد ﺣﺎﺻﻞ از اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻴﺪروژن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ‪:‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻧﺮژي آزاد ﻧﺎﺷﻲ از اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻴﺪروژن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬

‫‪٣۴‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪ -1‬ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻨﺪه و ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‪:‬‬

‫دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون‪ :‬ﻫﻴﺪروژن‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‪ :‬اﻛﺴﻴﮋن‬
‫‪ -2‬ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﺮژي آزاد را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﺟﺪول ‪ ، 1-7‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﺮژي آزاد ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺶ ﻋﺒﺎرت اﺳـﺖ‬
‫از‪:‬‬
‫‪G0 , Kj/mole e-‬‬

‫‪-40/46‬‬ ‫‪H 2 → 2 H + + 2e −‬‬ ‫واﻛﻨﺶ ﺷﻤﺎره ‪28‬‬

‫‪-78/14‬‬ ‫‪1‬‬ ‫واﻛﻨﺶ ﺷﻤﺎره ‪4‬‬
‫‪O + 2H + + 2e − → H 2 O‬‬
‫‪2 2‬‬
‫‪∆G = -118/6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫واﻛﻨﺶ ﻛﻠﻲ‬
‫‪H 2 + O2 → H 2O‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻘﺪار ‪ ∆G‬ﺑﺮاي اﻳﻦ واﻛﻨﺶ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و اﺣﻴﺎء ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺮژي آزاد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫واﻛﻨﺸﻬﺎي اﻧﺮژي زا ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آﻧﺰﻳﻤﻬﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺳﺮﻋﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و اﻧﺮژي را ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺳﻠﻮل ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺸﻲ از اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي)‪ 40-80‬درﺻﺪ( ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺟـﺬب ﻣـﻲ ﺷـﻮد؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﺑﺼﻮرت ﮔﺮﻣﺎ رﻫﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ )‪ (1971‬ﺑﺎزده ﺟﺬب اﻧـﺮژي را ‪ 60‬درﺻـﺪ در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻣﻴﺰان دﻗﻴﻖ آن ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺮژي ﺟﺬب ﻧﺸﺪه و ﻳﺎ آزاد ﺷﺪه ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ در ﺟـﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ زﻳﺎد اﺳﺖ و ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻي واﻛﻨﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎﻋـﺚ اﻓـﺰاﻳﺶ دﻣـﺎي ﻣـﺎﻳﻊ‬
‫اﻃﺮاف ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﻫﺎﺿﻤﻬﺎي ﻫﻮازي ﺑﺪون ﻛﻨﺘﺮل دﻣﺎ ‪ ،‬دﻣﺎي ﻣـﺎﻳﻊ از ‪ 20°C‬ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻي ‪60°C‬‬
‫ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و آزاد ﺷﺪن اﻧﺮژي اﺳﺖ ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻓـﺮار در ﻫﺎﺿـﻢ‬
‫ﻫﺎي ﻫﻮازي ﻣﺬﻛﻮر در ﻣﺤﺪوده ‪ 20-40‬ﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻬﻢ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ‪ (1 :‬ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون )ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي اﻛﺴﻴﺪ ﺷـﺪه( و ﮔﻴﺮﻧـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون ‪ (2‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي از واﻛﻨﺶ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و اﺣﻴﺎء ﺑﺎﻛﺘﺮي ‪ (3‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻢ اﻧﺮژي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ رﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ (4‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎزده ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮازﻧﻪ ﺑﻴﻦ اﻧـﺮژي ﺗﻮﻟﻴـﺪي و اﻧـﺮژي‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺑﺎزده ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي از اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻴﺪروژن در ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎن ﺷـﺪ ﻛـﻪ در آن‪،‬‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻪ و ﻛﺮﺑﻨﻪ ﺧﺎص ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي رﺷـﺪ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ اﺳـﺖ‪ .‬روش‬
‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮي اﺗﻮﺗﺮوف اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ان در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣـﻚ ﻛـﺎرﺗﻲ )‪،1971‬‬
‫‪ ،(1975‬رﻳﺘﻤﻦ و ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ )‪ (2001‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف‪ ،‬از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻛـﺮﺑﻦ ﻣﺘﻨـﻮﻋﻲ ﺑـﺎ‬
‫اﺛﺮات اﻧﺮژي زاﻳﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺮاي رﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮرﺳﻴﻬﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺮووات ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ واﺳـﻂ‬
‫آﻟﻲ در ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮل در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﺑﻪ اﻧـﺮژي آزاد ﺷـﺪه از ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬
‫آﻟﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﭘﻴﺮووات ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﭘﻴﺮووات ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺤـﺼﻮل‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﮔﻠﻴﻜﻮﻟﻴﺰ و ﻗﺒﻞ از ﭼﺮﺧﻪ ﻛﺮب اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي اﺗﻮﺗﺮوف‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ‪ CO2‬ﺑﻌﻨـﻮان ﻣﻨﺒـﻊ‬

‫‪٣۵‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻛﺮﺑﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ آﻣﻮﻧﻴﺎك در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﺎﺷﺪ اﻧﺮژي اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻪ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﭘﻴﺮووات ﺑﻌﻨﻮان ﻣـﺎده‬
‫واﺳﻂ آﻟﻲ ﺑﺮاي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻛﺮﺑﻦ ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪∆G P‬‬ ‫‪∆G N‬‬
‫= ‪∆G S‬‬ ‫‪+ ∆GC +‬‬ ‫)‪(1 − 8‬‬
‫‪Km‬‬ ‫‪K‬‬
‫‪ = ∆GS‬اﻧﺮژي آزاد ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﻚ اﻛﻲ واﻻن اﻟﻜﺘﺮون )‪ (e- eq‬از ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫‪ = ∆GP‬اﻧﺮژي آزاد ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﻚ اﻛﻲ واﻻن از ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺑﻪ ﻣﺎده واﺳﻂ ﭘﻴﺮووات‬
‫‪ = K‬ﻧﺴﺒﺖ اﻧﺮژي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺟﺬب ﺷﺪه‬
‫‪ = m‬اﮔﺮ‪ ∆GP‬ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ +1‬و اﮔﺮ اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد ﺑﺮاﺑﺮ ‪ -1‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ = ∆GC‬اﻧﺮژي آزاد ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ‪ 1‬اﻛﻲ واﻻن اﻟﻜﺘﺮون از ﭘﻴﺮووات واﺳﻂ ﺑﻪ ﻳﻚ اﻛﻲ واﻻن از اﻟﻜﺘﺮوﻧﻬﺎي ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫‪ = ∆GN‬اﻧﺮژي آزاد ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ اﻛﻲ واﻻن اﻟﻜﺘﺮوﻧﻬﺎي ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺣﻴﺎء ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻪ آﻣﻮﻧﻴﺎك اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار ‪ ∆GC‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ +31/41 kj/e-‬اﻛـﻲ واﻻن از ﺳـﻠﻮل )ﻣـﻚ ﻛـﺎرﺗﻲ ‪ (1971 ،‬و‪ ∆GN‬ﺑـﺮاي ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻲ ‪ N2 ، NO2- ، NO3-‬و ‪ NH4+‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ +15/85 ، +13/61 ، +17/46‬و ‪ 0/00 kj/e-‬اﻛـﻲ‬
‫واﻻن ﺳﻠﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ ∆GP‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺮژي آزاد ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺑـﻪ ﻣـﺎده‬
‫واﺳﻂ ﭘﻴﺮووات ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ‪ ،‬دﻫﻨـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون ﺑـﻴﻦ ﺑﺨـﺸﻬﺎي اﻛـﺴﻴﺪ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ و ﻳﺎ در ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣـﺼﺮف ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﻮازﻧـﻪ اﻧـﺮژي ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ در آن اﻧـﺮژي ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده )ﺳـﻤﺖ ﭼـﭗ‬
‫راﺑﻄﻪ( ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺳﻠﻮل )ﺳﻤﺖ راﺳﺖ راﺑﻄﻪ( اﺳﺖ‪.‬‬
‫⎞ ‪⎛f‬‬
‫‪K∆G R ⎜⎜ e ⎟⎟ = − ∆G S‬‬ ‫)‪(1 − 9‬‬
‫⎠ ‪⎝ fs‬‬
‫‪f e + f s = 1 .0‬‬ ‫)‪(1 − 10‬‬
‫‪ = K‬ﻧﺴﺒﺖ اﻧﺮژي ﺟﺬب ﺷﺪه‬
‫‪ = ∆GR‬اﻧﺮژي آزاد ﺷﺪه از واﻛﻨﺶ ﻫﺎي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و اﺣﻴﺎء ‪KJ/mole e- ،‬‬
‫‪ = fe‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻮل اﻟﻜﺘﺮون ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻮل اﻟﻜﺘﺮون ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺼﺮف ﺷﺪه‬
‫‪ = fs‬ﻣﻮل اﻟﻜﺘﺮون ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﻮل اﻟﻜﺘﺮون ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺼﺮف ﺷﺪه‬
‫‪ = ∆GS‬اﻧﺮژي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻛﻴﻠﻮژول ﺑﻪ ﻣﻮل اﻟﻜﺘﺮون اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫رواﺑﻂ )‪ (1-9‬و )‪ (1-10‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎ و اﻧﺮژي آزاد آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑـﺎزده ﺳـﻠﻮﻟﻲ و ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آوردن ‪ fe‬و ‪ fs‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ‪ fe‬و ‪ fs‬ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﺑﺨـﺸﻲ از ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻣﺼﺮﻓﻲ در ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﺼﻮرت ‪ COD‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﻳﻚ ﻣﻮل‬
‫از ‪ COD‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻘﺪار دﻗﻴﻘﻲ از ﻣﻮﻟﻬﺎي اﻟﻜﺘﺮون ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ‪ fe‬و ‪ fs‬را‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت ﺑﺨﺸﻲ از ‪ COD‬ﻧﺸﺎن داد ‪ .‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن اﺳﺘﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﺑﺎ ﮔﻴﺮﻧـﺪه‬
‫ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻣﺜﺎل ‪ 1-3‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٣۶‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 1-3‬ﺑﺮآورد ﺑﺎزده ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز‪ :‬ﺑـﺎزده ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻣـﺼﺮف اﺳـﺘﺎت‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف را ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ اﻛﺴﻴﮋن و دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛـﺮﺑﻦ ﺑﻌﻨـﻮان ﮔﻴﺮﻧـﺪه ﻧﻬـﺎﻳﻲ اﻟﻜﺘـﺮون و‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻴﺘﺮوژن اﺳﺖ در ﻳﻚ ﮔﺮم ﺳﻠﻮل ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ COD‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ COD‬ﻣﺼﺮﻓﻲ و ﻳﻚ‬
‫ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ COD‬ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎزده ﺟﺬب اﻧﺮژي را ‪ 60‬درﺻـﺪ ﻓـﺮض‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﻗﺴﻤﺖ ‪ - A‬اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‬

‫‪ -1‬اﻧﺮژي ﺟﺬب ﺷﺪه )‪ (K∆GR‬و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از واﻛـﻨﺶ ﺷـﻤﺎره ‪ 18‬ﺑـﺮاي اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫اﺳﺘﺎت و واﻛﻨﺶ ﺷﻤﺎره ‪ 4‬ﺑﺮاي اﺣﻴﺎء اﻛﺴﻴﮋن از ﺟﺪول ‪ 1-7‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪KJ/mole e-‬‬
‫‪-27/68‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ‪18‬‬
‫‪C H 3C O O‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪H 2O → C O‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪HCO + e‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪-78/14‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪O 2 + H + + e− → H 2O‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ‪4‬‬
‫‪∆GR = -105/82‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪CH 3 COO − + O 2 → CO 2 + HCO 3 + H 2 O‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬
‫اﻧﺮژي ﺟﺬب ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻠﻮل‪:‬‬
‫‪K (∆G R ) = 0.60(−105.82) = −63.42 kj / mole e −‬‬
‫‪ -2‬اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﻮل اﻟﻜﺘﺮون ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﺷﺪ ﺳﻠﻮل )‪ (∆Gs‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪∆G C = 31.41 kj / mole e − cells‬‬
‫‪∆G N = 0‬‬
‫]اﺳﺘﺎت )واﻛﻨﺶ راﺑﻄﻪ ‪ (18‬ﺑﻪ ﭘﻴﺮووات )راﺑﻄﻪ ﺷﻤﺎره ‪∆GP [(15‬‬

‫‪∆G KJ/mole e-‬‬

‫‪-27/66 1 CH COO − + 3 H O → 1 CO + 1 HCO − + H + + e −‬‬ ‫ﺷﻤﺎره‪18‬‬
‫‪3‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪+35/78‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪CO 2 +‬‬ ‫‪H H C O 3− + H‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪+e‬‬ ‫‪−‬‬
‫→‬ ‫‪C H 3C O C O O‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪H 2O‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺷﻤﺎره‪15‬‬
‫‪∆GP = +8/12‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪CH 3COO − + O2 → CH 3COCOO− + HCO + H 2 O‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪3 40‬‬

‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ‪ ∆GP‬ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺮژي ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ و ‪m = +1‬‬

‫‪⎡ 8.12‬‬ ‫⎤‬
‫⎢ = ‪∆GS‬‬ ‫‪+ 31.41 + 0⎥ = 44.94 kj / mole e −‬‬
‫)‪⎣ (0.6)(1.0‬‬ ‫⎦‬
‫‪ ƒs -3‬و ‪ ƒe‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-9‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٣٧‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪fe‬‬ ‫‪− ∆G S‬‬ ‫‪− 44.94 kj / mole e −‬‬

‫=‬ ‫=‬
‫‪fs‬‬ ‫‪K∆G R‬‬ ‫‪− 63.42 kj / mole e −‬‬
‫‪fe‬‬
‫‪= 0.707‬‬
‫‪fs‬‬
‫‪f e + f s = 1.0‬‬
‫‪ ƒs‬و ‪ ƒe‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪:‬‬
‫‪f e = 0.41‬‬
‫‪ COD‬ﻣﺼﺮﻓﻲ)ﮔﺮم( ‪ COD /‬ﺳﻠﻮﻟﻲ)ﮔﺮم( ‪f s = 0.59‬‬
‫‪ -4‬ﺑﺎزده را ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ COD‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻴﻮﻣﺲ )‪ ،(C5H7NO2‬ﻳﻚ ﮔﺮم ﺳﻠﻮل = ‪ 1/42‬ﮔﺮم ‪. COD‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎزده ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫)‪(0.59 g COD / g COD‬‬
‫=‪Y‬‬ ‫‪= 0.42 g VSS / g COD‬‬
‫)‪(1.42 g COD / g VSS‬‬
‫‪ -5‬ﺑﺎزده را ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﻚ ﮔـﺮم ‪ COD‬ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﮔـﺮم‬
‫‪ BOD‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 1/6‬ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺒﺤﺚ ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2 -2‬را در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎزده ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫)‪(0.42 g VSS / g COD‬‬
‫=‪Y‬‬ ‫‪= 0.67 g VSS / g BOD‬‬
‫)‪(g BOD / 1.6 g VSS‬‬
‫ﺣﻞ ﻗﺴﻤﺖ ‪ - B‬دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‬
‫‪ -1‬اﻧﺮژي ﺟﺬب ﺷﺪه )‪ (K∆GR‬و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه را ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن اﺳﺘﺎت از راﺑﻄﻪ ﺷـﻤﺎره ‪ 18‬ﺟـﺪول‬
‫‪ 1-7‬و ﺑﺮاي اﺣﻴﺎي دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺑﻪ ﻣﺘﺎن از راﺑﻄﻪ ‪ 8‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬

‫‪-GR KJ/mole e-‬‬

‫‪-27/66‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫ﺷﻤﺎره‪18‬‬
‫‪CH 3 COO − + H 2 O → CO 2 + HCO 3 + H + + e −‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪+24/11‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪CO 2 + H + + e − → CH 4 + HCO 3 −‬‬ ‫ﺷﻤﺎره‪8‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪∆GR = -3/57‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪CH 3COO − + HO 2 → CH 4 + HCO −3‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪4‬‬

‫اﻧﺮژي ﺟﺬب ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻠﻮل ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪( K ∆G R ) = 0.60(−3.57) = 2.142 KJ / mole e −‬‬
‫‪ -2‬اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﻮل اﻟﻜﺘﺮون از رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ را )‪ (∆Gs‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪∆Gc = 31.41 kj/mole e-‬‬
‫‪∆GN = 0‬‬
‫]ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن‪ /‬اﺳﺘﺎت[ ‪∆GP‬‬

‫‪٣٨‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪∆GS = 44.94 kj/mole e-‬‬

‫‪ -3‬ﻣﻴﺰان ‪ ƒs‬و ‪ ƒe‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ )‪ (1-9‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪fe‬‬ ‫‪− ∆G S‬‬ ‫‪− 44.94 kj / mole e‬‬ ‫‪−‬‬
‫=‬ ‫=‬
‫‪fs‬‬ ‫‪K∆G R‬‬ ‫‪− 2.142 kj / mole e −‬‬
‫‪f e + f s = 1.0‬‬
‫‪ ƒs‬و ‪ ƒe‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪:‬‬
‫‪f e = 0.954‬‬
‫‪ COD‬ﻣﺼﺮﻓﻲ)ﮔﺮم( ‪ COD /‬ﺳﻠﻮﻟﻲ)ﮔﺮم( ‪f s = 0.046‬‬
‫‪ -4‬ﺑﺎزده را ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ COD‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫)‪(0.046 g cell COD / g COD used‬‬
‫=‪Y‬‬ ‫‪= 0.032 g VSS / g COD‬‬
‫)‪(1.42 g COD / g VSS‬‬
‫‪ -5‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎزده ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن اﺳﺘﺎت را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺎزده ‪g VSS/g COD ،‬‬ ‫ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‬
‫‪H2O ، CO2‬‬ ‫‪0/42‬‬ ‫‪O2‬‬
‫‪CH4‬‬ ‫‪0/032‬‬ ‫‪CO2‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎت ﺳـﻮﺧﺖ و ﺳـﺎز ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬در واﻛﻨـﺸﻬﺎي ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜـﻪ دي‬
‫اﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑـﺎزده ﺑـﺮآورد ﺷـﺪه ﺧﻴﻠـﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزده ﻛﻤﺘﺮ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻧﺎﺷـﻲ از ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫اﻧﺮژي ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻳﻦ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮون ﺗﺸﺎﺑﻪ زﻳـﺎدي‬
‫ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺑﺎزده ﮔﺰارش ﺷﺪه ﺗﺠﺮﺑﻲ دارد‪.‬‬

‫رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ ƒs‬و ‪ ƒe‬ﻣﻲ ﺗﻮان راﺑﻄﻪ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ را ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﺎ راﺑﻄـﻪ زﻳـﺮ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد )ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ‪ 1971 ،‬و ‪:(1975‬‬
‫‪R = f e Ra + f s RCS − Rd‬‬ ‫)‪(1 − 11‬‬
‫‪ = R‬واﻛﻨﺶ ﻣﻮازﻧﻪ ﺷﺪه ﻛﻠﻲ‬
‫‪ = ƒe‬ﻧﺴﺒﺘﻲ از دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي اﻧﺮژي‬
‫‪ = Ra‬ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺶ ﺑﺮاي ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‬
‫‪ = ƒs‬ﻧﺴﺒﺘﻲ از دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮل‬
‫‪ = Rcs‬ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺶ ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮل‬
‫‪ = Rd‬ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺶ ﺑﺮاي دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون‬
‫‪fs + fe = 1‬‬

‫‪٣٩‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻨﻔﻲ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-11‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ راﺑﻄﻪ دﻫﻨـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون داده ﺷـﺪه در ﺟـﺪول ‪1-7‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻜﻮس ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ دو راﺑﻄـﻪ دﻳﮕـﺮ اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﻮد‪ .‬در راﺑﻄـﻪ اول داده ﺷـﺪه در ﺟـﺪول ‪،1-7‬‬
‫ﻋﺒﺎرت ‪ C5H7O2N‬ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﻫـﻮور و ﭘـﻮرﮔﺲ‪ .(1952،‬ﻛـﺎرﺑﺮد راﺑﻄـﻪ‬
‫‪ 1-11‬در ﻣﺜﺎل ‪ 1-4‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ 1-4‬راﺑﻄﻪ ﻣﻮازﻧﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺳﺘﺎت ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻛـﺴﻴﮋن را‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪ :‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-11‬و ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎي داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ ،1-7‬ﻳـﻚ واﻛـﻨﺶ ﻣﻮازﻧـﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺳﺘﺎت ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪ .‬ازﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ ƒs‬و ‪ ƒe‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷـﺪه در ﻣﺜـﺎل‬
‫‪ ،1-3‬ﻗﺴﻤﺖ ‪ (ƒe =0/41 , ƒs = 0/59) : A‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي راﺑﻄـﻪ ‪ COD ، 1-14‬اﺳـﺘﺎت‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/07‬ﮔﺮم ‪ COD‬ﺑﺮ ﮔﺮم اﺳﺘﺎت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬راﺑﻄﻪ ﻣﻮازﻧﻪ ﺷﺪه اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي را ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن اﺳﺘﺎت ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪:‬‬
‫‪R = f e R a + f s R CS − R d‬‬
‫‪R = 0.41( No 4) + 0.59 ( No1) − No18‬‬
‫‪(0.41)( No 4) = 0.103 O 2 + 0.41 H + + 0.4 e − → 0.205 H 2 O‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪(0.59)( No1) = 0.118 CO 2 + 0.0295 HCO 3 + 0.0295 NH 4 + 0.59H + + 0.59 e −‬‬
‫‪→ 0.0295 C 5 H 7 O 2 N + 0.2655H 2 O‬‬
‫‪−‬‬
‫‪− No18 = 0.125 CH 3 COO − + 0.375H 2 O → 0.125 CO 2 + 0.125 HCO 3 + H + + e −‬‬
‫‪+‬‬
‫‪R = 0.125CH 3 COO − + 0.0295NH 4 + 0.103O 2‬‬
‫‪−‬‬
‫‪→ 0.0295 C 5 H 7 O 2 N + 0.0955 H 2 O + 0.095 HCO 3 + 0.007 CO 2‬‬
‫‪ -2‬ﺑﺎزده ﺳﻠﻮﻟﻲ را از ﻃﺮﻳﻖ راﺑﻄﻪ ﺳﻴﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺣﺎﺻﻞ از اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن اﺳﺘﺎت‪:‬‬
‫‪) = 3.334 gVSS‬ﻣﻮل‪ (113g VSS/‬ﻣﻮل‪ = 0.0295‬ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‬
‫ب( اﺳﺘﺎت ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻠﻮل‪:‬‬
‫‪) = 8.03 g COD‬ﮔﺮم اﺳﺘﺎت‪)(1.07g COD/‬ﻣﻮل‪/‬ﮔﺮم ‪ (60‬ﻣﻮل اﺳﺘﺎت ‪ = 0.125‬اﺳﺘﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ج( ﺑﺎزده ﺳﻠﻮﻟﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪3.334 g VSS‬‬
‫=‪Y‬‬ ‫‪= 0.42 g VSS / g COD‬‬
‫‪8.03 g COD‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺜﺎل ‪ 1-3‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ رﺷﺪ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫در ﻣﺜﺎل ‪ 1-3‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎ اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ و ﺑـﺎ اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫اﻟﻜﺘﺮون از دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون )اﺳﺘﺎت( ﺑﻪ ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون )اﻛﺴﻴﮋن(‪ ،‬اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ ∆G0‬ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎ در ﺟﺪول ‪ 1-7‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﺎﺷـﻲ از واﻛـﻨﺶ‬

‫‪۴٠‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و اﺣﻴﺎء ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮون از اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات ‪ ،‬ﺳﻮﻟﻔﺎت و ‪ CO2‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﺑﺎزده ﺳﻠﻮﻟﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮي ﺑﻄﻮر ﺗﺌﻮري ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑـﺎزده ﺳـﻨﺘﺰ ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪-7‬‬
‫‪ 1‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪.‬‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ در ﺟﺪول ‪ 1-8‬ﺑﺮاي دﻫﻨﺪه و ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮون در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-8‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﺮاي واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻣﺘﺪاول در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮون ﮔﻴﺮﻧﺪه‬ ‫اﻟﻜﺘﺮون دﻫﻨﺪه‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ رﺷﺪ‬
‫‪0/4g VSS/g COD‬‬ ‫اﻛﺴﻴﮋن‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬ ‫ﻫﻮازي‬
‫‪0/12g VSS/g NH4-N‬‬ ‫اﻛﺴﻴﮋن‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك‬ ‫ﻫﻮازي‬
‫‪0/3 g VSS/g COD‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮات‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ‬ ‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬
‫‪0/06 g VSS/g COD‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ‬ ‫ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫‪0/05 g VSS/g COD‬‬ ‫دي اﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ‬ ‫اﺳﺘﺎت‬ ‫ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬

‫در ارزﻳﺎﺑﻲ و ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ‪ ،‬ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻴﻦ ﺑﺎزده ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه و ﺑـﺎزده ﺳـﻨﺘﺰ‬
‫)ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ( وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮاﺳـﺎس اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي واﻗﻌـﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد و در واﻗﻊ ﻛﻤﺘﺮ از ﺑـﺎزده واﻗﻌـﻲ اﺳـﺖ؛ زﻳـﺮا ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﺑـﺎ ﻣﻘﻴـﺎس ﻛﺎﻣـﻞ‪ ،‬ﻋﺒـﺎرت ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات )ﻳﺎ ﺑﺎزده ﺟﺎﻣﺪات‪ (1‬ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻘﺪار ‪ VSS‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎﻳﺮ ﺟﺎﻣـﺪات آﻟـﻲ)ﻏﻴـﺮ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ VSS‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷـﺪه‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻟﺤﻈﻪ اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي رﺷﺪ و ﻳﺎ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮي اﺗﻮﺗﺮوف ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣـﻲ ﺷـﻮد و اﻏﻠـﺐ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ارزﻳﺎﺑﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري راﻛﺘﻮرﻫﺎ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪﺳـﺖ ﻣـﻲ‬
‫آﻳﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﺮژي ﺟﺬب ﺷﺪه ﻧﺎﺷﻲ از واﻛﻨﺶ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و‬
‫اﺣﻴﺎء‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻣﺎ‪ pH ،‬و ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﻳﺎ ﺣﺠﻢ اﻧـﺮژي ﺗﻮﻟﻴـﺪي در واﻛـﻨﺶ‬
‫اﻛﺴﻴﺪ و اﺣﻴﺎء ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ را ﺑﺮآورد ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ 1-5‬ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‬

‫‪1‬‬
‫‪.Solids yield‬‬

‫‪۴١‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻛﺎراﻳﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻪ دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﻫﺎي ﻣـﺼﺮف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا و‬
‫رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣـﺆﺛﺮ ﭼﻨـﻴﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﻓﻬـﻢ واﻛﻨـﺸﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و درك اﺻﻮل اﺳﺎﺳﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮواﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎ ﻧﻴـﺎز دارد ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻬﻲ اﺳـﺖ‬
‫درك ﺗﻤﺎم ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪئ‬
‫و ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ pH‬و ﻧﻮﺗﺮﻳﻨﺖ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻣـﻮﺛﺮ ﻻزم اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺪف از اﻳـﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻘﺪﻣﻪ اي راﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﻨـﺎوﻳﻦ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ در اﻳـﻦ ﻗـﺴﻤﺖ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ (1 :‬اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑـﻲ ‪ (2‬ﺳـﺮﻋﺖ ﻣـﺼﺮف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠـﻮل ‪ (3‬ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ‪ (4‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠـﻮل از ﻣـﻮاد آﻟـﻲ ذره اي‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ‪ (5‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑـﻲ ﺑـﺎ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠـﻮل ‪ (6‬ﺿـﺮاﻳﺐ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ‪ (7‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن ‪ (8‬اﺛﺮات دﻣﺎ ‪ (9‬ﺟﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﻓﻌﺎل و ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ‪ (10‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه و ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ‪.‬‬

‫اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‬

‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻛـﻞ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ در راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﺻـﻄﻼﺣﺎت ﻣﻌﻤـﻮل ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ در اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و رﺷﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد در ﺟﺪول ‪ 1-1‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺷﻬﺮي و ﺻﻨﻌﺘﻲ داراي ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻌﺪدي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﺼﻮرت ‪ COD‬ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ )‪ (bCOD‬ﻳـﺎ‬
‫‪ 1UBOD‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫـﺮ دو ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ذره اي‪ ،‬ﻛﻠﻮﺋﻴـﺪي و‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ (bCOD) .‬و ‪ UBOD‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺑﻜﺎر‬
‫ﻣﻲ روﻧﺪ‪ .‬در ﺑﻴﺎن رواﺑﻂ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ COD ،‬ﻣﺤﻠﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )‪ ( bsCOD‬ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ؛ زﻳـﺮا ﺑـﺎ رواﺑـﻂ‬
‫اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه ﻳﺎ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در رﺷﺪ ﺳﻠﻮل ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ)راﺑﻄﻪ ‪-7‬‬
‫‪ 1‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-2‬ﺑﺨﺶ ‪ bsCOD ،2‬ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻨﺪ و ﺳﺮﻳﻊ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻣﺲ در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻌﻤـﻮﻻٌ ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻛﻞ )‪ (TSS‬و ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار)‪ (VSS‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺨﻠﻮط ﺟﺎﻣﺪات ﺣﺎﺻﻞ‬
‫از ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و ﻓﺎﺿﻼب ورودي در راﻛﺘـﻮر ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط)‪ (MLSS‬و‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط )‪ (MLVSS‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﺑﻴﻮﻣﺲ‪ ،‬ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ)‪ (nbVSS‬و ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻛـﻞ ﻏﻴـﺮ آﻟـﻲ ﺧﻨﺜـﻲ)‪ (iTSS‬ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﺸﺎء ‪ nbVSS‬از ﻓﺎﺿﻼب ورودي و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺑﻘﺎﻳﺎي ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺗـﻨﻔﺲ ﺧـﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ iTSS .‬از ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﻣﻨﺸﺎء ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب در ﻗـﺴﻤﺖ ‪-2‬‬
‫‪ 2‬ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1.Ultimate‬‬

‫‪۴٢‬‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل‬

‫در ﻣﻘﺪﻣﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺻﻠﻲ در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﺣﺬف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺪف از ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب در اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون)ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت‬
‫آﻟﻲ در اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻮازي( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟـﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻓﺎﻳﺮ اﺗﻮﺗﺮوف ‪ ،‬آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻳﺎ ﻧﻴﺘﺮات ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻏﻴﺮ آﻟﻲ اﺣﻴﺎء ﺷﺪه ﺑﻌﻨـﻮان دﻫﻨـﺪه‬
‫اﻟﻜﺘﺮون اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاﻫﺎي ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺪل ﺳﺎزي ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮم ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ زﻣـﺎن ﻧﺎﺷـﻲ از ﻣـﺼﺮف‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-12‬در ﻣﻮازﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﺮﻣﻲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻨﻔﻲ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪kXS‬‬
‫‪rsu = −‬‬ ‫)‪(1 − 12‬‬
‫‪KS + S‬‬
‫‪ = rsu‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺼﺮف آن‪g/m3.d ،‬‬
‫‪ = k‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻣﺼﺮف ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮔﺮم ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﺮ ﮔﺮم ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ در روز ‪.‬‬
‫‪ = X‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ )ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ(‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = S‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه رﺷﺪ در ﻣﺤﻠﻮل‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = KS‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻧﺼﻒ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‪g/m3 ،‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-11‬ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪل ﻧـﻮع‬
‫اﺷﺒﺎع )راﺑﻄﻪ ‪ 1-12‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫راﺑﻄﻪ ‪ 1-12‬ﺑﺮاي ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﻧﻮع اﺷﺒﺎع ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗـﺒﻼً در ﺑﺨـﺶ ‪)4‬ﻣﺘﻜـﻒ( ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا راﺑﻄﻪ )‪ (1-12‬ﺑﺮ اﺳﺎس راﺑﻄﻪ ﻣﻴﻜﺎﺋﻴﻠﻴﺲ‪-‬ﻣﻨـﺘﻦ اراﺋـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ)ﺑﻴﻠـﻲ و‬
‫اوﻟﻴﺲ‪ .(1986 ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ راﺑﻄﻪ ‪ 1-12‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻧﻮد ﺑﺮاي ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ در آن ‪ ،‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﺼﻮرت ﻣﺤﻠﻮل ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ)ﻣﻮﻧـﻮد‪،‬‬
‫‪1942‬و ‪ .(1949‬ﻧﻤﻮدار ‪ rsu‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف در ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا در ﻧﻤـﻮدار ‪ 1-11‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻤﻮدار ‪ ، 1-11‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻌﻼوه وﻗﺘﻲ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﻻزم ﻣﻲ رﺳـﺪ‪ ،‬ﻣﻴـﺰان ‪ -rsu‬ﻧﻴـﺰ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬

‫‪۴٣‬‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺑﺼﻮرت ﺧﻄﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺧﻮد رﺷﺪ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﺎ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي وﻳـﮋه ﺑـﺼﻮرت زﻳـﺮ در‬
‫ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪µ m = kY‬‬ ‫)‪(1 − 13‬‬
‫و‬
‫‪µm‬‬
‫=‪k‬‬ ‫)‪(1 − 14‬‬
‫‪Y‬‬
‫‪ = µm‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﺮم ﺳﻠﻮل ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﺮم ﺳﻠﻮل در روز‬
‫‪ = k‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‪g/g.d ،‬‬
‫‪ = Y‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ‪) g/g ،‬ﻗﺒﻼً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪ(‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-13‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﻴﺰ ﮔﺰارش ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪:‬‬
‫‪µ m XS‬‬
‫‪rsu = −‬‬ ‫)‪(1 − 15‬‬
‫) ‪Y (K S + S‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮ رواﺑﻂ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل‬

‫در ﺑﺮرﺳﻲ رواﺑﻂ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻳـﺎدآوري‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻴﻠﻲ اﻫﻤﻴﺖ دارد ﻛﻪ روﺷﻬﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ﻣـﺪل ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻫﻤﮕـﻲ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻲ اﺳﺖ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﺼﻮرت ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻛﻨﺎر راﺑﻄﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﺪود ﺷـﺪه در‬
‫ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ رواﺑﻄﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪rsu = − k‬‬ ‫)‪(1 − 16‬‬
‫‪rsu = − kS‬‬ ‫)‪(1 − 17‬‬
‫‪rsu = − kXS‬‬ ‫)‪(1 − 18‬‬
‫‪S‬‬
‫‪rsu = −kX‬‬ ‫)‪(1 − 19‬‬
‫‪S0‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﻄﺒﺎق رواﺑﻂ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ و اﺗﻔﺎده از ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻋﻤﺪﺗﺎٌ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣـﻮارد‪،‬‬
‫از ﻣﺪل درﺟﻪ اول ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در راﺑﻄﻪ ‪ 1-18‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﺣﻴﻦ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻛـﻢ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻮازﻧـﻪ ﺟﺮﻣـﻲ‬
‫دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻌﺪ ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاﺳﺎس اﺻـﻮل ﻣﺪﻟـﺴﺎزي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﺎرج از ﻣﺤـﺪوده ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻣﺪل ﺑﻜﺎر روﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۴۴‬‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل از ﻣﻮاد آﻟﻲ ذره اي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫رواﺑﻂ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و رﺷـﺪ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻛـﻪ ﺗـﺎ اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣـﺼﺮف‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺗﻨﻬـﺎ ﺣـﺪود ‪ 20-50‬درﺻـﺪ ﻣـﻮاد آﻟـﻲ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺤﻠﻮل وارد ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣـﻮاد آﻟـﻲ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﻞ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ‪ ،‬ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ذرات ﺟﺎﻣـﺪ را‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﺪ و از آﻧﺰﻳﻤﻬﺎي ﺧﺎرج ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮاي ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ ﻣﻮاد آﻟﻲ ذره اي ﺑﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي‬
‫ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس رواﺑـﻂ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺷـﺪه در ﺑـﺎﻻ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ذره اي ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺤـﺪود ﺷـﻮﻧﺪه از ﻧﻈـﺮ ﺳـﺮﻋﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﺑﻴﻮﻣﺲ و ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ذره اي ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬راﺑﻄﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑـﺮاي ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي ذره اي در‬
‫زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ)ﮔﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‪:(1999 ،‬‬
‫‪k p (P / X ) X‬‬
‫‪rSC .P = −‬‬ ‫)‪(1 − 20‬‬
‫) ‪(K X + P / X‬‬
‫‪ = rsc.p‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ذره اي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺒﺪﻳﻞ آن ﺑﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل‪g/m3.d ،‬‬
‫‪ = kp‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻮاد ذره اي‪g P/g X.d ،‬‬
‫‪ = P‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ذره اي‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = X‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = KX‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ‪g/g ،‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻮاد ذره اي ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ در ارﺗﺒﺎط ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﻫﻴـﺪروﻟﻴﺰ ﻣـﻮاد ذره اي ﺑـﺎ ﺳـﻄﺢ‬
‫ﺗﻤﺎس ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻧﺎﻣﺤﻠﻮل و ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻮاد آﻟـﻲ ذره اي در ﺑﺨـﺶ ‪2‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺑﺎ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل‬

‫در ﻗﺴﻤﺖ ‪ ،1-4‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا اﺳـﺖ و ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻧﻴﺰ ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫راﺑﻄﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ و ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻫﺮ دو ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻨﻘﻄـﻊ و ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ ﻣﻄـﺮح‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪rg = −Yrsu − k d X‬‬ ‫)‪(1 − 21‬‬
‫‪kXS‬‬
‫‪=Y‬‬ ‫‪− kd X‬‬ ‫)‪(1 − 22‬‬
‫‪KS + S‬‬
‫‪ = rg‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ‪g VSS/m3.d ،‬‬
‫‪ = Y‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ‪g VSS/g bsCOD ،‬‬
‫‪ = kd‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ‪g VSS/g VSS.d ،‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﻗﺒﻼً ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۴۵‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﮔﺮ ﻫﺮ دو ﻃﺮف راﺑﻄﻪ ‪ 1-22‬ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ X‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ رﺷـﺪ وﻳـﮋه ﺑـﺼﻮرت زﻳـﺮ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪rg‬‬ ‫‪kS‬‬
‫=‪µ‬‬ ‫‪=Y‬‬ ‫‪− kd‬‬ ‫)‪(1 − 23‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪KS + S‬‬
‫‪ = µ‬ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ‪g VSS/g VSS.d ،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻐﻴﻴﺮات روزاﻧﻪ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺑﻴـﻮﻣﺲ ﻣﻮﺟـﻮد‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻧﺎﺷﻲ از اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺤـﺼﻮﻻت ذﺧﻴـﺮه داﺧـﻞ‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﻪ اﻧﺮژي را ﺑﺮاي ﺑﻘﺎي ﺳﻠﻮل ذﺧﻴﺮه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮگ ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﺷﻜﺎر ﺷﺪن ﺗﻮﺳﻂ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫـﺎي‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ در زﻧﺠﻴﺮه ﻏﺬاﻳﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ﻫﻤﻪ ﻣﺮاﺣـﻞ رﺷـﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﻠﻮل ﺑﻪ اﻧﺮژي ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ؛ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺑﺎ ﺳﻦ‬
‫ﺳﻠﻮل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻٌ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮم ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ اﻏﻠـﺐ در‬
‫ﻣﺘﻮن ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ‪ 1-21‬ﺿﺮﻳﺐ ‪ ، kd‬ﺿـﺮﻳﺐ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان ﻣـﺪل‬
‫ﻟﻴﺰ‪ -‬رﺷﺪ ﻣﺠﺪد‪ 1‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-10‬ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-15‬و ‪ 1-22‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ و ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻘﺪار ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤـﺪود‬
‫ﻛﻨﻨﺪه رﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ ﻣﺎده ﺿﺮوري ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي رﺷـﺪ ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎﺷـﺪ)دﻫﻨـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون‪ ،‬ﮔﻴﺮﻧـﺪه‬
‫اﻟﻜﺘﺮون ﻳﺎ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي(؛ اﻣﺎ اﻏﻠﺐ دﻫﻨﺪهﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮون ﺑﻌﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺤـﺴﻮب ﻣـﻲ ﺷـﻮد؛‬
‫زﻳﺮا ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻣﻘﺪار اﺿﺎﻓﻲ در دﺳﺘﺮس ﺳـﻠﻮل ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي رﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻٌ دﻫﻨـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺿﺮاﻳﺐ )‪ (k ,Ks ,Y ,kd‬ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و رﺷـﺪ ﺑﻴـﻮﻣﺲ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻨﺒﻊ ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ و دﻣﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﺿـﺮاﻳﺐ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﺎت در ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣـﻞ و ﻣﻘﻴـﺎس آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎﻫﻲ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي‬
‫ﺷﻬﺮي و ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﺛﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫـﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺑـﻲ در ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻫﻤﺰﻣـﺎن‬
‫ﻣﺤﺪوده اي از ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻤﻮل ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﻫﻮازي ‪ BOD‬در ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي در ﺟﺪول ‪ 1-9‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺿـﺮاﻳﺐ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻛـﺎﻣﻠﺘﺮ در‬
‫ﺑﺨﺸﻬﺎي ‪ 3 ، 2‬و ‪ 4‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.Lysis-regrowth model‬‬

‫‪۴۶‬‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-9‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻄﺮح در ﺣﺬف ﻣﻮاد آﻟﻲ از ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي‬
‫اﻟﻒ‬
‫ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ‬
‫‪5‬‬ ‫‪2-10‬‬ ‫‪g bsCOD/g VSS.d‬‬ ‫‪K‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪25-100‬‬ ‫‪mg/L BOD‬‬
‫‪KS‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪10-60‬‬ ‫‪mg/L bsCOD‬‬
‫‪0/6‬‬ ‫‪0/4-0/8‬‬ ‫‪mg VSS/mg BOD‬‬ ‫‪Y‬‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪0/3-0/6‬‬ ‫‪mgVSS/mg bsCOD‬‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪0/06-0/15‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫‪kd‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺮاي دﻣﺎي ‪20 C‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪0‬‬

‫ﻣﻴﺰان ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن‬

‫ﻣﻴﺰان ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻄﻮر اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ در ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﻗﺴﻤﺖ ‪ 17-4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن را ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺻـﻮرت ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬
‫ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪ro = −rsu − 1.42 rg‬‬ ‫)‪(1 − 24‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = ro‬ﻣﻴﺰان ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن‪g O2/m .d ،‬‬
‫‪ = rsu‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‪g bsCOD/g VSS ،‬‬
‫‪ COD = 1.42‬ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪g bsCOD/g VSS ،‬‬
‫‪ = rg‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ‪g VSS/m3.d ،‬‬
‫ﻳﻚ ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻨﻔﻲ در ﺟﻠﻮ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ rsu‬راﺑﻄﻪ ‪ 1-24‬ﻧﻴﺎز اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ در راﺑﻄـﻪ ‪ 1-12‬ﺑﻴـﺎن‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣـﺎن ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ(‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ ‪ 1/42‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ‪ COD‬ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً در راﺑﻄﻪ ‪ 1-5‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﺛﺮات دﻣﺎ‬
‫واﺑﺴﺘﮕﻲ دﻣﺎﻳﻲ ﺛﺎﺑﺘﻬﺎي ﺳﺮﻋﺖ واﻛﻨﺶ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﺎزده ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ‪ .‬دﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ ﺗﻮده ﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻧﻤﻲ دﻫﺪ؛ ﺑﻠﻜـﻪ‬
‫ﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز و ﻧﺤﻮه ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺳﺎﺳﻲ دارد‪.‬‬
‫)‪K T = K 20θ (T − 20‬‬
‫‪°‬‬
‫‪ = kT‬ﺿﺮﻳﺐ ﺳﺮﻋﺖ واﻛﻨﺶ در دﻣﺎي ‪C ،T‬‬
‫‪ = K20‬ﺿﺮﻳﺐ ﺳﺮﻋﺖ واﻛﻨﺶ در دﻣﺎي ‪20°C‬‬
‫‪ = θ‬ﺿﺮﻳﺐ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دﻣﺎﻳﻲ‬
‫‪ = T‬دﻣﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد‬

‫‪۴٧‬‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ θ‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ از ‪ 1/02‬ﺗﺎ ‪ 1/25‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺗﺼﺤﻴﺢ دﻣﺎ ﺑـﺮاي ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار و ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻓﻌﺎل‬

‫رواﺑﻂ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ رﺷﺪ و ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻓﻌﺎل ‪X‬‬
‫در راﻛﺘﻮر ﺗﺼﻔﻴﻪ ارﺗﺒﺎط دارد‪ .‬در واﻗﻊ ‪ VSS‬داﺧﻞ راﻛﺘﻮر‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺑﻴﻮﻣﺲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫـﺪ و‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري و ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻓﺎﺿـﻼب ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺗﺸﻴﻜﻞ دﻫﻨﺪه ﻣﻘﺪار ‪ VSS‬ﺷﺎﻣﻞ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ 1‬ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ و ‪ VSS‬ﻏﻴـﺮ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )‪ (nbVSS‬در ﻓﺎﺿﻼب ورودي اﺳﺖ ﻛﻪ وارد راﻛﺘـﻮر ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در‬
‫ﺣﻴﻦ ﻣﺮگ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻮاد داﺧﻞ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺎﻳﻊ آزاد ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺼﺮف ﻣـﻲ‬
‫ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺑﻴـﻮﻣﺲ)دﻳـﻮار ﺳـﻠﻮﻟﻲ( ﻣﺤﻠـﻮل ﻧﻴـﺴﺖ و ﺑـﺼﻮرت ﻣـﻮاد ذره اي ﻏﻴـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮاد ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﻌﻨﻮان ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪-15‬‬
‫‪ 10‬درﺻﺪ وزن اوﻟﻴﻪ ﺳﻠﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺼﻮرت ‪ VSS‬اﻧﺪازه ﮔﻴـﺮي ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ‪ VSS‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط راﻛﺘﻮر ﻧﻘـﺶ دارد‪ .‬ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ دوررﻳـﺰ ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ در ارﺗﺒﺎط ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪rxd = f d (k d ) X‬‬ ‫)‪(1 − 25‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = rxd‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺳﻠﻮﻟﻲ‪g VSS/m .d ،‬‬
‫‪ = fd‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﺼﻮرت ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺳﻠﻮﻟﻲ‪0/1-0/15 g VSS/g VSS،‬‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ nbVSS‬ﺣﺎﺻﻞ از ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ‪ VSS‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي و ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑـﺎ آﻧﭽـﻪ‬
‫در ﺑﺎﻻ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻣﺘﻐﻴﺮي از ‪ MLVSS‬ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬از ‪ nbVSS‬ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫ورودي ﻣﻨﺸﺎء ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLVSS‬ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺷﻬﺮي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﺸﺪه ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ در‬
‫ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 60-100 mg/l‬ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻌﺪ از ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ ﺑﻴﻦ ‪ 10-40 mg/l‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ‪ :‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ VSS‬در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺼﻮرت ﻣﺠﻤـﻮع ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ داده ﺷﺪه در راﺑﻄﻪ ‪ ، 1-21‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ nbVSS‬در راﺑﻄﻪ ‪ 1-25‬و ‪ nbVSS‬ورودي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪rX T .VSS = −Yrsu − k d X + f d (k d ) X + QX o.i / V‬‬ ‫)‪(1 − 26‬‬

‫‪ = rX‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ VSS‬ﻛﻞ‪g/m3.d ،‬‬ ‫‪. VSS‬‬

‫‪T‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = Q‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ورودي‪m /d ،‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = Xo.i‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ nbVSS‬ورودي‪g/m ،‬‬
‫‪ = V‬ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر‪m3 ،‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.Cell debris‬‬

‫‪۴٨‬‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻗﺒﻼً ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌـﺎل‪ :‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﺎ راﺑﻄـﻪ ‪ ،1-26‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌـﺎل در ‪ VSS‬ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط‬
‫)‪ (MLVSS‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺠﻤﻮع رﺷﺪ و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﻛﻞ ‪ MLVSS‬ﺗﻮﻟﻴﺪي اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪FX .act = (−Yrsu − k d X ) / rX T .VSS‬‬ ‫)‪(1 − 27‬‬
‫‪ = FX.act‬ﻧﺴﺒﺖ ﻓﻌﺎل ﺑﻴﻮﻣﺲ در ‪g/g ، MLVSS‬‬

‫ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ و ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 1-4‬ﺑﺼﻮرت ﺣﺠﻢ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﺣﻴﻦ ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑـﺎ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬دو‬
‫ﻧﻮع ﺑﺎزده دﻳﮕﺮ ﻣﻬﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ (1 :‬ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺧﺎﻟﺺ‪ (2 1‬ﺑﺎزده ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‪ .2‬ﺑﺎزده اول‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻓﻌﺎل در ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺑﺎزده دوم ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺑﻜﺎر‬
‫ﻣﻲ رود‪.‬‬

‫ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ‬

‫ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Ybio = −rg / rsu‬‬ ‫)‪(1 − 28‬‬
‫‪ = Ybio‬ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﮔﺮم ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺑﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺼﺮﻓﻲ‬

‫ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬

‫ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ واﻗﻌﻲ ﺟﺎﻣﺪات اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه در ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و‬
‫ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪Yobs = −rX T .VSS / rsu‬‬ ‫)‪(1 − 29‬‬

‫‪ = Yobs‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ VSS‬ﺗﻮﻟﻴﺪي)ﮔﺮم( ﺑﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺣﺬف ﺷﺪه)ﮔﺮم(‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 1-5‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﺟﺎﻣﺪات‪ :‬در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ‪ ،‬ﻣﻘﺪار‬
‫‪ bsCOD‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي ‪ 300 g/m3‬و ﻏﻠﻈﺖ ‪ nbVSS‬ورودي ‪ 50 g/m3‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ورودي ‪ ، 1000 m3/d‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴـﻮﻣﺲ ‪ 2000 g/m3‬و ﻏﻠﻈـﺖ ‪ bsCOD‬راﻛﺘـﻮر ‪ 15 g/m3‬و ﺣﺠـﻢ‬
‫راﻛﺘﻮر‪ 105 m3‬اﺳﺖ ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ fd‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/1‬ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎزده ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه ﺟﺎﻣـﺪات ‪،‬‬
‫ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ ‪ MLVSS‬را ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬از ﺿـﺮاﻳﺐ ﺳـﻨﺘﻴﻜﻲ داده ﺷـﺪه در‬
‫ﺟﺪول ‪ 1-9‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.Net biomass yield‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.Observed solids yield‬‬

‫‪۴٩‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ )‪ (1-28‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪Ybio = − rg / rsu‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-12‬و اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ rsu ، 1-9‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪kXS‬‬
‫‪rsu = −‬‬
‫‪KS + S‬‬
‫) ‪(5 / d )(2000 g / m 3 )(15 g bsCOD / m 3‬‬
‫‪=−‬‬ ‫‪= −2727 g bsCOD / m 3 .d‬‬
‫‪(40 + 15) g / m‬‬ ‫‪3‬‬

‫ب( ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ ‪ rg‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-21‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪rg = − Yrsu − k d X‬‬
‫) ‪= −(0.40 g VSS / g bsCOD)(−2727 g bsCOD / m 3 .d‬‬
‫‪− (0.10 g VSS / g VSS.d )(2000 g VSS / m 3 ) = 891 g VSS / m 3 .d‬‬

‫ج( ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪-2 Ybio = −rg / rsu = (891g VSS / m 3 .d) /(2727 g bsCOD / m 3 .d) = 0.33 g VSS / g bsCOD‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-26‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪rX‬‬ ‫‪.VSS‬‬
‫‪= − Yrsu − k d X + f d (k d )X + QX o.i / V‬‬
‫‪T‬‬

‫‪= 891 g VSS / m 3 .d‬‬

‫) ‪+ (0.10 g VSS / g VSS)(0.10 g VSS / g VSS.d )(2000 g VSS / m 3‬‬
‫‪+ (1000 m 3 .d )(50 g VSS / m 3 ) / 105 m 3‬‬
‫‪= (891 + 20 + 476) g VSS / m 3 .d = 1387 g VSS / m 3 .d‬‬
‫‪ -3‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺟﺎﻣﺪات را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-29‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪Yobs = −rX‬‬ ‫‪.VSS‬‬
‫‪/ rsu‬‬
‫‪T‬‬

‫‪= −(1387 g VSS / m3.d ) /( −2727 g bsCOD / m3.d) = 0.51 g VSS / g bsCOD‬‬
‫‪ -4‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻓﻌﺎل در ‪ MLVSS‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-27‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪FX.act = (− Yrsu − k d X) / rX‬‬ ‫‪. VSS‬‬
‫‪T‬‬

‫‪= (891 g VSS / m 3 .d ) /(1387 g VSS / m 3 .d ) = 0.64‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب ‪ nbVSS‬ورودي ﻓﺎﺿﻼب و ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ‪ MLVSS ،‬ﺣﺎوي‬
‫‪ 64‬درﺻﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 1-6‬ﻣﺪل ﺳﺎزي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻗﺒﻞ از ﺑﺤﺚ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺠﺰاي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﺎﺿـﻼب ﻛـﻪ در ﻗـﺴﻤﺖ ‪ 1-8‬ﺗـﺎ‬
‫‪ 1-14‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﺣﺬف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲ‬

‫‪۵٠‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻴﺎن‪ (1 :‬اﻧﺠﺎم ﻣﻮازﻧﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﺑﻴﻮﻣﺲ ‪ (2‬ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ ﻏﻠﻈـﺖ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي‬
‫ﻣﺤﻠﻮل و ﺑﻴﻮﻣﺲ در ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺎﺿﻼب ‪ (3‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺑﻴﻮﻣﺲ راﻛﺘﻮر و ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ MLSS/MLVSS‬و‬
‫ﺣﺠﻢ ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه روزاﻧﻪ ‪ (4‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي رﺷـﺪ ﺛﺎﺑـﺖ در‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ‪ 1-7‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺪل ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﺎﮔﺮام ﻛﻠﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻛـﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 1-12‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ اﺻـﻄﻼﺣﺎت ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده در رواﺑﻂ ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ راﻛﺘـﻮر اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ ﻣـﺸﺎﺑﻪ را ﻣـﻲ ﺗـﻮان در ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب و ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﺪل اﺳﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻃﺮﺣﻬﺎي راﻛﺘﻮر ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﺣﺠﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷـﺪه‬
‫از ﻫﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ وﻳﮋه ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﻏﻴﺮه(‪ .‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣـﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻣﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ورودي و ﻳﺎ ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺳﺮﻋﺖ واﻛـﻨﺶ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺮاي ﻛـﺎﻫﺶ ﻳـﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ در ﻣﺤﺪوده ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ‪ .‬واﺣﺪﻫﺎي ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺼﻮرت ﺟﺮم ﺑﻪ ﺣﺠـﻢ در زﻣـﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺻﺤﺖ رواﺑﻂ ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل واﺣـﺪﻫﺎ در ﺗﻤـﺎم ﻣﻮازﻧـﻪ ﻫـﺎي ﺟﺮﻣـﻲ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-12‬ﻧﻤﻮدار ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻣﺪل‪ :‬اﻟﻒ(دﻓﻊ از ﺧﻂ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠـﻦ ب(دﻓـﻊ از ﺗﺎﻧـﻚ‬

‫ﻫﻮادﻫﻲ‬

‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺑﻴﻮﻣﺲ‬

‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ 1-12‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻳـﺎ ﺗـﺸﻜﻴﻞ )رﺷـﺪ ﺧـﺎﻟﺺ در‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ (1-30‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ واﻗﻌﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از راﺑﻄـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬

‫‪۵١‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻣﺜﺎل اﮔﺮ راﺑﻄﻪ ﺳﺮﻋﺖ ‪ r = − kC‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ و ﻛﺎﻫﺶ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻄـﻮر ﻣـﺸﺎﺑﻪ‬
‫اﮔﺮ ‪ r = + kC‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ و اﻓﺰاﻳﺶ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺑﻴﺎن ﻛﻠﻲ ﻛﻼﻣﻲ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ داﺧﻞ = ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎ در ﻣﺤﺪوده ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﺤـﺪوده‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ – ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺧﺎرج از ﻣﺤﺪوده ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ +‬رﺷـﺪ ﺧـﺎﻟﺺ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ در‬
‫ﻣﺤﺪوده ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫‪ -2‬ﺑﻴﺎن ﺳﺎده ﻛﻼﻣﻲ‬
‫رﺷﺪ ﺧﺎﻟﺺ ‪ +‬ﺧﺮوﺟﻲ ‪ -‬ورودي = ﻣﺠﻤﻮع‬ ‫)‪(1-31‬‬
‫‪ -3‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﺼﻮرت ﻓﺮﻣﻮل‬
‫‪dX‬‬
‫‪V = QX 0 − [(Q − QW ) X e − QW X R ] + rg V‬‬ ‫)‪(1 − 32‬‬
‫‪dt‬‬
‫‪ = dX/dt‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه در راﻛﺘﻮر ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪g VSS/m3.d‬‬
‫‪ = V‬ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر )ﺑﻌﺒﺎرﺗﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ(‪m3 ،‬‬
‫‪ = Q‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ورودي‪m3/d ،‬‬
‫‪ = X0‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ در ﺟﺮﻳﺎن ورودي‪g VSS.d ،‬‬
‫‪ = QW‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ‪m3/d ،‬‬
‫‪ = Xe‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ در ﺧﺮوﺟﻲ‪g VSS/m3 ،‬‬
‫‪ = XR‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ در ﺧﻂ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ از زﻻل ﺳﺎز‪g VSS/m3 ،‬‬
‫‪ = rg‬ﺳﺮﻋﺖ ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ‪g VSS/m3.d ،‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮض ﺷﻮد ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ورودي را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺖ و ﺷﺮاﻳﻂ ﺛﺎﺑﺖ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫)‪ ،(dX/dt =0‬راﺑﻄﻪ ‪ 1-32‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪(Q − QW ) X e + QW X R = rg V‬‬ ‫)‪(1 − 33‬‬
‫اﮔﺮ راﺑﻄﻪ ‪ 1-33‬ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ‪ 1-21‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻮد ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪(Q − QW ) X e + QW X R‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪= −Y su − k d‬‬ ‫)‪(7 − 34‬‬
‫‪VX‬‬ ‫‪X‬‬
‫‪ = X‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ در راﻛﺘﻮر‪g/m3 ،‬‬
‫اﮔﺮ ﻋﺒﺎرت ﺳﻤﺖ ﭼﭗ راﺑﻄﻪ )‪ (1-34‬ﻣﻌﻜﻮس ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣـﺪات )‪ (SRT‬ﺑـﺼﻮرت زﻳـﺮ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪VX‬‬
‫= ‪SRT‬‬ ‫)‪(1 − 35‬‬
‫‪(Q − QW ) X e + QW X R‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﻮرت ﻛﺴﺮ راﺑﻄﻪ ‪ 1-35‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻛﻞ ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ اﺳﺖ و ﻣﺨـﺮج‬
‫ﻛﺴﺮ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻫﺶ روزاﻧﻪ ﺟﺎﻣﺪات ﺧﺮوﺟﻲ و ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ دﻓﻊ دﻟﺨﻮاه ﻟﺠﻦ )‪ (Qw‬اﺳﺖ‪ SRT .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﺪات ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮ ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺎزاي ﻫﺮ روز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪ SRT‬در ﺑﺎﻻ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ‪ 1-34‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪۵٢‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪1‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪= −Y su − k d‬‬ ‫)‪(1 − 36‬‬
‫‪SRT‬‬ ‫‪X‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎ ‪ µ‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳـﮋه ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-37‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻋﺒﺎرت‬
‫‪SRT‬‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪=µ‬‬ ‫)‪(1 − 37‬‬
‫‪SRT‬‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ 1-37‬ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ راﺑﻄﻪ ‪ 1-36‬ﺑﺮ ‪ X‬و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ‪ rg‬از راﺑﻄـﻪ ‪ 1-21‬در ﺳـﻤﺖ راﺳـﺖ واﻛـﻨﺶ و‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪ µ‬داده ﺷﺪه در راﺑﻄﻪ ‪ 1-23‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪) SRT‬ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ دﻓﻊ ﺟﺎﻣﺪات ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮد( در ﻳـﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل اﺧـﺘﻼط‬
‫ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻌﻜﻮس ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ‪-36‬‬
‫‪1‬ﻋﺒﺎرت )‪ (-rsu /X‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا ‪ U‬ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺮﻋﺖ وﻳـﮋه‬
‫ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪ U‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪rSU Q( S 0 − S ) S 0 − S‬‬
‫=‪U‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫)‪(1 − 38‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪VX‬‬ ‫‪tX‬‬
‫‪ = U‬ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‪g BOD or COD/g VSS.d ،‬‬
‫‪ = Q‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب‪m3/d ،‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ورودي‪g BOD or bsCOD/m3 ،‬‬
‫‪ = S‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ‪g BOD or bsCOD/m3 ،‬‬
‫‪ = V‬ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬
‫‪ = X‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = t‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪ ،‬روز‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮارد ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن راﺑﻄﻪ ‪ 1-12‬در راﺑﻄﻪ ‪ 1-36‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪YkS‬‬
‫=‬ ‫‪− kd‬‬ ‫)‪(1 − 39‬‬
‫‪SRT K s + S‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات )‪ (SRT‬ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻬﻢ ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري ﺑـﺮاي ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل اﺳـﺖ‪.‬‬
‫‪ SRT‬ﻣﺘﻮﺳﻂ زﻣﺎن ﺟﺎﻣﺪات ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻮﺟـﻮد در زﻻل‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪1-12‬اﻟﻒ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﺪات ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺻـﺮف‬
‫ﻧﻈﺮ ﻛﺮدن اﺳﺖ؛ ‪ SRT‬ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﻪ ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات ﺣﺬف ﺷﺪه روزاﻧـﻪ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺎب و دﻓﻊ ﻟﺠﻦ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻛﻪ ﻟﺨﺘـﻪ‬
‫ﺳﺎزي ﺧﻮﺑﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ و زﻻل ﺳﺎز ﺑﻄﻮر ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ VSS ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫از ‪ 15mg/l‬اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ‪ VSS‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻢ اﺳﺖ ﺟﺎﻣﺪات اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻓـﻊ ﻟﺠـﻦ از ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﺣﺬف ﺷﻮد‪ .‬دوررﻳﺰي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺣﺬف ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ )ﻟﺠﻦ( از ﺧـﻂ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳـﺎن ﺗﺤﺘـﺎﻧﻲ زﻻل ﺳـﺎز‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪1-12‬اﻟﻒ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪1-12‬اﻟﻒ ﻧﺸﺎن داده‬

‫‪۵٣‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬دﻓﻊ ﻟﺠﻦ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻨﺎوب از ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺑﺎ ﺣﻞ راﺑﻄـﻪ ‪ ،1-39‬ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ ‪ S‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫] ‪K S [1 + ( K d ) SRT‬‬
‫=‪S‬‬ ‫)‪(1 − 40‬‬
‫‪SRT (Yk − k d ) − 1‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ ،1-40‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟـﻲ ﻳـﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺎ‬
‫اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎﺑﻌﻲ از ‪ SRT‬و ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ رﺷﺪ و ﺗﺠﺰﻳﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ورودي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮازﻧـﻪ ﻫـﺎي ﺟﺮﻣـﻲ ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ورودي ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‬

‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ )ﺷﻜﻞ ‪ (1-12‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ +‬ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ ‪ -‬ﺟﺮﻳﺎن ورودي = ﻣﺠﻤﻮع‬
‫‪dS‬‬
‫‪V = QS 0 − QS + rsuV‬‬ ‫)‪(1 − 41‬‬
‫‪dt‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ورودي‪g/m3 ،‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﻘﺪار ‪) rsu‬راﺑﻄﻪ ‪ (1-12‬و ﺑﺎ ﻓـﺮض ﺷـﺮاﻳﻂ ﺛﺎﺑـﺖ )‪ ،(dS/dt = 0‬راﺑﻄـﻪ ‪ 1-41‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫⎞ ‪⎛ V ⎞⎛ kXS‬‬
‫⎜⎜⎟⎟ ⎜⎜ = ‪S 0 − S‬‬ ‫⎟⎟‬ ‫)‪(1 − 42‬‬
‫⎠ ‪⎝ Q ⎠⎝ K S + S‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ راﺑﻄﻪ ‪-39‬‬
‫‪ 1‬ﺑﺮاي ﭘﺎراﻣﺘﺮ )‪ S/(Ks+S‬ﺣﻞ و در راﺑﻄﻪ ‪ 1-42‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﺒﺎرت زﻳـﺮ ﺑـﺮاي ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫⎤ ) ‪⎛ SRT ⎞ ⎡ Y ( S 0 − S‬‬
‫⎜= ‪X‬‬ ‫⎢⎟‬ ‫⎥‬ ‫)‪(1 − 43‬‬
‫⎦ ‪⎝ t ⎠ ⎣1 + (k d ) SRT‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ‪ ، 1-43‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ راﻛﺘﻮر ﺗﺎﺑﻌﻲ از ‪ SRT‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺗﺎﻧﻚ‬
‫ﻫــﻮادﻫﻲ ﻫــﻮازي‪ ،‬ﺿــﺮﻳﺐ ﺑــﺎزده ﺳــﻨﺘﺰي‪ ،‬ﺣﺠــﻢ ﺳﻮﺑــﺴﺘﺮاي ﺣــﺬف ﺷــﺪه )‪ (S0-S‬و ﺿــﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳــﻪ‬
‫ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ اﺳﺖ‪ .‬رواﺑﻂ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﻌﺎل ﺑﺪون زﻻل ﻛﻨﻨﺪه و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑـﺪون‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻜﺎر رود‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺪون ﻟﺠـﻦ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ ﺟﺎﻣـﺪات ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪه در ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ وﺟﻮد دارد و ‪ SRT‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪SRT = VX / QX = t‬‬ ‫)‪(1 − 44‬‬
‫اﻫﻤﻴﺖ ‪ SRT‬ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ و ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﺎﻧﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ در‬
‫رواﺑﻂ ‪ 1-40‬و ‪ 1-43‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-35‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ﺟﺮﻳـﺎن ﻟﺠـﻦ دﻓﻌـﻲ‬
‫)‪ (QW‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﻘﺪار ‪ SRT‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه را ﺑﺎ ﺣﺠـﻢ‬
‫ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ روزاﻧﻪ ﺣﻔﻆ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ دﻓﻊ ﻟﺠﻦ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ ‪ SRT‬ﺑـﺎ‬
‫دﻓﻊ درﺻﺪ ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ در ﻫﺮ روز ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪۵۴‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات و ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﺣﺎﺻﻞ از ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺟﺮم ﻣﻮادي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬـﺪاري ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺑﺼﻮرت روزاﻧﻪ ﺣﺬف ﺷﻮد‪ .‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮ ﺣـﺴﺐ ‪ VSS ، TSS‬و ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻣﻔﻴـﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ SRT ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻞ ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪي روزاﻧﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪X TV‬‬
‫= ‪PX T .VSS‬‬ ‫)‪(1 − 45‬‬
‫‪SRT‬‬
‫‪ = P X‬ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ روزاﻧﻪ‪g VSS/d ،‬‬ ‫‪.VSS‬‬
‫‪T‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = XT‬ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ ‪ MLVSS‬در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪g VSS/m ،‬‬
‫‪ = V‬ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر‪m3 ،‬‬
‫‪ = SRT‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات‪ ،‬روز‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ‪ 1/SRT‬در راﺑﻄﻪ ‪ 1-45‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ روزاﻧﻪ اﺳﺖ و ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط را ﻣﻲ ﺗـﻮان‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻣﺨﻠﻮط ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ از ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺟﺎﻣﺪات ﻓﺮض ﻛﺮد‪ ،‬از راﺑﻄـﻪ ‪ 1-45‬ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺣﺠﻢ ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠـﻢ ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ دﻓﻌﻲ روزاﻧﻪ )‪ (PX‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ X‬را ﺑﺠﺎي ‪ XT‬در راﺑﻄﻪ ‪ 1-45‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط‪ MLVSS :‬ﻛﻞ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ X‬ﺑﻌﻼوه‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ nbVSS‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪XT = X + Xi‬‬ ‫)‪(1 − 46‬‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ‪ nbVSS‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ ‪ VSS‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLVSS‬و ‪ nbVSS‬ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻘﺪار ‪ nbVSS‬در ورودي ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﺣﺠﻢ ‪ nbVSS‬دﻓﻌـﻲ‬
‫روزاﻧﻪ و ﺣﺠﻢ زاﺋﺪات ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺳﻠﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮازﻧﻪ ﻣـﻮاد ﺑـﺮاي ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﺧﻨﺜـﻲ‬
‫ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ +‬ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ ‪ +‬ﺟﺮﻳﺎن ورودي = ﻣﺠﻤﻮع‬
‫‪(dX i / dt )V = QX oi − X iV / SRT + rx.iV‬‬ ‫)‪(1 − 47‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = Xo.i‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ nbVSS‬در ورودي‪g/m ،‬‬
‫‪ = Xi‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ nbVSS‬در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = rx.i‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ nbVSS‬ﺣﺎﺻﻞ از زاﺋﺪات ﺳﻠﻮﻟﻲ‪g/m3.d ،‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺎﺑﺖ )‪ (dXi/dt = 0‬و ﺑﺎ ﻗﺮار دادن راﺑﻄـﻪ ‪ 1-25‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي ‪ rXi‬در راﺑﻄـﻪ ‪ ، 1-47‬اﻳـﻦ راﺑﻄـﻪ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪0 = QX o.i − X iV / SRT + ( f d )(k d ) XV‬‬ ‫)‪(1 − 48‬‬
‫) ‪X i = X oi ( SRT ) / t + ( f d )(k d ) X ( SRT‬‬ ‫)‪(1 − 49‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ راﺑﻄﻪ ‪ 1-43‬و ‪ 1-49‬ﺑﺮاي ‪ X‬و ‪ ، Xi‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLVSS‬ﻛﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪۵۵‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫⎟⎞ ) ‪⎛ SRT ⎞⎛⎜ Y ( S 0 − S‬‬ ‫‪( X ) SRT‬‬

‫⎜ = ‪XT‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫⎟‬ ‫‪+ ( f d )(k d )( X ) SRT + o.i‬‬ ‫)‪(1 − 50‬‬
‫⎠ ‪⎝ t ⎠⎝ 1 + (k d ) SRT‬‬ ‫‪t‬‬
‫)‪( A‬‬ ‫)‪( B‬‬ ‫) ‪(C‬‬
‫‪Heterotrophic‬‬ ‫‪Cell debris nbVSS in inf luent‬‬
‫‪biomass‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات‪ :‬ﺑﺎ ﻗﺮار دادن راﺑﻄﻪ ‪ 1-50‬ﺑﺠﺎي ‪ XT‬در راﺑﻄـﻪ ‪ 1-45‬و ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ‪ t‬ﺑـﺎ ‪ ،V/Q‬ﺣﺠـﻢ‬
‫‪ VSS‬ﺗﻮﻟﻴﺪي و دﻓﻌﻲ روزاﻧﻪ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫) ‪QY ( S 0 − S‬‬
‫= ‪PX .VSS‬‬ ‫‪+ f d (k d ) X (V ) + QX o.i‬‬ ‫)‪(1 − 51‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ 1-43‬ﺑﺠﺎي ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ X‬در راﺑﻄﻪ ‪ 1-51‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ‪VSS‬‬
‫روزاﻧﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺣﺬف ﺷﺪه‪ nbVSS ،‬ورودي و ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺑـﺼﻮرت زﻳـﺮ ﻧـﺸﺎن داده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪QY ( S 0 − S ) ( f d )(k d )YQ( S 0 − S ) SRT‬‬
‫= ‪PX .VSS‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+ QX o.i‬‬ ‫)‪(1 − 52‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬ ‫‪1 + (k d ) SRT‬‬
‫)‪( A‬‬ ‫)‪( B‬‬ ‫) ‪(C‬‬
‫‪Hetrotrophic‬‬ ‫‪Cell debris‬‬ ‫‪nb VSS in influent‬‬
‫‪biomass‬‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ‪ SRT‬ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در ﺣﺬف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠـﻮل در ﻧﻤـﻮدار ‪ 1-13‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ VSS‬ﻛﻞ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ nbVSS‬ﻧﻴﺰ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ ، SRT‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ زاﺋـﺪات ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLVSS‬و ‪ VSS‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ‪SRT‬‬
‫زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻧﻤﻮدار ‪ 1-13‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠـﻮل در‬
‫‪ SRT‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 2‬روز ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ )ﻛﻤﺘﺮ از ‪ (5mg/l‬اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺷﻬﺮي ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ و ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺤﻮه ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻮﺛﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﻧـﺸﺎن داده ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي آﻟـﻲ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻤﻲ در اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻘﺪار ‪ SRT‬ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻞ ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات ﺧﺸﻚ دﻓﻌﻲ روزاﻧﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ‪ TSS‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ VSS‬ﺑﻌـﻼوه ﺟﺎﻣـﺪات ﻏﻴـﺮ‬
‫آﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات ﻏﻴﺮ آﻟﻲ در ﻓﺎﺿﻼب ورودي وﺟﻮد دارد)‪ (TSS – VSS‬و ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺣـﺎوي ‪-15‬‬
‫‪ 10‬درﺻﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ﺑﺮﺣﺴﺐ وزن ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﺮض ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺟﺎﻣـﺪات ﻣـﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺟﺬب و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ TSS‬ﺑـﺎ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﺟﺎﻣﺪات ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ورودي و ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ TSS‬و ﺑﺎ ﻓـﺮض ﻳـﻚ ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫‪ VSS/TSS‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ ، 0/8-0/9‬راﺑﻄـﻪ ‪ 1-52‬اﺻـﻼح ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻧـﺴﺒﺖ ‪VSS/TSS‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﻦ ‪ 0/8-0/9‬ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪۵۶‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫= ‪PX .TSS‬‬ ‫‪+‬‬ ‫) ‪+ C + Q(TSS 0 − VSS 0‬‬ ‫)‪(1 − 53‬‬
‫‪0.85 0.85‬‬
‫‪ = PX.TSS‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺧﺎﻟﺺ اﺿﺎﻓﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﻫﺮ روز ﻛﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪kg/d ،‬‬
‫‪ = TSS0‬ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺎﺿﻼب ورودي‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = TSS‬ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺎﺿﻼب ورودي‪g/m3 ،‬‬
‫ﺟﺮم ‪ MLVSS‬و ‪ MLSS‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ‪ 1-52‬و ‪ 1-53‬ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ راﺑﻄـﻪ‬
‫‪ 1-45‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪:‬‬
‫‪ = ( X VSS )(V ) = ( PX .VSS ) SRT‬ﺟﺮم ‪MLVSS‬‬ ‫)‪(1 − 54‬‬
‫‪ = ( X TSS )(V ) = ( PX .TSS ) SRT‬ﺟﺮم ‪MLSS‬‬ ‫)‪(1 − 55‬‬
‫ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ ، MLSS‬ﺣﺠﻢ ﻫﻮادﻫﻲ را ﻣـﻲ ﺗـﻮان از راﺑﻄـﻪ ‪ 1-55‬ﺑﺪﺳـﺖ آورد‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ MLSS‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﻦ ‪ 2000-4000mg/l‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ‬
‫و ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 1-7‬در ﺑﺨﺶ ‪ 1‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-13‬ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ ،MLVSS‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ و ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ SRT‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‬

‫ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬

‫ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ‪ Yobs‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺣﺠﻢ ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻮﻟﻴﺪي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺣـﺬف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا‬
‫اﺳﺖ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ g BOD‬ﻳﺎ ‪ g TSS/g bsCOD‬و ﻳﺎ ﺑﺼﻮرت ‪ VSS‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪g BOD‬‬
‫ﻳﺎ ‪ g VSS/g bsCOD‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻮﻟﻴﺪي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷـﺪه‪ ،‬ﻣﺠﻤـﻮع ﺟﺎﻣـﺪات ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺟﺎﻣﺪاﺗﻲ دﻓﻌﻲ ﻣﻮرد دﻟﺨﻮاه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ PX‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه در راﺑﻄـﻪ ‪-45‬‬
‫‪ 1-52 ، 1‬و ‪ 1-53‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮاي ‪ VSS‬را ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺎ ﺗﻘـﺴﻴﻢ راﺑﻄـﻪ ‪ 1-52‬ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺣﺬف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا )‪ Q(S0-S‬ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫‪Y‬‬ ‫‪( f )(k )(Y ) SRT QX o.i‬‬
‫= ‪Yobs‬‬ ‫‪+ d d‬‬ ‫‪+‬‬ ‫)‪(1 − 56‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬ ‫‪1 + (k d ) SRT‬‬ ‫‪S0 − S‬‬
‫)‪( A‬‬ ‫)‪( B‬‬ ‫) ‪(C‬‬
‫‪Hetrotrophic‬‬ ‫‪Cell debris‬‬ ‫‪nb VSS in influent‬‬
‫‪biomass‬‬

‫‪۵٧‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪ = Yobs‬ﮔﺮم ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺣﺬف ﺷﺪه‪g VSS /‬‬

‫در ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺑﺪون ‪ nbVSS‬ورودي‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌـﺎل و زاﺋـﺪات ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ VSS‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪Y‬‬ ‫‪( f )(k )(Y ) SRT‬‬
‫= ‪Yobs‬‬ ‫‪+ d d‬‬ ‫)‪(1 − 57‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬ ‫‪1 + (k d ) SRT‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ‪ VSS‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ورودي ﺑﺮ ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه در راﺑﻄـﻪ ‪ 1-56‬ﺑـﻪ ﻣﺸﺨـﺼﺎت‬
‫ﻓﺎﺿﻼب و ﻧﻮع ﭘﻴﺶ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺧﺮوﺟﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي‬
‫ورودي ﺧﻴﻠﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ و ﭘﺎراﻣﺘﺮ )‪ Xoi/(S0-S‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ‪ Xoi/S0‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫‪ nbVSS‬ﺑﺮ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ورودي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ Xoi/S0‬در ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﻣﺤﺪوده اي از ‪-0/3 g/g‬‬
‫‪ 0/1‬ﺑﺎ ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ و ‪ 0/3-0/5 g/g‬ﺑﺪون ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي اﻛﺴﻴﮋن‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮاد ﻛﺮﺑﻨـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﻮازﻧـﻪ ﺟﺮﻣـﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ bCOD‬ﻓﺎﺿﻼب ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه و ﺣﺠﻢ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ دﻓﻌﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎزاي ﻫﺮ روز ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ‪ .‬اﮔـﺮ‬
‫ﻫﻤﻪ ‪ bCOD‬ﺑﻪ ‪ CO2‬و ‪ H2O‬اﻛﺴﻴﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻴﺰان اﻛﺴﻴﮋن ﻣـﻮرد ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﺑﺮاﺑـﺮ ﻏﻠﻈـﺖ ‪ bCOD‬ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ‪ bCOD‬را ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ اﻧﺮژي اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ و از ﺑﺨـﺶ دﻳﮕـﺮ ﺑـﺮاي‬
‫رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮاي ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻣﺼﺮف ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺣﺠـﻢ‬
‫آن ﺑﻪ ‪ SRT‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-7‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﻣﻮازﻧـﻪ ﺟﺮﻣـﻲ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﺮاي ‪ SRT‬اﻧﺠﺎم داد ﻛﻪ ﺣﺬف‪ bCOD‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻌﻼوه ‪ VSS‬ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ) ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻌﺎدل اﻛﺴﻴﮋن( اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‪ ،‬اﻛـﺴﻴﮋن ﻣـﺼﺮﻓﻲ ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪ COD‬ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ ‪ bCOD -‬ﺣﺬف ﺷﺪه = اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫‪R0 = Q( S 0 − S ) − 1.42 PX .bio‬‬ ‫)‪(1 − 59‬‬
‫‪ = R0‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪kg/d ،‬‬
‫‪ = PX.bio‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺼﻮرت ‪ VSS‬دﻓﻌﻲ در ﻫﺮ روز‪kg/d ،‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ Px.bio‬ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل و زاﺋﺪات ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺣﺎﺻﻞ از رﺷﺪ ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫اﺳﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬در راﺑﻄﻪ ‪ 1-52‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 1-6‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺑﻌﺪ از ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ‬
‫اوﻟﻴﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻـﻮرت اﺳـﺖ‪ =1000m3/d :‬ﺟﺮﻳـﺎن‪g/m3 ،‬‬
‫‪ =10‬ﻣـﻮاد ﻏﻴـﺮ آﻟـﻲ ﺧﻨﺜـﻲ‪ MLVSS ، bsCOD =192g/m3 ، nbVSS =30g/m3 ،‬ﺗﺎﻧـﻚ‬

‫‪۵٨‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻫﻮادﻫﻲ= ‪ . 2500g/m3‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت و ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ داده ﺷﺪه در زﻳﺮ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﺑـﺎ‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ‪ 6‬روز ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﻮارد زﻳﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ bsCOD‬ﺧﺮوﺟﻲ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫‪ (2‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLVSS‬ﺑﺮاﺑﺮ‪ 2500g/m3‬اﺳﺖ ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻘﺪار زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ؟‬
‫‪ (3‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ روزاﻧﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ kg/d‬ﺑﺼﻮرت ‪ VSS‬و ‪ TSS‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫‪ (4‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در ‪ MLVSS‬ﭼﻪ ﻣﻘﺪار اﺳﺖ؟‬
‫‪ (5‬ﺑﺎزده ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ g VSS/g bsCOD‬و ‪ g TSS/g bsCOD‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫‪ (6‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ kg/d‬ﭼﻪ ﻣﻘﺪار اﺳﺖ؟‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ‪:‬‬
‫‪k = 12.5 g COD / g VSS.d‬‬ ‫‪K S = 10 g COD / m 3‬‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ ‪Y = 0.40 g VSS / g COD‬‬ ‫‪f d = 0.15 g VSS / g VSS‬‬
‫‪kd = 0.10 g VSS / g VSS.d‬‬ ‫‪VSS / TSS = 0.85‬‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ bsCOD‬ﺧﺮوﺟﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ )‪ (1-40‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫] ‪K S [1 + (K d )SRT‬‬
‫=‪S‬‬
‫‪SRT (Yk − k d ) − 1‬‬
‫]) ‪(10 g bsCOD / m 3 )[1 + (0.10 g VSS / g VSS.d )(6 d‬‬
‫=‬
‫‪(6 d )[(0.40 g VSS / g COD)(12.5 g COD / g VSS.d) − (0.10 g VSS / g VSS.d )] − 1‬‬
‫‪= 0.56 g bsCOD / m 3‬‬
‫‪ -2‬زﻣﺎن ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را ﺑﺮاي ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLVSS‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 2500g/m3‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ 1-50‬را ﺑﺮاي ‪ t‬ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪X T = Y(S 0 − S)SRT /[1 + (k d )SRT ]( t ) + (f d )(k d )(X)SRT + (X o.i )SRT / t‬‬
‫‪2500 g VSS / m 3 = (0.40 g VSS / g COD)[(192 − 0.56)g COD / m 3 ](6 d ) /‬‬
‫]) ‪[(1 + 0.10 g VSS / g VSS.d (6d )( t‬‬
‫) ‪+ (0.15 g VSS / g VSS)(0.10 g VSS / g VSS.d )(X )(6 d‬‬
‫) ‪+ 30 g VSS / m 3 (6d / t‬‬
‫‪2500 = 287.2 / t + 0.09(X) + 180 / t‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ X‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-43‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫⎤ )‪⎛ SRT ⎞ ⎡ Y(S 0 − S‬‬
‫⎜=‪X‬‬ ‫⎢⎟‬ ‫⎥‬
‫⎦⎥ ‪⎝ t ⎠ ⎢⎣1 + (k d )SRT‬‬
‫)‪(0.40 g VSS / g COD)[(192 − 0.56) g COD / m 3 ](6 d‬‬
‫=‬ ‫‪= (287.2 g / m 3 .d) / t‬‬
‫) ‪[1 + (0.10 g VSS / g VSS)(6 d )]( t‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻏﻠﻈﺖ ‪ X‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪2500 = 287.2 / t + 180 / t + 25.8 / t = 493 / t‬‬

‫‪۵٩‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫و ﺑﺎ ﺣﻞ ﻛﺮدن راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ‪ t ،‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬

‫‪t = 0.197 d‬‬
‫‪ = t (Q) = 0.197 d (1000 m 3 .d ) = 197 m 3‬ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫‪ -3‬ﻛﻞ ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ kg VSS/d‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ )‪ (1-45‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪PX‬‬ ‫‪= X T (V) / SRT‬‬
‫‪T . VSS‬‬

‫‪= (2500 g VSS / m 3 )(197 m 3 )(1 kg / 10 3 g ) / 6 d = 82.1 kg VSS / d‬‬

‫‪ -4‬ﻛﻞ ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ kg TSS/d‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-53‬و ﺑـﺎ ﺿـﺮاﻳﺐ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫⎞ ‪QY(S 0 − S) ⎛ 1 ⎞ (f d )(k d )YQ(S 0 − S)SRT ⎛ 1‬‬
‫= ‪PX.TSS‬‬ ‫⎜‬ ‫‪⎟+‬‬ ‫⎜‬ ‫⎟‬
‫⎠ ‪1 + (k d )SRT ⎝ 0.85‬‬ ‫‪1 + (k d )SRT‬‬ ‫⎠ ‪⎝ 0.85‬‬
‫) ‪+ QX o.i + Q(TSS 0 − VSS 0‬‬
‫] ‪(1000 m 3 / d )(0.40 g VSS / g COD)[(192 − 0.56) g COD / m 3‬‬
‫=‬
‫)‪[1 + (0.10 g VSS / g VSS.d )(6 d )](0.85‬‬
‫) ‪(0.15)(0.10)(1000 m 3 / d )(0.40)[(192 − 0.56) g COD / m 3 ](6 d‬‬
‫‪+‬‬
‫)‪[1 + (0.10 g VSS / g VSS.d )(6 d )](0.85‬‬
‫) ‪+ (1000 m 3 / d )(30 g / m 3 ) + (1000 m 3 / d )(10 g / m 3‬‬
‫‪= (56.3 + 5.1 + 30 + 10)(10 3 g / d ) = 101.4 × 10 3 g / d = 101.4 kg / d‬‬
‫‪ -5‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ را از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ X‬و ‪ XT‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪X = (287.2 g / m 3 .d ) / t = (287.2 g / m 3 .d ) / 0.197 d = 1458 g VSS / m 3‬‬
‫‪ = X / X T = 1458 / 2500 = 0.58‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫‪ -6‬ﺑﺎزده ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه را ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ g VSS/g bsCOD‬و ‪ g TSS/g bsCOD‬ﺣﺬف ﺷـﺪه‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 101.4 kg TSS / d‬و ‪ = PX = 82.2 kg VSS / d‬ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ در روز‬
‫‪T‬‬

‫)‪ bsCOD = Q(S 0 − S‬ﺣﺬف ﺷﺪه در روز‬

‫) ‪= (1000 m 3 / d )[(192 − 0.56) g COD / m 3 ](1 kg / 10 3 g‬‬
‫‪= 191440 g COD / d = 191.4 kg / d‬‬
‫‪) Yobs = 82.2 / 191.4 = 0.43 g VSS / g bsCOD‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪(VSS‬‬
‫‪) Yobs = 101.4 / 191.4 = 0.53 g TSS / g bsCOD‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪(TSS‬‬
‫‪ -7‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-59‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪R 0 = Q(S 0 − S) − 1.42 PX.bio‬‬
‫‪PX.bio = PX‬‬ ‫‪− PnbVSS‬‬
‫‪T . VSS‬‬

‫‪= 82.2 kg / d − (1000 m 3 / d )(30 g VSS / m 3 )(1 kg / 10 3 g ) = 52.2 kg / d‬‬

‫) ‪R 0 = (1000 m 3 / d )[(192 − 0.56) g COD / m 3 ](1 kg / 10 3 g ) − 1.42(52.2 kg VSS / d‬‬
‫‪= 117 / 7 kg O 2 / d‬‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫‪۶٠‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ‪ :‬روش ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺣﺎوي ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ذره اي‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮدن ﺑﺎ ‪ bsCOD‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪ .‬در ﻃﺮﺣﻬﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬اﮔﺮ زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ‪ 3‬روز ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺿﺮورﺗﺎً ﻫﻤﻪ ‪ COD‬ذره اي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ‪ ،‬ﺑـﻪ ‪ bsCOD‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬

‫در ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ SRT ،‬ﺑﻌﻨﻮان ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﺻـﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ .‬دو ﭘﺎراﻣﺘﺮ دﻳﮕﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ﻏـﺬا ﺑـﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ و‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻏﺬا ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ )‪(F/M‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﺑﺼﻮرت ﻣﻘﺪار ‪ COD‬ﻳﺎ ‪ BOD‬ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪QS 0‬‬
‫= ﻛﻞ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‪ /‬ﻣﻘﺪار ﻛﻞ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺼﺮﻓﻲ = ‪F/M‬‬ ‫)‪(1 − 60‬‬
‫‪VX‬‬
‫‪S0‬‬
‫= ‪F /M‬‬ ‫)‪(1 − 61‬‬
‫‪tX‬‬
‫‪ = F/M‬ﻧﺴﺒﺖ ﻏﺬا ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ‪ bsCOD/g VSS.d ،‬ﻳﺎ‪g BOD‬‬
‫‪ = Q‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب ورودي‪m3.d ،‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻳﺎ ‪ bsCOD‬ورودي‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = V‬ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪m3 ،‬‬
‫‪ = X‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = t‬زﻣﺎﻧﺪ ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ‪ ،V/Q‬روز‬

‫ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪ :‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﺑﺎ ﺑﺎزده ﻓﺮآﻳﻨـﺪ و ﺳـﺮﻋﺖ ﻣـﺼﺮف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا ﻛـﻪ ﻗـﺒﻼٌ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷﺪ)راﺑﻄﻪ ‪ 1-38‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪:‬‬
‫‪(F / M )E‬‬
‫=‪U‬‬ ‫)‪(1 − 62‬‬
‫‪100‬‬
‫‪ = E‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻳﺎ ‪ bsCOD‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-63‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪S0 − S‬‬
‫= ‪E ,%‬‬ ‫‪× 100‬‬ ‫)‪(1 − 63‬‬
‫‪S0‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ راﺑﻄﻪ ‪ 1-61‬ﺑﺠﺎي ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬و ﭘﺎراﻣﺘﺮ )‪ [( S 0 − S ) / S 0 ](100‬ﺑﺠﺎي ﺑﺎزده ﻣﺆﺛﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪ ، U‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪:‬‬

‫‪۶١‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪S0 − S‬‬
‫=‪U‬‬ ‫)‪(1 − 38‬‬
‫‪tX‬‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ U‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ‪ -rsu‬در راﺑﻄﻪ ‪ 1-12‬ﺑﺮ ‪ X‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪kS‬‬
‫=‪U‬‬ ‫)‪(1 − 64‬‬
‫‪KS + S‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ رواﺑﻂ ‪ 1-64‬و ‪: 1-39‬‬
‫‪1‬‬
‫‪= YU − k d‬‬ ‫)‪(1 − 65‬‬
‫‪SRT‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه رﺷﺪ ﺧﺎﻟﺺ ‪ µ‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/SRT‬ﻧﻴﺰ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ‪ ،1-65‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳـﮋه ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰي ﺿﺮﺑﺪر ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻣﻨﻬﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻗﺮاردادن راﺑﻄﻪ‬
‫‪ 1-62‬در راﺑﻄﻪ ‪ SRT ، 1-65‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪E‬‬
‫) ‪= Y (F / M‬‬ ‫‪− kd‬‬ ‫)‪(1 − 66‬‬
‫‪SRT‬‬ ‫‪100‬‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬در ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ‪SRT‬‬
‫ﻣﺤﺪوده ‪ 20-30‬روز ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ F/M‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 0/1 -0/05 g BOD/g VSS.d‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در‬
‫‪ SRT‬ﻣﺤﺪوده ‪ 5-7‬روز‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎ ‪0/3 -0/5 g BOD/g VSS.d‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ آﻟﻲ‪ :‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻘﺪار ‪ COD‬ﻳﺎ ‪BOD‬‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎزاي ﻫﺮ روز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫) ‪(Q)( S 0‬‬
‫= ‪Lorg‬‬ ‫)‪(1 − 67‬‬
‫) ‪(V )(10 3 g / kg‬‬
‫‪ = Lorg‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ﻣﻮاد آﻟﻲ‪kg BOD/m3.d ،‬‬
‫‪ = Q‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﻓﺎﺿﻼب‪m3/d ،‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ورودي‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = V‬ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪m3 ،‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-14‬ﺑﺎزده ﺣﺬف و ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺧﺮوﺟﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ‪ SRT‬ﺑﺮاي راﻛﺘﻮرﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ و ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‬
‫ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‬

‫‪۶٢‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺛﺒﺎت و ﻛﺎرآﻳﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫اﺛﺮات ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﺮ ﺛﺒﺎت و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ در ﻧﻤـﻮدار ‪ 1-14‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺮوح ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در راﺑﻄﻪ ‪ 1-65‬و ‪ 1-37‬ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪ ﻛـﻪ ‪، 1/SRT‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺧﺎﻟﺺ رﺷﺪ وﻳﮋه ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ و ‪ U‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺼﺮف وﻳﮋه ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ در‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﻓﺎﺿﻼب وﻳﮋه‪ ،‬ﺗﻮده ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ داده ﺷـﺪه و ﺷـﺮاﻳﻂ وﻳـﮋه ﻣﺤﻴﻄـﻲ‪ ،‬ﺿـﺮاﻳﺐ‬
‫ﺳﻨﺘﻴﻜﻲ ‪ Y‬و ‪ k‬و ‪ KS‬و ‪ kd‬ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺗﻨﻮع زﻳﺎدي از‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻮاد ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه دارد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ارزﻳﺎﺑﻲ ﺿﺮاﻳﺐ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻫﻤﻴـﺸﻪ ﺑـﺼﻮرت ﻳـﻚ ﻧـﻮع‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ واﺣﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺿﺮاﻳﺐ داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺧﺮوﺟﻲ راﻛﺘـﻮر ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر‬
‫ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-40‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ از ‪ SRT‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣﻘـﺪار ‪، SRT‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ U‬و ‪ µ‬ﻣﺸﺨﺺ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎزده ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻟﺠﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬راﺑﻄـﻪ ‪ 1-40‬ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل رﺷﺪ وﻳﮋه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺮ ﻧﻤﻮدار ‪ 1-14‬رﺳـﻢ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ‪ SRT‬و رژﻳـﻢ‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ راﻛﺘﻮر )ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ( ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ در ﻧﻤـﻮدار ‪1-14‬‬
‫دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺧﺎﺻﻲ از ‪ SRT‬ﻛﻢ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻟﺠﻦ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘـﺪار ‪SRT‬‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ‪ SRTmin‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ SRTmin ،‬زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺴﺘـﺸﻮ ﻳـﺎ‬
‫دﻓﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ SRT‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄـﻪ ‪ 1-39‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻛـﺮد ﻛـﻪ در آن ‪S = S0‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﺴﺘﺸﻮ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ورودي ‪ S0‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﻣـﻮاد زاﺋـﺪ ﺧﺮوﺟـﻲ ‪ S‬ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪YkS 0‬‬
‫=‬ ‫‪− kd‬‬ ‫)‪(1 − 68‬‬
‫‪SRTmin K S + S 0‬‬
‫در ﺧﻴﻠﻲ از ﻣﻮارد در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ‪ S0 ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ KS‬اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ راﺑﻄﻪ ‪ 1-68‬را ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺠﺪداً ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪۶٣‬‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪1‬‬
‫‪≈ Yk − k d‬‬ ‫)‪(1 − 69‬‬
‫‪SRT min‬‬
‫ﻳﺎ‬
‫‪1‬‬
‫‪≈ µm − kd‬‬ ‫)‪(1 − 70‬‬
‫‪SRTmin‬‬
‫رواﺑﻂ ‪ 1-69‬و ‪ 1-70‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ SRTmin‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﻌﻤﻮل ﻛﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮان در ﺣﻞ ‪ SRTmin‬ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺑﻜﺎر ﺑﺮد در ﺟﺪول ‪ 1-9‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ‪ SRT‬ﻣﺴﺎوي ‪ SRTmin‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨـﺎن از‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﺎ ﻣﻘـﺪار ‪ 2 - 20 ، SRT‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪SRTmin‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻋﻤﻞ ﻧﺴﺒﺖ ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣـﻲ )‪ (SRTdes‬ﺑـﻪ ‪ SRTmin‬را ﻣـﻲ ﺗـﻮان‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ، SF‬در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار داد)ﻻورﻧـﺲ و ﻣـﻚ‬
‫ﻛﺎرﺗﻲ ‪.(1970 ،‬‬
‫‪SRTdes‬‬
‫= ‪SF‬‬ ‫)‪(1 − 71‬‬
‫‪SRTmin‬‬

‫‪1‬‬
‫ﻣﺪﻟﺴﺎزي راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻟﺠﻦ ﻛﻪ ﺑـﺼﻮرت ﻧﻤـﻮدار در ﺷـﻜﻞ ‪1-2-1‬اﻟـﻒ و ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮي در ﺷﻜﻞ ‪1-2-2‬اﻟﻒ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ از ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺸﺨﺺ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ رژﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ راﻛﺘـﻮر‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ دارد‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﺪل ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎﻣـﻞ ﭘﻴـﺴﺘﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻤـﺎم ذرات ورودي ﺑـﻪ راﻛﺘـﻮر ﺑـﺎ زﻣـﺎن‬
‫ﻣﺴﺎوي در راﻛﺘﻮر ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪادي از ذرات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن ‪ ،‬دﻓﻌـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬
‫از ﻣﻴﺎن راﻛﺘﻮر ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ در ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﻪ در ﻳﻚ زﻣﺎن ﻣـﺸﺎﺑﻪ از ﺗﺎﻧـﻚ ﻋﺒـﻮر‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪل ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ از ﻟﺤﺎظ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ ؛ اﻣﺎ ﻻرﺳـﻦ و ﻣـﻚ ﻛـﺎرﺗﻲ‬
‫)‪ (1970‬دو ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺳﺎده را ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺪل ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﻔﻴـﺪي ﺑـﺮاي راﻛﺘـﻮر ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑﻪ راﻛﺘﻮر ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺎ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ راﻛﺘـﻮر ﺑﺮاﺑـﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮض ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ‪ SRT/t > 5‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎ در‬
‫‪−‬‬
‫راﻛﺘﻮر ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ‪ X‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻋﺒﻮر ﻟﺠﻦ از ﻣﻴﺎن راﻛﺘﻮر ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪−‬‬
‫‪kS X‬‬
‫‪rsu = −‬‬ ‫)‪(1 − 72‬‬
‫‪KS + S‬‬
‫‪−‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ راﺑﻄﻪ ‪ 1-72‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻓﺎﺿﻼب در ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ راﺑﻄـﻪ ‪ 1-43‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي ‪ X‬و‬
‫ﺳﺎده ﻛﺮدن آن‪ ،‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.Plug flow‬‬

‫‪۶۴‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪1‬‬ ‫) ‪Yk ( S 0 − S‬‬

‫=‬ ‫‪− kd‬‬ ‫)‪(1 − 73‬‬
‫) ‪SRT ( S 0 − S ) + (1 + α ) K S ln(S i / S‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ ورودي‬
‫‪ = S‬ﻏﻠﻈﺖ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪S 0 + αS‬‬
‫‪ = Si‬ﻏﻠﻈﺖ ورودي ﺑﻪ راﻛﺘﻮر ﺑﻌﺪ از رﻗﻴﻖ ﺳﺎزي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ =‬
‫‪1+ α‬‬
‫‪ = α‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻗﺒﻼً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ 1-73‬ﻣﺸﺎﺑﻪ راﺑﻄﻪ ‪ 1-36‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺪون ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و ﻳﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوت اﺻﻠﻲ دو راﺑﻄﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ در راﺑﻄـﻪ ‪ SRT ،1-73‬ﺗـﺎﺑﻌﻲ از‬
‫‪−‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺎﺿﻼب ورودي ‪ S0‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﻟﺘﻲ از راﺑﻄﻪ ‪ 1-73‬ﻛﻪ در آن راﺑﻄﻪ ‪ 1-43‬ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ‪ X‬ﻧـﺸﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﻃﺮاﺣﻲ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘـﻮاﻟﻲ در ﺑﺨـﺶ ‪ 2‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺟﺮﻳـﺎن ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن از ﻧﻈﺮ ﺗﺌﻮري‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻣﺨﻠـﻮط ﺷـﻮﻧﺪه ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ در ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺎن ﻧﻤـﻮداري آن در ﺷـﻜﻞ ‪ 1-14‬ﻧـﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻤﻞ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺼﻮرت واﻗﻌﻲ ﻏﻴـﺮ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ؛‬
‫زﻳﺮا در اﺛﺮ اﺧﺘﻼط و ﻫﻮادﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﻃﻮﻟﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺟﺮﻳـﺎن ﺗﺎﻧـﻚ ﺑـﻪ ﻳﻜـﺴﺮي‬
‫راﻛﺘﻮر‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ رﻗﻴﻖ ﺷﺪن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺎﺿﻼب ورودي‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺎرﻫـﺎي‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب راﻛﺘﻮر در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺤـﺚ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 1-7‬ﺣﺬف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه‬

‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮاد ذره اي و ﭘﻠﻲ ﻣﺮﻫﺎي ﺧـﺎرج‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻳﺎ ﻣﻮاد دﻳﮕـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ)ﺷـﻜﻞ‬
‫‪ 1-15‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي رﺷﺪ و ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬
‫ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل در ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑـﺖ‪ ،‬ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا در ﻣﺤـﺪوده‬
‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ رﺷﺪ و ﻫﻴﺪرودﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺿـﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﻦ ‪ 100‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ ﺗﺎ ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﻣﺎﻳﻊ اﻳﺴﺘﺎ‪) 1‬ﻻﻳﻪ ﻧﻔـﻮذي(‪ ،‬ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ را‬
‫از ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺟﺮﻳﺎن دارد و ﻳﺎ در ﺑﻴﺮون ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺟـﺪا‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ )ﺷﻜﻞ ‪1-16‬اﻟﻒ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن و ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي در ﻋﺮض ﻻﻳﻪ ﻣﺎﻳﻊ اﻳﺴﺘﺎ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ‬
‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻧﻔﻮذ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻌﺪ از ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‬
‫وارد ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ‪ ، SS‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 1-17‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﺷﺪن ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻻﻳﻪ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ در ﻋﻤﻖ ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲ‬

‫‪1‬‬
‫‪.Stagnant liquid layer‬‬

‫‪۶۵‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ از ﻧﻈﺮ ﻧﻔﻮذ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫در ﻣﺤﺪوده ﻓﻴﻠﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ و ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻠﻲ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄـﻊ ﻋﺮﺿـﻲ ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﺎﻳـﺪ در‬
‫ﻋﺮض ﻻﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم‪ ،‬ﻓﻼﻛﺲ ﺳﻄﺤﻲ ﻧﺎم دارد و ﺑﺼﻮرت ﺟـﺮم ﺑـﺎزاي ﻫـﺮ‬
‫واﺣﺪ ﺳﻄﺢ در واﺣﺪ زﻣﺎن ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ .(g/m2.d‬ﻻﻳﻪ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺳﻄﺢ ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪه در‬
‫ﺷﻜﻞ ‪1-16‬اﻟﻒ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﻛﻮﺳﺘﺮﺗﻮن و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1995 ،‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻻﻳﻪ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺳـﻄﺢ ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﻏﻴـﺮ‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎ ﺑﺮآﻣﺪﮔﻲ ﻧﺎﺻﺎف اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺑﺮآﻣﺪﮔﻲ و ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ داراي ﺧﻠﻞ و‬
‫ﻓﺮج اﻓﻘﻲ و ﻋﻤﻮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻊ از وﺳﻂ آن ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ داﺧﻞ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺘـﺮاﻛﻢ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻧﻈﺮ ﭼﮕﺎﻟﻲ و ﻋﻤﻖ ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ VSS‬در ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در‬
‫ﻣﺤﺪوده ‪ 40-100mg/l‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﺷﺪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﻋﺮض ﻣﺪﻳﺎ ﻧﻴـﺰ ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﭘﺪﻳـﺪه اﺳـﻼﻓﻴﻨﮓ دوره اي و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻜﻞ ﻣـﺪﻳﺎ و ﻫﻴـﺪرودﻳﻨﺎﻣﻴﻚ آن اﺗﻔـﺎق ﻧﻤـﻲ اﻓﺘـﺪ)ﻫﻴﻨﺘـﻮن و اﺳﺘﻨـﺴﻞ‪ .(1991 ،‬ﻣـﺪﻟﻬﺎي‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم و ﻣﺼﺮف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا در‬
‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ )وﻳﻠﻴـﺎم و ﻣـﻚ ﻛـﺎرﺗﻲ‪1976 ،‬؛ رﻳـﺘﻤﻦ و ﻣـﻚ ﻛـﺎرﺗﻲ‪1980 ،‬؛ ﻛﻴـﺴﻞ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪1984 ،‬؛ ﺳﻴﺰ و رﻳﺘﻤﻦ‪1992 ،‬؛ ﺳﻮﻳﺪان و واﻧﮓ‪1985 ،‬؛ واﻧﺮ و ﮔـﻮﺟﺮ‪1986 ،‬؛ رﻳـﺘﻤﻦ و ﻣـﻚ‬
‫ﻛﺎرﺗﻲ‪ (2001 ،‬و اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛـﺮده اﺳـﺖ ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ ﺑـﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ راﻛﺘﻮرﻫﺎي رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه و ﻋﺪم ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻌﺮﻳـﻒ دﻗﻴـﻖ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ و‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﻣﺪل‪ ،‬رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه در ﻃﺮاﺣـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬رواﺑـﻂ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺑﻴﺎن و اراﺋﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ اﺻـﻠﻲ اﻧﺘﻘـﺎل ﺟـﺮم و‬
‫ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻣﺪل رﻓﺘﺎر ﺣﺬف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪،‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-15‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه‪ :‬اﻟﻒ( ﺳﻨﮓ ب( ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‬

‫‪۶۶‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-16‬ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮداري ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ ﻻﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ :‬اﻟﻒ( ﺗﺼﻮﻳﺮي ب( اﻳﺪه آل‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-17‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻃﺮح ﻛﻠﻲ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‬

‫ﻓﻼﻛﺲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‬

‫‪۶٧‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻓﻼﻛﺲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻋﺮض ﻻﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﺼﻮرت ﺗـﺎﺑﻌﻲ از ﻏﻠﻈـﺖ و ﺿـﺮﻳﺐ ﻧﻔـﻮذ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا در‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ 1-74‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻃﻮل ﻻﻳـﻪ ﺛﺎﺑـﺖ و ﺣـﺬف‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا از ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪dS‬‬ ‫) ‪(S − S s‬‬
‫‪rsf = − DW‬‬ ‫‪= − DW b‬‬ ‫)‪(1 − 74‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪ = rsf‬ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻼﻛﺲ ﺳﻄﺤﻲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‪g/m2.d ،‬‬
‫‪ = Dw‬ﺿﺮﻳﺐ ﭘﺨﺶ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در آب‪m2/d ،‬‬
‫‪ = dS/dx‬ﮔﺮادﻳﺎن ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‪g/m3.m ،‬‬
‫‪ = Sb‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = SS‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻻﻳﻪ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = L‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻮﺛﺮ ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ‪m ،‬‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺎل و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻣﺎﻳﻊ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻧﺎزك ﺗﺮ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﻼﻛﺲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻣﻲ ﺷﻮد )ﮔﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‪.(1999 ،‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم در ﻣﺤﺪوده ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ راﺑﻄﻪ »ﻓﻴﻚ« ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ )ﻗﺴﻤﺖ ‪ 4-8‬در ﺑﺨـﺶ ‪ 4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‬
‫در ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل آﺑﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺻﻼح ﺿﺮﻳﺐ ﺛﺎﺑـﺖ ﭘﺨـﺶ ﺑـﺮاي ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﺮ ﻧﻔﻮذ ﻣﻮﺛﺮ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪∂S f‬‬
‫‪rbf = − De‬‬ ‫)‪(1 − 75‬‬
‫‪∂x‬‬
‫‪ = rbf‬ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻼﻛﺲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻧﺎﺷﻲ از اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم‪g/m2.d ،‬‬
‫‪ = De‬ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻔﻮذ ﻣﻮﺛﺮ در ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‪m2/d ،‬‬
‫‪ = ∂S f / ∂x‬ﮔﺮادﻳﺎن ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‪g/m3.m ،‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻣﺤﺪوده ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ واﻛـﻨﺶ اﺷـﺒﺎع )راﺑﻄـﻪ‬
‫‪ (1-12‬ﺑﺮاي ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا )‪ (Sf‬در آن ﻣﺤﻞ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪kS f X‬‬
‫‪rsu = −‬‬ ‫)‪(1 − 76‬‬
‫‪Ks + S f‬‬
‫‪ = rsu‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‪g/m2.d ،‬‬
‫‪ = Sf‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ از ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‪g/m3 ،‬‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻴﻂ دﻳﻔﺮاﻧﺴﻴﻞ )‪ (dx‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ‪ 1-17‬در ﻣﺤﺪوده ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻣﺤﻴﻂ دﻳﻔﺮاﻧﺴﻴﻞ ‪ +‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ از ﻣﺤﻴﻂ دﻳﻔﺮاﻧﺴﻴﻞ‪ -‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ دﻳﻔﺮاﻧﺴﻴﻞ = ﻣﺠﻤﻮع ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻣﺤﺪوده ﻣﺤﻴﻂ دﻳﻔﺮاﻧﺴﻴﻞ‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ +‬ﺧﺮوﺟﻲ – ورودي = ﻣﺠﻤﻮع‬
‫‪dS f‬‬ ‫‪dS f‬‬ ‫‪⎛ kS f X‬‬ ‫⎞‬
‫‪0 = −D e A s‬‬ ‫‪+ DeAs‬‬ ‫⎜ ‪− ∆xA s‬‬ ‫⎟‬
‫‪dx‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪x + ∆x‬‬ ‫‪⎜K +S‬‬ ‫⎟‬
‫‪⎝ S‬‬ ‫‪f‬‬ ‫⎠‬

‫‪۶٨‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪ = As‬ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺮﻣﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‪m2 ،‬‬

‫‪ = ∆x‬ﻋﺮض ﻣﻘﻄﻊ ﻓﺮﺿﻲ‪m ،‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮدن دو ﻃﺮف ﺑﻪ ‪ As‬و ‪ dx‬و ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ‪ ∆x‬ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷـﻮد راﺑﻄـﻪ ﻛﻠـﻲ زﻳـﺮ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻣﺤﺪوده ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪d 2S f‬‬ ‫‪⎛ kS f X‬‬ ‫⎞‬
‫‪De‬‬ ‫⎜‪−‬‬ ‫‪⎟=0‬‬ ‫)‪(1 − 79‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪⎜K +S‬‬ ‫⎟‬
‫‪⎝ S‬‬ ‫‪f‬‬ ‫⎠‬
‫ﺑﺮاي ﺣﻞ راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ ‪ ،‬دو ﺷﺮط ﻣﺮزي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮط ﻣﺮزي اول اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻼﻛﺲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ راﺑﻄﻪ ‪ 1-74‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﻼﻛـﺲ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي ﻣﻴـﺎﻧﻲ ﻓـﻴﻠﻢ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺮط ﻣﺮزي دوم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﻼﻛﺴﻲ در ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪dS f‬‬
‫‪x=L‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫)‪(1 − 80‬‬
‫‪dx‬‬
‫ﺣﻞ راﺑﻄﻪ ‪ 1-79‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد ‪ (1‬آﻳـﺎ ﻳـﻚ ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ ﻋﻤﻴـﻖ وﺟـﻮد دارد؛‬
‫ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ (2‬آﻳـﺎ ﻳـﻚ ﻓـﻴﻠﻢ ﻛـﻢ‬
‫ﻋﻤﻖ وﺟﻮد دارد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ‪ Sf‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﻘﺪاري ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ ‪ (3‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧـﺴﺒﻲ ‪ Sf‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬
‫ﺑﺎ ‪ . Ks‬ﺷﻴﻮه ﻫﺎي ﺣﻞ ﻛﺮدن در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ وﻳﻠﻴـﺎم و ﻣـﻚ ﻛـﺎرﺗﻲ )‪،(1976‬‬
‫ﮔﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (1999‬و رﻳﺘﻤﻦ و ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ )‪ (2001‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي ﻓﻼﻛﺲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺤﺪود ﺷﺪه از ﻧﻈﺮ ﻧﻔﻮذ ‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط ﺑـﻴﻦ ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي دﻫﻨـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون و ﮔﻴﺮﻧـﺪه‬
‫اﻟﻜﺘﺮون در ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫـﺮ دو دﻫﻨـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون و‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون)ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻛﺴﻴﮋن ﻳﺎ ﻧﻴﺘﺮات( ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي واﻛﻨﺶ در ﻣﺤﺪوده ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻳﺎ ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ و ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻧﻔﻮذ در ﻋـﺮض ﻻﻳـﻪ ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ و وﻳﻠﻴﺎم )‪ (1976‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي ﻓﻼﻛﺲ ﺳﻄﺤﻲ‬
‫و ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﻴﻦ دﻫﻨـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون و‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون در ﻋﻤﻖ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ اﺧﺘﻼل اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ ‪ .‬در ﺟﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﺧﺘﻼل ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎي آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻋﺪدي ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ رﻓﺘﺎر ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‪.‬‬
‫ﻳﻚ روش ﺳﺎده ﻛﻪ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ وﺟﻮد ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻄﺤﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ و‬
‫وﻳﻠﻴﺎم)‪ (1976‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ روش ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﺼﺮف ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون در ﻣﺤـﺪوده ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﺣﻔﻆ ﺷﻮد ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻓﻼﻛـﺲ ﺳـﻄﺤﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ وﻳﻠﻴـﺎم و ﻣـﻚ ﻛـﺎرﺗﻲ )‪(1976‬‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪ‪ ،‬در دو راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﻠﻮل ﻫﺎ ‪ +‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬﺎﻳﻲ → ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي رﺷﺪ ‪υ d + υ a +‬‬

‫‪۶٩‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪Dwd υ a mwa‬‬
‫〈 ‪S ba‬‬ ‫‪S bd‬‬ ‫)‪(1 − 82‬‬
‫‪Dwaυ d mwd‬‬
‫‪ = υ d‬ﺿﺮﻳﺐ واﻛﻨﺶ اﺳﺘﻴﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﻣﻮﻻر ﺑﺮاي اﻟﻜﺘﺮون دﻫﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻮل‬
‫‪ = υ a‬ﺿﺮﻳﺐ واﻛﻨﺶ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﻣﻮﻻر ﺑﺮاي ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‪ ،‬ﻣﻮل‬
‫‪ = Sba‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ‪mg/l ،‬‬
‫‪ = Sbd‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ‪mg/l ،‬‬
‫‪ = Dwd‬ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻔﻮذ اﻟﻜﺘﺮون دﻫﻨﺪه در آب‪cm2/d ،‬‬
‫‪ = Dwa‬ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻔﻮذ ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون در آب‪cm2/d ،‬‬
‫‪ = mwa‬وزن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‪g ،‬‬
‫‪ = mwa‬وزن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون‪g ،‬‬
‫ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ اﻏﻠـﺐ ﺗﻮﺳـﻂ ﻏﻠﻈـﺖ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل در ﻣـﺎﻳﻊ‬
‫ﺣﺠﻴﻢ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﻣﺜﺎل زﻳﺮ از رواﺑﻂ ‪ 1-81‬و ‪ 1-82‬ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 1-7‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻳـﻚ ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ‪ :‬ﺑـﺮاي ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي‪ 2 ، 1‬و‬
‫‪ 3mg/l‬از آﻣﻮﻧﻴــﺎك در ﻣــﺎﻳﻊ ﺣﺠــﻴﻢ‪ ،‬ﻏﻠﻈــﺖ اﻛــﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠــﻮل ﺑﺎﻳــﺪ ﭼــﻪ ﻣﻘــﺪار ﺑﺎﺷــﺪ ﺗــﺎ ﺳــﺮﻋﺖ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن داﺧﻞ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻼﻛﺲ ﺳﻄﺤﻲ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﺪود ﻧﺸﻮد؟ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ = NH 4 − N , mw d = 14‬دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون‬
‫‪ = O 2 , mw a = 32‬ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‬
‫‪ = D wd = 1.6 cm 2 / d‬ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻔﻮذ آﻣﻮﻧﻴﺎك در دﻣﺎي ‪20°C‬‬
‫‪ = D wa = 2.6 cm 2 / d‬ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻔﻮذ اﻛﺴﻴﮋن در دﻣﺎي ‪20°C‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺿﺮاﻳﺐ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي را از ﻃﺮﻳﻖ راﺑﻄﻪ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي واﻛﻨﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪NH 4 + 2O 2 → NO 3 + 2H + + H 2 O‬‬
‫‪υ d = 1 .0‬‬
‫‪υ a = 2 .0‬‬
‫‪ -2‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-82‬در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻛـﺴﻴﮋن از ﻧﻈـﺮ ﻓﻼﻛـﺲ ﻣﺤـﺪود‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪D wd υ a mw a‬‬ ‫)‪(1.6 cm 2 / d)(2.0)(32 g / mole‬‬
‫〈 ‪S ba‬‬ ‫〈 ‪S bd‬‬ ‫‪S = 2.8S bd‬‬
‫‪D wa υ d mw d‬‬ ‫‪(2.6 cm 2 / d )(1.0)(14 g / mole) bd‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ‪ Sba‬ﺑﺮاﺑﺮ )‪ 2.8(Sbd‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻘﺪار ﻓﻼﻛﺲ اﻛـﺴﻴﮋن در ﻻﻳـﻪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ ﺿﺮوري ﺑﺮاي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﻣﺤـﺪودﻳﺖ‬
‫ﻓﻼﻛﺲ اﻛﺴﻴﮋن ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺟﺪول زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ‬

‫‪٧٠‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪g/m3‬‬ ‫‪g/m3‬‬
‫‪2/8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪5/6‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪8/4‬‬ ‫‪3‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬در ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻛﻢ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﻢ در ﺑﻴـﻮﻓﻠﻴﻢ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻤﺘﺮي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 1-8‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺑﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ ،1900‬ﻫﺪف اوﻟﻴﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب ‪ (1‬ﺣﺬف ﻣـﻮاد و ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت آﻟـﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در آﺑﻬﺎي ﭘﺬﻳﺮﻧﺪه ﭘﺴﺎﺑﻬﺎي ﺷﻬﺮي و ﺻـﻨﻌﺘﻲ ‪(2‬‬
‫ﺣﺬف ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ و ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺠﻤﻊ ﺟﺎﻣﺪات و اﻳﺠﺎد ﺷﺮاﻳﻂ آزاردﻫﻨﺪه در آﺑﻬـﺎي‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪه و ‪ (3‬ﻛﺎﻫﺶ ﻏﻠﻈﺖ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﭘﺎﺗﻮژن رﻫﺎ ﺷﺪه ﺑﻪ آﺑﻬﺎي ﭘﺬﻳﺮﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ‪ EPA‬اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در ﺳﺎل ‪ 1972‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪ و ﻫﻨﻮز ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑـﺮ ﺣـﺬف ‪ BOD‬و ‪TSS‬‬
‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ‪ 85‬درﺻﺪ ﺣﺬف ﻫﺮ ﻛﺪام ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺬف ﻣـﻮاد و‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﻨﻮع زﻳﺎد ﻣﻮاد و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﻮاد آﻟﻲ ﺑـﺼﻮرت‬
‫‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ)‪ (bsCOD‬ﻳﺎ ‪ BOD‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت اﺿـﺎﻓﻲ در‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻓﺎﺿﻼب در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-2‬ﺑﺨﺶ ‪ 2‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﺣﺬف ‪ BOD‬در ﺗﻌﺪادي از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻫﻮازي ﻳﺎ رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه)ﻓـﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑـﺖ( اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ‪ 1-2‬و ‪ 1-3‬ﺑﻴﺎن و ﺑﺼﻮرت ﻛﺎﻣﻞ در ﺑﺨـﺶ ‪ 2‬و ‪ 3‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻴﻦ ﻓﺎﺿـﻼب و ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف‪ ،‬اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻛﺎﻓﻲ و ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻴﻦ ﺟﺬب ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اوﻟﻴﻪ ﻣـﻮاد آﻟـﻲ‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از ﻧﻴﻤـﻲ از آﻧﻬـﺎ‬
‫اﻛﺴﻴﺪ و ﺑﻘﻴﻪ ﺑﺼﻮرت ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺟﺬب ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ﺷﻮد‪ .‬در ﻫﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ و ﭼﺴﺒﻴﺪه‪ ،‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي اﺿﺎﻓﻲ روزاﻧﻪ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜـﺮد و‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﺬف و ﭘﺮدازش ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺛﻘﻠـﻲ از ﭘـﺴﺎب ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺷـﺪه‬
‫ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد و در اﻛﺜﺮ ﻃﺮﺣﻬﺎي اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ ﻛﺎرﺑﺮد ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي‬
‫ﺗﻨﻮع ﮔﺴﺘﺮده اي از ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ و ﭼﺴﺒﻴﺪه ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻣﻮاد‬
‫آﻟﻲ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ ﻫﻮازي ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﻴﻮﭘﻠﻴﻤﺮﻫﺎي ﺧﺎرج ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻼﻛﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ)ﻳﺎ ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ در ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي رﺷـﺪ‬

‫‪٧١‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﭼﺴﺒﻴﺪه( ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﻘﻠﻲ از ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺑـﺎﻛﺘﺮي‬
‫آزاد و ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺟﺪا ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺮوﺗﻮزوا ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻫﻮازي دارد‪ .‬ﭘﺮوﺗـﻮزوا ﺑـﺎ ﻣـﺼﺮف ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي‬
‫آزاد و ذرات ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ زﻻل ﺳﺎزي ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭘﺮوﺗـﻮزوا ﺑـﻪ ‪ SRT‬ﻃـﻮﻻﻧﻲ‬
‫ﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻫﻮازي ﻧﻴﺎز دارد و ﻏﻠﻈﺖ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ﺑـﺎﻻي ‪ 1mg/l‬را ﺗـﺮﺟﻴﺢ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺳﻤﻲ ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﻀﻮر آﻧﻬﺎ ﺷـﺎﺧﺺ ﺧـﻮﺑﻲ ﺑـﺮاي ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺪون ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺮوﺗﻮزوا را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻧﺪازه آن‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ ﻧـﻮري ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ‪ 100-200‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد‪.‬‬
‫روﺗﻴﻔﺮﻫﺎ ﻧﻴﺰ در ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﻤﺎﺗﻮدﻫﺎ و ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﭼﻨـﺪ ﺳـﻠﻮﻟﻲ دﻳـﺪه ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻫﻤﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬
‫ﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل دارد و ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺷـﺎﻣﻞ ﺑـﺎﻛﺘﺮي‪ ،‬ﻗـﺎرچ‪ ،‬ﭘﺮوﺗـﻮزوا‪ ،‬روﺗﻴﻔﺮﻫـﺎ و اﺣﺘﻤـﺎﻻً‬
‫ﻛﺮﻣﻬﺎي ﺣﻠﻘﻮي‪ ،‬ﻛﺮﻣﻬﺎي ﺻﺎف و ﻧﻤﺎﺗﻮدﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪ .(WEF, 2000‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣـﻮرد وﻳﮋﮔـﻲ‬
‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ آﻧﻬﺎ در ﺑﺨﺶ ‪ 3‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄـﻲ‪ ،‬ﺗﻌـﺪادي از ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي ﻣـﺰاﺣﻢ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ اﺻـﻠﻲ اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي ﻣـﺰاﺣﻢ‪،‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻟﺠﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻓﻼﻛﻬـﺎي ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت ﺗـﻪ‬
‫ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺿﻌﻴﻔﻲ دارد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﻟﺠﻦ ﺣﺠﻴﻢ ﺷﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي زﻳـﺎد ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ در‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ دردﺳﺮﺳﺎز دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻒ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﮔـﺴﺘﺮش دو‬
‫ﻧﻮع ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ و ﻣﻴﻜﺮوﺗﺮﻳﻜﺲ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ)ﭘﻴﺖ و ﺟﻨﻜﻴﻨﺰ‪ (1990 ،‬اﻳﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﺳـﻄﻮح ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫آﺑﮕﺮﻳﺰ دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﻫـﻮا ﻣـﻲ ﭼـﺴﺒﻨﺪ؛ ﺛﺎﺑـﺖ ﺷـﺪن ﺑـﻪ ﺣﺒﺎﺑﻬـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ اﻳﺠـﺎد ﻛـﻒ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد)ﺷﻜﻞ ‪ 1-18‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎد در ﻛﻒ ﺑﺎﻻي ﻣﺎﻳﻊ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ‪ .‬اﻧﻮاع ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺰاﺣﻢ ﻣﺬﻛﻮر و ﺳﺎﻳﺮ آﻧﻬﺎ در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-18‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از ﻛﻒ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ در ﺳﻄﺢ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬

‫‪٧٢‬‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻫﻮازي‬

‫اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻮازي ﻗﺒﻼً ﺑﺤﺚ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﻜﺮار ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫در اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻮازي‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺎس رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و ﺳﻨﺘﺰ‪:‬‬
‫‪COHNS + O2 + nutrients ⎯bactria‬‬
‫‪⎯⎯→ CO2 + NH 3 + C5 H 7 O2 N + other‬‬ ‫)‪(1 − 83‬‬
‫‪Organic matter‬‬ ‫‪New cells‬‬ ‫‪end products‬‬

‫ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ‪:‬‬
‫اﻧﺮ ‪C5 H 7 O2 N + 5O2 ⎯⎯⎯→ 5CO2 + 2 H 2 O + NH 3 +‬‬
‫‪bactria‬‬
‫)‪(1 − 84‬‬
‫‪Cells‬‬
‫‪mw = 113‬‬ ‫‪mw = 160‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1.42‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ‪ COHNS ،1-83‬ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻨﻮان دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪ .‬در واﻛـﻨﺶ ﺗـﻨﻔﺲ‬
‫ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ)راﺑﻄﻪ ‪ ( 1-84‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺮژي و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺎده و ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ آﻟﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در راﺑﻄﻪ ‪ 1-5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪ ﻛـﻪ اﮔـﺮ ﺗﻤـﺎم ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ دﻫﻨـﺪه‬
‫اﻟﻜﺘﺮون( ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ اﻛﺴﻴﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ COD ،‬ﻳﺎ ‪ UBOD‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 1/42‬ﻏﻠﻈـﺖ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎ ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ‬
‫‪ VSS‬اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻧﻴﻤﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺟﺪول ‪ ،1-7‬راﺑﻄﻪ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻮازي اﺳﺘﺎت )دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون( را ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اراﺋﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮاي ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣـﺼﺮف ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد؛ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون و ‪ fs‬واﻛﻨﺶ ‪ 0/59‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﻣﺜﺎل ‪ 1-4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪٧٣‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪+‬‬
‫‪0.125 CH 3 COO − + 0.0295 NH 4 + 0.103 O2 → 0.0295 C 5 H 7 O2 N + 0.0955 H 2 O‬‬
‫‪−‬‬
‫‪+ 0.0955 HCO3 + 0.007 CO2‬‬ ‫)‪(1 − 85‬‬

‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي رﺷﺪ‬

‫ﺷــﻜﻠﻲ از رواﺑــﻂ ﺳــﺮﻋﺖ ﻣــﺼﺮف ﺳﻮﺑــﺴﺘﺮا و رﺷــﺪ ﺟــﺮم ﺳــﻠﻮﻟﻲ ﺑــﺮاي اﻛــﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻜـﻲ‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس راﺑﻄﻪ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي داده ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻗﺒﻼً اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑـﻮد؛ اﻣـﺎ در زﻳـﺮ ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﻬﻮﻟﺖ در ارﺟﺎع‪ ،‬ﺗﻜﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪kXS‬‬
‫‪rsu = −‬‬ ‫)‪(1 − 12‬‬
‫‪KS + S‬‬
‫‪rg = −Yrsu − k d X‬‬ ‫)‪(1 − 21‬‬
‫‪kXS‬‬
‫‪=Y‬‬ ‫‪− kd X‬‬ ‫)‪(1 − 22‬‬
‫‪KS + S‬‬
‫ﻫﺮ دو راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ از ﻧﻮع اﺷﺒﺎع اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻳـﻦ رواﺑـﻂ ﻣـﺸﺎﺑﻪ راﺑﻄـﻪ‬
‫اﺷﺒﺎع ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻧﻮد)‪ (1942‬ﺑﺮاي رﺷﺪ و راﺑﻄﻪ ﻣﻴﻜﺎﻳﻠﻴﺲ‪ -‬ﻣﻨﺘﻦ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا)ﺑﻴﻠﻲ‬
‫و اﻟﻴﺲ ‪ (1986 ،‬اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ‪ k‬و ‪ KS‬در دﻣـﺎي ‪ 20‬درﺟـﻪ ﺳـﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ از ‪g COD/g‬‬
‫‪ 8-12 VSS.d‬و ‪ 10-40 g bsCOD/m3‬ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 1-3‬اﺷﺎره ﺷﺪ ﻣﻘـﺪار‬
‫‪ KS‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ‪ bsCOD‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي واﺣـﺪ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫آﺳﺎن ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ KS‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 1mg bsCOD/L‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه اﺳـﺖ)ﺑﻴﻠﻔﻠـﺪت و اﺳﺘﻨـﺴﻞ ‪.(1999 ،‬‬
‫ﺑﻜﺎر ﺑﺮدن رواﺑﻂ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و رﺷﺪ ﺑﻴـﻮﻣﺲ‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳﻜـﺴﺮي از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺎﻣﻞ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات )‪ ،(SRT‬ﻧﺴﺒﺖ ﻏﺬا ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ )‪ (F/M‬و ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف وﻳﮋه‬
‫)‪ (U‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﻮاع ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺑﻜـﺎر ﺑـﺮده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺗﻌـﺪادي از ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﭘﻴﭽﻴـﺪه از ﻟﺤـﺎظ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻮازي ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي‬
‫آﻟﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻓﻼك ﺧﻮب‪ ،‬زﻣﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺑﻴﻮﻣﺲ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﭘﻠﻴﻤﺮﻫﺎي ﺧﺎرج ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻼك ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻟﺨﺘﻪ ﺳﺎزي ﺧﻮب و‬
‫ﺣﺬف در زﻻل ﺳﺎز ﻣﻌﻤﻮﻻً در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧـﺪ ﺑـﻴﺶ از ‪ 2/5 – 3‬روز در دﻣـﺎي ‪ 20‬درﺟـﻪ و ‪ 3-5‬روز در‬
‫دﻣﺎي ‪ 10‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﺗﻌﺪادي از ﻃﺮﺣﻬـﺎي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب در آب و‬
‫ﻫﻮاي ﮔﺮم در ‪ SRT‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 1-1/5‬روز ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ SRT .‬ﺧﻴﻠﻲ زﻳـﺎد )ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ‪ 20‬روز(‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻓﻼك ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻼك ﻫـﺎي ﺳـﻮزﻧﻲ ﺷـﻜﻞ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﭘـﺴﺎﺑﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﻛﺪورت زﻳﺎد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻓﻼك ﺳﻮزﻧﻲ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 30mg/l‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪ SRT .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻣﺘﻔـﺎوت‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬

‫‪٧۴‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ‪ pH ،‬در ﻣﺤﺪوده ‪ 6-9‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻣﻨﺎﺳـﺐ در‬
‫‪ pH‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺧﻨﺜﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل راﻛﺘﻮر ‪ 2mg/l‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‬
‫و در ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻي ‪ ، 0/5 mg/l‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل اﺛﺮ ﻛﻤﻲ ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ دارد‪ .‬در ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻛﺎﻓﻲ)ﻧﻴﺘـﺮوژن و ﻓـﺴﻔﺮ( ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ‪ bsCOD‬در دﺳـﺘﺮس‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻣﺴﺌﻮل ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮي از ﻣﻮاد ﺳﻤﻲ را ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﻣﺴﺌﻮل اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 1-9‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻋﻨﻮان ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي اﺳـﺖ ﻛـﻪ آﻣﻮﻧﻴـﺎك‬
‫ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ و ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻛﻴﻔﻲ آب اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ (1 :‬اﺛﺮ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﺮ آﺑﻬـﺎي درﻳﺎﻓـﺖ ﻛﻨﻨـﺪه از ﻧﻈـﺮ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل و ﺳﻤﻴﺖ ﺑﺮاي ﻣﺎﻫﻲ ﻫﺎ ‪ (2‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن ﺑـﺮاي‬
‫ﻛﻨﺘﺮل اﺗﺮوﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و ‪ (3‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﻨﺘـﺮل ﻧﻴﺘـﺮوژن ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺑﺎزﻳﺎﻓـﺖ آب ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺨﻠﻴـﻪ ﺑـﻪ آﺑﻬـﺎي‬
‫زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬در رﻓﺮﻧﺴﻬﺎ )‪ (2001‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﻄﺢ آﻟـﻮدﮔﻲ آب آﺷـﺎﻣﻴﺪﻧﻲ )‪ (MCL‬ﺑـﺮاي ﻧﻴﺘـﺮوژن‬
‫ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ‪ 45mg/l‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻴﺘﺮات و ‪ 10mg/l‬ﺑﺮﺣـﺴﺐ ازت ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ﻛـﻞ ﻧﻴﺘـﺮوژن آﻟـﻲ و‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺷﻬﺮي ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﺤﺪوده ‪ 25-45mg/l‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺎ دﺑـﻲ ‪450‬‬
‫ﻟﻴﺘﺮ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻧﻔﺮ در روز)‪ 120‬ﮔﺎﻟﻦ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻧﻔﺮ در روز( اﺳﺖ‪ .‬در ﺑـﺴﻴﺎري از ﻧـﻮاﺣﻲ دﻧﻴـﺎ ﻛـﻪ داراي‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﻲ ﻣﺤﺪود ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﺑـﻴﺶ از ‪ 200mg/l‬ﺑﺮﺣـﺴﺐ ازت در ﻓﺎﺿـﻼب ﺷـﻬﺮي‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺣﺬف ‪ ،BOD‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻫـﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ و رﺷـﺪ‬
‫ﭼﺴﺒﻴﺪه اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ روش ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠـﻖ ﺑـﺮاي رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ‪ ،‬زﻻل ﺳـﺎز و ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ اﺳﺖ)ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ 1-19‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﭘﺘﺎﻧـﺴﻴﻞ ﺣـﻀﻮر ﻣـﻮاد آﻟـﻲ ﺑﺎزدارﻧـﺪه و‬
‫ﺳﻤﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﻟﺠﻦ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ دوﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺷﺎﻣﻞ دو ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ و دو زﻻل ﺳﺎز ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺣـﺬف‬
‫‪ ، BOD‬واﺣﺪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ و زﻻل ﺳﺎز اوﻟﻴﻪ ﺑﺎ ‪ SRT‬ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ BOD .‬و ﻣـﻮاد‬
‫ﺳﻤﻲ در واﺣﺪ اول ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﻣﺎﻧﻌﻲ در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم اﻧﺠﺎم ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﺗـﺎ ﺣﺠـﻢ‬
‫ﻛﺎﻓﻲ از ﺟﺎﻣﺪات را ﺑﺮاي ﻟﺨﺘﻪ ﺳﺎزي و زﻻل ﺳﺎزي ﻣﻮﺛﺮ ﺟﺎﻣﺪات ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف دارﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬

‫‪٧۵‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺣـﺬف ‪ BOD‬ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ BOD‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻗﺒـﻞ از ﺗﺜﺒﻴـﺖ‬
‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺣﺬف ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف داراي ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ در ﻣـﺴﺎﺣﺖ ﺳـﻄﺢ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻓـﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑـﺖ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﻫـﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ ﻏﺎﻟـﺐ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﭼـﺴﺒﻴﺪه ﺑﻌـﺪ از ﺣـﺬف ‪ BOD‬و ﻳـﺎ در ﺳﻴـﺴﺘﻢ رﺷـﺪ ﭼـﺴﺒﻴﺪه‬
‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر وﻳﮋه ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه در ﺑﺨﺶ ‪ 3‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺗﻮﺗﺮوف ﻫﻮازي ﻣﺴﺌﻮل ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر‬
‫ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺷﺎﻣﻞ دو ﮔﺮوه ﺑﺎﻛﺘﺮي اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫اول‪ ،‬آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﮔﺮوه از ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي اﺗﻮﺗﺮوف ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ اﻛـﺴﻴﺪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠـﻪ دوم‪،‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوه دﻳﮕﺮي از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺗﻮﺗﺮوف ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻮﺟـﻪ ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ دو‬
‫ﮔــﺮوه ﺑــﺎﻛﺘﺮي اﺗــﻮﺗﺮوف‪ ،‬ﺑﻄــﻮر ﻛﺎﻣــﻞ ﻣﺘﻔــﺎوت وﺟــﻮد دارد‪ .‬در ﺷــﺮوع ﺗﺠــﺎرب ﻛﻼﺳــﻴﻚ راﺟــﻊ ﺑــﻪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺗﻮﺳﻂ وﻳﻨﻮﮔﺮادﺳﻜﻲ)‪ ،(1891‬ﺟﻨﺲ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي اﺗﻮﺗﺮوف ﻧﻴﺘﺮوزوﻣﻮﻧﺎس و ﻧﻴﺘﺮوﺑﺎﻛﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ آﻣﻮﻧﻴﺎك را ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮع دﻳﮕـﺮي از ﺑـﺎﻛﺘﺮي اﺗـﻮﺗﺮوف ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺪﺳﺖ آوردن اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ از اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑـﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ را دارد)ﺑـﺎ ﭘﻴـﺸﻮﻧﺪ ﻧﻴﺘـﺮوزو(‪،‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوزوﻛﻮﻛﻮس‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوزوﺳﭙﻴﺮا‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوزوﻟﻮﺑﻮس و ﻧﻴﺘﺮوزوروﺑﺮﻳﻮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﭘﻴﻨﺘﺮ‪ .(1970 ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤـﻮد‬
‫ﻛﻪ در ﻃﻮل دﻫﻪ ‪ ، 1990‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي اﺗﻮﺗﺮوف ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ اﻛـﺴﻴﺪ‬
‫ﻛﺮدن آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﻴﺘﺮوﺑـﺎﻛﺘﺮ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﺎﻳﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي )ﻧﻴﺘـﺮو‪ ( -‬ﺑـﺎﻛﺘﺮي اﺗـﻮﺗﺮوف ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوﻛﻮﻛﻮس‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوﺳﭙﻴﺮا‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوﺳﭙﻴﻨﺎ و ﻧﻴﺘﺮواﺳﺘﻴﺲ‪ ،‬ﻧﻴﺰ اﻛﺴﻴﺪ ﺷﻮد‪ .‬واﮔﻨـﺮ و ﻫﻤﻜـﺎراﻧﺶ )‪ (1995‬ﺑـﺎ‬
‫اﺳــﺘﻔﺎده از ﭘﺮوﺑﻬــﺎي اوﻟﻴﮕﻮﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴــﺪي در ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬــﺎي اﻛــﺴﻴﺪ ﻛﻨﻨ ـﺪه آﻣﻮﻧﻴــﺎك ﻧــﺸﺎن دادﻧــﺪ ﻛــﻪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوزوﻣﻮﻧﺎس در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﻣﺘﺪاول ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺴﻚ و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (1994‬ﺑـﺮاي اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ در ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺘﺮوﻛﻮﻛﻮس ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻏﺎﻟﺐ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع ﻛـﻪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ رﺷﺪ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ آﻳـﺎ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻚ‬
‫ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن آﻧﻬﺎ ﺑﻄﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 1-19‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ :‬اﻟﻒ( ﺳﻴﺴﺘﻢ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ب(‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﻟﺠﻦ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬

‫‪٧۶‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوزو‪ -‬ﺑﺎﻛﺘﺮ‪:‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪2 NH 4 + 3O2 → 2 NO2 + 4 H + + 2 H 2 O‬‬ ‫)‪(1 − 86‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮو‪ -‬ﺑﺎﻛﺘﺮ‪:‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪2 NO2 + O2 → 2 NO3‬‬ ‫)‪(1 − 87‬‬
‫واﻛﻨﺶ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻛﻠﻲ‪:‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪NH 4 + 2O2 → NO3 + 2 H + H 2 O‬‬ ‫)‪(1 − 88‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس واﻛﻨﺶ ﻛﻠﻲ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن در ﺑﺎﻻ‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻛﺎﻣـﻞ آﻣﻮﻧﻴـﺎك ‪g‬‬
‫‪ 4/57 O2/g N‬اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ 3/43‬ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ و ‪ 1/14‬ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑـﺎزاي ﻫـﺮ ﮔـﺮم‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺳﻨﺘﺰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﻴﺰان اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫‪ 4/57 g O2/g N‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن از ﺗﺜﺒﻴﺖ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ و ﻧﻴﺘـﺮوژن ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم واﻛـﻨﺶ‬
‫داده ﺷﺪه در راﺑﻄﻪ )‪ (1-88‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ راﺑﻄﻪ ‪ 1-88‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺑﺮآورد ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪NH 4 + 2 HCO3 + 2O2 → NO3 + 2CO2 + 3H 2 O‬‬ ‫)‪(1 − 89‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮوژن آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷـﺪه )ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ ﻧﻴﺘـﺮوژن(‪ 7/14 ،‬ﮔـﺮم ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ] ‪ . [2 × (50 g CaCO3 / eq) / 14‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻧﺮژي ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه‪،‬‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻮن آﻣﻮﻧﻴﻮم ﺟﺬب ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬واﻛﻨﺶ ﺳﻨﺘﺰ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑـﺼﻮرت زﻳـﺮ‬
‫اراﺋﻪ ﻛﺮد‪:‬‬

‫‪٧٧‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪4CO2 + HCO3 + NH 4 + H 2 O → C 5 H 7 O2 N + 5O2‬‬ ‫)‪(1 − 90‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪ C5H7O2N‬ﺑﺮاي ﻧـﺸﺎن دادن ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﺳـﻨﺘﺰ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 1-7‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑـﺮاي اﻳﺠـﺎد ﻣﻌﺎدﻟـﻪ‬
‫واﻛﻨﺶ ﻛﻠﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻣﺜﺎل ‪ 1-4‬ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪ‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﻳﻚ ﻃﺮﻓـﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات و اﺣﻴﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻪ آب را ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺮاي ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫آوردن راﺑﻄﻪ ‪ 1-91‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮد )‪ .(ƒs =0/05‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺿﺮاﻳﺐ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺑﻄﻮر دﻗﻴﻖ ﻣﻮازﻧﻪ ﻧﻤـﻲ‬
‫ﺷﻮد؛ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ اﺳﺖ )ﻛﺮﻳﺘﺲ و ﭼﻮﺑﺎﻧﻮﮔﻼس‪.(1998 ،‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪NH 4 + 1.863O2 + 0.098CO2 → 0.0196C 5 H 7 O2 N + 0.98 NO3‬‬
‫‪+ 0.0941H 2 O + 1.98 H +‬‬ ‫)‪(1 − 91‬‬
‫از راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ ﻓﻬﻤﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮوژن آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷـﺪه )ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ ‪4/25 ، (N‬‬
‫ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮف‪ 0/16 ،‬ﮔﺮم ﺳﻠﻮل ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ 7/07 ،‬ﮔﺮم ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺑﺮﺣـﺴﺐ ‪ CaCO3‬ﺣـﺬف و‬
‫‪ 0/08‬ﮔﺮم ﻛﺮﺑﻦ ﻏﻴﺮ آﻟﻲ در ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﻠﻮل ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺼﺮف ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي اﻛـﺴﻴﺪ‬
‫ﻛﺮدن ‪ 1‬ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮوژن آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات )‪ 4/25‬ﮔﺮم( ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘـﺪار ﺗﺌـﻮري ‪ 4/57‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺷـﺪه از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ راﺑﻄﻪ ‪ 1-88‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-87‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن )‪ (7/07‬در راﺑﻄﻪ ‪ 1-91‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ‪ 7/14‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻘﺪاري از آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ)راﺑﻄـﻪ ‪ .(1-89‬ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-91‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ ƒs‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ)ﺑﺨﺶ ‪ 1-4‬را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ ƒs=0/05] .‬ﺑﺮاي راﺑﻄﻪ ‪ 1-91‬ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ[‪ .‬ورزرﻧﺎك و ﮔﺎﻧﻦ )‪ (1967‬ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻞ ﻣﺼﺮف واﻗﻌﻲ اﻛﺴﻴﮋن‪ 4/33 g O2/g N ،‬اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ 3/22 g O2/g N‬ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك‬
‫و ‪ 1/11 g O2/g N‬ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻓﺎﺿـﻼب‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ ،BOD‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‪ ،‬دﻣﺎ و ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺤﺜﻬـﺎي ﻣﻬﻤـﻲ در ﻃﺮاﺣـﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺰﺋﻲ ﺑﻪ ‪ CO2‬و ﻓـﺴﻔﺮ‬
‫ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزدﻫﻲ ﻛﻢ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ CO2 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻮا ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳـﺖ و ﻓـﺴﻔﺮ ﺑـﻪ ﻧـﺪرت ﻣﺤـﺪود‬
‫ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺰﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺤﺮﻳﻚ رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ در ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎي ﻛﺸﺖ ﺧـﺎﻟﺺ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑـﺎ ‪=0/1 ،Mo =0/001 ،Mg =0/03 ،Cu =0/01 ،Ca=0/5 :‬‬
‫‪ Ni‬و ‪)Zn =1 mg/l‬ﭘﻮدوﺳﻜﺎ ‪.(1973 ،‬‬

‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي رﺷﺪ‬

‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﻪ در دﻣﺎي ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 28 C‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺳـﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫـﺎي‬
‫‪0‬‬

‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ از ﻧﻈﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺤـﺪود ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي اﺷﺒﺎع اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮض ﻛﻪ اﻛﺴﻴﮋن اﺿﺎﻓﻲ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٧٨‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫⎞ ‪⎛ µ nm‬‬
‫⎜⎜ = ‪µ n‬‬ ‫‪⎟⎟ − k dn‬‬ ‫)‪(1 − 92‬‬
‫⎠ ‪⎝ Kn + N‬‬
‫‪ = µ n‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ‪ ،‬ﮔﺮم ﺳﻠﻮل ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﺮم ﺳﻠﻮل در روز‬
‫‪ = µ nm‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ‪ ،‬ﮔﺮم ﺳﻠﻮل ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﺮم ﺳﻠﻮل در روز‬
‫‪ = N‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = Kn‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻧﺼﻒ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = kdn‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ‪g VSS/g VSS.d ،‬‬
‫ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ رﺷﺪ وﻳﮋه ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از دﻣـﺎ ﮔـﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ )راﻧـﺪال و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1992 ،‬در دﻣﺎي ‪ µ n ، 20°C‬ﮔﺰارش ﺷﺪه از ‪ 0/77 g VSS/g VSS‬ﺗﺎ ‪ 0/25‬ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻊ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﻀﻮر ﻣﻮاد ﺑﺎزدارﻧﺪه در ﻓﺎﺿﻼب و ﻳـﺎ‬
‫اﺧﺘﻼف در ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و روﺷﻬﺎي آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺖ ‪ µ nm‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف اﺳـﺖ و زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﺪاول ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ از ‪30‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 10‬روز در دﻣـﺎي ‪ 10°C‬و ‪ 7‬ﺗـﺎ ‪ 4‬روز در دﻣـﺎي ‪ 20°C‬ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در دﻣـﺎي ﺑـﺎﻻي ‪ ، 28°C‬ﺳـﻴﻨﺘﻴﻚ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ و آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬در درﺟﻪ ﺣﺮارﺗﻬﺎي ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك و ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ در ‪ SRT‬ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻲ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻪ ﺑﺎ آب و ﻫـﻮا ﻛـﺎﻣﻼً ﻣﻄﺎﺑﻘـﺖ دارد‪ ،‬در دﻣـﺎي‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 25°C‬ﺑﺎ ﺣﻀﻮر اﻛﺴﻴﮋن ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 0/1 mg/l‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ‪ 0/5-1 mg/l‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ در اﺑﺘﺪاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮ از‬
‫ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه آﻣﻮﻧﻴـﺎك ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻧﻜﻨـﺪ‪،‬‬
‫رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ رخ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﮔﺬرا‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ ﺗـﺎ ‪5-20 mg/l‬‬
‫اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )اﺛـﺮات رﺷـﺪ‬
‫ﭼﺴﺒﻴﺪه در ﺑﺨﺶ ‪ 3‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ ﻣـﺸﺎﻫﺪات ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻫـﻮازي ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻏﻠﻈﺖ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ‪ 3-4mg/l‬اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺛﺮات اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺳﺮﻋﺖ وﻳـﮋه )‪ (1-92‬ﺑـﺼﻮرت زﻳـﺮ اﺻـﻼح ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫⎞ ‪⎛ µ N ⎞⎛ DO‬‬
‫⎜⎜⎟⎟ ‪µ n = ⎜⎜ nm‬‬ ‫‪⎟⎟ − k dn‬‬ ‫)‪(1 − 93‬‬
‫⎠ ‪⎝ K n + N ⎠⎝ K 0 + DO‬‬
‫‪ = DO‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = K0‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ اﺷﺒﺎع ‪g/m3 ، DO‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻗﺒﻼً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺿﺮاﻳﺐ و ﻣﺪل ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺑـﺎﻻ ﺑﺮاﺳـﺎس ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه ﺑـﺮاي ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻛﻢ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از اﻳﻦ ﻣﺪﻟﻬﺎ ﺑﺮاي‬

‫‪٧٩‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﺑﺎرﮔـﺬاري آﻟـﻲ ﺑـﺎﻻ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫اﺳﺘﻨﺴﺘﺮوم و ﺳﻮﻧﮓ )‪ (1991‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ اﺛﺮ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ﺑـﺮ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﺪازه و داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻓﻼك ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﻛـﻞ ﺣﺠـﻢ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﻛـﺴﻴﮋن ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ در ﻣﺤﺪوده ﻳﻚ ﻓﻼك ﺣﺎوي ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف و ﺳﺎﻳﺮ ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻮزﻳﻊ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻗﻄﺮ ﻓﻼك ﺣﺪود ‪ 100-400‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻛﺴﻴﮋن از ﻃﺮﻳﻖ ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط ﺑـﻪ داﺧـﻞ ذرات‬
‫ﻓﻼك ﻧﻔﻮذ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻋﻤﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﻼك ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﻣﻌﺮض اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻓﻼك ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﻛﺴﻴﮋن در ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ ﺑﺮاي‬
‫ﺣﻔﻆ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل داﺧﻞ ﻓﻼك و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﻛﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل )ﻛﻤﺘﺮ از ‪ (0/5mg/l‬ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﺤﺪود ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺛـﺮ‬
‫ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮ ﻧﻴﺘﺮوﺑﺎﻛﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮوزوﻣﻮﻧـﺎس ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﺳـﺖ‪ .‬در ﭼﻨـﻴﻦ ﻣـﻮاردي ‪،‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻧﺎﻗﺺ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺣﻀﻮر ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ در‬
‫ﭘﺴﺎب ﺑﻄﻮر وﻳﮋه ﺑﺮاي ﻃﺮﺣﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻛﻠﺮزﻧﻲ ﺑﺮاي ﮔﻨﺪزداﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دردﺳﺮﺳﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؛‬
‫زﻳﺮا ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﻠﺮ اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ‪ 4‬ﮔﺮم ﻛﻠﺮ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻌﺪادي از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺷﺎﻣﻞ ‪ ،pH‬ﺳﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺰات و آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻏﻴـﺮ ﻳـﻮﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻳﻮن ﻫﻴﺪروژن )‪ :(pH‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻪ ‪ pH‬ﺣﺴﺎس اﺳﺖ و ﺳﺮﻋﺖ در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ pH‬ﻛﻤﺘـﺮ از‬
‫‪ 6/8‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ pH‬ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﻪ ‪ 20-10 ، 5/8-6‬درﺻـﺪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ‪ pH‬ﻣﺴﺎوي ‪ 7‬اﺳﺖ)‪ .(U.S.EPA,1993‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در ‪ pH‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 7‬ﺗـﺎ‬
‫‪ 7/2‬رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ pH .‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 7/2‬ﺗﺎ ‪ ، 7‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻨﺎﺳـﺐ اﺳـﺖ و در ﺣﺎﻟﺘﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ آب ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ‪ ، pH‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺑﻪ ﻃﺮح ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب اﺿـﺎﻓﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ اوﻟﻴﻪ و ﺣﺠﻢ آﻣﻮﻧﻴـﺎك اﻛـﺴﻴﺪ ﺷـﺪه ‪ ،‬ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺼﻮرت آﻫﻚ‪ ،‬ﺳﻮدااش‪ ،‬ﺑﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺳﺪﻳﻢ ﻳﺎ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺎده ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬

‫ﺳﻤﻴﺖ‬
‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ و ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻏﻠﻈﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻫـﻮازي ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻣـﻲ ﮔـﺬارد‪ .‬در ﺧﻴﻠـﻲ از‬
‫ﻣﻮارد‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﺎ وﺟﻮد اداﻣﻪ رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ و اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮدن آﻣﻮﻧﻴﺎك و ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺳﻤﻴﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎي ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺣﻀﻮر ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﺳـﻤﻲ‬

‫‪٨٠‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫در ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ)ﺑﻠـﻮم و اﺳـﭙﻴﺲ‪ .(1991 ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت آﻟـﻲ ﺳـﻤﻲ ﺗﻮﺳـﻂ ﻫـﻮﻛﻨﺒﺮي و‬
‫ﮔﺮادي)‪ (1977‬و ﺷﺎرﻣﺎ و آﻫﻠﺮت)‪ (1977‬ﻟﻴﺴﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻤﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﻮاد ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ آﻟـﻲ‬
‫ﺣﻼل‪ ،‬آﻣﻴﻦ ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺎﻧﻴﻦ ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻓﻨﻮﻟﻲ‪ ،‬اﻟﻜﻠﻬﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺎﻧﺎت‪ ،‬اﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺮﺑﺎﻣﺎت و ﺑﻨﺰن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻮدن ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﺑﺎزدارﻧـﺪه ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‪ ،‬ﻣـﺸﺨﺺ ﻛـﺮدن دﻗﻴـﻖ ﻣﻨﺒـﻊ ﺳـﻤﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻨﺒﻊ ﺳـﻤﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺑـﺮداري‬
‫ﮔﺴﺘﺮده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻠﺰات‬
‫ﻓﻠﺰات ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و اﺳﻜﻴﻨﺮ و واﻟﻜﺮ)‪ (1961‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻞ در ﻏﻠﻈﺖ‬
‫‪ ،0/25 mg/l‬ﻛﺮوم ‪ ،0/25 mg/l‬ﻣﺲ ‪ 0/1 mg/l‬ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎزدارﻧﺪه ﻛﺎﻣﻞ در اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻏﻴﺮﻳﻮﻧﻲ‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻏﻴﺮ ﻳﻮﻧﻴﺰه ﻳـﺎ آﻣﻮﻧﻴـﺎك آزاد و اﺳـﻴﺪ ﻧﻴﺘـﺮوس ﻏﻴـﺮ ﻳـﻮﻧﻲ )‪ (HNO2‬ﻧﻴـﺰ ‪ ،‬ﻋﺎﻣـﻞ ﺑﺎزدارﻧـﺪه‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺖ‪ .‬اﺛﺮات ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ اﻧﻮاع ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬دﻣﺎ و ‪ pH‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬در دﻣـﺎي‬
‫‪ 20°C‬و ‪ pH‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ، 7‬ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 100mg/l‬و ‪ 20mg/l‬ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻋﺎﻣـﻞ‬
‫ﺑﺎزدارﻧﺪه در ﺷﺮوع اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك و ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺷﻮد و ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 280mg/l‬ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎزدارﻧﺪه در ﺷﺮوع اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺷﻮد )‪.(U.S.EPA,1993‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-20‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )ﺳﺪﻻك‪:(1991 ،‬‬

‫‪٨١‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-21‬اﻧﻮاع راﻛﺘﻮرﻫﺎ و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم آﻧﻬـﺎ‪ :‬اﻟـﻒ( ﻣﺤـﺮك ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا‬
‫)دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ( ب( ﻣﺤﺮك ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ )دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ(‬

‫‪ 1-10‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫اﺣﻴﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻪ اﻛﺴﻴﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻚ‪ ،‬اﻛﺴﻴﺪ ﻧﻴﺘﺮوس و ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻧـﺎم دارد‪.‬‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺨﺶ ﺟﺪاﻳﻲ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻫـﺮ دو‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ روﺷﻬﺎي ﻓﺮارﺳﺎزي آﻣﻮﻧﻴﺎك‪ ،‬ﻛﻠﺮزﻧﻲ ﻧﻘﻄـﻪ‬
‫ﺷﻜﺴﺖ و ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻳﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺮ اﺳﺖ و ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب در ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ اوﺗﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ و آﺑﻬﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي زﻳﺎد ﻧﻴﺘﺮات ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﻮد و ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﻃﺮح ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب وارد آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ آب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫‪٨٢‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫دو روش ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ اﺣﻴـﺎي ﻧﻴﺘـﺮات ﺑـﺮوش ﺟـﺬب و‬
‫واﭘﺎﺷﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد )ﻧﻤﻮدار‪ 1-20‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬اﺣﻴـﺎي ﻧﻴﺘـﺮات ﺑـﺮوش ﺟـﺬب ﺷـﺎﻣﻞ اﺣﻴـﺎي‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻪ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ آﻣﻮﻧﻴﺎك در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﺎﺷـﺪ ﺟـﺬب‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل واﺑﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺮوش واﭘﺎﺷـﻲ‬
‫ﻳﺎ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺎ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﻨﻔﺴﻲ اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮون ﺟﻔﺖ ﻣﻲ ﺷـﻮد و ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ ﻳـﺎ ﻧﻴﺘـﺮات‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻟﻲ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ آﻟﻲ دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘـﺮون اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬دو دﻳــﺎﮔﺮام ﻛﻠــﻲ ﺟﺮﻳــﺎن دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن ﻟﺠــﻦ ﻓﻌــﺎل و ﺷــﺮاﻳﻄﻲ ﻛــﻪ ﺳــﺮﻋﺘﻬﺎي واﻛــﻨﺶ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-21‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻳـﺎﮔﺮام اول ﺟﺮﻳـﺎن )ﺷـﻜﻞ ‪-21‬‬
‫‪1‬اﻟﻒ( ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺻﻼح ﺷﺪه »ﻻدزاك – اﺗﻴﻨﮕﺮ« ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )‪ ،(U.S.EPA,1993‬ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ‬
‫ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻧﻴﺘﺮات‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟـﻲ در‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ورودي‪ ،‬دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون را ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ اﻛﺴﻴﺪ و اﺣﻴﺎء ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺘـﺮات ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‪ ،‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ اﺳﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻌﻨﻮان دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ اوﻟﻴـﻪ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷــﻮد‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨــﺪ دوم ﻛــﻪ در ﺷــﻜﻞ )ب‪ (1-21‬ﻧــﺸﺎن داده ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ ،‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن ﺑﻌــﺪ از‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻨﺒﻊ دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳـﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪي‬
‫ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ )ب‪ (1-21‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﺣﺬف ‪ BOD‬در اﺑﺘﺪا اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم واﻛـﻨﺶ اﺣﻴـﺎي ﻧﻴﺘـﺮات ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛـﺴﺐ اﻧـﺮژي ﻓﻘـﻂ ﺑـﻪ ﺗـﻨﻔﺲ‬
‫ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻛﻪ از ‪ BOD‬ﻓﺎﺿﻼب اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻤﺘﺮي دارد‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻳﺎ اﺳﺘﺎت ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ‪ BOD‬ﻛﺎﻓﻲ را ﺑﺮاي اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘـﺮات ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛﻨـﺪ و ﺳـﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ دوﺳﻴـﺴﺘﻢ رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ و ﭼـﺴﺒﻴﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﻳـﻚ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات و ﺣﺬف ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ اوﻟﻴـﻪ و اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ ،‬از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﺑﺮاي اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد؛ اﻣـﺎ راﻫﻬـﺎي‬
‫دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن وﺟﻮد دارد‪ .‬آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺗﻮﺗﺮوف ﺟﺪﻳﺪ و ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮازي ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺑﻪ ﮔـﺎز ﻧﻴﺘـﺮوژن‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ .‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه ﺑﺎ اﻳﻦ واﻛﻨﺶ ﻫﺎ در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟـﻮژي زﻳـﺮ اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻴﺘﻠﺘـﻮن و ﻫﻤﻜـﺎران)‪ (2000‬اﻣﻜـﺎن ﺗـﺄﺛﻴﺮ اﻳـﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي اﺗـﻮﺗﺮوف دﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ ﻳـﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوف دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ را ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻟﺠﻦ ﻣﻨﻔـﺮد‬
‫ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ و ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨـﺪ‬

‫‪٨٣‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺗﻮﺗﺮوف دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺟﺪﻳﺪ در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻫﻀﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑـﻪ اﺛﺒـﺎت رﺳـﻴﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻳـﻚ راﻛﺘـﻮر ﺑـﺎ ﺑـﺴﺘﺮ ﺳـﻴﺎل در دﻣـﺎي ‪ 30-35°C‬ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫اﺳﺖ)اﺳﺘﺮوس و ﻫﻤﻜﺎران‪1997 ،‬؛ ﺟﺘﻦ و ﻫﻤﻜـﺎران‪ .(1999 ،‬راﻛﺘـﻮر ﺑـﺴﺘﺮ ﺳـﻴﺎل در ﻧﮕﻬـﺪاري اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﺑﺎ رﺷﺪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ NH4+ .‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﮔـﺎز‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ ﻧﻴﺘﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1/3‬ﻣﻮل ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺑﺎزاي ﻫـﺮ ﻣـﻮل ‪ NH4+‬ﻣـﺼﺮف‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد)اﺳﺘﺮوس و ﻫﻤﻜﺎران‪ ،‬اﻟﻒ‪ .(1999‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﻮد؛ اﻣـﺎ‬
‫ﻫﻴﭻ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻨﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻓﺮآﻳﻨﺪ آﻧﺎﻣﻮﻛﺲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻲ ﻫﻮازي آﻣﻮﻧﻴﻮم ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ در ﻫﺎﺿـﻢ‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﺎرون اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ آﻧـﺎﻣﻮﻛﺲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد )ﺟﺘﻦ و ﻫﻤﻜﺎران‪ (1999 ،‬و در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي‬
‫ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ؛ اﻣـﺎ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در ﻗﺎرچ ﻫﺎ و ﺟﻠﺒﻚ ﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫دارﻧـﺪ ﻫـﻢ ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف و ﻫـﻢ اﺗـﻮﺗﺮوف ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف ﺷـﺎﻣﻞ اﻧـﻮاع زﻳـﺮ اﺳـﺖ‪:‬‬
‫آﻛﺮوﻣﻮﺑﺎﻛﺘﺮ‪ ،‬آﺳﻴﻨﺘﻮﺑﺎﻛﺘﺮ‪ ،‬آﮔﺮوﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻮم‪ ،‬آﻟﻜـﺎﻟﻲ ژﻧـﺰ‪ ،‬آرﺗﺮوﺑـﺎﻛﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺳـﻴﻠﻮس‪ ،‬ﻛﺮوﻣﻮﺑـﺎﻛﺘﺮﻳﻮم‪ ،‬ﻛﻮرﻳﻨـﻪ‬
‫ﺑـــﺎﻛﺘﺮﻳﻮم‪ ،‬ﻓﻼووﺑـــﺎﻛﺘﺮﻳﻮم‪ ،‬ﻫﻴﭙﻮﻣﻴﻜﺮوﺑﻴـــﻮم‪ ،‬ﻣﻮرﻛـــﺴﻼ‪ ،‬ﻧﻴـــﺴﺮﻳﺎ‪ ،‬ﭘـــﺎراﻛﻮﻛﻮس‪ ،‬ﭘﺮوﭘﻴﻮﻧﻮﺑـــﺎﻛﺘﺮﻳﻮم‪،‬‬
‫ﭘﺴﻮدوﻣﻮﻧﺎس‪ ،‬رﻳﺰوﺑﻴﻮم‪ ،‬رودوﺳﭙﻮدوﻣﻮﻧﺎس‪ ،‬اﺳﭙﻴﺮﻳﻠﻴﻮم و وﻳﺒﺮﻳﻮ)ﭘﺎﻳﻦ‪ (1981 ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳـﻦ‪،‬‬
‫ﮔﺎﻳﻞ )‪ (1989‬از ﻫﺎﻟﻮﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻮم و ﻣﺘﺎﻣﻮﻧﺎس ﻧﺎم ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﭘﺴﻮدوﻣﻮﻧﺎس‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﮔﺴﺘﺮده اي در ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎ دارﻧـﺪ و ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺤـﺪوده ﮔـﺴﺘﺮده اي از‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻴﺪروژن‪ ،‬ﻣﺘﺎﻧﻮل‪ ،‬ﻛﺮﺑﻮﻫﻴﺪرات‪ ،‬اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻟﻲ‪ ،‬اﻟﻜﻞ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺰوات ﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت‬
‫آروﻣﺎﺗﻴﻚ را اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ )ﭘﺎﻳﻦ‪ .(1981 ،‬اﻛﺜﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ‪ ،‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ﻫﻮازي اﺧﺘﻴﺎري ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﻳﺎ ﻧﻴﺘﺮات ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﻌﺪادي از آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﺨﻤﻴـﺮ را‬
‫در ﻏﻴﺎب ﻧﻴﺘﺮات ﻳﺎ اﻛﺴﻴﮋن اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ اﺗﻮﺗﺮوف از ﻫﻴـﺪروژن و ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت‬
‫اﺣﻴﺎء ﺷﺪه ﺳﻮﻟﻔﻮره ﺑﻌﻨﻮان دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون در ﺣﻴﻦ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﺻـﻮرﺗﻴﻜﻪ‬
‫ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ آﻟﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﮔﺮوه ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺼﻮرت ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف رﺷـﺪ ﻛﻨﻨـﺪ‬
‫)ﮔﺎﻳﻞ‪.(1989 ،‬‬
‫ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺗﻮﺗﺮوف و ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص و ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫـﺎي‬
‫ﻛﻢ ﻳﺎب ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ آﻧـﺎﻣﻮﻛﺲ اﻧﺠـﺎم ﮔﻴـﺮد ﻛـﻪ در اواﺳـﻂ دﻫـﻪ ‪ 1990‬ﻣـﻴﻼدي ﻛـﺸﻒ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن ﻣــﻲ ﺗﻮاﻧــﺪ ﺗﺤــﺖ ﺷــﺮاﻳﻂ ﻫــﻮازي ﺑﻮﺳــﻴﻠﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬــﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔــﺎﻳﺮ ﻫﺘﺮوﺗــﺮوف رخ‬
‫دﻫـــﺪ)روﺑﺮﺗـــﺴﻮن و ﻛـــﻮﻧﻦ‪1990 ،‬؛ ﭘـــﺎﺗﻮرﻳﻮ و ﻫﻤﻜـــﺎران‪(1994 ،‬؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـــﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـــﻴﻮن و‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻴﺘـﺮوژن ﮔـﺎزي اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد‪ .‬ﺑـﺎﻛﺘﺮي‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﭘﺎراﻛﻮﻛﻮس ﭘﺎﻧﺘﻮﺗﺮوﭘﺎ ﺑﻄـﻮر ﮔـﺴﺘﺮده اي ﺑـﺮاي اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣـﺎن آﻣﻮﻧﻴـﺎك و اﺣﻴـﺎي‬

‫‪٨۴‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻧﻴﺘﺮات ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮﺗﺮوف ﺑﻪ اﻧﺮژي ﻧﻴـﺎز دارد ﻛـﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات ﻳﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ ﺗﻮﺳـﻂ ﭘـﺎراﻛﻮﻛﻮس ﭘﺎﺗﺌﻮﺗﺮوﭘـﺎ ﺗﺤـﺖ ﺷـﺮاﻳﻂ ﻫـﻮازي ﺣﺎﺻـﻞ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﺎت ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻛﺮﺑﻨﻪ ﻛﻪ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻫﻮازي ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ ،‬رﺷﺪ ﻛﻤﻲ از ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎي ﻫﺘﺮﺗﺮوف در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻫﻮازي ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ)وان ﻟﻮزدرﻳﻜﺖ و ﺟﺘﻦ‪ .(1998 ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻛـﺴﻴﮋن وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺗﻮﺗﺮوف ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮوزوﻣﻮﻧﺎس ﻳﻮروﭘﻴﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ را ﻣﺼﺮف و ﺑـﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬آﻣﻮﻧﻴﺎك را اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﻨـﺪ )ﺑـﻮك و ﻫﻤﻜـﺎران‪ .(1995 ،‬در ﺣـﻀﻮر اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل‪ ،‬اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ‪ ،‬آﻣﻮﻧﻴﺎك را ﺑﺎ ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‪ ،‬اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك‬
‫ﺑﺎ اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي در دﻣﺎي ﺑﺎﻻي ‪ 20°C‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ آﻧـﺎﻣﻮﻛﺲ ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ )اﺳﺘﺮوس و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1997 ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ آﻧﺎﻣﻮﻛﺲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ اﺗـﻮﺗﺮوف‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ و ﻧﻤـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ اﻛـﺴﻴﮋن را ﺑـﺮاي اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴـﺎك اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﻨﺪ)ﺟﺘﻦ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1999 ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي آﻧـﺎﻣﻮﻛﺲ ﻧﻤـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺟﺪاﺳـﺎزي ﺷـﻮد و در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺸﺖ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ رﺷﺪ ﻛﻨﺪ)اﺳﺘﺮوس و ﻫﻤﻜﺎران‪(1999 ،‬؛ اﻣﺎ ﻏﻨﻲ ﺳﺎزي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﺎﻟﺺ ﺳـﺎزي ﺟﺮﻣـﻲ‬
‫ﺑﺮاي آﻧﺎﻟﻴﺰ و اﺳﺘﺨﺮاج ‪ 16S rRNA‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬آﻧـﺎﻟﻴﺰ ﻓﻴﻠﻮژﻧﺘﻴـﻚ ﻧـﺸﺎن داده ﻛـﻪ ﺑـﺎﻛﺘﺮي در ﮔـﺮوه‬
‫ﭘﻼﻧﻜﺘﻮﻣﺎﻳﻜﺘﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ دﺳﺘﻪ از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻏﺎﻟﺐ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي آﻧﺎﻣﻮﻛﺲ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ 6-10 ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺳـﺮﻳﻌﺘﺮ از ﻧﻴﺘﺮوزﻣﻮﻧـﺎس ﻳﻮروﭘﻴـﺎ ﻧـﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ)ﺟﺘﻦ و ﻫﻤﻜﺎران‪.(1999 ،‬‬

‫رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﻛﺜﺮ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاﻫﺎي آﻟـﻲ در ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺠﺎي اﻛﺴﻴﮋن از ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ و ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻏﻴﺎب اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻳﺎ در ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻢ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮات ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻧﺰﻳﻢ ردوﻛﺘـﺎز در زﻧﺠﻴـﺮه ﺗﻨﻔـﺴﻲ اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫اﻟﻜﺘﺮون ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻫﻴﺪروژن و اﻟﻜﺘﺮون ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻤـﻚ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬واﻛﻨﺶ ﻫﺎي اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮاﺣﻞ اﺣﻴﺎي زﻳﺮ از ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ و اﻛﺴﻴﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻚ ﺗـﺎ‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪NO3 → NO2 → NO → N 2 O → N 2‬‬ ‫)‪(1 − 94‬‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﺳـﻪ ﻣﻨﺒـﻊ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪(1 :‬‬
‫‪ bsCOD‬در ﻓﺎﺿﻼب ورودي ‪ bsCOD (2‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﺣـﻴﻦ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺧـﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ‪ (3‬ﻳـﻚ ﻣﻨﺒـﻊ‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻳﺎ اﺳﺘﺎت‪ .‬اﺧﻴﺮاً واﺣﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺼﻮرت ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺻـﺎﻓﻲ ﻫـﺎي ﺟﻼدﻫﻨـﺪه‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ bsCOD‬ﺑـﺎﻗﻲ ﻧﻤـﻲﻣﺎﻧـﺪ‪ .‬رواﺑـﻂ اﺳـﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي‬
‫واﻛﻨﺶ ﺑﺮاي دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻟﻜﺘﺮون در زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﻨـﻮان ‪ C10H19O3N‬اﻏﻠـﺐ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(U.S.EPA,1993‬‬
‫ﻓﺎﺿﻼب‪:‬‬

‫‪٨۵‬‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪C10 H 19 O3 N + 10 NO3 → 5 N 2 10CO2 + 3H 2 O + NH 3 + 10OH −‬‬ ‫)‪(1 − 95‬‬
‫ﻣﺘﺎﻧﻮل‪:‬‬
‫‪−‬‬
‫‪5CH 3OH + 6 NO3 → 3 N 2 + 5CO2 + 7 H 2 O + 6OH −‬‬ ‫)‪(1 − 96‬‬
‫اﺳﺘﺎت‪:‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪5CH 3COOH + 8 NO3 → 4 N 2 + 10CO2 + 6 H 2 O + 8OH‬‬ ‫)‪(1 − 97‬‬
‫در ﻫﻤﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎي دﻧﻴﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮازﻧﻪ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪه ﺑـﺎزاي‬
‫ﻫﺮ ‪ 1‬اﻛﻲ واﻻن ﻧﻴﺘﺮات اﺣﻴﺎء ﺷﺪه وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل ﺗﻮﻟﻴـﺪ ‪ 3/5‬ﮔـﺮم ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ )ﺑﺮﺣـﺴﺐ ﻛﺮﺑﻨـﺎت‬
‫ﻛﻠﺴﻴﻢ( ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮوژن ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ اﺣﻴﺎء ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ‪7/14‬‬
‫ﮔﺮم ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ )ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ( ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم آﻣﻮﻧﻴﺎك اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ‬
‫ﺑﺎ اﻧﺠﺎم دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻴﻤﻲ از ﻣﻘﺪار ﻣـﺼﺮﻓﻲ ﺗﻮﺳـﻂ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن را ﺑﺎزﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﺮد‪ .‬از‬
‫واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ اﻛﺴﻴﺪ و اﺣﻴﺎء ‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدل ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺘﺮات ﻳﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘـﺮون را‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﻮل اﻟﻜﺘﺮون اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺘﻪ از ﺟـﺪول ‪ 1-7‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ و‬
‫در زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﮋن‪:‬‬
‫‪0.25 O2 + H + + e − → 0.5 H 2 O‬‬ ‫)‪(1 − 98‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮات‪:‬‬
‫‪−‬‬
‫‪0.5 NO3 + 1.2 H + + e − → 0.1 N 2 + 0.6 H 2 O‬‬ ‫)‪(1 − 99‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ‪:‬‬
‫‪−‬‬
‫‪0.33 NO2 + 1.33H + + e − → 0.67 H 2 O + 0.17 N 2‬‬ ‫)‪(1 − 100‬‬
‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﮋن )راﺑﻄﻪ ‪ (1-98‬و ﻧﻴﺘﺮات )‪ (1-99‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛـﻪ‬
‫‪ 0/25‬ﻣﻮل اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 0/2‬ﻣﻮل ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺮاي اﻧﺘﻘـﺎل اﻟﻜﺘـﺮون در واﻛـﻨﺶ اﻛـﺴﻴﺪ و اﺣﻴـﺎء اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدل ﻧﻴﺘﺮات )‪ (0/25×32g O2/mole‬ﺑـﺮ اﻛـﻲ واﻻن ﮔـﺮم ﻧﻴﺘـﺮات )‪g N2/mole‬‬
‫‪ (0/2×14‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2/86‬ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮات اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدل ﻳـﻚ‬
‫ﺿــﺮﻳﺐ ﻃﺮاﺣــﻲ ﻣﻬــﻢ ﺑــﺮاي ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﻛــﻞ اﻛــﺴﻴﮋن ﻣــﻮرد ﻧﻴــﺎز در ﺳﻴــﺴﺘﻤﻬﺎي ﺗــﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟــﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﻌﺎدل ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/71‬ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺪف ﻛﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ در دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺮوش ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳـﻚ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻬﻢ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ bsCOD‬ﻳﺎ ‪ BOD‬ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻓﻲ دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎرد و ﻫﻤﻜﺎران ﺑﻌﻨـﻮان ﻳـﻚ ﻗـﺎﻧﻮن‬
‫ﻛﻠﻲ ﺗﺨﻤﻴﻦ زدﻧﺪ ﻛﻪ ‪ 4‬ﮔﺮم ‪ BOD‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮات اﺣﻴﺎء ﺷﺪه ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨـﺪ ﻣﻘـﺪار‬
‫واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻧـﻮع دﻫﻨـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ ‪ 1-6‬ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺣﺠـﻢ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣـﺼﺮﻓﻲ‬
‫ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ‪ bsCOD‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺑـﺎزده ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺑﻴـﻮﻣﺲ اﺳـﺖ و ﻧـﺴﺒﺖ ‪ bsCOD/NO3-N‬ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺑـﺎزده ﺑﻴـﻮﻣﺲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﺳـﺖ‪ .‬راﺑﻄـﻪ اي ﻛـﻪ ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻧـﺴﺒﺖ‬

‫‪٨۶‬‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪ bsCOD/NO3-N‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﺮﺿﻴﺎت و واﻗﻌﻴﺎت زﻳﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ)راﻧﺪال و ﻫﻤﻜﺎران‪،‬‬

‫‪ .(1992‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ در ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬آﻧﺎﻟﻴﺰ زﻳـﺮ ﺑـﺮاي ‪bCOD‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي و ذرات اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻮازﻧـﻪ ‪ COD‬در ﺣﺎﻟـﺖ ﭘﺎﻳـﺎ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮان ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ‪ bsCOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه‪ ،‬اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه و ﻳﺎ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪bsCODr = bsCODsyn + bsCOD0‬‬ ‫)‪(1 − 101‬‬
‫‪ bsCOD = bsCODr‬ﻣﺼﺮف ﺷﺪه‪g bsCOD/d ،‬‬
‫‪ bsCOD = bsCODsyn‬دﺧﻴﻞ در ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪g bsCOD/d ،‬‬
‫‪ bsCOD = bsCOD0‬اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه‪g bsCOD/d ،‬‬
‫در ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ bsCODsyn ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ و ﻧﺴﺒﺖ ‪ 1/42‬ﮔـﺮم اﻛـﺴﻴﮋن ﺑـﺎزاي ﻫـﺮ‬
‫ﮔﺮم ‪ VSS‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدل ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ bsCOD‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺑﻴﻮﻣﺲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪bsCODsyn = 1.42Yn bsCODr‬‬ ‫)‪(1 − 102‬‬
‫‪ =Yn‬ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ‪g VSS/g bsCODr ،‬‬
‫‪Y‬‬
‫= ‪Yn‬‬ ‫)‪(1 − 103‬‬
‫‪1 + (k dn ) SRT‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫‪bsCODr = bsCOD0 + 1.42Yn bsCODr‬‬ ‫)‪(1 − 104‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮدن ﻣﺠﺪد‪ ،‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪bsCOD0 = (1 − 142 Yn )bsCODr‬‬ ‫)‪(1 − 105‬‬
‫‪ bsCOD‬در راﺑﻄﻪ ‪ COD ، 1-105‬اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدل ﻧﻴﺘﺮات ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑـﺮاي‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ‪ bsCOD‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪bsCOD0 = 2.86 NO x‬‬ ‫)‪(1 − 106‬‬
‫‪ = 2/86‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدل ﻧﻴﺘﺮات‪g O2/g NO3-N ،‬‬
‫‪ NO3-N = NOx‬اﺣﻴﺎء ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ راﺑﻄﻪ ‪ 1-105‬در راﺑﻄﻪ ‪: 1-106‬‬

‫‪2.86 NO3 = (1 − 1.42 Yn )bsCODr‬‬ ‫)‪(7 − 107‬‬

‫‪bsCOD‬‬ ‫‪2.86‬‬
‫=‬ ‫)‪(7 − 108‬‬
‫‪NO3 − N 1 − 1.42Yn‬‬
‫‪2.86‬‬
‫= ‪g bsCOD / g NO3 − N‬‬
‫‪1 − 1.42Yn‬‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي رﺷﺪ‬
‫رواﺑﻂ ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ در دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻮﺻـﻴﻒ رﺷـﺪ ﺑـﺎﻛﺘﺮي و ﻣـﺼﺮف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻗﺒﻼً در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﻮازي ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ﺗﻮﺳﻂ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل)راﺑﻄـﻪ ‪ (1-30‬ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺠﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻌﻨـﻮان ﮔﻴﺮﻧـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون ﻫﻤـﺮاه اﺳـﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ﻧﻴﺘـﺮات‪،‬‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا را ﻓﻘﻂ در ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻛﻢ ﻧﺰدﻳﻚ ‪ 0/1‬ﻣﻴﻠﻲ ﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٨٧‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻧﻴﺘﺮات از ﻧﻈﺮ ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ روش اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺘﺮات )ﺳﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن( ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣـﺼﺮف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا اﺳـﺖ‪ .‬دو ﻣـﻮرد‬
‫ﻣﺘﺪاول وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺗﻮﺳﻂ ﺳـﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬اول ﺑـﺮاي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي‪/‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟﻲ )اﻟﻜﺘﺮون دﻫﻨﺪه( از ﻓﺎﺿـﻼب ورودي وارد راﻛﺘـﻮر‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮرد دوم ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ اﺣﻴـﺎي ﻧﻴﺘـﺮات‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﺑﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ دﻳﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ‪ BOD‬در ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﺮﻳﻚ واﻛﻨﺶ اﺣﻴـﺎي ﻧﻴﺘـﺮات اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ و‬
‫ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا و اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ واﻛﻨﺶ در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط داﺧﻞ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ و ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻤﺘﺮي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا دارد‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻚ راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ ،‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در اداﻣﺔ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬در ﻳـﻚ راﻛﺘـﻮر‬
‫ﻫﻮازي‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف در ﻫﺮ دو ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن و ﻧﻴﺘﺮات ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط‬
‫را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاﺳﺎس ﻛﻞ ﺣﺠﻢ‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد؛ اﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻫﻢ از اﻛﺴﻴﮋن و ﻫﻢ از ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ﺑﺨﺶ دﻳﮕـﺮ‪،‬‬
‫ﻫﻮازي ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﻘﻂ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﺪ‪ .‬در ﻛـﺎرﺑﺮد‬
‫رواﺑﻂ ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا اﺻﻼح ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﻛﻪ ﻓﻘـﻂ‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﻴﻮﻣﺲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ ،‬ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪) rsu‬راﺑﻄﻪ ‪ ، (1-12‬در ﺻﻮرت ﻛﺴﺮ اﺻﻼح ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺳـﺮﻋﺖ ﻣـﺼﺮف‬
‫ﻛﻤﺘﺮي را در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫‪kXSη‬‬
‫‪rsu = −‬‬ ‫)‪(1 − 109‬‬
‫‪Ks + S‬‬
‫‪ = η‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ در ﺑﻴﻮﻣﺲ‪g VSS/g VSS ،‬‬
‫‪ S ،X ،k‬و ‪ KS‬ﻗﺒﻼً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳـﺮﻋﺖ وﻳـﮋه ﻣـﺼﺮف‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا )‪ (k‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻮﻗﻌﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻌﻨـﻮان ﮔﻴﺮﻧـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون اﺳـﺖ‪ .‬در راﺑﻄـﻪ‬
‫)‪ ،(1-109‬ﻣﻘﺪار ‪ k‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﮋن اﺳﺖ و ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﺛﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺑـﺎ ‪η‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ KS‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻳﺎ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳـﺖ‬
‫)اﺳﺘﻨﺴﻞ و ﻫﻮرن‪ . (2000 ،‬ﻣﻘﺪار ‪ η‬از ‪ 0/2‬ﺗﺎ ‪ 0/8‬ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺷﻬﺮي در راﻛﺘـﻮر دﻧﻴﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ )اﺳﺘﻨﺴﻞ و ﻫﻮرن‪ .(2000 ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل‪ SRT ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ و ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫‪ BOD‬ورودي ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﻴﺘﺮات‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ در ﻣﻘﺪار ‪ η‬ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨٨‬‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي‪/‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺎ ﺣﺬف ﻧﻴﺘـﺮات و ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي ﺛﺎﺑـﺖ در ﻣﻨﻄﻘـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ اوﻟﻴـﻪ‪η ،‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ‪ 0/8‬ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ رﻏﻢ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ از‬
‫ﻧﻴﺘﺮات اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي‪/‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 30‬ﺗـﺎ ‪ 10‬درﺻـﺪ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻛﻞ راﻛﺘﻮر )ﻫﻮازي ﺑﻌـﻼوه اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ( ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﺷـﻬﺮي اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻳﺎ رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﺪﺗﺎً اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﺑﺎ‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟﻲ واﺣﺪ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ η ،‬ﺿﺮوري ﻧﻤـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؛ زﻳـﺮا ﺑﻴـﻮﻣﺲ‬
‫ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬رواﺑﻂ ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻴﺎن ﺷﺪ را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺎ ﺿـﺮاﻳﺐ‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ )‪ k‬و ‪ Ks‬و ‪ Y‬و ‪ (kd‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ رﺷﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺘﺎﻧﻮل در دﻣـﺎي ‪ 100C‬و ‪ 200C‬در ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ)راﻧﺪال و ﻫﻤﻜـﺎران‪ (1992 ،‬و ﻃﺮاﺣـﻲ رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ ﺑـﺎ ﻣﺘـﺎﻧﻮل ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون در ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي ﻣﺼﺮف ﻣﺘـﺎﻧﻮل ﺑـﻪ اﻧـﺪازه‬
‫اي اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ SRT‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ در ﻣﺤﺪوده ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫـﻮازي‬
‫ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺪود ‪ 3-6‬روز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل‬

‫ﻏﻠﻀﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﺎﺑﻮدي آﻧﺰﻳﻢ اﺣﻴﺎء ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺘﺮات‪ ،‬ﻋﺎﻣـﻞ ﺑﺎزدارﻧـﺪه اﺣﻴـﺎي ﻧﻴﺘـﺮات‬
‫ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ و ﻓﻼﻛﻬﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺣﻀﻮر ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﻏﻠﻀﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪ 0/2 mg/l‬و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﭘﺴﻮدوﻣﻮﻧﺎس ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ)اﺳﻜﺮﻣﻦ و ﻣﻜـﺮي‪1957 ،‬؛ ﺗـﺮي و ﻣـﻮري‪ (1975 ،‬و‬
‫ﺗﻮﺳﻂ داوﺳﻮن و ﻣﻮرﻓﻲ)‪ (1972‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﻌﺎل ﻓﺎﺿﻼب ﺷـﻬﺮي ﻧﻴـﺰ ﭼﻨـﻴﻦ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻓﻠـﺴﻮن و‬
‫ﻧﻮوﻟﺰ)‪ (1978‬ﮔﺰارش ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻳﻚ رﺷﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺪه در ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل‬
‫‪ 0/13 mg/l‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات و اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮ رواﺑﻂ ﺑﻴﻮﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ دو‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺤﻲ ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-109‬در دو ﭘﺎراﻣﺘﺮ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪⎛ kXS ⎞⎛ NO3 ⎞⎛ K 0′‬‬ ‫⎞‬
‫⎜⎜‪rsu = −‬‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫) ‪⎟⎟(η‬‬ ‫)‪(1 − 110‬‬
‫⎠ ‪⎝ K S + S ⎠⎝ K S . NO 3 ⎠⎝ K 0′ + DO‬‬
‫‪ = K ′0‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮاي اﺣﻴﺎء ﻧﻴﺘﺮات‪mg/l ،‬‬
‫‪ = K S.NO‬ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه ﻧﻴﺘﺮات‪mg/l ،‬‬
‫‪3‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻗﺒﻼً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ K S.NO‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬ ‫ﻣﻘﺪار ‪ K ′0‬ﺧﺎص ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ 0/2-0/1 mg/l‬ﺑﺮاي ‪ K ′0‬و ‪ 0/1 mg/l‬ﺑﺮاي‬
‫‪3‬‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ)ﺑﺎرﻛﺮ و دوﻟﺪ‪ .(1997 ،‬ﺑﺎ ﻓﺮض ‪ K0‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ، 0/1 mg/l‬ﺳـﺮﻋﺖ ﻣـﺼﺮف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا ﺑـﺎ ﻧﻴﺘـﺮات‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون در ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪ 0/5 ، 0/2 ، 0/1 mg/l‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ 33 ، 50‬و ‪17‬‬
‫درﺻﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨٩‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﺛﺮ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬

‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮﻟﻲ ﻛﻪ در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧـﺸﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﻣﻴﺰان واﻗﻌﻲ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در اﻃﺮاف ﻓﻼك ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺷـﺮاﻳﻂ ﻏﻠﻈـﺖ ﻛـﻢ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن داﺧﻞ ﻓﻼك اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺧﺎرج از ﻓـﻼك رخ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻛﻪ در ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫـﺮ‬
‫دو ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي و ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺧﺘﻼط و ﻓﺎﺻﻠﻪ آﻧﻬﺎ از ﻧﻘﻄﻪ ﻫﻮادﻫﻲ واﺑﺴﺘﻪ اﺳـﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺗﺎﻧﻚ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻪ ﺣﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن در‬
‫ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ واﺣﺪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻫﺶ در ﻫﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ﺑﻴﺎن ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳﺖ؛ اﮔﺮ ‪ SRT‬و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﺎﻓﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣـﺬف‬
‫ﻛﻠﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﻳﺘﻤﻦ و ﻻﻧﮕﻠﻨﺪ)‪ (1985‬ﺣﺬف ﺑﻴﺶ از ‪ 90‬درﺻﺪ ﻧﻴﺘـﺮوژن را‬
‫ﺑﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﺷـﻬﺮي ﮔـﺰارش‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل آن ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 0/5 mg/l‬و زﻣﺎﻧﺪ ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑـﻴﺶ از ‪ 25‬ﺳـﺎﻋﺖ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در واﻛﻨﺸﻬﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺗﻮﻟﻴﺪ و ‪ pH‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ از‬
‫دﺳﺖ رﻓﺘﻪ در واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻤﺘـﺮي‬
‫ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ‪ pH‬ورودي ﺑﺮ ﺳـﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ‪ pH‬ﺑـﻴﻦ ‪ 7-8‬اﺛـﺮ ﻣﻬﻤـﻲ ﺑـﺮ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﮔﺰارش ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ داوﺳﻮن و ﻣﻮرﻓﻲ )‪ (1972‬در آزﻣﺎﻳـﺸﺎت ﻣﻨﻘﻄـﻊ ﻏﻴـﺮ‬
‫ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﺳﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ‪ pH‬از ‪ 7‬ﺑﻪ ‪ 6‬ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 1-11‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬

‫ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺮوش ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻌﻨﻮان ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣـﺬف ﻓـﺴﻔﺮ ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬
‫ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل اوﺗﺮوﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﻓﺴﻔﺮ ﻳﻚ ﻣﺎده ﻣﻐﺬي ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨـﺪه در اﻛﺜـﺮ آﺑﻬـﺎي‬
‫ﺷﻴﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻓﺴﻔﺮ ﭘﺴﺎﺑﻬﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ از ‪ 0/1‬ﺗﺎ ‪ 2 mg/l‬اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺴﺘﮕﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺤﻞ ﻃﺮح و ﺗﺎﺛﻴﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮ آﺑﻬﺎي درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪه دارد‪ .‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻜﻬﺎي آﻫﻦ ﻳﺎ‬
‫آﻟﻮم‪ ،‬ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ از اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 1980‬ﻣﻴﻼدي‬
‫ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در روش ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﻋـﺚ اﺳـﺘﻔﺎده ﺑﻴـﺸﺘﺮ از اﻳـﻦ‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي اﺻﻠﻲ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻤﺘـﺮ ﻟﺠـﻦ‬
‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﺳﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٩٠‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-22‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‪ :‬اﻟﻒ( ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺘﺪاول راﻛﺘﻮر ‪ .‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ زﻳـﺮ ﻧﻤـﻮدار ﺟﺮﻳـﺎن ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از ‪ :‬ب( ﺗـﺼﻮﻳﺮ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮون ذﺧﻴﺮه ﭘﻠﻲ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ ﺑﻮﺗﻴﺮات ج( ﮔﺮاﻧﻮﻟﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﭘﻠﻲ ﻓﺴﻔﺎت‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫در ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﻓﺴﻔﺮ ﻓﺎﺿﻼب ورودي در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻗﺮار ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد ﻛـﻪ در اداﻣـﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻟﺠﻦ اﺿﺎﻓﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﺗﺤﺮﻳـﻚ رﺷـﺪ ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي ذﺧﻴـﺮه ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﻓﺴﻔﺮ)‪ (PAO‬و ﻣﺼﺮف ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﻳﻚ ﻧﻮع راﻛﺘﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ رﻗﺎﺑـﺖ‬
‫را ﺑﺮاي ‪ PAO‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ازدﻳﮕﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎر راﻛﺘﻮر ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓـﺴﻔﺮ‬
‫ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﻣﻘﺪار زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 0/5-1‬ﺳﺎﻋﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻗﺒـﻞ از ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻗﺮار دارد)ﺷﻜﻞ ‪ 1-22‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ و‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ورودي‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﺗﺎﻧﻚ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫـﻮازي در ﺟﻠـﻮ اﻧـﻮاع‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻗﺮار دارد ﻛﻪ ‪ SRT‬ﻫﻮازي ﺣﺪود ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 40‬روز اﺳـﺖ)ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ را‬
‫در ﭘﺎراﮔﺮاف ‪ 2-6‬در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﺎﻫﺪات زﻳﺮ اﺳﺖ )ﺳﺪﻻك‪:(1991 ،‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻗﺎدر ﺑﻪ ذﺧﻴﺮه ﻛﺮدن ﺣﺠﻢ زﻳﺎد ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺼﻮرت ﭘﻠﻲ ﻓـﺴﻔﺎت در ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧـﻮد‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﺨﻤﻴﺮي )ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼـﺮب‬
‫ﻓﺮار( را ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ذﺧﻴﺮه داﺧﻞ ﺳﻠﻮل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ آزاد ﺷﺪن ﻓﺴﻔﺮ از ﭘﻠﻲ ﻓﺴﻔﺎت‬
‫ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٩١‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪ -3‬اﻧﺮژي در ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮازي ﺗﻮﺳﻂ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺤﺼﻮﻻت ذﺧﻴﺮه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﭘﻠﻲ ﻓﺴﻔﺎت داﺧـﻞ‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎن ﺳﺎده ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻳﺎ راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي و ﻫـﻮازي‪ /‬اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ در زﻳـﺮ ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﻴﻠﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ‪ ،‬ﻳﻚ راﻛﺘـﻮر اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ در اداﻣـﻪ راﻛﺘـﻮر ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي و ﻗﺒﻞ از راﻛﺘﻮر ﻫﻮازي وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ‬
‫را ﺑﺠﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﺧﻮد را اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻲ و ﺗﺒﺪﻳﻞ داﺧﻞ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﺳﻂ وﻧﺘﺰل و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ)‪ (1991‬داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫• اﺳﺘﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﺗﺨﻤﻴﺮ ‪ bsCOD‬ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎده آﻟﻲ ﻣﺤﻠـﻮل ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺟﺬب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي‪ ،‬ﻣﻘﺪاري از ‪ COD‬ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي و ذره اي ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ اﺳﺘﺎت ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷـﻮد؛‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ bsCOD‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫• ﺑﺎ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻠﻲ ﻓﺴﻔﺎت ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه‪ ،‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ذﺧﻴـﺮه ﻛﻨﻨـﺪه ﻓـﺴﻔﺮ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺎت را ﺟﺬب و ﻣﺤﺼﻮﻻت ذﺧﻴﺮه اي ﭘﻠﻲ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ )‪ (PBH‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻘـﺪاري از‬
‫ﮔﻠﻴﻜﻮژن داﺧﻞ ﺳﻠﻮل ﻧﻴﺰ ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺟـﺬب اﺳـﺘﺎت‪ ،‬ارﺗﻮﻓـﺴﻔﺎت )‪(O-PO4‬‬
‫ﺑﻌﻼوه ﻛﺎﺗﻴﻮﻧﻬﺎي ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ و ﻛﻠﺴﻴﻢ آزاد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫• ﻣﺤﺘﻮاي ‪ PBH‬در ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﭘﻠﻲ ﻓـﺴﻔﺎت‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي‪/‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬

‫• ﭘﻠﻲ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ ﺑﻮﺗﻴﺮات داﺧﻞ ﺳﻠﻮﻟﻲ ذﺧﻴﺮه ﺷـﺪه ‪ ،‬ﻣﺘـﺎﺑﻮﻟﻴﺰه ﻣـﻲ ﺷـﻮد و اﻧـﺮژي از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و ﻛﺮﺑﻦ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫• ﻣﻘﺪاري ﮔﻠﻴﻜﻮژن از ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ ﭘﻠﻲ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ ﺑﻮﺗﻴﺮات داﺧﻞ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫• اﻧﺮژي آزاد ﺷﺪه از اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ‪ PBH‬ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﭘﻠﻲ ﻓﺴﻔﺎت ﺳﻠﻮل ﻣﺼﺮف ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ اورﺗﻮﻓﺴﻔﺎت ﻣﺤﻠﻮل از ﺳﻴﺎل ﺣﺬف و ﺑﻪ ﭘﻠﻲ ﻓﺴﻔﺎت داﺧـﻞ ﺳـﻠﻮل ﺟـﺬب ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺼﺮف ‪ PBH‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘـﺪ و ﺑﻴـﻮﻣﺲ ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﺎ ذﺧﻴـﺮه ﭘﻠـﻲ‬
‫ﻓﺴﻔﺎت ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫• ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ دﻓﻊ ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﻴﻮﻣﺲ ‪ ،‬ﻓﺴﻔﺮ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه از راﻛﺘﻮر ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ دﻓﻊ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﻟﺠﻦ اﺿﺎﻓﻲ ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﻮادث اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻮازي و ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﺷﻜﻞ ‪ 1-23‬ﺑﺼﻮرت ﻧﻤﻮدار ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٩٢‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-23‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل و ﻓﺴﻔﺮ در راﻛﺘﻮر ﺣﺬف ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي )ﺳﺪﻻك‪(1991 ،‬‬

‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي‬
‫ﻓﺴﻔﺮ در ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي ﺳﻠﻮﻟﻲ از ﻃﺮﻳﻖ آدﻧـﻮزﻳﻦ ﺗـﺮي ﻓـﺴﻔﺎت )‪ (ADP‬و ﭘﻠـﻲ ﻓـﺴﻔﺎت‬
‫ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي در واﻛﻨﺸﻬﺎي اﻛﺴﻴﺪ و اﺣﻴﺎء ‪ ،‬آدﻧﻮزﻳﻦ دي ﻓﺴﻔﺎت )‪(ADP‬‬
‫ﺑﻪ ‪ ATP‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ‪ 7/4‬ﻛﻴﻠﻮﻛﺎﻟﺮي اﻧﺮژي در ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﻓـﺴﻔﺎت آن ذﺧﻴـﺮه ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬وﻗﺘـﻲ‬
‫ﺳﻠﻮل‪ ،‬اﻧﺮژي ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ ATP‬ﺑﻪ ‪ ADP‬ﺗﺒﺪﻳﻞ و ﻓﺴﻔﺮ آزاد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف‬
‫ﻣﻌﻤﻮل در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻤﻮل ﻓﺴﻔﺮ ‪ 1/5-2‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺧﻴﻠﻲ از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫ذﺧﻴﺮه ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﭘﻠﻲ ﻓﺴﻔﺎت ﭘﺮاﻧﺮژي در ﺧﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار ﻓـﺴﻔﺮ ﺑـﻪ ‪20-30‬‬
‫درﺻﺪ وزن ﺧﺸﻚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭘﻠﻲ ﻓﺴﻔﺎﺗﻬﺎ در ﮔﺮاﻧﻮﻟﻬﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه داﺧﻞ ﺳﻠﻮل ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﺎﺗﻴﻮﻧﻬﺎي‬
‫ﻛﻠﺴﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻨﻴﺰﻳﻮم و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ اورﺗﻮﻓﺴﻔﺎت ﺗـﺎ ‪ 40 mg/l‬در ﻣـﺎﻳﻊ‬
‫اﻧــﺪازه ﮔﻴــﺮي ﻣــﻲ ﺷــﻮد ﻛــﻪ در ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ‪ ،‬در ﻓﺎﺿــﻼب ورودي ‪ 5-8 mg/l‬ﻣــﻲ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈــﺖ ﺑــﺎﻻي‬
‫اورﺗﻮﻓﺴﻔﺎت را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻌﻨﻮان ﺷﺎﺧﺼﻲ ﺑﺮاي آزاد ﺷﺪن ﻓﺴﻔﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮي در اﻳـﻦ ﻣﻨﻄﻘـﻪ داﻧـﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از ﭘﻠﻲ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ ﺑﻮﺗﻴﺮات ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه در ﺳﻠﻮل ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﻳﺎﻓـﺖ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد؛ اﻣﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ PBH‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻳﺎ ﻫﻮازي ﺑﻄﻮر ﻣﺤﺴﻮﺳﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﻣـﻲ ﺗـﻮان‬
‫ﻣﻘﺪار آن را ﻣﺸﺨﺺ و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪ .‬اورﺗﻮﻓﺴﻔﺎت در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫـﻮازي و اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ از ﻣﺤﻠـﻮل ﺟـﺬب‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻤﻲ از آن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ اﺳﺘﺎت ﺑﺮاي ﺗـﺸﻜﻴﻞ ‪ PBH‬در ﺷـﺮاﻳﻂ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺰاﻳﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ دارد‪ .‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي‪/‬ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؛ زﻳـﺮا ﺷـﺮاﻳﻄﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﺗﻜﺜﻴﺮ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ؛ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ‪ bCOD‬ورودي‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺠﺎي ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف ﻣـﺼﺮف ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﺨﻤﻴﺮي ﺑﺎ وزن ﻣﻠﻜﻮﻟﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ؛‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﻏﺬاﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺪون ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي در دﺳﺘﺮس ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﺷﺮاﻳﻂ را ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴـﺮ ‪ bCOD‬ﺑـﻪ‬
‫اﺳﺘﺎت ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ذﺧﻴـﺮه ﭘﻠـﻲ ﻓـﺴﻔﺎت‪ ،‬اﻧـﺮژي ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫دﺳﺘﺮس ﺑﺮاي ﺟﺬب اﺳﺘﺎت در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي را دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف ﻫـﻮازي ‪ ،‬ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻤﻲ ﺑﺮاي ﺟﺬب اﺳﺘﺎت ﻧﺪارﻧﺪ و آﻧﻬﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ذﺧﻴـﺮه‬

‫‪٩٣‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻛﻨﻨﺪه ﻓـﺴﻔﺮ‪ COD ،‬را در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺟـﺬب ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻮﺟـﻪ ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﻓﻼك ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل ﺗـﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺰﻳﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻛـﻪ ﺣﺘـﻲ ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻓﺴﻔﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺰاﻳﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫـﻮازي ‪ /‬ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﻫـﻢ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻟﺠﻦ اﺿﺎﻓﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜـﻪ ﻟﺠـﻦ ﺗﺤـﺖ‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬آزاد ﺷﺪن ﻓـﺴﻔﺮ رخ ﻣـﻲ دﻫـﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎﻛﺘﺮي از ﭘﻠـﻲ‬
‫ﻓﺴﻔﺎت ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آزاد ﺷـﺪن اورﺗﻮﻓـﺴﻔﺎت ﺣﺘـﻲ ﺑـﺪون اﺿـﺎﻓﻪ‬
‫ﺷﺪن اﺳﺘﺎت اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آزاد ﺷﺪن اورﺗﻮرﻓﺴﻔﺎت ﺑﻌﺪ از زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﮔﺴﺘﺮده در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻓﺴﻔﺮ آزاد ﺷﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫـﻮازي ﺟـﺬب ﺷـﻮد؛‬
‫زﻳﺮا آزاد ﺷﺪن ﺑﺎ ﺟﺬب اﺳﺘﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻧﻴﺴﺖ و ‪ PBH‬ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻌﺪي ذﺧﻴﺮه ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬آزاد‬
‫ﺷﺪن اورﺗﻮﻓﺴﻔﺎت در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬آزاد ﺷﺪن ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻧﺎم دارد )ﺑﺎرﻧﺎرد‪ (1984 ،‬ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﺑـﺎزده ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﺟﺬب اﺳـﺘﺎت در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي در ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺣﺠـﻢ ‪PAO‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺠﻢ ﻓﺴﻔﺮي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان از اﻳﻦ راه ﺣﺬف ﻧﻤﻮد ﻣﻬﻢ اﺳـﺖ ‪ .‬اﮔـﺮ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ زﻳـﺎدي‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻳﺎ ﻧﻴﺘﺮات وارد ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﺎت ﻗﺒﻞ از ﺟﺬب ﺗﻮﺳﻂ ‪ PAO‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ و اﻧﺠﺎم ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺘﺮات در ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫـﻮازي ﻧـﺪارد ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷـﺪه ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ذﺧﻴـﺮه ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ را ﻣـﻲ ﺗـﻮان از ﻃﺮﻳـﻖ ﺣﺠـﻢ‬
‫‪ bsCOD‬ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺗﺨﻤﻴﻦ زد؛ زﻳﺮا ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ bsCOD‬در زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻪ اﺳﺘﺎت ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬روﺷـﻬﺎي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺣﺠـﻢ ‪ bsCOD‬در ﭘـﺴﺎب ورودي در‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب در ﺑﺨﺶ ‪ 8‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺿﻴﺎت زﻳﺮ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺣﺬف‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ 1/06 (1 :‬ﮔﺮم اﺳﺘﺎت ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ bsCOD‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد؛ زﻳـﺮا‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ COD‬ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺷﺪه ﺑﻪ ‪ VFA‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎزده ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻛـﻢ در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗﺨﻤﻴـﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ (2‬ﺑﺎزده ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ 0/3‬ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم اﺳـﺘﺎت ‪ (3‬ﻣﺤﺘـﻮاي ﻓـﺴﻔﺮ ﺳـﻠﻮﻟﻲ ‪ 0/3‬ﮔـﺮم‬
‫ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ .VSS‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﺎت‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 10‬ﮔﺮم ‪ bsCOD‬ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ‪ 1‬ﮔـﺮم‬
‫ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺎ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ذﺧﻴﺮه ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺬف ﺑﻘﻴﻪ ‪ bCOD‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﺣﺬف اﺿﺎﻓﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻨﺘﺰ ﻣﻌﻤﻮل ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻬﺘﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻓﺴﻔﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ‪ bsCOD‬ﻳﺎ اﺳﺘﺎت ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دوره ﮔﺮﺳـﻨﮕﻲ‬
‫ﻳﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ bsCOD‬ﻛﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ذﺧﻴﺮه داﺧﻞ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﮔﻠﻴﻜﻮژن‪ PBH ،‬و ﭘﻠﻲ ﻓﺴﻔﺎت ﻣﻲ ﺷﻮد و‬

‫‪٩۴‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺑﻄﻮر ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎزده ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻓﺴﻔﺮي ﻛﻪ از ﻓﺎﺿﻼب ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد در‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ 1-8‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 1-8‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ‪ :‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺻﻼب و اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ در‬
‫زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺴﻔﺮ ﺧﺮوﺟﻲ را ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪g/m ,‬‬ ‫ﭘﺴﺎب ورودي‬
‫‪300‬‬ ‫‪COD‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪bCOD‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪bsCOD‬‬
‫‪6‬‬ ‫ﻓﺴﻔﺮ‬

‫‪-1‬ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف‪Y = 0.40 g VSS / g COD ،‬‬

‫‪ -2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺧﻮري‪k d = 0.08 g VSS / g VSS.d ،‬‬
‫‪ 5 = SRT -3‬روز‬
‫‪ -4‬ﻣﺤﺘﻮاي ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ ‪0.30 g P / g VSS = PAO S‬‬
‫‪ -5‬ﻣﺤﺘﻮاي ﻓﺴﻔﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ = ‪0.02 g P / g VSS‬‬
‫‪ -6‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ VSS‬ﺧﺮوﺟﻲ زﻻل ﺳﺎز = ‪8 g / m 3‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ‪ PAOS‬را ﻛـﻪ ﻧﺎﺷـﻲ از ﺗﺨﻤﻴـﺮ ‪ 50g rbsCOD / m‬در ﻓﺎﺿـﻼب ورودي‬
‫‪3‬‬

‫اﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-57‬ﺑﺎ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫⎡‬ ‫‪Y‬‬ ‫⎤‬
‫⎢ = ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪي‬ ‫‪⎥ bsCOD‬‬
‫⎦ ‪⎣1 + (kd )SRT‬‬
‫⎫ )‪⎧ (0.40 g VSS / g COD‬‬
‫⎨=‬ ‫‪⎬(50 g bsCOD / m ) = 14.3 g VSS / m‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫⎭ ]) ‪⎩[1 + (0.08 g / g.d )(5 d‬‬

‫ب( ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = (0.30 g P / g VSS)(14.3 g VSS / m ) = 4.3 g / m 3‬ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫‪3‬‬

‫‪ -2‬ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻫﺎ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ bCOD‬ذره اي و ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ‪ COD‬ﺣﺬف ﺷﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ COD = bCOD − bsCOD = 200 − 50 g / m 3 = 150 g / m 3‬ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫⎡‬ ‫‪Y‬‬ ‫⎤‬
‫⎢ = ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه از ‪bpCOD‬‬ ‫‪⎥ bpCOD‬‬
‫⎥⎦ ‪⎣⎢1 + (k d )SRT‬‬
‫⎫ )‪⎧ (0.40 g VSS / g COD‬‬
‫⎨=‬ ‫‪⎬150 g bpCOD / m = 42.9 g VSS / m‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫⎭ ]) ‪⎩[1 + (0.08 g / g.d )(5 d‬‬

‫‪٩۵‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ب( ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ = 0.02 g P / g VSS = 0.02(42.9) = 0.86 g / m 3‬ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫‪ -3‬ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺴﻔﺮ ﺧﺮوﺟﻲ و ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه ﻛﻞ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = 4.3 + 0.86 = 5.16 g / m 3‬ﻛﻞ ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫‪ = 6 − 5.16 = 0.84 g / m 3‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪ -4‬ﻣﺤﺘﻮاي ﻓﺴﻔﺮ ‪ VSS‬ﺧﺮوﺟﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻓﺴﻔﺮ در ‪ VSS‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫) ‪(0.30 g P / g VSS)(14.3 g / m 3 ) + (0.02 g P / g VSS)(42.9 g / m 3‬‬
‫=‬
‫] ‪[(14.3 + 42.9)g / m 3‬‬
‫‪= 0.09 g P / g VSS‬‬
‫‪ = 0.09(8 g / m 3 ) = 0.72 g / m 3‬ﻓﺴﻔﺮ در ‪ VSS‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪ = 0.84 + 0.72 = 1.56 g / m 3‬ﻛﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺴﻔﺮ ﺧﺮوﺟﻲ‬

‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي رﺷﺪ‬

‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻣﻘـﺪار ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف اﺳـﺖ ‪ .‬ﻣـﺎﻣﻴﺲ و‬
‫ﺟﻨﻜﻴﻦ)‪ (1992‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﻲ ﻫـﻮازي‪ /‬ﻫـﻮازي ﺑـﺎ‬
‫‪ SRT‬ﺑﻴﺶ از ‪ 2/5‬روز در دﻣﺎي ‪ 200C‬اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳـﮋه در دﻣـﺎي ‪ 200 C‬ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫‪ 0/95 g/g.d‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺑﺎرﻛﺮ و دوﻟﺪ‪.(1997 ،‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 1 mg/l‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺤـﺖ‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ pH‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ ، 6/5‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻪ ﻣﻘـﺪار زﻳـﺎدي ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ)ﺳﺪﻻك‪ .(1991 ،‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ‪ ،‬ﻛﺎﺗﻴﻮﻧﻬﺎي ﻛﺎﻓﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ذﺧﻴـﺮه‬
‫ﭘﻠﻲ ﻓﺴﻔﺎت ﻧﻴﺰ ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻣﻨﻴﺰﻳﻮم‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ و ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 0/5 ، 0/71‬و ‪ 0/25‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )وﻧﺘﺰل و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1989 ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي ﻏﻠﻈـﺖ ﻓـﺴﻔﺮ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ورودي ‪ ، 10 mg/l‬ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳـﻴﻢ و ﻛﻠـﺴﻴﻢ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ 6/3 ، 5/6‬و ‪ 3/3‬ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻤﻬﺎي ﻧﺴﺒﻲ اﻳﻦ ﻛﺎﺗﻴﻮﻧﻬﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ذﺧﻴﺮه ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/09 ، 0/26 ، 0/28‬ﻣﻮل ﺑﺮ ﻣﻮل‬
‫ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺖ )ﺳﺪﻻك‪ .(1991 ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻛﺎﻓﻲ از اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻌﺪﻧﻲ را دارﻧـﺪ؛ اﻣـﺎ‬
‫در ﻣﻮارد ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻳﺎ ﺗﺠﺎرب آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-24‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻫﺎﺿﻤﻬﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ :‬اﻟﻒ( ﺷﻬﺮ ﻛﻮﻳﺘﻪ در ﻛﻮﻳﺖ ب( ﻫﺎﺿﻢ ﺗﺨﻢ ﻣﺮﻏﻲ ﺷﻜﻞ در اﻛﻴﻨﺎواي ژاﭘﻦ‬

‫‪٩۶‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪ 1-12‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪:‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺑﻲ ﻫﻮازي در اﺑﺘﺪا ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ )ﺷﻜﻞ ‪ 1-24‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( و‬
‫زاﺋﺪات آﻟﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي زاﺋـﺪات دﻓﻌـﻲ رﻗﻴـﻖ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ‬
‫اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪه اﺳﺖ و ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ زﻳﺎدي ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺑﻲ ﻫﻮازي داراي ﻣﺰاﻳـﺎﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫زﻳﺮا ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ دارد و اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺘﺎن را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣـﻲ آﻳـﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴـﺮي در ﻣﺤـﺪوده دﻣـﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺰوﻓﻴﻠﻴﻚ )‪ (30-350C‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد؛ اﻣـﺎ در ﺗﺨﻤﻴـﺮ ﺗﺮﻣﻮﻓﻴﻠﻴـﻚ ﻗﺒـﻞ ﻳـﺎ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﺗﺨﻤﻴـﺮ‬
‫ﻣﺰوﻓﻴﻠﻴﻚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﻮرد اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻫﺎﺿﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻓﺎزﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺣﺮارﺗـﻲ ﻧﺎﻣﻴـﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً در ‪ SRT‬ﻟﺠﻦ ‪ 3‬ﺗـﺎ ‪ 7‬روز در ﻓـﺎز اول ﺗﺮﻣﻮﻓﻴﻠﻴـﻚ ‪ 50-600C‬و ‪ 7-15‬روز در ﻓـﺎز‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺰوﻓﻴﻠﻴﻚ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ)داﮔﻮ و ﻫﺎن‪ .(1997 ،‬ﺑﺮاي از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﭘﺎﺗﻮژﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷـﻮد و‬
‫ﻛﻼس ‪ A‬ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻏﻴﺮ ﻣﺤـﺪود اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮازي‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﻪ اي اﻗﺘﺼﺎديﺗﺮي را در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻲ ﮔﺬارد و ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در اﻧـﺮژي ‪ ،‬ﺣﺠـﻢ‬
‫راﻛﺘﻮر و ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺨﻮﺑﻲ روش ﻫﻮازي ﻧﻴـﺴﺖ ‪،‬‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻬﻮازي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﭘﻴﺶ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻗﺒﻞ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻤﻊ آوري ﺷﻬﺮي اﻧﺠﺎم ﻣـﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد و ﻳﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻮازي اداﻣﻪ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺻﻠﻲ ﻛﻪ در اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻛﻠﻲ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻟﺠﻦ وﺟﻮد دارد ﺷـﺎﻣﻞ‪ (1 :‬ﻫﻴـﺪروﻟﻴﺰ ‪ (2‬ﺗﺨﻤﻴـﺮ‬
‫)اﺳﻴﺪوژﻧﺰ ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد( ‪ (3‬ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ‪ .‬ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺼﻮرت ﻛﻠﻲ در ﻧﻤـﻮدار ‪ 1-25‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺮوع ﻧﻤﻮدار ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد وﻳﮋه ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻟﺠﻦ ﻣﻮرد ﭘﺮدازش ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬

‫‪٩٧‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮاي اﻛﺜﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺨﻤﻴﺮي ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ ﻧﺎم دارد ﻛﻪ ﻣﻮاد ذره اي ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺤﻠﻮل ﺗﺒﺪﻳﻞ و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﻨﻮﻣﺮﻫﺎي ﺳﺎده ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﺗﺨﻤﻴﺮ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻓﺎﺿﻼب ﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اوﻟـﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺨﻤﻴﺮ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻧﺎم دارد)اﺳﻴﺪوژﻧﺰ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد(‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗﺨﻤﻴـﺮ‪ ،‬آﻣﻴﻨﻮاﺳـﻴﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻗﻨـﺪﻫﺎ و‬
‫ﺑﻌﻀﻲ اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-25‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮاد آﻟـﻲ ﻫـﻢ‬
‫ﻧﻘﺶ دﻫﻨﺪه و ﻫﻢ ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون را دارد‪ .‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت اﺻـﻠﻲ ﺗﺨﻤﻴـﺮ‪ ،‬اﺳـﺘﺎت‪ ،‬ﻫﻴـﺪروژن‪ ،‬دي اﻛـﺴﻴﺪ‬
‫ﻛﺮﺑﻦ‪ ،‬ﭘﺮوﭘﻴﺎﻧﺎت و ﺑﻮﺗﻴﺮات اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮوﭘﻴﺎﻧﺎت و ﺑﻮﺗﻴﺮات ﺑﺼﻮرت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺗﺨﻤﻴـﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﻫﻴـﺪروژن‪،‬‬
‫دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ و اﺳﺘﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺗﺨﻤﻴـﺮ)اﺳـﺘﺎت‪ ،‬ﻫﻴـﺪروژن و دي‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ( ﭘﻴﺶ ﺳﺎزﻫﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺘـﺎن )ﻣﺘـﺎﻧﻮژﻧﺰ( اﺳـﺖ‪ .‬در ﺗﻐﻴﻴـﺮ اﻧـﺮژي آزاد ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬
‫ﭘﺮوﭘﻴﺎﻧﺎت و ﺑﻮﺗﻴﺮات ﺑﻪ اﺳﺘﺎت و ﻫﻴﺪروژن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﺪروژن در ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻤﻲ داﺧﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ)ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 0/0001‬اﺗﻤﺴﻔﺮ( و ﻳﺎ واﻛﻨﺶ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮد )ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ و اﺳﻤﻴﺖ‪.(1986 ،‬‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم ‪ ،‬ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوﻫﻲ از ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬دو ﮔﺮوه ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن ﻧﻘﺶ دارد‪ .‬ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﺘـﺎﻧﻮژﻧﺰ دﺳـﺘﻪ‬
‫اﺳﺘﻴﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺘﺎت را ﺑﻪ ﻣﺘﺎن و دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﮔـﺮوه دوم‪ ،‬ﻣﺘـﺎﻧﻮژﻧﺰ ﻣـﺼﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻴﺪروژن ﻧﺎم دارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﻫﻴﺪروژن ﺑﻌﻨﻮان دﻫﻨـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون و دي اﻛـﺴﻴﺪ ﻛـﺮﺑﻦ ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‪ ،‬ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان اﺳـﺘﻮژﻧﺰ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﺪروژن را اﻛﺴﻴﺪ و اﺳﻴﺪ اﺳﺘﻴﻚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫـﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨـﺪ‬
‫اﺳﻴﺪ اﺳﺘﻴﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻪ ﻣﺘﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ اﻣﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻳﻦ واﻛﻨﺶ ﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ‬
‫‪ 1-26‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 72‬درﺻﺪ ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻫﻀﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺸﻜﻴﻞ اﺳﺘﺎت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-25‬ﻧﻤﻮدار ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﺮ و ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ )ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ و اﺳﻤﻴﺖ‪(1991 ،‬‬

‫‪٩٨‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-26‬ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺮﺑﻦ و ﻫﻴﺪروژن در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻀﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي )ﺟﺮﻳﺲ و ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ‪1963 ،‬؛ ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ‪(1981 ،‬‬

‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي‬
‫ﮔﺮوه ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ ﻣﺴﺌﻮل ﻫﻴﺪوﻟﻴﺰ و ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي اﺧﺘﻴﺎري و‬
‫اﺟﺒﺎري اﺳﺖ‪ .‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺟﺪا ﺷﺪه از ﻫﺎﺿـﻢ ﻫـﺎي ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺷـﺎﻣﻞ ﻛﻠـﺴﺘﺮﻳﺪﻳﻮم‪ ،‬ﭘﻴﺘﻮﻛﻮﻛـﻮس‬
‫آﻧــﺎﺋﺮوﺑﻮس‪ ،‬ﺑﻴﻔﻴــﺪوﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻮم‪ ،‬دﺳــﻮﻟﻔﻮوﻳﺒﺮﻳﻮ‪ ،‬ﻛﻮرﻳﻨــﻪ ﺑــﺎﻛﺘﺮﻳﻮم‪ ،‬ﻻﻛﺘﻮﺑﺎﺳــﻴﻠﻮس‪ ،‬آﻛﺘﻴﻨﻮﻣﺎﻳــﺴﺲ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮك واﺷﺮﺷﻴﺎﻛﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺷﺎﻣﻞ آﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺰﻳﻤﻬـﺎي‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻴﺘﻴﻚ‪ ،‬ﻳﺮوﻟﻴﺘﻴﻚ‪ ،‬ﻟﻴﭙﻮﻟﻴﺘﻴﻚ و ﭘﺮوﺗﺌﻮﻟﻴﺘﻴﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن از ﮔﺮوه آرﻛﺌﻮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي اﺟﺒـﺎري ﻛﺎﻣـﻞ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻴﻠﻲ از ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪه در ﻫﺎﺿﻢ ﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻮاردي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫در ﻣﻌﺪه ﺣﻴﻮاﻧﺎت اﻫﻠﻲ و در رﺳﻮﺑﺎت آﻟﻲ رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و درﻳﺎﭼﻪ ﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻧﻮع ﻛﻠﻲ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫‪٩٩‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ در ﺷــﺮاﻳﻂ ﻣﺰوﻓﻴﻠﻴــﻚ ﺗــﺸﺨﻴﺺ داده ﺷــﺪه اﺳــﺖ ﺷــﺎﻣﻞ ﻧــﻮع ﻣﻴﻠــﻪ اي )ﻣﺘﺎﻧﻮﺑــﺎﻛﺘﺮﻳﻮم‪،‬‬
‫ﻣﺘﺎﻧﻮﺑﺎﺳﻴﻠﻮس( و ﻛﺮوي )ﻣﺘﺎﻧﻮﻛﻮﻛﻮس‪ ،‬ﻣﺘﺎﻧﻮﺗﺮﻳﻜﺲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﺳﺎرﺳﻴﻨﺎ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺎﻧﻮﺳﺎرﺳﻴﻨﺎ و ﻣﺘﺎﻧﻮﺗﺮﻳﻜﺲ )ﻣﺘﺎﻧﻮﺳﻴﺘﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد( ﺗﻨﻬﺎ ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن و دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻣﺼﺮف اﺳﺘﺎت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻴﺪروژن را اﻛﺴﻴﺪ و‬
‫دي اﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ را ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﺼﺮف و ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰﻫﺎي ﻣـﺼﺮف ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫اﺳﺘﺎت در راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺗﺮﻣﻮﻓﻴﻠﻴﻚ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ)وان ﻟﻴﺮ‪1996 ،‬؛ زﻳﻨﺪر و ﻛﺦ‪1984 ،‬؛ اﻫﺮﻳﻨﮓ‪،‬‬
‫‪ .(1995‬رﺷﺪ ﺗﻌﺪادي از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮﺳﺎرﺳﻴﻨﺎ در دﻣﺎي ‪ 650C‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ در ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد‬
‫اﻳﻨﻄﻮر ﻧﺒﻮد؛ اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﺗﻮﻗﻔﻲ در رﺷﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮﺗﺮﻳﻜﺲ ﻧﺸﺎن داده ﻧﺸﺪ‪ .‬از ﮔﺮوه ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰﻫﺎي ﻣـﺼﺮف ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﻫﻴﺪروژن در دﻣﺎي ﺑﺎﻻي ‪ ، 600C‬ﻣﺘﺎﻧﻮﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻮم ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻘﺎوم ﺑﻮد‪.‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ در ﺗﺨﻤﻴﺮ‪ :‬ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰﻫﺎ و اﺳﻴﺪوژﻧﺰﻫﺎ ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ ﺳـﺎﻟﻢ )ﺳـﻮدﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ(‬
‫دارﻧﺪ ﻛﻪ در آن ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻴﺪروژن‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎت و اﺳﺘﺎت را ﺑـﻪ ﻣﺘـﺎن و دي‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰﻫﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺣﻔـﻆ ﻓـﺸﺎر ﺟﺰﺋـﻲ ﻫﻴـﺪروژن در ﻣﻘـﺪار‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺎدل رواﺑﻂ ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﻛـﺴﻴﺪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎت و اﺳﺘﺎت(‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮف ﻫﻴﺪروژن ﺗﻮﻟﻴﺪي اﺳﻴﺪوژﻧﺰﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻫﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﻫﻴﺪروژن ﺑﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي ﻣﺘـﺎﻧﻮژﻧﺰ‪،‬‬
‫ﻫﻴﺪروژن را ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ اداﻣﻪ واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻣﺨﺘـﻞ ﺷـﻮد و‬
‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ‪ ،‬ﻫﻴﺪروژن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﻣﺼﺮف ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮوﭘﻴﺎﻧﺎت و ﺑﻴـﻮﺗﻴﺮات ﺑـﻪ‬
‫ﻛﻨﺪي ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار در راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻲ ﻳﺎﺑـﺪ و اﺣﺘﻤـﺎﻻً ‪ pH‬ﻛـﻢ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺰاﺣﻢ‪ :‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺣﻴﺎء ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻮﻟﻔﺎت‪ ،‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣـﺰاﺣﻢ در ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻓﺎﺿﻼب ﺣﺎوي ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ﺳـﻮﻟﻔﺎت‪ ،‬ﺑﻌﻨـﻮان ﻳـﻚ ﻣـﺸﻜﻞ ﻣﻄـﺮح اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻮﻟﻔﺎت را ﺑﻪ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ‪ ،‬اﺣﻴﺎء ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰﻫﺎ در ﻏﻠﻈﺖ ﺑـﺎﻻ‪ ،‬ﺳـﻤﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺤﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻي ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ وﺟﻮد دارد ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل آﻫﻦ در ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ رﺳﻮب ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ آﻫﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎﻛﺘﺮي اﺣﻴـﺎء ﻛﻨﻨـﺪه ﺳـﻮﻟﻔﺎت‪ ،‬ﺑـﻲ ﻫـﻮازي اﺟﺒـﺎري از‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﺮﻓﻮﻟﻮژي ﻣﺘﻨﻮع ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ‬
‫اﺣﻴﺎي ﺳﻮﻟﻔﺎت ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﺳﻴﺪ ﭼﺮب ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻳـﺎ اﺳـﺘﺎت‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮوه ﻳﻚ اﺣﻴﺎء ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت آﻟـﻲ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻌﻨﻮان دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﺼﺮف و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﺳﺘﺎت اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﺪ و ﺳﻮﻟﻔﺎت را ﺑﻪ ﺳـﻮﻟﻔﻴﺪ اﺣﻴـﺎء‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬دﺳﻮﻟﻔﻮوﻳﺒﺮﻳﻮ ‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻬﺮه ﺑﺮدارﻳﻬﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻴﻮﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭘﻴـﺪا ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮوه دوم اﺣﻴﺎء ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻮﻟﻔﺎت‪ ،‬اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب را اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻄﻮر وﻳﮋه اﺳﺘﺎت را ﺑـﻪ دي‬

‫‪١٠٠‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺳﻮﻟﻔﺎت ﺑﻪ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ اﺣﻴﺎء ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل در‬
‫اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﻨﺲ دﺳﻮﻟﻔﻮوﻳﺒﺮﻳﻮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودي از ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻮﺳﻂ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ و واﻛﻨـﺸﻬﺎي ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪه ﺑـﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ ‪ CO2‬و واﻛﻨﺸﻬﺎي ﮔﺮوه ﻣﺘﻴﻞ در زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ)ﻣﺎدﻳﮕﺎن و ﻫﻤﻜﺎران‪ (1997 ،‬ﻛﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﺎﻣﻞ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻴﺪروژن‪ ،‬اﺳﻴﺪﻓﺮﻣﻴﻚ‪ ،‬ﻣﻮﻧﻮﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ‪ ،‬ﻣﺘﺎﻧﻮل‪ ،‬ﻣﺘﻴﻞ آﻣﻴﻦ و اﺳـﺘﺎت ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪4 H 2 + CO2 → CH 4 + 2 H 2 O‬‬ ‫)‪(1 − 111‬‬
‫‪4 HCOO − + 4 H + → CH 4 + 3CO2 + 2 H 2 O‬‬ ‫)‪(1 − 112‬‬
‫‪4CO + 2 H 2 O → CH 4 + 3CO2‬‬ ‫)‪(1 − 113‬‬
‫‪4CH 3 OH → 3CH 4 + CO2 + 2 H 2 O‬‬ ‫)‪(1 − 114‬‬
‫‪4(CH 3 ) 3 N + H 2 O → 9CH 4 + 3CO2 + 6 H 2 O + 4 NH 3‬‬ ‫)‪(1 − 115‬‬
‫‪CH 3 COOH → CH 4 + CO2‬‬ ‫)‪(1 − 116‬‬
‫در واﻛﻨﺶ ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰﻫﺎي ﮔﺮوه اﺳﺘﻴﻚ ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-116‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺎت ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و‬
‫ﻣﺘﺎن و دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮازﻧﻪ ‪ COD‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ‪ COD‬در‬
‫ﺣﻴﻦ ﺗﺨﻤﻴﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺠﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ ،COD‬اﻓﺖ ‪ COD‬در راﻛﺘـﻮر ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﺘـﺎن‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي‪ COD ،‬ﻣﻌـﺎدل ﻣﺘـﺎن را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛـﺮد‪.‬‬
‫‪ COD‬ﻣﺘﺎن‪ ،‬ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮدن ﻣﺘـﺎن و ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ دي اﻛـﺴﻴﺪ ﻛـﺮﺑﻦ و آب‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪CH 4 + 2O2 → CO2 + 2 H 2 O‬‬ ‫)‪(1 − 117‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻻ‪ COD ،‬ﻫﺮ ﻣﻮل ﻣﺘﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2(32 g O2 / mole) = 64 g O2 / mole‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺣﺠـﻢ‬
‫ﻣﺘﺎن ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻣﻮل در ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺎﻧﺪارد )دﻣﺎي ﺻﻔﺮ و ﻓـﺸﺎر ‪ 1‬اﺗﻤـﺴﻔﺮ( ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 22/414‬ﻟﻴﺘـﺮ اﺳـﺖ؛‬
‫ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻣﺘﺎن ﻣﻌﺎدل ‪ COD‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪22414 / 64 = 0.35 L CH 4 / g COD‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 1-9‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻣﺘﺎن ‪ :‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻛﻪ در دﻣﺎي ‪ 350C‬ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿـﻼب ﺑـﺎ دﺑـﻲ ‪ 3000m3/d‬و ‪ bsCOD = 5000 mg/l‬را ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬در ‪95‬‬
‫درﺻﺪ ﺣﺬف ‪ bsCOD‬و ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ ‪ ، 0/04 g VSS/g COD‬ﭼﻪ ﺣﺠﻤـﻲ از ﻣﺘـﺎن‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ m3/d‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد؟‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ‪ COD‬را در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ آﻣﺎده و ﺣﺠﻢ ‪ COD‬ورودي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﺑـﻪ ﻣﺘـﺎن را ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪١٠١‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﻟﻒ( ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪ COD‬ورودي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه – ‪ COD‬ورودي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ – ﺑﺨﺸﻲ از ‪ COD‬ورودي در ﺧﺮوﺟﻲ ‪ COD -‬ورودي ﺑﻪ ﻣﺘﺎن =‪0‬‬
‫‪COD in = COD eff + COD VSS + COD methane‬‬
‫ب( ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪COD in = (5000 g / m 3 )(3000 g / m 3 ) = 15000000 g / d‬‬
‫‪COD eff = (1 − 0.95)(5000 g / m 3 )(3000 m 3 / d ) = 750000 g / d‬‬
‫) ‪COD VSS = (1.42 g COD / g VSS)(0.04 g VSS / g COD)(0.95)(15000000 g / d‬‬
‫‪= 809400 g / d‬‬
‫ج(‪ COD‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺘﺎن را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪COD methane = 15000000 − 750000 − 809400 = 13440600 g / d‬‬
‫‪ -2‬ﺣﺠﻢ ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي در دﻣﺎي ‪ 350C‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺣﺠﻢ ﮔﺎز اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﻣﻮل ﮔﺎز در دﻣﺎي ‪ 350C‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪nRT‬‬
‫=‪V‬‬
‫‪P‬‬
‫] ‪(1 mole)(0.082057 atm.L / mole.K )[(273.15 + 35) K‬‬
‫=‪V‬‬ ‫‪= 25.29 L‬‬
‫‪1 atm‬‬
‫ب( ﻣﺘﺎن ﻣﻌﺎدل ‪ COD‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪(25.29 L / mole) /(64 g COD / mole CH 4 ) = 0.40 L CH 4 / g COD‬‬
‫ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي‪:‬‬
‫)‪ = (13440600 g COD / d )(0.40 L CH 4 / g COD)(1 m3 / 103 L‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن‬
‫‪= 5376 m 3 / d‬‬
‫‪ = (5376 m 3 / d ) / 0.65 = 8271 m 3 / d‬ﻛﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎز در ‪ 65‬درﺻﺪ ﻣﺘﺎن‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻢ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﺎز در دﻣﺎي واﻗﻌﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي رﺷﺪ‬

‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي دو ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ (1 :‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﺰ و ‪(2‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ﺑـﺮاي ﺗﺨﻤﻴـﺮ و ﻣﺘـﺎﻧﻮژﻧﺰ‪ .‬ﻫﻴـﺪروﻟﻴﺰ ذرات ﺟﺎﻣـﺪ و ﻛﻠﻮﺋﻴـﺪي‪ ،‬ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري و ﺛﺒﺎت ﻓﺮآﻳﻨﺪ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻧﻤﻲ دﻫﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺛﺮ ﻣﻲﮔـﺬارد‪.‬‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻀﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻟﺠﻦ ﻫﺎي زاﺋﺪ ﺷﻬﺮي‪ ،‬زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺑـﻴﺶ از ‪ 30‬روز‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎﺛﺒﺎت اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي دارد‪.‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ اﻧﺮژي آزاد در واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬ﺿـﺮﻳﺐ ﺑـﺎزده رﺷـﺪ ﺑﻄـﻮر ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﻣﻴﺰان آن در اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻫﻮازي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ﻣﻌﻤﻮل و ﺿﺮاﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ در‬
‫واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺗﺨﻤﻴـﺮ و ﻣﺘـﺎﻧﻮژﻧﺰ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ 0/1 g VSS/g VSS‬و ‪ 0/04‬و ‪ Kd‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪g‬‬
‫‪ 0/04VSS/g VSS.d‬و ‪ 0/02‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٠٢‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار)‪ (VFA‬ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻲ رﺳﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ داراي ﺛﺒﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻌﻨﻮان ﺷﺎﺧﺺ وﺟﻮد ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ ﻛﺎﻓﻲ و زﻣﺎن ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي ﺑـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ رﺳـﻴﺪن‬
‫ﻫﻴﺪروژن و ‪ VFA‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ‪ VFA‬ﺗﻮﺳـﻂ ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ و ﻋﺪم ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻣﺨﻤﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫـﺎي رﺷـﺪ‬
‫ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﻬﺎ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ‪ SRT .‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫اﻫﺪاف ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در دﻣﺎﻫﺎي ‪ 25 ،20‬و ‪ ، 350 C‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ SRT‬ﻳﺎ زﻣـﺎن‬
‫رﺳﻮب زداﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 5/9 ، 7/8‬و ‪ 3/2‬روز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﻻورﺳﻦ و ﻣـﻚ ﻛـﺎرﺗﻲ‪.(1970 ،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ‪ ، 5‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ 30 ، 40‬و‬
‫‪ 15‬روز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﺮاﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 5‬ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﺛﺒﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد )ﭘﺎرﻛﺮ و اون‪.(1986 ،‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻪ ‪ pH‬و ﻣﻮاد ﺑﺎزدارﻧﺪه ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ pH‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺧﻨﺜـﻲ ﺗـﺮﺟﻴﺢ داده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 6/8‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﻬﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺤﺘﻮاي زﻳﺎد ‪ CO2‬در ﮔﺎز ﺣﺎﺻـﻞ‬
‫از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي)‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 35‬درﺻﺪ (‪ ،‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺧﻨﺜﻲ ﺑﻮدن ‪ pH‬ﻧﻴﺎز ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ در ﻣﺤﺪوده ‪ 5000-3000‬ﻣﻴﻠﻲ ﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ CaCO3‬اﻏﻠﺐ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ در ﻫﻀﻢ ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ و اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ NH3‬ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ آب و ‪ CO2‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺑﺼﻮرت )‪ NH4(HCO3‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻛﺮﺑﻮﻫﻴﺪرات دارﻧﺪ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل‬
‫‪ pH‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮاد ﺑﺎزدارﻧﺪه ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ H2S ، NH3‬و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻟـﻲ‬
‫و ﻏﻴﺮ آﻟﻲ( در ﺑﺨﺶ ‪)10‬ﻣﺘﻜﻒ( ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 1-13‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻣﻘﺎوم و ﺳﻤﻲ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي و ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ داراي ﻣﻨﺸﺎء ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻣﻌﻤﻮل در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي ﻳﺎ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻮد ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﺑﻴﺶ از ‪ 70000‬ﻣﺎده ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ آﻟﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﮔﺰﻧﻮﺑﻴﻮﺗﻴﻚ وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد)اﺳﻜﺎرزﻧﺒﻚ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1993 ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﻌﺪادي از اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت‬
‫آﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻏﻴﺮ ﻋﺎدي در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺷـﻲ از ﻣﻘـﺎوم ﺑـﻮدن آﻧﻬـﺎ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﺳﻤﻴﺖ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺮاي ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻣﺤﻴﻂ و اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻛﻪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ آﻧﻬـﺎ در‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺘﺪاول ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﻮاد ﻣﻘﺎوم ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻋـﻼوه‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻮادي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮاد ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭘﺘﺮوﺷـﻴﻤﻲ ﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ اﻫﻤﻴـﺖ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ دارد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﻲ و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻛﻪ در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫وﺟﻮد دارد در ﺟﺪول ‪ 1-10‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٠٣‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﮔﺴﺘﺮش روﺷﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫از اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ ،1970‬اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻘﺎوم و ﺳﻤﻲ ﺑﺼﻮرت ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﻬﻲ اﻓﺰاﻳﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻛﺎر ﺑﺎ ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺑـﻮد)ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﭘﺘﺮوﺷـﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻧـﺴﺎﺟﻲ‪،‬‬
‫ﺣﺸﺮه ﻛﺶ‪ ،‬ﻛﺎﻏﺬ و ﺧﻤﻴﺮ ﻛﺎﻏﺬ و ﺻﻨﺎﻳﻊ داروﺳﺎزي(‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 1-7‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻣﻘﺎوم و ﺳﻤﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺎﺿﻼب)واﺗﺲ‪(1997 ،‬‬

‫اﻧﻮاع ﻣﻮاد زاﺋﺪ‬ ‫اﻧﻮاع ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‬

‫ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻲ‬ ‫آﻟﻜﺎن ﻫﺎ ‪ ،‬آﻟﻜﻦ ﻫﺎ ‪ ،‬ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻬﺎي ﭘﻠـﻲ آروﻣﺎﺗﻴـﻚ ‪،‬‬
‫آروﻣﺎﺗﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﻮﻧﻮﺳﻴﻜﻠﻴﻚ‪ -‬ﺑﻨـﺰن‪ ،‬ﺗﻮﻟـﻮﺋﻦ ‪ ،‬اﺗﻴـﻞ‪-‬‬
‫ﺑﻨﺰن ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻠﻦ ‪ ،‬ﻧﻔﺘﻨﻦ‬
‫ﺣﻼﻟﻬﺎي ﻏﻴﺮ ﻫﺎﻟﻮژﻧﻪ‬ ‫اﻟﻜــﻞ ﻫــﺎ‪ ،‬ﺳــﺘﻮﻧﻬﺎ‪ ،‬اﺳــﺘﺮﻫﺎ ‪ ،‬اﺗﺮﻫــﺎ و ﻫﻴــﺪروﻛﺮﺑﻨﻬﺎي‬
‫آروﻣﺎﺗﻴﻚ و آﻟﻴﻔﺎﺗﻴﻚ ‪ ،‬ﮔﻠﻴﻜﻮﻟﻬﺎ و آﻣﻴﻦ ﻫﺎ‬
‫ﺣﻼﻟﻬﺎي ﻫﺎﻟﻮژﻧﻪ‬ ‫ﻣﺘﺎﻧﻬﺎي ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ‪ -‬ﻣﺘﻴﻠﻦ ﻛﻠﺮﻳﺪ ‪ ،‬ﻛﻠﺮوﻓﺮم ‪ ،‬ﺗﺘﺮاﻛﻠﺮﻳـﺪ‬
‫ﻛﺮﺑﻦ ‪ ،‬اﺗﻦ ﻫﺎي ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ ‪ ،‬ﺗﺘﺮا ﻛﻠـﺮواﺗﻦ ‪ ،‬ﺗـﺮي ﻛﻠـﺮو‬
‫اﺗﻦ ‪ ،‬اﺗﺎن ﻫﺎي ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ‪ -‬ﺗﺮي ﻛﻠﺮو اﺗﺎن ؛ ﺑﻨـﺰن ﻫـﺎي‬
‫ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ‬
‫آﻓﺖ ﻛﺶ ﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺸﺮه ﻛﺸﻬﺎ ‪ ،‬ﻗﺎرچ ﻛﺶ ﻫﺎ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﻛﻠﺮه ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﻓﺴﻔﺮه ‪ ،‬اﺳﺘﺮﻫﺎي‬
‫و ﻋﻠﻒ ﻛﺶ‬ ‫ﻛﺮﺑﻮﻣﺎﺗﻪ ‪ ،‬ﻓﻨﻴﻞ اﺗﺮ ‪ ،‬ﻛﺮﺋﻮﺳﻮت ﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻨﻞ ﻫﺎي ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه و ﻣﻬﻤﺎت‬ ‫ﻧﻴﺘﺮوآروﻣﺎﺗﻴﻚ ﻫﺎ ‪ ،‬ﺗﺮي ﻧﻴﺘﺮوﺗﻮﻟﻮﺋﻦ ‪ ،‬ﻧﻴﺘـﺮآﻣﻴﻦ ﻫـﺎ ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺮﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺣﺎﺻﻞ از ﺻﻨﻌﺖ‬ ‫اﺳﺘﺮﻫﺎي ﻓﻨﺎﻻت ‪ ،‬ﺑﻨﺰن ‪ ،‬ﻛﻠﺮوﺑﻨﺰن ‪ ،‬ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻠﻦ‬
‫ﺳﻴﺎﻻت ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ‬ ‫ﺑﻲ ﻓﻨﻴﻞ ﻫﺎي ﭘﻠﻲ ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺎﻧﺒﻲ‬ ‫دي اﻛﺴﻴﻦ ﻫﺎ ‪ ،‬ﻓﻮران ﻫﺎ‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬از دﻫﻪ ‪ ،1980‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ زﻳﺎدي در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﻮﺟـﻮد در ﻣﻜﺎﻧﻬـﺎي‬
‫ﻣﻮاد زاﺋﺪ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎر ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻫﺮ دو ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ داﻧﺶ ﮔـﺴﺘﺮده اي راﺟـﻊ ﺑـﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ دارد‪ .‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ ‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت آﻟـﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺮوش ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣﺎ در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻏﻴﺮ ﻋﺎدي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اﻛـﺴﻴﺪ و اﺣﻴـﺎء ‪ pH،‬و دﻣـﺎ(‪ .‬ﻗﺎرﭼﻬـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﭘﺮوﻛﺎرﻳﻮﺗﻬﺎ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻘﺎوم اﺳﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻲ ﻓﻨﻴﻞ ﻫﺎي ﭘﻠﻲ ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ )‪ (PCB‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺬر ﻣﻴﻜﺮوﺑـﻲ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي رﺳﻮب رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎدﺳﻮن ﻛﻪ ‪ PCB‬در ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫﻪ ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﻮد اﻧﺠـﺎم ﮔﺮﻓـﺖ؛ اﻣـﺎ در‬
‫ﻫﺎﺿﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻟﺠﻦ ﻓﺎﺿﻼب ﺷـﻬﺮي‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎ ﺑﻌـﺪ از ‪ 1/5‬ﺳـﺎل در‬
‫ﻣﻌﺮض ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ‪ PCB‬را ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻨﻨﺪ)ﺑﺎﻻﮔﺮاﭘﺎدا‪.(1998 ،‬‬

‫‪١٠۴‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺧﺎص‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻤﻲ و ﻣﻘﺎوم‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎً ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ و زﻣـﺎن ﺗﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﺴﺘﮕﻲ‬
‫دارد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺎص ﺑﺬر ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺿـﺮوري ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫـﺎي ﺿـﺮوري وﺟـﻮد دارد‪ ،‬زﻣـﺎن ﻃـﻮﻻﻧﻲ در ﻣﻌـﺮض ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ آﻧﺰﻳﻤﻬﺎ و ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻻزم ﺑـﺮاي ﺗﺠﺰﻳـﻪ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳـﻚ و‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎن ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎﻋﺖ ﺗـﺎ ﭼﻨـﺪ ﻫﻔﺘـﻪ ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺟﻤﻌﻴـﺖ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻣﻠﻜﺮ و ﻫﻤﻜﺎرن)‪ (1994‬درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ دوره ﺳـﻪ ﻫﻔﺘـﻪ‬
‫اي ﻗﺒﻞ از ﺣﺬف ﻛﺎﻣﻞ دي ﻛﻠﺮوﺑﻨﺰن )‪ (DCB‬ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻃﺮح ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺷﻬﺮي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﺘﻨﺎوب ‪ DCB‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﻄﺎﺑﻖ و ﺑﺪون ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ DCB ،‬در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﺮارﺳﺎزي ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر‬
‫ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 5‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬اﺳﺘﺮاﻧﺪ و ﻫﻤﻜﺎران)‪ (1999‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ ﭘـﺲ از ‪4‬‬
‫ﻫﻔﺘﻪ ﺗﻤﺎس ﺛﺎﺑﺖ دي ﻧﻴﺘﺮوﻓﻨﻮل در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎﻫﻲ ﻛـﻪ از ﻳـﻚ ﻓﺎﺿـﻼب ﺷـﻬﺮي‬
‫ﺑﺬراﻓﻜﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﭘﺬﻳﺮي دي ﻧﻴﺘﺮوﻓﻨﻮل از ‪ 0‬ﺗـﺎ ‪ 98‬درﺻـﺪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ دي‬
‫ﻧﻴﺘﺮوﻓﻨﻮل ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ دي ﻧﻴﺘﺮوﻓﻨﻮل ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻛﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲ‬
‫رﺳﺪ ﻛﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻣﻘﺎوم و ﺳﻤﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﺘﻨﺎوب ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫روﺷﻬﺎي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺳﻪ ﻧﻮع ﻛﻠﻲ روش ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ (1‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﻌﻨـﻮان ﻳـﻚ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي رﺷـﺪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ (2‬ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ‪ (3‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ آﻟـﻲ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﻛﻮﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻛﻮﻣﺘـﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ ﻛـﻪ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻗـﺴﻤﺘﻲ از‬
‫ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آﻧﺰﻳﻢ ﻏﻴﺮوﻳﮋه اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﻴﭻ ﻣﺰﻳﺘﻲ‬
‫ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺳﻠﻮل ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﺳﻤﻲ و ﻣﻘﺎوم ﺑـﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻏﻴـﺮ‬
‫ﻣﻀﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ CO2‬و ‪ H2O‬ﻳﺎ ﻣﺘﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻧﺠﺎم ﻧﺸﻮد و ﺑﺠﺎي آن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت‬
‫آﻟﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻪ آﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷـﺪه ﺑـﻲ ﺧﻄـﺮ اﺳـﺖ ﻳـﺎ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺧﻄﺮ آن ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﺎ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺗﺮ از ﺗﺮﻛﻴﺐ اوﻟﻴﻪ اﺳﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﺧﻴﻠﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻣﻘﺎوم و ﺳﻤﻲ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي رﺷﺪ ﺑﺎ ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻣﺼﺮف و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻬـﺎي ﻣﻌﻤـﻮل ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت‬
‫آﻟﻴﻔﺎﺗﻴﻚ و آروﻣﺎﺗﻴﻚ ﻏﻴﺮ ﻫﺎﻟﻮژﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻨﻮل‪ ،‬ﺗﻮﻟﻮﺋﻦ‪ ،‬اﻟﻜﻞ ﻫﺎ و ﺳـﺘﻮﻧﻬﺎ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﻤﻲ ﺷـﻮد و ﺑﻌﻨـﻮان ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي رﺷـﺪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺧﻴﻠﻲ از اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ‪ ،‬در واﻛﻨـﺸﻬﺎي اﻛـﺴﻴﺪ و‬

‫‪١٠۵‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﺣﻴﺎء ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗـﻪ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺣﻼﻟﻬﺎي ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ در ﻣﻜﺎﻧﻬﺎي ﻣﻮاد زاﺋﺪ ﺧﻄﺮﻧـﺎك اﺳـﺖ )ﻣـﻚ ﻛـﺎرﺗﻲ و ﻫﻤﻜـﺎران‪،‬‬
‫‪.(1999‬‬
‫ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺘﺮاﻛﻠـﺮواﺗﻦ‪ ،‬ﺗـﺮي‬
‫ﻛﻠﺮواﺗﻦ ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺘﺮا ﻛﻠﺮﻳﺪﻛﺮﺑﻦ‪ ،‬ﺗﺮي ﻛﻠﺮو ﺑﻨﺰن‪ ،‬ﭘﻨﺘـﺎ ﻛﻠﺮوﻓﻨـﻞ‪ ،‬ﻛﻠﺮوﻫﻴـﺪروﻛﺮﺑﻨﻬﺎ و ‪ PCBs‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﻴﺪروژن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه از واﻛﻨـﺸﻬﺎي ﺗﺨﻤﻴـﺮ ‪،‬‬
‫دﻫﻨﺪه اﺻﻠﻲ اﻟﻜﺘﺮون را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻴـﺪروژن ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻠـﺮ در ﻣﻮﻟﻜـﻮل ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫واﻛﻨﺸﻬﺎﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻌﻨﻮان ﻛﻠﺮزداﻳﻲ ﺑﻲ ﻫـﻮازي ﻳـﺎ ﻫـﺎﻟﻮژن زداﻳـﻲ ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل در‬
‫ﻛﻠﺮزداﻳﻲ ﺗﺘﺮا ﻛﻠﺮواﺗﻦ‪ ،‬ﻛﻠﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻨﺎوب در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﺮي ﻛﻠﺮواﺗﻦ ﺑﻪ دي ﻛﻠﺮواﺗﻦ و‬
‫و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ وﻳﻨﻴﻞ ﻛﻠﺮﻳﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ اﺗﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎي ﻛﻠﺮ ﺑﺮ روي ﻣﻮﻟﻜـﻮل‬
‫آﻟﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬واﻛﻨﺸﻬﺎ ﻛﻨﺪﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻠﺮزداﻳﻲ ﺗﺘﺮا ﻛﻠﺮواﺗﻦ‪ ،‬ﺗﺮي ﻛﻠـﺮو‬
‫ﺑﻨﺰن و ﭘﻨﺘﺎ ﻛﻠﺮوﻓﻨﻞ در ﻫﺎﺿﻤﻬﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻛﻨﻨـﺪه ﻟﺠـﻦ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ و اوﻟﻴـﻪ ﺷـﻬﺮي در ﻣﻘﻴـﺎس‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪه اﺳﺖ)ﺑﺎﻻﭘﺮاﮔﺎدا و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1998 ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳـﻦ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي واﻛـﻨﺶ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻮﻧﻮ و دي ﻛﻠﺮوﻓﻨﻞ و ﻣﻮﻧﻮ دي ﻛﻠﺮوﺑﻨﺰن ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺗﺘﺮا ﻛﻠـﺮواﺗﻦ ﺑـﻪ وﻳﻨﻴـﻞ ﻛﻠﺮﻳـﺪ و‬
‫اﺗﻦ در ﻫﺎﺿﻢ ﻫﺎ ﺑﻌﺪ از ﻳﻜﺴﺎل ﺗﻄﺎﺑﻖ و در ﻣﻌﺮض ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻛﻠﺮواﺗﻦ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺬر ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ و زﻣﺎن ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻣﺤﺪوده ﮔﺴﺘﺮده اي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟـﻲ‬
‫ﻣﻘﺎوم و ﺳﻤﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي رﺷﺪ ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻫﺘﺮﺗـﺮوف ﻣـﺼﺮف‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺗﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻨﻮل‪ ،‬ﺑﻨﺰن‪ ،‬ﺗﻮﻟﻮﺋﻦ‪ ،‬ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎي ﭘﻠﻲ آروﻣﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬آﻓـﺖ ﻛـﺶ ﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺰن‪ ،‬اﻟﻜﻞ‪ ،‬ﺳﺘﻮن ﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻣﺘﻴﻠﻦ‪ ،‬ﻣﺘﻴﻠﻦ‪ ،‬وﻳﻨﻴﻞ ﻛﻠﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه و ﻓﻨﻞ ﻫﺎي ﻛﻠﺮﻳﻨﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮﺗﺮوف ﻫﻮازي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﻤﻲ ﺷـﻮد و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻌﻨﻮان ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي رﺷﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪادي از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻛﻠﺮﻳﻨﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ دي ﻛﻠﺮوﻣﺘـﺎن‪،‬‬
‫‪ 1‬و ‪ 2‬دي ﻛﻠﺮواﺗﺎن و وﻳﻨﻴﻞ ﻛﻠﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻌﻨﻮان ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي رﺷﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻫـﻮازي‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺗﻌﺪادي از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻮﻣﺘـﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻛﻠﺮ اﺷﺒﺎع ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻓﻘـﻂ ﺑـﺎ ﻛﻠﺮزداﻳـﻲ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد )اﺳﺘﻨﺴﻞ و ﺑﻴﻠﻔﻠﺪت‪.(1997 ،‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻮﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ ﺷﻜـﺴﺘﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﺷـﺎﻣﻞ ﺗـﺮي ﻛﻠـﺮواﺗﻦ‪ ،‬دي‬
‫ﻛﻠﺮواﺗﻦ‪ ،‬وﻳﻨﻴﻞ ﻛﻠﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻠﺮوﻓﺮم‪ ،‬دي ﻛﻠﺮو ﻣﺘﺎن و ﺗـﺮي ﻛﻠﺮواﺗـﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻛﻮﻣﺘـﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﺰﻳﻤﻬﺎي ﻣﻮﻧﻮاﻛﺴﻴﮋﻧﺎز و دي اﻛﺴﻴﮋﻧﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ اﻣﻜﺎن ﭘـﺬﻳﺮ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ آﻧﺰﻳﻤﻬـﺎ‬
‫واﺳﻄﻪ واﻛﻨﺶ ﺑﺎ ﻫﻴﺪروژن و اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎﻛﺘﺮي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه آﻧﺰﻳﻢ اﻛﺴﻴﮋﻧﺎز‪ ،‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ آﻧﺰﻳﻢ را ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﻛﺴﻴﺪ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎﻛﺘﺮي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه آﻧﺰﻳﻢ اﻛﺴﻴﮋﻧﺎز ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻣﺘﺎﻧﻮﺗﺮوﻓﻴﻚ ﻛﻪ ﻣﺘﺎن را اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﻌـﺪادي ﺑـﺎﻛﺘﺮي‬

‫‪١٠۶‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻛﻪ ﻓﻨﻮل ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻮﺋﻦ را اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺗﻌﺪادي ﺑﺎﻛﺘﺮي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﭘﺮوﭘﺎن و ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﻛـﻪ‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك را ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬واﻛﻨﺶ آﻧﺰﻳﻢ اﻛﺴﻴﮋﻧﺎز ﻏﻴﺮ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗـﻪ آﻟـﻲ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ واﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻫـﻮازي ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴـﻚ ﺷـﺮﻳﻚ در‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ راﻛﺘـﻮر ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮد اﻳـﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ در‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ آب ﻫﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ آﻟﻮده ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﮔﺎزي اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺨﺎر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳـﺖ )ﻟـﻲ و ﻫﻤﻜـﺎران‪،‬‬
‫‪ .(2000‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﭼﻨﻴﻦ واﻛﻨﺸﻬﺎﻳﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﻳـﺎ ﺷـﻬﺮي‬
‫اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺣﻴﻦ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﻓﺮارﺳﺎزي از‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﻓﺮارﻳﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ و ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻚ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫اﻓﺖ ﻏﻴﺮ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺛﺮات ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻲ و ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﺳـﻤﻲ و ﻣﻘـﺎوم ‪ ،‬درك ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ و ﺗﺒـﺪﻳﻞ آﻧﻬـﺎ در‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺧﻴﻠـﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت آﻟـﻲ ﻣﻘـﺎوم و ﺳـﻤﻲ ورودي ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿـﻼب‪ ،‬اﻓـﺖ ﻏﻴﺮﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺧﻴﻠـﻲ ﻣﻬﻤﺘـﺮ از ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻓﺖ ﻏﻴﺮﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺬب ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺑﻪ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط در راﻛﺘـﻮر ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺘﻨﺎوب آن ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻟﺠﻦ زاﺋﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻓﺮارﺳﺎزي ﻛﻪ ﺑﺎ آزادﺳﺎزي آن ﺑﻪ‬
‫ﻫﻮاي اﻃﺮاف ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫اﻓﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺬب‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت وﻳﮋه ‪ ،‬ﺣﺬف ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺟﺪا ﺷﺪن )ﺑﻌﺒﺎرﺗﻲ ﺟﺬب ﺷﺪن( ﺑﺎ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻤﺘـﺮ از ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﻓﺮارﺳﺎزي اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪل اﻳﺰوﺗﺮم ﻓﺮﻧﺪﻟﻴﭻ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات اﺻﻼح ﺷﺪه اﺳـﺖ‬
‫و ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﺗﻌﺎدل ﺧﻄﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ )‪ (n=1‬ﺑﺮاي ﺟﺬب درون ﺟﺎﻣﺪات در ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻣـﺎده‬
‫آﻟﻲ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪q = K pS‬‬ ‫)‪(1 − 118‬‬
‫‪ = q‬ﻣﻮاد آﻟﻲ ﺟﺬب ﺷﺪه ﮔﺮم ‪ /‬ﻣﺎده ﺟﺎذب ﮔﺮم‬
‫‪ = kp‬ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي‪l/g ،‬‬
‫‪ = S‬ﻏﻠﻈﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ در ﻣﺎﻳﻊ‪g/l ،‬‬
‫ﺟﺬب ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳـﺖ )ﻣﻠﻜـﺮ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران ‪(1994 ،‬؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ راﺑﻄﻪ ‪ 1-118‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺑـﻴﻦ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﺟﺎﻣﺪ و ﻓﺎز ﻣﺎﻳﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي ‪ kp‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻘـﺪار ‪ kp‬ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﻫﻴﺪروﻓﻮﺑﻴﻚ )آﺑﮕﺮﻳﺰ( ﺗﺮﻛﻴﺐ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﺬب ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮاي ﻛﺮﺑﻦ زﻳـﺎد‬
‫و ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ kp‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺗﻮﺳﻂ داﺑﺲ و ﻫﻤﻜـﺎران)‪ (1989‬را‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻛـﻪ‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي آب‪ -‬اﻛﺘﺎﻧﻮل ‪ kow‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٠٧‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪log K‬‬ ‫‪= 0.58 log K ow + 1.14‬‬ ‫)‪(1 − 119‬‬

‫‪p‬‬
‫‪ = Kp‬ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي‪L/kg ،‬‬
‫‪ = Kow‬ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي آب‪ /‬اﻛﺘﺎﻧﻮل )ﺑﺪون ﺑﻌﺪ(‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي آب‪ -‬اﻛﺘﺎﻧﻮل ﺑﺮاي ﺧﻴﻠﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ )اﺳـﻜﺎرزﻧﺒﻚ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪1993 ،‬؛ ﻻﮔﺮﻳﮕﺎ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(2001 ،‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي آب‪ /‬اﻛﺘﺎﻧﻮل ﺑﺮاي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻨﺘﺨﺐ در‬
‫ﺟﺪول ‪ 5-36‬در ﺑﺨﺶ ‪ 5‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ Kow‬ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻏﻠﻈﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟـﻲ‬
‫در ﻳﻚ ﻣﺨﻠﻮط آب‪ /‬اﻛﺘﺎﻧﻮل ﺑﻌﺪ از ﺟﺪاﺳﺎزي آرام ﻻﻳـﻪ اﻛﺘـﺎﻧﻮل ﺑـﺎﻻي ﻻﻳـﻪ آب اﺳـﺖ‪ .‬ﺣﺠـﻢ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﺑﮕﺮﻳﺰﺗﺮ در ﻻﻳﻪ اﻛﺘﺎﻧﻮل ﺑـﺎﻻي آب ﭘﻴـﺪا ﻣـﻲ ﺷـﻮد و اﻳـﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت داراي ‪ Kp‬ﺑﺰرﮔﺘـﺮي در‬
‫ﻣﺨﻠﻮط آب و ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺪوده ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ Kp‬ﺑﺮاي اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت در ﺟـﺪول ‪1-11‬‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ ، 1-11‬ﺑﻨﺰوﭘﻴﺮن و ‪ PCBs‬ﺑﻄـﻮر ﻣـﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺟﺬب ﺑﻴﺸﺘﺮي روي ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﺰن و ﺗﺮي ﻛﻠﺮواﺗﻦ دارﻧﺪ؛ ﭼﺮا ﻛـﻪ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ‪Kp‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺣﺪود ‪ 150‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺿﺮاﻳﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺧﻴﻠـﻲ‬
‫ﻛﻢ ﻣﺎﻳﻊ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺎده آﻟﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﺮارﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-11‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻘﺪار ﺿﺮاﻳﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ)‪ (Kp‬ﺑـﺮاي اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت آﻟـﻲ)ﻻﮔﺮﮔـﺎ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪(2001 ،‬‬
‫‪Kp , L/g‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ‬
‫‪0.23‬‬ ‫ﺑﻨﺰن‬
‫‪0.29‬‬ ‫دي ﻧﻴﺘﺮو ﺗﻮﻟﻮﺋﻦ‬
‫‪0.33‬‬ ‫ﺗﺮي ﻛﻠﺮواﺗﻦ‬
‫‪1.48‬‬ ‫دﻳﻠﻴﺪرﻳﻦ‬
‫‪5.33‬‬ ‫ﻓﻨﺎﺗﺮﻳﻦ‬
‫‪10.96‬‬ ‫ﭘﻨﺘﺎﻛﻠﺮوﻓﻨﻞ‬
‫‪43.87‬‬ ‫ﺑﻲ ﻓﻨﻴﻞ ﭘﻠﻲ‬
‫ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻪ‬
‫‪45.15‬‬ ‫ﺑﻨﺰوﭘﻴﺮن‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﻳﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻌﺎدل‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻣﺎده آﻟﻲ ﺣﺬف ﺷـﺪه ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻟﺠـﻦ زاﺋـﺪ را ﻣـﻲ ﺗـﻮان از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮم ﻣﺎده آﻟﻲ ﺟﺬب ﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات زاﺋﺪ ﺑﺎزاي ﻫﺮ روز ﺗﺨﻤﻴﻦ زد‪:‬‬
‫‪r‬‬
‫‪q = ad‬‬ ‫)‪(1 − 120‬‬
‫‪rx.w‬‬
‫‪ = q‬ﮔﺮم ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ ﺟﺬب ﺷﺪه ‪ /‬ﮔﺮم ﺟﺎﻣﺪات‬
‫‪ = rad‬ﻣﻘﺪار ﻣﺎده آﻟﻲ ﺟﺬب ﺷﺪه ﺑﺼﻮرت روزاﻧﻪ‪g/d ،‬‬
‫‪ = RX.W‬ﻣﻴﺰان ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ روزاﻧﻪ‪g/d ،‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ راﺑﻄﻪ ‪ 1-118‬ﺑﻪ ﺟﺎي ‪ q‬و ﺣﻞ آن ﺑﺮاي ‪ ، rad‬ﻣﻴﺰان اﻓﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﺎﺷﻲ از ﺟـﺬب ﺑـﺼﻮرت‬
‫روزاﻧﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪١٠٨‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪r = − rX .W K P S‬‬ ‫)‪(1 − 121‬‬

‫‪ad‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ روزاﻧﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ‪ SRT‬ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ 1-45‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪XTV‬‬
‫= ‪rx.w‬‬ ‫)‪(1 − 122‬‬
‫‪SRT‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ راﺑﻄﻪ ‪ 1-122‬در راﺑﻄﻪ ‪ ، 1-121‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺮاي اﻓﺖ ﺟﺮم ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺬب ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪X VK S‬‬
‫‪r =− T P‬‬ ‫)‪(1 − 123‬‬
‫‪ad‬‬ ‫‪SRT‬‬
‫اﻓﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺮار ﺳﺎزي‪ :‬ﺣﺬف ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻓﺮار ﻧﺎﺷـﻲ از ﻫـﻮادﻫﻲ )ﻓﺮارﺳـﺎزي( ﻗـﺒﻼً در ﭘـﺎراﮔﺮاف‬
‫‪ 5-13‬ﺑﺨﺶ ‪ 5‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ و ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ در زﻳﺮ ﻣﺮور ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫) ‪rsv = − K L a s ( S‬‬ ‫)‪(1 − 124‬‬
‫‪= rsv‬اﻓﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺮار ﺳﺎزي ‪mg/l.d ،‬‬
‫‪ KLa = KLas‬ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ ‪d-1 ،‬‬
‫‪ = S‬ﻏﻠﻈﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ در ﻣﺎﻳﻊ ‪mg/l ،‬‬

‫ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻓﺖ ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﻏﻴﺮ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﺗﻌﺪادي از ﻣﺪﻟﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻣﻘـﺪار ﻣـﻮاد آﻟـﻲ ﻣﻘـﺎوم در ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻌﻴـﻴﻦ و‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ)ﻣﻠﻜﺮ و ﻫﻤﻜـﺎران‪1995 ،‬؛ ﻣﻠﻜـﺮ و ﻫﻤﻜـﺎران‪1994 ،‬؛ ﻣﻮﻧﺘﻴـﺪ و ﻫﻤﻜـﺎران‪1995 ،‬؛‬
‫ﭘﺎرﻛﺮ و ﻫﻤﻜﺎران‪1993 ،‬؛ ﮔﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‪ 1997 ،‬و ﻟﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‪ ،‬اﻟﻒ‪ .(1998‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﻣـﺪﻟﻬﺎ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﭘﺎﻳﻪ و ﻣﻮازﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﺮﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻘﺪار ﺟﺮم ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ ورودي ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﺧﺮوﺟﻲ از ﭘﺴﺎب ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻓﺮارﺳﺎزي و ﺟﺬب ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در‬
‫اداﻣﻪ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﻣﺪل ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ زﻳﺮ در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳـﺎ‬
‫)ﺑﻌﺒﺎرﺗﻲ ﻣﺠﻤﻮع = ‪ (0‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ آﻣـﺎده و ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ ﻳـﻚ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ را در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﻏﻴﺮﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪ -‬اﻓﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺬب‪ -‬اﻓﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ -‬ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ ورودي‬
‫‪ = 0‬اﻓﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ در ﺧﺮوﺟﻲ‪ -‬اﻓﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺮارﺳﺎزي‪-‬‬
‫‪QS 0 = rsu + rad + rsv + QS‬‬ ‫)‪(1 − 125‬‬
‫‪ = QS0‬ﺟﺮم ﺗﺮﻛﻴﺐ در ورودي ﻓﺎﺿﻼب‪g/d ،‬‬
‫‪ = rsu‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪g/d ،‬‬
‫‪ = rad‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺬب ﺳﻄﺤﻲ ﺟﺎﻣﺪات‪g/d ،‬‬
‫‪ = rsv‬ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺮارﺳﺎزي‪g/d ،‬‬
‫‪ = QS‬ﺟﺮم ﺗﺮﻛﻴﺐ در ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺎﺿﻼب‪g/d ،‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ واﻛﻨﺶ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ از ﺑﺎزده ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ‪ ،‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬

‫‪١٠٩‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪µm S‬‬
‫⎟⎞ ⎜⎛ = ‪ QS 0‬ﺳﺮﻧﻮﺷــــﺖ‬
‫‪1‬‬ ‫‪X T VK P S‬‬
‫‪( X S )(V ) +‬‬ ‫‪+ K L a S V + QS‬‬ ‫)‪(1 − 126‬‬
‫) ‪⎝ Y ⎠ (K S + S‬‬ ‫‪SRT‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ در ﻓﺎﺻﻼب ورودي ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و ‪ SRT‬اﺳـﺖ‬
‫و ﻣﻘﺪار آن ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ راﺑﻄﻪ ‪ 1-126‬ﺑﺮ ‪ Q‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪⎛ 1 ⎞ µm S‬‬ ‫⎞ ‪⎛ t‬‬
‫⎟ ⎜ = ‪S0‬‬ ‫⎜) ‪( X S )(t ) + K P S ( X t‬‬ ‫‪⎟ + K L a S S (t ) + S‬‬ ‫)‪(1 − 127‬‬
‫) ‪⎝ Y ⎠ (K S + S‬‬ ‫⎠ ‪⎝ SRT‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رواﺑﻂ ‪ 1-126‬و ‪ XS ، 1-127‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ وﻳـﮋه‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ‪ XT‬ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ ‪ MLVSS‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم رﺷﺪ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺑـﺮ روي ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻌﻼوه ‪ VSS‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘـﺪار ‪ XS‬را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺼﻮرت ﺗـﺎﺑﻌﻲ از‬
‫ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و ‪ SRT‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ XS‬در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻓﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺮارﺳﺎزي و ﺟﺬب ﺳﻄﺤﻲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫= ‪XS‬‬
‫[‬
‫)‪Y (S0 − S) − K P SX t (t/SRT) − K L a SS(t‬‬ ‫]‬ ‫)‪(1 − 128‬‬
‫)‪K (t) + (t/SRT‬‬
‫‪d‬‬
‫ﺑﺮاي اﻛﺜﺮ ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ و اﻓـﺖ ﻧﺎﺷـﻲ از ﻓﺮارﺳـﺎزي ﻳـﺎ ﺟـﺬب ﺳـﻄﺤﻲ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺮاﺳﺎس راﺑﻄﻪ )‪ (1-40‬در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫] ‪K S [1 + (k d ) SRT‬‬
‫=‪S‬‬ ‫)‪(1 − 129‬‬
‫‪SRT ( µ m − k d ) − 1‬‬
‫در ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ‪ 1-127‬و ‪ 1-128‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻜﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﻃﺮح ﻛﻠﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﺑﺎﻻ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ در راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺎ ﻓـﺮض‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﺎﻳﺎ ‪ ،‬ورودي ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ و ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎﻣﻼً ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬
‫ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در ﻣﺜﺎل ‪ 1-10‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 1-10‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﻨﺰن در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ :‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﺧـﺘﻼط‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻣﺎ ﻓﺎﺿـﻼب ﺣـﺎوي ﺑﻨـﺰن درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﻏﻴﺮ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻨﺰن داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻨﺰن ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺤﻠﻮل و ﺣﺠﻢ ﻧﺴﺒﻲ اﻓﺖ ﺑﻨﺰن در ﺣﻴﻦ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺟﺬب ﺟﺎﻣﺪات‪،‬‬
‫ﻓﺮارﺳﺎزي و در ﻣﺎﻳﻊ ﺧﺮوﺟﻲ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار اﺳﺖ؟‬
‫‪ -1‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻨﺰن در ورودي ‪2g/m3=S0‬‬
‫‪ SRT -2‬ﺳﻴﺴﺘﻢ = ‪ 6‬روز‬
‫‪ -3‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ = ‪0/25‬روز‬
‫‪ -4‬ﻏﻠﻈﺖ ‪XT = 2500g/m3 ، MLVSS‬‬
‫‪0/234×10-3m3/g =Kp -5‬‬

‫‪١١٠‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪72/d=3/h =KLas -6‬‬

‫‪2g VSS/g VSS.d =µm-7‬‬
‫‪0/5 g/m3 =KS -8‬‬
‫‪0/1VSS/g VSS.d = kd -9‬‬
‫‪ 0/6=Y -10‬ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﺑﻨﺰن‬
‫ﺣﻞ ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻨﺰن ﻣﺎﻳﻊ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-129‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫])‪(0.5 g / m 3 )[1 + (0.1g VSS / g VSS.d)(6d‬‬
‫=‪S‬‬ ‫‪= 0.077 g / m 3‬‬
‫‪(6d)[(2 − 0.1)g VSS / g VSS.d ] − 1‬‬
‫‪ (2‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻨﺰن را از راﺑﻄﻪ ‪ 1-128‬ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫]) ‪[(S0 − S) − K P SX T ( t / SRT ) − K L a sS( t‬‬
‫= ‪XS‬‬
‫) ‪k d ( t ) + ( t / SRT‬‬
‫) ‪(0.6 g / g){[(2 − 0.077)g / m 3 ] − (0.234 ×10 −3 m 3 / g )(0.077g / m 3‬‬
‫}) ‪(2500 g / m 3 )(0.25 d / 6 d ) − (72 / d )(0.077 g / m 3 )(0.25 d‬‬
‫= ‪XS‬‬
‫)‪(0.1g / g.d)(0.25 d ) + (0.25 d / 6 d‬‬
‫‪= 4.83 g / m 3‬‬
‫‪ (3‬اﻓﺖ ﺑﻨﺰن ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ)ﻗﺴﻤﺖ اول راﺑﻄﻪ ‪.(1-127‬‬
‫‪⎛ 1 ⎞ µ mS‬‬
‫⎟ ⎜‬ ‫= ) ‪(X )( t‬‬
‫‪⎝ Y ⎠ (K S + S) S‬‬
‫⎡‬ ‫‪1‬‬ ‫⎫ ) ‪⎤ ⎧ (2 / d)(0.077 g / m 3‬‬
‫‪⎢ (0.6 g / g ) ⎥ ⎨[(0.5 + 0.077)g / m 3 ] ⎬(4.83 g / m )(0.25) = 0.537 g / m‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫⎣‬ ‫⎩⎦‬ ‫⎭‬

‫‪ (4‬اﻓﺖ ﺑﻨﺰن ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺬب ﺟﺎﻣﺪات را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ)ﻗﺴﻤﺖ دوم راﺑﻄﻪ ‪.(1-127‬‬
‫‪K P S(X t ) t‬‬ ‫)‪(0.234 ×10 −3 m 3 / g )(0.077 g / m 3 )(2500 g / m 3 )(0.25d‬‬
‫=‬
‫‪SRT‬‬ ‫‪6d‬‬
‫‪= 0.0019 g / m 3‬‬
‫‪ (5‬اﻓﺖ ﺑﻨﺰن ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺮارﺳﺎزي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ)ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم راﺑﻄﻪ ‪.(1-127‬‬
‫‪(K L a s )(S)( t ) = (72 / d )(0.077 g / m 3 )(0.25 d) = 1.386 g / m 3‬‬
‫‪ (6‬اﻓﺖ ﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻛﻞ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﭘﺴﺎب ورودي‪g/m3‬‬ ‫روش‬

‫‪0/039‬‬ ‫‪0/077‬‬ ‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪0/268‬‬ ‫‪0/537‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪0/002‬‬ ‫ﺟﺬب‬
‫‪0/692‬‬ ‫‪1/386‬‬ ‫ﻓﺮارﺳﺎزي‬
‫اﻟﻒ‬
‫‪1‬‬ ‫‪2/002‬‬ ‫ﻛﻞ‬
‫اﻟﻒ‪ 0/002 .‬ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻄﺎي ﮔﺮد ﻛﺮدن اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪١١١‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫اﻟﻒ( ﺑﺮاي ﺑﻨﺰن ﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻟﻲ ﻓﺮار ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ 69/2 ،‬درﺻـﺪ‬
‫ﺑﻨﺰن ورودي ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد و ‪ 26/8‬درﺻﺪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺷـﻮد و ‪ 3/9‬درﺻـﺪ ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﻣﺤﻠﻮل در ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ‪ 0/1‬درﺻﺪ ﺟﺬب ﺟﺎﻣﺪات ﺧﺮوﺟﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب( ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻘﺪار ‪ KLa‬ﺑﻨﺰن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮ روي ﻣﻴﺰان ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻳﺎ آزاد ﺷﺪن ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ در‬
‫ﺟﺪول زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪KLa,h-1‬‬
‫‪6/3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪3‬‬
‫‪./052‬‬ ‫‪0/077‬‬ ‫‪0/077‬‬ ‫‪0/077‬‬ ‫‪g/m‬‬ ‫ﭘﺴﺎب ورودي‬
‫‪2/6‬‬ ‫‪3/9‬‬ ‫‪3/9‬‬ ‫‪3/9‬‬ ‫‪%‬‬ ‫ﭘﺴﺎب ورودي‬
‫‪0‬‬ ‫‪3/7‬‬ ‫‪26/8‬‬ ‫‪61/4‬‬ ‫‪%‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫‪97/3‬‬ ‫‪92/3‬‬ ‫‪69/2‬‬ ‫‪34/6‬‬ ‫‪%‬‬ ‫ﻓﺮارﺳﺎزي‬

‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﻴﻦ‬

‫ﺣﺬف ﻓﻠﺰات در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ ﺟﺬب ﺳﻄﺤﻲ ﺟﺎﻣـﺪات و ﻛﻤـﭙﻠﻜﺲ ﻓﻠـﺰات ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺒﺪﻳﻞ و رﺳﻮب ﻛـﺮدن ﻓﻠـﺰات‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﻠﺰات ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺪﻟﻴﻞ واﻛﻨﺶ ﺑﻴﻦ ﻳﻮﻧﻬﺎي ﻓﻠـﺰي و‬
‫ﺳﻄﻮح ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬در ﺳﻄﻮح ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺟﺬب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻠﺰات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﺎ ﮔﺮوﻫﻬـﺎي ﻛﺮﺑﻮﻛـﺴﻴﻞ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﻠﻲ ﺳﺎﻛﺎرﻳﺪﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﭘﻠﻲ ﻣﺮﻫﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ و ﻳﺎ ﺟﺬب ﻣﻮاد ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨـﻲ داﺧـﻞ ﺳـﻠﻮل‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺬف ﻓﻠﺰات در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﺟـﺬب ﺳـﻄﺤﻲ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﻣﺪل اﻳﺰوﺗﺮم ﻓﺮوﻧﺪﻟﻴﭻ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ)ﻣﻮﻟﻦ و ﻫﻤﻜﺎران‪1989 ،‬؛ ﻛـﻮﻧﺰ و ﻫﻤﻜـﺎران‪ .(1976 ،‬ﻣﻘـﺪار‬
‫زﻳﺎدي ﺣﺬف ﻓﻠﺰات ﻣﺤﻠﻮل در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣﺤـﺪوده اي از ‪98 - 50‬‬
‫درﺻﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ اوﻟﻴﻪ ﻓﻠﺰ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣـﺪات ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي اﺣﻴﺎي ﺳﻮﻟﻔﺎت ﺑﻪ ﻫﻴـﺪروژن ﺳـﻮﻟﻔﻴﺪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺎﻋـﺚ رﺳـﻮب‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻓﻠﺰي ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺷﺎﻣﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻓﺮوس ﻳﺎ ﻓﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﺎﺿﻢ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي‬
‫ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺳﻤﻴﺖ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ رﺳﻮﺑﺎت ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ آﻫﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﭘﺮﺳﺸﻬﺎي ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ‬

‫‪ 1-1‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻠﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﺎده ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣﺤﻔﻈـﻪ آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑـﺮاي رﺷـﺪ ‪، 500‬‬
‫‪1000‬ﻳﺎ ‪)1200 mg VSS/d‬ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﻮد( ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺑـﺎﻛﺘﺮي اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﻮد؛ ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑـﺼﻮرت‪ C5H7O2N‬ﺑﻴـﺎن ﻛـﺮد‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻏﻴﺮآﻟﻲ ﺿﺮوري را ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ در ﺟﺪول ‪ 1-4‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪L/d‬‬
‫‪ 1‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺼﻮرت ‪ ، KH2PO4‬ﺳﻮﻟﻔﻮر ﺑﺼﻮرت ‪ Na2SO4‬و ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻪ ﺷـﻜﻞ‬
‫‪ NH4Cl‬اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻛﺎﺗﻴﻮﻧﻬﺎي دﻳﮕﺮ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻮن ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١١٢‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪ 1-2‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻬﻢ آﻧﺰﻳﻤﻬﺎي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻬﻢ ﺳﻠﻮل و ﻣﺮاﺣﻞ اﺻﻠﻲ را ﻟﻴﺴﺖ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 1-3‬از ﻣﺘﻮن ﻋﻠﻤﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﻛﺎرﺑﺮدي(‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﺳﻮﺧﺖ‬
‫و ﺳﺎز و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿـﻼب ﻳـﺎ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻮاد ﺳﻤﻲ دارد‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 3‬رﻓﺮﻧﺲ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-4‬از ﻣﺘﻮن ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮﻟﻜـﻮﻟﻲ را ﺑﻴـﺎن ﻛﻨﻴـﺪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﭘﺮوﺑﻬـﺎي‬
‫ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ روﺷﻬﺎ( ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿـﻼب اﺳـﺖ‪ .‬ﺣـﺪاﻗﻞ ‪ 3‬رﻓـﺮﻧﺲ را ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-5‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﻟﻴﺘﺮي ﺣﺎوي ‪ 28 ،20‬ﻳﺎ ‪ 36‬ﮔﺮم )ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﻮد( ﻛـﺎزﺋﻴﻦ‬
‫‪ C8H12O3N2‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ‪ 18‬ﮔﺮم ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎﻛﺘﺮي ‪ C5H7O2N‬ﺑﺎزاي ﻫـﺮ ﭘﻮﻧـﺪ ﻛـﺎزﺋﻴﻦ ﻣـﺼﺮﻓﻲ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻛﺎﻣـﻞ ﻛـﺎزﺋﻴﻦ ﺑـﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻧﻬـﺎﻳﻲ و ﺑﺎﻓـﺖ‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن دي اﻛـﺴﻴﺪ ﻛـﺮﺑﻦ ‪ ،CO2‬آﻣﻮﻧﻴـﺎك ‪ NH3‬و آب‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻲ ﻛﻪ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 1-6‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺪون زﻻل ﺳﺎز و ﺟﺮﻳـﺎن ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﻓﺎﺿﻼﺑﻲ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺣﺎوي ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ BOD .‬و ‪ COD‬ورودي ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺷﺮح اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﭘﺴﺎب‬
‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫واﺣﺪ‬
‫ورودي‬
‫‪220‬‬ ‫‪180‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪480‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪COD‬‬

‫اﮔﺮ ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 2mg/l‬و ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ﻓـﺮار ﺧﺮوﺟـﻲ ‪ 100 mg/l‬ﺑﺎﺷـﺪ)ﻧـﻮع‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﺗﻨﺨﺎب ﺷـﻮد(‪ :‬اﻟـﻒ( ﺑـﺎزده ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه ﺑﺮﺣـﺴﺐ ‪g ،g VSS/g BOD‬‬
‫‪ VSS/g COD‬و ‪ ، g TSS/g BOD‬ب( ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﺎﻣﻞ ‪ COD‬ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ج( ﻗﺴﻤﺘﻲ از ‪ BOD‬ورودي را ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ CO2‬و آب ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷـﻮد ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ COD/BOD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/6‬اﺳـﺖ و ‪ 1/42‬ﮔـﺮم اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﻌﺎدل ﻳﻚ ﮔﺮم ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-7‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻫﻮازي )ﺑﺪون ﺑﺮﮔﺸﺖ( ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ‪ 1000‬ﻟﻴﺘﺮ‪ ،‬ﻓﺎﺿﻼﺑﻲ ﺑﺎ دﺑﻲ ‪500 L/d‬‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻏﻠﻈﺖ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 10mg/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن در راﻛﺘﻮر‬
‫‪ 10mg/L.h‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت داده ﺷﺪه زﻳﺮ‪ :‬اﻟﻒ( زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ راﻛﺘـﻮر ﺑـﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ روز ب( اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده درﻫﺮ روز ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ ، g/d‬ج( ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻓﺮار ﻣﻌﻠﻖ ﺧﺮوﺟﻲ‬

‫‪١١٣‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫)ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ اﻛـﺴﻴﮋن ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻣﻌـﺎدل ‪ 1/42 g O2/g VSS‬ﺑﺎﺷـﺪ( د( ﺑـﺎزده ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ‪ g VSS‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم‪ bsCOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬
‫‪600‬‬ ‫‪1800‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ورودي‬
‫‪8‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪mg/L-h‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن در راﻛﺘﻮر‬
‫‪ 1-8‬ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ)‪ (g VSS/g COD‬را ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮﺑﻮﻫﻴﺪرات و ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻳﺎ اﺗﺎﻧﻮل ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن و ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون)ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫اﻧﺮژي آزاد واﻛﻨﺶ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ ، 1-7‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﺮاي ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ و ‪ 1/42‬ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدل ‪ 1‬ﮔﺮم ﺑﻴـﻮﻣﺲ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-9‬ﻧﻴﺘﺮات و ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻫﺮ دو در ﻳﻚ ﻣﺤﻔﻈﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺣﻴـﺎء ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﺳﻮﻟﻔﺎت و ﻧﻴﺘﺮات در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﻄﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺎوي ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮون ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺴﺎوي ﮔﻠﻮﻛﺰ و ﻣﺎده ﻣﻐﺬي ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻪ ﻧﻮع ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻌـﺪ از ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ؟ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-10‬در ﻣﺜﺎل ‪ 1-3‬از واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﺑـﺮاي ﻧﻮﺷـﺘﻦ ﻳـﻚ راﺑﻄـﻪ ﺗﻌـﺎدﻟﻲ اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن اﺳـﺘﺎت‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ƒe 1-11‬و‪ ƒs‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ داده ﺷﺪه در ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟـﻲ ﺟـﺪول ‪ 1-8‬ﭼـﻪ ﻣﻘـﺪار ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪ 1-12‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻮاد آﻟﻲ را ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴـﺪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﺎزده‬
‫ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ :‬ﻫﻮازي)ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن اﺳﺖ(‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴـﺮ )ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت‬
‫آﻟﻲ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ( و ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ)ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون‪ ،‬دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ اﺳﺖ(‪.‬‬
‫‪ 1-13‬اﮔﺮ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺑﺎﻛﺘﺮي از ﻧﻮع ﻛﺮوي ﺑﺎ ﻗﻄﺮ‪ 1/2 ، 1‬ﻳﺎ ‪ 1/5‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ و ‪ 80‬درﺻﺪ آب و ‪ 90‬درﺻـﺪ‬
‫وزن ﺧﺸﻚ آن ‪ ،‬ﻣﺎده آﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﻗﻄﺮ ﺳﻠﻮل ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( اﻟﻒ( ﺣﺠﻢ و ﺟـﺮم ﻣـﺎده آﻟـﻲ‬
‫ﻳﻚ ﺳﻠﻮل ب( ﺗﻌـﺪاد ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﺣﺎﺿـﺮ در ﻳـﻚ ﻟﻴﺘـﺮ از ﺳﻮﺳﭙﺎﻧـﺴﻴﻮن ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ‪mg‬‬
‫‪ 100VSS/L‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-14‬ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﻮازي ﺑﺎ زﻣﺎن ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻓﺮﺿﻲ ‪ 30 ،20‬ﻳﺎ ‪ 60‬دﻗﻴﻘﻪ )زﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺷﻮد( در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ‪ 20‬ﻋﺪد ﺳﻠﻮل در زﻣﺎن ﺻﻔﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ ﺗﻌـﺪاد ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﺑﻌـﺪ از ‪ 12‬ﺳـﺎﻋﺖ‬
‫وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؟ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺮم و ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪ 1-13‬ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﺑـﺎ‬
‫ﻗﻄﺮ ﻳﻚ ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ‪ ،‬وزن ﺧﺸﻚ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮﺣـﺴﺐ ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ﻓـﺮار ﭼـﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬
‫‪ 1-15‬ﻳﻚ واﻛﻨﺶ ﻣﻨﻘﻄﻊ در ﻳﻚ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ اوﻟﻴـﻪ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ‪ 10mg/l‬و ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي اوﻟﻴـﻪ ‪ 40mg NH4-N/L‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﺑـﻪ‬

‫‪١١۴‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎزده ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ 12g VSS‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم آﻣﻮﻧﻴـﺎك اﻛـﺴﻴﺪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و رﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻮارد زﻳـﺮ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺪرس‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ‬
‫‪0/6‬‬ ‫‪0/75‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫‪µm‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪κs‬‬
‫‪0/04‬‬ ‫‪0/08‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫‪kd‬‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﺑﻴﻮﻣﺲ را در ‪ 0/8‬روز ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ؟ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﺑﻴﻮﻣﺲ را در ﺑﺮاﺑﺮ زﻣﺎن ﺑـﻴﺶ‬
‫از ‪ 1‬روز رﺳﻢ ﻛﻨﻴﺪ)ﺗﺬﻛﺮ‪ :‬ﻳﻚ روش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺻـﻔﺤﺎت ﮔـﺴﺘﺮده ﺑـﺮاي ﺑﺪﺳـﺖ آوردن‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﺑﻴﻮﻣﺲ در اﻓﺰاﻳﺶ زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻛﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫‪ 1-16‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺎي ‪ A‬و‪ ، B‬ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي ﻣﻮﻧﻮد را ﺑﺮاي دو ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛـﻪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻳﻚ راﻛﺘـﻮر آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎﻫﻲ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺎ‬
‫اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ و ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺪون ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ‪ A‬و‪ B‬ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ اول اﻟﻒ( زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ )‪ 10‬روز ﻳـﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮ( و در ﻣﺮﺣﻠـﻪ دوم ب(‬
‫‪ SRT‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ )ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1/1‬روز(‪ .‬ﻛﺪام ﺑﺎﻛﺘﺮي در آزﻣﺎﻳﺶ ﻳﻚ و دو ﻏﺎﻟـﺐ ﻣـﻲ ﺷـﻮد؟‬
‫ﻋﻠﺖ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ 1-17‬راﻛﺘﻮر ﻫﻮازي اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺪون ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼﺑﻲ ﺣـﺎوي ‪100mg/L‬‬
‫ﻓﻨﻮل )‪ (C6H6O‬در دﻣﺎي ‪ 20°C‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺿـﺮاﻳﺐ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ زﻳـﺮ )ﺿـﺮاﻳﺐ‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ‪ B ،A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺮاح اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( اﻟﻒ( ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺮﺣـﺴﺐ روز ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ در زﻣﺎن ﺳﺮﻳﻌﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﺷﺪ دﻓﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد ب(ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺮﺣـﺴﺐ روز‬
‫در دﻣﺎي ‪ 10°C‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دﻣﺎﻳﻲ ﺑﺮاﺑﺮ‪1/07‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ج( ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ و ﻓﻨﻞ ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫در زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 4‬روز در دﻣﺎي ‪ ،20°C‬ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮﺣـﺴﺐ‪ Kg/d‬ﺑـﺮاي زﻣـﺎن‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪4‬روز و ﺑﺎ ﻓﺮض دﺑﻲ ‪ 100 mg/L‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺎﺿﻼب‬

‫‪١١۵‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ‬

‫‪0/9‬‬ ‫‪0/8‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪ /g VSS.d‬ﻓﻨﻮل ‪g‬‬ ‫‪k‬‬
‫‪0/18‬‬ ‫‪0/15‬‬ ‫‪0/2‬‬ ‫‪ /L‬ﻓﻨﻮل ‪mg‬‬ ‫‪KS‬‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪0/45‬‬ ‫‪0/45‬‬ ‫ﻓﻨﻮل ‪g VSS / g‬‬ ‫‪Y‬‬
‫‪0/06‬‬ ‫‪0/08‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪g VSS /g VSS.d‬‬ ‫‪Kd‬‬

‫‪ 1-18‬راﻛﺘﻮرﻫﺎي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎ زﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣـﺪات در ﺣﺎﻟـﺖ ﭘﺎﻳـﺎ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼب ﺣﺎوي ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺪﺳﺖ آﻳـﺪ‪.‬‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ و زﻻل ﺳﺎز ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﻮارد ‪ 0/167‬روز و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SRT‬ﺑﺮاي ‪ 5‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ COD .‬ﻣﺤﻠـﻮل ﭘـﺴﺎب ورودي و‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ و ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ MLVSS‬راﻛﺘﻮر در زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‪ ،‬ﺿـﺮاﻳﺐ‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ‪ Y، Kd ، k ، KS‬و ‪ µm‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ)ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻫـﺮ زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺳـﻠﻮﻟﻲ را ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪X ,mg VSS/L‬‬ ‫‪S, mg‬‬ ‫‪S0 , mg‬‬ ‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪،‬‬ ‫ﺷﻤﺎره‬
‫‪COD/L‬‬ ‫‪COD/L‬‬ ‫روز‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫‪3950‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪3/1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2865‬‬ ‫‪14/3‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2100‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1050‬‬ ‫‪49/5‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪0/8‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪660‬‬ ‫‪101/6‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪0/6‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪ 1-19‬داده ﻫﺎي زﻳﺮ از ﭼﻬﺎر واﺣﺪ ﭘﺎﻳﻠﻮت ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠـﻦ ﺣﺎﺻـﻞ از‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻏﺬاﻳﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ داده ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺰان‪ Y‬و ‪ Kd‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪U‬‬ ‫‪rg‬‬ ‫‪X‬‬ ‫واﺣﺪ‬
‫‪g BOD5/g MLVSS.d‬‬ ‫‪g MLVSS/L.d‬‬ ‫‪g MLVSS/L‬‬
‫‪0/17‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫‪18/81‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0/41‬‬ ‫‪1/19‬‬ ‫‪7/35‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪1/42‬‬ ‫‪7/65‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1/09‬‬ ‫‪1/56‬‬ ‫‪2/89‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪ 1-20‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از داده ﻫﺎي زﻳﺮ ﻛﻪ ﺑﺮاي ‪ 3‬راﻛﺘﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺎ اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫)راﻛﺘﻮر ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬اﻟﻒ( زﻣﺎﻧـﺪ ﻣﺎﻧـﺪ ﺟﺎﻣـﺪات ﺳﻴـﺴﺘﻢ ب( در ﺻـﻮرﺗﻴﻜﻪ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ‪ 5 mg/L‬ﺑﺎﺷﺪ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑﺮﺣـﺴﺐ ‪ Kg/d‬ﭼـﻪ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟ ج( ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ mg/L.h‬در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪.‬‬

‫‪١١۶‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫راﻛﺘﻮر‬
‫واﺣﺪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬
‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪3000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪ MLVSS‬ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫‪1000‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪m3‬‬ ‫ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫‪5000‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ورودي‬
‫‪65‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪59‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ‬
‫‪8000‬‬ ‫‪8000‬‬ ‫‪8000‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ VSS‬ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ‬
‫‪400‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ورودي‬

‫‪ 1-21‬ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﺑﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﺑـﺎ‬
‫دﺑــﻲ روزاﻧــﻪ ‪1000 m3/d‬و ‪ COD‬ﻗﺎﺑــﻞ ﺗﺠﺰﻳــﻪ ورودي‪ 3000 mg/L‬و ‪ BOD‬ﺑﺮاﺑــﺮ‪1875 mg/L‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ‪ MLSS‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 3300 ،2800‬ﻳﺎ ‪) 3500‬ﻣﻘﺪار‪ MLSS‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺪرس‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( و ﻧﺴﺒﺖ ‪ MLVSS/MLSS‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/8‬و ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟﻲ ‪ ،20 mg/L‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ‪ MLSS‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ‪ ، 10000 mg/L‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺠـﻦ دﻓﻌـﻲ از ﺧـﻂ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪ 85/5m3/d‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬اﻟـﻒ(‪ SRT‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫‪ F/M‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ g BOD/g MLVSS.d‬و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎر ﺣﺠﻤﻲ)‪ (Kg/m3.d‬ب( ﺑﺎزده ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ g TSS/BOD‬و ‪ g TSS/g COD‬و ج(ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ‪ Kd‬ﺑﺮاﺑﺮ‪g VSS/g 0/1‬‬
‫‪ VSS‬و ‪ ƒd‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/15 g VSS/g VSS‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-22‬ﻳﻚ ﻃﺮح ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺘﺪاول ﺑﺎ زﻣﺎﻧﺪ ﻣﺎﻧﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ 10 ، 8‬ﻳﺎ ‪ 12‬روز )ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺷﻮد( ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ‪ 8000‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ و ﻏﻠﻈﺖ‪ MLSS‬ﺑﺮاﺑـﺮ‪ 3000 mg/L‬ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬اﻟﻒ(ﻣﻴﺰان ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪي ب( ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن دﻓﻌﻲ ﻟﺠﻦ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ دﻓـﻊ از راﻛﺘـﻮر‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ج( ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن دﻓﻌﻲ ﻟﺠﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دﻓـﻊ از ﺧـﻂ ﺑﺮﮔـﺸﺖ ﻟﺠـﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﻓـﺮض ﻛﻨﻴـﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ در ﺧﻂ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ‪ 10000 mg/L‬و اﻓﺖ ﺟﺎﻣﺪات در ﺧﺮوﺟﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺧﻴﻠـﻲ‬
‫ﻛﻢ و ﻣﻲ ﺗﻮان آﻧﺮا ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ 1-23‬ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﻳﻚ زﻻل ﺳﺎز و ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠـﻦ‪ ،‬ﻓﺎﺿـﻼﺑﻲ ﺑـﺎ دﺑـﻲ‬
‫‪ 2000mg/L‬و ﻏﻠﻈﺖ ذرات ورودي ‪ 500 ،400mgVSS/L‬ﻳﺎ ‪ 600‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ )ﻣﻘـﺪار ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺠـﻢ راﻛﺘـﻮر ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ‪ 500m3‬اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ذرات )راﺑﻄﻪ ‪ Kp(1-20‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 2/2‬ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺑﺮ ﮔـﺮم ﺑﻴـﻮﻣﺲ در روز و‬
‫‪ Kx‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 0/15‬ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺑﺮ ﮔﺮم ﺑﻴﻮﻣﺲ در روز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧـﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ و ﺑـﺎزده ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 0/1 g VSS/g VSS.d‬و ‪ 0/5‬ﮔﺮم ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺑﺮ ‪ VSS‬در روز اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋـﺎت داده‬
‫ﺷﺪه‪ :‬اﻟﻒ( ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺣﺬف ذرات در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل را در ﺣﺎﻟـﺖ ﭘﺎﻳـﺎ ﺗﻬﻴـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ ب( رواﺑﻄـﻲ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ و ذرات ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣـﺪات ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ )ﻓـﺮض ﻛﻨﻴـﺪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ ﺣﺎوي ذرات ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ و ذرات ﻓﻘﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ را از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ ﺗـﺮك ﻣـﻲ‬

‫‪١١٧‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻛﻨﺪ( ج(ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ و ذرات ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ را در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ‪ 5 ،3‬و ‪ 10‬روز ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‬
‫د( درﺻﺪ ﺣﺬف ذرات را در زﻣﺎن ‪ 5 ، 3‬و‪10‬روز ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-24‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ زﻳﺮ)ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷـﻬﺮي ﺑـﺎ ‪COD‬ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ورودي‪ 300 mg/L‬و ‪ nbVSS‬ورودي‪ 100 mg/L‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ داده ﻫﺎ و‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ‪ COD‬ﺣﺬف ﺷﺪه ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدارﻫﺎي اﻟﻒ( ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺑـﺎزاي ﻫـﺮ ﮔـﺮم ‪ COD‬ﺣـﺬف ﺷـﺪه ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻲ از زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ب(ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم‪ COD‬ﺣﺬف ﺷﺪه ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑـﺎ زﻣـﺎن‬
‫ﻣﺎﻧﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﺎزده ﺣﺎﺻـﻞ از ‪ nbVSS‬ورودي و دوررﻳـﺰ ﺳـﻠﻮﻟﻲ را در‬
‫ﻧﻤﻮدار ﻗﺴﻤﺖ اﻟﻒ ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺿﺮﻳﺐ‬
‫واﺣﺪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬
‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪0/35‬‬ ‫‪0/4‬‬ ‫‪0/4‬‬ ‫‪g Vss/gCOD‬‬ ‫‪Y‬‬
‫‪0/12‬‬ ‫‪0/08‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫‪Kd‬‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/15‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪g VSS/g VSS‬‬ ‫‪fd‬‬
‫‪ 1-25‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ را ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑـﺎ ﻣﺸﺨـﺼﺎت‬
‫زﻳﺮ ) ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻴﻚ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺎﺿﻼب‬

‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬

‫‪3‬‬
‫‪4000‬‬ ‫‪4300‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪m /d‬‬ ‫دﺑﻲ‬
‫‪1000‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫ﻓﺴﻔﺮ ﻛﻞ‬
‫‪º‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬

‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪Y = 0.45 g VSS/g COD‬‬
‫‪Kd = 0.10 g VSS/g VSS.d‬‬
‫‪µ m =2.5 g VSS/g VSS.d‬‬
‫‪Ks= 20mg COD/L‬‬
‫‪ƒd = 0.10 g VSS/g VSS‬‬
‫‪bCOD=1.6BOD‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ = ‪10‬روز‬
‫ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ= ‪8000mg TSS/L‬‬
‫‪ MLSS‬ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ = ‪2500mg/L‬‬

‫‪١١٨‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪ TSS‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ زﻻل ﺳﺎز=‪15 mg/L‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه و ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬اﻟﻒ( ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي روزاﻧﻪ)‪ ،(Kg/d‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن)‪ (Kg/d‬و ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺬب اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ)‪ ، (mg/L.h‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔـﺸﺖ ﻟﺠـﻦ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻪ در اداﻣﻪ داده ﺷﺪه و ﻧﺴﺒﺖ ‪ MLVSS‬ﺑﻪ ‪ MLSS‬ب( آﻳﺎ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮ اﺿـﺎﻓﻲ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻴﺰان آن ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ mg/L‬ﭼﻪ ﻗﺪر اﺳﺖ؟ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺣﺎوي‬
‫‪ 12‬درﺻﺪ ﻧﻴﺘﺮوژن و ‪ 2‬درﺻﺪ ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺮاﺳﺎس ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار اﺳﺖ و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 1-26‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ داده ﺷﺪه در ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪ ، 1-33‬ﻛﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل ﭘﻮدري ﺑﻪ ﭘـﺴﺎب‬
‫ورودي ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ 50mg/l‬اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻮاد ﺳﻤﻲ را ﺟﺬب ﻛﻨﺪ‪ SRT.‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺎ ‪ 10‬روز ﺣﻔﻆ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ MLVSS‬ﺑﻪ ‪ ، MLSS‬ﻏﻠﻈـﺖ‪ MLSS‬و ﻛـﻞ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻟﺠـﻦ روزاﻧـﻪ ﺑﺮﺣـﺴﺐ ‪Kg‬‬
‫‪ TSS/d‬را ﺑﺎ ﻛﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫‪ 1-27‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻓﺎﺿﻼﺑﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ)ﻧﻮع ﻓﺎﺿﻼب ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(‪:‬‬
‫ﻓﺎﺿﻼب‬

‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪6000‬‬ ‫‪6000‬‬ ‫‪6000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ‬
‫‪500‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫‪150‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪ nbVSS‬ورودي‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮح اﺳﺖ‪:‬‬
‫دﺑﻲ =‪6000m3/d‬‬
‫‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ=‪300mg/L‬‬
‫‪100 mg/L= nbVSS‬‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ زﻳﺮ ﺑﺼﻮرت ﻓﺮﺿﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪Y=0.4 g Vss/g COD‬‬
‫‪Kd = 0.1 g VSS/g VSS.d‬‬
‫‪µm = 5.0 g VSS/g VSS.d‬‬
‫‪Ks= 20mg COD/L‬‬
‫اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﻫﻮادﻫﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ 52 Kg O2/h‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ‪ SRT‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﭼﻪ ﻗﺪر‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪1-28‬رواﺑﻂ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ راﺑﻄﻪ درﺟﻪ ﻳﻚ )‪(rsu=-Ksx) (1-18‬‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮد اﻟﻒ( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ درﺟﻪ ﻳﻚ داده ﺷﺪه ﺑﺠﺎي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻴﺸﺎﻳﻞ‪-‬ﻣﻨﺘﻦ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‪ ،‬ﻳﻚ راﺑﻄﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ از ﻳﻚ راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬راﺑﻄﻪ ‪ 1-43‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ‬

‫‪١١٩‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ب( ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ و ﺷﺮاﻳﻂ راﻛﺘﻮر زﻳﺮ ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺎرﺟﻲ‪ 1 mg/L‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪S0=500mg/L COD‬‬
‫‪t=0.25 d‬‬
‫‪Y=0.4 g Vss/g COD‬‬
‫‪Kd=0.06 , 0.10 , 0.12 g VSS/g VSS.d‬‬
‫‪K=0.504 g/g.d‬‬
‫‪ 1-29‬ﻳﻚ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ در ﺣﺎل ﺗﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺎوي اﺳﺘﺎت و اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻻﻳـﻪ ﻣـﺎﻳﻊ‬
‫ﺛﺎﺑﺘﻲ در ﺑﺎﻻي ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻒ( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺑﺪﺳﺖ آﻣـﺪه ﺑـﺮاي ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺳﺘﺎت در ﻣﺜﺎل ‪ ، 1-4‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻏﻠﻈﺖ اﺳﺘﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن در ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ را ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻫﻮازي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻼﻛﺲ ﺳﻄﺤﻲ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﺪود ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﻳﻊ ‪ 4 ،3 ، 2 mg/L‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺗﻮﺳﻂ ﻣـﺪرس اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﻮد( ب( اﻳـﻦ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك در ﻣﺜﺎل ‪ 1-7‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻤـﺎﻳﻊ ﺣﺠـﻴﻢ در‬
‫ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪2mg/L‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ؟‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻔﻮذ اﻛﺴﻴﮋن= ‪2/6 cm2/d‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎت = ‪0/9 cm2/d‬‬
‫‪ 1-30‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎﻟﻲ در ﺣﺎل ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ‪ 10‬روز و دﻣـﺎي ﻣـﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط‪ 180C‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در اﻛﺜﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﺧﺮوﺟـﻲ آن‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 1mg/L‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻲ‪ ،‬اﻧﺠـﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ و ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻪ ‪ 10 mg/L‬ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬از ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻨـﺪس درﺧﻮاﺳـﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﺗـﺎ ﻋﻠـﺖ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ و راﻫﻬﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﺑﺮﮔـﺸﺖ ﺑـﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺗﺨﻠﻴـﻪ در ﺣـﺪ‬
‫ﻣﻄﻠﻮب را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻋﻠﺘﻬﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎزده ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و اﻳﻨﻜـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻣـﺸﻜﻼت را‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-31‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدل ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ )‪ (g O2/g NO2-N‬واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ را ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از واﻛﻨـﺸﻬﺎي‬
‫ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﺟﺪول ‪ 1-7‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﻛﺴﻴﮋن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 1-32‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ در زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺟﺎﻣـﺪات ‪ 10 ، 5‬ﻳـﺎ ‪ 15‬روز )ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺪرس‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد و اﺳﺘﺎت ﺑﻌﻨﻮان دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ‬
‫زﻳﺮ ﺑﺮاي اﺳﺘﺎت ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ اﺣﻴﺎء ﻧﻴﺘﺮات داده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﻘـﺪار اﺳـﺘﺎت ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ‬
‫‪ Kg/d‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ 20 mg/L‬ﻧﻴﺘﺮات در دﺑﻲ ‪ 4000m3/d‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ؟‬
‫‪Y=0.3 g Vss/g COD‬‬
‫‪Kd=0.08 g VSS/g VSS.d‬‬
‫‪ 1-33‬دو راﻛﺘﻮر آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﻛﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ‬
‫را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ‪ SRT‬ﻫﻮازي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﻮازي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻳـﻚ راﻛﺘـﻮر داراي‬
‫ﺗﻮاﻟﻲ ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ /‬ﻫﻮازي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫـﺪ و راﻛﺘـﻮر ﺑﻌـﺪي ﻓﻘـﻂ در‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮازي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﺷـﺎﻣﻞ ‪ 300 ، 200 ، 100 mg/L‬اﺳـﺘﺎت ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ آﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(‪ .‬ﻣﺤﺘﻮاي ﻓﺴﻔﺮ و ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﻮاد ﻓـﺮار ﻫـﺮ‬

‫‪١٢٠‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٧‬اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫دو ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ VSS/TSS‬ﻛﻤﺘﺮ راﻛﺘﻮر ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺑـﺮاي ﭘﻠـﻲ‬
‫ﻓﺴﻔﺎت و ﻛﺎﺗﻴﻮن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت ذﺧﻴﺮه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪g VSS/g TSS‬‬ ‫‪g P/g VSS‬‬ ‫راﻛﺘﻮر‬

‫‪0/85‬‬ ‫‪0/015‬‬ ‫ﻫﻮازي ﺗﻨﻬﺎ‬
‫‪0/65‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ و ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري زﻳـﺮ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻣﻘـﺪار از ﻓـﺴﻔﺮ از ﭘـﺴﺎب ورودي ﻫـﺮ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLVSS‬و‪ MLSS‬راﻛﺘﻮر ﻫﻮازي ﭼﻪ ﻗﺪر اﺳﺖ؟ )ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺑﺮاي ﺣـﻞ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﺮ دو ﻧﻮع ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫‪Y = 0.4 g Vss/g COD‬‬
‫‪Kd = 0.1 g VSS/g VSS.d‬‬
‫‪ƒd = 0.10 g VSS/g VSS‬‬
‫‪SRT = 5d‬‬
‫‪t = 3h‬‬
‫‪ 1-34‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺴﻔﺮ ورودي‪ 30 ،20 ،10 mg/L‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﻮد(‪.‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻨﻴﺰﻳﻮم‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ و ﻛﻠﺴﻴﻢ در ﻣﺎﻳﻊ ورودي ﭼﻘﺪر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪3‬‬
‫‪ 1-35‬ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺟﺮﻳـﺎﻧﻲ ﺑـﺎ دﺑـﻲ ‪ 500m /d‬و ‪ COD‬ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ورودي‪ 5000 ، 2000 mg/L‬ﻳﺎ ‪ 9000‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﻮد( ﺑـﺎزده‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ‪ 0/04 VSS/g COD‬و ‪ 95‬درﺻﺪ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل در دﻣﺎي‪ 300C‬ﺣـﺬف ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﮔﺎز ﺣﺎوي ‪ 65‬درﺻﺪ ﻣﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎز را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ )‪(m3/d‬ﺣـﺴﺎب ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻣﻴـﺰان‬
‫اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي از ﮔﺎز )‪ (kj/d‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ )ﻣﻴﺰان ﮔﺮﻣﺎي ﻣﺘﺎن در دﻣﺎي ‪ 30°C‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 50/1Kj/g‬اﺳﺖ(‬
‫‪ 1-36‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺘـﻮن )ﺣـﺪاﻗﻞ دو رﻓـﺮﻧﺲ را ﻣﻌـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ(‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ راﺑﻄـﻪ ﻫﻤﺰﻳـﺴﺘﻲ ﺑـﻴﻦ‬
‫ﻣﺨﻤﺮﻫﺎي اﺳﻴﺪي وﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﻬﺎ را در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻋـﺪم‬
‫ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﻬﺎ و ﺗﺨﻤﻴﺮﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ ﺷﻮد؛ ﭼﻪ اﺛﺮاﺗﻲ ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔـﺎز )ﻛـﺎﻫﺶ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ‪ ،‬ﺛﺎﺑـﺖ(‪،‬‬
‫درﺻﺪ ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار و ‪ pH‬ﻣﻲ ﮔﺬارد؟‬
‫‪ 1-37‬رواﺑﻂ ‪ 1-127‬و ‪ 1-128‬و ‪ 1-129‬را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي درﺟﻪ اول ﻣﻴﺰان ﺣـﺬف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺪل ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻮﻧﻮد )‪ ( rsu=-Ksx‬اﺻﻼح ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺪل درﺟـﻪ اول اﻏﻠـﺐ ﺑـﺮاي ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻌﺪادي از آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﻘﺎوم ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪.‬‬
‫‪ 1-38‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻚ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺣﺎوي آﻻﻳﻨﺪه درﺟﻪ اول ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫زﻳﺮ و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ آﺳﺎن ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آﻻﻳﻨﺪه ﻣﻘﺎوم ﺧﻴﻠﻲ ﻓـﺮار ﻧﻴـﺴﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ‬
‫اﻓﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻄﺎ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬اﻟﻒ(ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ ﺗﺮﻛﻴـﺐ را ﺑـﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ اﻓﺖ ﻫﺎي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﺣﺬف در ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ ب(اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ‪ µ m‬ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در ﻗﺴﻤﺖ اﻟﻒ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ و داده ﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬

‫‪١٢١‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬: ٧‫ﺑﺨﺶ‬

‫روز‬15 ‫ ﻳﺎ‬10 ، 5 =(‫ ﺳﻴﺴﺘﻢ )ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‬SRT

2000mg/L = ‫ راﻛﺘﻮر‬MLVSS
‫ روز‬0/25 = ‫ راﻛﺘﻮر‬t
: ‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
5 mg/L = ‫ﻏﻠﻈﺖ در ﭘﺴﺎب ورودي‬
Kp= 0.015m3/g
µ m =2g VSS/g VSS.d
Y=0.6 g Vss/g COD
Kd= 0.08 g VSS/g VSS.d
Ks=0.4 g/m3

: ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
Ahring, B. K. (1995) "Methanogenesis in Thermophilic Biogas Reactors," Antonie van Leeuwenhoek,
vol. 67, pp. 91-:-102, The Netherlands.
Ardern, E., and W. T. Lockett (1914) "Experiments on the Oxidation of Sewage without the Aid of
Filters," Journal Society Chemical Industries, vol. 33, pp. 523, I 122.
Atkinson, B., I. J. Davies, and S. Y. How (1974) "The Overall Rate of Substrate Uptake by Microbial
Films," parts I and II, Transactions Institute of Chemical Engineers (British).
Bailey, J. E., and D. F. Ollis (1986) Biochemical Engineering Fundamentals, 2d ed., McGrawHilI, New
York.
Ballapragada, B., H. D. Stensel, J. F. Ferguson, V. S. Magar, and J. A. Puhakka (1998) Toxic Chlorinated
Compounds: Fate and Biodegradation in Anaerobic Digestion, Project 9 1TFT-3. Water Environment
Research Foundation, Alexandria, VA.
Barker, P. S., and P. L. Dold (1997) "General Model for Biological Nutrient Removal in Activated Sludge
Systems: Model Presentation," Water Environment Research, vol. 69, no 5, pp. 969-984.
Barnard, J. L. (1984) "Activated Primary Tanks for Phosphate Removal," Water SA, vol. 10, p. 3.
Barth, E. E, R. C. Brenner, and R. E Lewis (1968) "Chemical Biological Control of Nitrogen and
Phosphorus in Wastewater Effluent," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 40, p. 2040.
Bielefeldt, A. R., and H. D. Stensel (1999) "Modeling Competitive Inhibition Effects During
Biodegradation of BTEX Mixtures," Water Research Journal, vol. 33.
Blum, D. 1. w., and R. E. Speece (1991) "A Database of Chemical Toxicity to Environmental Bacreria
and Its Use in Interspecies Comparisons and Correlations," Research Journal, Water Pollution Control
Federation, vol. 63, p. 198.
Bock, E., 1. Schmidt, R. Stuven, and D. Zart (1995) "Nitrogen Loss Caused by Denitrifying
Nitrosomonas Cells Using Ammonium or Hydrogen as Electron Donors and Nitrite as Electron
Acceptor," Archive Microbiology, vol. 163, pp. 16-20.
Costerton, J. W., Z. Lewandowski, D. E. Caldwell, D. R. Korber, and H. M. Lappin-Scott (1995)
"Microbial Biofilms," Annual Review of Microbiology, vol. 49, pp. 711-745.
Crites, R., and G. Tchobanoglous (1998) Small and Decentralized Wastewater Management Systems,
McGraw-Hili, New YOlk Dawson, R. N., and K. L. Murphy (1972) "The Temperature Dependency of
Biological Denitrification," Water Research, vol. 6, p. 71.
Dobbs, R. A., L. Wang, and R. Govind (1989) "Sorption of Toxic Organic Compounds on Wastewater
Solids: Correlation with Fundamental Properties," Environmental Science and Technology, vol. 23, pp.
1092-1097.
Gayle,B. P. (1989) "Biological Denitrification of Water," Journal Environmental Engineering, vol. 115, p.
930.
Grady, C. P. L. Jr., G. T. Daigger, and H. C. Lim (1999) Biological Wastewater Treatment, 2d ed., rev.
and expanded, Marcel Dekker, New York.
Grady, C. P. L., Jr., B. S. Magbanua, S. Brau, and R. W. Sanders II (1997) "A Simple 'Technique for
Estimating the Contribution of Abiotic Mechanisms to the Removal of SOCs by Completely Mixed
Activated Sludge," Water Environment Research, vol. 69, p.1232.

١٢٢
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬: ٧‫ﺑﺨﺶ‬

Han, Y., and R. R. Dague (1997) "Laboratory Studies on the Temperature-Phased Anaerobic Digestion of
Domestic Primary Sludge," Water Environment Research, vol. 69, no. 6, pp. II 39-1 143.
Hinton, S. W., and H. D. Stensel (1991) "Experimental Observation of Trickling Filter Hydraulics,"
Water Research, vol. 25, pp. 1389-1398.
Hockenbury, M. R., and C. P. L. Grady, Jr. (1977) "Inhibition of Nitrification-Effects of Selected Organic
Compounds," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 49, p. 768.
Hoover, S. R., and N. Porges (1952) "Assimilation of Dairy Wastes by Activated Sludge II: The Equation
of Synthesis and Oxygen Utilization," Sewage and Industrial Wastes, vol. 24.
Jeris, J. S., and P. L. McCarty (1963) "Biochemistry of Methane Fermentation," Proceedings 17th Purdue
Industrial Waste Conference, Lafayette, IN.
Jetten, M. S. M., M. Strous, K. T. van de Pas-Schooen, J. Schalk, U. G. J. M. van Dongen, A. A. van de
Graaf, S. Logemann, G. Muyzer, M. C. M. van Loosdrecht, and J. G.
Kuenen (1999) "The Anaerobic Oxidation of Ammonium," FEMS Microbiology Reviews, vol. 22, pp.
421-437.
Kissel, J. c., P. L. McCarty, and R. L. Street (1984) Numerical Simulation of Mixed-Cultures Biofilm,
Journal of Environmental Engineering, vol. 110, pp. 393-411.
Kunz, B., 1. Gianelli, and H. D. Stensel (1976) "Vanadium Removal From Industrial Wastewater,"
Journal Water Pollution Control Federation, vol. 48, p. 76.
LaGrega, M. D., P. L. Buckingham, and J. C. Evans (2001) Hazardous Waste Management, 2nd ed.,
McGraw-Hili, New York.
Lawrence, A. w., and P. L. McCarty (1970) "A Unified Basis for Biological Treatment Design and
Operation," Journal Sanitary Engineering Division, American Society of Civil Engineers, vol. 96, no.
SA3, 1970.
Lee, S. B., J. P. Patton, S. E. Strand, and H. D. Stensel (1998a) "Sustained Biodegradation of
Trichloroethylene in a Suspended Grouth Gas Treatment Reactor," Proceedings, First International
Conference on Bioremediation of Chlorinated Solvent and Recalcitrant Compounds, Monterey, CA.
Lee, K. C., B. E. Rittmann, J. Shi, and D. McAvoy (1998b) "Advanced Steady-State Model for the Fate
of Hydrophobic and Volatile Compounds in Activated Sludge Wastewater Treatment," Water
Environment Research, vol. 70, p. 1118.
Lee, S., H. D. Stensel, and S. E. Strand (2000) "Sustained Degradation of Trichloroethylene in a
Suspended Growth Gas Treatment Reactor by an Actinomycetes Enrichment," Environmental Science
and Technology, vol. 34, pp. 3261-3268.
Littleton, H. X., G. T. Daigger, P. F. Strom, and R. A. Cowan (2000) "Evaluation of Autotrophic
Denitrification and Heterotrophic Nitrification in Simultaneous Biological Nutrient Removal Systems,"
Proceedings of the Research Symposium, 73rd Annual Conference, Water Environment Federation,
Anaheim, CA.
Madigan, M. T., J. M. Martinko, and J. Parker (1997) Brock Biology of Microorganisms, 8th ed.,
Prentice-Hall, Upper Saddle River, NJ.
Madigan, M. T., J. M. Martinko, and J. Parker (2000) Brock Biology of Microorganisms, 9th ed.,
Prentice-Hall, Upper Saddle River, NJ.
Maier, R. M., 1. L. Pepper, and C. P. Gerba (2000) Environmental Microbiology, Academic Press, San
Diego, CA.
McCarty, P. L. (1971) "Energetics and Bacterial Growth," in S. D. Faust and 1. V. Hunter (eds.), Organic
Compounds in Aquatic Environments, Marcel Dekker, New York.
McCarty, P. L. (1975) "Stoichiometry of Biological Reactions," Progress in Water Technology, vol. 7,
pp. 157-172.
McCarty, P. L. (1981) "One Hundred Years of Anaerobic Treatment," In D. E. Hughes et aI., ed.,
Anaerobic Digestion 1981, Elsevier Biomedical Press, pp. 3-32, Amsterdam.
McCarty, P. L. (1999) "Chlorinated Organics in Environmental Availability of Chlorinated Organics,
Explosives, and Heavy Metals on Soils and Groundwater," in W. C. Anderson, R. C. Loerh, and B. P.
Smith (eds.), American Academy of Environmental Engineers, Annapolis.
McCarty, P. L., and D. P. Smith (1986) "Anaerobic Wastewater Treatment," Environmental Science and
Technology, vol. 20, pp. 1200-1226.
Mamais, D., and D. Jenkins (1992) "The Effects of MCRT and Temperature on Enhanced Biological
Phosphorus Removal," Water Science and Technology, vol. 26, pp. 955-965.
Melcer, H., P. Steel, and W. K. Bedford (1995) "Removal of Polycyclic Aromatic Hydrocarbons and
Heterocyclic Nitrogen Compounds in a Municipal Treatment Plant," Water Environment Research, vol.
67, p. 926.

١٢٣
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬: ٧‫ﺑﺨﺶ‬

Melcer, H., P. Steel, 1. P. Bell, D. Thompson, C. M. Yendt, and J. Kemp (1994) "Modeling Volatile
Organic Contaminant's Fate in Wastewater Treatment Plants," Journal of Environmental Engineering,
vol. 120, p. 588.
Metcalf, L., and H. P. Eddy (1930) Sewerage and Sewage Disposal, A Textbook, 2d. ed., McGraw-Hili,
New York.
Monod, J. (1942) Recherches sur la croissance des cultures bacteriennes, Herman et Cie., Paris.
Monod, J. (1949) "The Growth of Bacterial Cultures," Annual Review of Microbiology, vol. III, pp. 371-
394.
Monteith, H. D., W. 1. Parker, 1. P. Bell, and H. Melcer (1995) "Modeling the Fate of Pesticides in
Municipal Wastewater Treatment," Water Environment Research, vol. 67, p. 964.
Mullen, M. D., D. C. Wolf, F. G. Ferris, T. J. Beveridge, C. A. Flemming, and G. W. Bailey (1989)
"Bacterial Sorption of Heavy Metals," Applied and Environmental Microbiology, Vol. 55, p. 3143-3149.
Nelson, L.M. and R. Knowles (1978) "Effect of Oxygen and Nitrate on Nitrogen Fixation and
Denitrification by Azospirillum Brasilense Grown in Continuous Culture," Canada Journal of
Microbiology, vol. 24, p. 1395.
Painter, H. A. (1970) "A Review of Literature on Inorganic Nitrogen Metabolism I Microorganisms,"
Water Research, vol. 4, p. 393.
Parker, G. F., and W. F. Owen (1986) "Fundamentals of Anaerobic Digestion of Wastewater Sludges,"
Journal of Environmental Engineering, vol. 112, no. 5, pp. 867-920.
Parker, W. I., D. I. Thompson, I. P. Bell, and H. Me1cer (1993) "Fate of Volatile Organic Compounds in
Municipal Activated Sludge Plants," Water Environment Research, vol.
65, p. 58.
Patureau, D., J. Davison, N. Bernet, and R. Moletta (1994) "Denitrification Under Various Aeration
Conditions in Comamonas sp., Strain SGLY2," FEMS Microbiology Ecology, vol. 14, pp. 71-78.
Payne, W. 1. (1981) Denitrification, Wiley, New York.
Pitt, P., and D. Jenkins (1990) "Cause and Control of Nocardia in Activated Sludge," Journal Water
Pollution Control Federation, vol. 62, pp. 143-150.
Poduska, R. A. (1973) A Dynamic Model of Nitrification For the Activated Sludge Process, Ph.D. Thesis,
Clemson University.
Randall, C. w., J. L. Barnard, and H. D. Stensel (1992) Design and Retrofit of Wastewater Treatment
Plants for Biological Nutrient Removal, Volume 5, Water Quality Management Library, Technomic
Publishing Co., Lancaster, PA.
Rittman, B. E., and W. E. Langeland (1985) "Simultaneous Denitrification with Nitrification in Single-
Channel Oxidation Ditches," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 57, p.3OO.
Rittman; B. E., and P. L. McCarty (1980) "Model of Steady-State-Biofilm Kinetics," Biotechnology and
Bioengineering, vol. 22, pp. 2343-2357.
Rittman, B. E., and P. L. McCarty (2001) Environmental Biotechnology: Principles and Applications,
McGraw-Hill, New York.
Robertson, L. A., and 1. G. Kuenen (1990) "Combined Heterotrophic Nitrification and Aerobic
Denitrification in Thiosphaera pantotropha and other Bacteria," Antonie Van Leeuwenhoek, vol. 56, pp.
289-299.
Saez, P. B., and B. E. Rittman (1992) "Accurate Pseudo-Analytical Solution for Steady-State Biofilms,"
Biotechnology and Bioengineering, vol. 39, pp. 790-793.
Sawyer, C. N., P. L. McCarty, and G. F. Parkin (1994) Chemistry for Environmental Engineering, 4th ed.,
McGraw-Hill, Inc., New York.
Schwarzenbach, R. P., P. M. Gschwend, and D. M.Imboden (1993) Environmental Organic Chemistry,
Wiley, New York.
Sedlak, R. I. (1991) Phosphorus and Nitrogen Removalfrom Municipal Wastewater, 2d ed., The Soap and
DetergentAssociation, Lewis Publishers, New York.
Sharma, B., and R. C. Ahlert (1977) "Nitrification and Nitrogen Removal," Water Research, vol. 11, p.
897.
Skerman, V. B. D., and J. C. MacRae (1957) "The Influence of Oxy.gen Availability on the Degree of
Nitrate Reduction by Psudomonas denitrificans," Canada Journal of Microbiology, vol. 3, p. 505.
Skinner, F. A., and N. Walker (1961) "Growth of Nitrosomonas europaea in Batch and Continuous
Culture," Archives Mikrobiology, vol. 38, p. 339.
Stensel, H. D., R. C. Loehr, and A.W. Lawrence (1973) "Biological Kinetics of Suspended Growth
Denitrification," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 45, p. 249.
Stensel, H. D., and A. R. Bielefeldt (1997) "Anaerobic and Aerobic Degradation of Chlorinated Aliphatic
Compounds," in Bioremediation of Hazardous Wastes: Principles and Practices. Kluwer Publishers, San
Diego.

١٢۴
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ اﺻﻮل آﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬: ٧‫ﺑﺨﺶ‬

Stensel, H. D., and G. Horne (2000) "Evaluation of Denitrification Kinetics at Wastewater Treatment
Facilities," Research Symposium Proceedings, 73rd Annual Water Environment Federation Conference,
Anaheim, CA. October 14-18, 200!.
Stenstrom, M. K., and S. S. Song (1991) "Effects of Oxygen Transport Limitations on Nitrification in the
Activated-Sludge Process," Research Journal, Water Pollution Control Federation, vol. 63, p. 208.
Stephens, H. L., and H. D. Stensel (1998) "Effect of Operating Conditions on Biological Phosphorus
Removal," Water Environment Research Journal, vol. 68.
Strand, S. E., G. N. Harem, and H. D. Stensel (1999) "Activated Sludge Yield Reduction Using Chemical
Uncoup1ers," Water Environment Research, vol. 71, p. 454--458.
Strous, M., J. A. Fuerst, E. H. M. Kramer, S, Logemann, G. Muyzert, K. T. van de PasSchoonen, R.
Webb, J. G. Kuenen, and M. S. M. Jetten (1999b) "Missing Lithotroph Identified as New
P1anctomycete," Nature, vol. 400.
Strous, M., J. G. Kuenen, and M. S. M. Jetten (1999a) "Key Physiology of Anaerobic Ammonium
Oxidation," Applied and Environmental Microbiology, vol. 65, pp.
3248-3250.
Strous, M., E. van Gerven, P. Zheng, J. G. Kuenen, and M. S. M. Jetten (1997) "Ammonium Removal
From Concentrated Waste Streams with the Anaerobic Ammonium Oxidation (ANAMMOX) Process in
Different Reactor Configurations," Water Research, vol. 31, pp. 1955-1962.
Suidan, M. T., and Y. T. Wang (1985) "Unified Analysis of Biofilm Kinetics," Journal of Environmental
Engineering, vol. Ill, pp. 634-646.
Tchobanoglous, G., and E. D. Schroeder (1985) Water Quality: Characteristics, Modeling, Modification,
Addison-Wesley Publishing Company, Reading, MA.
Terai, H., and T. Mori (1975) "Studies on Phosphorylation Coupled with Denitrification and Aerobic
Respiration in Pseudomonas denitrificans," Botany Magazine, vol. 38, p. 23!.
Teske, A, E. AIm, J. M. Regan, S. Toze, B. E. Rittman, and D. A. Stahl (1994) "Evolutionary
Relationships Among Ammonia and Nitrite-Oxidizing Bacteria," Journal Bacteriology, vol. 176, pp.
6623-6630.
u.S. EPA (1993) Manual Nitrogen Control, EPA/625/R-93/01O, Office of Research and Development,
U.S. Environmental Protection Agency, Washington, DC.
van Lier, J. B. (1996) "Limitations of Thermophilic Anaerobic Wastewater ~reatment and the
Consequences for Process Design," Antonie van Leeuwenhoek, vol. 69, pp. 1-14, The Netherlands.
van Loosdrecht, M. C. M., and M. S. M. Jetten (1998) "Microbiological Conversions in Nitrogen
Removal," International Association of Water Quality 19th Biennial International Conference Preprint
Book I, Nutrient Removal, pp. 1-8.
Wagner, M., G. Rath, R. Amann, H. P. Koops, and K. H. Schleifer (1995) "In Situ Identification of
Ammonia-Oxidizing Bacteria," System Applied Microbiology, vol. 18, pp. 251-264.
Wanner, 0., and W. Gujer (1986) "A Multispecies Biofilm Model," Biotechnology and Bioengineering,
vol. 28, pp. 314-328.
Watts, R. 1. (1997) Hazardous Wastes: Sources, Pathways, Receptors, Wiley, New York.
"WEF (2000) Aerobic Fixed-Growth Reactors, A special publication prepared by the Aerobic Fixed-
Growth Reactors Task Force, Water Environment Federation, Alexandria, VA.
Wentzel, M. c., R. E. Loewenthal, G. A. Ekama, and G. v. R. Marais (1989) "Enhanced Polyphosphate
Organism Cultures in Activated Sludge Systems-Part 1: Enhanced Culture Development," Water, South
African, vol. 14, pp. 81-92.
Wentzel, M. C., L. H. Lotter, G. A. Ekama, R. E. Loewenthal, and G. v. R. Marais (1991) "Evaluation of
Biochemical Models for Biological Excess Phosphorus Removal," Water Science and Technology, vol.
23, pp. 567-576.
Weriernak, C. T., and J. J. Gannon (1967) "Oxygen-Nitrogen Relationships in Aurotrophic Nitrification,"
Applied Microbiology, vol. 15, p. 211.
Williamson, K., and P. L. McCarty (1976) "A Model of Substrate Utilization by Bacterial Films," Journal
Water Pollution Control Federation, vol. 48, pp. 9-24.
Winogradsky, M. S. (1891) "Recherches Sur Les Organismes de la Nitrification," Annals Institute
Pasteur, vol. 5, p. 92.
Zinder, S. H., and M. Koch (1984) "Non-Aceticlastic Methanogenesis from Acetate: Acetate Oxidation
by a Thermophilic Syntropic Coculture," Archival Microbiology, vol. 138, pp. 263-272.

١٢۵
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٢۶‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ 2-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ اي ﺑﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﺧﻴﺮ‬
‫‪ 2-2‬وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت اﺻﻠﻲ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫روﺷﻬﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري و ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‬
‫‪ 2-3‬اﺻﻮل ﻛﻨﺘﺮل و آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫‪ 2-4‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫‪ 2-5‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫ﻣﺮور ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺎ ﻟﺠﻦ واﺣﺪ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪/‬ﻫﻮازي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪/‬ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺘﻨﺎوب‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺮوش ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺑﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٢٧‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن در ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻫﻀﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫‪ 2-6‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات‬
‫روﺷﻬﺎي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺎزدﻫﻲ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪BPR‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫‪ 2-7‬اﻧﺘﺨﺎب و ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ و ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت آن‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات‬
‫‪ 2-8‬ﻻﮔﻮن ﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬
‫اﻧﻮاع ﻻﮔﻮن ﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻻﮔﻮن ﻫﺎي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻻﮔﻮن ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا دوﮔﺎﻧﻪ‬
‫‪ 2-9‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺮور راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻏﺸﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻏﺸﺎء‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫‪ 2-10‬ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫واﻛﻨﺶ ﻫﺎ ‪ ،‬اﺟﺰاء و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺪل ﻣﺎﺗﺮﻳﻜﺲ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺪل‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﭘﺮﺳﺸﻬﺎي ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٢٨‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﺌﻮري ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﺑﺤﺚ و اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪1‬‬
‫اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ و رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه ﻫﻮازي و ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
‫ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎﻛﻴﺪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﺣﺬف‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه و‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ در ﺑﺨﺶ ‪ 3‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه و رﺷﺪ‬
‫ﻣﻌﻠﻖ در ﺑﺨﺶ ‪ 4‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺷﺎﻣﻞ‪ (1 :‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻠﻲ اﺳﺎس ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از اﻫﺪاف ﺗﺼﻔﻴﻪ ‪ (2‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺸﺨﺼﺎت اﺻﻠﻲ ﻓﺎﺿﻼب ﻛﻪ‬
‫در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ ‪ (3‬اﺻﻮل ﻛﻨﺘﺮل و آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ (4‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ‪ BOD‬و‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ (5‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ‪ (6‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ‪ (7‬اﻧﺘﺨﺎب و ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ (8‬ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ‪ (9‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي‬
‫ﻏﺸﺎﻳﻲ‪ (10‬ﻣﺮور روﺷﻬﺎي ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ .‬ﺑﺮﻛﻪ ﻫﺎي ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﮔﻮن ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻫﻮادﻫﻲ در اﻳﻦ‬
‫ﻣﺘﻦ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﺑﺮﻛﻪ ﻫﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ زﻣﻴﻦ ﻛﺎﻓﻲ در‬
‫دﺳﺘﺮس اﺳﺖ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﻮاﺣﻲ ﺷﻬﺮي ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼع در ﻣﻮرد ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮﻛﻪ ﻫﺎي‬
‫ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﺘﺎب ﻣﺘﻜﻒ ﭼﺎپ‪ ،1991‬رﻳﺪ و ﻫﻤﻜﺎران)‪ ,(1995‬ﻛﺮﻳﺘﺲ و ﭼﻮﺑﺎﻧﻮﮔﻼس)‪ (1998‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ اي راﺟﻊ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬

‫ﺑﺮاي اراﺋﻪ اﺻﻮل ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪي اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺑﻌﺪي اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ,‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﻔﻴـﺪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ (1 :‬ﺧﻼﺻﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ از روﻧﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ (2‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ اﺻـﻮل ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪(3‬‬
‫ﻣﺮور ﻛﻠﻲ ﺳﻴﺮ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ (4‬ﻣﺮور ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ و ﺷـﻬﺮي ﻛـﺎرﺑﺮد‬
‫دارد‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 1880‬ﻣﻴﻼدي ﺗﻮﺳﻂ دﻛﺘﺮ آﻧﮕﻮس اﺳﻤﻴﺖ ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻓﺎﺿﻼب در ﺗﺎﻧﻜﻬﺎﻳﻲ را ﺑﺮرﺳﻲ و اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻮاد آﻟﻲ را ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻮادﻫﻲ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻄـﻮر‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻌﺪادي از ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺷـﺪ و ﺑـﻼك و ﻓﻠـﭙﺲ در ﺳـﺎل ‪ 1910‬ﮔـﺰارش ﻛﺮدﻧـﺪ ﺑـﺎ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻓﺎﺿﻼب داﺧﻞ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﻫﺎ‪ ,‬ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻌﻔﻦ ﺑﺪﺳﺖ ﻣـﻲ آﻳـﺪ‪ .‬در‬
‫ﺗﺠﺎرب اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻻورﻧﺲ در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1912‬و‪ 1913‬ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻼرك و ﮔـﻴﺞ ﺑـﺎ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻓﺎﺿﻼب‪ ,‬در داﺧﻞ ﺑﻄﺮي و ﺗﺎﻧﻜﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎ ﻗﻄﻌﺎت ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﺿـﺨﺎﻣﺖ ‪1) 25 mm‬‬
‫اﻳﻨﭻ( ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬رﺷﺪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ زﻳﺎد ﺷﺪ و درﺟﻪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑﻄـﻮر زﻳـﺎدي اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓـﺖ )ﻛـﻼرك و‬
‫آداﻣﺰ‪ .(1914 ,‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﺎري ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻻورﻧﺲ ﺑﻪ ﻗـﺪري ﺟﺎﻟـﺐ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ دﻛﺘـﺮ ﻓـﻮﻟﺮ از‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺧﻄﻮط ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻤﻊ آوري ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ اﺟﺮا ﻛـﺮد‬
‫ﻛﻪ آردن و ﻻﻛﺖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺎ ارزﺷﻲ را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت آﻧﻬـﺎ‪ ,‬آردن و‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٢٩‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻻﻛﺖ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻟﻪ ‪ 3‬ﻣﻲ ‪ 1914‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ ,‬ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺷـﺪﻧﺪ ﻟﺠـﻦ در ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه ﺑـﺎ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ دارد )آردن و ﻻﻛﺖ‪ .(1914 ,‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ آردن و ﻻﻛﺖ‪ ،‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷـﺪ؛‬
‫زﻳﺮا ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺮم ﻓﻌﺎﻟﻲ از ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻫـﻮازي ﻣـﻮاد آﻟـﻲ در ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﻣﺘﻜﻒ و ادي‪.(1930 ,‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ اﺳﺎس ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ,‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اوﻟﻴﻪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ 2-1‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﺷـﺎﻣﻞ‪3‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﻲ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ (1 :‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﻛـﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي ﻣـﺴﺌﻮل ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑـﺼﻮرت ﻣﻌﻠـﻖ‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري و ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ (2‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات از ﻣﺎﻳﻊ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد ‪ (3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﺟﺎﻣﺪات ﺣﺬف ﺷﺪه از واﺣﺪ ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪه ﺟﺎﻣﺪات ‪ -‬ﻣـﺎﻳﻊ ﺑـﻪ‬
‫راﻛﺘﻮر‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ اﺟﺰاء ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ ﺑﺨـﺶ ﻣﻬـﻢ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺨﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﻘﻠـﻲ در ﺗﺎﻧـﻚ ﺗـﻪ‬
‫ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺼﻮرت ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺑـﺎ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻳﺎ اوﻟﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب و ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﻨﺪزداﻳﻲ‬
‫و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪2-1‬اﻟـﻒ و ب ﻧـﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ اﻛﺜﺮ ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ﻣـﻮاد آﻟـﻲ )ﻣﻌﻠـﻖ( ﻣﺤﻠـﻮل ذره اي و‬
‫ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ ﺿـﺮوري ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺗـﻪ‬
‫ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺟﺎﻣﺪات ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣـﺆﺛﺮ اﺳـﺖ‪ .‬در ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﻮاﻣﻊ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ روﺷﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺑﻬﺮه ﺑـﺮدار ﻛﻤﺘـﺮ و ﺳـﺎده‬
‫ﺗﺮ‪ ,‬اﻏﻠﺐ ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ اﻏﻠﺐ در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ از ﺟﻬﺎن ﺑﺎ آب و ﻫﻮاي ﮔﺮم ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻮي ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ و ﻟﺠﻦ اوﻟﻴﻪ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ ،‬ﺣـﺬف ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‪ ,‬ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺘﺪاول اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ راﻛﺘﻮرﻫـﺎي ﻣﻨﻘﻄـﻊ ﻣﺘـﻮاﻟﻲ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﻫﺎي ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻳﺎ ﺑﺮﻛﻪ ﻫﺎي ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٣٠‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-1‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ راﻛﺘﻮر‪ :‬اﻟﻒ( دﻳﺎﮔﺮام ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ و ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﻚ‬
‫راﻛﺘﻮر ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ب( دﻳﺎﮔﺮام ﻛﻠﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ و ﻧﻤﺎﻳﻲ از راﻛﺘﻮر ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ج(‬
‫دﻳﺎﮔﺮام ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ و ﻧﻤﺎﻳﻲ از راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ‬

‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ از ﻃﺮح اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ زﻳﺮ ﺑﻮﺟـﻮد آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪(1 :‬‬
‫اﺑﺪاﻋﺎت ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺎز ﭘﺴﺎﺑﻬﺎي ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪ (2‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي در ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ,‬اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ‪ (3‬اﻓﺰاﻳﺶ اﻃﻼﻋﺎت راﺟﻊ ﺑﻪ اﺻـﻮل‬
‫و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ‪ (4‬ﻧﻴﺎز ﻣﻜﺮر ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫـﺎي ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري و ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﺻـﻨﺎﻳﻊ و‬
‫ﺷﻬﺮداري ﻫﺎ‪ .‬اﻣﺮوزه ﺑﻄﻮر زﻳﺎدي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ,‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘـﺮوژن و‪/‬‬
‫ﻳﺎ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻃﺮﺣﻬﺎ از راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺳﺮي اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٣١‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮازي‪ ،‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ و ﭘﻤﭗ ﻫﺎي‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﺮﺳﻮم ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‪ ،‬اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫و راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ( در ﺷﻜﻞ ‪ 2-1‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 1920‬و ﺗﺎ اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ 1970‬اﺳﺘﻔﺎده زﻳـﺎد داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ ,‬ﻧـﻮﻋﻲ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ راﻛﺘﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﻗـﺎﻟﺒﻲ ﺑـﺎ ﻧـﺴﺒﺖ ﻃـﻮل ﺑـﻪ ﻋـﺮض زﻳـﺎد‬
‫)ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ (10:1‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﺷﻜﻞ ‪2-1‬اﻟﻒ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺗﻜﺎﻣـﻞ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﻫﻤﻴﺖ دارد ﻛﻪ از اواﺧـﺮ ‪ 1960‬ﺗﺨﻠﻴـﻪ ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻤﻊ آوري ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺑـﺪﻟﻴﻞ اﺛـﺮات‬
‫ﺳﻤﻲ ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﺎ ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻣﺸﻜﻞ ﺳﺎز ﺷﺪ‪ .‬راﻛﺘﻮر اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﺠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ رﻗﻴﻖ ﺳﺎزي و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﻫﺶ اﺛﺮات ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻮاد ﺳـﻤﻲ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮد‪ .‬ﻧـﻮع‬
‫ﻣﺮﺳﻮم ﺗﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در دﻫﻪ ‪ 1970‬و اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 1980‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺗـﻚ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي‪،‬‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‪ (CMAS) 1‬ﺷﺪ )ﺷﻜﻞ ‪2-1‬ب را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣـﻚ ﻛﻴﻨـﻲ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ)‪ .(1962‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ در اروﭘﺎ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺎ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻄﻮر ﺳﺨﺘﮕﻴﺮاﻧﻪ اي وﺿﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﻫﺎي دوﻣﺮﺣﻠﻪ اي )ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ و زﻻل ﺳﺎز( ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اول‬
‫ﺑــﺮاي ﺣــﺬف ‪ BOD‬و در اداﻣــﻪ ﻣﺮﺣﻠــﻪ دوم ﺑــﺮاي اﻧﺠــﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن ﻃﺮاﺣــﻲ ﺷــﺪه ﺑــﻮد‪ .‬ﺳــﺎﻳﺮ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ ﺑـﺎ ﺗـﺎرﻳﺦ اﺻـﻠﻲ اﺳـﺘﻔﺎده داﺧـﻞ ﭘﺮاﻧﺘـﺰ ﺷـﺎﻣﻞ‪ :‬ﻧﻬـﺮ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن )دﻫﻪ ‪ ،(1950‬ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺗﻤﺎﺳﻲ)دﻫﻪ ‪ ،(1950‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻛـﺮاس)دﻫـﻪ ‪ ,(1960‬ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺎ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﺧﺎﻟﺺ)دﻫﻪ ‪ ،(1970‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ارﺑﺎل)دﻫﻪ ‪ ،(1970‬ﻫﻮادﻫﻲ ﺷﺎﻓﺖ ﻋﻤﻴـﻖ)دﻫـﻪ ‪ (1970‬و ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ )دﻫﻪ ‪ (1980‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨـﺪه ﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺳـﺎده و ارزان و ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﻛـﺎرﺑﺮد ﺳﻨـﺴﻮرﻫﺎي ﺳـﻄﺤﻲ و‬
‫ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄـﻊ ﻣﺘـﻮاﻟﻲ ﺑﻄـﻮر ﮔـﺴﺘﺮده اي در اواﺧـﺮ دﻫـﻪ‬
‫‪ 1970‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺮاي ﺟﻮاﻣﻊ ﻛﻮﭼﻚ و ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﻨﻘﻄﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ )ﺷـﻜﻞ ‪2-1‬ج‬
‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ‪ SBR‬ﺑﺮاي ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺟﻬﺎن ﺑﻜـﺎر‬
‫ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ SBR .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ راﻛﺘﻮري ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺮ و ﺧﺎﻟﻲ ﺷﻮﻧﺪه ﺷـﺎﻣﻞ ﻳـﻚ راﻛﺘـﻮر اﺧـﺘﻼط‬
‫ﻛﺎﻣﻞ واﺣﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در آن اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣـﻞ در‬
‫راﻛﺘﻮر ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺪﻳﻨﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﺗﺎﻧـﻚ ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ از ﺑـﻴﻦ ﻣـﻲ رود‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ)ﺷﻜﻞ ‪2-1‬ب( و ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ )ﺷﻜﻞ ‪2-1‬اﻟﻒ(‪ ،‬رژﻳـﻢ اﺧـﺘﻼط و‬
‫ﺷﻜﻞ ﺗﺎﻧﻚ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮاي ﺗﺎﻧﻚ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه ﻛـﺎﻓﻲ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط‪ ,‬ﻣﻮاد ﻣﺤﻠﻮل)ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪COD, BOD,‬آﻣﻮﻧﻴـﺎك(‬
‫و ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ و ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺷﺎﻣﻞ‬

‫‪1‬‬
‫‪.Complete mixed activated sludge‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.Program logic controllers‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٣٢‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎ ﻋﺮض ﻛﻢ اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ و ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي و ﻣـﻮاد ﻣﺤﻠـﻮل در‬
‫اﻣﺘﺪاد ﻃﻮل ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ از ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺑـﺎ ﻋـﺮض ﻛـﻢ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد؛ اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻛﺎﻣﻞ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺧﺘﻼط ﺳﻄﺤﻲ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫راﻛﺘﻮر و ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي واﻛﻨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ اﺳﻤﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻄﻮر اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺗﺮ ﺑﺎ ﻳﻜﺴﺮي از‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل از ﻗﺒﻞ ﺗﺎ اواﺧﺮ دﻫﻪ‪ 1970‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬
‫در ﺷﻜﻞ ‪2-1‬اﻟﻒ و ب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣـﻮاد ﻣﻐـﺬي‪ ،‬ﻃﺮﺣﻬـﺎي راﻛﺘـﻮر‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺷﺎﻣﻞ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺸﻜﻞ ﺳﺮي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮد )ﺷـﻜﻞ‪ .(2-2‬ﺗﻌـﺪادي از ﻣﺮاﺣـﻞ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد)ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻳﺎ ﺑﻲ ﻫﻮازي( و ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻃﺮح راﻛﺘﻮر ﻫﻮازي ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي اﻣﻜﺎن اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ از ﻛﻞ ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ ﺗـﻚ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪ .‬ﺗﻌـﺪادي از‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣـﻮاد ﻣﻐـﺬي در ﻗـﺴﻤﺘﻬﺎي ﺑﻌـﺪي اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺮاي ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﺮدن و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻣـﻮاد‬
‫ﻣﻐﺬي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت ﺑﺰرگ در ﺷﻬﺮ ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺣـﺬف‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن در ﺷﻜﻞ ‪ 2-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﺧﻴﺮ‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﺑﺎﻻ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل در ‪ 20-10‬ﺳـﺎل ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﺣﺬف ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﻮﺛﺮ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮ ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄـﻮر اوﻟﻴـﻪ‪،‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺨـﺶ ‪ 1‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ در ﻗـﺴﻤﺘﻬﺎي ‪ 2-5 ، 2-4‬و ‪ 2-6‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﮔﺴﺘﺮش ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻏﺸﺎء ‪ ,‬اﺻـﻮﻻً ﺑـﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﺗـﺼﻔﻴﻪ آب‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﻏـﺸﺎء ﺑـﺮاي‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات در ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ آب و اﺧﻴـﺮاً ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده در راﻛﺘﻮرﻫـﺎي رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺘﻔﺎده زﻳﺎدي ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻤﺒﺮاﻧـﻲ )‪ (MBRs‬ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب را در آﻳﻨﺪه ﺗﻐﻴﻴـﺮ دﻫـﺪ‪ ،‬در ﻗـﺴﻤﺖ ‪ 2-9‬ﺑﺤـﺚ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﺮ ﺷﺪن ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ,‬ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺑﺰار ﻣﻬﻤـﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺗﻌﺪادي زﻳﺎدي از اﺟﺰاء و واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺿﺮوري در ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ در ﺑﺨﺶ ‪ 2-10‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٣٣‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-2‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎردن ﻓﻮ ﺑﺎ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن اﻟﻒ( دﻳﺎﮔﺮام ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬
‫ب( ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﻚ ﻃﺮح ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺎردن ﻓﻮ در ﭘﺎﻟﻤﺘﻮ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﻧﻮع آن در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻮد )دﻛﺘﺮ اﺳﺘﻨﺴﻞ(‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-3‬ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت در ﻣﻘﻴﺎس ﺑﺰرگ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب )ﻣﻮﺳـﺴﻪ ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﻣﺤـﻴﻂ زﻳـﺴﺖ ﺷـﻬﺮ‬
‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك(‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٣۴‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ 2-3‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‬

‫در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ (1‬ﺣﺠﻢ ﺣﻮض ﻫـﻮادﻫﻲ ‪ (2‬ﺣﺠـﻢ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻟﺠـﻦ ‪ (3‬ﺣﺠـﻢ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ‪ (4‬ﻏﻠﻈﺖ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﺷﺎﻳﺪ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻒ وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎي ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﺑﺮاي ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣﺸﺨـﺼﺎت‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزي ﻋﻤﻠﻜـﺮد و ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﺮﻳﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﺮﻳـﺎن ﻫـﻮاي ﻣﺮﻃـﻮب‪ ،‬ﻓـﺼﻠﻲ و‬
‫روزاﻧﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻛﺎﻣﻞ ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ و ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺆﺛﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت اﺻﻠﻲ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻬﻢ ﻓﺎﺿﻼب در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻬﺎي زﻳـﺮ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻛـﺮد‪ :‬ﻣـﻮاد‬
‫آﻟﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻓﺴﻔﺮه‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻛﻞ و ﻓﺮار )‪ TSS‬و ‪ (VSS‬و ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺘﺪاول ﻓﺎﺿﻼب ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﺪول ‪ 2-1‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 2-1‬ﺑﺮاي ﺗﻌـﺪادي از‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ؛ اﻃﻼﻋﺎت اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻣـﻮاد ﻣﻐـﺬي و ﻳـﺎ ﺑـﺮاي‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟﻮد ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬ﻟﻴـﺴﺖ ﻛـﺎﻣﻠﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﻓﺎﺿـﻼب ﺑـﺎ ﻋﻼﻣﺘﻬـﺎي‬
‫اﺧﺘﺼﺎري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ در ﺟﺪول ‪ 2-2‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷـﺪه در ﺟـﺪول‬
‫‪ 2-2‬در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺑﻌﺪي ﻣﻌﺮﻓﻲ‪ ،‬ﺑﺤﺚ و ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨـﺶ‪ ،‬واﺣـﺪﻫﺎي ﺑﻴـﺎن ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ mg/l‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ در ﻣﺜﺎل ﻫﺎ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺑﺮاي ﺳـﻬﻮﻟﺖ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻓﺮآﻳﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺬف ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ واﺣﺪ ﺑﺼﻮرت ‪) g/m3‬ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل ‪ mg/l‬اﺳﺖ(‬
‫ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-1‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ آن )ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﻮﺳـﻂ در‬
‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه(‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪mg/L ،‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫‪430‬‬ ‫‪COD‬‬
‫‪190‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪210‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪160‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪25‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك‬
‫‪0‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮات‬
‫‪7‬‬ ‫ﻓﺴﻔﺮ ﻛﻞ‬
‫)‪200(CaCO3‬‬ ‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٣۵‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-2‬ﺗﻌﺮﻳﻒ اﺻﻄﻼﺣﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻬﻢ ﻓﺎﺿﻼب در آﻧﺎﻟﻴﺰ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪a,b‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫‪: BOD‬‬
‫ﻛﻞ ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪ 5‬روزه‬ ‫‪BOD‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪ 5‬روزه ﻣﺤﻠﻮل‬ ‫‪sBOD‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫‪UBOD‬‬
‫‪: COD‬‬
‫ﻛﻞ ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬ ‫‪COD‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫‪bCOD‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ذره اي‬ ‫‪pCOD‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺤﻠﻮل‬ ‫‪sCOD‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫‪nbCOD‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺳﺮﻳﻊ‬ ‫‪rbCOD‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺳﺮﻳﻊ‬ ‫‪rbsCOD‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ آﻫﺴﺘﻪ‬ ‫‪sbCOD‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ذره اي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫‪bpCOD‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ذره اي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫‪nbpCOD‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫‪nbsCOD‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ‪:‬‬
‫ﻛﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﺠﺪال‬ ‫‪TKN‬‬
‫ﻛﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﺠﺪال ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫‪bTKN‬‬
‫ﻛﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﺠﺪال ﻣﺤﻠﻮل‬ ‫‪sTKN‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ‬ ‫‪ON‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫‪bON‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫‪nbON‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ذره اي‬ ‫‪pON‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ذره اي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫‪nbpON‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل‬ ‫‪sON‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫‪nbsON‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ‪:‬‬
‫ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ‬ ‫‪TSS‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار‬ ‫‪VSS‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺧﻨﺜﻲ‬ ‫‪iTSS‬‬
‫‪ a‬ﺗﻮﺟﻪ ‪ = b :‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ‪ = i ،‬ﺧﻨﺜﻲ ‪ = n ،‬ﻏﻴﺮ ‪ = p ،‬ذره اي ‪ = s ،‬ﻣﺤﻠﻮل‬
‫‪ b‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻄﻼﺣﺎت داده ﺷﺪه در اﻳﻦ ﺟﺪول ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺧﺎص‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-4‬اﺟﺰاي ‪ COD‬ﻓﺎﺿﻼب‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺰاي ‪ COD‬در ﻃﺮاﺣﻲ دﻗﻴﻖ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٣۶‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻛﺮﺑﻨﻪ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻛﺮﺑﻨﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺶ ‪ BOD‬ﻳﺎ ‪ COD‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ‪ BOD‬ﻳﺎ ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ‪ (1‬ﺣﺠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﻮض ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫‪ (2‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ (3‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻛﻪ ‪ BOD‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻌﻤـﻮل‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻮاد ﻛﺮﺑﻨﻪ در ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ‪ COD‬ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮ اﺳﺖ و ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻮاد ﻛﺮﺑﻨـﻪ اوﻟﻴـﻪ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده در اﻛﺜﺮ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺟﺎﻣﻊ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ‪ ،COD‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻮاد ﻛﺮﺑﻨﻪ ﺑﻴﻦ ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه و ﺣﺠﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﺑﺎ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ COD‬ﻓﺎﺿﻼب در ﻧﻤﻮدار ‪ 2-4‬ﻧـﺸﺎن و در ﺟـﺪول‬
‫‪ 2-2‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺧﻼف ‪ ،BOD‬ﺑﺨﺸﻲ از ‪ ،COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ ‪ COD‬ﺑـﻪ ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻄﺢ ﺑﻌﺪي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار از ‪ COD‬در ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺼﻮرت ﺣﻞ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻣﺤﻠﻮل و ﭼﻪ ﻣﻘـﺪار ﺑـﺼﻮرت‬
‫ذره اي ﺷــﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣــﺪات ﻣﻌﻠــﻖ و ﻛﻠﻮﺋﻴــﺪي اﺳــﺖ‪ COD .‬ﻣﺤﻠــﻮل ﻏﻴــﺮ ﻗﺎﺑــﻞ ﺗﺠﺰﻳــﻪ ﺑﻴﻮﻟــﻮژﻳﻜﻲ‬
‫)‪ (nbsCOD‬در ﭘﺴﺎﺑﻬﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل وﺟـﻮد دارد و ﻣـﻮاد ذره اي ﻏﻴـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﻛﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ‪ COD‬ذره اي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫)‪ ،(nbpCOD‬ﻣﺎده آﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻏﻠﻈﺖ ‪ VSS‬ﻓﺎﺿﻼب و ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﻧﻴـﺰ‬
‫دﺧﻴﻞ اﺳﺖ و در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ )‪ (nbVSS‬ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻏﻴﺮ ﻓﺮار ورودي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ ‪MLSS‬‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎﻣﺪات‪ TSS ،‬ﺧﻨﺜﻲ ورودي )‪ (iTSS‬ﻧﺎم دارد و ﻣـﻲ ﺗـﻮان‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﻢ ﻛﺮدن ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬و ‪ ،VSS‬ﻓﺎﺿـﻼب ورودي را ﺑﺪﺳـﺖ آورد‪ .‬ﺑـﺮاي ‪ COD‬ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﺑﺨـﺸﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺼﻮرت ﻣﺤﻠـﻮل ﺷـﺎﻣﻞ ‪ COD‬ﻣﺤﻠـﻮل ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺳـﺮﻳﻊ‬
‫)‪ (rbCOD‬و ﺑﺼﻮرت ذره اي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮر زﻳﺎدي در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل ﻣﻬـﻢ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺸﻲ از ‪ rbCOD‬ﺑﻄﻮر ﺳﺮﻳﻊ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺟﺬب ﻣﻲ ﺷـﻮد؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ ‪ COD‬ذره‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٣٧‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اي و ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آﻧﺰﻳﻤﻬﺎي ﺧﺎرج ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﺟﺬب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ]‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ آﻫﺴﺘﻪ )‪ (sbCOD‬در ﻧﻤﻮدار ‪.[2-4‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-3‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺳـﺮﻳﻊ )‪ (rbCOD‬در ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫ورودي‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ‪rbCOD‬‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫در ﻣﺮاﺣﻞ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي ﺗﺎﻧﻚ ﻛﻪ ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي از ‪ rbCOD‬در ‪ COD‬ورودي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺎﺿـﺎي اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻧـﺴﺒﺖ‬ ‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ rbCOD‬در ‪ COD‬ورودي ‪ ،‬وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮ‬
‫ﺷﺪن ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ rbCOD‬در ﭘﺴﺎب ورودي ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي‬ ‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫از ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧـــﺴﺒﺖ ﺑﻴـــﺸﺘﺮ ‪ rbCOD‬در ‪ COD‬ورودي ‪ COD ،‬ﺑﻴـــﺸﺘﺮي را ﺑـــﺮاي‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻓﻼك در اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ زﻳﺎدﺗﺮي ﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد اﻧﺪﻳﻜﺲ ﺣﺠﻤﻲ ﻟﺠﻦ )‪ (SVI‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫روﺷﻬﺎي ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻴﻠﺘﺮ ‪ 0/45‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮي ﺑﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ‪ COD‬ﻣﺤﻠـﻮل )‪COD ،(sbCOD‬‬
‫ﺻﺎف ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ sCOD .‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ ، rbCOD‬ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ‪ COD‬ﻛﻠﻮﺋﻴـﺪي و ‪COD‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )‪ (nbsCOD‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻓﺎﺿـﻼب ﺷـﻬﺮي‪ nbsCOD ،‬ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل )‪ (sCODe‬اﺳﺖ ﻛﻪ در ‪ SRT‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 4‬روز‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬روﺷﻬﺎي وﻳﮋه آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻪ در ﺻﻔﺤﻪ ‪)672‬ﻣﺘﻜﻒ(ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮدن ‪ rbsCOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ rbCOD‬ﺣﺎﺻﻞ از ‪ ، COD‬اﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﺑﺮ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل و ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ دارد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ rbCOD‬ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻮﺛﺮ اﺳـﺖ ‪،‬‬
‫در ﺟﺪول ‪ 2-3‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در راﻛﺘﻮﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻫﻮازي ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻗـﺎﻟﺒﻲ ﻣﺘـﺪاول‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن در اﺑﺘﺪاي ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ ‪ rbCOD‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ rbCOD‬ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻬﻤﻲ دارد ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﻣـﺼﺮف ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬در ﻣﻘـﺪار ﺑﻴـﺸﺘﺮ ‪، rbCOD‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺘﺮات ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‪ rbCOD ،‬ﺑﻄﻮر ﺳـﺮﻳﻊ از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻪ اﺳﺘﺎت ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪rbCOD‬در ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ ﺑﻄـﻮر دﻗﻴـﻖ ﺗـﺮي‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي در ﺗﻮﺻﻴﻒ ‪ COD‬ورودي در ﻧﻤﻮدار ‪ 2-4‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪rbCOD .‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻤﭙﻠﻜﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار)‪ (VFA‬در ﻓﺎﺿـﻼب ورودي‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٣٨‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﻌﻔﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻤـﻊ آوري ﺑـﺎ ﺷـﻴﺐ‬
‫ﻛﻢ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﮔﺮم ‪ ،‬داراي ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ از ‪ VFA‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت آزﻣﺎﻳﺶ ‪ BOD‬ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻛﻞ ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ )‪ (bCOD‬ﺿـﺮوري‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮادي و ﻫﻤﻜـﺎراﻧﺶ )‪ (1999‬ﻣـﺸﺨﺺ ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ‪ bCOD/BOD‬ﺑﺰرﮔﺘـﺮ از ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫‪ BOD‬ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ‪ (UBOD/BOD) BOD‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﻫﻤﻪ ‪ bCOD‬در آزﻣـﺎﻳﺶ ‪ BOD‬اﻛـﺴﻴﺪ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪاري از ‪ bCOD‬ﺑﻪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺼﻮرت دوررﻳـﺰ ﺳـﻠﻮﻟﻲ و‬
‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل در زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ اﻧﻜﻮﺑﺎﺳﻴﻮن ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ UBOD‬ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬در ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺑـﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ UBOD/BOD‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ، 1/5‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ bCOD/BOD‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/6‬ﺗﺎ ‪ 1/7‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻧـﺴﺒﺖ ‪ bCOD/BOD‬را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺗﺨﻤﻴﻦ زد ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ bCOD‬ﻣـﺼﺮﻓﻲ در آزﻣـﺎﻳﺶ ‪ BOD‬ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺎ‬
‫اﻛــــــﺴﻴﮋن ﻣــــــﺼﺮﻓﻲ )‪ (UBOD‬ﺑﻌــــــﻼوه اﻛــــــﺴﻴﮋن ﻣﻌــــــﺎدل دوررﻳــــــﺰ ﺳــــــﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ]‪ [bCOD = UBOD + 1.42f d (YH )bCOD‬ﺑﻌﺪ از اﻧﻜﻮﺑﺎﺳﻴﻮن ﻃﻮﻻﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪bCOD‬‬ ‫‪UBOD/BOD‬‬
‫=‬ ‫)‪(2 − 1‬‬
‫) ‪BOD 1.0 − 1.42 f (YH‬‬
‫‪d‬‬
‫‪ = fd‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﺼﻮرت دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪g/g ,‬‬
‫‪ = YH‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ‪ ,‬ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺑﺮ ﮔﺮم ‪ COD‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺑـــــــﺮاي ﻣﺜـــــــﺎل ﺑـــــــﺎ اﺳـــــــﺘﻔﺎده از ﻣﻘـــــــﺎدﻳﺮ ﻣﻌﻤـــــــﻮل ﻓﺎﺿـــــــﻼب ﺷـــــــﻬﺮي‬
‫)‪ , (UBOD / BOD = 1.5 , f d = 0.15 , YH = 0.4‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ bCOD/BOD‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/64‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 2-5‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن در ﻓﺎﺿـﻼب ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻧـﺴﺒﺘﻬﺎي ﻧﻴﺘـﺮوژن در ﻃﺮاﺣـﻲ ﺗﻔـﺼﻴﻠﻲ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻪ‪ :‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﻴﺘﺮوژن در ﻓﺎﺿﻼب در ﻧﻤﻮدار ‪ 2-5‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻞ ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻛﺠـﺪال‬
‫)‪ ،(TKN‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺠﻤﻮع ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ و آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 70-60‬درﺻﺪ ﻏﻠﻈـﺖ ‪TKN‬‬
‫ورودي ﺑﺼﻮرت آﻣﻮﻧﻴﺎك اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺎﻛﺘﺮي و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٣٩‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ دو ﺷﻜﻞ ﻣﺤﻠﻮل و ذره اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪاري از ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ذره اي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻧﻴﺘـﺮوژن آﻟـﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻣﺤﻠـﻮل‪،‬‬
‫آﻫﺴﺘﻪ ﺗﺮ ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد؛ زﻳﺮا اﺑﺘﺪا ﻳﻚ واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ ﻧﻴﺎز اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﻴﺘـﺮوژن آﻟـﻲ ﻏﻴـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 6‬درﺻﺪ ‪ VSS‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ COD‬ﻓﺎﺿـﻼب ورودي در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد )‬
‫ﮔﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1999 ،‬ﻧﻴﺘﺮوژن ذره اي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ در ﻓﻼك ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ دام ﻣـﻲ اﻓﺘـﺪ و در‬
‫ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ وﺟﻮد دارد؛ اﻣﺎ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﺤﻠﻮل در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﺤﻠﻮل ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ در ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﺧﺮوﺟﻲ ﺣﻀﻮر دارد و ﻧـﺴﺒﺖ ﻛـﻮﭼﻜﻲ از‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ TKN‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 3‬درﺻﺪ(‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘـﺮوژن آﻟـﻲ ﻏﻴـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ در ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺤـﺪوده اي از ‪ 1-2mg/l‬ﺑﺮﺣـﺴﺐ ﻧﻴﺘـﺮوژن اﺳـﺖ)ﭘـﺎرﻛﻴﻦ و ﻣـﻚ‬
‫ﻛﺎرﺗﻲ‪ .(1981 ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻣﺤﻠـﻮل از‬
‫ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟـﻲ ﻏﻴـﺮ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‪ :‬ﻣﻘﺪار ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻳﻚ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻣﻬﻢ ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﺎﻣـﻞ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬در‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺎﺿﻼب در دﺳﺘﺮس ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻛﻞ ﻓﺎﺿﻼب از ﻃﺮﻳﻖ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ آب آﺷﺎﻣﻴﺪﻧﻲ ﺑﻌﻼوه ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺼﺎرف ﺷﻬﺮي ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫روﺷﻬﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‬

‫روﺷــﻬﺎي ﻣﺨــﺼﻮﺻﻲ ﺑــﺮاي اﻧـﺪازه ﮔﻴــﺮي ‪ nbVSS ، rbCOD‬و ﻧﻴﺘــﺮوژن آﻟــﻲ ﻣﺤﻠــﻮل )‪ (sON‬و‬
‫‪1‬‬

‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )‪ (nbON‬در ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ از روﺷـﻬﺎ و‬
‫ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت در زﻳﺮ ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدار ‪ 2-6‬ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺮﺿﻲ ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن )‪ (OUR‬در آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻫﻮازي ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﻓﺎﺿﻼب ورودي و ﻣـﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ .‬ﺳﻄﺢ ‪ A‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ‪ rbCOD‬اﺳﺖ )ﺑﺎرﻛﺮ و دوﻟﺪ‪(1997 ،‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.nonbiodegredable organic nitrogen‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۴٠‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺳﺮﻳﻊ ‪ :‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ rbCOD‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ واﻛﻨﺶ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻌﻴـﻴﻦ و‬
‫ﻳﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﺮآورد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در روش واﻛﻨﺶ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ ﺟـﺬب‬
‫اﻛﺴﻴﮋن‪ 1‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺑﻌﺪ از اﺧﺘﻼط ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل آداﭘﺘﻪ ﺷـﺪه ﭘﻴﮕﻴـﺮي و‬
‫ﺛﺒﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻴﺶ ﻫﻮادﻫﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻏﻠﻈـﺖ ﺑـﺎﻻي اﻛـﺴﻴﮋن در ﻣﺠـﺎورت‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﺮﻳﻊ ‪ OUR‬ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺎﺿﻼب و ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل در ﻳـﻚ راﻛﺘـﻮر‬
‫ﻣﻨﻘﻄﻊ ﺑﺎ اﺧﺘﻼط و ﻫﻮادﻫﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﻴﻦ اﺧﺘﻼط ﺑﺪون ﻫﻮادﻫﻲ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﺎ ﻳﻚ اﻟﻜﺘﺮود ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﺷﺪه ‪ DO‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﮔﺬﺷـﺖ زﻣـﺎن ﺳـﻨﺠﺶ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن ‪ OUR‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ mg/l.h‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻏﻠﻈـﺖ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ 3mg/l‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻫﻮادﻫﻲ ﺷﺪﻳﺪي ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﺪن ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻪ ‪ 5-6mg/l‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ‪ OUR‬دﻳﮕﺮي را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺷﺮوع ﻛـﺮد‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﺜـﺎل ﻓﺮﺿـﻲ از واﻛـﻨﺶ‬
‫‪ OUR‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺣﺎوي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ در ﻧﻤـﻮدار ‪ 2-6‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ زﻣﺎن ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣـﻲ ﺗـﻮان‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ واﻛﻨﺶ ﻣﺸﺨﺺ در ﺳﻄﺢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﺳﻄﺢ ‪ ،A‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣـﺼﺮﻓﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ‪ ، rbCOD‬ﺳﻄﺢ ‪ B‬ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن درﺟﻪ ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﺳـﻄﺢ ‪ C‬ﺑـﺮاي ﺗﺠﺰﻳـﻪ ‪ COD‬ذره اي و‬
‫ﺳﻄﺢ ‪ D‬ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )اﻛﺎﻣـﺎ و ﻫﻤﻜـﺎران‪ .(1986 ،‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ rbCOD‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ‪ A‬اﺳـﺖ و ﺑـﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ اﻳـﻦ واﻗﻌﻴـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻘـﺪاري از‬
‫‪ rbCOD‬در ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪QA‬‬ ‫‪⎛ VAS + VWW‬‬ ‫⎞‬
‫= ‪rbCOD‬‬ ‫⎜⎜‬ ‫⎟⎟‬ ‫)‪(2 − 2‬‬
‫‪1 − YH.COD‬‬ ‫‪⎝ VWW‬‬ ‫⎠‬
‫‪ = QA‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ در ﺳﻄﺢ ‪mg/l , A‬‬
‫‪ = YH.COD‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف‪ ,‬ﮔﺮم ‪ COD‬ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮ ﮔﺮم ‪ COD‬ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫‪ = VAS‬ﺣﺠﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در آزﻣﺎﻳﺶ‪ ,‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‬
‫‪ = VWW‬ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺎﺿﻼب‪ ,‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ YH‬ﺗﻮﺳﻂ اﻛﺎﻣﺎ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ ‪ 0/67‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ)‪.(1986‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻜﺮر اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﻮد ﺗـﺎ در واﻛـﻨﺶ ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه‪،‬‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دﻗﻴﻘﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺠﺰﻳـﻪ ‪ rbCOD‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﻮد‪ .‬ﻳـﻚ روش ﻣﻌﻤـﻮل ﺑـﺮاي ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ ،rbCOD‬روش ﻓﻼك‪/‬ﻓﻠﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن‪ 2‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻣﻴﺲ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ)‪ (1993‬در ﺗـﻼش ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﺪاﺳــﺎزي‪ COD‬ﻛــﺎﻣﻼً ﻣﺤﻠــﻮل ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﻓﺎﺿــﻼب اراﺋــﻪ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬در اﻳــﻦ ﺷــﻴﻮه‪ ،‬ﻛــﺎرﺑﺮد روش‬
‫ﻓﻼك‪/‬ﻓﻠﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺎﺿﻼب و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺴﺎب ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻳﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻮﭘﺮﻧﺎﺗﺎﻧﺖ ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻦ ﺷـﺪه‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻫﻮادﻫﻲ و ﺗﻤﺎس ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ COD .‬ﻣﺤﻠﻮل اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي‬
‫ﺷﺪه در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺴﺎب ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ COD ،‬ﻣﺤﻠﻮل ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )‪ 3(nbsCOD‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ زﻳـﺮا‬
‫‪ rbsCOD‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺣﺬف ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ روش ﺑـﺮ اﺳـﺎس اﻳـﻦ ﻓـﺮض اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻮاد‬
‫‪1‬‬
‫‪.Oxygen uptake rate‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.floc/filtration procedure‬‬
‫‪3‬‬
‫‪.nonbiodegredable soluble COD‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۴١‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي و ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻄﻮر ﻣﺆﺛﺮي ﺟﺪا و ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﻠﻮﻛﻮﻻﺳـﻴﻮن ﺑـﺎ ﻫﻴﺪروﻛـﺴﻴﺪ روي رﺳـﻮب ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻌﺪ از ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺤﻠﻮل ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪ 1 (1 :‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﺳﻮﻟﻔﺎت روي ‪ 100mg/l‬ﺑﻪ ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ اﺧـﺘﻼط‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 1‬دﻗﻴﻘﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ pH (2‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ 6 NaOH‬ﻣﻮﻻر ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ 10/5‬اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫داده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻓﻼك ‪ 5-10‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ آراﻣﻲ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ (3‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 20-10‬دﻗﻴﻘﻪ ﺗﻪ‬
‫ﻧﺸﻴﻦ و ﺳﻮﭘﺮﻧﺎﺗﺎﻧﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻴﻠﺘﺮ ‪ 0/45‬ﻣﻴﻜﺮوﻧﻲ ﺻﺎف ﻣﻲ ﺷﻮد و ‪ (4‬ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑـﺮاي ﻏﻠﻈـﺖ ‪COD‬‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه و ﻓﺎﺿﻼب‪ rbCOD ،‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫روش ﻓﻼك‪/‬ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ دﻗﻴﻘـﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻏﻠﻈـﺖ ‪ rbCOD‬از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﻨﻔـﺴﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬روش ﻓﻼك‪/‬ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳـﻴﻮن ﺑﻄـﻮر ﮔـﺴﺘﺮده اي در‬
‫ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺳﺎدﮔﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ روش اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﺪه ﺑـﺎ ﻣـﺪﻟﻬﺎي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻔﻴﺪ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ :‬ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ﻓـﺮار ﻏﻴـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ‪ nbVSS‬ﻓﺎﺿﻼب را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ آﻧـﺎﻟﻴﺰ ‪ sBOD ،BOD ،sCOD ،COD‬و ‪VSS‬‬
‫و ﺑﺎ ﻓﺮض ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن ﻧﺴﺒﺖ ‪ COD/VSS‬ﺑﺮاي ‪ VSS‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮآورد‬
‫ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫⎤⎞ ‪⎡ ⎛ bpCOD‬‬
‫⎜⎜ ‪nbVSS = ⎢1 −‬‬ ‫‪⎟⎟⎥ VSS‬‬ ‫)‪(2 − 3‬‬
‫⎦⎠ ‪⎣ ⎝ pCOD‬‬
‫)‪bpCOD (bCOD/BOD) (BOD − sBOD‬‬
‫=‬ ‫)‪(2 − 4‬‬
‫‪pCOD‬‬ ‫‪COD − sCOD‬‬

‫‪ = bpCOD‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ذره اي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪mg/l ,‬‬

‫‪ = pCOD‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ذره اي‪mg/l ,‬‬
‫‪ = sCOD‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪mg/l ,‬‬
‫در ﻛﺎر ﻛﺮدن و آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎدي در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ‪nbVSS‬‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد ﻛـﺎﻓﻲ از ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي‬
‫ﻣﺮﻛﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺮاي آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﻣﺨﻠـﻮط ﺷـﻮد و‬
‫ﺑﺮاي ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﭘﻴﭙﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﻫﺎﻧﻪ ﭘﻬﻦ ﺗﺮي در ﺗﻮك داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗـﺎ ﺟﺎﻣـﺪات ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﺑﻬﺘﺮ ﺟﺪا ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در آزﻣﺎﻳﺶ ‪ HACH COD‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻛﻤـﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻳﻚ ﻫﻤﺰن ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳـﻴﻮن از ﻃﺮﻳـﻖ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫـﺎي‬
‫ﻣﻤﺒﺮاﻧﻲ ‪ 0/45‬ﻣﻴﻜﺮوﻧﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺤﻠـﻮل در آﻧـﺎﻟﻴﺰ ‪ COD‬و ‪ BOD‬ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۴٢‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻪ‪ :‬ﺑﺮاي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻪ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘـﺮوژن آﻟـﻲ ﻣﺤﻠـﻮل از ﻧﻈـﺮ اﺛـﺮ آن ﺑـﺮ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺻﺎف ﺷﺪه ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻃﺮح ﻳﺎ از راﻛﺘﻮر ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻣﺤﻠـﻮل ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ‪ TKN‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺻﺎف ﺷﺪه و ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ اﻧﺠﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )‪ (nbsON‬را ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺪﺳﺖ آورد؛ اﻣﺎ‬
‫از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻠﻲ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬ﻛﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟـﻲ ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﺘـﺮوژن آﻟـﻲ ذره اي ﻏﻴـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫)‪ (nbpON‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ‪ VSS‬ورودي ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﺑﺮآورد ﻛﺮد و ﻣﻴﺰان ‪nbVSS‬‬
‫را ﺗﺨﻤﻴﻦ زد‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻮﺟﻮد در ‪ VSS‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫)‪(TKN − sON − NH 4 as N‬‬
‫= ‪fN‬‬ ‫)‪(2 − 5‬‬
‫‪VSS‬‬
‫)‪nbpON = f N (nbVSS‬‬ ‫)‪(2 − 6‬‬

‫‪ = fN‬ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ‪g N/g VSS , VSS‬‬

‫‪ = TKN‬ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ ‪mg/l ,TKN‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = sON‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ )ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺷﺪه( ﻣﺤﻠﻮل‪g/m ,‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = nbpON‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ذره اي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪g/m ,‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻗﺒﻼً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺧﻼﺻﻪ‬
‫ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ COD ،‬و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻪ ﻓﺎﺿﻼب را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪COD = bCOD + nbCOD‬‬ ‫)‪( 2 − 7‬‬
‫)‪bCOD = ≈ 1.6 ( BOD‬‬ ‫)‪(2 − 8‬‬
‫‪nbCOD = sCODe + nbpCOD‬‬ ‫)‪(2 − 9‬‬
‫‪bCOD = sbCOD + rbCOD‬‬ ‫)‪(2 − 10‬‬
‫‪TKN = NH 4 − N + ON‬‬ ‫)‪(2 − 11‬‬
‫‪ON = bON + nbON‬‬ ‫)‪(2 − 12‬‬
‫‪nbON = nbsON + nbpON‬‬ ‫)‪(2 − 13‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ در ﺟﺪول ‪ 2-2‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد رواﺑﻂ ﺑﺎﻻ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻓﺎﺿـﻼب در ﻣﺜـﺎل‬
‫‪ 2-1‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-1‬ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﺎﺿﻼب‪ :‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻓﺎﺿـﻼﺑﻲ در زﻳـﺮ داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي زﻳﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ورودي‪:‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪mg/L ،‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۴٣‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪195‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪94‬‬ ‫‪sBOD‬‬
‫‪465‬‬ ‫‪COD‬‬
‫‪170‬‬ ‫‪sCOD‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪rbCOD‬‬
‫‪220‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪26‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك‬
‫)‪200(CaCO3‬‬ ‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‬

‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪:‬‬

‫ﻏﻠﻈﺖ‪mg/L ،‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫‪30‬‬ ‫‪sCODe‬‬
‫‪1/2‬‬ ‫‪sON‬‬

‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ ،2-8‬ﻣﻘﺪار)‪(bCOD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪bCOD = ≈ 1.6 ( BOD) = 1.6 (195 mg / l ) = 312 mg / l‬‬
‫‪ nbpCOD (2‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻘﺪار ‪ nbCOD‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-7‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪nbCOD = COD − bCOD‬‬
‫‪nbCOD = (465 − 312) mg / l = 153 mg / l‬‬
‫ب( ﻣﻘﺪار ‪ nbpCOD‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-9‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪nbpCOD = nbCOD - sCODe = (153 - 30) mg/l = 123 mg/l‬‬
‫‪ (3‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ sbCOD ، 2-10‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫‪sbCOD = bCOD − rbCOD = (312 − 80) mg / l = 232 mg / l‬‬
‫‪ nbVSS (4‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ ، 2-4‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ bpCOD/pCOD‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫)‪bpCOD (bCOD / BOD)( BOD − sBOD‬‬
‫=‬
‫‪pCOD‬‬ ‫‪COD − sCOD‬‬
‫‪bpCOD 1.6 (195 − 94 ) mg / l‬‬
‫=‬ ‫‪= 0.55‬‬
‫‪pCOD‬‬ ‫‪(465 − 170 ) mg / l‬‬
‫ب( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ nbVSS ، 2-3‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫⎤⎞ ‪⎡ ⎛ bpCOD‬‬
‫⎜⎜ ‪nbVSS = ⎢1 −‬‬ ‫‪⎟⎟⎥ VSS = (1 − 0.55)(200 mg / l ) = 90 mg / l‬‬
‫⎦⎠ ‪⎣ ⎝ pCOD‬‬
‫‪ TSS (5‬ﺧﻨﺜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۴۴‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪iTSS = TSS − VSS = (220 − 200 ) mg / l = 20 mg / l‬‬

‫‪ nbpON (6‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ‪ VSS‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-5‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪(TKN − sON − NH - N) (40 − 1.2 − 26 ) mg / l‬‬
‫‪f‬‬ ‫=‬ ‫‪4‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0.064‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪VSS‬‬ ‫) ‪(200 mg / l‬‬
‫ب( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ nbpON ، 2-6‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪nbpON = f N (nbVSS) = 0.064 (90 mg/l) = 5.8 mg/l‬‬
‫‪ (7‬ﻛﻞ ‪ TKN‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪bTKN = TKN − nbpON − sON = (40 − 5.8 − 1.2) mg / l = 33 mg / l‬‬

‫ﺑﺎرﮔﺬاري و ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‪:‬‬

‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬـﺎي ﺳـﻮﭘﺮﻧﺎﺗﺎﻧﺖ ﻫﺎﺿـﻢ )اﮔـﺮ ﺗـﻪ‬
‫ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺗﺨﻠﻴﻪ در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻫﺎﺿﻢ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد(‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﻴﻠﺘﺮﺷـﺪن ﻳـﺎ ﺗﻐﻠـﻴﻆ در‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات آﺑﮕﻴﺮي ﺟﺎﻣﺪات‪ ،‬آب ﺣﺎﺻﻞ از ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ و‬
‫آب ﺣﺎﺻﻞ از اﺳﻜﺮاﺑﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻧـﻮع ﻣﻨﺒـﻊ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺎر ‪ TSS ، BOD‬و‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﻓﺎﺿﻼب ورودي اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺠﺎز ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ TSS‬و ‪ BOD‬ﺑﺮاي ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري واﺣﺪ ﭘﺮدازش ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺟـﺪول ‪ 14-49‬در ﺑﺨـﺶ ‪)14‬ﻣﺘﻜـﻒ( داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺎﺿﻼب ﺧﺎم ﻳﺎ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴـﻪ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ‪ BOD/VSS‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬـﺎي ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ‪،‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻼوه ﺑﺎر آﻣﻮﻧﻴﺎك زﻳﺎدي از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﻫـﻀﻢ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك در ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 1000‬ﺗـﺎ ‪ 2000mg/l‬ﺑـﺮاي‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺷﺪن ﻳﺎ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺷﺪن ﺣﺎﺻﻞ از آﺑﮕﻴﺮي ﺟﺎﻣﺪات ﻫﻀﻢ ﺷﺪه ﺑﻲ ﻫﻮازي اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺑﺎر آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺣﺪود ‪ 0/5‬درﺻﺪ ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺎر ‪ TKN‬ورودي ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل را ‪ 10-20‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎر ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ از ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي زﻻل ﺳﺎز ﺧﺮوﺟﻲ را‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﻮازﻧـﻪ ﺟﺮﻣـﻲ ﺟﺎﻣـﺪات ﺣـﺬف ﺷـﺪه در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳـﻴﻮن ﺗﺨﻤـﻴﻦ زد ﻛـﻪ در ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس آزاد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺟﺮﻳﺎن و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت اﺻﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪، BOD‬‬
‫‪ ، TSS/VSS‬ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎ و ﺑﺎرﻫﺎي ﻣـﺆﺛﺮ در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 2-3‬اﺻﻮل ﻛﻨﺘﺮل و آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻌﺮﻓﻲ ‪ (1‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻣﻮﺛﺮ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ (2‬ﺗـﺪاﺑﻴﺮ ﻛﻨﺘـﺮل ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪(3‬‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ‪ (4‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺎﺿﺮ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺮاي آﻧﺎﻟﻴﺰ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻮﺟﻮد در اداﻣـﻪ اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۴۵‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ از رواﺑﻂ ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻗﺒﻼً در ﺑﺨﺶ ‪ 1‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه و در اﻳﻦ ﻗـﺴﻤﺖ ﺑـﺮاي ﺳـﻬﻮﻟﺖ‬
‫ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪ (1 :‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع راﻛﺘﻮر ‪ (2‬رواﺑﻂ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد ‪ (3‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺟﺎﻣـﺪات و ﺿـﻮاﺑﻂ ﺑﺎرﮔـﺬاري ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ‪ (4‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻟﺠـﻦ ‪ (5‬اﻧﺘﻘـﺎل و‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي اﻛﺴﻴﮋن ‪ (6‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ‪ (7‬ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪ (8‬ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ‪ (9‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ ‪ (10‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‪.‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع راﻛﺘﻮر ‪ :‬ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع راﻛﺘﻮر ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺷﺎﻣﻞ‪ (1 :‬اﺛﺮ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي واﻛـﻨﺶ ‪ (2‬ﻧﻴﺎزﻫـﺎي اﻧﺘﻘـﺎل اﻛـﺴﻴﮋن ‪ (3‬ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﻓﺎﺿـﻼب ‪(4‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺤﻞ ‪ (5‬ﺣﻀﻮر ﻣﻮاد ﺳﻤﻲ ﻳﺎ ﺑﺎزدارﻧﺪه در ﻓﺎﺿﻼب ورودي ‪ (6‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫـﺎ و ‪ (7‬ﮔـﺴﺘﺮش‬
‫ﻃﺮح ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ در آﻳﻨـﺪه‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫـﺎ در ﺟـﺪول ‪2-4‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫رواﺑﻂ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 1‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬رواﺑﻂ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ رﺷـﺪ ﺑﻴـﻮﻣﺲ و‬
‫ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬رواﺑـﻂ ﻣﻬـﻢ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ در ﺟـﺪول ‪2-5‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺘﻘﺎت ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ رواﺑﻂ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺑﺨﺶ ‪ 1‬ﭘﻴﺪا ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﺿﻮاﺑﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات‪ :‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺧﺎص ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري و ﻃﺮاﺣـﻲ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﻟﺠﻦ را از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از ‪ :‬زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات)‪ ،(SRT‬ﻧﺴﺒﺖ )‪ (F/M‬ﻏﺬا ﺑﻪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ )ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻌﻨﻮان ﻧﺴﺒﺖ ﻏﺬا ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ( و ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺣﺠﻤﻲ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ‪ ، SRT‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﺻﻠﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ و ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ﻣﻘﺎدﻳﺮي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﻣﻌﻤﻮل و اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات‪ SRT :‬در واﻗﻊ دوره ﻣﺘﻮﺳﻂ زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﺠـﻦ در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺎﻗﻲ ﻣـﻲ ﻣﺎﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً در ﺑﺨﺶ ‪ 1‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ SRT ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ‪ SRT‬ﺑـﺮ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻛـﺴﻴﮋن ﻣـﻮﺛﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺣـﺬف‬
‫‪ ، BOD‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ‪ SRT‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 5‬روز ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻣﺎي ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط ﺑـﺴﺘﮕﻲ‬
‫دارد‪ .‬در دﻣﺎي ‪ ،18-250C‬اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و اﻛـﺴﻴﮋن ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﺑﺎ آن ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ SRT‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 3‬روز ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤـﺪود ﺷـﺪن ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‪،‬‬
‫ﺗﻌﺪادي از ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در ‪ SRT‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1‬روز ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در دﻣـﺎي ‪،100C‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۴۶‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SRT‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 6-5‬روز ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺗﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺘﺪاول اﺳـﺖ ‪ .‬دﻣـﺎ و ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ ﻛـﻪ ﺑـﺮ‬
‫‪ SRT‬در ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ ،‬در ﺟﺪول ‪ 2-6‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣـﺮارت واﺑـﺴﺘﻪ اﺳـﺖ‪ SRT ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ‬
‫اﺣﺘﻴﺎط اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﻀﻮر ﻣﻮاد ﺑﺎزدارﻧﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑـﺎرﻛﺮ و دوﻟـﺪ‪1997 ،‬؛ ﻓﻴﻠـﻮس و ﻫﻤﻜـﺎران‪.(2000 ،‬‬
‫ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻴﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ‪ SRT‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑﺮاﺳـﺎس‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻨﻴـﺎن ﺑـﻪ‬
‫دو ﻋﻠﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ (1 :‬اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي در ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل ‪ (2 SRT‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﻛﺮدن ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ اﺿـﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل ﺑﺎرﮔـﺬاري در ﺣﺎﻟـﺖ ﭘﻴـﻚ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ TKN‬ورودي و‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺮﻣﻲ در ﻃﻮل روز ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ )ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ TKN‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﺣـﺪاﻛﺜﺮ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه‬
‫ﻃﺮح ﺑﻴﻦ ‪ 1/3‬ﺗﺎ ‪ 1/5‬ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮل ﻧﻴﺴﺖ( و ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺣﺎﺻـﻞ از ﭘـﺮدازش ﻟﺠـﻦ‬
‫آﺑﮕﻴﺮي ﺷﺪه و ﻫﻀﻢ ﺷﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﺗﻤـﺎس‬
‫ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك در ﺑﺎرﮔﺬاري ﭘﻴﻚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻗﺎﺑﻞ‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎر ‪ TKN‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺴﺒﺖ ‪ TKN‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﻪ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك در ﻃـﻮل دوره‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و در ﺟﻬﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎﻛﺘﺮﻛﻴﺒﻲ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﻫﺪف ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﺮدن ﻣﻘﺪار ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﺧﺮوﺟـﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ TKN‬و ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﺑﺪﺳﺖ آﻳﺪ )ﺑﺎرﻛﺮ و دوﻟﺪ‪ .(1997 ،‬در ﻗﺴﻤﺖ ‪2-10‬‬
‫‪ ،‬روﺷﻲ ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺪار ﺑﻴﺎن ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-4‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻓﺎﻛﺘﻮر‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫اﺛــﺮ ﺳــﻴﻨﺘﻴﻚ‬ ‫دو ﻧﻮع راﻛﺘﻮري ﻣﺘﺪاول ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺎﻣﻞ راﻛﺘﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ و اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ ‪ .‬از دﻳﺪﮔﺎه ﻋﻤﻠﻲ ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ‬
‫ﻫﺎي واﻛﻨﺶ‬ ‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ اﻛﺜﺮ راﻛﺘﻮرﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ و ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ در واﻗﻊ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻫـﺎ ﺑـﺮاي‬
‫ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ SRT‬ﻛﺎﻓﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﺧـﻮب و‬
‫زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ .‬در ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‪ -‬ﻣﺰاﻳـﺎي ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ واﻛﻨﺶ در اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ راﻛﺘﻮر ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻗﺮار ﮔﻴـﺮد ‪-‬‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻮادﻫﻲ ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎﻻﻳﻲ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻳﺎ در اﺑﺘﺪاي ﺗﺎﻧـﻚ ﺟﺮﻳـﺎن ﭘﻴـﺴﺘﻮﻧﻲ دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺗﺠﻬﻴــــــﺰات‬ ‫از ﻧﻈﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻫﻮادﻫﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ‪ ،‬اﻏﻠﺐ اﻛﺴﻴﮋن ﻛﺎﻓﻲ در اﺑﺘﺪاي راﻛﺘـﻮر ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ ﻣﻘـﺪار‬
‫اﻧﺘﻘـــــــــﺎل‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻋﺪم ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ در ﺗﻬﻴﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻳﺮ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫اﻛﺴﻴﮋن‬ ‫ﺷﺪ ‪ (1 :‬ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻛﻪ ﺗﻼش ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻮاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣـﻮرد ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﺑﺎﺷـﺪ ‪(2‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻛﻪ ﻓﺎﺿﻼب در اﻣﺘﺪاد ﻃﻮل ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد )ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﭼﻬﺎر ﻧﻘﻄﻪ( و ‪ (3‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ اﺧـﺘﻼط‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻪ ﻫﻮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻳﺎ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ ،‬اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣﺤـﺪودﻳﺘﻬﺎي اﻧﺘﻘـﺎل اﻛـﺴﻴﮋن در‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﺑﻬﺒﻮد ﻃﺮاﺣﻲ و ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻫـﻮادﻫﻲ ﺑﺮﻃـﺮف ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻛﻴﻔﻴــــــــﺖ‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻛﻠﻲ ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﺎﺿـﻼب ﺷـﻬﺮي ‪ ،‬ﺗﺨﻠﻴـﻪ ﻫـﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ و ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۴٧‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻓﺎﺿﻼب‬ ‫ﻧﻔﻮذي‪ /‬ورودي اﺳﺖ ‪ .‬ﻗﻠﻴﺎﻳﻴﺖ و ‪ pH‬ﺑﻮﻳﮋه در ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻣﻬـﻢ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ )ﺑﺨـﺶ ‪ 7‬را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ‪ pH‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﺎﻧﻊ از رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد )و ﺑﺎﻋﺚ رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي رﺷـﺘﻪ اي‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد( ﺗﻨﻈﻴﻢ ‪ pH‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﻧﻴـﺰ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑﺎﻋـﺚ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ‪ pH‬در‬
‫ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺑﺎ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﻮ ‪.‬‬
‫ﺷــــــــﺮاﻳﻂ‬ ‫دﻣﺎ ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺼﻔﻴﻪ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻣﺎي ﻓﺎﺿـﻼب ﺑـﺮ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﺤﻴﻄـــــــﻲ‬ ‫واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬دﻣﺎ ﺑﻮﻳﮋه در ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻬﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ؛ زﻳﺮا دﻣﺎي ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط ﭘـﻴﺶ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ‬ ‫ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺮ ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ .‬اﺛﺮات ﺑﺎرش و ﻧﻔﻮذﻫﺎي ﻫﺎي زﻳﺮﻣﻴﻨﻲ ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت و ﻫﻢ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﭘﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑﺎﻋـﺚ ﺷﺴﺘـﺸﻮي ﺟﺎﻣـﺪات در‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻮاد ﺑﺎزدارﻧـﺪه‬ ‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي اﻧﺸﻌﺎﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻮاد ﺑﺎزدارﻧﺪه وﺟﻮد دارد ﻛﻪ‬
‫ﻳﺎ ﺳﻤﻲ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ را ﻛـﺎﻫﺶ دﻫـﺪ ‪ .‬در ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ اﺣﺘﻤـﺎﻟﻲ وﺟـﻮد دارد‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬اﮔـﺮ ﺗﺨﻠﻴـﻪ ﻣـﻮاد‬
‫ﺳﻤﻲ ﻳﺎ ﺷﻮﻛﻬﺎي ﺑﺎرﮔﺬاري ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻮﺳﺎﻧﻬﺎي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻓﺎﺿﻼب ورودي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ راﻛﺘﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﺤﺘﻮﻳـﺎت راﻛﺘـﻮر ﭘﺮاﻛﻨـﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد و‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮي دارد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ در ﺗﻌﺪادي از ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ اﺛﺮات ﻧﺎﺷـﻲ از ﺷـﻮﻛﻬﺎ و‬
‫ﺑﺎرﻫﺎي ﺳﻤﻲ را ﺑﻮﻳﮋه در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ در اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع و اﻧﺪازه راﻛﺘﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺗـﻪ‬
‫ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب راﻛﺘﻮر و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣـﺪات ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺑﺼﻮرت واﺣﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻴﺎزﻫـــــــﺎي‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎﻟﻘﻮه در آﻳﻨﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮد ‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ آب در آﻳﻨﺪه‬
‫ﺗـــــﺼﻔﻴﻪ در‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮري ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات و ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫آﻳﻨﺪه‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﺧﻼﺻﻪ رواﺑﻂ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ )ﮔﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران ‪: (1999 ،‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ‬ ‫ﺷﻤﺎره راﺑﻄﻪ‬ ‫راﺑﻄﻪ‬
‫‪ = DO‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪ML-3 ،‬‬ ‫‪2-25‬‬ ‫)‪(T−20‬‬
‫‪ = F/M‬ﻧﺴﺒﺖ ﻏﺬا ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ‬
‫‪KT = K20θ‬‬
‫‪ = K‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪T-1 ،‬‬
‫‪ = Kd‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ‪T-1 ،‬‬ ‫‪1-12‬‬ ‫‪kXS‬‬
‫‪ = Kdn‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺑﺮاي ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي‬ ‫‪rsu = −‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ‪T-1 ،‬‬ ‫‪KS + S‬‬
‫‪ = KT‬ﺿﺮﻳﺐ ﺳﺮﻋﺖ واﻛﻨﺶ در دﻣﺎي ‪T‬‬ ‫‪1-13‬‬ ‫‪µ m = kY‬‬
‫‪ =K20‬ﺿﺮﻳﺐ ﺳﺮﻋﺖ واﻛﻨﺶ در دﻣﺎي ‪20°C‬‬ ‫‪1-15‬‬ ‫‪µ m XS‬‬
‫‪ = Kn‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ‪ML-3 ،‬‬ ‫= ‪rsu‬‬
‫‪ = K0‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ اﻛﺴﻴﮋن ‪ML-3 ،‬‬ ‫)‪Y(k s + S‬‬
‫‪ = KS‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ‪ML-3 ،‬‬
‫‪ = KS.NO3‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ ﻣﺤﺪودﺷﺪه‬ ‫‪1-22‬‬ ‫‪kXS‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮات‪ML-3‬‬ ‫‪rg = Y‬‬ ‫‪− KdX‬‬
‫‪ = Lorg‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺣﺠﻤﻲ ‪ML-3T-1 ،‬‬ ‫‪KS + S‬‬
‫‪ =µ‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ‪T-1 ،‬‬
‫‪-1‬‬
‫‪ = µ m‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ‪T ،‬‬ ‫‪1-23‬‬ ‫‪rg‬‬
‫‪ = µ n‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪T-1 ،‬‬ ‫=‪µ‬‬
‫‪ = µ nm‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ‪T-1 ،‬‬ ‫‪X‬‬
‫‪ = N‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ‪ML-3 ،‬‬
‫= ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﺎ ﻧﻴﺘﺮات در ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫‪η‬‬ ‫‪1-35‬‬ ‫‪VX‬‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ‪.‬‬ ‫= ‪SRT‬‬
‫‪ = PX‬ﺟﺎﻣﺪات ‪MT-1 ،‬‬ ‫‪(Q − Q W )X e + Q W X R‬‬
‫‪ = Q‬دﺑﻲ ‪L3T-1 ،‬‬
‫‪3 -1‬‬
‫‪ = QW‬دﺑﻲ ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ ‪L T ،‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۴٨‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ = R0‬اﻛﺴﻴﮋن ‪MT-1 ،‬‬ ‫‪1-37‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪-3 -1‬‬
‫‪ = rg‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺧﺎﻟﺺ ‪ML T ،‬‬ ‫= ‪SRT‬‬
‫‪ = r su‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ‪ML-3T-1،‬‬ ‫‪µ‬‬
‫‪ = S‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه رﺷﺪ در ﻣﺤﻠﻮل ‪،‬‬ ‫‪1-39‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪YKS‬‬
‫‪ML-3‬‬ ‫‪=−‬‬ ‫‪− Kd‬‬
‫‪SRT‬‬ ‫‪KS + S‬‬
‫‪ = SF‬ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن‬ ‫‪1-40‬‬ ‫] ‪K [1 + (K d )SRT‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ ﭘﺴﺎب ورودي ‪ML-3 ،‬‬ ‫‪S= S‬‬
‫‪ = SRT‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ‪T ،‬‬ ‫‪SRT(YK − K d ) − 1‬‬
‫‪ = TSS‬ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ‪M ،‬‬
‫‪ = t‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪T ، (V/Q) ،‬‬
‫⎤ )‪⎛ SRT ⎞ ⎡ Y(S0 − S‬‬
‫‪1-43‬‬
‫⎜=‪X‬‬ ‫⎢⎟‬ ‫⎥‬
‫⎦ ‪⎝ t ⎠ ⎣1 + (K d )SRT‬‬
‫= ﺿﺮﻳﺐ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دﻣﺎﻳﻲ‬ ‫‪θ‬‬ ‫‪1-54‬‬ ‫‪(X VSS )(V) = (PX,VSS )SRT‬‬
‫‪ = U‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪T-1 ،‬‬ ‫‪1-55‬‬ ‫‪(X TSS )(V) = (PX,TSS )TSS‬‬
‫‪R 0 = Q(S0 − S) − 1.42PX.bio‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = V‬ﺣﺠﻢ ‪L ،‬‬ ‫‪1-59‬‬
‫‪ = VSS‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ‪M ،‬‬ ‫‪1-60‬‬ ‫‪QS0‬‬
‫= ‪F/ M‬‬
‫‪VX‬‬
‫‪ = X‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ML-3 ،‬‬ ‫‪1-67‬‬ ‫) ‪(Q)(S0‬‬
‫= ‪Lorg‬‬
‫)‪(V‬‬
‫‪ = Xe‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در ﺧﺮوﺟﻲ ‪ML-3 ،‬‬ ‫‪1-71‬‬ ‫‪SF = SRTdes / SRTmin‬‬
‫‪ = XR‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ درﺧﻂ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ از زﻻل ﺳﺎز ‪،‬‬
‫‪ML-3‬‬
‫‪1-93‬‬ ‫⎞ ‪⎛ µ nm N ⎞ ⎛ DO‬‬
‫= ‪µn‬‬ ‫‪⎜ K + N ⎟ ⎜ K + DO ⎟ − K dn‬‬
‫‪⎝ n ⎠⎝ 0‬‬ ‫⎠‬
‫‪ = Y‬ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ ،‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﺎزاي‬
‫⎛ ⎞ ‪⎛ kXS‬‬ ‫⎞ ‪⎞⎛ K‬‬
‫‪1-110‬‬
‫‪NO 3‬‬
‫⎜⎜ ⎟‬ ‫⎜⎟‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺼﺮﻓﻲ ‪.‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪rsu‬‬ ‫⎜‪= −‬‬ ‫‪⎟η‬‬
‫⎟‬
‫⎠ ‪⎝ K S + S ⎠ ⎝ K S.NO3 + NO3 ⎠ ⎝ K 0 + DO‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬در ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ واﺣﺪ ‪ =M‬ﺟﺮم ‪ = L ،‬ﻃﻮل ‪ = T ،‬زﻣﺎن ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-6‬ﻣﺤﺪوده ﺣﺪاﻗﻞ ‪ SRT‬ﻣﺘﺪاول در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ‪SRT‬‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫ﻫﺪف ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫‪ ، SRT‬روز‬

‫درﺟﻪ ﺣﺮارت‬ ‫‪1- 2‬‬ ‫ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل در ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي‬

‫درﺟﻪ ﺣﺮارت‬ ‫‪2- 4‬‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻮاد آﻟﻲ ذره اي در ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي‬

‫درﺟﻪ ﺣﺮارت‬ ‫‪1- 3‬‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻟﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي‬

‫درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ /‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت‬ ‫‪3- 5‬‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻟﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ‬

‫درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ /‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت‬ ‫‪3-18‬‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﺎﻣﻞ‬

‫درﺟﻪ ﺣﺮارت‬ ‫‪2- 4‬‬ ‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬

‫درﺟﻪ ﺣﺮارت‬ ‫‪20-40‬‬ ‫ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬

‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۴٩‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ /‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت‪ /‬ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺧﺎص‬ ‫‪5-50‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻘﺎوم‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻏﺬا ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ‬

‫ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺨﺺ ﻛـﺮدن ﺷـﺮاﻳﻂ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري و ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻏﺬا ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ )ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ( اﺳﺖ )‪ .(F/M‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻌﻤﻮل ‪F/M‬‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﻛﻪ در ﻣﺘﻮن ﻋﻠﻤﻲ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از ‪ 0/04‬ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺎ ‪1‬‬
‫)ﮔﺮم ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﺮ ﮔﺮم ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در روز( ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻧـﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﺑـﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺣﺠﻤﻲ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺣﺠﻤﻲ ﺑـﺼﻮرت ﻣﻘـﺪار ‪ COD‬ﻳـﺎ ‪ BOD‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﻪ ﺣﺠـﻢ ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ در روز ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺣـﺴﺐ ‪ kg BOD‬ﻳـﺎ ‪ COD/m3.d‬ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد از ‪ 0/3‬ﺗﺎ ﺑﻴﺶ از ‪ 3‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ‪ F/M‬و ‪SRT‬‬
‫)ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ(‬
‫ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﻨﻴﻦ رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﻲ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ رواﺑﻂ ﻣﻘﺪار ﻻزم ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ‬
‫دﻫﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳـﻦ رواﺑـﻂ ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺣﺎوي ﭘـﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﻳـﺎ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ و‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺣﺠﻤﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑﺎﻋـﺚ ﺳـﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘـﺎل اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ﺣﺠﻢ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ‪ :‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ‪ /‬دﻓﻊ و ﻛﻨﺘﺮل ﻟﺠﻦ ﺑـﻪ ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ ﻣﻴـﺰان ﻟﺠـﻦ ﺗﻮﻟﻴـﺪي در‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ اﻧﺪازه ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻟﺠـﻦ در ﺗﺎﺳﻴـﺴﺎت ﺑـﺰرگ ﻛﻨﺘـﺮل ﻟﺠـﻦ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺮدازش ﻧﺸﻮد‪ ،‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﻟﺠﻦ در ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﻮد و ﺟﺎﻣﺪات اﺿﺎﻓﻲ در ﺧﺮوﺟﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺣﻀﻮر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ از‬
‫ﺣﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺗﺠﺎوز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﺑـﺮ اﻧـﺪازه ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دو روش ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬روش اول ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺎزده ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه از ﻃﺮﻳﻖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و روش دوم ﺑـﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺎس‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻄﻮر واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب اﻧﺠﺎم و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬روش اول ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻃﺮح اوﻟﻴـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل و‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۵٠‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺮآورد ﺷﺪه در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ وﻳﮋه ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻮرد اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روش اول‪،‬‬
‫ﻛﻤﻴﺖ ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺼﻮرت روزاﻧﻪ )و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻔﺪار ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ روزاﻧﻪ( را ﻣـﻲ ﺗـﻮان از راﺑﻄـﻪ ‪2-14‬‬
‫ﺑﺮآورد ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﺎﺿﻼب داده ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎزده ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ‬
‫‪ bCOD ، BOD‬ﻳﺎ ‪ COD‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫) ‪PX .VSS = Yobs (Q)( S 0 − S )(1 kg / 10 3 g‬‬ ‫)‪(2 − 14‬‬
‫‪ = PX.VSS‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺧﺎﻟﺺ دﻓﻌﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺼﻮرت روزاﻧﻪ ‪kg VSS/d ،‬‬
‫‪ =Yobs‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺑﻪ ﮔﺮم ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫‪ = Q‬ﺟﺮﻳﺎن ورودي‪m3/d ،‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ورودي‪mg/l ،‬‬
‫‪ = S‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺧﺮوﺟﻲ‪mg/l ،‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎزده ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ﻓـﺮار ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه ﺑﺮاﺳـﺎس ‪ BOD‬در ﻧﻤـﻮدار ‪ 2-7‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ‪ SRT‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻨﻔﺲ ﺧـﻮد‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزده ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣـﺎ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ؛ ﭼـﻮن در دﻣـﺎي ﺑـﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ ﺗـﻨﻔﺲ‬
‫ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺎزده ﺑـﺎﻻﺗﺮ اﺳـﺖ؛ زﻳـﺮا ‪nbVSS‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ دﻣﺎﻳﻲ ‪ θ‬ﺑﺮاي ﺗـﻨﻔﺲ ﺧـﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒـﻲ‬
‫)راﺑﻄﻪ ‪ 2-25‬در ﺟﺪول ‪ 2-5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ‪ 1/04‬در دﻣﺎي ‪ 20-30°C‬و ‪ 1/12‬در دﻣﺎي ‪ 10-200C‬اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ θ‬ﺑﺮاي ﺗﺎﺛﻴﺮ دﻣﺎ ﺑﺮ ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ در اﻳﻦ ﻣﺘﻦ ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 1/04‬در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻛﺎﻣﻞ ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺨﻤﻴﻦ دﻗﻴﻖ ﺗﺮي از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬راﺑﻄـﻪ زﻳـﺮ ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺎس راﺑﻄﻪ ‪ 1-52‬در ﺑﺨﺶ ‪ 1‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ رﺷﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف و ﺿـﺎﻳﻌﺎت ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ‪ ،‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ و ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫) ‪QY ( S 0 − S )(1 kg / 10 3 g‬‬ ‫) ‪( f d )(k d )QY ( S 0 − S ) SRT (1kg / 10 3 g‬‬
‫= ‪PX .VSS‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬ ‫‪1 + (k d ) SRT‬‬
‫)‪( A‬‬ ‫)‪( B‬‬
‫‪Heterotrophic biomass‬‬ ‫‪Cell debris‬‬
‫) ‪QYn ( NO X )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫‪+‬‬ ‫) ‪+ Q(nbVSS )(1 kg / 10 3 g‬‬ ‫)‪(8 − 15‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬
‫) ‪(C‬‬ ‫)‪( D‬‬
‫‪Nitrifying bactria biomass‬‬ ‫‪Nonbio deg redable‬‬
‫‪VSS in inf luent‬‬

‫‪ = NOX‬ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك در ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﻛﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﺳﺎزي ﺷﺪه اﺳﺖ‪mg/l ،‬‬

‫‪ = kdn‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺑﺮاي ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ‪g VSS/g VSS.d ،‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺒﻼً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۵١‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺟﺮم ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﺧﺸﻚ دﻓﻊ ﺷﺪه روزاﻧﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ TSS‬اﺳـﺖ و ﺗﻨﻬـﺎ ‪ VSS‬ﻧﻤـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ TSS .‬ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫‪ VSS‬ﺑﻌﻼوه ﺟﺎﻣﺪات ﻏﻴﺮ آﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣـﺪات ﻏﻴـﺮ آﻟـﻲ ﻓﺎﺿـﻼب ورودي )‪ (TSS0-VSS0‬در ﻣﻘـﺪار‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻏﻴﺮآﻟﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ اﺿﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ راﺑﻄـﻪ ‪ 2-15‬اﺿـﺎﻓﻪ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ )‪ B ، A‬و ‪ (C‬در راﺑﻄﻪ ‪ 2-15‬ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣـﺪات ﻏﻴﺮآﻟـﻲ اﺳـﺖ و ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫‪ VSS‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﻞ ﺣﺪود ‪ 0/85‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳـﺎس ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺳـﻠﻮﻟﻲ داده ﺷـﺪه در ﺟـﺪول ‪1-4‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ‪ 2-15‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ TSS‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺻﻼح ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪C‬‬
‫= ‪PX .TSS‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫) ‪+ D + Q(TSS 0 − VSS 0‬‬ ‫)‪(2 − 16‬‬
‫‪0.85 0.85 0.85‬‬
‫)‪(E‬‬
‫‪Inert TSS‬‬
‫‪in influent‬‬
‫‪ = TSS0‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي‪mg/l ،‬‬
‫‪ = VSS0‬ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺎﺿﻼب ورودي‪mg/l ،‬‬
‫ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات روزاﻧﻪ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ‪ SRT‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷـﺪه در روز را ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ‪ 1-54‬و ‪ 1-55‬ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻏﻠﻈـﺖ ‪ MLSS‬ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪،‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻫﻮادﻫﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-55‬در ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤـﻮل‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ MLSS‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﺤﺪوده ‪ 1200-4000 mg/l‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﻮد؛ اﻣـﺎ ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪاً در اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺨﺶ و در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-7‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠـﻦ و ﻃﺮاﺣـﻲ زﻻل‬
‫ﺳﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 2-7‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات )‪ (SRT‬و دﻣﺎ‪ :‬اﻟﻒ( ﺑﺎ ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ ب( ﺑﺪون ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۵٢‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي اﻛﺴﻴﮋن‪ :‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮاد ﻛﺮﺑﻨﻪ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮازﻧـﻪ ﺟﺮﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻏﻠﻈﺖ ‪ bCOD‬ﻓﺎﺿﻼب ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه و ﺣﺠﻢ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ دﻓـﻊ ﺷـﺪه ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺼﻮرت‬
‫روزاﻧﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬اﮔـﺮ ﻫﻤـﻪ ‪ bCOD‬ﺑـﻪ ‪ H2O ، CO2‬و ‪ NH3‬اﻛـﺴﻴﺪ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺣﺠـﻢ ﺗﻘﺎﺿـﺎي‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ bCOD‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از‪ bCOD‬را ﺑﺮاي ﺗـﺄﻣﻴﻦ اﻧـﺮژي‬
‫اﻛﺴﻴﺪ و از ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ‪ bCOD‬ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﻛـﺴﻴﮋن ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺣﺠـﻢ آن ﺑـﻪ ‪ SRT‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ‪SRT‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻣﻲ ﺗﻮان اﻧﺠﺎم داد ﻛﻪ در آن ﺣﺬف ‪ bCOD‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫ﺑﻌﻼوه ‪ VSS‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدل اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي اﻛـﺴﻴﮋن ﺑـﺮاي ﺣـﺬف‬
‫‪ BOD‬ﺑﺪون ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از راﺑﻄـﻪ ‪ 1-59‬در ﺟـﺪول ‪ 2-5‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻛـﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺼﻮرت ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﺬف‪ BOD‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز از ‪ 0/9‬ﺗﺎ ‪ 1/3‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑـﺎزاي ﻫـﺮ‬
‫ﻛﻴﻠــﻮﮔﺮم ‪ BOD‬ﺣــﺬف ﺷــﺪه ﺑــﺎ زﻣــﺎن ﻣﺎﻧــﺪ ﺟﺎﻣــﺪات ﺑــﻪ ﺗﺮﺗﻴــﺐ ‪ 20-5‬روز ﻣﺘﻔــﺎوت ﺧﻮاﻫــﺪ‬
‫ﺑﻮد)‪ .(WEF,1998‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻛـﻞ اﻛـﺴﻴﮋن ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻛﺮﺑﻨﻪ ﺑﻌﻼوه اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴـﺎك و‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺼﻮرت زﻳﺮﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫) ‪R0 = Q( S 0 − S ) − 1.42 Px.bio + 4.33 Q( NO X‬‬ ‫)‪(2 − 17‬‬
‫‪ = R0‬ﻛﻞ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪g/d ،‬‬
‫‪ = Px.bio‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ VSS‬دﻓﻌﻲ‪) g/d ،‬ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ‪ B ، A‬و ‪ C‬در راﺑﻄﻪ ‪(2-15‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﻗﺒﻼً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ 2-17‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ NOX ،‬ﺣﺠﻢ ‪ TKN‬اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻮازﻧـﻪ‬
‫ﺟﺮﻣﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ TKN‬ورودي‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوژن ﺣﺬف ﺷـﺪه در ﺳـﻨﺘﺰ ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﻧﻴﺘﺮوژن ﺧﺮوﺟﻲ اﻛﺴﻴﺪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ NOX‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳـﻦ ﺻـﻮرت‪،‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت دﻗﻴﻖ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻦ ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻣﺤﻠـﻮل و ذره اي ﻏﻴـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫)‪ nbsON‬و ‪ (nbpON‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ‪) NOX‬ﺣﺪود ‪ 5-15‬درﺻﺪ( ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﺑﻴـﺸﺘﺮي در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد و ﺣﺠـﻢ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮي از راﺑﻄﻪ ‪ 2-17‬ﺑﺮآورد ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮ اﺳـﺎس ﻣـﺼﺮف ‪0/12‬‬
‫ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ) ‪ C5H7O2N‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ( ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ -‬ﻧﻴﺘﺮوژن ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ‪ -‬ﻧﻴﺘﺮوژن ﭘﺴﺎب ورودي = ﻧﻴﺘﺮوژن اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه‬
‫= ) ‪Q ( NO X‬‬ ‫) ‪Q (TKN 0‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪QN e‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪0.12 PX .bio‬‬

‫‪NO X = TKN − N e − 0.12 Px.bio / Q‬‬ ‫)‪(2 − 18‬‬

‫‪ = NOX‬ﻧﻴﺘﺮوژن اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه‪mg/l ،‬‬
‫‪ = TKN0‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ TKN‬ورودي‪mg/l ،‬‬
‫‪ = Ne‬ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ‪mg/l ،‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﻗﺒﻼً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۵٣‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫راﺑﻄﻪ ‪ 2-18‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻏﻠﻈﺖ‪ NOX‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻏﻠﻈـﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك‬
‫ﻃﺮح ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‬

‫ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻓﻲ در دﺳـﺘﺮس ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣـﻮاد‬
‫ﻣﻐﺬي اﺻﻠﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﻮل ‪ C5H7O2N‬ﺑﺮاي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺟﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 12/4‬درﺻﺪ وزﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ ﭘـﻨﺠﻢ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﺼﺮف ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﺪاول ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ درﺻﺪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮ در ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎ ‪ SRT‬و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑـﺼﻮرت روزاﻧـﻪ ﺗﺨﻤـﻴﻦ زد‬
‫)ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ‪ B ، A‬و ‪ C‬در راﺑﻄﻪ ‪ .(2-15‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘـﺮوژن و ﻓـﺴﻔﺮ ﺑـﻪ ‪-0/1‬‬
‫‪ 0/3‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫‪ SRT‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 7‬روز‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 5‬ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮوژن و ‪ 1‬ﮔﺮم ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ‪ 100‬ﮔـﺮم ‪ BOD‬ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي اﺿﺎﻓﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪ :‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‪ ،‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻳـﻚ ﻧﻴـﺎز ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻬـﻢ‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ رﺷـﺪ ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 7/07‬ﮔﺮم ‪ CaCO3‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮوژن آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻓﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪاري ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻧﻜﻬـﺪاري ‪ pH‬در ﻣﺤـﺪوده ‪ 6/8-7/4‬ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺣﺠﻢ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻧﮕﻬـﺪاري ‪ pH‬در ﻣﺤـﺪوده ﺧﻨﺜـﻲ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪( pH=7‬‬
‫ﺑﻴﻦ ‪ 70-80 mg/l‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ CaCO3‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ‪ :‬وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات از ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‪ .‬ﻃﺮاﺣـﻲ زﻻل ﺳـﺎز ﺑﺎﻳـﺪ زﻻل‬
‫ﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ و ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺟﺎﻣﺪات ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺗﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻟﺠﻦ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺎﺻﻞ از ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﻳـﺎ ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬
‫ﻃﺮاح در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد‪.‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻳﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ)ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﺑﺤـﺚ ﺷـﺪه اﺳـﺖ(‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ و ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت اﺻﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫دو روش اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫اﻧﺪﻳﻜﺲ ﺣﺠﻤﻲ ﻟﺠﻦ )‪ (SVI‬و ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ اي ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ )‪ SVI .(WEF,1998‬ﺣﺠـﻢ‬
‫ﻳﻚ ﮔﺮم ﻟﺠﻦ ﺑﻌﺪ از ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ SVI .‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻗﺮار دادن ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط در‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۵۴‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ‪ 1-2‬ﻟﻴﺘﺮي و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺣﺠﻢ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻌﺪ از ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ و ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ‪ MLSS‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺗﺌﻮري ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪= mL/g‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ‪)(103mg/g)/ mg/l ،‬ﺣﺠﻢ ﻟﺠﻦ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه ‪SVI = ( ml/l ،‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 3000 mg/l‬ﻛﻪ در ﺣﺠﻢ ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﻌﺪ‬
‫از ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ در ﻳﻚ ﺳﻴﻠﻨﺪر ‪ 1‬ﻟﻴﺘﺮي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬داراي ‪ SVI‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 100ml/g‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار‬
‫‪ 100ml/g‬ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب اﺳﺖ )ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SVI‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 100‬ﻣﻄﻠـﻮب ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ(‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SVI‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 150‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﺸﺎﻧﻪ رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﭘﺎرﻛﺮ و ﻫﻤﻜﺎران‪.(2001 ،‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﻮدن آزﻣـﺎﻳﺶ ‪ ،SVI‬اﺷـﺘﺒﺎﻫﺎت زﻳـﺎدي دارد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل اﮔـﺮ ﻟﺠـﻦ ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ‪mg/l‬‬
‫‪ 10000‬ﺑﻌﺪ از ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻧﺸﻮد ﻣﻘـﺪار ‪ SVI‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 100‬ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬
‫اﺟﺘﻨﺎب از ﻧﺘﺎﻳﺞ اﺷﺘﺒﺎه و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻌﻨﻲ دار ﻧﺘﺎﻳﺞ ‪ SVI‬ﺑﺮاي ﻟﺠﻦ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬آزﻣـﺎﻳﺶ ‪ SVI‬رﻗﻴـﻖ‬
‫ﺷﺪه )‪ (DSVI‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ) ﺟﻨﻜﻴﻦ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1993 ،‬در آزﻣﺎﻳﺶ »ﺟﻨﻴﻜﻦ« ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻟﺠـﻦ ﺑـﺎ‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﻗﻴﻖ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻌﺪ از ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ‪ 250mL/l‬ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از آن آزﻣﺎﻳﺶ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻛﺜﺮ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ‪ SVI‬ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب در ﻳﻚ ﻇﺮف ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ‪ 2‬ﻟﻴﺘﺮي اﻧﺠﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻗﻄﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮي از ﺳﻠﻴﻨﺪر درﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه ‪ 2-1‬ﻟﻴﺘﺮي دارد )ﺷﻜﻞ ‪ 2-8‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺣـﺬف‬
‫اﺛﺮات ﭼﺎﻟﻪ اي‪ 1‬در ﺳﻴﻠﻨﺪر ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﻛﻮﭼﻚ ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺧﺘﻼط ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻢ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد‬
‫)واﻟﺒﺮگ و ﻛﻴﻨﺎت‪ .(1998 ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ از ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺧﺘﻼط اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬آزﻣـﺎﻳﺶ ‪ SVI‬ﻣﺨﻠـﻮط‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد )اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺘـﺪ‪ WEF,1998 ،‬را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬آزﻣـﺎﻳﺶ ‪ SVI‬ﻣﺨﻠـﻮط در اروﭘـﺎ‬
‫ﺑﺼﻮرت دوره اي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-8‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻧﺪﻳﻜﺲ ﺣﺠﻤﻲ ﻟﺠﻦ )‪(SVI‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.well effects‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۵۵‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ اي ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر )‪ 1(ZSV‬ﻧﻴﺰ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ ZSV .‬را‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان در ﺣﻴﻦ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ‪ SVI‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد ﻳﺎ در ﺳﻴﻠﻨﺪرﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﺗﺮ و ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛـﺮد‪.‬‬
‫‪ ZSV‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﻟﺠﻦ‪/‬ﻣﺎﻳﻊ در ﺷﺮوع آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻨﻲ ﻟﺠﻦ )‪ (Vi‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫و روش آن در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺘﺪ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ .(WEF,1998‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮرﻳﺰ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ اي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫)‪(Vi )(24‬‬
‫= ‪OR‬‬ ‫)‪(2 − 20‬‬
‫‪SF‬‬

‫‪ = OR‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮررﻳﺰ ﺷﺪن ﺳﻄﺤﻲ‪m3/m2.d ،‬‬

‫‪ = Vi‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺳﻄﺢ ﻣﻴﺎﻧﻲ‪m/h ،‬‬
‫‪ = 24‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ m/h‬ﺑﻪ ‪m/d‬‬
‫‪ = SF‬ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪1/75-2/5‬‬
‫ﻣﺰﻳﺖ اﻳﻦ روش در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ‪ ZSV‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺛﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ‪ MLSS‬ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ‪ ، MLSS‬ﻣﻘﺪار ‪ Vi‬ﻛﺎﻫﺶ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣـﺴﺎﺣﺖ ﺳـﻄﺢ زﻻل ﺳـﺎز‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ Vi‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺮآورد ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪Vi = Vmax exp(− K × 10 −6 ) X‬‬ ‫)‪(2 − 21‬‬
‫‪ = Vi‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺳﻄﺢ ﻣﻴﺎﻧﻲ‪m/h ،‬‬
‫‪ = Vmax‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﻄﺢ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪7m/h‬‬
‫‪ = K‬ﺿﺮﻳﺐ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ‪ ، SVI =150‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 600 L/mg‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ = X‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪mg/l ،‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.zone settling velocity‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۵۶‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫راﺑﻄﻪ ﻫﺎي ﺑﻴﻦ ‪ Vi‬و ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﺑﺎ ‪ SVI‬ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺎﺻـﻞ‬
‫از ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ )داﻳﮕﺮ‪1995 ،‬؛ واﻟﺒﺮگ ‪ .(1995،‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ اﻳـﻦ ارﺗﺒـﺎط ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﺎي زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ln (Vi ) = 1.871- (0.1646 + 0.001586SVI)XT‬‬ ‫)‪(2 − 22‬‬
‫‪ln(Vi ) = 2.028 − (0.1030 + 0.0025555 DSVI ) X T‬‬ ‫)‪(2 − 23‬‬

‫‪ SVI = DSVI‬رﻗﻴﻖ ﺷﺪه‪mL/g ،‬‬

‫‪ = XT‬ﻏﻠﻈﺖ ‪g/L ، MLSS‬‬

‫زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ :‬ﭼﻨﺪ روش در ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪ .‬روﺷـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ﺳـﺮﻋﺖ ﺳـﺮرﻳﺰ ﺳـﻄﺤﻲ و ﺳـﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔـﺬاري‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري در ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻪ ﻧﺪرت اﺗﻔﺎق ﻣـﻲ‬
‫اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ MLSS‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﺎﻟﺘﻬﺎي ﭘﻴـﻚ ﺟﺮﻳـﺎن ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﺷﻮد و اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻃﺮاﺣﻲ)راﺑﻄﻪ ‪ (2-20‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي‬
‫ﻣﺘﺪاول ﺳﺮرﻳﺰ ﺳﻄﺤﻲ در ﺟﺪول ‪ 2-7‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺳﺮرﻳﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس دﺑﻲ ﻓﺎﺿـﻼب ﺑﺠـﺎي‬
‫ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮرﻳﺰ ﻣﻌﺎدل ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ در ﺗﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻣﻴﺰان ﺳﺮﻋﺖ رو ﺑﻪ ﺑـﺎﻻ ﻣـﻮﺛﺮ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬اﻧﺘﺨـﺎب ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺳﺮرﻳﺰ ﺳﻄﺤﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬
‫‪١۵٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﻟﻒ‬
‫ﺟﺪول‪ 2-7‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮرﻳﺰ‬
‫‪2‬‬
‫‪Kg/m .h‬‬ ‫‪Lb/ft2.h‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪m /m .d‬‬ ‫‪gal/ft2.d‬‬
‫ب‬
‫ﻋﻤﻖ ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﭘﻴﻚ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﭘﻴﻚ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﭘﻴﻚ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﭘﻴﻚ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﻧﻮع ﺗﺼﻔﻴﻪ‬

‫‪3/5-6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪4-6‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫‪0/8-1/2‬‬ ‫‪40-64‬‬ ‫‪16-28‬‬ ‫‪1000-1600‬‬ ‫‪400-700‬‬ ‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻌﺪ از ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل )ﺑـﻪ ﻏﻴـﺮ از‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده(‬
‫‪3/5-6‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5-8‬‬ ‫‪1/8‬‬ ‫‪1-1/5‬‬ ‫‪40-64‬‬ ‫‪16-28‬‬ ‫‪1000-1600‬‬ ‫‪400-700‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ‪ ،‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‬
‫‪3/5-6‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5-7‬‬ ‫‪1/8‬‬ ‫‪1-1/4‬‬ ‫‪40-64‬‬ ‫‪16-28‬‬ ‫‪1000-1600‬‬ ‫‪400-700‬‬ ‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻌﺪ از ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن‬
‫‪3/5-6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1-5‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫‪0/2-1‬‬ ‫‪24-32‬‬ ‫‪8-16‬‬ ‫‪600-800‬‬ ‫‪200-400‬‬ ‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻌﺪ از ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده‬
‫‪3/5-6‬‬ ‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ‪:‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ‪mg/L ،‬‬
‫‪24-32‬‬ ‫‪600-800‬‬ ‫‪P=2‬‬
‫‪16-24‬‬ ‫‪400-600‬‬ ‫ج‪P=1‬‬
‫‪12-20‬‬ ‫‪300-500‬‬ ‫د ‪P=0/2-0/5‬‬
‫اﻟﻒ‪) :‬ﻛﺎﻧﮓ‪ 1987 ،‬و‪(WEF, 1998‬‬
‫ب ‪m×3.2808=ft :‬‬
‫ج ‪ :‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن دوره اي ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ‪.‬‬
‫د ‪ :‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻳﺮاي زﻻل ﻛﺮدن ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﻚ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﭘﻴﻚ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ دو ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۵٩‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات در ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫) ‪(Q + QR)( X‬‬
‫= ‪SLR SLR‬‬ ‫)‪(2 − 24‬‬
‫‪A‬‬
‫= ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات‬
‫‪3‬‬
‫‪ = Q‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ورودي ‪m /d ،‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = QR‬دﺑﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‪m /d ،‬‬
‫‪ = X‬ﻏﻠﻈﺖ ‪mg/l ،MLSS‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ = A‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ زﻻل ﺳﺎز‪m ،‬‬
‫واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﺑـﺮاي ‪ SLR‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛﻴﻠـﻮﮔﺮم ﺑـﻪ ﻣﺘـﺮ ﻣﺮﺑـﻊ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻋﺖ‬
‫)‪ (kg/m2.h‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ]ﭘﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﻮت ﻣﺮﺑﻊ ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ )‪ .[(lb/ft2.h‬اﮔﺮ دوره زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳـﺎن ﭘﻴـﻚ‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﮔﺮ دوره ﭘﻴﻚ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﭘﻴﻚ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ از ﺧﺮوج ﺟﺎﻣﺪات در ﺗﺎﻧﻚ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻳـﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔـﺬاري‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ‪ .‬در ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻨﻴﻲ ﺑﺎ ﻣـﺴﺎﺣﺖ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺪون ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑـﺪ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود در ﺟﺪول ‪ 2-7‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺗﺠﺮﺑﻲ ﮔـﺴﺘﺮده ﺑـﺮاي ﭘﻮﺷـﺶ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻓﺼﻮل و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‪ ،‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﻃﺮاﺣﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮرﻳﺰ ﺳـﻄﺤﻲ‪ ،‬ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ﻃﺮاﺣـﻲ زﻻل ﺳـﺎز از ﻗـﺪﻳﻢ ﻣﺮﺳـﻮم ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﺮاد ﺑﻌﻨﻮان ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه اي ﻛﻪ ﺑﺮ ﻏﻠﻈـﺖ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎرﻛﺮ و ﻫﻤﻜـﺎران)‪ (2001‬ﻧـﺸﺎن دادﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺎﻣﺪات در ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮرﻳﺰ داراي ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﻢ و ﻳﺎ ﺑـﺪون اﺛـﺮ‬
‫ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ در ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺳﺮرﻳﺰ اﺳﺖ و ﻃﺮاﺣﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات اﻧﺠﺎم داد‪ .‬واﻟﺒﺮگ )‪ (1995‬ﻛﺎرﻫﺎي ﭘﺎرﻛﺮ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛـﺮد و ﺑـﺮ اﺳـﺎس ارزﻳـﺎﺑﻲ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ در ﺗﻌﺪادي از ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ اﺛﺮ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮرﻳﺰ ﺳـﻄﺤﻲ ﺑـﺎﻻﺗﺮ از‬
‫‪ 3/4 m/h‬را ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮد‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣـﺪات در ﻗـﺴﻤﺖ‬
‫‪ 2-7‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ ‪ :‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﺑﺨـﺶ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺖ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻤﺎس ﻛﻮﭼﻚ( در ﻃﺮاﺣﻲ ﺿـﻤﻴﻤﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ رﺷﺪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ داراي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن اﻟﺤﺎق ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﺎ‬
‫ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ ،‬ﻃﺮح ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻗﺒﻞ از ﺗﺎﻧﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۶٠‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ در اﻧﺘﻬﺎي اﻳﻦ ﻗـﺴﻤﺖ ﺑﺤـﺚ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ‪ :‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻛـﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ و ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﭼﻬﺎر ﻋﺎﻣﻞ زﻳﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺤﻠﻮل‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻮاد آﻟﻲ رﻫﺎﺷﺪه از ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ب( ﻣﻮاد آﻟﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻴﺎﻧﻲ در ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻟﺠﻦ‬
‫ج( ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻠﻮﻟﻲ )ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺮگ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻳﺎ ﻟﻴﺰ ﺷﺪن(‬
‫‪ -2‬ﻣﻮد آﻟﻲ ﻣﻌﻠﻖ‬
‫اﻟﻒ( ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﺣﻴﻦ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻛﻪ در ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ رﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ب( ﺟﺎﻣﺪات آﻟﻲ ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي در ورودي ﻃﺮح ﻛﻪ در ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﺟﺪاﺳﺎزي رﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫‪ -3‬ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮ‬
‫اﻟﻒ( ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ب( ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ و ازت آﻟﻲ‬
‫ج( اورﺗﻮﻓﺴﻔﺎﺗﻬﺎي ﻣﺤﻠﻮل‬
‫‪ -3‬ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫اﻟﻒ( ﺑﻄﻮر اوﻟﻴﻪ در ﭘﺴﺎب ورودي وﺟﻮد دارﻧﺪ ‪.‬‬
‫ب( ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺧﻮب ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫از ‪ 4‬روز ‪ BOD ،‬ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺷﺪه ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 3 mg/l‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 7-40‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 1mg/l‬ﺷﻮد؛ اﻣـﺎ‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻄﻮر ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ 2-4 mg/l‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ زﻻل‬
‫ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻨﻴﻲ ﺧﻮب‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻴﻦ ‪ 5-15 mg/l‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﻓـﺮض ‪BOD‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ، 3 mg/l‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ VSS/TSS =0/85‬و ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟﻲ ‪ ،10mg/l‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ BOD‬ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫⎞ ‪⎛ 1 g BOD ⎞⎛ 0.85 g VSS‬‬
‫⎜⎜ ‪BODe = sBOD +‬‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫) ‪⎟⎟(TSS , mg / l‬‬ ‫)‪(2 − 25‬‬
‫⎠ ‪⎝ 1.42 g VSS ⎠⎝ g TSS‬‬
‫‪BODe = 3 mg / l + (0.70 )(0.85)(10 mg / l ) = 8.6 mg / l‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۶١‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋه ﺷﻮد‪ .‬روﺷﻬﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪:‬‬
‫‪ (1‬ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﻄﻮح اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ‪ (2‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺣﺠﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ )‪(RAS‬‬
‫‪ (3‬ﻛﻨﺘﺮل ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل دﻓﻌﻲ)‪ SRT .(WAS‬ﭘﺎراﻣﺘﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط )‪ (MLSS‬ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺑﻌﻨـﻮان ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟـﻲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ در ﻧﮕﻬﺪاري ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬و ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ ﻻﻳﻪ ﻟﺠـﻦ در زﻻل ﺳـﺎز‬
‫ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل دﻓﻌﻲ از ﺧﻂ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ‪ SRT‬ﻣﻄﻠﻮب در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن )‪ (OUR‬ﻧﻴﺰ ‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑـﺮاي ﭘـﺎﻳﺶ و ﻛﻨﺘـﺮل ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ داﺋﻤـﻲ ﺑـﺮاي ﭘـﺎﻳﺶ ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻣﻴﻜﺮوﺑـﻲ و‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺛﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ و ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻓﺮآﻳﻨـﺪ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ‬
‫دارد‪.‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻮل‪ :‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺗﺌﻮري‪ ،‬ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي ﻫـﻮادﻫﻲ اﻧﺘﻘـﺎل داده‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻮاد آﻟـﻲ را‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺑﺎزده اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺼﻮرت ﮔﺎز ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺠﻢ ﻛﻤﻲ از اﻛﺴﻴﮋن ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜـﻪ اﻛـﺴﻴﮋن‪،‬‬
‫رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ را ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي رﺷـﺘﻪ اي ﻏﺎﻟـﺐ ﺷـﻮﻧﺪ و‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻄـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل در ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ‪ 1/5-2 mg/l‬در ﺗﻤﺎم ﻧـﻮاﺣﻲ ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ ﻧﮕﻬـﺪاري ﺷـﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ﻫـﺎي ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل )‪ (>2mg/l‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﺎر ‪ BOD‬زﻳـﺎد‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن را‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ ، 4mg/l‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري را ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻬﺒﻮد ﻧﻤﻲ دﻫﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫـﺎي ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫ﺑﻄﻮر زﻳﺎدي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‪ :‬ﻫﺪف از ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در ﺗﺎﻧﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﮔـﺸﺖ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل از زﻻل ﺳﺎز ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ورودي ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪ ،‬اﻣﺮي ﺿﺮوري در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﻛـﺎﻓﻲ‬
‫ﭘﻤﭙﺎژ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد و ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از رﻓﺘﻦ ﺟﺎﻣﺪات ﻟﺠﻦ ﺑﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اﻫﻤﻴـﺖ‬
‫دارد‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات ‪ ،‬ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ در ﻛﻒ زﻻل ﺳﺎز ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ در ﻋﻤـﻖ ﺑـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺟﺮﻳـﺎن و‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻪ زﻻل ﺳﺎز‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻟﺤﻈﻪ اي‪ ،‬زﻣﺎن ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي ﺗﻐﻠـﻴﻆ‬
‫ﻟﺠﻦ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﺴﺘﺮ ﻟﺠﻦ زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﭘﻤﭙﺎژ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﻣﻨﺎﺳﺐ زﻻل ﺳﺎز )‪ 3/7-5/5‬ﻣﺘﺮ(ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ ﺳـﻄﺢ ﺑـﺴﺘﺮ ﻟﺠـﻦ در ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺳـﺮرﻳﺰ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﭘﻤﭙﺎژ ﻟﺠـﻦ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ‪ 75-50‬درﺻـﺪ دﺑـﻲ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻓﺎﺿـﻼب‪،‬‬
‫ﻣﺘﺪاول ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ‪ 100-150‬درﺻـﺪ دﺑـﻲ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻃﺮاﺣـﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬
 ‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۶٢‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻏﻠﻈـﺖ ﻟﺠـﻦ ﺑﺮﮔــﺸﺘﻲ از زﻻل ﺳـﺎزﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ﻣﻌﻤــﻮﻻً ‪ 4000 mg/l‬ﺗـﺎ ‪ 12000‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷــﺪ )‪1998‬‬
‫‪ .(WEF,‬ﭼﻨﺪ روش ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﺑﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪ .‬اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﻫـﺎي‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ دﺑﻲ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ MLSS‬در ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻳﺎ ﻋﻤﻖ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ داده ﺷﺪه در زﻻل ﺳﺎز ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ روﺷﻬﺎي ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ (1 :‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ‪ (2‬ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ‪ (3‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ‬
‫زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ‪ (4‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ :‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭙﺎژ ﻟﺠـﻦ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ درﺻﺪ ﺣﺠﻢ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﺮوﺟﻲ از‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻳﻊ زﻻل ﺳﺎز )ﺳﻮﭘﺮﻧﺎﺗﺎﻧﺖ( ﺑﻌـﺪ از ‪ 30‬دﻗﻴﻘـﻪ ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ در اﺳـﺘﻮاﻧﻪ ﻣـﺪرج‬
‫‪ 1000‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ 15‬درﺻـﺪ در ﻫـﺮ زﻣـﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل اﮔـﺮ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻌﺪ از ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ‪ 275 ،‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺣﺠﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺻﺪ ﺣﺠﻤﻲ ﺣﺪود ‪38‬‬
‫درﺻﺪ ]‪ [( 275ml/725ml)×100‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻃﺮح ‪ 2m3/s‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ ﻟﺠـﻦ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ‪ 0/38 ×2m3/s =0/76 m3/s‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ دﻳﮕﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭙﺎژ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس اﻧﺪﻳﻜﺲ ﺣﺠﻤﻲ ﻟﺠﻦ )‪ (SVI‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ SVI‬ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺻﺪ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺼﻮرت‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﺠﺪد )‪ (Qr/Q‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري درﺻﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط در ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫]‪Qr = 100 /[(100 / PW SVI ) − 1‬‬ ‫)‪(2 − 26‬‬
‫‪ = Qr‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‪ ،‬درﺻﺪ ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ورودي‬
‫‪ MLSS = PW‬ﺑﺼﻮرت درﺻﺪ‬
‫‪ = SVI‬در راﺑﻄﻪ ‪ 2-19‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط‪ 0/3‬درﺻﺪ )‪ ،(3000mg/l‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜـﻪ اﻧـﺪﻳﻜﺲ‬
‫ﺣﺠﻤﻲ ﻟﺠﻦ ‪ 100‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺻﺪ ﻟﺠﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﺷﻮد ﺑﺮاﺑﺮ]‪ 100[(100/0/3×100)-1‬ﻳـﺎ ‪43‬‬
‫درﺻﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ‪ :‬در روش ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ در زﻻل ﺳﺎز اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ ﻋﻤﻖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ذﺧﻴﺮه ﻟﺠﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺑﻬﻴﻨﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﻟﺠﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻴﻦ ‪ 0/9-0/3‬ﻣﺘﺮ )‪ 1-3‬ﻓﻮت( اﺳﺖ‪ .‬روش ﻛﻨﺘﺮل ﺑـﺴﺘﺮ ﻟﺠـﻦ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻧﻮﺳـﺎﻧﻬﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ و ﺟﺮﻳﺎن روزاﻧﻪ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠـﻦ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﺗﻮﺟـﻪ وﻳـﮋه ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮدار دارد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ ﻟﺠﻦ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺘﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﭘﻤﭗ ﻫﺎي ﺣﺒﺎﺑﻲ )ﻫﻮا(‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﺛﻘﻠﻲ‪ ،‬ﭘﻤﭙﻬﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري دﺳـﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺑﺮدارﻳﻬـﺎي ﻳـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از دﺗﻜﺘﻮرﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﻟﺠﻦ‪ -‬ﻣﺎﻳﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۶٣‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-9‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻠﻲ ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‪ :‬اﻟﻒ( ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ب(‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬

‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ‪ :‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭙﺎژ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ در ﻣﺤﺪوده ﺗﺎﻧﻚ‬
‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻳﺎ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﺪوده ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ‬
‫در ﺷﻜﻞ ‪ 2-9‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ ﻟﺠﻦ در ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و ﺟﺎﻣﺪات‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ از ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ در ﻣﺤﺪوده ﺗﺎﻧﻚ ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﻧـﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ 2-9‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ ‪ -‬ﺟﺮﻳﺎن ورودي = ﻣﺠﻤﻮع‬
‫‪0 = X (Q + QR ) − QR X R − QW X R − Qe X e‬‬ ‫)‪(2 − 27‬‬

‫‪ = X‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط‪mg/l ،‬‬

‫‪ = Q‬دﺑﻲ ورودي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪m3/s ،‬‬
‫‪ = QR‬دﺑﻲ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‪m3/s ،‬‬
‫‪ = XR‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‪mg/l ،‬‬
‫‪ = QW‬دﺑﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل دﻓﻌﻲ‪m3/s ،‬‬
‫‪ = Qe‬دﺑﻲ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‪m3/s ،‬‬
‫‪ = Xe‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺧﺮوﺟﻲ‪mg/l ،‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ‪ Xe‬ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و ‪ QWXR‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ‪ SRT‬ﺑﺎﺷﺪ )راﺑﻄﻪ ‪ QR ،(1-35‬ﺑﺎ ﺣﻞ راﺑﻄﻪ‬
‫‪ 2-27‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫]) ‪[ XQ − ( XV / SRT‬‬
‫= ‪QR‬‬ ‫)‪(2 − 28‬‬
‫‪XR − X‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ )‪ (QR/Q = R‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ‪1 − (t / SRT‬‬
‫=‪R‬‬ ‫)‪(2 − 29‬‬
‫‪(X R / X ) −1‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭙﺎژ ‪ RAS‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ در ﻣﺤﺪوده ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮآورد ﻛـﺮد‬
‫)ﺷﻜﻞ ‪ 2-9b‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﮔﺮ رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﺮدن ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣـﺪات ورودي ﺑـﻪ ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻌﺎدل ﺟﺎﻣﺪات ﺧﺮوﺟﻲ از ﺗﺎﻧﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺎرﮔـﺬاري آﻟـﻲ ﺑـﺎﻻ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻓـﺮض‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻏﻠﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و ﭘﺴﺎب ورودي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۶۴‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫وارد ﻣﻲ ﺷﻮد؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺟﺎﻣـﺪات ورودي در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ ‪ MLSS‬ﺻـﺮﻓﻨﻈﺮ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﻮازﻧـﻪ ﺟﺮﻣـﻲ ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ ‪ -‬ﺟﺮﻳﺎن ورودي = ﻣﺠﻤﻮع‬
‫) ‪0 = X R Q R − X (Q + Q R‬‬ ‫)‪(2 − 30‬‬

‫ﺑﺎ ﺣﻞ ﻛﺮدن ﻧﺴﺒﺖ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ‪ ،R‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪X‬‬
‫= ‪QR / Q = R‬‬ ‫)‪(2 − 31‬‬
‫‪XR − X‬‬

‫دﻓﻊ ﻟﺠﻦ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﮕﻬﺪاري ‪ SRT‬ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺿﺎﻓﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺼﻮرت روزاﻧﻪ دﻓﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺗﺮﻳﻦ روش‪ ،‬دﻓﻊ ﻟﺠﻦ از ﺧﻂ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ‪ RAS‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻧﻴﺎز‬
‫ﺑﻪ ﭘﻤﭙﺎژ ﺣﺠﻢ ﻛﻤﺘﺮي از ﻟﺠﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ را ﺑﺮاي ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺳﺎزي ﻟﺠﻦ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻛﺮد ‪ .‬ﻳﻚ روش دﻓﻊ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷـﻮد ‪،‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط از ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻳﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط اﺿﺎﻓﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻟﺠﻦ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻧﻤـﻮد و ﻳـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻟﺠﻦ اوﻟﻴﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﺸﺪه ﻣﺨﻠﻮط و ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺠﻢ واﻗﻌﻲ ﻣـﺎﻳﻌﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﻤﭙﺎژ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ روش ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده و ﻣﺤﻠـﻲ ﻛـﻪ از آﻧﺠـﺎ دﻓـﻊ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻣﺪات در ﭘﺮدازش ﻟﺠـﻦ ‪100 ،‬درﺻـﺪ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻧﻤـﻲ ﺷـﻮد و‬
‫ﻣﻘﺪاري از ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ واﻗﻌﻲ دﻓﻊ ﻟﺠﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻴﺰان ﺗﺌﻮري ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷـﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ‪ SRT‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد و دﻓـﻊ ﻟﺠـﻦ از ﺧـﻂ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻴﺰان دﻓﻊ ﻟﺠﻦ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺻﻼح ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي راﺑﻄﻪ ‪ 1-32‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻛـﺮد‬
‫)ﺟﺪول ‪ 2-5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫‪VX‬‬
‫= ‪SRT‬‬ ‫)‪(2 − 32‬‬
‫) ‪(QW X R + Qe X e‬‬

‫‪ = V‬ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر‪m3 ،‬‬

‫‪ =X‬ﻏﻠﻈﺖ ﻟﺠﻦ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪mg/l ،‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = QW‬دﺑﻲ ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ از ﺧﻂ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻟﺠﻦ‪m /d ،‬‬
‫‪ = XR‬ﻏﻠﻈﺖ ﻟﺠﻦ در ﺧﻂ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ‪mg/l ،‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = Qe‬دﺑﻲ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ از زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪m /d ،‬‬
‫‪ = Xe‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟﻲ‪mg/l ،‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﺧﺮوﺟﻲ از ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ راﺑﻄـﻪ ‪ 2-32‬ﺧﻼﺻـﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪:‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۶۵‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪VX‬‬
‫≈ ‪SRT‬‬ ‫)‪(2 − 33‬‬
‫‪QW X R‬‬
‫و‬
‫‪VX‬‬
‫≈ ‪QW‬‬ ‫)‪(2 − 34‬‬
‫‪( X R ) SRT‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ دﺑﻲ ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از راﺑﻄـﻪ ‪ ، 2-34‬ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات در ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ و ﺧـﻂ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ دﻓﻊ ﻟﺠﻦ از ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد و ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻮﺟـﻮد در‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭙﺎژ را ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از راﺑﻄـﻪ زﻳـﺮ‬
‫ﺑﺮآورد ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪V‬‬
‫= ‪SRT‬‬ ‫)‪(2 − 35‬‬
‫‪QW‬‬
‫ﻳﺎ‬
‫‪V‬‬
‫= ‪QW‬‬ ‫)‪(2 − 36‬‬
‫‪SRT‬‬
‫‪ = QW‬دﺑﻲ ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ از ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪m3/d ،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ دﻓﻊ روزاﻧﻪ ﻣﻘﺪاري از ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻌـﺎدل ﺣﺠـﻢ ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮ ‪ SRT‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن‪ :‬ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬اﻛـﺴﻴﮋن را ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ ﻣـﺼﺮف‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ اﻛﺴﻴﮋن را ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺬب اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫)‪ (OUR‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ و ﺑﺎرﮔـﺬاري در ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ‪ OUR‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻜﺴﺮي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ﻳﻚ دوره زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳـﺪ‬
‫و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﺑﺼﻮرت ‪ mg O2/L.min‬ﻳﺎ ‪ mg O2/L.h‬ﮔﺰارش ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ‪ VSS‬ﻫﻤـﺮاه ﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﻃـﺮح ارزش‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮدن ‪ OUR‬ﺑﺎ ‪ MLVSS‬ﭘﺎراﻣﺘﺮي ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺬب وﻳﮋه اﻛﺴﻴﮋن‬
‫)‪ 1(SOUR‬ﻳﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻨﻔﺲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣـﻲ آﻳـﺪ‪ SOUR .‬ﻣﻘـﺪاري از ﺣﺠـﻢ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣـﺼﺮﻓﻲ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ اﺳﺖ و ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ mg O2/g MLVSS.h‬ﮔﺰارش ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺛﺎﺑـﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫‪ SOUR‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ ‪ COD‬ﭘﺴﺎب ﻧﻬﺎﻳﻲ راﺑﻄﻪ دارد ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن ﻣﻲ ﺗﻮان ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ را در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﻮﻗﺖ‪ ،‬ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ ﻛـﺮد )ﻫﺎﻧـﮓ و ﭼﻨـﮓ‪ .(1984 ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ در ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫‪ SOUR‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺣﻀﻮر ﻣﻮاد ﺳﻤﻲ ﻳﺎ ﺑﺎزدارﻧﺪه در ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ‪ :‬ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﺑﺼﻮرت دوره اي ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺎﻳﺸﻲ ﺑﺎ ارزﺷﻲ راﺟﻊ‬
‫ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت وﻳـﮋه ﺟﻤـﻊ آوري ﺷـﺪه‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ در اﻧﺪازه و داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻓﻼك‪ ،‬ﺣﺎﻟﺘﻬﺎي رﺷﺪ ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ رﺷـﺘﻪ اي در ﻓـﻼك‪ ،‬ﺣـﻀﻮر ﺑـﺎﻛﺘﺮي‬

‫‪1‬‬
‫‪.specific oxygen uptake rate‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۶۶‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ و ﻧﻮع و ﻓﺮاواﻧﻲ ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮوﺗﻮزوﺋﺮﻫﺎ و روﺗﻴﻔﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ در وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﺎﺿﻼب ﻳﺎ اﻳﺠﺎد ﻣـﺸﻜﻼت ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬و‪ SRT‬در ﺷﻜﻞ‪ 2-10‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﭘﺮوﺗﻮزوﺋﺮﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻛﻢ ﺑﻮدن اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري در ‪SRT‬‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﻳﺎ ﻣﻮاد ﺑﺎزدارﻧﺪه در ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ اوﻟﻴﻪ رﺷﺪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي رﺷـﺘﻪ اي ﻳـﺎ ﻧﻮﻛﺎردﻳـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫اﻳﺠﺎد زﻣﺎن ﺑﺮاي اﻋﻤﺎل اﺻﻼﺣﻲ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺸﻜﻼت اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ رﺷﺪ اﺿﺎﻓﻲ اﻳﻦ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬روﺷﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻲ از ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي رﺷﺘﻪ اي ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﺎ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻛﻪ رﺷﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-10‬ﻓﺮاواﻧﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻏﺬا ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ )‪ (F/M‬و زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫)‪(WEF,1996) ، (SRT‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬

‫ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬ﺣﺠـﻴﻢ ﺷـﺪن‬
‫ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﻟﺠﻦ و ﻛﻒ ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻌـﺪاد ﻛﻤـﻲ از ﻃﺮﺣﻬـﺎ‪ ،‬ﻓﺎﻗـﺪ ﻣـﺸﻜﻼت‬
‫ﻣﺬﻛﻮر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ در ﻣﻮرد وﻳﮋﮔﻲ و روﺷﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮل آن ﺑﺤﺚ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻟﺠﻦ‪ :‬در اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد‪ MLSS ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان ﺑﺎﻟﻜﻴﻨـﮓ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻲ در زﻻل ﺳﺎز ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺎﻋـﺚ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۶٧‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﺎﻻي ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺿﻌﻴﻒ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺣﺠـﻴﻢ ﺷـﺪن‬
‫ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﻓﻼك ‪ MLSS‬ﻓﺸﺮده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻦ ﻧﻤـﻲ ﺷـﻮد و ذرات ﻓـﻼك ﺑـﻪ ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻀﻮر ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻟﺠﻦ در ﻛﻒ زﻻل ﺳﺎز ‪،‬‬
‫ﻛﻢ و ﺣﺪود ‪ 10-30‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺣﺠﻴﻢ ﺷﺪن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻟﺠﻦ ‪ ،‬ﻻﻳﻪ ﻟﺠـﻦ داﺧـﻞ زﻻل‬
‫ﺳﺎز ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ‪ MLSS‬ﺑﻪ داﺧﻞ ﺧﺮوﺟﻲ زﻻل ﺳﺎز ﻣﻲ رود ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺠـﺎوز‬
‫از ﺣﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﮔﻨﺪزداﻳﻲ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺻـﺎﻓﻴﻬﺎي ﺧﺮوﺟـﻲ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬دو ﻧـﻮع اﺻـﻠﻲ ﻣـﺸﻜﻞ‬
‫ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻟﺠﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻮع ﺣﺠﻴﻢ ﺷﺪن رﺷﺘﻪ اي ﻛﻪ در اﺛﺮ رﺷﺪ ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي‬
‫رﺷﺘﻪ اي و ﻳﺎ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ رﺷﺘﻪ اي در ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ‬
‫ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻟﺠﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻮع دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ‪ ،‬از ﻧﻮع ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻟـﺰج ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺣﺠـﻢ زﻳـﺎدي از‬
‫ﺑﻴﻮﭘﻠﻲ ﻣﺮﻫﺎي ﺧﺎرج ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ و ﻟﺠﻨﻲ ﺑﺎ ﺣﺎﻟـﺖ ﻟـﺰج و ژل ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ )واﻧـﺮ‪،‬‬
‫‪ .(1994‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﻮﭘﻠﻲ ﻣﺮﻫﺎ‪ ،‬آﺑﺪوﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻄﻮر زﻳﺎدي آب را در ﺧﻮد ﻧﮕﻪ ﻣﻲ دارد‬
‫و اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ آﺑﺪار ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺠﻦ ﺣﺎﺻﻠﻪ داراي ﭼﮕﺎﻟﻲ ﭘـﺎﻳﻴﻦ و ﻓـﺸﺮدﮔﻲ‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻟﺰج ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد ﺑﺎ ﻓﺎﺿـﻼب ﺣـﺎوي ﺣﺠـﻢ زﻳـﺎدي‬
‫‪ rbCOD‬وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت ﻟﺠﻦ ﺣﺠﻴﻢ ﻧﺎﺷﻲ از رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي رﺷـﺘﻪ اي ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣﺮﺳـﻮم اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮي در رﺷﺪ رﺷﺘﻪ اي‪ ،‬رﺷﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ﺗﻚ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲ دﻫـﺪ ﻛـﻪ از اﻧﺘﻬـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﭼﺴﺒﺪ و رﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺠﻴﻢ ﺷﺪن ﻓﻼك ﻟﺠﻦ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﺎﺧﺘﺎر در‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﻼﻛﻬﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﻪ ﺟﺮم ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﻟﺠﻦ را ﺑﺪﻧﺒﺎل دارد‪ .‬در ﺷﻜﻞ ‪ ، 2-11‬ﻳﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب ﺑﺎ ﻓﻼﻛﻬـﺎي ﻏﻴـﺮ‬
‫رﺷﺘﻪ اي ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﻼك ﺣﺎوي رﺷﺪ رﺷﺘﻪ اي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻧﻮاع زﻳﺎدي از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي رﺷـﺘﻪ اي‬
‫وﺟﻮد دارد و ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴـﺪا ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ )اﻳﻜﻠﺒـﻮم‪ .(2000 ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻃﺒﻘـﻪ ﺑﻨـﺪي ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﻣﺮﻓﻮﻟﻮژي )اﻧﺪازه و ﺷﻜﻞ ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﻃﻮل و ﺷﻜﻞ رﺷـﺘﻪ ﻫـﺎ(‪ ،‬رﻧـﮓ آﻣﻴـﺰي و دﻳـﻮاره ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي رﺷﺘﻪ اي ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻨﺎﺳﺐ رﺷﺪ آﻧﻬﺎ در ﺟـﺪول ‪ 2-8‬ﺧﻼﺻـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﺎﺿـﻼب‪ ،‬ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ و ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺠﺰاي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻋﻨﺎوﻳﻦ در ﺟـﺪول ‪2-9‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري راﻛﺘﻮر ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل )‪ DO‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪ F/M ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺑـﺎ‬
‫اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ( ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي رﺷﺘﻪ اي ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﺣﺎﻟﺘﻬﺎي ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ در ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻛﻢ اﻋﻢ از ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟﻲ ‪ DO ،‬ﻳﺎ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻛﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري در ﺑﺎرﮔﺬاري ﻛﻢ ﻳﺎ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ )‪ ،(<0/5mg/l‬ﻣﺤﻴﻄﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي رﺷـﺘﻪ اي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﻫـﺎي‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻓﻼك ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۶٨‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﮕﮋﻳﻮﺗﺎ و ﺗﻴﻮﺗﺮﻳﻜﺲ ﻛﻪ در ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺳﭙﺘﻴﻚ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ در‬
‫ﺣﻀﻮر ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن و ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي اﺣﻴﺎء ﺷﺪه رﺷﺪ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ)واﻧـﺮ‪ .(1992 ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫ورودي ﺣﺎوي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﺨﻤﻴﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت اﺣﻴﺎء ﺷﺪه ﺳـﻮﻟﻔﻮر ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫)ﺳﻮﻟﻔﻴﺪﻫﺎ و ﺗﻴﻮﺳﻮﻟﻔﺎت ﻫﺎ(‪ ،‬ﺗﻴﻮﺗﺮﻳﻜﺴﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﻛﻠﺮزﻧﻲ ﻓﺎﺿـﻼب در ﺑﻌـﻀﻲ‬
‫ﻣﻮارد ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از رﺷﺪ آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﻟﻜﻴﻨـﮓ در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‪،‬‬
‫ﺑﮕﮋﻳﻮﺗﺎ و ﺗﻴﻮﺗﺮﻳﻜﺲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﺻﺎﻓﻲ ﻫـﺎي ﭼﻜﻨـﺪه و‬
‫ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-8‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه در ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ )اﻳﻜﻠﺒﻮم‪(1975 ،‬‬
‫ﻋﻠﺖ رﺷﺪ)ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ( رﺷﺘﻪ اي‬ ‫ﻧﻮع )ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ( رﺷﺘﻪ اي ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل‬ ‫اﺳــﻔﺎرﺗﻴﻠﻮس ﻧﺎﺗــﺎس ‪ ،‬ﻫﺎﻟــﺴﻴﻜﻮﻣﻨﻮﺑﺎﻛﺘﺮ ﻫﻴﺪروزﻳــﺴﻴﺲ ‪،‬‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺗﻴﻜﺲ ﭘﺎروﻳﺴﻼ ﻧﻮع ‪1701‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮوﺗﺮﻳﻜﺲ ﭘﺎروﻳﺴﻼ ﻧﻮع‪0092 ،0041 ،1851‬و ‪0041‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫ﻫﺎﻟـﺴﻴﻜﻮﻣﻨﻮﺑﺎﻛﺘﺮ ﻫﻴﺪروزﻳـﺴﻴﺲ ‪ ،‬ﻧﻮﻛﺎردﻳـﺎ ‪ ،‬ﻧﻮﺳــﺘﻮﻛﻮﻳﺪا‬
‫ﻟﻴﻤﻴﻜﻮﻻ ‪ ،‬اﺳﻔﺎرﺗﻴﻠﻮس ﻧﺎﺗـﺎس ‪ ،‬ﺗﻴـﻮﺗﺮﻳﻜﺲ ﻧـﻮع ‪021N‬و‬
‫‪0914‬‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﺳﭙﺘﻴﻚ ‪ /‬در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ‬ ‫ﺑﮕﮋﻳﻮﺗﺎ ‪ ،‬ﺗﻴﻮﺗﺮﻳﻜﺲ ﻧﻮع ‪021N‬و ‪0914‬‬
‫ﻛﻤﺒﻮد ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‬ ‫اﺳـــﻔﺎرﺗﻴﻠﻮس ﻧﺎﺗـــﺎس ‪ ،‬ﺗﻴـــﻮﺗﺮﻳﻜﺲ ﻧـــﻮع ﻧـــﻮع ‪021N‬و‬
‫ﻫﺎﻟﺴﻴﻜﻮﻣﻨﻮﺑﺎﻛﺘﺮ ﻫﻴﺪروزﻳﺴﻴﺲ ﻧﻮع ‪ 0675‬و ‪0041‬‬
‫‪ pH‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪ ،‬ﻛﻤﺒﻮد ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‬ ‫ﻗﺎرچ‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-9‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻟﺠﻦ‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت دﺑﻲ‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫‪pH‬‬
‫دﻣﺎ‬
‫ﺳﭙﺘﻴﻚ ﺷﺪن‬
‫ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‬
‫ﻧﻮع ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت دﻓﻌﻲ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﻫﻮا‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫اﺧﺘﻼط ﺿﻌﻴﻒ‬
‫اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه )ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ و زﻻل ﺳﺎزﻫﺎ(‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز )ﺣﺬف و ﺟﻤﻊ آوري ﻟﺠﻦ(‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﻤﭙﺎژ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻢ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻛﻢ‬
‫‪ F/M‬ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١۶٩‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻢ‬

‫در ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدي دﺧﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻚ ﻟﻴﺴﺖ ﻋـﻮاﻣﻠﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي زﻳﺮ ]ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛـﺎر[ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ (1 :‬ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻓﺎﺿـﻼب ‪(2‬‬
‫ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪ (3‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ (4‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭙﺎژ ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ و ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ‪ (5‬ﺑﺎرﮔـﺬاري ﻣـﺎزاد‬
‫داﺧﻠﻲ ﻃﺮح ‪ (6‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري زﻻل ﺳﺎز‪ .‬ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴﻦ ﻣﺮاﺣﻠﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﺗﻐﻴﻴـﺮ وﻳﮋﮔﻴﻬـﺎي ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﻟﺠﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط را ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﻮع رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑـﻲ ﻳـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬
‫ﺳــﺎﺧﺘﺎر ﻓــﻼك ﻛــﻪ ﻣــﺮﺗﺒﻂ ﺑــﺎ ﮔــﺴﺘﺮش ﻟﺠــﻦ ﺑﺎﻟﻜﻴﻨــﮓ اﺳــﺖ زﻳــﺮ ﻣﻴﻜﺮوﺳــﻜﻮپ ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤــﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻬﺎي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻃﻴﻔﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل و ﺑﺰرﮔﻨﻤـﺎﻳﻲ ﺑـﻴﺶ از ‪ 1000‬ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺮاي دﻳـﺪن‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر و اﻧﺪازه ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-11‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ذرات ﻓﻼك ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب و ﺿﻌﻴﻒ‪ :‬اﻟﻒ( ﻓﻼك ﻫﺎي ﻏﻴﺮ رﺷﺘﻪ اي ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﺧـﻮب‬
‫ب( ذرات ﻓﻼك ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي ج( ذرات ﻓﻼك ﺑﺎ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي رﺷـﺘﻪ اي ﻣﺤـﺪود و‬
‫ﺷﻜﻞ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ د( ﮔﺴﺘﺮش ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي ﺑﺮ روي ﻓﻼك ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ه( ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي‬
‫رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺗﻴﻮﺗﺮﻳﻜﺲ ﺑﺎ داﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﻮﻟﻔﻮره و( ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻳﻨﺴﻢ رﺷﺘﻪ اي ﻧﻮع ‪ 1701‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻢ )دﻳﻮﻳﺪ ﺟﻨﻜﻴﻦ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮﻛﻠﻲ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ(‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٧٠‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪ :‬وﻳﮋﮔﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺎﺿﻼب و ﻳﺎ ﻋﺪم ﺣﻀﻮر ﺑﻌﻀﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺧﺎص ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺰﺋﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻟﺠﻦ ﺷﻮد )وود و ﭼﻮﺑـﺎﻧﻮﮔﻼس‪ .(1975 ،‬اﮔـﺮ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﻛﻪ زاﺋﺪات ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺼﻮرت ﻣﺘﻨﺎوب ﻳﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ وارد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪار ﻓﺴﻔﺮ‬
‫و ﻧﻴﺘﺮوژن ﻓﺎﺿﻼب اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﻳﻦ دو و ﻳﺎ ﻫﺮ ﻛﺪام از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺑﺎﻟﻜﻴﻨـﮓ‬
‫ﻣﻄﻠﻮب ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻤﺒﻮد ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺎﺳﻲ در ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺣـﺎوي‬
‫ﻣﻘﺪار زﻳﺎد ‪ BOD‬ﻛﺮﺑﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﮔﺴﺘﺮده در ‪ pH‬ﻧﻴﺰ در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻣﺘﺪاول ‪ ،‬ﻣﻀﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﻮاد زاﺋﺪ آﻟﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﺷـﻮد و ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٧١‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل‪ :‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺤﺪود ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕـﺮ ﺑﺎﻟﻜﻴﻨـﮓ‪ ،‬ﺑـﺼﻮرت دوره اي‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﻤﺒﻮد اﻛﺴﻴﮋن اﺳﺖ‪ ،‬ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻳﺎ در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ‪ SRT‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﻴـﺰان ﺣﺠـﻢ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻛﺴﻴﮋن را ﻛﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ را ﺑﺮﻃﺮف ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري اﻛﺴﻴﮋن ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 2 mg/l‬در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺘﻮﺳﻂ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ‪ 2 mg/l‬اﻛﺴﻴﮋن ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺑﻬﺒﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ /‬ﺳﺎﺧﺘﺎر راﻛﺘﻮر‪ :‬ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻗﺮار داﺷـﺘﻦ ‪ SRT‬در ﻣﺤـﺪوده ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻣﺠـﺎز‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ‪ SRT‬ﻫﻮادﻫﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮد‪ .‬در ﺧﻴﻠﻲ از ﻣﻮارد‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫـﺎي اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﺎ ‪ SRT‬ﻃـﻮﻻﻧﻲ و‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ‪ F/M‬ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬رﺷﺪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي رﺷﺘﻪ اي ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﭼﻨـﻴﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﻴﺸﺘﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎﻫﻲ و‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻓﻼك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ)ﺟﻨﻜـﻴﻦ و ﻫﻤﻜـﺎران‪،‬‬
‫‪ .(1993‬راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺳﺮي ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻮازي‪ ،‬اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ و ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺳﺮي‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد؛ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﺷﺮاﻳﻄﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺘﺨﺎب ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﺗـﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨـﺪه‬
‫ﻓﻼك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي رﺷﺘﻪ اي ﺑﺼﻮرت ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﺎ ﺟﺰﺋﻴـﺎت‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻌﺪاً در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺎزاد داﺧﻠﻲ ﻃﺮح‪ :‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣـﺎزاد داﺧﻠـﻲ ﻃـﺮح‪ ،‬ﺑﺎرﻫـﺎي ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ اﻳﻦ ﺑﺎرﻫﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ و ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﭘﻴﻚ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑﺮﮔـﺸﺖ داده‬
‫ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از ﺑﺎرﻫﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻛﺮدن ﻳﺎ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري آﺑﮕﻴـﺮي ﻟﺠـﻦ و‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎﻻﺳﺮي ﻫﺎﺿﻢ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري زﻻل ﺳﺎز‪ :‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري زﻻل ﺳﺎز ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻪ ﺷﻨﻴﻨﻲ ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي داﻳﺮه اي ﺑﺎ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﻛـﺰي اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ در آن ﻟﺠﻦ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در زﻳﺮ ﻧﻘﻄﻪ ورودي ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺠـﻦ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در‬
‫واﻗﻊ ﺳﺎﻋﺘﻬﺎي زﻳﺎدي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن ﻣﻄﻠﻮب ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ اي در ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﭙﺘﻴﻚ‬
‫ﻣﺤﻠﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻮرد وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﻧـﺎﻗﺺ اﺳـﺖ و ﺑﺎﻳـﺪ در ﭼـﺎه ﺗﻐﺬﻳـﻪ ورودي و‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻜﺶ ﻟﺠﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٧٢‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﻗﺖ‪ :1‬در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺿﻄﺮاري ﻳﺎ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣـﺬﻛﻮر ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻠﺮ و ﭘﺮاﻛﺴﻴﺪ ﻫﻴﺪرون ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﺼﻮرت ﻣﻮﻗﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪ .‬ﻛﻠﺮزﻧـﻲ ﻟﺠـﻦ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ‬
‫ﺑﻄﻮر ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮔﺴﺘﺮده اي ﺑﻌﻨﻮان اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﻳـﻚ ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ )‪ 10-5‬ﺳﺎﻋﺖ( ﻛﻢ‪ 0/008-0/002 ،‬ﻛﻴﻠـﻮﮔﺮم ﻛﻠـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ازاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ‪ MLSS‬ﺑﺼﻮرت روزاﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد)ﺟﻨﻜﻴﻦ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1993 ،‬ﻫﺮ ﭼﻨـﺪ ﻛﻠـﺮ‬
‫در ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﺎ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي رﺷﺘﻪ اي ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻟﻜﻴﻨـﮓ در اﺛـﺮ‬
‫ﻟﺨﺘﻪ ﻫﺎي ﺳﺒﻚ ﺣﺎوي آب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﻛﻠﺮزﻧـﻲ ﺗـﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻟﺠـﻦ ﻋـﺎري از‬
‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي رﺷﺘﻪ اي ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﭘﺴﺎب ﻛﺪر ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻠﺮزﻧﻲ ﻟﺠـﻦ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ ﺷـﺪه ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺮگ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ‪ ،‬ﭘﺴﺎب ﻛﺪر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻠﺮ ﺑﺎﻋﺚ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﺗﺮي ﻫﺎﻟﻮﻣﺘﺎن ﻫﺎ و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﺑﺎﻟﻘﻮه اﺛﺮات ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻲ و ﻣﺤﻴﻄـﻲ دارد‪ .‬ﻫﻴـﺪروژن‬
‫ﭘﺮاﻛﺴﻴﺪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي رﺷﺘﻪ اي در ﻟﺠﻦ ﺣﺠﻴﻢ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﻣـﺼﺮف‬
‫ﭘﺮاﻛﺴﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن و زﻣﺎن ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮔﺴﺘﺮش ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي رﺷﺘﻪ اي ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬

‫ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﻟﺠﻦ‪ :‬ﺑﺼﻮرت دوره اي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﻟﺠﻨﻲ ﻛﻪ داراي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻳﻚ دوره ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﺗﺎه در ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ آﻣﺪه ﻳﺎ ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﺖ اﻳﻦ‬
‫ﭘﺪﻳﺪه‪ ،‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ و ﻧﻴﺘﺮات ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺎﺿﻼب ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن در ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ آن در ﺟﺮم ﻟﺠﻦ ﺑﻪ دام ﻣﻲ اﻓﺘـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﮔـﺎز ﻛـﺎﻓﻲ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺮم ﻟﺠﻦ ﺷﻨﺎور ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻳﺎ ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻠـﻖ ﺑـﺎﻗﻲ ﻣـﻲ ﻣﺎﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎﻻ‬
‫آﻣﺪن ﻟﺠﻦ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﮔﺎزي ﻛﻮﭼﻚ ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﻪ ﻟﺠﻦ و ﻟﺠـﻦ ﻫـﺎي ﺷـﻨﺎور‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺳﻄﺢ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ از ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻟﺠﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ داد‪ .‬ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﻟﺠﻦ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ زﻣﺎن‬
‫ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﻛﻢ ﻛﻪ دﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﺮوع ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﻦ ﻛﻢ ﻟﺠﻦ‪،‬‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﺘﺪاول ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﻟﺠﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺮﻃﺮف ﺷﻮد ‪:‬‬
‫‪ (1‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭙﺎژ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ از زﻻل ﺳﺎز ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻟﺠﻦ در زﻻل ﺳﺎز ‪ (2‬ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﻪ داﺧﻞ زﻻل ﺳﺎز در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻖ ﻟﺠﻦ را ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﭘﻤﭙـﺎژ‬
‫ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻛﺎﻫﺶ داد ‪ (3‬در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﻤﻊ آوري ﻟﺠﻦ در ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ‪(4‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ‪ SRT‬ﺑﺮاي ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل از ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫـﻮاﻳﻲ ﮔـﺮم ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻬــﺮه ﺑــﺮداري در ‪ SRT‬ﻛــﻢ ﺑــﺮاي ﻣﺤــﺪود ﻛــﺮدن ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن‪ ،‬ﺧﻴﻠــﻲ ﻣــﺸﻜﻞ اﺳــﺖ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨــﺪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪/‬ﻫﻮازي ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ از ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﻟﺠﻦ در اﺛﺮ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﺷـﻮد و‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-12‬ﻛﻒ ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎﻳﻲ‪ :‬اﻟﻒ( ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻛﻒ ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺎﻧﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ ب( ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﺮوﺳـﻜﻮﭘﻲ رﺷـﺘﻪ ﻫـﺎي‬
‫ﻧﻮﻛﺎرد ﺑﺎ رﻧﮓ آﻣﻴﺰي ﮔﺮم )دﻛﺘﺮ دﻳﻮﻳﺪ ﺟﻨﻜﻴﻦ از داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮﻛﻠﻲ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ(‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.temporary control measures‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٧٣‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻛﻒ ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ‪ :‬دو ﻧﻮع ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ و ﻣﻴﻜﺮوﺗﺮﻳﻜﺲ ﭘﺎروﻳﺴﻼ ﺑـﺎ اﻳﺠـﺎد ﻛـﻒ ﮔـﺴﺘﺮده در‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ داراي ﺳﻄﺢ ﺳـﻠﻮﻟﻲ آﺑﺪوﺳـﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﻫﻮا ﻣﻲ ﭼﺴﺒﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﺮدن ﺣﺒﺎﺑﻬﺎ اﻳﺠﺎد ﻛﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻏﻠﻈـﺖ زﻳـﺎد‬
‫در ﻛﻒ ﺑﺎﻻي ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو ﻧﻮع ﺑﺎﻛﺘﺮي را ﻣﻲ ﺗﻮان در آزﻣﺎﻳـﺸﺎت ﻣﻴﻜﺮوﺳـﻜﻮﭘﻲ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ داد‪ .‬ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ داراي ﺳﺎﺧﺘﺎر رﺷﺘﻪ اي اﺳﺖ و رﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻮﺗـﺎه ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و در ﻣﺤـﺪوده‬
‫ذرات ﻓﻼك ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﻜﺮوﺗﺮﻳﻜﺲ ﭘﺎروﻳـﺴﻼ داراي رﺷـﺘﻪ ﻫـﺎي ﻧـﺎزﻛﻲ در اﻣﺘـﺪاد ذرات ﻓـﻼك اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻒ روي ﺗﺎﻧﻚ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-12‬ﻧـﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻒ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺿﺨﻴﻢ و رﻧﮓ ﻗﻬﻮه اي دارد و ﺿﺨﺎﻣﺖ آن ﺑﻪ ‪ 0/5-1‬ﻣﺘﺮ ﻫﻢ ﻣﻲ رﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻒ ﻫﻢ در ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و ﻫﻢ در ﻫﻮادﻫﻲ دﻳﻔﻴﻮزري اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷـﻮد؛ اﻣـﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ دﻳﻔﻴﻮزي و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻫﻮاي ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻛـﻒ ﻧﻮﻛﺎردﻳـﺎﻳﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻛﻒ در ﻫﺎﺿﻢ ﻫﺎي ﻫﻮازي و ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺷﻮد ﻛﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل دﻓﻌـﻲ را درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬رﺷﺪ ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻛﻒ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺳﻄﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ﻳﺎ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ‬
‫ﺑﻪ دام اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻮض ﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮﻳﺎن در ﺣﻴﻦ رﻓﺘﻦ از ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑﻌـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺠﺎي ﺳﺮرﻳﺰ از ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻓﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ آوري ﻛﻒ و رﺷﺪ ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎﻳﻲ ﻛﻤﻚ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫روﺷﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد ﺷﺎﻣﻞ‪ (1 :‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﻪ دام اﻓﺘﺎدن‬
‫ﻛﻒ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ‪ (2‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻛﻒ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ‪ (3‬اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از اﺳﭙﺮي ﻛﻠﺮ روي ﺳﻄﺢ ﻛﻒ ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ‪ .‬در اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻃﺮح اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑـﻪ از‬
‫ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻛﻒ ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎﻳﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد؛ اﻣﺎ ﻛﻒ زﻳﺎدي ﺑـﺎ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‪/‬ﻫـﻮازي ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻤﻲ از ﭘﻠﻲ ﻣﺮﻫﺎي ﻛﺎﺗﻴﻮﻧﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻒ ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻛﻤـﻲ داﺷـﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ )ﺷﺎوو و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1997 ،‬ﺣﻀﻮر ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ و ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ‪-‬ﻣﻴﻜﺮوﺗﺮﻳﻜﺲ ﻧﻴﺰ ‪ ،‬ﺑﺎ روﻏﻦ ﻫﺎي ﺧـﻮراﻛﻲ و‬
‫ﭼﺮﺑﻲ ﻫﺎ در ﻓﺎﺿﻼب ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻘﺪار روﻏﻦ و ﮔـﺮﻳﺲ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺗﺨﻠﻴـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺟﻤـﻊ‬
‫آوري رﺳﺘﻮران‪ ،‬اﻳﺴﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺑـﺴﺘﻪ ﺑﻨـﺪي ﮔﻮﺷـﺖ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫ﭼﺮﺑﻲ زداﻳﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺸﻜﻼت ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٧۴‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه‪ 1‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬

‫در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺰاﺣﻢ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻴﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي رﺷﺘﻪ اي ﺑﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ و اﺣﺘﻤﺎل ﺣﺠﻴﻢ ﺷـﺪن ﻟﺠـﻦ ﻫﻨﮕـﺎم ﺣـﻀﻮر‬
‫ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي ﺑﻮد ‪ .‬ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ رﺷﺘﻪ اي ﻗﺒﻞ از دﻫﻪ ‪ 1970‬ﻣـﻴﻼدي‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ اﺟﺘﻨـﺎب‬
‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷـﺪ؛ اﻣـﺎ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﭼﻮدوﺑـﺎ و ﻫﻤﻜـﺎراﻧﺶ )‪ (1973‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺮﺣﻠﻪ اي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬
‫راﻛﺘﻮر ﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ رﺷﺘﻪ اي و ﺑﻬﺒﻮد‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬رﻧـﺴﻴﻨﻚ )‪ (1974‬ﻧﻴـﺰ ‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎﺧﺘﺎر راﻛﺘـﻮر و‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ را ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮر ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻓﻼك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي رﺷﺘﻪ اي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑـﺎ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺗﻐﻠﻴﻆ و ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻬﺘﺮ ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي رﺷﺪ‬
‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ رﺷﺘﻪ اي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ )ﻧﻤﻮدار ‪ 2-13‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ( ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻳـﻚ ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ )ﺑﺎ زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ‪ 60-20‬دﻗﻴﻘﻪ( ﻳﺎ ﺗﻌﺪادي از ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑﺎ‬
‫ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮازي ‪ ،‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻳﺎ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻛﻨﻨﺪه در ﺷﻜﻞ ‪ 2-14‬ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ‪ .‬راﻛﺘﻮر اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻗﺒﻞ از ﺗﺎﻧﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﻗـﺮار‬
‫دارد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ واﻛﻨﺶ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮاي راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ )ﺷـﻜﻞ ‪2-14‬اﻟـﻒ را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻳﺎ ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﺣﻮض ﻣﻨﻔﺮد در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺮﻳـﺎن ﻗـﺎﻟﺒﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﻮد )ﺷـﻜﻞ ‪ 2-14‬ب و ج را‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ( ‪ .‬راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻨﻮان اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد ‪ .‬ﻫﺪف‬
‫از اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ rbCOD‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻓﻼك ﻣـﺼﺮف ﺷـﻮد ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ذره اي ‪ ،‬داراي ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺧﻴﻠـﻲ ﻛـﻢ اﺳـﺖ و در ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫وﺟﻮد دارد ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ‪ rbCOD‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺰﻳﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻓﻼك ﻣﺼﺮف ﺷﻮد ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ و ﻫﻢ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻬﺎي ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ )آﻟﺒﺮﺗـﺴﻮن‪،‬‬
‫‪1987‬؛ ﺟﻨﻜﻴﻨﺰ و ﻫﻤﻜﺎران‪ 1993 ،‬و واﻧﺮ‪ (1994 ،‬و در ﭘﺎراﮔﺮاف ﻫﺎي ﺑﻌـﺪي ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﺑـﺎ ‪ F/M‬ﺑـﺎﻻ ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد و اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ ﺑﺼﻮرت اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻳﺎ ﺑﻲ ﻫﻮازي اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-13‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻌﻤﻮل رﺷﺪ ﺑﺮاي ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي رﺷﺘﻪ اي و ﻏﻴﺮ رﺷﺘﻪ اي ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‬

‫‪1‬‬
‫‪selector‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٧۵‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪1‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ‬
‫ﻃﺮح ﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎي ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ در ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي راﻛﺘﻮر ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺟﺬب ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻓﻼك ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﺷـﻮد ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي ﻳﺮاي ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪ ،‬ﺑـﺎزده ﺑﻴـﺸﺘﺮي دارﻧـﺪ ؛‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻓﻼك داراي ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺑـﺎﻻﺗﺮي در ﻏﻠﻈـﺖ زﻳـﺎد ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠـﻮل ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﻳﻜﺴﺮي از راﻛﺘﻮرﻫﺎ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘـﺎﻳﻴﻦ )ﭼﻨـﺪ دﻗﻴﻘـﻪ( ﺑـﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل زﻳﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب ورودي‬
‫ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﻪ راﻛﺘـﻮر ﺑـﺼﻮرت ﺳـﺮي ﻧـﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﺑﺮﺣـﺴﺐ ‪COD‬‬
‫ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ورودي و ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺟﻨﻜﻴﻨﺰ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران ‪. (1993 ،‬‬
‫‪ -‬راﻛﺘﻮر اول‪12 g COD/g MLSS.d ،‬‬
‫‪ -‬راﻛﺘﻮر دوم‪6 g COD/g MLSS.d ،‬‬
‫‪ -‬راﻛﺘﻮر ﺳﻮم‪3g COD/g MLSS.d ،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬راﻛﺘﻮر اول ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺠﻢ و ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬راﻛﺘﻮر و دﺑﻲ ﻓﺎﺿـﻼب ورودي و ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ COD‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻘـﺪار ‪ F/M‬راﻛﺘـﻮر دوم ﺷـﺎﻣﻞ ﺣﺠـﻢ راﻛﺘـﻮر اول و دوم ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮاﺳﺎس ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬و دﺑﻲ ﭘﺴﺎب ورودي ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬آﻟﺒﺮﺗـﺴﻮن )‪ (1987‬روش‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﺑﺮاﺳـﺎس ﺑﺎرﮔـﺬاري ‪ F/M‬ﺑﺮﺣـﺴﺐ ‪ BOD‬ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ ﻛـﻪ ‪3-5g BOD/g‬‬
‫‪ MLSS‬در راﻛﺘﻮر اول ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و راﻛﺘﻮر دوم و ﺳﻮم ﺑﻄﻮر ﻣـﺸﺎﺑﻪ دو ﺑﺮاﺑـﺮ ﺣﺠـﻢ راﻛﺘـﻮر اول اﺳـﺖ‪.‬‬
‫آﻟﺒﺮﺗﺴﻮن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري راﻛﺘﻮر اول ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ )‪، (F/M >8 g BOD/g MLSS‬‬
‫ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻏﻴﺮ رﺷﺘﻪ اي ﻟﺰج ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬در ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻳـﻚ اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﺎ ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫‪ F/M‬زﻳﺎد ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮازي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑـﺎﻻﻳﻲ ﺑـﺮاي ﻧﮕﻬـﺪاري ﻓـﻼك‬
‫ﻫﻮازي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﻴﻠﻲ از ﻣﻮارد‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎﻻ ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و‬

‫‪1‬‬
‫‪.kinetics-based selector‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٧۶‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻃﺮح اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺮﺣﻠﻪ اي )ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ( ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻢ ﺗﺎ ﺻﻔﺮ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ ‪ .‬راﻛﺘـﻮر ﻣﻨﻘﻄـﻊ ﻣﺘـﻮاﻟﻲ‬
‫)‪ (SBR‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬زﻳﺎد‪ ،‬ﻣﻮﺛﺮ ﻋﻤـﻞ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮه‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ و ﻗﺪرت ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﻗﻮي ﻛـﻪ ﺣﺠـﻢ ﻧـﺴﺒﺘﺎً زﻳـﺎدي از ‪ SBR‬ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ورودي اﺷﻐﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬اوﻟﻴﻪ زﻳﺎدي ﺑﻮﺟﻮد ﻣـﻲ آﻳـﺪ ‪ .‬واﻛـﻨﺶ ﺑﻌـﺪي ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-14‬ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺘﺪاول اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه‪ :‬اﻟﻒ( ﺑﻲ ﻫﻮازي‪/‬ﻫﻮازي ب( ‪ F/M‬ﺑﺎﻻ ج( اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬

‫‪1‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ و در ﺧﻴﻠﻲ از ﻣﻮارد‪ ،‬رﺷﺪ‬
‫ﻛﻤﻲ از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﺘـﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻳـﺎ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻓﻼك ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫـﺎي رﺷـﺘﻪ‬
‫اي ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻧﻴﺘﺮات ﻳﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﺰﻳـﺖ ﻣﻬـﻢ‬

‫‪1‬‬
‫‪.metabolic-based selector‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٧٧‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻓﻼك ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻄـﻮر ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي رﺷـﺘﻪ اي‬
‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﻠﻲ ﻓﺴﻔﺎت ﻫﺎ را ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺳﺘﺎت را در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺰﻳﺖ ﺑﺮاي ﺟـﺬب ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا و رﺷـﺪ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺖ ‪ .‬در ﺑﻌـﻀﻲ از ﺗﺄﺳﻴـﺴﺎت ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب )ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺳـﻴﺘﻞ و‬
‫ﺳﺎﻧﺴﻔﺮاﺳﻴﺴﻜﻮ( ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫ﺑﺎ ‪ SRT‬ﻛﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻲ ﻫﻮازي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺬف ﻓـﺴﻔﺮ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻧﻴـﺴﺖ و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ ،‬اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ )ﺑﺼﻮرت ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ‪ F/M‬زﻳﺎد ﺑـﺼﻮرت ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي( اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻳﺎ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺎ ﻧـﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﺑـﺎﻻ‪ SVI ،‬ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﻦ ‪ 65-90 mL/g‬ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺎ ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻨﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣﻘـﺪار‬
‫‪ SVI‬ﺑﻴﻦ ‪ 100-120 mL/g‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﺮﺣﻬﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه در ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺑـﺎ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻛـﻢ و ﺣﺠـﻢ‬
‫راﻛﺘﻮر ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎي زﻳﺎدي ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠـﻦ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻇﺮﻓﻴـﺖ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﻓـﺰاﻳﺶ داده ﺷـﻮد و ﻏﻠﻈـﺖ ﻫـﺎي ‪ MLSS‬ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﻣﻌﻤـﻮﻻً اﻣﻜـﺎن ﭘـﺬﻳﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-4‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-3‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﻫـﺪف از اﻳـﻦ ﻗـﺴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻴـﺎن‬
‫ﺟﺰﺋﻴﺎت روش ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺒـﺴﻮط‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ و‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﺎن ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘـﺮوژن و ﻓـﺴﻔﺮ را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﻪ اﻛﺜـﺮ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺿـﻤﻴﻤﻪ ﻛـﺮد؛ اﻣـﺎ ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫـﺎي‬
‫اﺿﺎﻓﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻄﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻗـﺴﻤﺘﻬﺎي ‪ 2-5‬و ‪2-6‬‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-7‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب و ﻃﺮاﺣـﻲ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﭘﻴﮕﻴـﺮي ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ‪ ،‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﺮآﻳﻨﺪ در ﺑﺨﺶ ‪ 1‬و در ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي‬
‫‪ 2-2‬و ‪ 2-3‬اراﺋــﻪ ﺷــﺪ‪ .‬در ﺗﻮﺻــﻴﻒ ﻣﺸﺨــﺼﺎت ﻓﺎﺿــﻼب‪ rbCOD ,‬و ‪ nbVSS‬ﻣﻬﻤﺘــﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣــﻞ در‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ rbCOD‬ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ‬
‫ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ‪ ,‬ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻣﻨﻘﻄـﻊ و ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي اﻫﻤﻴـﺖ دارد‪ .‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ nbVSS‬ﭘﺴﺎب ورودي ﺑﺮاي ﺣﺠﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣـﻪ‬
‫ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﺜﺎل ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮد اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣـﺬف ‪ BOD‬و‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٧٨‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ (1 :‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﺗـﻚ‬
‫ﻣﺮﺣﻠــﻪ اي ﺑــﺪون ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن و ﻳــﺎ ﺑــﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن ‪ (2‬راﻛﺘــﻮر ﻣﻨﻘﻄــﻊ ﻣﺘــﻮاﻟﻲ )‪ (SBR‬ﺑــﺎ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ (3‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﻴﺎن ﺷﺪه ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي اﻳـﻦ ﺳـﻪ‬
‫ﻧﻮع ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺣـﺬف ‪ BOD‬و‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻜﺎر ﺑﺮد ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ‪ SRT‬و ﺣـﺬف ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺻﻮﻻً روش ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮ اﺳـﺎس اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ SRT‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه در اﻧﺘﻬﺎي اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻜﺎر ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻫﺪاف ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬رواﺑﻂ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ در ﺟـﺪول ‪ 2-5‬ﺧﻼﺻـﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻜﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻣﻮاد ﻛﺮﺑﻨﻪ )ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ (bCOD‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف‬
‫در ﺟــﺪول ‪ 2-10‬داده ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﻣﻘــﺎدﻳﺮ ‪ µm‬و ‪ Ks‬داده ﺷــﺪه در ﺟــﺪول ‪ ,2-10‬ﻣﻘــﺎدﻳﺮ ﻓﺮﺿــﻲ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي در ﻣﺪل ‪ LAWPRC ASM 1‬اﺳﺖ )ﻫﻨﺰ و ﻫﻤﻜـﺎران‪1987 ,‬اﻟـﻒ( ‪ .‬ﺿـﺮاﻳﺐ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺟﺪول ‪ 2-11‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي ﮔﺰارش ﺷﺪه ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲ دﻫﻨـﺪ‪ ,‬ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺧﺎص ﻫﺮ ﻣﺤﻞ ﺑﺎﻳﺪ آزﻣﺎﻳﺸﺎت در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻳﺎ در ﻃﺮح اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي رﺷﺪ وﻳﮋه ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮي از ﻣﻘـﺎدﻳﺮ داده ﺷـﺪه در ﺟـﺪول ‪ 2-11‬وﺟـﻮد دارد ﻳـﺎ ﺑـﺎ اﻧﺠـﺎم‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي واﻛﻨﺶ ﻛﻤﺘﺮ و ﻣﺸﻜﻞ اﺻﻠﻲ ﺑﺎزدارﻧـﺪه ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن را ﻣـﺸﺨﺺ ﻛـﺮد‪.‬‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺑﺎزدارﻧـﺪه ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SRT‬و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ ‪ ,‬ﺑﻄـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺎ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ‪ µm‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-10‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف در دﻣﺎي ‪200C‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ‬
‫‪6‬‬ ‫‪3-13/2‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫‪µm‬‬
‫‪3‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪5-40‬‬ ‫‪g bCOD/m‬‬ ‫‪Ks‬‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪0/3-0/5‬‬ ‫‪g VSS/g bCOD.d‬‬ ‫‪Y‬‬
‫‪0/12‬‬ ‫‪0/06-0/2‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫‪Kd‬‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/08-0/2‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪fd‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪θ‬‬
‫‪1/07‬‬ ‫‪1/03-1/08‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪µm‬‬
‫‪1/04‬‬ ‫‪1/03-1/08‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪Kd‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪Ks‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-11‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در دﻣﺎي ‪200C‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ‬

‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٧٩‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪0/75‬‬ ‫‪0/2-0/9‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫‪µmn‬‬

‫‪3‬‬
‫‪0/74‬‬ ‫‪0/5-1‬‬ ‫‪g NH4-N/m‬‬ ‫‪Kn‬‬
‫‪0/12‬‬ ‫‪0/1-0/15‬‬ ‫‪g VSS/g NH4-N‬‬ ‫‪Yn‬‬
‫‪0/08‬‬ ‫‪0/05-0/15‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫‪Kdn‬‬
‫‪3‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪0/4-0/6‬‬ ‫‪g/m‬‬ ‫‪K0‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪θ‬‬
‫‪1/07‬‬ ‫‪1/06-1/123‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪µn‬‬
‫‪1/053‬‬ ‫‪1/03-1/123‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪Kn‬‬
‫‪1/04‬‬ ‫‪1/03-1/08‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪Kdn‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺘﺪاول ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ )‪ (CMAS‬در ﺷﻜﻞ ‪ 2-15‬ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ و ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ وارد راﻛﺘﻮر ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺤﺘﻮاي ﺗﺎﻧﻚ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎر آﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن و ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺳﺮاﺳﺮ ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛـﻪ راﻛﺘـﻮر ‪ CMAS‬ﺑﺨـﻮﺑﻲ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻮد و ﻧﻘﺎط ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ ﭘﺴﺎب ﻃﻮري اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﻛﻪ از اﺗـﺼﺎل ﻛﻮﺗـﺎه ﻓﺎﺿـﻼب ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻧﺸﺪه ﻳﺎ ﻓﺎﺿﻼﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﺟﺰﺋﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه‪ ,‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺷـﻜﻞ‬
‫داﻳﺮه ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ و ﻣﺮﺑﻊ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺑﻌﺎد ﺗﺎﻧﻚ ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ ﻧﻮع‪ ،‬اﻧﺪازه و اﻟﮕﻮي اﺧـﺘﻼط ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬روش ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل در ﺟـﺪول ‪2-12‬‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ و از رواﺑﻂ ﻃﺮاﺣﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ ‪ 1‬و ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ‪ 2-2‬و ‪ 2-3‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد روش ﻃﺮاﺣﻲ در ﻣﺜﺎل ‪ 2-2‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺘﺨﺎب ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ‪ ,‬اﻧﺘﺨﺎب ﺿـﺮاﻳﺐ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ و اﺳـﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي و‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-15‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﻟﻒ( دﻳﺎﮔﺮام ﻛﻠﻲ ب( ﺗﺼﻮﻳﺮ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺘﺪاول‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٨٠‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-12‬روش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﺎﺿﻼب ورودي را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪-1‬‬

‫ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ آﻣﻮﻧﻴﺎك ‪ TSS ،‬و ‪ BOD‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-2‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ‪ SRT‬را ﺑﺮاﺳﺎس ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ TKN‬ﭘﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫‪-3‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ ‪ .‬ﺿﺮاﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ‪ 1/3‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل را در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ‪ DO‬ﺑﺮاي‬ ‫‪-4‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ 2mg/l ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن )‪ ( µm‬را ﺑﺮاﺳﺎس ﻏﻠﻈﺖ ‪ DO‬و دﻣﺎي ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫‪-5‬‬
‫و ‪ Kn‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ﺧﺎﻟﺺ ‪ µ‬و ‪ SRT‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ رﺷـﺪ ﺑـﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك‬ ‫‪-6‬‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 6‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ ‪.‬‬ ‫‪-7‬‬
‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-8‬‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن را ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ NOX‬و ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-9‬‬
‫ﺟﺮم ‪ TSS‬و ‪ VSS‬را در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-10‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﻃﺮاﺣﻲ را اﻧﺘﺨﺎب و ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-11‬‬
‫ﺑﺎزده ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﻛﻞ ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-12‬‬
‫ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-13‬‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ اﺿﺎﻓﻲ را در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-14‬‬
‫زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-15‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﻫﻮادﻫﻲ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-16‬‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ را ﺑﺼﻮرت ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-17‬‬
‫ﺟﺪول ﺧﻼﺻﻪ ﻃﺮاﺣﻲ را آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-18‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٨١‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-2‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﺣـﺬف ‪ BOD‬ﺑـﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ و ﺣـﺬف‬
‫‪ BOD‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ :‬ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ )‪ (CMAS‬ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫‪ 22464 m3/d‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ اﻟﻒ( ﻏﻠﻈـﺖ ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟـﻲ ﻛﻤﺘـﺮ از ‪30mg/l‬‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻳﺪ ب( ﺣـﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﺧﺮوﺟـﻲ ‪ 0/5mg/l‬و ‪ BOD‬و‬
‫‪ TSS‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 15g/m3‬ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﻫـﺮ دو ﺣﺎﻟـﺖ ﻃﺮاﺣـﻲ را در ﻳـﻚ ﺟـﺪول‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬دﻣﺎي ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪ 120C‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟــﻪ‪ :‬ﻣﺮاﺣــﻞ ‪ 2‬ﺗــﺎ ‪ 8‬اﻟــﻒ( ﺣــﺬف ‪ BOD‬ﺑــﻪ ﺗﻨﻬــﺎﻳﻲ و ﻣﺮاﺣــﻞ ‪ 9‬ﺗــﺎ ‪ 20‬ب( ﺣــﺬف ‪ BOD‬و‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز در ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 21‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﺎﺿﻼب و ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪:‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪mg/L ،‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫‪140‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪70‬‬ ‫‪sBOD‬‬
‫‪300‬‬ ‫‪COD‬‬
‫‪132‬‬ ‫‪sCOD‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪rbCOD‬‬
‫‪70‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪25‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك‬
‫‪6‬‬ ‫‪TP‬‬
‫)‪140(CaCO3‬‬ ‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‬
‫‪1/6‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ‪bCOD/BOD‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪g/m3=mg/l :‬‬

‫ﻓﺮﺿﻴﺎت و ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ‪:‬‬

‫‪ -1‬دﻳﻔﻴﻮزرﻫﺎي ﺳﺮاﻣﻴﻜﻲ ﺣﺒﺎب رﻳﺰ ﺑﺎ ﺑﺎزده اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن آب ﺗﻤﻴﻴﺰ ‪ 35‬درﺻﺪ ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻋﻤﻖ ﻣﺎﻳﻊ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ = ‪ 4/9‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ -3‬ﻣﺤﻞ آزاد ﺷﺪن ﻫﻮا در دﻳﻔﻴﻮزرﻫﺎي ﺳﺮاﻣﻴﻜﻲ ‪ 0/5‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻛﻒ ﺗﺎﻧﻚ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -4‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ = ‪2mg/l‬‬
‫‪ -5‬ارﺗﻔﺎع ﻣﺤﻞ = ‪ 500‬ﻣﺘﺮ )ﻓﺸﺎر = ‪ 95/6‬ﻛﻴﻠﻮﭘﺎﺳﻜﺎل(‬
‫‪ -6‬ﺿﺮﻳﺐ ‪ α‬ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 0/5‬و ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ‪ 0/65‬اﺳـﺖ؛ ‪ β‬در ﻫـﺮ دو‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ 0/95‬و ﺿﺮﻳﺐ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ دﻳﻔﻴﻮزرﻫﺎ ‪ F=0/9‬اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -7‬از ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 2-10‬و ‪ 2-11‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫‪ SRT -8‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ 5 = BOD‬روز‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٨٢‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ -9‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS XTSS‬ﻃﺮاﺣﻲ = ‪ 3000 g/m3‬؛ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ‪ 3000-2000g/m3‬را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫‪ -10‬ﺿﺮﻳﺐ ‪ TKN‬ﭘﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮاي ﻓﺎﻛﺘﻮر اﻃﻤﻴﻨﺎن = ‪1/5‬‬
‫ﺣﻞ ‪ :‬ﻗﺴﻤﺖ ‪ ،A‬ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺑﺪون ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫‪ -1‬وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻓﺎﺿﻼب را ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ‪ bCOD‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-8‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪bCOD = 1.6 ( BOD) = 1.6 (140 g / m 3 ) = 224 g / m 3‬‬
‫ب( ‪ nbCOD‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-7‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪nbCOD = COD − bCOD = (3000 − 224 ) g / m 3 = 76 g / m 3‬‬
‫ج( ‪ sCODe‬ﺧﺮوﺟﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ )ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ( ‪.‬‬
‫‪sCODe = sCOD − 1.6 sBOD‬‬
‫‪= (132 g / m 3 ) − (1.6 )(70 g / m 3 ) = 20 g / m 3‬‬
‫د( ‪ nbVSS‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-4‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪nbVSS = (1 − bpCOD / pCOD ) VSS‬‬
‫)‪bpCOD (bCOD / BOD)( BOD − sBOD‬‬
‫=‬
‫‪pCOD‬‬ ‫‪COD − sCOD‬‬
‫‪bpCOD 1.6 ( BOD − sBOD) 1.6 (140 − 70 ) g / m 3‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 0.67‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫‪pCOD‬‬ ‫‪COD − sCOD‬‬ ‫‪(300 − 132) g / m 3‬‬ ‫[‬ ‫]‬
‫‪nbVSS = (1 − 0.67 )(60 g VSS / m ) = 20 g / m‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫ه( ‪ iTSS‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪iTSS = TSS − VSS‬‬
‫‪= (70 − 60 ) g / m 3 = 10 g / m 3‬‬
‫‪ -2‬ﺳﻴﺴﺘﻢ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ را ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺗﻨﻬﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬راﺑﻄﻪ ‪ 2-15‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫) ‪QY ( S 0 − S‬‬ ‫‪( f d )(k d ) QY ( S 0 − S ) SRT‬‬
‫= ‪PX .VSS‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬ ‫‪1 + (k d ) SRT‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ورودي ﺑﺮاي راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪Q = 22464 m 3 / d‬‬
‫)ﺟﺪول ‪ 2-10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ‪Y = 0.40 g VSS / g bCOD‬‬
‫)ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 1‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ‪S 0 = 224 g bCOD / m 3‬‬

‫از ﻃﺮﻳﻖ راﺑﻄﻪ ‪ 7-40‬ﺟﺪول ‪ S ، 2-5‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ‪YK = µ m :‬‬

‫=‪S‬‬
‫[‬
‫‪K s 1 + (k d ) SRT‬‬ ‫]‬
‫‪SRT ( µ m − k d ) − 1‬‬
‫از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ µm‬و ‪ kd‬ﺟﺪول ‪ 2-10‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٨٣‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪K S = 20 g / m 3‬‬
‫‪µ m,T = µ mθ T − 20‬‬
‫‪µ‬‬ ‫‪= 6.0 g / g .d (1.07 ) 12 − 20 = 3.5 g / g .d‬‬
‫‪m ,120 C‬‬

‫) ‪k d ,T = k 20θ (T − 20‬‬ ‫)‪(2 − 25‬‬

‫‪k‬‬ ‫‪= (0.12 g / g .d (1.04 ) 12 − 20 = 0.088 g / g .d‬‬
‫‪d ,12 0 C‬‬

‫]) ‪(20 g / m 3 )[1 + (0.088 g / g .d )(5 d‬‬

‫=‪S‬‬ ‫‪= 1.8 g bCOD / m 3‬‬
‫]‪(5 d )[(3.5 − 0.088 ) g / g .d − 1‬‬
‫ب( ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎﻻ را در راﺑﻄﻪ داده ﺷﺪه ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ و ‪ PX.VSS‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫= ‪PX .VSS‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫) ‪(22464m / d )(0.40 g / g ) (224 − 1.8) g / m 3 (1 kg / 10 3 g‬‬
‫‪3‬‬

‫]) ‪[1 + (0.088 g / g.d )(5d‬‬

‫‪+‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫) ‪(0.15 g / g )(0.088 g / g.d )(0.40 g / g )(22464m 3 / d ) (224 − 1.8) g / m3 (5d )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫]) ‪[1 + (0.088 g / g.d )(5d‬‬
‫‪PX .VSS = (1386.5 + 91.5) kg / d = 1478 kg VSS / d‬‬
‫‪ -3‬ﺟﺮم ‪ VSS‬و ‪ TSS‬داﺧﻞ ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ را ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺟـﺮم ‪ VSS‬و ‪ TSS‬را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ‪ 7-54‬و ‪ 7-55‬در ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪.‬‬
‫)‪ = PX(SRT‬ﺟﺮم‬
‫اﻟﻒ( ‪ PX.VSS‬و ‪ PX.TSS‬را ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از رواﺑـﻂ ‪ 2-15‬و ‪ 2-16‬ﺷـﺎﻣﻞ ﻗـﺴﻤﺘﻬﺎي ‪ B ، A‬و ‪ D‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ‪ C =0‬زﻳﺮا ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ راﺑﻄﻪ ‪ PX.VSS ، 2-16‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ‪PX .VSS = 1478 kg / d + Q (nbVSS‬‬
‫) ‪= 1478 kg / d + (22464 m 3 / d )(20 g / m 3 )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫‪= (1478 + 449.3) kg / d = 1927.3 kg / d‬‬
‫از راﺑﻄﻪ ‪ PX.TSS ، 2-16‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ‪PX .TSS = [(1478 kg / d ) / 0.85] + (449.3 kg / d ) + Q (TSS 0 − VSS 0‬‬
‫) ‪1738.8 kg / d + 449.3 kg / d + (22464 m 3 / d )(10 g / m 3 )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫‪= 2412.7 kg / d‬‬
‫ب( ﺟﺮم ‪ VSS‬و ‪ TSS‬را در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺟﺮم ‪ MLVSS‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 7-54‬ﺟﺪول ‪2-5‬‬
‫‪( X VSS )(V ) = ( PX .VSS ) SRT = (1927.3 kg / d )(5 d ) = 9637 kg‬‬
‫‪ -‬ﺟﺮم ‪ MLSS‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 7-55‬ﺟﺪول ‪2-5‬‬
‫‪( X TSS )(V ) = ( PX .TSS ) SRT = (2412.7 kg / d )(5 d ) = 12064 kg‬‬
‫‪ -4‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮﻣﻲ ‪ MLSS‬ﻃﺮاﺣﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ و ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ را ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﺟﺮم ‪ TSS‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 3‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪3‬ب ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٨۴‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪(V )( X TSS ) = 25405 kg‬‬

‫‪X TSS = 3000 g / m 3‬‬
‫) ‪(12064 kg )(103 g / kg‬‬
‫= ‪V‬‬ ‫‪= 4021 m 3‬‬
‫) ‪(3000 g / m‬‬
‫‪3‬‬

‫ب( زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫از ﺳﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻫﺮ ﻛﺪام ‪1340 m3‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ ﻳﻜـﻲ از ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎ در ﻳـﻚ دوره زﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺧﻂ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫) ‪V (4021 m 3 )(24 h / d‬‬
‫=‪t‬‬ ‫=‬ ‫‪= 4.3 h‬‬
‫‪Q‬‬ ‫) ‪(22464 m 3 / d‬‬
‫ج( ‪ MLVSS‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪9637 kg VSS‬‬
‫= ﻧﺴﺒﺖ ‪VSS‬‬ ‫‪= 0.80‬‬
‫‪12064 kg TSS‬‬
‫‪MLVSS = 0.80 (3000 g / m 3 ) = 2400 g / m 3‬‬
‫‪ -5‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ‪ BOD‬و ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 7-60‬ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪QS 0‬‬ ‫‪kg BOD‬‬
‫= ‪F /M‬‬ ‫=‬
‫‪XV‬‬ ‫‪kg MLVSS .d‬‬
‫) ‪(22464 m 3 / d )(140 g / m 3‬‬
‫=‬ ‫‪= 0.33 g / g.d = 0.33 kg / kg.d‬‬
‫) ‪(2400 g / m 3 )(4021 m 3‬‬
‫ب( ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ‪ BOD‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪QS 0‬‬ ‫‪kg BOD‬‬
‫= ﺑﺎرﮔﺬاري ‪BOD‬‬ ‫=‬
‫‪V‬‬ ‫‪m 3. d‬‬
‫) ‪(22464 m 3 / d )(140 g / m 3‬‬
‫=‬ ‫‪= 0.78 kg / m 3 .d‬‬
‫) ‪(4021 m 3 )(10 3 g / kg‬‬
‫‪ -6‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه را ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ TSS‬و ‪ VSS‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس ‪TSS‬‬
‫‪ = g TSS / g bCOD = kg TSS / kg bCOD‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬
‫‪PX .TSS = 2412.7 kg / d‬‬
‫) ‪ bCOD = Q ( S 0 − S‬ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫[‬ ‫]‬
‫‪= (22464 m 3 / d ) (224 − 1.8 ) g / m 3 (1 kg / 10 3 g ) = 4991.5 kg / d‬‬
‫‪(2412.7 kg / d ) 0.48 kg TSS 0.48 g TSS‬‬
‫‪Yobs.TSS‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫) ‪(4991.5 kg / d‬‬ ‫‪kg bCOD‬‬ ‫‪g bCOD‬‬
‫⎞ ‪⎛ 0.48 g TSS ⎞⎛ 1.6 g bCOD‬‬
‫⎜⎜ =‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫‪⎟⎟ = 0.77 g TSS / g BOD‬‬
‫⎠ ‪⎝ g bCOD ⎠⎝ g BOD‬‬
‫ب( ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس ‪VSS‬‬
‫)ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪4‬ج را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ( ‪Yobs.VSS :VSS / TSS = 0.80‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٨۵‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫⎞ ‪⎛ 0.48 g TSS ⎞⎛ 0.80 g VSS‬‬

‫⎜⎜ =‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫‪⎟⎟ = 0.38 g VSS / g bCOD‬‬
‫⎠ ‪⎝ g bCOD ⎠⎝ g TSS‬‬
‫⎞ ‪⎛ 0.38 g VSS ⎞⎛ 1.6 g bCOD‬‬
‫⎜⎜ =‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫‪⎟⎟ = 0.61 g VSS / g BOD‬‬
‫⎠ ‪⎝ g bCOD ⎠⎝ g BOD‬‬
‫‪ -7‬ﺣﺠﻢ ‪ O2‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-59‬ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪R0 = Q( S 0 − S ) − 1.42 PX .bio‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫) ‪= (22464 m 3 / d ) (224 − 1.8 ) g / m 3 (1 kg / 10 3 g ) − 1.42(1478 kg / d‬‬
‫‪R0 = 4991.5 kg / d − 2098.8 kg / d = 2892.7 kg / d = 120.5 kg / h‬‬
‫‪ -8‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﺣﺒﺎب رﻳﺰ‪ :‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا در دﺑﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪-55‬‬
‫‪)5‬ﻣﺘﻜﻒ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫⎞ ) ‪⎛ β C S .T .H − C L‬‬
‫⎜‪AOTR = SOTR‬‬ ‫) ‪⎟(1.024 T − 20 )(α )( F‬‬
‫⎜‬ ‫‪C‬‬ ‫⎟‬
‫⎝‬ ‫‪S .20‬‬ ‫⎠‬
‫‪ = AOTR‬ﺳﺮﻋﺖ واﻗﻌﻲ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋﻧﺪر ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻠﻲ‪kg O2/h ،‬‬
‫‪ = SOTR‬ﺳﺮﻋﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن در آب ﺷﻴﺮ در دﻣﺎي ‪ 20°C‬و اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺻﻔﺮ‪kg O2/h ،‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﻗﺒﻼً در ﺑﺨﺶ ‪)5‬ﻣﺘﻜﻒ( ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ C S .T .H‬در دﻣﺎي ‪ T‬و ارﺗﻔـﺎع‬ ‫اﻟﻒ( ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻏﻠﻈﺖ اﺷﺒﺎع اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در آب ﺗﻤﻴﺰ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫‪ H‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺣﺎﺻﻞ از راﺑﻄﻪ ‪ 5-55‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪1⎛ P‬‬ ‫⎞ ‪O‬‬
‫‪C‬‬ ‫⎟ ‪= (C S .T .H ) ⎜ d + 1‬‬
‫‪S .T . H‬‬ ‫⎠⎟ ‪2 ⎜⎝ Paim 21‬‬
‫‪ -‬از ﺟﺪول ‪) D-1‬ﺿﻤﻴﻤﻪ ‪ C12 = 10.77 mg / l ، (D‬و ‪C 20 = 9.08 mg / l‬‬
‫‪ -‬ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﻲ را در ارﺗﻔﺎع ‪ 500‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ارﺗﻔﺎع ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫از ﺿﻤﻴﻤﻪ ‪: B‬‬
‫‪Pa‬‬ ‫⎤ ) ‪⎡ g M ( zb − z a‬‬
‫‪= exp ⎢−‬‬ ‫⎥‬
‫‪Pb‬‬ ‫⎣‬ ‫‪RT‬‬ ‫⎦‬
‫⎫ ]‪⎧ (9.81 m / s 2 )(2897 kg / kg.mole)[(500 − 0 ) m‬‬
‫‪= exp⎨−‬‬ ‫‪⎬ = 0.94‬‬
‫⎭] ‪⎩ (8314 kg.m / s .kg.mole.K )[(273.15 + 12) K‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در دﻣﺎي ‪ 12°C‬و ارﺗﻔﺎع ‪ 500‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫‪C S .T . H = 10.77 mg / l × 0.94 = 10.12 mg / l‬‬
‫‪ -‬ﻓﺸﺎر ﻫﻮا را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﺘﺮ آب در ارﺗﻔﺎع ‪ 500‬ﻣﺘﺮ و دﻣﺎي ‪ 12°C‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪( Patm.H kN / m 3‬‬ ‫) ‪(0.94 )(101.325 kN / m 2‬‬
‫= ‪Patm.H‬‬ ‫=‬ ‫‪= 9.72 m‬‬
‫) ‪(γkN / m 3‬‬ ‫) ‪(9.802 kN / m 3‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ درﺻﺪ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن رﻫﺎ ﺷﺪه از ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ‪ 19‬درﺻﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ اﻛـﺴﻴﮋن را‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٨۶‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫⎤ ‪⎛ 1 ⎞ ⎡ Patm. H + PW .eff depth O1‬‬

‫‪C‬‬ ‫⎢ ⎟ ⎜ = ) ‪= (C S .T .H‬‬ ‫⎥ ‪+‬‬
‫‪S .T . H‬‬
‫⎢⎣ ⎠ ‪⎝ 2‬‬ ‫‪9.72 m‬‬ ‫⎦⎥ ‪21‬‬

‫⎤ ‪⎛ 1 ⎞ ⎡ 9.72 m + (4.9 − 0.5) m 19‬‬

‫⎢ ⎟ ⎜ ‪= 10.12 mg / l‬‬ ‫‪+ ⎥ = 11.93 mg / l‬‬
‫⎣⎠ ‪⎝ 2‬‬ ‫‪9.72 m‬‬ ‫⎦ ‪21‬‬
‫ب( ‪ SOTR‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ α = 0/5‬و ‪ β = 0/95‬و ﺿﺮﻳﺐ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ دﻳﻔﻴﻮزر ‪ F = 0/9‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫⎡‬ ‫‪C S .20‬‬ ‫⎤‬
‫⎢ ‪SOTR = AOTR‬‬ ‫) ‪⎥ (1.024 20 −T‬‬
‫⎦⎥ ) ‪⎢⎣ αF ( β C S .T . H − C‬‬
‫‪(120.5 kg / h)(9.08 g / m 3 )(1.024 ) 20 −12‬‬
‫=‬ ‫‪= 315 kg / h‬‬
‫[‬
‫‪(0.50)(0.9 ) (0.95)(11.93 g / m 3 ) − 2.0 g / m 3‬‬ ‫]‬
‫ج( ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫)‪( SOTR kg / h‬‬
‫= ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ‪kg/min ،‬‬
‫[‬
‫) ‪( E )(60 min/ h)(kg O2 / m 3 air‬‬ ‫]‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه در ﺿﻤﻴﻤﻪ ‪ ، B‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻫﻮا در دﻣﺎي ‪ 12°C‬و ﻓﺸﺎر ‪ 95/2‬ﻛﻴﻠﻮﭘﺎﺳـﻜﺎل‬
‫)‪ ،(0/2318× 101/325kPa‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 1/1633kg/m3‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺠـﻢ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﻌـﺎدل از ﻧﻈـﺮ وزﻧـﻲ‬
‫‪ (0/2318×1/1633kg/m3) 0/27‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫)‪(315 kg / h‬‬
‫= ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ‪m3/min ،‬‬ ‫‪= 55.5 m 3 / min‬‬
‫[‬
‫‪(0.35)(60 min/ h)(0.27 kg O2 / m 3 air‬‬ ‫]‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬در اداﻣﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ‪ ، BOD‬ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ‪ 21‬ﺑﺮوﻳـﺪ و‬
‫ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 9‬را اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ‪ ، B‬ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫‪ (9‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﺣﺬف ‪ BOD‬اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ ؛ ﺑﻪ اﺳـﺘﺜﻨﺎي اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ‪ µn‬را ﺑﺮاي ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 7-93‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ را ﻛﻨﺘـﺮل ﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد ؛ زﻳـﺮا‬
‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺧﻴﻠﻲ آﻫﺴﺘﻪ ﺗﺮ از ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻛﻪ ﻛﺮﺑﻦ آﻟﻲ را ﺣﺬف ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪،‬‬
‫رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫⎞ ‪⎛ µ n.m N ⎞⎛ DO‬‬
‫⎜ = ‪µn‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪⎟−k‬‬
‫‪⎜ K + N ⎟⎜ K + DO ⎟ dn‬‬
‫‪⎝ n‬‬ ‫‪⎠⎝ 0‬‬ ‫⎠‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻘﺪار ‪ µn.m‬را در دﻣﺎي ‪ 12°C‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ ‪.‬‬
‫‪µ‬‬ ‫‪= (0.75 g / g .d )(1.07 ) 12 − 20 = 0.44 g / g .d‬‬
‫‪n.m..120 C‬‬

‫ب( ﻣﻘﺪار ‪ Kn‬را در دﻣﺎي ‪ 12°C‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ ‪.‬‬

‫‪K‬‬ ‫‪= (0.74 g / m 3 )(1.053) 12 −20 = 0.49 g / m 3‬‬
‫‪n.120 C‬‬

‫ج( ﻣﻘﺪار ‪ Kdn‬را در دﻣﺎي ‪ 12°C‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ ‪.‬‬

‫‪K‬‬ ‫‪= (0.08 g / g .d )(1.04 ) 12 − 20 = 0.06 g / g.d‬‬
‫‪dn.120 C‬‬

‫د( ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎﻻ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ داده ﺷﺪه را در راﺑﻄﻪ ‪ 1-93‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ و ‪ µn‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٨٧‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪N = 0.50 g / m 3 , DO = 2.0 g / m 3 , K 0 = 0.50 g / m 3‬‬

‫⎧⎫ ) ‪⎧ (0.44 g / g .d )(0.50 g / m 3‬‬ ‫) ‪(2.0 g / m 3‬‬ ‫⎫‬
‫⎨ = ‪µn‬‬ ‫) ‪− (0.06 g / g .d‬‬
‫[‬
‫‪⎩ (0.49 + 0.50 ) g / m‬‬
‫‪3‬‬ ‫⎨⎬‬
‫]‬ ‫[‬ ‫⎬ ‪3‬‬
‫⎭ ‪⎭⎩ (0.50 + 2.0 ) g / m‬‬ ‫]‬
‫‪= 0.12 g / g .d‬‬
‫‪ SRT -10‬ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﺌﻮري را ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ‪ SRT‬ﺗﺌﻮري را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-37‬ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪SRT‬‬ ‫=‬ ‫‪= 8.33 d‬‬
‫‪µn‬‬ ‫) ‪(0.12 g / g .d‬‬
‫ب( ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-71‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪FS‬ﭘﻴﻚ =‪ TKN‬ﻣﺘﻮﺳﻂ‪1.5 TKN = /‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ‪ (FS)( =SRT‬ﺗﺌﻮري )‪= 1.5(8.33 d ) = 12.5 d SRT‬‬
‫‪ -11‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺨﺸﻬﺎي ‪ B ، A‬و ‪ C‬راﺑﻄﻪ ‪ 2-15‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪QY ( S 0 − S‬‬ ‫‪( f d )(k d )Q (Y )( S 0 − S ) SRT‬‬ ‫) ‪QYn ( NO x‬‬
‫= ‪Px.bio‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬ ‫‪1 + (k d ) SRT‬‬ ‫‪1 + (k dn ) SRT‬‬
‫اﻟﻒ( اﻃﻼﻋﺎت ورودي ﺑﺮاي راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪Q = 22464 m 3 / d‬‬ ‫‪Y = 0.40 VSS / g bCOD‬‬
‫)ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪S 0 = 224 g bCOD / m (1‬‬ ‫‪3‬‬

‫)ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻟﻒ‪k d = 0.088 g / g .d (2‬‬

‫)ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻟﻒ‪µ m = 3.5 g / g .d (2‬‬
‫‪ S‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-40‬ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫=‪S‬‬
‫[‬
‫‪K s 1 + (k d ) SRT‬‬ ‫]‬
‫‪SRT ( µ m − k d ) − 1‬‬
‫]) ‪(20 g / m 3 )[1 + (0.088 g / g .d )(12.5 d‬‬
‫=‪S‬‬ ‫‪= 1.0 g bCOD / m 3‬‬
‫‪(12.5d )[(3.5 − 0.088 ) g / g .d ] − 1‬‬
‫)ﺟﺪول ‪Yn = 0.12 g VSS / g NO x (2-11‬‬
‫‪k‬‬ ‫)ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪= 0.06 g / g .d (9e‬‬
‫‪dn ,120 C‬‬

‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﻮازﻧﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧـﺴﺖ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد‪ NOx =80%(TKN) ،‬را ﻓـﺮض ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﺎي ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ﻓـﺮض ﻛـﻪ )‪ NOx =80%(TKN‬ﻛـﻢ اﺳـﺖ ؛ زﻳـﺮا ﺑـﺎزده ‪ VSS‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ ‪ MLVSS‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪NO x = 0.80 (35 g / m 3 ) = 28 g / m 3‬‬
‫ب( ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎﻻ را در راﺑﻄﻪ داده ﺷﺪه ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ و ‪ Px.bio‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٨٨‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫= ‪Px.bio‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫) ‪(22464 m 3 / d )(0.40 g / g ) (224 − 1.0 ) g / m 3 (1 kg / 10 3 g‬‬
‫]) ‪[1 + (0.088 g / g.d )(12.5 d‬‬
‫‪+‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫) ‪(0.15 g / g )(0.088 g / g .d )(0.4 g / g )(22464 m 3 / d ) (224 − 1) g / m 3 (12.5 d )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫]) ‪[1 + (0.088 g / g.d )(12.5 d‬‬
‫‪+‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫) ‪(22464 m 3 / d )(0.12 g / g ) 28 g / m 3 (1 kg / 10 3 g‬‬
‫]) ‪[1 + (0.06 g / g.d )(12.5 d‬‬
‫‪= 954.2 kg / d + 157.4 kg / d + 43.1 kg / d = 1154.7 kg VSS / d‬‬
‫‪ -12‬ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮوژن اﻛﺴﻴﺪﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮوژن اﻛﺴﻴﺪﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﻴﺘـﺮات را ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮان ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻮازﻧﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-18‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪NO x = TKN − N e − 0.12 Px.bio / Q‬‬
‫‪= 35 g / m 3 − 0.5 g / m 3‬‬
‫) ‪−(0.12 g N / g VSS )(1154.7 kg VSS / d )(10 3 g / kg ) /(22464 m 3 / d‬‬
‫‪= (35 − 0.5 − 6.2) g / m 3 = 28.3 g / m 3‬‬
‫‪ -13‬ﻏﻠﻈﺖ و ﺟﺮم ‪ VSS‬و ‪ TSS‬را در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪ = PX (SRT‬ﺟﺮم‬
‫اﻟﻒ( ﻏﻠﻈﺖ ‪ VSS‬و ‪ TSS‬را در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ ، 2-15‬ﻣﻘﺪار ‪ PX.VSS‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑﺨـﺸﻬﺎي ‪ B ، A‬و ‪ C‬ﻗـﺒﻼً ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ‬
‫‪ Px.bio‬در ﺑﺎﻻ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ‪ D‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ PX.VSS‬اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪PX.VSS = 1154.7kg/d + Q(nbVSS‬‬
‫)‪= 1154.7 kg/d + (22464 m 3 /d)(20 g/m 3 )(1 kg/10 3 g‬‬
‫‪= (1154.7 + 449.3)kg/d = 1604 kg/d‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-16‬ﻣﻘﺪار ‪ PX.TSS‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ‪ E‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ TSS‬ورودي ﺧﻨﺜـﻲ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫) ‪PX.TSS = [(1154 kg/d)/0.85] + (449.3 kg / d ) + Q(TSS 0 − VSS 0‬‬
‫) ‪= 1358.5 kg / d + 449.3 kg / d + (22464 m 3 / d )(10 g / m 3 )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫‪= 2032.4 kg / d‬‬
‫ب( ﺟﺮم ‪ VSS‬و ‪ TSS‬را در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ‪ 7-54‬و ‪ 7-55‬ﺟـﺪول ‪ 2-5‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺟﺮم ‪MLVSS‬‬
‫‪( X VSS )(V ) = ( PX .VSS ) SRT = (1604 kg / d )(12.5) = 20050 kg‬‬
‫‪ -‬ﺟﺮم ‪MLSS‬‬
‫‪( X TSS )(V ) = ( PX .TSS ) SRT = (2032.4 kg / d )(12.5 d ) = 25405 kg‬‬
‫‪ -14‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮﻣﻲ ‪ MLSS‬ﻃﺮاﺣﻲ را اﻧﺘﺨﺎب و ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ و زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ را ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫‪ TSS‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 6‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪6‬ب ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٨٩‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪(V )( X TSS ) = 25405 kg‬‬

‫‪MLSS = 3000 g / m 3‬‬
‫) ‪(24405 kg )(10 3 g / kg‬‬
‫= ‪V‬‬ ‫‪= 8468 m 3‬‬
‫) ‪(3000 g / m‬‬‫‪3‬‬

‫ب( زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫از ﺳﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺣﺠﻢ ﻫﺮ ﻛﺪام ‪ 2822‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ اﺳﺖ ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻣﻲ ﺗـﻮان ‪1/3‬‬
‫ﺣﺠﻢ را ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮات ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ ،‬از ﺧﻂ ﺧﺎرج ﻛﺮد‪.‬‬
‫) ‪V (8466 m 3 )(24 h / d‬‬
‫=‪t‬‬ ‫=‬ ‫‪= 9h‬‬
‫‪Q‬‬ ‫) ‪(22464 m 3 / d‬‬
‫ج( ‪ MLVSS‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪20050 kg VSS‬‬
‫= ﻧﺴﺒﺖ ‪VSS‬‬ ‫‪= 0.79‬‬
‫‪25405 kg TSS‬‬
‫‪MLVSS = 0.79 (3000 g / m 3 ) = 2370 g / m 3‬‬
‫‪ -15‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ‪ BOD‬و ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-60‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪QS 0‬‬ ‫‪g BOD‬‬ ‫) ‪(22464 m 3 / d )(140 g / m 3‬‬
‫= ‪F /M‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 0.16 g / g .d‬‬
‫‪XV‬‬ ‫‪g MLVSS .d‬‬ ‫) ‪(2370 g / m 3 )(8466 m 3‬‬
‫ب( ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ‪ BOD‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-61‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪QS 0‬‬‫) ‪kg BOD (22464 m 3 / d )(140 g / m 3‬‬
‫‪Lorg‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪V‬‬ ‫‪m 3 .d‬‬ ‫) ‪(10 3 g / kg )(8466 m 3‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬ﻫﺮ دو ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬و ‪ Lorg‬در ﻣﺤﺪوده ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ داده ﺷﺪه در اداﻣـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ در ﺟﺪول ‪ 2-16‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -16‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ VSS‬و ‪ TSS‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = g TSS / g bCOD = kg TSS / kg bCOD‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬
‫‪PX .TSS = 2032.4 kg / d‬‬
‫) ‪ bCOD = Q( S 0 − S‬ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫[‬ ‫]‬
‫‪= (22464 m 3 / d ) (224 − 1) g / m 3 (1 kg / 10 3 g = 5009.5 kg / d‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪.TSS‬‬
‫‪(2032 kg / d ) 0.41 kg TSS 0.41 g TSS‬‬
‫‪Yobs.TSS‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫) ‪(5009 kg / d‬‬ ‫‪kg bCOD‬‬ ‫‪g bCOD‬‬
‫⎞ ‪⎛ 0.41 g TSS ⎞⎛ 1.6 g bCOD‬‬
‫⎜⎜ =‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫‪⎟⎟ = 0.65 g TSS / g BOD‬‬
‫⎠ ‪⎝ g bCOD ⎠⎝ g BOD‬‬
‫ب( ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪. VSS‬‬
‫)ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪4‬ج را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ‪Yobs.VSS : VSS / TSS = 0.80‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٩٠‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫⎞ ‪⎛ 0.41 g TSS ⎞⎛ 0.80 g VSS‬‬

‫⎜⎜ =‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫‪⎟⎟ = 0.328 g VSS / g bCOD‬‬
‫⎠ ‪⎝ g bCOD ⎠⎝ g TSS‬‬
‫⎞ ‪⎛ (0.328 g VSS ⎞⎛ 1.6 g bCOD‬‬
‫⎜⎜ =‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫‪⎟⎟ = 0.52 g VSS / g BOD‬‬
‫⎠ ‪⎝ g bCOD ⎠⎝ g BOD‬‬
‫‪ -17‬ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-17‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪R0 = Q( S 0 − S ) − 1.42 PX .bio + 4.33 Q( NO x‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫) ‪= (22464 m 3 / d ) (224 − 1) g / m 3 (1 kg / 10 3 g ) − 1.42(1154.7 kg / d‬‬
‫) ‪+(4.33 g O2 / g N )(22464 m / d )(28.3 g / m 3 )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫‪3‬‬

‫‪R0 = 5009.5 kg / d − 1639.7 kg / d + 2752.7 kg / d = 6122.5 kg / d = 255.1 kg / h‬‬

‫‪ -18‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﺣﺒﺎب رﻳﺰ _ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا را در ﺣﺎﻟﺖ دﺑﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ‪ SOTR‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺎدﻳﺮ داده ﺷﺪه در ﺑﻴﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪α = 0.65 , β = 0.95 , F = 0.9‬‬
‫⎡‬ ‫‪C S , 20‬‬ ‫⎤‬
‫⎢ ‪SOTR = AOTR‬‬ ‫⎥) ‪(1.024 20 −T‬‬
‫) ‪⎢⎣ αF ( β C S .T .H − C‬‬ ‫⎦⎥‬
‫‪(255.1 kg / h)(9.08 g / m 3 )(1.024 ) 20 −12‬‬
‫=‬ ‫‪= 512.9 kg / h‬‬
‫[‬
‫‪(0.65)(0.9 ) (0.95)(11.93 g / m 3 ) − 2 g / m 3‬‬ ‫]‬
‫ب( ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫)‪(512.9 kg / h‬‬
‫= ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ‪m3/min ،‬‬ ‫‪= 90.5 m 3 / min‬‬
‫[‬‫‪(0.35)(60 min/ h)(0.27 kg O2 / m air‬‬
‫‪3‬‬
‫]‬
‫‪ -19‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ(‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد ‪ +‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ورودي = ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ‪ pH‬ﺑﺮاﺑﺮ‪7‬‬
‫‪ : 140 g / m 3 as CaCO3‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ورودي‬
‫)ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ‪ : NO X = 28.3 g / m 3‬ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮوژن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات‬
‫) ‪ = (7.14 g CaCO3 / g NH 4 − N )(28.3 g / m 3‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪= 202.6 g / m 3 CaCO3‬‬
‫ب( ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ و ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ‪ pH‬در ﻣﺤﺪوده ‪ 6/8‬ﺗﺎ ‪ 7‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫‪= 70 − 80 g / m 3 as CaCO3‬‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ‪ +‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ‪ -‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ورودي = ‪80 g / m 3‬‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ‪80 g / m 3 = 140 g / m 3 − 202.6 g / m 3 +‬‬
‫‪ = 142.6 g / m 3 as CaCO3‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫) ‪= (22464 m 3 / d )(142.6 g / m 3 )(1 kg / 10 3 g ) = 3203 kg / d (CaCO3‬‬
‫ج( ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺑﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺳﺪﻳﻢ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٩١‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺳﺪﻳﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺑﺮ آﻫﻚ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﺷـﻮد ؛ زﻳـﺮا ﻛﻨﺘـﺮل آﺳـﺎن و‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻘﻴﺎس ﮔﺬاري ﻛﻤﺘﺮي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ آﻫﻚ دارد‪ .‬ﺣﺠﻢ )‪ Na(HCO3‬ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺼﻮرت زﻳـﺮ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻛﻲ واﻻن وزﻧﻲ ‪ 50 = CaCO3‬ﮔﺮم ﺑﺮ اﻛﻲ واﻻن‬
‫اﻛﻲ واﻻن وزﻧﻲ )‪ 84 = Na(HCO3‬ﮔﺮم ﺑﺮ اﻛﻲ واﻻن‬
‫)‪(3203 kg / d CaCO3 )(84 g NaHCO3 /eq‬‬
‫= )‪Na(HCO3‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫)‪(50 g CaCO3 / eq‬‬
‫‪= 5380 kg / d NaHCO3‬‬
‫‪ BOD -20‬ﺧﺮوﺟﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-25‬ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫⎞ ‪⎛ g BOD ⎞⎛ 0.85 g VSS‬‬
‫⎜⎜ ‪BOD = sBODe +‬‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫) ‪⎟⎟(TSS , g / m 3‬‬
‫⎠ ‪⎝ 1.42 g VSS ⎠⎝ g TSS‬‬
‫‪ sBODe‬را ‪ 3g/m3‬و ‪ TSS‬را ‪10g/m3‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪BOD = 3 g / m 3 + (0.7 )(0.85)(10 g / m 3 ) = 8.95 g / m 3‬‬
‫‪ -21‬ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ )ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺗﻨﻬﺎ و ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺑﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن(‬
‫اﻟﻒ( ﻧﺴﺒﺖ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ )ﻧﻤﻮدار ‪ 2-9‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‬
‫)ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺟﺮم ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ( ‪Qr X r = (Q + Qr ) X‬‬
‫‪Qr = RAS , m 3 / d‬‬
‫‪ = Xr‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮﻣﻲ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ‪g/m3 ،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪Qr/Q = R = RAS‬‬
‫‪RX r = (1 + R ) X‬‬
‫‪X‬‬
‫=‪R‬‬
‫‪Xr − x‬‬
‫ب( اﻧﺪازه زﻻل ﺳﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪) Xr=8000g/m3‬ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ /‬ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻟﺠﻦ ؛ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺨﺶ ‪ 2-3‬ﻣﺤﺪوده اي از ‪4000‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 12000‬ﻣﻴﻠﻴﮕﺮم در ﻟﻴﺘﺮ دارد( ‪.‬‬
‫) ‪(3000 g / m 3‬‬
‫=‪R‬‬ ‫‪= 0.60‬‬
‫[‬
‫‪(8000 − 3000 ) g / m 3‬‬‫]‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 22m3/m2.d‬در دﺑﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮاي زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ )ﺟـﺪول ‪ 2-7‬را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﺤﺪوده آن از ‪ 16‬ﺗﺎ ‪ 28 m3/m2.d‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫) ‪(22464 m 3 / d‬‬
‫= ﻣﺴﺎﺣﺖ‬ ‫‪= 1021 m 3‬‬
‫) ‪(22 m / m .d‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬

‫از ﺳﻪ زﻻل ﺳﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ )ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ(‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻫﺮ زﻻل ﺳﺎز = ‪312m2‬‬
‫ﻗﻄﺮ زﻻل ﺳﺎز = ‪ 20/8‬ﻣﺘﺮ ؛ از ﻗﻄﺮ ‪ 20‬ﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ج( ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٩٢‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪kg TSS‬‬
‫= ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات‬
‫‪m 2 A. h‬‬
‫) ‪(Q + Qr )( MLSS ) (1 + R)Q( MLSS‬‬
‫=‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪ A = (π / 4 )(20 m) 2 × 3 = 942 m 2‬ﺳﻄﺢ زﻻل ﺳﺎز‬
‫) ‪(1 + 0.6 )(22464 m 3 / d )(3000 g / m 3 )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫= ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات‬
‫) ‪(942 m 2 )(24 h / d‬‬
‫‪= 4.8 kg MLSS / m 2 .h‬‬
‫‪ -22‬ﺧﻼﺻﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺬف ‪ BOD‬و‬ ‫ﺣﺬف ‪BOD‬‬

‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ )‪( B‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ )‪(A‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫‪22464‬‬ ‫‪22464‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪3145‬‬ ‫‪3145‬‬ ‫‪Kg/d‬‬ ‫ﺑﺎر ‪ BOD‬ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪786‬‬ ‫‪786‬‬ ‫‪Kg/d‬‬ ‫ﺑﺎر ‪ TKN‬ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪12/5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫روز‬ ‫‪ SRT‬ﻫﻮازي‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺗﺎﺗﻜﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫‪2822‬‬ ‫‪1340‬‬ ‫ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬ ‫ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫‪9‬‬ ‫‪4/3‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪t ،‬‬
‫‪3000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪MLSS‬‬
‫‪2370‬‬ ‫‪2400‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪MLVSS‬‬
‫‪0/16‬‬ ‫‪0/33‬‬ ‫‪g/g.d‬‬ ‫‪F/M‬‬
‫‪0/37‬‬ ‫‪0/78‬‬ ‫‪Kg BOD/m3.d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ‪BOD‬‬
‫‪2032‬‬ ‫‪2413‬‬ ‫‪Kg/d‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ‬
‫‪0/65‬‬ ‫‪0/77‬‬ ‫‪Kg TSS/kg bCOD‬‬ ‫ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬
‫‪0/52‬‬ ‫‪0/61‬‬ ‫‪Kg VSS/ kg BOD‬‬
‫‪255/1‬‬ ‫‪120/5‬‬ ‫‪Kg/h‬‬ ‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫‪90/5‬‬ ‫‪55/5‬‬ ‫‪sm3/min‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻮﺳـﻂ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪0/6‬‬ ‫‪0/6‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ‪RAS‬‬
‫‪24‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪m3/m2.d‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ زﻻل ﺳﺎز‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫زﻻل ﺳﺎز‬
‫‪20‬‬ ‫‪20‬‬ ‫ﻗﻄﺮ ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪5380‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪Kg/d‬‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ )‪(NaHCO3‬‬
‫‪8/95‬‬ ‫‪<30‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪10‬‬ ‫‪<30‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪ TSS‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪<0/5‬‬ ‫‪28/8‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٩٣‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻧـﺸﺎن داده اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣﺠـﻢ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ و دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻛﻞ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳـﺖ )ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ 3/7‬و‬
‫‪ 13/6‬درﺻﺪ( در ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 13‬ﺳﻬﻢ ‪ nbVSS‬ﻣﻬﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ‪ 22‬درﺻﺪ ‪ TSS‬ﺗﻮﻟﻴﺪي اﺳﺖ‪ .‬در اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬روش ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي دﺑﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﺮاﺣﻲ واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ دﺑﻲ و ﺑﺎر ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ)‪ (SBR‬ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﭘﺮ و ﺧﺎﻟﻲ ﺷﻮﻧﺪه ﺑﺎ اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ در ﺣـﻴﻦ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ واﻛﻨﺶ ﻣﻨﻘﻄﻊ )ﺑﻌﺪ از ﭘﺮ ﺷﺪن( ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻫـﻮادﻫﻲ و زﻻل ﺳـﺎزي در‬
‫ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ‪ SBR‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل داراي ‪ 5‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮاﺣﻞ زﻳﺮ اﺳﺖ‪(1 :‬ﭘﺮ ﺷﺪن ‪(2‬واﻛﻨﺶ )ﻫﻮادﻫﻲ( ‪ (3‬ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷـﺪن )ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ‪/‬زﻻل‬
‫ﺳﺎزي( ‪ (4‬ﺗﺨﻠﻴﻪ )ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺘﻦ( و ‪ (5‬ﺳﻜﻮن‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-16‬ﺑﻴﺎن و در ﺟﺪول‬
‫‪ 2-13‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﺣﺎﻟﺘﻬﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ دو ﺗﺎﻧﻚ ‪ SBR‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ‪،‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺗﺎﻧﻚ دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﭼﺮﺧـﻪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ را ﻛﺎﻣـﻞ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻓﻊ ﻟﺠﻦ اﺿﺎﻓﻲ در ‪SBR‬‬

‫دﻓﻊ ﻟﺠﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮي در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ‪ SBR‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗـﺄﺛﻴﺮ زﻳـﺎدي ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد آن دارد ‪.‬‬
‫دﻓﻊ ﻟﺠﻦ ﻳﻜﻲ از ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺻﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻫﻴﭻ زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺼﻲ در ﭼﺮﺧﻪ ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻟﺠـﻦ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻌﺎرف ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎري ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺣﺠﻢ و دﻓﻌﺎت ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻟﺠﻦ‬
‫را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ‪ ، SBR‬ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺣﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ واﻛﻨﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ؛‬
‫ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺟﺎﻣﺪات اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد )ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاد رﻳﺰ و ذرات ﻓﻼك درﺷﺖ(‪ .‬ﻳـﻚ وﻳﮋﮔـﻲ‬
‫ﺧﺎص ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ SBR‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل )‪ (RAS‬ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﻫـﺮ‬
‫دو ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﻮادﻫﻲ و ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ در ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ واﻛﻨﺶ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻟﺠﻨﻲ دﻓـﻊ ﻧﻤـﻲ‬
‫ﺷﻮد و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﺑﺮاي ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﺟﺎﻣﺪات در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ SBR‬را‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ,‬ﺗﻐﻴﻴﺮ داد ﻛﻪ در اداﻣﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-16‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل )‪ (SBR‬راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ‪ :‬اﻟﻒ( ﻧﻤﻮدار ﻛﻠﻲ و ب( ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﻳـﻚ راﻛﺘـﻮر ‪ SBR‬ج(‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺮرﻳﺰ ﻣﺘﺤﺮك ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﺤﺘﻮاي راﻛﺘﻮر ‪ . SBR‬ﺳﺮرﻳﺰ ﺑﺮ روي ﻛﻨﺎره دﻳﻮار ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨـﺪه دوم‬
‫در ﺷﻜﻞ ب ﻗﺮار دارد ‪ .‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ در اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٩۴‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-13‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ )‪(SBR‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬
‫در ﺣﻴﻦ ﭘﺮ ﺷﺪن ‪ ,‬ﻣﺎﻳﻊ و ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا )ﻓﺎﺿﻼب ﺧﺎم ﻳﺎ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ اوﻟﻴـﻪ (ﺑـﻪ راﻛﺘـﻮر‬ ‫ﭘﺮ ﺷﺪن‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺮ ﺷﺪن اﻣﻜﺎن ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ راﻛﺘﻮر را از ‪ 75‬ﺗـﺎ‬
‫‪100‬درﺻﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ )در ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺳـﻜﻮن( ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜـﻪ دو ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺪود ‪ 50‬درﺻﺪ زﻣـﺎن ﭼﺮﺧـﻪ ﭘـﺮ ﺷـﺪن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﻴﻦ ﭘﺮ ﺷﺪن‪ ,‬راﻛﺘﻮر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم واﻛﻨـﺸﻬﺎي‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻓﺎﺿﻼب ورودي ‪ ,‬اﺧﺘﻼط و ﻫﻮادﻫﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در ﺣﻴﻦ دوره واﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا را ﺗﺤـﺖ ﺷـﺮاﻳﻂ ﻛﻨﺘـﺮل ﺷـﺪه ﻣﺤﻴﻄـﻲ‬ ‫واﻛﻨﺶ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻜﺎن ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات از ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻜﻮن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣـﺎﻳﻊ‬ ‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‬
‫زﻻل ﺷﺪه را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻌﻨﻮان ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ زﻻل ﺷﺪه ‪ ،‬در ﺣـﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺗﺨﻠﻴـﻪ ﺣـﺬف ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ آن ﺳﺮرﻳﺰﻫﺎي ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﻳـﺎ‬
‫ﺷﻨﺎور ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دوره ﺳﻜﻮن در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﺗﺎﻧﻚ در آن وﺟﻮد دارد ﺗﺎ زﻣﺎن را‬ ‫ﺳﻜﻮن‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻗﺒﻞ از اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ واﺣﺪ دﻳﮕﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٩۵‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺳﻜﻮن‪ ،‬ﻓﺎز ﺿﺮوري ﻧﻴﺴﺖ‪ ,‬ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫در ﺣﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ واﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬در واﻗﻊ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ CMAS‬ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ و ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﻮﺳـﻂ ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻃﻮل زﻣـﺎن را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺎ ﻧﻮﺷـﺘﻦ ﻣﻮازﻧـﻪ ﺟﺮﻣـﻲ‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺑﺨﺶ ‪) 1‬راﺑﻄﻪ ‪ (1-41‬ﺑﺮاي ﻳﻚ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪ds‬‬
‫‪V = QS0 − QS + rsu V‬‬ ‫)‪(1 − 41‬‬
‫‪dt‬‬
‫‪µ m XS‬‬
‫)‪(1 − 15‬‬ ‫‪rsu = −‬‬
‫)‪Y(K s + S‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻗﺒﻼً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن در واﻛﻨﺶ ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ‪ Q‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫‪ds‬‬ ‫‪µ m XS‬‬
‫‪=−‬‬ ‫)‪(2 − 37‬‬
‫‪dt‬‬ ‫)‪Y(K s + S‬‬
‫ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﺘﮕﺮال راﺑﻄﻪ ‪ 2-37‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن ‪] ,‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ[ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ‪:‬‬
‫‪S0‬‬ ‫⎞ ‪⎛µ‬‬
‫‪K S ln‬‬ ‫‪+ (S 0 − S t ) = X⎜ m ⎟ t‬‬ ‫)‪(2 − 38‬‬
‫‪St‬‬ ‫⎠ ‪⎝ Y‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ اوﻟﻴﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ‪mg/l , t = 0‬‬
‫‪ = t‬زﻣﺎن ‪ ,‬روز‬
‫‪ = St‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در زﻣﺎن ‪mg/l , t‬‬
‫در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ‪ X=Xn‬و ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ‪ N=S‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬راﺑﻄـﻪ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﺎرﺑﺮد دارد و ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﺪل ﻣﻮﻧﻮد ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪N0‬‬ ‫⎞ ‪⎛µ‬‬
‫‪K n ln‬‬ ‫‪+ ( N 0 − N t ) = X n ⎜⎜ mn ⎟⎟t‬‬ ‫)‪(2 − 39‬‬
‫‪Nt‬‬ ‫⎠ ‪⎝ Yn‬‬

‫‪ = N0‬ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك در ‪mg/l , t =0‬‬

‫‪ = Nt‬ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك در زﻣﺎن ‪mg/l , t‬‬
‫‪ = Xn‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ‪mg/l ,‬‬
‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈـﺖ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫)راﺑﻄﻪ ‪(7-93‬؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ در راﺑﻄﻪ ‪ 2-40‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪N0‬‬ ‫‪⎛µ‬‬ ‫⎞ ‪⎞⎛ DO‬‬
‫‪K n ln‬‬ ‫‪+ (N 0 − N t ) = Xn⎜⎜ mn‬‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫‪⎟⎟ t‬‬ ‫)‪(2 - 40‬‬
‫‪Nt‬‬ ‫‪⎝ Yn‬‬ ‫⎠ ‪⎠⎝ K 0 + DO‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ واﻛﻨﺶ در ﻃﺮاﺣﻲ ‪ SBR‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻣﻘﺪار ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺠﺰﻳﻪ‬
‫ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻣﻲ ﺗﻮان از رواﺑﻂ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ )‪ X‬و ‪(Xn‬‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٩۶‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در رواﺑﻂ ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان اﺑﺘﺪا ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮم ﻛﻠﻲ را ﺑﺎ ﻓﺮض ﺣﺬف ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‬
‫اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي در ﺣﺎل ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل اوﻟﻴﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ‪ ,‬زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﻛﻤﺘﺮ از ‪1‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ(‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ ,‬زﻣﺎن واﻛﻨﺶ ﻫﻮازي ‪ SBR‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ‪ 3-1‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫)‪ . (WEF, 1998‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ‪ SRT‬ﺑﺮاي ‪ SBR‬و ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ‪ SRT‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲ رود ﻛﻪ ‪ SBR‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﻨﻘﻄﻊ‬
‫‪ ،‬ﺑﺎزده ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ دوره زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ SRT‬ﻣﻮﺛﺮ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن از ﺳﻄﻮح ﺑـﺎﻻ‬
‫ﺗﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ در ﻧﻴﺎزﻫـﺎي اﻛـﺴﻴﮋن را‬
‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ SBR‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻌﺪي اﻳﻦ ﺑﺨﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪SBR‬‬

‫در ﻣﺜﺎل ﻃﺮاﺣﻲ زﻳﺮ ‪ ,‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻬﻢ ﻃﺮاﺣﻲ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑـﻮدن ﻃﺮاﺣـﻲ‪,‬‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي زﻳﺎد در ﻃﺮاﺣﻲ ‪ ، SBR‬ﻳﻚ روش ﺗﻜـﺮار ﻻزم اﺳـﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ‬
‫اﺑﺘﺪا ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ راﻛﺘﻮر ﺑﺼﻮرت ﻓﺮﺿﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻜـﺴﺮي ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨـﻪ اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﻮد ‪.‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻬﻢ ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ‪ ,‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ (1 :‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﺗﺎﻧﻚ ﻛﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺣﺬف ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد و ‪ (2‬زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ‪ ,‬ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺗﺨﻠﻴﻪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮدن ﺣﺠﻢ ﭘﺮ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺗﺨﻠﻴـﻪ‪ ,‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺣﺠـﻢ‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻌﺎدل ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ‪ SBR‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ﺣﺠـﻢ ﭘـﺮ ﺑـﺎزاي ﻫـﺮ ﭼﺮﺧـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬روش‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ SBR‬در ﺟﺪول ‪ 2-14‬اراﺋﻪ و در ﻣﺜﺎل ‪ 2-3‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-14‬روش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ‪:‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ورودي را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻣـﻮردﻧﻈﺮ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ و‬ ‫‪-1‬‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ اﻳﻤﻨﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي ‪ SBR‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪-2‬‬
‫زﻣﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ ‪ ،‬ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ‪ ،‬ﻫﻮادﻫﻲ‪ /‬واﻛﻨﺶ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ ‪ .‬زﻣﺎن ﻛﻞ ﭼﺮﺧﻪ و زﻣﺎن ﭘـﺮ ﺷـﺪن را در ﻫـﺮ‬ ‫‪-3‬‬
‫ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﭼﺮﺧﻪ ﻫﺎ را ﺑﺎزاي ﻫﺮ روز ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻌﺪاد ﻛﻞ ﭼﺮﺧﻪ ﻫﺎ در ﻫﺮ روز ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﭘﺮ در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪-4‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﭘﺮ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻛﻞ را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺗﺨﻠﻴﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ‬ ‫‪-5‬‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻤﻖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ‪ SBR‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات را ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ SBR‬در آﻳﻨﺪه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪-6‬‬
‫ﺣﺠﻢ ‪ TKN‬اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪-7‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ آﻳﺎ زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺑـﺎزدﻫﻲ ﻣـﻮرد‬ ‫‪-8‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٩٧‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ را ﺗﺎ ﺟﺎي ﻣﻤﻜﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ – ﺗﻜﺮارﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ‪.‬‬ ‫‪-9‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭙﺎژ ﺗﺨﻠﻴﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪-10‬‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺘﻘﺎل را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪-11‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪-12‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ‪ BOD‬و ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪-13‬‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺑﺮآورد ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪-14‬‬
‫ﺟﺪول ﺧﻼﺻﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ را آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪-15‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-3‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ :‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ‪ 7570m3/d‬و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب زﻳﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط راﻛﺘـﻮر در‬
‫ﺣﺠﻢ ﭘﺮ ‪ 3500 mg/l‬و دﻣﺎ ‪ 120C‬اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز در ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ‪0/5mg/l‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ‪:‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪mg/L ،‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫‪220‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪sBOD‬‬
‫‪485‬‬ ‫‪COD‬‬
‫‪160‬‬ ‫‪sCOD‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪rbCOD‬‬
‫‪240‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪220‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪25‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك‬
‫‪6‬‬ ‫‪TP‬‬
‫)‪200 (CaCO3‬‬ ‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‬
‫‪1/6‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ‪bCOD/BOD‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪g/m3 = mg/l :‬‬

‫ﻓﺮﺿﻴﺎت و ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬

‫‪ .1‬دو ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻋﻤﻖ ﻛﻞ ﻣﺎﻳﻊ در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮ= ‪ 6‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ .3‬ﻋﻤﻖ ﺗﺨﻠﻴﻪ = ‪ 30‬درﺻﺪ ﻋﻤﻖ ﺗﺎﻧﻚ‬
‫‪SVI =150mg/l .4‬‬
‫‪NOx=80%TKN .5‬‬
‫‪ .6‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺟﺪول ‪ 2-10‬و ‪ 2-11‬را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار دﻫﻴﺪ ‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ ‪:‬‬
‫‪ -1‬وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﺎﺿﻼب ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٩٨‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﻟﻒ( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-8‬ﻣﻘﺪار ‪ bCOD‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪bCOD = 1.6(220 g/m 3 ) = 352 g/m 3‬‬
‫ب( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ )‪ (2-4‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ nbVSS‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫[‬
‫‪bpCOD 1.6 (220 − 80)g/m 3‬‬
‫=‬ ‫‪= 0.69‬‬
‫]‬
‫‪pCOD‬‬ ‫[‬
‫‪(485 − 160)g/m 3‬‬ ‫]‬
‫‪nbVSS = (1 − 0.69)(220g/m ) = 68g/m 3‬‬
‫‪3‬‬

‫ج( ‪ iTSS‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬

‫‪iTSS = TSS0 − VSS0 = (240 − 220)g/m 3 = 20g/m 3‬‬
‫‪ -2‬ﭼﺮﺧﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ‪ SBR‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻞ زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ )‪ ( Tc‬ﺷﺎﻣﻞ زﻣﺎن ﭘﺮ )‪ ، (tF‬زﻣﺎن واﻛﻨﺶ‪ /‬ﻫﻮادﻫﻲ )‪ ، (tA‬زﻣﺎن ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ )‪ (tS‬و زﻣﺎن‬
‫ﺗﺨﻠﻴــﻪ )‪ (tD‬اﺳــﺖ زﻣــﺎن ﺳــﻜﻮن )‪ (ti‬را ﻧﻴــﺰ ﻣــﻲ ﺗــﻮان اﺿــﺎﻓﻪ ﻧﻤــﻮد ‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛــﻞ ﭼﺮﺧــﻪ‬
‫‪ TC = t F + t A + t S + t D + t i‬اﺳﺖ ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 2‬ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ وﻗﺘﻲ ﻳـﻚ ﺗﺎﻧـﻚ در‬
‫دوره ﭘﺮ ﺷﺪن ﻗﺮار دارد ‪ ،‬اداﻣﻪ ﭼﺮﺧﻪ ﺷﺎﻣﻞ دوره ﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ‪ , tA‬ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ‪ tS‬و ﺗﺨﻠﻴـﻪ‪ tD‬در ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫دﻳﮕﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪:‬‬
‫‪t F = t A + tS + t D‬‬
‫زﻣﺎن ﻫﺮ دوره را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪t A = 2.0h‬‬
‫‪t S = 0.50h‬‬
‫‪t D = 0.50h‬‬
‫‪ti = 0‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﺎﻧﻚ ‪ t F = 2.0 + 0.50 + 0.50 = 3.0‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻘﺪاري‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺮ ﺷﺪن اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد(‪.‬‬
‫‪ Tc = t F + t A + t S + t D = 6.0 h‬ﻛﻞ زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ‬
‫)‪(24h/d‬‬
‫= روز‪.‬ﺗﺎﻧﻚ‪/‬ﺗﻌﺪاد ﭼﺮﺧﻪ‬ ‫‪=4‬‬
‫)‪(6 h/cycle‬‬

‫⎢⎡ )‪ = (2tanks‬ﻛﻞ ﺗﻌﺪاد ﭼﺮﺧﻪ در روز‬

‫⎤ )‪(4cycle/d‬‬
‫‪= 8 cycle/d‬‬
‫⎦⎥ ‪⎣ tank‬‬
‫)‪(7570 m 3 /d‬‬
‫= ﺣﺠﻢ ﭘﺮ در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ‬ ‫‪= 946.3 m 3 /fill‬‬
‫)‪(8 cycle/d‬‬
‫‪ -3‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺠﺎز ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮ در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ‪ 0/3‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪١٩٩‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﻟﻒ( ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ را ﺑﺮاﺳﺎس ﺟﺎﻣﺪات راﻛﺘﻮر اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه = ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮ‬
‫‪VT X = VS X S‬‬
‫‪ =VT‬ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ‪m3 ,‬‬
‫‪ = X‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬در ﺣﺠﻢ ﭘﺮ ‪g/m3 ,‬‬
‫‪ = VS‬ﺣﺠﻢ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻌﺪ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ‪m3 ,‬‬
‫‪ = XS‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬در ﺑﺨﺶ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه ‪g/m3 ,‬‬
‫ب( ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮ را در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ XS -‬را ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺪﻳﻜﺲ ﺣﺠﻤﻲ ﻟﺠﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 150‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮآورد ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫)‪(10 3 mg/g)(10 3 ml/l) (10 3 mg/g)(10 3 ml/l‬‬
‫= ‪XS‬‬ ‫=‬ ‫‪= 6666 g/m 3‬‬
‫)‪(SVI,ml/g‬‬ ‫)‪(150 ml/g‬‬
‫)ﺑﻴﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ‪X = 3500g/m3‬‬
‫‪ -‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺨﺶ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪VS‬‬ ‫‪X‬‬ ‫) ‪(3500 g/m‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 0.525‬‬
‫) ‪VT X S (6666 g/m 3‬‬
‫روي ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ‪ 20‬درﺻﺪ ﻣﺎﻳﻊ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺎ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺣﺬف ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫‪VS‬‬
‫‪= 1.2(0.525) = 0.63‬‬
‫‪VT‬‬
‫‪ -‬ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪VF + VS = VT‬‬
‫‪ = VF‬ﺣﺠﻢ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮ‪m3 ,‬‬
‫‪V F VS‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪= 1.0‬‬
‫‪VT VT‬‬
‫‪VF‬‬
‫‪= 1.0 − 0.63 = 0.37‬‬
‫‪VT‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ‪ VF/VT = 0.3‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -4‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﻞ ‪ t‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﻣﺎﻳﻊ در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮ = ‪ 6‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ = 0.3 (6.0m) = 1.80m‬ﻋﻤﻖ در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٢٠٠‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫)‪VF /tank (946.3 m 3 /tank‬‬

‫= ‪VT‬‬ ‫=‬ ‫‪= 3154 m 3 /tank‬‬
‫‪0.30‬‬ ‫‪0.30‬‬
‫)‪2tanks(3154m 3 /tank)(24h/d‬‬
‫=‪t‬‬ ‫‪= 20h‬‬
‫)‪(7570m 3 /d‬‬

‫‪ SRT -5‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻟــﻒ( از رواﺑــﻂ ‪ 2-16 , 2-15‬و ‪ 1-58‬اﺳــﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴــﺪ ﺗــﺎ راﺑﻄــﻪ اي ﻛــﻪ ﺑــﺮاي ﺑﺪﺳــﺖ آوردن‬
‫‪ (PX.TSS)SRT‬ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ﺑﺪﺳﺖ آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪QY(S0 − S) SRT‬‬ ‫‪QYn (NO X )SRT‬‬
‫= ‪(PX.TSS )SRT‬‬ ‫‪+ Q(nbVSS)SRT +‬‬
‫)‪[1 + (K d )SRT ](0.85‬‬ ‫)‪[1 + (K dn )SRT ](0.85‬‬

‫‪(f d )(K d )Q(Y)(S0 − S)SRT 2‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪+ Q(TSS0 − VSS 0 )SRT‬‬
‫)‪[1 + (K d )SRT ](0.85‬‬

‫‪(PX.TSS )SRT = (V)(X MLSS ) = (3154m 3 )(3500g/m 3 ) = 11039000 g‬‬

‫ب( اﻃﻼﻋﺎت ورودي ﺑﺮاي ﺣﻞ ‪ SRT‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫)ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬ب( ‪nbVSS = 68 g/m‬‬
‫‪3‬‬

‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪S0 ≈ S0 − S‬‬

‫)‪S 0 = bCOD = 352 g/m 3 (step 1b‬‬
‫‪Q = (7570 m 3 /d)/2 tanks = 3785 m 3 /tank.d‬‬
‫)‪iTSS 0 = TSS 0 − VSS0 = (240 − 220) g/m 3 = 20g/m 3 (step 1c‬‬
‫‪NOx = (0.80)(35 g TKN/m 3 ) = 28 g/m 3‬‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﺪول ‪ 2-10‬و ‪: 2-11‬‬
‫‪Y = 0.40g VSS/g bCOD‬‬
‫‪K d.120 C = 0.12 g/g.d(1.04)12 − 20 = 0.088 g/g.d‬‬
‫‪Yn = 0.12 g VSS/g NO X‬‬
‫‪K dn.120 C = 0.08g/g.d(1.04)12 −20 = 0.06 g/g.d‬‬
‫‪f d = 0.15 g/g‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ ‪ ,‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
٢٠١ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ‬ ‫ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬: ٨‫ﺑﺨﺶ‬

(3785 m 3 /d)(0.40 g VSS/g bCOD)(352 g/m 3 )(SRT)

11039000 g =
[1 + (0.088 g/g.d)(SRT)](0.85)

(3758 m 3 /d)(0.12 g/g)(28g/m3)(SRT)

+(3785m 3 /d)(68 g/m 3 )(SRT) +
[1 + (0.088g/g.d)(SRT)](0.85)

(0.15 g/g)(0.088 g/g.d)(0.40 g VSS/g bCOD)(3785 m 3 /d)(352 g/m 3 )(SRT)2

+
[1 + (0.088 g/g.d)(SRT)](0.85)

+(3785 m 3 /d)(20 g/m 3 )(SRT )

‫ را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ) از ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳﺎ ﺣﻞ ﻛﺮدن ﺑﺎ ﺗﻜﺮارﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده‬SRT

.(‫ﻛﻨﻴﺪ‬
SRT = 17.0 d
.‫ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‬MLVSS ‫ ﻏﻠﻈﺖ‬-6
(S0 ≈ S 0 − S) (SRT = 17.0 d) ‫ را ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‬1-54 ‫اﻟﻒ( راﺑﻄﻪ‬
(PX.VSS )SRT = (VT )(X MLSS )

QY(S0 − S) SRT
(PX.VSS )SRT = + Q(nbVSS)SRT
[1 + (K d )SRT ](0.85)

QYn (NO X )SRT (f d )(K d )Q(Y)(S0 − S)SRT 2

+ +
[1 + (K dn )SRT ] [1 + (K d )SRT ]
(3785 m 3 / d )(0.40 g VSS / g COD)(352 g / m 3 )(17 d )
=
[1 + (0.088 g / g.d )(17 d )]
+ (3785 m 3 / d )(68 g / m 3 )(17 d )
(3785 m 3 / d )(0.12 g VSS / g NO x )(28 g / m 3 )(17 d )
+
[1 + (0.06 g / g.d )(17 d )]
(0.15 g / g )(0.088 g / g.d )(0.40 g VSS / g COD)(3785 m 3 / d )(352 g / m 3 )(17 d ) 2
+
[1 + (0.088 g / g.d )(17 d )]
= VT ( X MLVSS )
VT ( X MLVSS ) = 8926716(m 3 .g / m 3 )
VT = 3154 m 3 (4 ‫)ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
VT ( X MLVSS ) = (3154 m 3 )( X MLVSS )
8926716 (m 3 .g / m 3 ) = (3154 m 3 )( X MLVSS )
X MLVSS = 2830 g / m 3
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٢٠٢‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ب( ﻧﺴﺒﺖ ‪ MLVSS‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪X MLVSS‬‬ ‫)‪(2830 g / m3‬‬
‫=‬ ‫‪= 0.81‬‬
‫‪X MLSS‬‬ ‫)‪(3500 g / m3‬‬
‫‪ -7‬ﻣﻘﺪار آﻣﻮﻧﻴﺎك اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه )‪ (NOx‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن )راﺑﻄﻪ ‪: (2-18‬‬
‫‪NO x = TKN 0 − N e − 0.l 2 PX .bio / Q‬‬
‫])راﺑﻄﻪ ‪PX .bio = [A+B+C(2-15‬‬
‫) ‪QY ( S 0 − S‬‬ ‫) ‪QYn ( NO X‬‬ ‫‪( f d )(k d )QY ( S 0 − S ) SRT‬‬
‫= ‪PX .bio‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬ ‫‪1 + (k d ) SRT‬‬ ‫‪1 + (k d ) SRT‬‬
‫) ‪(3785 m 3 / d )(0.40 g VSS / g COD )(352 g / m 3‬‬
‫=‬
‫]) ‪[1 + (0.088 g / g.d )(17 d‬‬
‫) ‪(3785 m 3 / d )(0.12 g VSS / g NO x )(28 g / m 3‬‬
‫‪+‬‬
‫]) ‪[1 + (0.06 g / g.d )(17 d‬‬
‫) ‪(0.15 g / g )(0.088 g / g .d )(3785 m 3 / d )(0.40 g VSS / g COD )(352 g / m 3 )(17 d‬‬
‫‪+‬‬
‫]) ‪[1 + (0.088 g / g.d )(17 d‬‬
‫‪= 267720 g / d = 267.7 kg / d‬‬
‫) ‪(0.12)(267.7 kg / d )(10 3 g / kg‬‬
‫‪NO X = 35 − 0.5 −‬‬
‫) ‪(3785 m 3 / d‬‬
‫‪= (35 − 0.5 − 8.5) g / m 3 = 26 g / m 3‬‬

‫‪ -8‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ آﻣﻮﻧﻴﺎك در زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ ‪ 2‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎ ﻣﻘﺪار ‪ 0/5mg/l‬ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮوژن در دﺳﺘﺮس ﻗﺎﺑﻞ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻗﺎﺑﻞ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن در ﺟﺮﻳﺎن ورودي = ‪NOX = 26 g/m3‬‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻗﺎﺑﻞ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ‪:‬‬
‫‪VF ( NO X ) = 946.3 m 3 / cycle (26 g / m 3 ) = 24604 g / fill‬‬
‫) ‪ = VS ( N e‬آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻗﺒﻞ از ﭘﺮ ﺷﺪن‬
‫‪N e = 0.5 g / m 3 NH 4 − N‬‬
‫[‬
‫‪VS ( N e ) = N e (V − VF ) = (0.5 g / m 3 ) (3154 − 946.3) m 3 = 1104 g‬‬ ‫]‬
‫‪ = (24604 + 1104 ) g = 25708 g‬ﻛﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻗﺎﺑﻞ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن در ﺷﺮوع ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ‬
‫‪25708 g 25708 g‬‬
‫= ﻏﻠﻈﺖ اوﻟﻴﻪ‬ ‫=‬ ‫‪= 8.15 g / m 3 = N 0‬‬
‫‪VT‬‬ ‫‪3154 m 3‬‬
‫ب( زﻣﺎن واﻛﻨﺶ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ , 2-40‬زﻣﺎن واﻛﻨﺶ )ﻫﻮادﻫﻲ( ﺑﻌﺪ از ﭘﺮ ﺷﺪن را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ﻣﻄﻠﻮب آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮﻓﺎﻳﺮ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٢٠٣‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪N0‬‬ ‫‪⎛µ‬‬ ‫⎞ ‪⎞⎛ DO‬‬

‫‪K n ln‬‬ ‫‪+ (N 0 − N t ) = X n ⎜ mn‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪⎟t‬‬
‫‪Nt‬‬ ‫‪⎜ Y‬‬ ‫⎟ ‪⎟⎜ K + DO‬‬
‫‪⎝ n‬‬ ‫‪⎠⎝ 0‬‬ ‫⎠‬
‫‪ -‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﻫﺎ ‪:‬‬
‫‪Q(Yn )( NO X ) SRT‬‬
‫= ‪Xn‬‬
‫‪[1 + (k‬‬ ‫‪d‬‬
‫]‬
‫‪) SRT V‬‬
‫) ‪(3785 m 3 / d )(0.12 g VSS / g NH 4 − N )(26 g / m 3 )(17 d‬‬
‫=‬ ‫‪= 31.5 g / m 3‬‬
‫‪[1 + (0.06 g / g.d )(17 d )](3154 m‬‬ ‫‪3‬‬
‫)‬
‫‪µ‬‬ ‫) ‪= 0.75 g / g.d (1.07‬‬ ‫‪12 − 20‬‬
‫‪= 0.44 g / g.d‬‬
‫‪m ,120 C‬‬

‫‪k‬‬ ‫‪= 0.74 g / m 3 (1.053) 12 − 20 = 0.49 g / m 3‬‬

‫‪n ,120 C‬‬

‫‪K 0 = 0.5 g / m 3‬‬

‫‪ -‬زﻣﺎن واﻛﻨﺶ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎن را ﺑﺮاي ‪ N 0 = 8.15 g / m 3 , N e = 0.5 g / m 3‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪:‬‬
‫⎤ ) ‪⎡ (8.15 g / m 3‬‬
‫⎢ ‪0.49 ln‬‬
‫(‬ ‫‪.‬‬ ‫‪/‬‬ ‫⎥ ‪3‬‬
‫)‬
‫[‬
‫‪(8.15 − 0.5) g / m 3‬‬ ‫]‬
‫⎣‬ ‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪m‬‬ ‫⎦‬
‫⎞ ‪⎡ (0.44 g / g .d ) ⎤⎛ 2‬‬
‫⎢ ) ‪= (31.5 g / m 3‬‬ ‫⎜⎥‬ ‫‪⎟t‬‬
‫⎠ ‪⎣ (0.12 g / g ) ⎦⎝ 0.5 + 2‬‬
‫‪t = 0.113 d = 2.7 h‬‬
‫ج( زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﻮادﻫﻲ = ‪ 2/7‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ‪ 2‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺣﻴﻦ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺮ ﺷﺪن ‪ ،‬ﻫـﻮادﻫﻲ ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﭘﺮ ﺷﺪن = ‪ 3‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻚ دوم زﻣﺎن ﭘﺮ ﺷﺪن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط ﺑﺪون ﻫﻮادﻫﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﺎﻟـﺖ اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ‪ SVI‬ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫= ﻛﻞ زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ‬ ‫‪+ 2 = 3.5 h‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ,‬زﻣﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﺟﻮد دارد ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﺿﺮﻳﺐ اﻳﻤﻨﻲ ﻃﺮاﺣﻲ در اﻳـﻦ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ,‬ﺗﻜﺮارﻫﺎي دﻳﮕﺮي را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮ اﻧﺠـﺎم داد ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ‪ SRT‬ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺗـﺮ و‬
‫ﺣﺠﻢ ‪ VT‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ‪ VF/VT‬ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻳﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ زﻣﺎن دوره واﻛـﻨﺶ‪ ,‬ﺣﺠـﻢ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ -9‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭙﺎژ ﺗﺨﻠﻴﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﺗﺨﻠﻴﻪ = ﺣﺠﻢ ﭘﺮ‬
‫‪VF = 946.3 m 3‬‬
‫زﻣﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ = ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٢٠۴‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪946.3 m 3‬‬
‫= ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭙﺎژ‬ ‫‪= 31.5 m 3 / min‬‬
‫‪30 min‬‬
‫‪ – 10‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﺮ ﺗﺎﻧﻚ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-17‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪R0 = Q( S 0 − S ) − 1.42 Px.bio + 4.33 Q( NO X‬‬
‫) ‪= (3785 m 3 / d )(352 g / m 3 )(1 kg / 10 3 g ) − 1.42(267.7 kg / d‬‬
‫‪+ 4.33(26 g / m 3 )(93785 m 3 / d )(1 kg / 10 3 g ) = (1332 − 380 + 426 ) kg / d = 1378 kg / d‬‬
‫زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ در ﻫﺮ ﺗﺎﻧﻚ‪:‬‬
‫زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ = ‪ 3/5‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﭼﺮﺧﻪ در روز = ‪4‬‬
‫ﻛﻞ زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ = ‪14 h/d‬‬
‫) ‪(1378 kg O2 / d‬‬
‫= ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن‬ ‫‪= 98.4 kg / h‬‬
‫) ‪(14 h / d‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن در اﺑﺘﺪاي دوره ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘـﺎل اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘـﺎل اﻛـﺴﻴﮋن ﻛـﺎﻓﻲ در‬
‫اﺑﺘﺪاي ﭼﺮﺧﻪ و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎرﻫﺎي ﭘﻴﻚ ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺘﻘﺎل اﻛـﺴﻴﮋن ﺑﺎﻳـﺪ در ﻳـﻚ ﺿـﺮﻳﺐ ‪ 1/5‬ﺗـﺎ ‪2‬‬
‫ﺿﺮب ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -11‬ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 7-55‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ )‪. (MLSS=XTSS‬‬
‫) ‪(V )( MLSS‬‬
‫= ‪PX .TSS‬‬
‫‪SRT‬‬
‫) ‪(2 tan ks)(3154 m 3 / tan k )(3500 g / m 3 )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫=‬ ‫‪= 1299 kg / d‬‬
‫‪17 d‬‬
‫‪ bCOD = (7570 m 3 / d )(352 g / m 3 )(1 kg / 10 3 g ) = 2664 kg / d‬ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫) ‪(2664 kg bCOD / d‬‬
‫= ‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه‬ ‫‪= 1665 kg / d‬‬
‫)‪(1.6 kg bCOD / kg BOD‬‬
‫⎞ ‪1299 ⎛ 0.78 g TSS‬‬
‫= ‪ g TSS / g BOD‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬ ‫⎜=‬ ‫⎟‬
‫⎠⎟ ‪1665 ⎜⎝ g BOD‬‬
‫‪⎛ 0.78 g TSS ⎞⎛ 0.81 g VSS ⎞ 0.63 g VSS‬‬
‫⎜⎜ = ‪ g VSS / g BOD‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫= ⎟⎟‬
‫⎠ ‪⎝ g BOD ⎠⎝ g TSS‬‬ ‫‪g BOD‬‬
‫‪1299‬‬
‫= ‪ g TSS / g bCOD‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬ ‫‪= 0.49 g TSS / g bCOD‬‬
‫‪2664‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺣﺘﻲ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدن ‪ SRT‬در اﻳﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ‪ ،‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ﺑـﺎزده ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﺷﺪه در ﻣﺜﺎل ﻃﺮاﺣﻲ ‪ CMAS‬اﺳﺖ )ﻣﺜﺎل ‪ . (2-2‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﻓﺎﺿـﻼب داراي‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ nbVSS‬ﺑﻴﺸﺘﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﺻـﺮﻓﻨﻈﺮ از اﻳﻨﻜـﻪ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺗﺤـﺖ ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫ﻫﻮازي ﻳﺎ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑـﺖ ﻓـﺮض ﺷـﺪه اﺳـﺖ ‪ .‬در‬
‫ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﻲ از دوره ﻏﻴﺮ ﻫﻮادﻫﻲ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮات وﺟﻮد دارد و ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧـﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻧﻤـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ اﺛﺮ ﻛﻤﻲ ﺑﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﻃﺮاﺣﻲ دارد‪ ،‬ﺧﻄﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٢٠۵‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ -12‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ‪ BOD‬و ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﻧﺴﺒﺖ ‪. F/M‬‬
‫‪kg BOD‬‬ ‫) ‪QS 0 (3785 m 3 / d )(220 g / m 3‬‬
‫= ‪F /M‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 0.09 g / g.d‬‬
‫‪kg MLVSS .d‬‬ ‫‪XV‬‬ ‫) ‪(2830 g / m 3 )(3154 m 3‬‬
‫ب( ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ‪. BOD‬‬
‫) ‪kg BOD QS 0 (7570 m 3 / d )(220 g / m 3‬‬
‫= ‪Lorg‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 0.53 kg / m 3 .d‬‬
‫‪m .d‬‬
‫‪3‬‬
‫‪V‬‬ ‫) ‪(3154 g / m )(103 g / kg‬‬
‫‪3‬‬

‫‪ -13‬ﺧﻼﺻﻪ ﻃﺮاﺣﻲ را ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫‪7570‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪1665‬‬ ‫‪Kg/d‬‬ ‫ﺑﺎر ‪ BOD‬ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪265‬‬ ‫‪Kg/d‬‬ ‫ﺑﺎر ‪ TKN‬ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪2‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺗﺎﻧﻚ‬
‫‪3‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫زﻣﺎن ﭘﺮ ﺷﺪن‬
‫‪2‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫زﻣﺎن واﻛﻨﺶ‬
‫‪3/5‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﻛﻞ زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫‪0/5‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫زﻣﺎن ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‬
‫‪0/5‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫زﻣﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫‪6‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ‬
‫‪17‬‬ ‫روز‬ ‫‪ SRT‬ﻛﻞ‬
‫‪3154‬‬ ‫ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬ ‫ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ‬
‫‪946/3‬‬ ‫ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬ ‫ﺣﺠﻢ ﭘﺮ در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ‬
‫‪0/3‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ‪ /‬ﺣﺠﻢ ﭘﺮ‬
‫‪1/8‬‬ ‫ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﺳﺮرﻳﺰ‬
‫‪6‬‬ ‫ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﺗﺎﻧﻚ‬
‫‪3500‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪MLSS‬‬
‫‪2830‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪MLVSS‬‬
‫‪0/09‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪F/M‬‬
‫‪0/53‬‬ ‫‪kg /m3.d‬‬ ‫ﺑﺎر ‪ BOD‬ﺣﺠﻤﻲ‬
‫‪31/5‬‬ ‫‪m3/min‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﭘﻤﭙﺎژ ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫‪1299‬‬ ‫‪kg/d‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ‬
‫‪0/63‬‬ ‫‪kg VSS/ kg BOD‬‬ ‫ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬
‫‪0/49‬‬ ‫‪kg TSS/kg bCOD‬‬
‫‪1378‬‬ ‫‪kg/d‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪/‬ﺗﺎﻧﻚ‬
‫‪14‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﻛﻞ زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ ‪ /‬ﺗﺎﻧﻚ ‪ ،‬روز‬
‫‪98/4‬‬ ‫‪kg/h‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٢٠۶‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬

‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺘﺪاول ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ‪ ،‬رژﻳﻢ اﺧﺘﻼط و ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﻪ دو ﺗـﺎ‬
‫ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻮﺛﺮ از ﻧﻈﺮ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑـﺎ دﻳـﻮاره‬
‫ﻫﺎي ﺑﺎﻓﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﻄﻮر دﻟﺨﻮاه ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻛـﻪ ﺑـﺼﻮرت ﺳـﺮي ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺑﻮﺟﻮد آﻳﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ 2-17‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬در ﺣﺠـﻢ ﻣـﺴﺎوي راﻛﺘـﻮر ‪ ،‬راﻛﺘﻮرﻫـﺎي ﺳـﺮي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ راﻛﺘﻮرﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻨﻔﺮد ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ ﻳـﺎ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮي را‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺮﺣﻠﻪ اي در ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻣﻘﻴـﺎس ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-17‬ﻧﻤﻮدار ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-18‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن در ﻓﺮآاﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬

‫ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‪ :‬در ﻃﺮح ﻫﺎي راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ و در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪري زﻳـﺎد اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ اﻧﺘﻘـﺎل ﺣﺠﻤـﻲ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻮادﻫﻲ را ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﻳﻔﻴﻮزرﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﺣﺒﺎب رﻳﺰ و ﺗـﺮاﻛﻢ‬
‫ﺑﺎﻻ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﻧﻞ ﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻏﺸﺎﻳﻲ ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ‪ 100-150 mg/L.h‬اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﺎزﻧﺪه ﻫﺎ ﻣﺪﻋﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺬب اﻛـﺴﻴﮋن )‪ (OURs‬در ﻫـﺮ‬
‫ﻳﻚ از ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ) ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑـﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ‪،‬‬
‫ﺣﺬف ‪ COD ، rbCOD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ذره اي و ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ( در ﺷﻜﻞ ‪-18‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٢٠٧‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ 2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣﻘـﺪار ‪ rbCOD‬در ﻣﺮﺣﻠـﻪ اول ﻣـﺼﺮف ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺳـﺮﻋﺖ ﺟـﺬب‬
‫اﻛﺴﻴﮋن )‪ (OUR‬ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ ‪ ، pCOD‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫـﺎي‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﺑﺘﺪاي ﻣﺮاﺣﻞ ﻳﻚ ﺗـﺎ ﺳـﻪ ‪ ،‬ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ درﺟﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ آﻣﻮﻧﻴﺎك در ﻣﺮاﺣـﻞ اوﻟﻴـﻪ اﺳـﺖ ‪ .‬ﺣﺠـﻢ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﺛﺎﺑـﺖ اﺳـﺖ ‪ .‬ﺗﻮزﻳـﻊ ﺣﺠـﻢ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﻮادﻫﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑـﺮآورد ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬درﺻـﺪ ﻣـﺼﺮف ﻛـﻞ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 20 ، 30 ، 40‬و ‪ 10‬درﺻﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ‬
‫روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺑﺮآورد ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻞ ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ CMAS‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﺳـﭙﺲ ﺗﻮزﻳـﻊ ﺣﺠـﻢ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ ﺗﺨﻤـﻴﻦ زده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻮع و ﻣﻜﺎن دﻳﻔﻴﻮزرﻫﺎ و ﺑﺎ ﺗﺪارك ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻬﻴﻪ ﻫـﻮا ﻛـﻪ ‪ DO‬را در ﻫـﺮ ﻗـﺴﻤﺖ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻫﻮا را در ﻣﻜﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬روﺷﻲ ﻛـﻪ در ﺑـﺎﻻ ﺑﻴـﺎن‬
‫ﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﻮرد اﻃﻤﻴﻨﺎن اﺳﺖ؛ زﻳﺮا در ﺣﻴﻦ ﭼﺮﺧﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑـﺎر‬
‫در ﻃﻮل ﺗﺎﻧﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ‪ :‬روش دﻳﮕﺮ ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎ‬
‫و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻏﻠﻈﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪ .‬اﻳـﻦ روش ﺑﻄـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﺑﻬﺘﺮي را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد و ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻇﺮﻓﻴﺖ واﻗﻌﻲ ﻃﺮح ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد ‪ .‬روش‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻞ ﻳﻜﺴﺮي از رواﺑﻂ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ‪، rbCOD‬‬
‫‪ ، pCOD‬آﻣﻮﻧﻴﺎك ‪ ،‬ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ و ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻟﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺴﻔﺮ و اﺛﺮ‬
‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺮ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎل از ﻣﺪل ﻛﺎﻣـﻞ ﺷـﺒﻴﻪ ﺳـﺎزي در ﭘﺎﻳـﺎن‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺛﻴﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻳـﻚ ﺗﺎﻧـﻚ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻣﺜﺎل ‪ 2-4‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-4‬ارزﻳﺎﺑﻲ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ :‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻣﺴﺎوي در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ را ﺑﺎ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﻚ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي ﺑـﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ 8‬ﺳـﺎﻋﺖ اﺳـﺖ و‬
‫‪ SRT‬ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﺪن ﻏﻠﻈـﺖ ازت آﻣﻮﻧﻴـﺎﻛﻲ ﺑـﻪ ‪mg/l‬‬
‫‪ 0/5‬در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ و اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺟﺪول ‪ 2-11‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت و ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪°‬‬
‫‪18‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫‪0/655‬‬ ‫‪g /g .d‬‬ ‫‪µm‬‬
‫‪0/67‬‬ ‫‪g NH4-N/m3‬‬ ‫‪Kn‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٢٠٨‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪0/12‬‬ ‫‪g VSS/g NH4-N.d‬‬ ‫‪Yn‬‬

‫‪0/074‬‬ ‫‪g /g .d‬‬ ‫‪Kdn‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ورودي‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪2‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪DO‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪K0‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪RAS‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪g/m3 = mg/l :‬‬

‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻘــﺪار ‪ SRT‬و ﻏﻠﻈــﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬــﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔــﺎﻳﺮ را ﺑــﺮاي ﻳــﻚ ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﺗــﻚ ﻣﺮﺣﻠــﻪ اي ﺑــﺎ‬
‫‪ t = 8 h = 0.33 d , N = 0.5 g / m 3‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-93‬ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫⎞ ‪⎛ µ nm N ⎞⎛ DO‬‬
‫⎜ = ‪µn‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪⎟−k‬‬
‫‪⎜ K + N ⎟⎜ K + DO ⎟ dn‬‬
‫‪⎝ n‬‬ ‫‪⎠⎝ 0‬‬ ‫⎠‬
‫⎫ ) ‪⎧ (0.655 g / g.d )(0.5 g / m 3 ) ⎫⎧ (2 g / m 3‬‬
‫⎨=‬ ‫‪= 0.074 g / g.d‬‬
‫⎩‬ ‫[‬
‫‪(0.67 + 0.5) g / m 3‬‬
‫⎨⎬‬
‫]‬ ‫[‬ ‫⎬ ‪3‬‬
‫⎭ ‪⎭⎩ (0.5 + 2) g / m‬‬ ‫]‬
‫ب( ﻣﻘﺪار ‪ SRT‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ‪ 1-37‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪SRT‬‬ ‫=‬ ‫‪= 6.7 d‬‬
‫‪µn‬‬ ‫‪0.15 g / g.d‬‬
‫ج( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ اﺻﻼح ﺷﺪه ‪ ، 1-43‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫) ‪( SRT )Yn ( NO x‬‬ ‫) ‪(96.7 d )(0.12 g / g )(30 g / m 3‬‬
‫= ‪Xn‬‬ ‫=‬ ‫‪= 48.9 g / m 3‬‬
‫[‬
‫‪t 1 + (k d ) SRT‬‬ ‫]‬ ‫]) ‪(0.33 d ) [1 + (0.074 g / g.d )(6.7 d‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن را در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ اي اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ ﻛـﻪ ﺣﺠـﻢ ﻫـﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑﺮاﺑـﺮ و در‬
‫ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ CMAS‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ = ‪0.333 d / 4 = 0.0833 d‬‬

‫اﻟﻒ( ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪:‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ +‬ﺧﺮوﺟﻲ ‪ -‬ورودي = ﻣﺠﻤﻮع‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٢٠٩‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪dN t‬‬
‫‪V = Q ( NO x ) + QR N 4 − (Q + QR ) N 1 − Rn ,1V‬‬
‫‪dt‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬از راﺑﻄﻪ ‪ 1-15‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗـﺼﺤﻴﺢ ﻏﻠﻈـﺖ ‪ DO‬ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪⎛µ‬‬ ‫⎞ ‪⎞⎛ N 1 ⎞⎛ DO‬‬
‫‪Rn.1 = ⎜ m‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪⎟X‬‬
‫‪⎜Y‬‬ ‫‪⎟⎜ K + N ⎟⎜ K + DO ⎟ n‬‬
‫‪⎝ n‬‬ ‫‪⎠⎝ n‬‬ ‫⎝⎠ ‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫⎠‬
‫‪ = Q‬دﺑﻲ ﻓﺎﺿﻼب ‪m3.d ،‬‬
‫‪ = NOx‬ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس در ﭘﺴﺎب ورودي = ‪30 g/m3‬‬
‫‪ = QR‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪m3.d ، 4‬‬
‫‪0/5 = Q/QR‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = N4‬ﻏﻠﻈﺖ ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪g/m ، 4‬‬
‫‪ = N1‬ﻏﻠﻈﺖ ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪g/m3 ، 1‬‬
‫‪ = Rn.1‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪g/m3.d ، 1‬‬
‫‪ = Xn‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ‪g/m3 ،‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ CMAS‬اﺳﺖ ؛ زﻳﺮا ﺣﺠـﻢ ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ‬
‫از ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﺣﺬف ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺳﻴﺴﺘﻢ داراي ‪ SRT‬ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺎﺑﺖ ‪dN t / dt = 0‬‬
‫‪NO x + QR / QN 4 − (1 + QR / Q) / N 1 − Rn.1V / Q = 0‬‬
‫) ‪NO x + 0.5 N 4 = 1.5 N 1 + Rn.1 (t‬‬
‫‪ 0/0833 = t‬روز ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬
‫‪30 g/m3 = NOx‬‬
‫ب( ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‪ ،‬از روش ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫‪dN 2‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪= (Q + QR ) N 1 − (Q + QR ) N 2 − Rn , 2V‬‬
‫‪dt‬‬
‫) ‪1.5 N 1 = 1.5 N 2 + Rn.2 (t‬‬

‫ج( ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪: 3‬‬

‫) ‪1.5 N 2 = 1.5 N 3 + Rn.3 (t‬‬
‫د( ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪: 4‬‬
‫) ‪1.5 N 3 = 1.5 N 4 + Rn.4 (t‬‬
‫‪ Rn.i (i =1−4 ) -3‬ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻏﻠﻈﺖ ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪: 1‬‬
‫⎡‬ ‫) ‪(0.655 g / g.d‬‬ ‫⎪⎧ ⎤‬ ‫‪N1‬‬ ‫⎫ ) ‪⎫⎪⎧ (2 g / m 3‬‬
‫⎢ = ‪Rn.1‬‬ ‫⎨⎥‬
‫[‬
‫‪⎣⎢ 90.12 g VSS / g NH 4 − N ) ⎦⎥ ⎪⎩ (0.67 + N 1 ) g / m‬‬
‫‪3‬‬
‫[ ]‬
‫⎨⎬‬
‫]‬
‫⎬ ‪3‬‬
‫⎭ ‪⎪⎭⎩ (0.5 + 2) g / m‬‬
‫) ‪(48.9 g / m 3‬‬

‫‪ -4‬رواﺑﻂ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده ﺣﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻳﻚ ﺷـﺮوع ﻣـﻲ‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٢١٠‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ N4‬ﺑﺼﻮرت ﻓﺮﺿﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﻜـﺮر ‪ ،‬ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪:‬‬

‫ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ‪g/m3 ،‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬

‫‪12/2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪4/7‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪0/03‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪ -5‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﺗﺌﻮري ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻛﺮدن ﺑﺪﺳـﺖ ﻣـﻲ‬
‫آﻳﺪ‪ 75 ،‬درﺻﺪ ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻃﺮاﺣﻲ ‪ CMAS‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-19‬ﺗﺼﻮﻳﺮ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻃﺮح ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ‪ ، Owls Heod‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك)ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﻣﺤـﻴﻂ‬
‫زﻳﺴﺖ ﺷﻬﺮ ﻧﻴﻮﻳﻮرك(‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬

‫در ‪ 30‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدي ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ﻣـﻮاد آﻟـﻲ )‪ (BOD‬و‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪادي از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎ اﺻﻼح ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺻﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﻮﺟـﻮد آﻣـﺪه اﺳـﺖ ‪ .‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ و ﻧﻤـﻮدار ﺟﺮﻳـﺎن ﺑـﺮاي ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺟﺪول ‪ 2-15‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺻﻠﻲ راﻛﺘﻮر ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﺟﺮﻳـﺎن ﻗـﺎﻟﺒﻲ ‪ ،‬اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ و‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻲ از ﻃﺮح ﺑﺰرگ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-19‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎ از ﻧﻈـﺮ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻫـﻮادﻫﻲ‪،‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٢١١‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻮادﻫﻲ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات‪ ،‬ﻧﺤﻮه ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﺘﻔﺎوت ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮﺧﻲ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺗﻤﺎﺳﻲ و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎ ﺧﻠﻮص زﻳﺎد ﻛﻪ اﺻـﻮﻻً ﺑـﺮاي‬
‫ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﻛﻮﺗﺎه ﻃﺮاﺣﻲ ﺷـﺪه و ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﻛﻤﺘﺮي ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺑـﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺮاي ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻛـﻪ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ زﻣـﻴﻦ‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي و ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻣﺘـﺪاول ﺑـﺮاي ﺣـﺬف‬
‫‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ دﻣـﺎي ﻓﺎﺿـﻼب و ﻣﻘـﺪار ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‪،‬‬
‫ﻣﺤﺪوده ﮔﺴﺘﺮده اي از ‪ SRT‬ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻛﺮاس ﺑﻪ ﻧﺪرت اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻣـﺎ اﻳـﻦ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن اﻛﺴﻴﺪه ﺷـﺪه ﺑـﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ‪ BOD‬در ﻋﺒﻮر اوﻟﻴﻪ از ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﮔـﺴﺘﺮده ﻣﺘـﺪاول‪ ،‬ﻧﻬﺮﻫـﺎي اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ارﺑﺎل‪ 1‬و ﺑﻴﻮﻻك‪ 2‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ روش ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﻫﺮ ﺳـﻪ ﻧـﻮع‬
‫اﺧﻴﺮ را در ﺷﻜﻞ ‪ 2-20‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﺎ ﺣـﺬف ﺗـﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴـﻪ و ﻫـﻀﻢ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي از‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده ﺗﺮي را ﺑﻜﺎر ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎ ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ‬
‫ﺗﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻴﺶ از ‪ 20‬روز اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺟﻮاﻣﻊ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻛﻪ زﻣﻴﻦ در آﻧﺠﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﺟﺪي ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﺎده ﺗﺮ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ‪ .‬ﺣﺠﻢ زﻳﺎد ﺗﺎﻧﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺘﻌﺎدل ﺷﺪن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎرﻫﺎ و ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺑـﺎﻻ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻫﻤـﺮاه‬
‫ﺑﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻫﻮادﻫﻲ و اﺧﺘﻼط ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن ﻛﺎﻧـﺎﻟﻲ )ﻧﻬﺮﻫـﺎي‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ارﺑﺎل و ‪ ، (CCAS‬اﻧﺮژي ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻮادﻫﻲ‪ ،‬ﺑﺠﺎي اﺧﺘﻼط ﺑﺮاﺳﺎس دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳـﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﻣﺘﺪاول‪ ،‬اﻧﺮژي ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺼﻮر ﻣـﻲ‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده و ﻧﻬـﺮ اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑـﺮاي ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻟﺠـﻦ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ در‬
‫ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﻃﻮﻻﻧﻲ دارﻧـﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨـﺪ ﺑـﺎ وﺿـﻊ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ دﻗﻴـﻖ ﺗـﺮ ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )ﺑﺨﺶ ‪ 14‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ ،‬ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻫﻀﻢ ﻫﻮازي ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در‬
‫ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪادي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﻣـﻲ ﺷـﻮد و از‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﻣﺠﺰا ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ در ﺟﺪول ‪ 2 -15‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ ،‬راﻛﺘﻮر ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻨﻘﻄﻊ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﺎ ﻟﺠـﻦ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاﺳﺎس زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات و ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎ ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬

‫‪1‬‬
‫آﺮوي =‪.orbal‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.biolac‬‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٢١٢‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺳﺎده ﺑﻮدن ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮاي ﺟﻮاﻣﻊ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﺎ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 2-5‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در ﺟـﺪول‬
‫‪ 2-16‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-20‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﻟﻒ( ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﻫﻮاده ﻫﺎي ﺑﺮﺳﻲ ب( ﻓﺮآﻳﻨﺪ ارﺑـﺎل ﺑـﺎ ﻫـﻮاده ﻫـﺎي‬
‫دﻳﺴﻜﻲ ج( ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻻك ﺑﺎ زﻻل ﺳﺎز ﻣﺮﺑﻮط‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﺣـﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺗـﺎﺑﻌﻲ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪد ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي وﻳﮋه ﻣﻜﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫در ﺣﺎل و آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻳﻤﻨﻲ در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري و ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎي ﺑﻬـﺮه‬
‫اژدرﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ‪٢١٣‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﺮداري اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎ و ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﻬﻢ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻓﺮآﻳﻨـﺪي ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل در ﺟـﺪول ‪2-17‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ در ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﻮﺛﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٢١۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-15‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ، CMAS‬ﺷﻜﻠﻲ از رژﻳﻢ ﺟﺮﻳﺎن در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻓﺎﺿﻼب ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ‬ ‫اﻟﻒ( ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ )‪(CMAS‬‬
‫ﺷﺪه و ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ وارد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎر آﻟـﻲ در ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ ‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ MLSS‬و ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺼﻮرت ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ CMAS‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎرﻫـﺎي‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ‪ ،‬ﺗﺮﻗﻴﻖ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ CMAS‬از ﻧﻈـﺮ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺎده اﺳﺖ ؛ اﻣﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟﻲ ) ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﭘـﺎﻳﻴﻦ( رﺷـﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي رﺷـﺘﻪ اي را‬
‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺸﻜﻼت ﺣﺠﻴﻢ ﺷﺪن ﻟﺠﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه و ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ )‪ (RAS‬وارد اﻧﺘﻬﺎي ﺟﻠﻮﻳﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺑـﺎ ﻫـﻮادﻫﻲ‬ ‫ب(ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻣﺘﺪاول‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ دﻳﻔﻴﻮرزي ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 3-5‬ﻛﺎﻧﺎل )ﻣﺴﻴﺮ( ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ‪ .‬در ﻃﺮﺣﻬﺎي اوﻟﻴﻪ ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻫﻮا در ﻃﻮل ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺼﻮرت ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﻮد ؛ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در اﺑﺘﺪاي ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺎﻧﻚ‬
‫ﻛﻢ ﺑﻮد ‪ .‬در ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را در ﻃﻮل ﺗﺎﻧﻚ‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در اﺑﺘﺪا ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﺎﻻﺗﺮ و در ﻧﺰدﻳﻚ اﻧﺘﻬﺎي ﺗﺎﻧﻚ ‪ ،‬ﻣﻘﺪار آن‬
‫ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ ‪ .‬در ﻃﻮل دوره ﻫﻮادﻫﻲ ‪ ،‬ﺟﺬب ‪ ،‬ﻟﺨﺘﻪ ﺳﺎزي و اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻮاد آﻟﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘـﺪ ‪ .‬ﺟﺎﻣـﺪات ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل در ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻣﻘﺪار ﻛﻢ ‪ MLSS‬ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ‪BOD‬‬ ‫ج(ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ)ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻣﺘﺪاول را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‬
‫‪٢١۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫زﻳﺎد ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﻮﺗﺎه ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ زﻳـﺎد ﺑﺮﮔـﺸﺖ ﻟﺠـﻦ ‪،‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ F/M‬زﻳﺎد ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﺑـﺎﻻ در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﺪاول ﻗﺎﻟﺒﻲ ‪ ،‬ﭘﺴﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﻧﻈﺮ ‪ TSS‬و ‪ BOD‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
‫‪ ،‬زﻳﺮا در ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي در ﺣﻔﻆ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺛﺎﺑﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ‪ .‬اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ و ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺷﻜﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ اي از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه ﺑـﺮاي اﻳﺠـﺎد‬ ‫د(ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬
‫‪ F/M‬ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ‪ ،‬از ‪ 4-3‬ﻧﻘﻄﻪ وارد ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻛﺴﻴﮋن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز در ﺣﺎﻟـﺖ ﭘﻴـﻚ ‪ ،‬ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﻪ ﻳﺎ ﺗﻌﺪادي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺎﻧﺎل ﻣﻮازي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬اﻧﻌﻄﺎف در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎي اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳﺖ ؛ زﻳﺮا ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ MLSS‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﺑﺘﺪا زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آن ‪ 5000-9000 mg/l‬اﺳـﺖ و در ﻣﺮاﺣـﻞ ﺑﻌـﺪي ﻛـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ورودي اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ درﻳﺎﻓـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات ﺑﻴـﺸﺘﺮي دارد و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻣﺘﺪاول ‪ ،‬در ﺣﺠﻢ ﺑﺮاﺑـﺮ داراي ‪ SRT‬ﺑـﺎﻻﺗﺮ اﺳـﺖ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗﻐﺬﻳـﻪ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اي را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺗﻤﺎﺳﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ وارد ﻛﺮدن در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﭘﺎﻳـﺎﻧﻲ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد‪ .‬و ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي زﻳﺎد در آب و ﻫﻮاي ﻣﺮﻃﻮب را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧﺮ ﺑﺼﻮرت ﻛﻨﺎرﮔﺬر ﻋﺒﻮر داد ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ ﺑـﺎر‬
‫ﺟﺎﻣﺪات در زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺗﻤﺎﺳﻲ ‪ ،‬دو ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺠﺰا ﻳﺎ ﺗﺎﻧﻚ دو ﻗﺴﻤﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب و ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‬ ‫ه( ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺗﻤﺎﺳﻲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻓﺎﺿﻼب ورودي )ﺧﺎم ﻳﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه( در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻤﺎس ﻣﺨﻠﻮط ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻤﺎس‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﺗﺎه )‪ 30-60‬دﻗﻴﻘﻪ( و ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻤﺎس ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫ﺗﺜﺒﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﺣﺬف ﺳﺮﻳﻊ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻤﺎس اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘـﺪ و ﻣـﻮاد آﻟـﻲ ذره اي و ﻛﻠﻮﺋﻴـﺪي‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻌﺪي در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ‪ ،‬داﺧﻞ ﻟﺨﺘﻪ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ دام ﻣﻲ اﻓﺘـﺪ‪ .‬در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺗﺜﺒﻴـﺖ‪ ،‬ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫‪٢١۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ )‪ (RAS‬ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺣﺪود ‪ 1-2‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗـﺎ زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﻣﺤﻠـﻮﻟﻲ ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻟﺠﻦ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﺗﻤﺎﺳـﻲ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻫﻮادﻫﻲ ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻣﺘﺪاول ﻳـﺎ اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﺎ ‪ SRT‬ﻣـﺸﺎﺑﻪ دارد‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﮔـﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ و زﻣـﺎن ﺗﻤـﺎس ﻛﻮﺗـﺎه ‪ ،‬ﺣﺠـﻢ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠـﻮل ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺷـﺪه و‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك را ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ دوﮔﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺳﺮﻋﺖ ﺑـﺎﻻ اﺳـﺖ و در‬ ‫و( ﻟﺠﻦ دوﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ در ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬ﺑﺨـﺸﻲ از‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ورودي از ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺼﻮرت ﻛﻨﺎرﮔﺬر ﻋﺒـﻮر داده ﺷـﻮد ﺗـﺎ ‪ BOD‬و ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ را ﺑـﺮاي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ و ﻟﺨﺘﻪ ﺳﺎزي و ﺑﻪ دام اﻓﺘﺎدن ﺟﺎﻣﺪات را در زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ ‪ .‬ﻋﻠـﺖ‬
‫اﺻﻠﻲ ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣﺬف ‪ BOD‬از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮاد ﺳﻤﻲ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﻮد‬
‫و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺣﺴﺎس ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺶ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑﻬﺘـﺮ ﻓﺎﺿـﻼب ﻫـﺎي‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ‪ ،‬ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ واﺣﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﺳﺮ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﺮﺣﻠﻪ اي در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد )ﻣﻚ وﻳﺘـﺮ‪.(1978 ،‬‬ ‫ز(اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎ ﺧﻠﻮص ﺑﺎﻻ‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺳﻪ ﻳﺎ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و ﻓﺎﺿﻼب ورودي ‪ ،‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎ ﺧﻠـﻮص ﺑـﺎﻻ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط و ﮔﺎز ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺸﺎر ﺟﺰﺋـﻲ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫در ﻃﻮل ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ‪ 40-60‬درﺻﺪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺗﺎ ‪ 20‬درﺻﺪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻓـﺸﺎر ﺟﺰﺋـﻲ زﻳـﺎد‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺠﻤﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻛﺴﻴﮋن اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﺧـﺎﻟﺺ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ و ﺑﺎرﮔـﺬاري‬
‫ﺣﺠﻤﻲ آﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷﻮد ‪.‬ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ‪ 2-3 ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺘـﺪاول‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن اﻛﺴﻴﮋن ﺧﺎﻟﺺ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻛﺴﻴﮋن در ﻣﺤﻞ ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣـﺮ ‪،‬‬
‫‪٢١٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺘﺪاول ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﺗﺠﻤـﻊ دي اﻛـﺴﻴﺪ ﻛـﺮﺑﻦ در‬
‫ﮔﺎز و ﻛﻢ ﻛﺮدن ‪ pH‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط )ﻛﻤﺘﺮ از ‪ ، (6/5‬اﻣﻜﺎن اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎ ﺧﻠـﻮص ﺑـﺎﻻ ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﻬﻢ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﺧﺎﻟﺺ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﻛﻢ و اﮔـﺮ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻛﻨﺘـﺮل ‪ VOC‬و ﺑـﻮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺎزﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ را ﺑﻄﻮر زﻳﺎدي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻛﺮاس ﺷﻜﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺒﻮد ﻧﻴﺘﺮوژن‬ ‫ح(ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻛﺮاس‬
‫دارﻧﺪ ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻫﺎﺿﻢ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻏﺬاﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﺨـﺸﻲ از ﻟﺠـﻦ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ در ﻳـﻚ ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺣﺎﺻـﻞ از اﻳـﻦ ﻋﻤـﻞ ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ اﺻﻠﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪن ﻧﻴﺘﺮوژن ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮات ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ و‬
‫ﺣﺘﻲ در ﻣﻮاﻗﻊ ﻛﻤﺒﻮد اﻛﺴﻴﮋن‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻣﺘﺪاول ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ در ﻓﺎز ﺗﻨﻔﺲ ﺧـﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒـﻲ‬ ‫ط( ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﻣﺘﺪاول‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ رﺷﺪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻛﻢ و زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ دارد ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ‬
‫)‪ 20-30‬روز( و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺣﺪود ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻮادﻫﻲ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻧﻴﺎزﻫـﺎي اﺧـﺘﻼط‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻄﻮر ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺮاي ﻃﺮﺣﻬﺎي ﭘﻴﺶ ﺳـﺎﺧﺘﻪ در‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً زﻻل ﺳﺎز اوﻟﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬زﻻل ﺳـﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ زﻻل‬
‫ﺳﺎزﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﺘﺪاول‪ ،‬در ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﻤﺘﺮي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻳﺎد دﺑﻲ ﻓﺎﺿـﻼب در‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ ﻛﻮﭼﻚ را ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺗﺜﺒﻴـﺖ اﺿـﺎﻓﻲ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده‬
‫‪٢١٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﺎل داﻳﺮه اي ﻳﺎ ﺑﻴﻀﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺧﺘﻼط و ﻫـﻮادﻫﻲ ﻣﻜـﺎﻧﻴﻜﻲ اﺳـﺖ ‪.‬‬ ‫ي( ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﻋﺒﻮري از آﺷﻐﺎﻟﮕﻴﺮ ‪ ،‬وارد ﻛﺎﻧﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻗـﺮار ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺗﺎﻧﻚ و ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺧﺘﻼط و ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺟﺮﻳﺎن در ﻛﺎﻧﺎل ﺑﺼﻮرت ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ اﻧـﺮژي‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻫﻮادﻫﻲ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن اﺧـﺘﻼط ﻛـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ ‪.‬‬
‫روش اﺧﺘﻼط ‪ /‬ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺘﻲ ﻣﻌﺎدل ‪ (0/8-1ft/s) ./25-./3 m/s‬در ﻛﺎﻧﺎل اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻌﻠﻖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻧﺎل ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ‪ ،‬ﭼﺮﺧﻪ ﺗﺎﻧﻚ را در زﻣﺎن ‪5-15‬‬
‫دﻗﻴﻘﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و اﻫﻤﻴﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎﻧﺎل در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺎﺿﻼب ورودي را ‪ 20-30‬ﺑﺮاﺑﺮ رﻗﻴﻖ ﺳـﺎزد ‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ ،‬ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﺮاي راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ و ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎﻧﺎل ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺒﻲ اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜـﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ‪،‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮادﻫﻲ را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رخ دﻫـﺪ ‪.‬‬
‫ﻫﻮاده ﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺳﻄﺤﻲ ﻳﺎ ﺑﺮﺳﻲ ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط و ﻫﻮادﻫﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در اﻛﺜـﺮ ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎ ‪ ،‬ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي ﺗـﻪ‬
‫ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ و در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ‪ ،‬زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي درون ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ارﺑﺎل )‪ ،(Orbal‬ﺷﻜﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﻬﺮﻫﺎي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن اﺳﺖ ﻛﻪ در آن از ﻳﻜﺴﺮي ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﻣﺘﺤﺪاﻟﻤﺮﻛﺰ‬ ‫ك( ارﺑﺎل‬
‫ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻓﺎﺿﻼب وارد ﻛﺎﻧﺎل ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط ﻣﻌﻤـﻮﻻً در ﺟﻬـﺖ‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ورود ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻻل ﺳﺎز داﺧﻠﻲ ﻳﺎﺣﻮض ﺗﻮزﻳﻊ ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑـﻴﺶ از‬
‫دو ﻛﺎﻧﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪ .‬ﻫﻮاده ﻫﺎي دﻳﺴﻜﻲ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺮ ﺷﺎﻓﺖ اﻓﻘﻲ ‪ ،‬ﻫﻮادﻫﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻛﺎﻧـﺎل در‬
‫ﻣﺤﺪوده اي ﺑﻴﺶ از ‪ 4/3‬ﻣﺘﺮ )‪ 14‬ﻓﻮت( اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻮﻋﻲ از ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ارﺑﺎل )‪ ،(Bionutre‬ﻧﺴﺒﺖ ﻫـﻮادﻫﻲ در‬
‫اﺑﺘﺪاي ﻛﺎﻧﺎل ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻫﺮ دو ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن )ﺷـﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ( اﺗﻔـﺎق‬
‫ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪ )‪ ، (CCAS‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﻔﻴﻮرزﻫﺎي ﻫﻮا در ﻛﻒ ﻳـﻚ ﭘـﻞ‬ ‫ل(ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫‪٢١٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﭼﺮﺧﺎن در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ داﻳﺮه اي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﭼﺮﺧﺸﻲ ﭘﻞ ﻛـﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﺤﺘـﻮاي ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ داراي ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي اﺳﺖ ‪ ،‬ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي رﻳﺰ در ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺎروﺑﻲ ‪ ،‬در ﺟﻠﻮ ﭘﻞ ﺷـﻨﺎور ﭘﺨـﺶ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻫﻮا ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ دﻳﻔﻴﻮرزﻫﺎ ‪ ،‬اﻧﺮژي اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻓﻲ را ﺑﺮاي ﻣﻌﻠﻖ ﻧﮕﻪ داﺷـﺘﻦ ﻣﺤﺘﻮﻳـﺎت داﺧـﻞ‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ در ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ‪ 0/7-1 mg/l‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﻃﻮﻻﻧﻲ ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ اﮔﺮ ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﮔـﺴﺘﺮش‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ‪ SRT‬ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻴﻮﻻك ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﺤﺼﺎري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣـﺴﺘﻐﺮق داﺧـﻞ‬ ‫م(ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻻك‬
‫ﺣﻮﺿﻬﺎي ﺧﺎﻛﻲ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻔﻴﻮزرﻫﺎي ﻏﺸﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺣﺒﺎب رﻳﺰ ﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻌﻠﻖ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﻫﻮاي آزاد ﺷﺪه از دﻳﻔﻴﻮزرﻫﺎ ‪ ،‬در ﻋﺮض ﺗﺎﻧﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺣﻮض ﻫـﺎي ﻫـﻮادﻫﻲ ﻣﻌﻤـﻮﻻ ‪ 2/4-4/6‬ﻣﺘـﺮ‬
‫)‪ 8-15‬ﻓﻮت( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺟﺎﻣـﺪات از ‪ 40-70‬روز ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪.‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﺑﻴﻦ ‪ 0/04-0/1‬و ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﺑﻴﻦ ‪ 1500-5000mg/l‬اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ‪ ،‬ﺗﺤـﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻮﺟﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از زﻣﺎن ﺑﻨﺪي ﻛﺮدن ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا در ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮ ﻫﻮادﻫﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از‬
‫زﻻل ﺳﺎز داﺧﻠﻲ ﻳﺎ ﺧﺎرﺟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﺘﻨﺎوب‬
‫‪ SBR‬ﻳﻚ ﻧﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢ راﻛﺘﻮر ﭘﺮ و ﺧﺎﻟﻲ ﺷﻮﻧﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ داراي راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻨﻔـﺮد ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ‬ ‫راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ )‪(SBR‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در آن اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺣـﺪاﻗﻞ دو‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ در ﺣﺎل ﭘﺮ ﺷﺪن اﺳﺖ و ﺗﺎﻧﻚ دﻳﮕـﺮ در ﻣﺮﺣﻠـﻪ واﻛـﻨﺶ‪ ،‬ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات و ﺗﺨﻠﻴﻪ ﭘﺴﺎب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ SBR .‬داراي ﭼﻨﺪ ﺳﻴﻜﻞ در روز اﺳﺖ ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﻜﻞ ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷـﺎﻣﻞ ‪3‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺮ ﺷﺪن‪ 2 ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻮادﻫﻲ‪ 0/5 ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ‪ 0/5‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﺎﻳﻊ ﺻﺎف ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳـﻜﻮن‬
‫‪٢٢٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي در ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي زﻳﺎد ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط در ﺗﻤـﺎم ﭼﺮﺧـﻪ ﻫـﺎ ‪،‬‬
‫داﺧﻞ راﻛﺘﻮر ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ ؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ ‪ .‬ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﺎﻳﻊ ﺻﺎف ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ ﺷﻨﺎور اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ در ‪ SBR‬ﺑـﻴﻦ ‪18-30‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس دﺑﻲ ورودي و ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﻮاده ﻫﺎي ﺟﺖ‬
‫ﻳﺎ دﻳﻔﻴﻮرزﻫﺎي ﺣﺒﺎب درﺷﺖ ﺑﺎ اﺧﺘﻼط دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻐﺮق اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬اﺧﺘﻼط ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ اﻧﻌﻄـﺎف در ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ در ﺣﻴﻦ دوره ﭘﺮ ﺷﺪن‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬دﻓﻊ ﻟﺠﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺣﻴﻦ دوره‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺎ ﺳﻴﻜﻞ ﻣﺘﻨﺎوب ‪ ،‬راﻛﺘـﻮر ﺗﺨﻠﻴـﻪ ﻣﻨﻘﻄـﻊ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ICEAS‬ﻛﻪ در اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ دﻳﮕﺮي از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ SBR‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ دﺑﻲ ﺑﻴﺶ از ‪ 500000 m3/d‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ‪ .‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑﺼﻮرت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﭼﺮﺧـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫)‪(ICEAS‬‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ‪ SBR‬ﺷﺎﻣﻞ واﻛﻨﺶ ‪ ،‬ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺗﺨﻠﻴﻪ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﭘﺴﺎب ورودي از ﻳﻚ ﻃﺮف وارد ﻣﺨﺰن ﺑﺎﻓﻞ دار ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد )ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ واﻛﻨﺶ اوﻟﻴﻪ(؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺟﺮﻳﺎن در ﺣﻴﻦ دوره ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺗﺨﻠﻴـﻪ ‪ ،‬ﻣـﺘﻼﻃﻢ ﻧﻤـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺼﻮرت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ از ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎز ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﻓﻞ ﺧﺎرج و وارد ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺻﻠﻲ واﻛﻨﺶ ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺣـﺬف ‪ BOD‬و‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻫﻮادﻫﻲ و ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻊ ﺟـﺪا ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﻜﺎﻧﻴـﺴﻢ‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه زﻣﺎﻧﻲ ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬دﻓﻊ ﻟﺠﻦ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﻓﺎز اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪.‬‬

‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ CAAS‬از ﺳﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﻓﻞ ﮔﺬاري ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻤﻲ ﺣﺪود ‪ 20 : 2 : 1‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﻣـﺎﻳﻊ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﮔﺮدﺷﻲ )‪(CAAS‬‬
‫ﻣﺨﻠﻮط از ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ 3‬ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ 1‬ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻧﻴﺰ اﺗﻔﺎق‬
‫ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ‪ .‬اﺣﻴﺎء ﻧﻴﺘﺮات ﻋﻼوه ﺑﺮ دوره ﻫﻮادﻫﻲ در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ DO‬ﻛﻢ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد در ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ‬
‫ﺣﻴﻦ دوره ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺗﺨﻠﻴﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ، ICEAS‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑﺼﻮرت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ وارد ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺼﻮرت ﻣﻨﻘﻄﻊ ﺣﺬف ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪٢٢١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﻟﻒ‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-16‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ‬
‫درﺻﺪ ‪RAS‬‬ ‫ﻛﻞ ‪ ، t‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫‪MLSS,mg/L‬‬ ‫‪Kg‬‬ ‫‪lb‬‬ ‫‪F/M,kg‬‬ ‫‪SRT,d‬‬ ‫ﻧﻮع راﻛﺘﻮر‬ ‫ﻧﺎم ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ه‬
‫ورودي‬ ‫‪BOD/m .d BOD/1000ft3.d‬‬
‫‪3‬‬
‫‪BOD/kg‬‬
‫‪MLVSS.d‬‬
‫‪100-150‬‬ ‫‪1/5-3‬‬ ‫‪1000-200‬‬ ‫‪1/2-2/4‬‬ ‫‪75-150‬‬ ‫‪1/5-2‬‬ ‫‪0/5-2‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‬ ‫ﻫﻮادﻫﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ‬
‫ب‬ ‫ب‬
‫‪50-150‬‬ ‫‪0/5-1‬‬ ‫‪1000-3000‬‬ ‫‪1-1/3‬‬ ‫‪60-75‬‬ ‫‪0/2-0/6‬‬ ‫‪5-10‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‬ ‫ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺗﻤﺎﺳﻲ‬
‫ج‬ ‫ج‬
‫‪2-4‬‬ ‫‪6000-10000‬‬
‫‪25-50‬‬ ‫‪1-3‬‬ ‫‪2000-5000‬‬ ‫‪1/3-3/2‬‬ ‫‪80-200‬‬ ‫‪0/5-1‬‬ ‫‪1-4‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‬ ‫اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎ ﺧﻠﻮص ﺑﺎﻻ‬
‫و‬
‫‪25-75‬‬ ‫‪4-8‬‬ ‫‪1000-3000‬‬ ‫‪0/3-0/7‬‬ ‫‪20-40‬‬ ‫‪0/2-0/4‬‬ ‫‪3-15‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ﻣﺘﺪاول‬
‫‪25-75‬‬ ‫‪3-5‬‬ ‫‪1500-4000‬‬ ‫‪0/7-1‬‬ ‫‪40-60‬‬ ‫‪0/2-0/4‬‬ ‫‪3-15‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‬ ‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬
‫و‬
‫‪25-100‬‬ ‫‪3-5‬‬ ‫‪1500-4000‬‬ ‫‪0/3-1/6‬‬ ‫‪20-100‬‬ ‫‪0/2-0/6‬‬ ‫‪3-15‬‬ ‫‪CMAS‬‬ ‫اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‬
‫‪50-150‬‬ ‫‪20-30‬‬ ‫‪2000-5000‬‬ ‫‪0/1-0/3‬‬ ‫‪5-15‬‬ ‫‪0/04-0/1‬‬ ‫‪20-40‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‬ ‫ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده‬
‫‪75-150‬‬ ‫‪15-30‬‬ ‫‪3000-5000‬‬ ‫‪0/1-0/3‬‬ ‫‪5-15‬‬ ‫‪0/04-0/1‬‬ ‫‪15-30‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‬ ‫ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫‪NA‬‬ ‫‪20-40‬‬ ‫د‬
‫‪2000-5000‬‬ ‫‪0/1-0/3‬‬ ‫‪5-15‬‬ ‫‪0/04-0/1‬‬ ‫‪12-25‬‬ ‫ﻣﻨﻘﻄﻊ‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻨﻘﻄﻊ‬
‫‪NA‬‬ ‫‪15-40‬‬ ‫د‬
‫‪2000-5000‬‬ ‫‪0/1-0/3‬‬ ‫‪5-15‬‬ ‫‪0/04-0/1‬‬ ‫‪10-30‬‬ ‫ﻣﻨﻘﻄﻊ‬ ‫راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ‬
‫و‬
‫‪25-75‬‬ ‫‪15-40‬‬ ‫‪2000-4000‬‬ ‫‪0/1-0/3‬‬ ‫‪5-10‬‬ ‫‪0/04-0/1‬‬ ‫‪10-30‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ )‪(CCAS‬‬
‫اﻟﻒ‪ WEF(1998) :‬؛ ﻛﺮﻳﺘﺲ و ﭼﻮﺑﺎﻧﻮﮔﻼس)‪(1998‬‬
‫ب‪ MLSS :‬و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ در ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻤﺎس‬
‫ج‪ MLSS :‬و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ در ﺗﺎﻧﻚ ﺗﺜﺒﻴﺖ‬
‫د‪ :‬در ‪ SRT‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ه‪ :‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪٢٢٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫و‪ :‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 25-50‬درﺻﺪي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ : NA‬ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٢٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-17‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﻣﻌﺎﻳﺐ‬ ‫ﻣﺰاﻳﺎ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ رﺷﺘﻪ اي ﻟﺠﻦ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻣﺘﺪاول و ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪه‬ ‫اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ رﻗﻴﻖ ﺳﺎزي زﻳﺎد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎرﻫـﺎي ﻧﺎﮔﻬـﺎﻧﻲ و‬
‫ﺳﻤﻲ‬
‫ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺎده‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺮاي ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺛﺒﺎت ﺷﺪه‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻣﺘﺪاول‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺗﻨﺎﺳﺐ اﻛﺴﻴﮋن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز در ﻣﺮﺣﻠـﻪ اول ﺑـﺎ‬ ‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺣـﺬف آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﺑـﺮاي ﺧﻴﻠـﻲ از ﺣﺎﻟﺘﻬـﺎي ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨﻨـﺪه و‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪/‬ﻫﻮازي‬
‫ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺑـﺎ ﺛﺒـﺎت ﻛﻤﺘـﺮ ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﭘـﺴﺎب‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن ﻗـﺎﻟﺒﻲ ﻣﺘـﺪاول ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺣﺠـﻢ ﺗﺎﻧـﻚ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮي ﻧﻴﺎز دارد ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﻮدن ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺮژي ﻫﻮادﻫﻲ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ زﻳﺎد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﺎرج ﻛﺮدن‬
‫‪ MLSS‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺨﺘﻞ ﺷﺪن ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـــﻴﻮن ﻛـــﻢ ﻳـــﺎ ﻋـــﺪم اﻧﺠـــﺎم‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﻛﻤﺘﺮ‬ ‫ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺗﻤﺎﺳﻲ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭘﻴﭽﻴﺪه‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻫﻮاي ﻣﺮﻃﻮب ﺑﺪون اﻓﺖ ‪MLSS‬‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬ ‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ و ﻳـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻫﻮاي ﻣﺮﻃﻮب را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت ﻛﻨﺎرﮔـﺬر‬
‫درﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧـﺮ اﻧﺘﻘـﺎل داد ﺗـﺎ ﺑﺎرﻫـﺎي زﻳـﺎد ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨـﺪ و ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﻌﻄﺎف در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﺑﺮاي ﺧﻴﻠـﻲ از ﺣﺎﻟﺘﻬـﺎب ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ /‬ﻫﻮازي‬
‫اﻧﺮژي ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده زﻳﺎد اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫اﻣﻜﺎن ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ‬ ‫ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده‬
‫ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺰرگ‬ ‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺎده‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎرﻫﺎي ﺳﻤﻲ و ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ‬
‫ﻟﺠﻦ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه ﺧﻮب ‪ ،‬ﻧﻮﻟﻴﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﻢ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﺤﺪود‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬ ‫اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎ ﺧﻠﻮص ﺑﺎﻻ‬
‫ﻧﺼﺐ ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻧﮕﻬﺪاري ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬ ‫اﻧﺘﺸﺎر ﻛﻤﺘﺮ ﮔﺎزﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ و ‪VOC‬‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻒ ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬـﺎي ﻧﺎﮔﻬــﺎﻧﻲ ﺣـﺪاﻛﺜﺮ ﺑــﺎ ﺧـﺎرج ﻛــﺮدن‬ ‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻛﻨﺘﺮل ‪ DO‬ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺎده اﺳﺖ‬
‫‪ ، MLSS‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺨﺘﻞ ﺷﺪن ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٢۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺎﺿﻼب‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﺰرگ ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ در ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﻛﻢ‬
‫ﺗﻌﺪادي از اﺻﻼﺣﺎت ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻬـﺮ اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫اﻧﺤﺼﺎري اﺳﺖ و ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﭘﺮداﺧـﺖ ﺣـﻖ‬
‫ﻣﺠﻮز ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺮژي ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ و اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺘﺪاول ‪.‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻃﺮح ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ زﻳﺎد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫را ﻣﺨﺘﻞ ﻛﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫در ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‬
‫ﺳﺎزي ﻗﺒﻞ از ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن و ﮔﻨﺪزداﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻬﺎرت ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﻧﮕﻬـﺪاري اﺑـﺰارات ‪،‬‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﺎﻳﺶ و ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻮرد ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻃﺮﺣﻬﺎ از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻮادﻫﻲ ﺑـﺎ ﺑـﺎزدﻫﻲ‬
‫ﻛﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫آﺷــﻐﺎﻟﮕﻴﺮ رﻳــﺰ ﺑــﺮاي ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮي از ﮔﺮﻓﺘﮕــﻲ‬
‫دﻳﻔﻴﻮزر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫زﻣﺎن زﻳﺎد ﺧﺎرج از ﺧﻂ واﺣـﺪ ﻫـﻮادﻫﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎرت زﻳﺎد ﺑﻬﺮه ﺑﺮدار ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد زﻳﺎد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﺎده‬ ‫ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎرﻫﺎي ﺳﻤﻲ و ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﺪون ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﺑـﺮ‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮدن ﺑﺮاي ﺟﻮاﻣﻊ ﻛﻮﭼﻚ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺮژي ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‬
‫اﻣﻜﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻟﺠﻦ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه ﺧﻮب ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﻢ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺳﺎده اﺳﺖ ‪ .‬ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ زﻻل ﺳـﺎز ﻧﻬـﺎﻳﻲ و ﭘﻤﭙـﺎژ‬ ‫راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ‬
‫‪ RAS‬ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻓﺸﺮده ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﻌﻄـﺎف در ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ‪،‬‬
‫ﺣﺬف ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري‬
‫اﻧﺠﺎم داد ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻟﺠﻦ ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻛﺮد‬
‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ آرام ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫـﺪ‬
‫)‪ SS‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻢ(‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺮح‬
‫اﻣﻜﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑـﺎ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺑـﺎﻻ ‪ ،‬ﺿـﺮﻳﺐ‬ ‫ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺘﺪاول‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻟﺠﻦ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه ﺧﻮب‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﻢ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ را ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﺧـﺬف ﻣـﻮاد‬
‫ﻣﻐﺬي اﺻﻼح ﻛﺮد ‪.‬‬

‫‪ 2-5‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن‬

‫ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﻗﺒﻞ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن آﺑﻬـﺎي ﺣـﺴﺎس)ﺑـﺮاي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از‬
‫اوﺗﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن( ﻳﺎ ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﻳﻪ آﺑﻬﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ و ﻳﺎ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﻴـﺮد‬
‫و ﻳﺎ ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺑﻪ ﻃﺮح ﻣﻮﺟﻮد ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﺟﺰﺋﻴـﺎت روش ﻃﺮاﺣـﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن از ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻗﺒﻞ از ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﻟﻬـﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ اﺟﻤـﺎﻟﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٢۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي‪ /‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣـﻪ‬
‫ﺑﺤﺚ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻃﺮاﺣﻲ ‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ (1 :‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﻫﻮازي ‪ /‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ (2‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي ‪ /‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي ‪ (3‬ﻫـﻮادﻫﻲ ﻣﺘﻨـﺎوب ‪(4‬‬
‫راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ و ‪ (5‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﺘﺎﻧﻮل‪ .‬ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬
‫ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ‪ ،‬دﻳﺎﮔﺮام ﺟﺮﻳﺎن و ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺗﻌﺪادي از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺮور ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن‬

‫ﻫﻤــﻪ ﻓﺮآﻳﻨــﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟــﻮژﻳﻜﻲ ﺣــﺬف ﻧﻴﺘــﺮوژن داراي ﻳــﻚ ﻣﻨﻄﻘــﻪ ﻫــﻮازي ﻫــﺴﺘﻨﺪ ﻛــﻪ در آن‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻘﺪاري ﺣﺠﻢ ﻳﺎ زﻣﺎن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﻮد ﺗـﺎ ﺣـﺬف ﻛﺎﻣـﻞ ﻧﻴﺘـﺮوژن ﺑـﺎ اﻧﺠـﺎم دو ﻋﻤـﻞ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ و اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ و ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻪ ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﻮد ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ‬
‫در ﭘﺎراﮔﺮاف ‪ 4-7‬در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون دارد ﻛﻪ ﻣـﻲ ﺗـﻮان‬
‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ BOD‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي‪ ،‬ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺧﺎرﺟﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮد‪ .‬اﻧﻮاع‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﺮد ‪(1 :‬‬
‫ﻟﺠﻦ ﻣﻨﻔﺮد ﻳﺎ ‪ (2‬ﻟﺠﻦ دوﮔﺎﻧﻪ ‪ .‬ﻋﺒﺎرت ﻟﺠﻦ ﻣﻨﻔﺮد ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻌﻨـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﻘـﻂ ﻳـﻚ واﺣـﺪ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳـﺖ )ﻣﻌﻤـﻮﻻً زﻻل ﺳـﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ( )ﺷـﻜﻞ اﻟـﻒ‪ ،‬ب‪،‬‬
‫ج‪ 2-21‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺗﺎﻧﻚ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﻫﻮازي‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد و ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط از ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ دﻳﮕﺮ ﭘﻤﭗ ﻣﻲ ﺷﻮد )ﭼﺮﺧﺶ داﺧﻠـﻲ(؛ اﻣـﺎ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات از ﻣﺎﻳﻊ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺑﺎر اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ‪ ،‬ﻣﺘـﺪاول‬
‫ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻮازي )ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن( اﺳﺖ ﻛﻪ در اداﻣـﻪ ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ )ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮ ﻛﺪام زﻻل ﺳﺎز اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ دارﻧـﺪ ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ دو‬
‫ﻧﻮع ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺷﻜﻞ ه‪ 2-21‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ‪ ،‬ﻳـﻚ‬
‫ﻣﺎده آﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮات اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻣﻨﻔﺮد‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ ،‬در اداﻣﻪ ﻣﻄﻠـﺐ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ دوﮔﺎﻧﻪ ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﻣﻨﻔﺮد‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﻣﻨﻔﺮد ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ ،‬ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻳـﺎ‬
‫در ﻣﺤﺪوده ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻪ در‬
‫ﺷﻜﻞ ﻫﺎي اﻟﻒ‪ ،‬ب‪،‬ج‪ 2-21‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان ‪ (1‬اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ اوﻟﻴـﻪ ﻛـﻪ ﺗﻤـﺎس اوﻟﻴـﻪ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب و ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ در ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ (2‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﺣﻴـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٢۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﻌــﺪ از ﻣﻨﻄﻘــﻪ ﻫــﻮازي ﻗــﺮار دارد ‪ (3‬ﻓﺮآﻳﻨــﺪﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳ ـﻴﻮن و دﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣــﺎن‬
‫)‪ (SNdN‬ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﺘﻴﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‬
‫‪ .‬در ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ )ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ 2-21‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮات ﺗﻮﻟﻴـﺪي در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻫـﻮازي ﺑـﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﺑﺮﮔـﺸﺖ داده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺗﺤـﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ rbCOD‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬و دﻣﺎ اﺳـﺖ ‪ .‬ﻃﺮﺣﻬـﺎي اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻧﻬـﺎﻳﻲ )ﺷـﻜﻞ‬
‫ج‪ (2-21‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺧﺎرﺟﻲ ﻳﺎ ﺑﺪون ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺪون ﻣﻨﺒﻊ ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﺮﺑﻦ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل واﺑﺴﺘﻪ‬
‫اﺳــﺖ و ﺑــﺎ ﻣ ـﺼﺮف ﻧﻴﺘــﺮات ﺑﺠــﺎي اﻛــﺴﻴﮋن ‪ ،‬دﻫﻨــﺪه اﻟﻜﺘــﺮون را ﻓــﺮاﻫﻢ ﻣــﻲ ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺳــﺮﻋﺖ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ روش اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻛﻪ از ‪ BOD‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑﻌﻨﻮان دﻫﻨﺪه‬
‫اﻟﻜﺘﺮون اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 8‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺑﺎزده ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳـﺎد ‪ ،‬زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻟﺠﻦ ﻣﻨﻔﺮد ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣـﺎن اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬روﺷﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣـﺎن )‪ (SNdN‬ﺑـﺮاي اﻃﻤﻴﻨـﺎن از اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ‪ DO‬ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ روﺷﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-21‬دﻳﺎﮔﺮام ﻛﻠﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭼﻬﺎر ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳﺎﺳﻲ ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن و ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﻳـﻚ راﻛﺘـﻮر ﻣﺘـﺪاول ‪ :‬اﻟـﻒ(‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ب( ﺗﺼﻮﻳﺮ راﻛﺘﻮر ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن ) ﻛﺎﻧـﺎل ﺳـﻤﺖ‬
‫راﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻫﻮادﻫﻲ اﺳﺖ ﻗﺴﻤﺖ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ( ج( اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻧﻬـﺎﻳﻲ د( ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣﺎن ه( ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي )ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان ﻟﺠـﻦ دو ﮔﺎﻧـﻪ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٢٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-22‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﻚ ذره ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻮازي و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٢٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﻣﻨﻔﺮد ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار‬
‫زﻳﺎدي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳـﺖ‪» .‬وان ﻫﻴـﺴﺘﻦ« و ﻫﻤﻜـﺎران )‪ (1990‬ﻛـﺎﻫﺶ ﺣﺠـﻢ‬
‫زﻳﺎدي ﻧﻴﺘﺮوژن را در ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻣﺨـﺘﻠﻂ و ﻫـﻮادﻫﻲ ﺷـﺪه ﺑـﺎ ﻫـﻮاده ﻫـﺎي‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺳﻄﺤﻲ ﮔﺰارش ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ زﻳـﺎد ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ در راﻛﺘﻮرﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻧﻬـﺮ‬
‫اﻛــﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻳــﺎ ﻓﺮآﻳﻨــﺪﻫﺎي ﻣــﺸﺎﺑﻪ )ﺷــﻜﻞ د‪ 2-21‬را ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ( اﻧﺠــﺎم ﺷــﻮد ﻛــﻪ زﻣــﺎن ﻣﺎﻧــﺪ‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ دارد‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ دو ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫دو ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻢ ﻳﺎ ﺻﻔﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫در ﻣﺤﺪوده ﺣﻮض ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از رژﻳـﻢ اﺧـﺘﻼط ﺻـﻮرت ﮔﻴـﺮد ‪» .‬وان ﻫﻴـﺴﺘﻦ« و ﻫﻤﻜـﺎران‬
‫)‪ (1990‬ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ دور ﺷﺪن ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط از ﻫـﻮاده ﻫـﺎي ﻣﻜـﺎﻧﻴﻜﻲ ﺳـﻄﺤﻲ ‪،‬‬
‫‪ DO‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮي ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ ﻫﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳـﺪ ‪ .‬دوم ‪،‬‬
‫ﻓﻼك ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ دو ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻧﻤـﺎي ﺳـﺎده اي از‬
‫ﻓﻼك ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-22‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪ‪ .‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل و ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل در ﺑﻴـﺮون از‬
‫ﻓﻼك ﺑﻪ درون ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي ﻧﻔﻮذ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل و ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك و ‪ bCOD‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي در اﻃﺮاف ﻓﻼك ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ‬
‫اﻛــﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠــﻮل ﻧﻤــﻲ ﺗﻮاﻧــﺪ در ﺗﻤــﺎم ﻋﻤــﻖ ﻓــﻼك ﻧﻔــﻮذ ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻧﻴﺘــﺮات ﺣﺎﺻــﻞ از ﻓﺮآﻳﻨــﺪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا ﺑـﻪ داﺧـﻞ ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻔﻮذ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در ﻋﻤـﻖ ﻓـﻼك اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬وﺟـﻮد ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ در ﻣﺤﺪوده ﻓﻼك ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﻨﺘـﺴﺮوم و ﺳـﻮﻧﮓ )‪ (1991‬ﺗﺎﻳﻴـﺪ ﺷـﺪ؛ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ DO‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ BOD‬ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬در ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺟـﺬب اﻛـﺴﻴﮋن ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﻤﺘﺮي در ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط‪،‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي ﻟﺨﺘﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن )‪ (SNdN‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ﺳﻄﺢ اﭘﺘﻴﻤﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨـﺸﻲ از ﺟـﺮم ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ‬
‫ﻛﺪام از اﻳﻦ واﻛﻨﺸﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل‬
‫‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣـﺼﺮف ﻣـﻮاد آﻟـﻲ در‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻮازي ﻓﻼك‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﺑـﺎ زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺧﻴﻠـﻲ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻧﻬﺮﻫﺎي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺳﺮﻋﺖ ﻫـﺎي ﻛﻤﺘـﺮ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن داراي‬
‫ﺣﺠﻢ ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﺑﻴﻦ ﺳﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ /‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ )ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ (2-21‬ﺑﻪ دﻻﻳﻞ زﻳﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪ (1 :‬ﺳـﻬﻮﻟﺖ‬
‫ﻧﺴﺒﻲ در ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد ‪ (2‬ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﺮاي‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻟﺠﻦ ‪ (3‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻗﺒﻞ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و ‪ (4‬اﻣﻜﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٢٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﻛـﻢ ﺗـﺎ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺣـﻮض ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-6‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ اﻛﺜﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي ﺣـﺬف‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن در زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﺎﺳـﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ را ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺜﺎل ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬در ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘـﺮوژن اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫در ﻗﺴﻤﺖ ‪ ، 2-4‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاﺳﺎس اﺻﻮل ﻛﻠﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬و ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ‪ 2-2‬و‬
‫‪ 2-3‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ و اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺎن ﺷﺪه ﻣﺨﺼﻮص ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ /‬ﻫﻮازي‬

‫ﻧﻴﺘﺮات در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ /‬ﻫﻮازي )ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ ،(2-21‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و ﭘﻤﭙﺎژ‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي وارد راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻴﺘﺮات در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‪/‬‬
‫ﻫﻮازي ﺑﺮوش ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺣﺎﺻـﻞ از ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫اوﻟﻴﻪ وارد ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ورودي ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻣـﻮﺛﺮ اﺳـﺖ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ (1 :‬زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﻣﻨﻄﻘـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ‪ (2‬ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ﻓـﺮار ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط‬
‫)‪ (3 (MLVSS‬ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ و ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ‪ (4‬ﻏﻠﻈـﺖ‪ BOD‬ورودي‬
‫ﻳﺎ ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )‪ (5 (bCOD‬ﻧﺴﺒﺖ )‪ COD (rbCOD‬ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺳـﺮﻳﻊ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ‪ (6‬دﻣﺎ )راﻧﺪال و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1992 ،‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ rbCOD‬ورودي اﺛﺮ زﻳﺎدي ﺑﺮ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن در ﻣﻨﻄﻘــﻪ اﻧﻮﻛــﺴﻴﻚ دارد‪ .‬ﻓﺎﺿــﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑــﺎ‪ bCOD‬ورودي ﻣــﺸﺎﺑﻪ و ﻧــﺴﺒﺖ‬
‫‪ rbCOD‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ ،‬داراي ﺳﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺑﻴـﺸﺘﺮي در ﻣﻨﻄﻘـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ واﺣﺪ و ﻳﺎ ﺑﺼﻮرت ﻳﻜـﺴﺮي از ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﺎ‬
‫زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﺎ ﻣﺴﺎوي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪﻳﻬﺎي ﻣﻌﻤـﻮل اﻧـﺮژي ﺑـﺮاي اﺧـﺘﻼط‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ ،‬ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 8‬ﺗﺎ ‪(0/3 – 0/5 hp/103ft3) 13 kW/103m3‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دو روش ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺣﺠﻢ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد ‪.‬‬
‫ﻳﻚ روش اﺻﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳــﺘﻔﺎده ‪ ،‬ﺳــﺮﻋﺖ وﻳــﮋه دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن )‪ (SDNR‬ﺑــﺮ ﺣــﺴﺐ ﻧﻴﺘــﺮات اﺣﻴــﺎ ﺷــﺪه ﺑــﻪ ‪g‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٣٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ MLVSS.d‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺧﻴﺮاً ‪ ،‬ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺑﺎ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺻﻠﻲ ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﺎر و‬
‫ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ‪ SRT‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﺳﺎزد ‪.‬‬
‫اﻛﺜﺮ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺪل ‪ ASM1‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﻴﺘـﻪ اي زﻳـﺮ ﻧﻈـﺮ ﻣﻮﺳـﺴﻪ‬
‫ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻨﺘﺮل آﻟﻮدﮔﻲ آب )‪ (LAWPRC‬ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‬
‫ﻣﺪل ‪ ASM1‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎم ﺳـﺎزﻣﺎن ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣـﺪل ‪) IWA‬ﻣﻮﺳـﺴﻪ ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ آب(‬
‫ﻧﺎﻣﺒﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻳﻚ ﻣﺪل اﺻﻠﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗـﻮان‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻘﺪار ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﻧﻴﺘﺮوژن )ﺑـﻪ ﻫـﺮ‬
‫دو ﺷﻜﻞ ﻣﺤﻠﻮل و ذره اي( در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫـﺮ دو ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻫـﻮازي و اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ را‬
‫دارﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫وﻳﺮاﻳﺶ اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،ASM2 ،‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻣﺸﺘﺮك ﻓﺴﻔﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن اﺳـﺖ )ﺑـﺎرﻛﺮ و‬
‫دوﻟﺪ‪ . (1997 ،‬در اﻳﻦ ﻣﺪﻟﻬﺎ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮات ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف و ﺗﺤـﺖ ﺷـﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‬
‫در ﺣﻴﻦ ﻣﺼﺮف ‪ rbCOD‬ﻳﺎ اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار ﺑﺎ زﻧﺠﻴﺮه ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي‬
‫‪ rbCOD‬ﻣﺼﺮف ﺷﺪه در واﻛﻨﺶ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺎﺿـﻼب ورودي و ﻣﻘـﺪار ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪه از‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ ‪ pCOD‬ورودي در راﻛﺘﻮر و آزاد ﺷﺪن ﻣﻮاد داﺧﻠﻲ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻧﺎﺷـﻲ از ﭘﺪﻳـﺪه ﻟﻴـﺰ‬
‫ﺷﺪن )ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺷﺪن( اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻠﻲ ﻣﺪل ‪ ASM1‬در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-10‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬

‫روش اﺻﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن )‪ (SDNR‬اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬در ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﻧﻴﺘـﺮات ﺣـﺬف‬
‫ﺷﺪه در ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ‪ 2-41‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫) ‪NOr = (Vnox )( SDNR)( MLVSS‬‬ ‫)‪(2 − 41‬‬
‫‪ = NOx‬ﻧﻴﺘﺮات ﺣﺬف ﺷﺪه ‪g/d ،‬‬
‫‪ = Vnox‬ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪m3 ،‬‬
‫‪ = SDNR‬ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪g NO3-N/g MLVSS.d ،‬‬
‫‪ = MLVSS‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ‪mg/l ،‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SDNR‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ در ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺑﺎ ﻣﻘﻴـﺎس ﻛﺎﻣـﻞ ﻣﺤـﺪوده‬
‫اي از ‪ 0/04-0/42 g NO3-N/g MLVSS.d‬دارد )ﺑﺎردﻳﻚ و ﻫﻤﻜﺎران‪1982 ،‬؛ ﻫﻨﺰ‪1991 ،‬؛‬
‫ﺑﺮادﺳﺘﺮﻳﺖ و ﺟﺎﻧﺴﻮ ‪1994 ،‬؛ رﻳﺮدون و ﻫﻤﻜﺎرا ‪1996 ،‬؛ ﻫﻮﻧﮓ و ﻫﻤﻜﺎران‪1997 ،‬؛ ﻣﻮراﻛـﺎﻣﻲ و‬
‫ﺑﺎﺑﻜﻮك‪ .(1998 ،‬ﻣﻘﺪار ‪ SDNR‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﺪون‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 0/01 – 0/04 g NO3-N/g MLVSS.d‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه در ﻃﺮﺣﻬـﺎي ﺑـﺎ ﻣﻘﻴـﺎس ﻛﺎﻣـﻞ و ﻃﺮﺣﻬـﺎي‬
‫ﭘﺎﻳﻠﻮت‪ ،‬رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ‪ SDNR‬و ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ اوﻟﻴـﻪ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٣١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﻳﺎ ‪ COD‬راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ )‪ .(U.S.EPA,1993‬راﺑﻄـﻪ ﻣﺘـﺪاول ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺑﺎردﻳﻚ و ﻫﻤﻜﺎران‪1982 ،‬؛ ‪: (U.S.EPA ,1993‬‬

‫‪SDNR = 0.03( F / M ) + 0.029‬‬ ‫)‪(2 − 43‬‬

‫‪ BOD = F/M‬ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻪ ‪ MLVSS‬در روز در ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬

‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ /‬ﻫـﻮازي در دﻣـﺎي ﻣـﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ ﻣﺤﺪوده ‪ 20-250C‬ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮآورد ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ‪ SDNR‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ ، 2-42‬اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد؛ زﻳﺮا ‪ MLVSS‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﻛﻤـﻲ‬
‫اﺳﺖ و ﻓﺎﺿﻼب داراي ﻏﻠﻈﺖ ‪ rbCOD‬ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽـﻪ‬
‫در ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ در ﻋﻤﻞ داراي ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﻘﺪار ‪ SDNR‬ﺑﻪ ﺗﻌﺪادي از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺤﻠﻲ و ﺧﺎص ﻃﺮاﺣﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؛ اﻳـﻦ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫـﺎ ﺷـﺎﻣﻞ ﻧـﺴﺒﺖ ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ rbCOD‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ و دﻣـﺎ اﺳـﺖ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي‬
‫ﻣﺬﻛﻮر ﺗﺤﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ اﻧـﺪازه ﻧﺎﺣﻴـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ nbVSS‬و ‪ rbCOD‬ﻓﺎﺿـﻼب ورودي و‬
‫‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺨﻤﻴﻦ اوﻟﻴﻪ از ‪ SDNR‬را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SDNR‬ﻃﺮاﺣﻲ در دﻣﺎي ‪ 200C‬در ﻧﻤﻮدار ‪ 2-23‬اراﺋﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺮاي ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﻧـﺴﺒﺘﻬﺎي ‪ rbCOD‬ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫)‪ (rbCOD/bCOD‬و ﺟﺎﻣﺪات ﻓﺮار ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺧﻨﺜﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑـﺎ‬
‫ﻧﻤــﻮدار ‪ ، 2-23‬ﻧــﺴﺒﺖ ‪ F/M‬و ﻣﻘــﺪار ‪ SDNRb‬ﺗﻨﻬــﺎ ﺑﺮاﺳــﺎس ﻏﻠﻈــﺖ ﺟــﺮم ﺳــﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌــﺎل‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوف در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ را ﻣﻲ ﺗـﻮان در اﻛﺜـﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻫـﺎ ﺑـﺪون‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺟﺎﻣﺪات ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط و‪ SRT‬ﺑﻜﺎر ﺑﺮد ‪.‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/Mb‬ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺑﻪ ﺣﺠﻢ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮف ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪QS 0‬‬
‫= ‪F / Mb‬‬ ‫)‪(2 − 43‬‬
‫‪(Vnox ) X b‬‬
‫‪ = F/Mb‬ﻧﺴﺒﺖ ﻏﺬا ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل‬
‫‪ = Q‬دﺑﻲ ورودي ‪m3/d ،‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ورودي ‪mg/l ،‬‬
‫‪ = Vnox‬ﺣﺠﻢ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪m3 ،‬‬
‫‪ = Xb‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪mg/l ،‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺎي ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﻧﻤﻮدار ‪ 2-23‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪ ﺳـﺎزي ﻣـﺪل ﻣﻮازﻧـﻪ ﺟﺮﻣـﻲ‬
‫‪ ، rbCOD ، pbCOD‬ﻧﻴﺘﺮات و ﺑﻴﻮﻣﺲ در ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اﺳﺖ ‪ .‬در زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ‪ F/Mb ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﻏﻠﻈـﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ‪ rbCOD‬در ﻣﻨﻄﻘـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ و در‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٣٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﺮﻋﺖ واﻛﻨﺶ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ‪ SDNR‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﺑﺮﮔـﺸﺖ ﺟﺮﻳـﺎن داﺧﻠـﻲ از‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي و اﺛﺮات دﻣﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ .‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي‬
‫ﻣﺪل در ﺟﺪول ‪ 2-18‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻛﻤﺒﻮد ﻣـﺪل ‪) ASM1‬ﮔـﺮادي و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪ (1986 ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﻴﻨﻴﺘﻴﻚ ﻫﺎي ‪ rbCOD‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺗﻮﺳـﻂ اﺳﺘﻨـﺴﻞ و‬
‫ﻫﻮرن )‪ (2000‬از آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ ‪ .‬روش ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SDNRb‬ﻧﻤﻮدار ‪ 2-23‬ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ VSS‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل در ﻣﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻗﺒﻠﻲ در ﻣﺜﺎل ‪ 2-2‬ﻧﻴـﺎز دارد‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻏﻠﻈـﺖ ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ‪ ،‬اﺛﺮات ‪ SRT‬در روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧـﺴﺒﺖ ‪F/Mb‬‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ BOD‬در ﺷﻜﻞ ‪ 2-23‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ‪) F/Mb‬راﺑﻄـﻪ‬
‫‪(2-43‬در راﻛﺘﻮرﻫﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺠﻢ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي‬
‫‪ SDNR‬ﺑﻌﻼوه ﺣﺠﻢ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ آن ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬در ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/Mb‬زﻳﺎد ﻛﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪2-23‬‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻴﻠﻲ زﻳـﺎد ﻏﻠﻈـﺖ ‪ rbCOD‬در ﺗﺎﻧـﻚ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار‬
‫‪ SDNR‬ﺑﻪ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ اﺷﺒﺎع ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ اﺷﺒﺎع ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/Mb‬زﻳﺎد ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ﻛﻪ در اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻫـﺎ‪ ،‬زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﻧﺎﺣﻴـﻪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 10-20‬دﻗﻴﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ )ﺣﺪود ‪3‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 6‬ﺳﺎﻋﺖ( ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SDNRb‬در ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ‪ F/Mb‬ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ‪ .‬روش ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SDNR‬ﻧﻤﻮدار ‪ 2-23‬ﺑﺮاي ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ داﺧﻠـﻲ و دﻣـﺎ ﻧﻴـﺎز‬
‫دارد‪ .‬ﺗﺼﺤﻴﺢ دﻣﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ‪:‬‬
‫‪SDNRT = SDNR20θ T − 20‬‬ ‫)‪(2 − 44‬‬
‫‪ = θ‬ﺿﺮﻳﺐ دﻣﺎ )‪(1/026‬‬
‫‪ = T‬دﻣﺎ ‪ ،‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد‬
‫‪ SDNR‬در ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ )‪ (IR‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ IR‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ‬
‫ﺑﻪ دﺑﻲ ﻓﺎﺿﻼب ورودي اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ‪ IR‬ﺑـﺎﻻﺗﺮ ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار ‪ rbCOD‬ورودي ﺑﻴـﺸﺘﺮي در‬
‫راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺎ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮازي رﻗﻴﻖ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺑﺎﻋـﺚ ﺳـﺮﻋﺖ ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺼﺤﻴﺢ ‪ SDNR‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎ ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 1‬در زﻳﺮ ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ SDNR‬را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻘﺎدﻳﺮ داده ﺷﺪه زﻳﺮ درون ﻳـﺎﺑﻲ ﻛـﺮد ‪ .‬اﮔـﺮ ﻧـﺴﺒﺖ ‪F/M‬‬
‫ﻛﻤﺘﺮ و ﻳﺎ ﺑﺮاﺑﺮ‪ 1‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺗﺼﺤﻴﺤﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪IR = 2‬‬ ‫‪SDNRadj = SDNRIR1 − 0.0166 ln( F / M b ) − 0.0078‬‬ ‫)‪(2 − 45‬‬
‫‪IR = 3 − 4‬‬ ‫‪SDNRadj = SDNRIR1 − 0.029 ln( F / M b ) − 0.012‬‬ ‫)‪(2 − 46‬‬
‫‪ SDNR = SDNRadj‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ‬
‫‪ = SDNRIR1‬ﻣﻘﺪار ‪ SDNR‬ﺑﺮاي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ = ‪1‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٣٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ = F/Mb‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل ‪g/g.d ،‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 2-23‬ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن )‪ (SDNRb‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در دﻣﺎي ‪ 200C‬در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺴﺒﺖ )‪ (F/Mb‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮاي درﺻﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ rbCOD‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ورودي‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-18‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻣﺪل ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫـﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫‪. SDNRb‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪g VSS/g COD‬‬ ‫ﺑﺎزده ‪Y ،‬‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪g VSS/g biomass.d‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ‪Kd ،‬‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪g VSS/g VSS‬‬ ‫دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪fd ،‬‬
‫‪3/2‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ‪µm ،‬‬
‫‪3‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪g/m‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ‪Ks ،‬‬
‫‪2/8‬‬ ‫‪g VSS/g biomass.d‬‬ ‫ﺛﺎﺑـــﺖ ﻣـــﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳـــﺮﻋﺖ وﻳـــﮋه‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ ذره ‪Kh ،‬‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪g VSS/g VSS‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ ‪KX ،‬‬
‫‪1/42‬‬ ‫‪g COD/g VSS‬‬ ‫‪ COD‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪g VSS/g VSS‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ‪،‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-19‬روش ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ /‬ﻫﻮازي‬

‫دﺑﻲ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﺷﺎﻣﻞ ﻏﻠﻈﺖ ‪ rbCOD‬و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﺧﺮوﺟﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-1‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٣۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫روش ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 2-12‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻣﺮاﺣﻞ‬ ‫‪-2‬‬
‫‪ 13‬ﺗﺎ ‪ 18‬ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻃﺮاﺣﻲ راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ را در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺣﺎﺻﻞ از ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-3‬‬
‫ﻧــﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔــﺸﺖ داﺧﻠــﻲ )‪ (IR‬را ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻣﻘــﺪار ‪ NOx‬ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﺷــﺪه در ﻣﺮﺣﻠــﻪ ‪ 9‬ﻃﺮاﺣــﻲ‬ ‫‪-4‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات ورودي ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻓﺮض اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺿـﺮورﺗﺎً‬ ‫‪-5‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺘﺮات ورودي ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اﺣﻴﺎء ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ 0/1-0/3‬ﻣﻴﻠﻴﮕﺮم در ﻟﻴﺘـﺮ ﻧﻴﺘـﺮات ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻧﻴﺘﺮات ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ واﻛﻨﺶ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺗﻨﻬﺎ در ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﺧﻴﻠـﻲ‬
‫ﻛﻢ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ ،‬ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻳﺎ ﭼﻨﺪﻣﺮﺣﻠﻪ اي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-6‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/Mb‬را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻏﻠﻈﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط در ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-7‬‬
‫از ﻧﻤﻮدار ‪ 2-23‬و ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻣﺎﻳﻲ و ﻧﺴﺒﺖ ‪ IR‬ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ‪ SDNRb‬در ﺣﻮض اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬ ‫‪-8‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ SDNRb‬و ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات ﺣﺬف ﺷﺪه در ﺗﺎﻧـﻚ‬ ‫‪-9‬‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺣﺬف ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺑﺎ ﺣﺬف ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺘﺮات در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ورودي ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ را ﺿﺮورﺗﺎً ﺗﺎ ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-10‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻛﺴﻴﮋن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-11‬‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ اﺿﺎﻓﻲ را در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-12‬‬
‫زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-13‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﻫﻮادﻫﻲ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-14‬‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ را ﺧﻼﺻﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-15‬‬
‫ﺟﺪول ﺧﻼﺻﻪ ﻃﺮاﺣﻲ را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-16‬‬

‫روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ /‬ﻫﻮازي‪ :‬روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪/‬ﻫـﻮازي در ﺟـﺪول‬
‫‪ 2-19‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ rbCOD‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي ‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻬﻢ ﻃﺮاﺣﻲ اﺳـﺖ و اﮔـﺮ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ﺑﻴﻦ ‪ 15-25‬درﺻﺪ ﻛﻞ ‪ bCOD‬را اﺳﺘﻔﺎده ﻛـﺮد ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ورودي ‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻃﺮاﺣﻲ ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ راﻛﺘﻮر ﻫـﻮازي‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ روش ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-4‬اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻫـﻮازي‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﻔﺎده از ‪ SRT‬ﻫﻮازي در ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺖ و ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮازي و ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﻓﻊ ﻟﺠﻦ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ‪ SRT‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺣﺠﻢ راﻛﺘـﻮر اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ و‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ SRT ،‬ﻛﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪ .‬اﻛـﺴﻴﮋن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺗﻨﻬﺎ ﻛﻤﺘﺮ اﺳـﺖ؛ زﻳـﺮا ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ ﻣـﺼﺮف ﻧﻴﺘـﺮات ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺪاري از ‪ bCOD‬ورودي در ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﻮازﻧـﻪ ﺟﺮﻣـﻲ ﻧﻴﺘـﺮوژن‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ (1:‬ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪(2‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٣۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ داﺧﻠﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﭼـﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻧﻴﺘـﺮات‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﺑﺮاﺳﺎس دﺑـﻲ ورودي و ﻏﻠﻈـﺖ ﻧﻴﺘـﺮوژن‪ ،‬ﺣﺠـﻢ ﻣـﺼﺮﻓﻲ ﺑـﺮاي ﺳـﻨﺘﺰ‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ و ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻣﺤﻠـﻮل در ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ‪ TKN‬ورودي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷـﻮد‬
‫و ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻧﻴﺘﺮات ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﻛﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮري ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ داﺧﻠﻲ‪ RAS ،‬و ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫ﻧﻴﺘﺮات ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ )‪ + (RAS‬ﻧﻴﺘﺮات ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ داﺧﻠﻲ‪ +‬ﻧﻴﺘﺮات ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ=‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ‪kg/d ،‬‬
‫)‪QNO x = N e (Q + IR Q + RQ‬‬ ‫)‪(2 − 47‬‬
‫‪NO x‬‬
‫= ‪IR‬‬ ‫‪−1− R‬‬ ‫)‪(2 − 48‬‬
‫‪Ne‬‬
‫‪ = IR‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ )دﺑﻲ ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺑﻪ دﺑﻲ ورودي(‬
‫‪ = R‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪) RAS‬دﺑﻲ ‪ RAS‬ﺑﻪ دﺑﻲ ورودي(‬
‫‪ = NOx‬ﻧﻴﺘﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﺑﺼﻮرت ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ورودي‪NO3-N/L ،‬‬
‫‪ = Ne‬ﻏﻠﻈﺖ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ‪mg/l ،‬‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﺴﺒﺖ ‪ IR‬ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ داده ﺷﺪه ﻧﻴﺘـﺮات ﺗﻮﻟﻴـﺪي )‪(NOx‬‬
‫و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪ RAS‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/05‬در ﺷﻜﻞ ‪ 2-24‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ‪ NOx‬ﺑﻴﺸﺘﺮي‬
‫در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ IR‬ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻏﻠﻈـﺖ ﻣـﺸﺎﺑﻪ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗـﻪ در‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻲ ﮔﺮم ‪ TN‬در ﻟﻴﺘﺮ ﻳﺎ ﻛﻤﺘـﺮ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 5-7 mg/l‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد )ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺎس ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب در ﺑﺨﺶ ‪ 15‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳـﺖ(‪ .‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔـﺸﺖ‬
‫داﺧﻠﻲ ﺣﺪود ‪ 3-4‬ﻣﺘﺪاول ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي ﺑﻴﻦ ‪ 2-3‬ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﻫـﺎي ﺑـﺎ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ TKN‬ورودي ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 4‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﺣﺬف ﺗﺼﺎﻋﺪي ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ و اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻫـﻮازي‬
‫ﺑﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺟﺮﻳﺎن از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي وارد ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ؛ زﻳﺮا ‪ rbCOD‬ﺗﻮﺳﻂ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮف ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﻣﻘـﺪار ﻛﻤﺘـﺮي ﺑـﺮاي‬
‫اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻃﺮﺣﻬﺎ ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﻬﺎﻳﻲ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﺑﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫‪ DO‬ﺑﺎﻓﻞ ﮔﺬاري ﻣﻲ ﺷﻮد ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ DO‬در ﺟﺮﻳـﺎن ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﻛﻨﺘـﺮل و‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٣۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ داد ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ورودي در ﻣـﺴﻴﺮ ﻃـﺮح ﻗﺒـﻞ از‬
‫ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﻄﻮر زﻳﺎد‪ ،‬ﻫﻮادﻫﻲ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 2-24‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﺧﺮوﺟـﻲ )ﻧـﺴﺒﺖ ‪ (RAS=0/5‬ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ /‬ﻫﻮازي‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 2-25‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ‪ DO‬ﺑﺮ ‪ SRT‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ازت آﻣﻮﻧﻴـﺎﻛﻲ ‪ 1 mg/l‬در ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ در دﻣﺎي ‪ 200C‬و در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ CMAS‬ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﻮﺟـﻮد در ﺟـﺪول ‪ 2-11‬و‬
‫‪K0=0/5mg/l‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣﺎن )‪ (SNdN‬ﺑﺎ ﻟﺠـﻦ ﻣﻨﻔـﺮد‪ :1‬در‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻧﻬﺮاﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻛﻪ در ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل )‪ (0/1-0/4 mg/l‬و زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات و زﻣﺎن ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺳـﻄﻮح ﺑـﺎﻻﻳﻲ از ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ)رﻳﺘﻤﻦ و ﻻﻧﮕﻠﻨﺪ‪1985 ،‬؛ ﺗﺮﻳﻮدي و ﻫﻴﻨﻦ‪،‬‬
‫‪ .(2000‬ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺷﻮد؛ زﻳـﺮا ﻓﻼﻛﻬـﺎي‬

‫‪1‬‬
‫‪.single sludge simultaneous nitrification denitrification processes‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٣٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺟﺰﺋﻲ‪ ،‬ﻫﻮازي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ‬
‫در ﻓﻼك ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‪ ،‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ در ﺑﺨـﺶ ‪ 1‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻏﻠﻈﺖ ﻛـﻢ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ‪ ،‬ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺗـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در ﻧـﻮاﺣﻲ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻛﺎﻫﺶ اﻛﺴﻴﮋن در داﺧﻞ ذرات ﻓﻼك اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي واﻛﻨﺶ‪ ،‬اﻧﺪازه ﻓﻼك‪ ،‬داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻓﻼك‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻼك‪ ،‬ﺑﺎرﮔﺬاري ‪rbCOD‬‬
‫وﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻄﻮر دﻗﻴﻖ ﻧﻤﻲ ﺗـﻮان‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺑﺎ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮآورد ﻛـﺮد‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ اﺻـﻼﺣﻴﻪ‬
‫ﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻣﺪل رﺷﺪ ﻣﻮﻧﻮد را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻢ ﺑـﺮ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن و ﻋﻤﻠﻜــﺮد ﺳﻴــﺴﺘﻢ اﺳــﺘﻔﺎده ﻛــﺮد‪ .‬ﺳــﺮﻋﺘﻬﺎي رﺷــﺪ وﻳــﮋه‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ راﺑﻄـﻪ ‪ 1-93‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ )ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﺪول‪ 2-5‬را ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪:‬‬
‫⎞ ‪⎛ µ nm ⎞⎛ DO‬‬
‫⎜⎜ = ‪µ n‬‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫‪⎟⎟ − k dn‬‬ ‫)‪(1 − 93‬‬
‫⎠ ‪⎝ K N + N ⎠⎝ K 0 + DO‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ‪ SRT‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ‪ µ n‬راﺑﻄﻪ ﻋﻜﺲ دارد‪ ،‬ﻣـﻲ ﺗـﻮان‬
‫از راﺑﻄﻪ ‪ 1-93‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SRT‬ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز در ﻃﺮاﺣـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﺗـﺎﺑﻌﻲ از‬
‫ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل و ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺗـﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮ ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ در ﻧﻤﻮدار ‪ 2-25‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘـﺴﺎﺑﻲ‬
‫ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ‪ 1 mg/l‬و دﻣـﺎي ‪ 20‬درﺟـﻪ ﺳـﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺿـﺮاﻳﺐ‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در ﺟـﺪول ‪ 2-11‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻳـﻦ ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎت‪ ،‬ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ SRT‬واﻗﻌﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺿـﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﻣﻨﺘﺨـﺐ ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺧـﺎص‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪ 0/2 mg/l‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 24‬درﺻﺪ ﺳﺮﻋﺖ در ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ‪ 2 mg/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SRT‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 19/9‬و‪ 4/7‬روز اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻛﻪ ﺑﺎ ‪ SRT‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 20-30‬روز ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻣـﺸﻬﻮد اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺮﻋﺖ دﻗﻴـﻖ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪ ،‬ﺧﺎص ﻫﺮ ﻣﺤﻞ اﺳـﺖ و ﻣﻘـﺪار ‪ K0‬را ﻛـﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮان در راﺑﻄﻪ ‪ 1-93‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ واﻛﻨﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ )‪ (1-110‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﺼﻮرت‬
‫زﻳﺮ راﺑﻄﻪ دارد)ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﺪول‪ 2-5‬را ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪:‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٣٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫⎜⎛⎞ ‪⎛ kXS‬‬ ‫‪NO3‬‬ ‫‪⎞⎛ K 0′‬‬

‫⎜⎟‬ ‫⎞‬
‫⎜⎜‪rsu = −‬‬ ‫⎟⎟‬ ‫⎜‬ ‫) ‪⎟⎟(η‬‬ ‫)‪(1 − 110‬‬
‫⎠ ‪⎝ K S + S ⎠⎜⎝ K S . NO3 + NO3 ⎟⎠⎝ K 0′ + DO‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش زﻳﺮ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا ﻛـﻪ در راﺑﻄـﻪ ‪1-110‬‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ راﺑﻄﻪ دارد ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن در ارﺗﺒـﺎط اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺮﻋﺖ ﻣـﺼﺮف‬
‫اﻛﺴﻴﮋن )‪ (r0‬از ﻃﺮﻳﻖ راﺑﻄﻪ ‪ 1-59‬ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑـﻪ ﺣﺠـﻢ راﻛﺘـﻮر ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا و ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺑﻴـﻮﻣﺲ ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ‬
‫‪ COD‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪r0 = − rsu − 1.42rg‬‬ ‫)‪(2 − 49‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ راﺑﻄﻪ )‪ (1-21‬ﺑﻪ ﺟﺎي ‪ rg‬در راﺑﻄﻪ )‪ ،(2-49‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬

‫‪r0 = −(1 − 1.42 Y )rsu + 1.42 k d X‬‬ ‫)‪(2 − 50‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = r0‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن‪g/m .d ،‬‬
‫‪ = rsu‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا‪g/m3.d ،‬‬
‫‪ = rg‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ‪g/m3.d ،‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ 2/86‬ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎزاي ﻫﺮﮔﺮم ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ )ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از رواﺑﻂ ‪ 1-98‬و‪،(1-99‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات )‪(rNOX‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪rNOX = R0 / 2.86‬‬ ‫)‪(2 − 51‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = rNOX‬ﺳﺮﻋﺖ اﺣﻴﺎي ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ‪g/m .d ،‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻧﻴﺘﺮات اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ ) ‪ rNOX ، (η‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫⎞ ‪⎛ 1 − 1.42 Y‬‬ ‫⎞ ‪⎛ 1.42‬‬
‫⎜‪rNOX = −‬‬ ‫⎜ ‪⎟rsu +‬‬ ‫‪⎟k d Xη‬‬ ‫)‪(2 − 52‬‬
‫⎠ ‪⎝ 2.86‬‬ ‫⎠ ‪⎝ 2.86‬‬
‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن راﺑﻄﻪ )‪ (1-110‬در راﺑﻄﻪ )‪ ،(2-52‬اﺛﺮ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل و ﻧﻴﺘﺮات ﺑـﺮ ﻣـﺼﺮف‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪:‬‬
‫⎜⎛⎞ ‪⎛ 1 − 1.42 Y ⎞⎛ kXS‬‬ ‫‪NO3‬‬ ‫‪⎞⎛ K 0′‬‬
‫⎜⎟‬ ‫⎞‬
‫⎜ = ‪rNOX‬‬ ‫⎜⎜⎟‬ ‫⎟⎟‬ ‫⎜‬ ‫) ‪⎟⎟(η‬‬
‫⎠ ‪⎝ 2.86 ⎠⎝ K S + S ⎠⎜⎝ K S . NO3 + NO3 ⎟⎠⎝ K 0′ + DO‬‬
‫⎛‬ ‫‪NO3‬‬ ‫‪⎞⎛ K 0′‬‬ ‫⎞ ‪⎞⎛ 1.42‬‬
‫⎜‪+‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫⎟‬ ‫‪k Xη‬‬ ‫)‪(2 − 53‬‬
‫‪⎜ K S . NO + NO3 ⎟⎝ K 0′ + DO ⎟⎠⎜⎝ 2.86 ⎟⎠ d‬‬
‫⎜‬
‫⎝‬ ‫‪3‬‬ ‫⎠‬

‫راﺑﻄﻪ ‪ 2-53‬ﻳﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺳﺮﻋﺖ اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات در راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اﺳـﺖ ‪ .‬ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ 2-53‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎﺑﻌﻲ از ‪ ، rbCOD‬ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗـﻪ‪،‬‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل و ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻌﻼوه ﺿـﺮاﻳﺐ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﻴﻮﺳـﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺗﺨﻤـﻴﻦ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪ K 0′‬ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ و ﺧﺎص ﻫﺮ ﻣﺤﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه و‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻼك ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٣٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ K 0′‬ﻣﺴﺎوي ‪ 0/02‬ﺗﺎ ‪ 0/2‬ﻣﻴﻠﻴﮕـﺮم در ﻟﻴﺘـﺮ در ﻧﻤـﻮدار ‪ 2-26‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪ 0/2 mg/l‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 50‬درﺻﺪ ﺳـﺮﻋﺖ ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ‬
‫آن اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺑـﺎزده زﻳـﺎد ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮات در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ‪SRT‬‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺣﺪود ‪ 18-30‬ﺳﺎﻋﺖ وﺟـﻮد دارد؛ ﺣﺘـﻲ در ﺑﻌـﻀﻲ ﻣـﻮارد ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-26‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن )‪(R.NO3‬‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ /‬ﻫﻮازي‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ /‬ﻫﻮازي ﺑﺎ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن در‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-5‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-5‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ /‬ﻫﻮازي ‪ :‬ﻳﻚ ﺣﻮض اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ اوﻟﻴـﻪ ﺑـﺮاي ﻓﺮآاﻳﻨـﺪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ CMAS‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣﺜـﺎل ‪ 2-2‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﺷـﺪ ﺗـﺎ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 6 mg/l‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬دﻳﺎﮔﺮام ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ در زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه از ﻣﺜﺎل ‪ 2-2‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪:‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪g/m ،‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۴٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪140‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪224‬‬ ‫‪bCOD‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪rbCOD‬‬
‫‪28/3‬‬ ‫‪NOX‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪TP‬‬
‫)‪140(CaCO3‬‬ ‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪22464‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ورودي‬
‫‪°‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫‪3000‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪MLSS‬‬
‫‪2370‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪MLVSS‬‬
‫‪12/5‬‬ ‫روز‬ ‫‪ SRT‬ﻫﻮازي‬
‫‪8466‬‬ ‫‪m3‬‬ ‫ﺣﺠﻢ ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫‪10‬‬ ‫‪kW/103m3‬‬ ‫اﻧﺮژي اﺧﺘﻼط‬
‫‪0/6‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‪RAS‬‬
‫‪225‬‬ ‫‪Kg/h‬‬ ‫‪R0‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪g/m3 = mg/L :‬‬

‫ﻓﺮﺿﻴﺎت‪:‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ -1‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ‪6 g/m = RAS‬‬
‫‪ -2‬از ﺿﺮاﻳﺐ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬اﻧﺮژي ﻻزم ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط در راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ = ‪10 kW/103m3‬‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-43‬و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ‪ V/Q‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي ‪ t‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫⎤ ) ‪⎡ Q( SRT ) ⎤ ⎡ Y ( S 0 − S‬‬
‫⎢ = ‪Xb‬‬ ‫⎥ ‪⎥⎦ ⎢ 1 + kd ) SRT‬‬
‫‪⎣ V‬‬ ‫⎣‬ ‫⎦‬
‫‪S0 − S ≈ S0‬‬
‫) ‪(22464 m 3 / d )(12.5 d )(0.4 g VSS / g COD )(224 g bCOD / m 3‬‬
‫= ‪Xb‬‬ ‫‪= 1415 g / m 3‬‬
‫) ‪[1 + (0.088 g / g .d )(12.5 d )](8466 m 3‬‬
‫‪ -2‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ ، 2-48‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ IR‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = N e = 6 g / m 3‬ﻏﻠﻈﺖ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮازي‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۴١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪NO x‬‬ ‫) ‪(28.3 g / m 3‬‬

‫= ‪IR‬‬ ‫= ‪−1− R‬‬ ‫‪− 1 − 0.6 = 3.1‬‬
‫‪Ne‬‬ ‫) ‪(6 g / m 3‬‬
‫‪ -3‬ﻣﻘﺪار ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ورودي ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = IR Q + RQ‬دﺑﻲ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬
‫‪= 3.1(22464 m 3 / d ) + 0.6 (22464 m 3 / d ) = 83117 m 3 / d‬‬
‫‪ NO x = (83117 m 3 / d )(6 g / m 3 ) = 498700 g / d‬ورودي‬
‫‪ -4‬ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫در اﺑﺘﺪا ﺑﺼﻮرت ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ را ‪ 2/5‬ﺳﺎﻋﺖ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪2.5 h‬‬
‫=‪t‬‬ ‫‪= 0.104 d‬‬
‫) ‪(24 h / d‬‬
‫‪Vnox = t × Q = 0.104 d (22464 m 3 / d ) = 2336 m 3‬‬
‫‪ -5‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/Mb‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ازراﺑﻄﻪ ‪ 2-43‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪QS 0‬‬ ‫) ‪(22464 m 3 / d )(140 g BOD / m 3‬‬
‫= ‪F / Mb‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0.95 g / g .d‬‬
‫) ‪Vnox ( X b‬‬ ‫) ‪(2336 m 3 )(1415 g / m 3‬‬
‫‪ SDNR -6‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺷﻜﻞ ‪ 2-23‬ﺑﺎ ﻣﺤﺪوده ‪ F/M‬ﺑﻴﻦ ‪ 0‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫‪ = rbCOD / bCOD = (80 g / m3)(224 g / m3) = 0.36 = 36%‬ﻧﺴﺒﺖ ‪rbCOD‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ‪ 0/22 g/g.d = SDNRb ، 2-23‬در دﻣﺎي ‪200C‬‬
‫ﺗﺼﺤﻴﺢ دﻣﺎ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-43‬اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ ‪.‬‬
‫‪SDNR12 = 0.22(1.026 ) 12 − 20 = 0.18 g / g .d‬‬
‫‪ -7‬ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﺣﻴﺎء ﺷﻮد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-41‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ‪ NO3‬را ﺑﺮاﺳﺎس زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 2/5‬ﺳﺎﻋﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪NOr = (Vnox )( SDNR )( MLVSS , Biomass‬‬
‫‪= (2336 m 3 )(0.18 g / g .d )(1415 g / m 3 ) = 592206 g / d‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ‪ 592206 g/d‬در ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ ، 498700 g/d‬ﺣـﺪود ‪ 20‬درﺻـﺪ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺣـﺬف اﺿـﺎﻓﻲ‬
‫ﻧﻴﺘﺮات وﺟﻮد دارد ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 2/5‬ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ ؛ اﻣـﺎ ﻣـﻲ ﺗـﻮان‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻛﻤﺘﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫ب( ﻣﻘﺪار زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫زﻣــﺎن ﻣﺎﻧــﺪ ﺟﺪﻳــﺪ ﻫﻴــﺪروﻟﻴﻜﻲ را اﻧﺘﺨــﺎب ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬اﮔــﺮ ‪ SDNR‬ﻣــﺸﺎﺑﻬﻲ اﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﻮد ‪،‬‬
‫‪ ، t = 2.5 h / 1.2 ≈ 2 h‬اﻣﺎ ﻣﻘﺪار ‪ SDNR‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ زﻳﺮا در ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 1/5‬ﺳﺎﻋﺖ را آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪Vnox = (1.5 h / 24 h / d )(22464 m 3 / d ) = 1404 m 3‬‬
‫‪QS 0‬‬ ‫) ‪(22464 m 3 / d )(140 g BOD / m 3‬‬
‫= ‪F / Mb‬‬ ‫=‬ ‫‪= 1.58 g / g .d‬‬
‫) ‪Vnox ( X b‬‬ ‫) ‪(1404 m 3 )(1415 g / m 3‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۴٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ج( ﻣﻘﺪار ‪ SDNR‬ﺟﺪﻳﺪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮدار ‪ ، 2-23‬ﺑﺮاي ‪ SDNR‬در دﻣﺎي ‪ ، 20 C‬ﻧﺴﺒﺖ ‪0/36 = rbCOD‬‬
‫‪0‬‬

‫‪0/31 g/g.d = SDNR20‬‬

‫‪SDNR20 = 0.31 g / g .d‬‬
‫‪SDNR12 = 0.31(1.026 ) 12 − 20 = 0.25 g / g .d‬‬
‫د( ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات ﻗﺎﺑﻞ اﺣﻴﺎء را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ )راﺑﻄﻪ ‪.(2-41‬‬
‫‪NOr = (0.25 g / g .d )(1404 m )(1415 g / m 3 ) = 501541 g / d‬‬
‫‪3‬‬

‫‪ = 501541 / 498700 = 1.01‬ﻧﺴﺒﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 1/5‬ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ه( ﻣﻘــﺪار ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﺷــﺪه را ﺑــﺎ ﻣﻘــﺎدﻳﺮ ﻣﺘــﺪاول ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﺷــﺪه ‪ SDNR‬ﺑــﺮ ﺣــﺴﺐ ‪MLSS‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪SDNR ( MLSS ) = 0.25)( Xb / XT ) = (0.25)(1415 / 3000 ) = 0.12 g / g .d‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در ﻣﺤﺪوده ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﮔﺰارش ﺷﺪه ‪ SDNR‬ﻗﺮار دارد )‪(%4-0/42 g/g.d‬‬
‫‪ (8‬ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴـﺪ و ﻣﻘـﺪار ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﻛـﺴﻴﮋن ﺧـﺎﻟﺺ را‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫)ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 17‬در ﻣﺜﺎل ‪ 2-2‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ( )ﺑﺪون دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ( ‪R0 = 255kg / h‬‬

‫ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺣﻴﺎء ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫⎞ ‪⎛ 2.86 g O2‬‬
‫⎟⎞ ‪⎟[(28.3 − 6 ) g / m 3 ]⎛⎜ 22464 m ⎞⎟⎛⎜ 1kg‬‬
‫‪3‬‬
‫⎜ = اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫⎜‬ ‫⎟ ‪⎟⎜ 10 3 g‬‬
‫⎟ ‪⎜ g NO − N‬‬ ‫⎝‬ ‫‪d‬‬ ‫⎝⎠‬ ‫⎠‬
‫⎝‬ ‫‪3‬‬ ‫⎠‬
‫‪= 1433 kg / d = 59.7 kg / h‬‬
‫‪ = R0 = (255 − 59.7 )kg / h = 195.3 kg / h‬اﻛﺴﻴﮋن ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ‪ R0‬ﻛﻤﺘﺮ ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓـﺖ ‪ .‬اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺎ ‪ 23/4‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ داد ‪.‬‬
‫‪ -9‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪ +‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﺼﺮﻓﻲ – ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ورودي = ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ‪ pH‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪7‬‬
‫) ‪ = 140 g / m 3 (CaCO3‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ورودي‬
‫‪ = 7.14(28.3 g NO3 − N / m 3 ) = 202.1 g / m 3‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫‪ = 3.57[(28.3 − 6 ) g / m 3 ] = 79.6 g / m 3‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي‬
‫) ‪ = 80 g / m 3 (CaCO3‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ‪ pH‬ﺧﻨﺜﻲ‬
‫ب( راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ را ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۴٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫) ‪ = (80 − 140 + 202.1 − 79.6 ) g / m 3 = 62.5 g / m 3 (CaCO3‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‬

‫) ‪ = (62.5 g / m 3 )(22464 m 3 / d )(1kg / 10 3 g ) = 1404 kg / d (CaCO3‬ﺟﺮم ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫ج( ﻣﻘﺪار ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه را ﺑﺎ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺗﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ 3203 kg/d‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ = 3203 − 1404 = 1799 kg / d‬ﻣﻘﺪار ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﺷﺪه‬
‫‪ -10‬اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺧﺘﻼط در ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = 10 kW / 10 3 m 3‬اﻧﺮژي اﺧﺘﻼط‬
‫‪ = 1404 m 3‬ﺣﺠﻢ‬
‫‪ = (1404 m 3 )(10 kW / 10 3 m 3 ) = 14 kW‬ﺗﻮان‬
‫‪ -11‬ﺟﺪول ﺧﻼﺻﻪ ﻃﺮاﺣﻲ را آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬

‫‪6‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ورودي‬
‫‪3/1‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ‬
‫‪0/6‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪RAS‬‬
‫‪1404‬‬ ‫‪m3‬‬ ‫ﺣﺠﻢ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬
‫‪3000‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪MLSS‬‬
‫‪0/13‬‬ ‫‪g NO3-N/g MLSS.d‬‬ ‫‪ SNDR‬ﻛﻠﻲ‬
‫‪2/5‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ‬
‫‪14‬‬ ‫‪kW‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي اﺧﺘﻼط‬
‫‪1393‬‬ ‫)‪Kg/d (CaCO3‬‬ ‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬در ﻣﺜﺎل ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑـﻮد‪ .‬در ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫واﻗﻌﻲ ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 3‬ﺑﺤﺚ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي دﺑـﻲ ﭘﻴـﻚ ﻳـﺎ ﺑـﺎر‬
‫اﺿﺎﻓﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ /‬ﻫﻮازي ﺑﺮوش ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬

‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷـﺪه ﺑـﺮاي ﺣـﺬف‬
‫‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺑﺨﺶ ‪ 2-4‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬ﻓﺎﺿﻼب از ﭼﻨـﺪ ﻧﻘﻄـﻪ وارد‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺷﻜﻞ ‪ 2-27‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ‪ .‬در اﻛﺜﺮ ﻣﻮاردي ﻛـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي ﺑـﺮاي ﺣـﺬف‬
‫‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﺟﻮد دارد‪ ،‬ارﺗﻘﺎء آن ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻫـﻮازي ‪/‬‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺮوش ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻧﺴﺒﺘﺎً آﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۴۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫در ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺎط ورودي ﭘﺴﺎب و ﺣﺠﻢ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻛﺎﻧﺎﻟﻬـﺎي ﻣﺠـﺰا داﺧـﻞ راﻛﺘـﻮر از‬
‫ﻗﺒﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺼﻮرت ﻣﺘﻘﺎرن اﺳﺖ و ﺣﺠﻢ ﻋﺒـﻮري در‬
‫ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻳـﻚ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺣﺠﻢ ﻋﺒـﻮري در ﻫـﺮ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط از ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺗﺎ آﺧﺮ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬در روش‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧـﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﻣـﺸﺎﺑﻪ در ﻫـﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‪ ،‬از ﺣﺠـﻢ ﺗﺎﻧـﻚ ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﻣﻔﻴﺪﺗﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻳـﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘـﺮوژن‬
‫ﺑﺮوش ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻮﺟـﻮد رﻋﺎﻳـﺖ ﺷـﻮد ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ (1 :‬ﺗﻮزﻳـﻊ ﺟﺮﻳـﺎن ﺑـﻴﻦ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ‪ (2‬ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﻫﺎي ﻫﻮازي و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ‪ (3‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬در ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫آﺧﺮ ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاﺳﺎس ﺑﺎرﮔﺬاري ﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮل ﺟﺎﻣـﺪات در‬
‫زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻣﺜـﺎل ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑﻌـﺪي ﻧـﺸﺎن داده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ‪ ، RAS‬ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ورودي و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻓﺎﺿـﻼب ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﻣﻘـﺪار زﻣـﺎن ﺟﺎﻣـﺪات‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ و ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺳـﭙﺲ ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪ .‬روش ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻜﺮارﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺠـﻢ ﻫـﺎي اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ‪ /‬ﻫـﻮازي و ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻛـﺮدن ﺟﺮﻳـﺎن ‪،‬‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺮي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻳـﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮوش ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي در ﻣﺜﺎل ‪ 2-6‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-27‬ﻧﻤﻮدار ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮوش ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-6‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮوش ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي‪ :‬ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات را در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭼﻬـﺎر ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘـﺮوژن‬
‫ﺑﺮوش ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از )ﺷﻜﻞ ‪ 2-27‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ( دﺑـﻲ ورودي ‪ ،‬ﻣﺸﺨـﺼﺎت‬
‫ﻓﺎﺿﻼب و دﻣﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﺜﺎل ‪ 2-2‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۴۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻓﺮﺿﻴﺎت و ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬

‫‪ -1‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن = ‪22464 m3/d‬‬
‫‪ -2‬ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﻪ ‪ 4‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻫﺎي ﻣﺴﺎوي ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻮازي و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 0/3 ، 0/4 ، 0/1‬و ‪ 0/2‬دﺑﻲ ورودي در ﻣﺮاﺣﻞ ﻳـﻚ ﺗـﺎ‬
‫ﭼﻬﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪ 3000 mg/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺜﺎل ‪(2-2‬‬
‫‪ -5‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪0/6 = (QRAS = Q) RAS‬‬
‫‪ -6‬ﺣﺠﻢ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ 20 ،‬درﺻﺪ ﺣﺠﻢ ﻛﻞ راﻛﺘﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -7‬ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪ 9870 m3‬اﺳﺖ )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﺜﺎل ‪ 2-2‬و ‪ 2-5‬ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧـﻚ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‬
‫و ﻫﻮازي ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 1404 m3‬و ‪ 8466‬اﺳﺖ(‪.‬‬
‫‪ -8‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ = ‪2 g/m3‬‬
‫‪ -9‬دﻣﺎ = ‪120C‬‬
‫‪ -10‬ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ = ‪0/5 g/m3‬‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ‪g/m3 ،‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ‬

‫‪140‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪rbCOD‬‬
‫‪224‬‬ ‫‪bCOD‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪TSS0-VSS0‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪g/m3=mg/l :‬‬

‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﺪاول ‪ 2-10‬و ‪ 2-11‬و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﺮاﺳﺎس دﻣﺎ‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻬﺎ ‪:‬‬
‫‪Y = 0.4 g VSS / g bCOD‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪= 0.12 g / g .d (1.04 ) 12 − 20 = 0.088 g / g .d‬‬
‫‪d ,120 C‬‬

‫‪f d = 0.15 g / g‬‬

‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎ ‪:‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۴۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪Yn = 0.12 g VSS / g NO x‬‬

‫‪k‬‬ ‫‪= 0.08 g / g .d (1.04 ) 12 − 20 = 0.06 g / g .d‬‬
‫‪dn ,120 C‬‬

‫‪µ‬‬ ‫‪= 0.75 g / g .d (1.07 ) 12 − 20 = 0.44 g / g .d‬‬

‫‪m ,120 C‬‬

‫‪K‬‬ ‫‪= 0.74 g / m 3 (1.053) 12 − 20 = 0.49 g / m 3‬‬

‫‪n ,12 0 C‬‬

‫‪K 0 = 0.50 g / m 3‬‬

‫ﺣﻞ ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﻫﻮازي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ 20‬درﺻﺪ ﻛـﻞ ﺣﺠـﻢ‬
‫ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ = V = 9870 m 3‬ﺣﺠﻢ ﻛﻞ‬
‫‪ = 0.20 (9870 m 3 ) = 1974 m 3‬ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬
‫‪ = 0.80 (9870 m 3 ) = 7896 m 3‬ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي‬
‫‪ = (1974 m 3 ) / 4 = 943.5 m 3‬ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫‪ = (7896 m 3 ) / 4 = 1974 m 3‬ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫‪ -2‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ RAS‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺎﻣﺪات را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ )‪ TSS‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ را ﻧﺎدﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ؛ زﻳﺮا در ﻣﻮازﻧـﻪ ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫زﻻل ﺳﺎز ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ(‪.‬‬
‫)ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ در ﺑﻴﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ( ‪QRAS = 0.6 Q‬‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫‪(Q + 0.6 Q ) 3000 g / m = 0.6 QX R‬‬ ‫‪3‬‬

‫) ‪(Q + 0.6 Q)(3000 g / m 3‬‬

‫= ‪XR‬‬
‫‪0.6 Q‬‬
‫‪X R = (1.6 Q / 0.6 Q)(3000 g / m 3 ) = 8000 g / m 3‬‬
‫‪ -3‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬را در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ )ﺷﻜﻞ زﻳﺮ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۴٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﻟﻒ( ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‬

‫)ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات در ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺠﺰا ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد( ﺟﺎﻣﺪات ﺧﺮوﺟﻲ = ﺟﺎﻣﺪات ورودي‬
‫‪0.10 Q (0 ) + (QRAS )(8000 g / m 3 ) = ( RAS + 0.1 Q) X 1‬‬
‫‪0.10 Q (0 ) + (0.6 Q)(8000 g / m 3 ) = (0.6 Q + 0.1 Q) X 1‬‬
‫‪X 1 = (8000 g / m 3 )(0.6 / 0.7 ) = 6860 g / m 3‬‬
‫ب( ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‬
‫‪(0.7 Q) X 1 + 0.4 Q (0 ) = 1.1 QX 2‬‬
‫‪X 2 = (0.7 / 1.1) X 1 = (0.7 / 1.1) 6860 g / m 3 = 4365 g / m 3‬‬
‫ج( ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 3‬و ‪ 4‬ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫د( ﺣﺠﻢ و ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬را ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺠﻢ ﻫﻮازي ‪m3 ،‬‬ ‫ﺣﺠﻢ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪m3 ،‬‬ ‫‪MLSS, mg/L‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫‪1974‬‬ ‫‪493/5‬‬ ‫‪4860‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1974‬‬ ‫‪493/5‬‬ ‫‪4365‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1974‬‬ ‫‪493/5‬‬ ‫‪3430‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1974‬‬ ‫‪493/5‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪ (4‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺎﻣﺪات ﺳﻴﺴﺘﻢ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات را در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺎﻣﺪات‬
‫‪∑X V‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬
‫) ‪= ( PX .TSS )( SRT‬‬

‫‪∑X V‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬

‫‪= X 1V1 + X 2V2 + X 3V3 + X 4V4‬‬
‫‪= [(6860 + 4365 + 3430 + 3000 ) g / m 3 ](1974 m 3 )(1 kg / 10 3 g ) = 34851 kg‬‬
‫ب( ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ‪ ، NO X ≈ 0.80 TKN‬از راﺑﻄﻪ ‪ 2-16‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﻮاد ﻏﻴﺮآﻟﻲ ﺧﻨﺜﻲ ‪ + nbVSS +‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎ ‪ +‬دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ +‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ = ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ‪MLSS‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۴٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪QY ( S 0 − S ) SRT‬‬
‫= ) ‪( SRT )( PX ,TSS‬‬
‫) ‪[1 + (k d ) SRT ](0.85)(10 3 g / kg‬‬
‫‪f d (k d ) QY ( S 0 − S )( SRT ) 2‬‬ ‫‪QYn ( NO x ) SRT‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬
‫) ‪[1 + (k d ) SRT ](0.85)(10 g / kg‬‬
‫‪3‬‬
‫) ‪[1 + (k dn ) SRT ](0.85)(10 3 g / kg‬‬
‫‪Q (nbVSS ) SRT Q (TSS 0 − VSS 0 ) SRT‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬
‫) ‪(10 3 g / kg‬‬ ‫) ‪(10 3 g / kg‬‬
‫‪NO x = 0.80 (35 g / m 3 ) = 28 g / m 3‬‬
‫ج( ‪ SRT‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﻘﺪار ﺿﺮاﻳﺐ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ‪ SRT ،‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪(22464 m 3 / d )(0.40 g / g )(224 g / m 3 ) SRT‬‬
‫= ‪34851 kg‬‬
‫) ‪[1 + (0.088 g / g .d ) SRT ](0.85)(10 3 g / kg‬‬
‫‪(0.15 g / g )(0.088 g / g .d )(0.40 g / g )(22464 m3 / d )(224 g / m3)( SRT )2‬‬
‫‪+‬‬
‫) ‪[1 + (0.088 g / g .d ) SRT ](0.85)(103 g / kg‬‬
‫) ‪(22464 m 3 / d )(0.12 g / g )(28 g / m 3 ) ( SRT‬‬
‫‪+‬‬
‫) ‪[1 + (0.06 g / g .d ) SRT ](0.85)(10 3 g / kg‬‬
‫‪(22464 m 3 / d )(20 g / m 3 ) SRT (22464 m 3 / d )(10 3 g / m 3 ) SRT‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬
‫) ‪(10 3 g / kg‬‬ ‫) ‪(10 3 g / kg‬‬
‫‪2367 SRT‬‬ ‫‪31.2 SRT 2‬‬
‫= ‪34851 kg‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪1 + 0.088 SRT 1 + 0.088 SRT‬‬
‫‪88.8 SRT‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+ 449 SRT + 224.6 SRT‬‬
‫‪1 + 0.06 SRT‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﺻﻔﺤﺎت ﮔـﺴﺘﺮده و ﻳـﺎ ﺗﻜﺮارﻫـﺎي ﻣﺘـﻮاﻟﻲ ‪ ،‬زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات = ‪ 19/2‬روز ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺑﺎ ﻣﺜﺎل ‪ 2-2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﻣﺜﺎل ‪ ، 2-2‬ﺣﺠﻢ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻫـﻮازي = ‪ 8466 m‬و زﻣـﺎن‬
‫ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات = ‪ 12/5‬روز ﺑﻮد ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫـﻮازي = ‪ 7896 m3‬و زﻣـﺎن‬
‫ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات = ‪ 19/2‬روز اﺳﺖ ‪ .‬ﺣﺠـﻢ ﻛﻤﺘـﺮ و ‪ SRT‬ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺗـﺮ ﻧﺎﺷـﻲ از ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫‪ MLSS‬در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از روش ﺑــﺎﻻ در ﻣﺮﺣﻠــﻪ ‪ 4‬ﺑــﺮاي ‪ MLSS‬و ‪ SRT‬ﺑﺮاﺑــﺮ ‪ 19/2‬روز ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴــﺐ‬
‫‪ MLSS‬و ‪ MLVSS‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ‪ MLVSS‬در ﺟـﺪول زﻳـﺮ‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪MLSS , Kg‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ MLVSS‬ﻛﻞ‬ ‫‪MLVSS , Kg‬‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬

‫‪16827‬‬ ‫‪0/53‬‬ ‫‪14362‬‬ ‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫‪4276‬‬ ‫‪0/13‬‬ ‫‪3635‬‬ ‫دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۴٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪792‬‬ ‫‪0/0247‬‬ ‫‪673‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻓﺎﻳﺮﻫﺎ‬

‫‪8620‬‬ ‫‪0/32‬‬ ‫‪8620‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪4312‬‬ ‫ﻣﻮاد ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ﺧﻨﺜﻲ‬
‫‪34897‬‬ ‫‪27290‬‬ ‫ﻛﻞ‬

‫اﻟﻒ( ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ) ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪول ﺑﺎﻻ( ‪:‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫‪MLVSS / MLSS = 27290 / 34897 = 0.78‬‬
‫) ‪ = 0.53 ( MLVSS‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫) ‪ = 0.0247 ( MLVSS‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ‬
‫ب( ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎ‬
‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ و دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ‪ NOx ،‬ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي رﺷـﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫـﺎ‬
‫ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ = (14362 + 3635) kg = 17997 kg‬دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ‪ +‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ روزاﻧﻪ‬
‫‪ = 17997 kg / 19.2 d SRT = 937.3 kg / d‬دﻓﻊ ﻟﺠﻦ روزاﻧﻪ‬
‫‪ = (0.12 g N / g VSS )(937.3 kg / d ) = 112.5 kg / d‬ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ‬
‫) ‪112.5 kg / d )(103 g / kg‬‬
‫= ﻧﻴﺘﺮوژن ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس دﺑﻲ ورودي‬ ‫‪= 5 g / m3‬‬
‫) ‪(22464 m3 / d‬‬
‫‪NO x = TKN − N syn − ( NH 4 − N ) e = (35 − 5 − 0.5) g / m 3 = 29.5 g / m 3‬‬
‫ج( ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻣﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎ ‪:‬‬
‫‪QYn ( NO x ) SRT‬‬
‫= ﺟﺮم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎ‬
‫] ‪[1 + (k dn ) SRT‬‬
‫) ‪(22464 m 3 / d )(0.12 g / g )(29.5 g / m 3 )(19.2 d‬‬
‫=‬ ‫‪= 709 kg VSS‬‬
‫) ‪[1 + (0.06 g / g .d )(19.2 d )](10 3 g / kg‬‬
‫‪ MLVSS = (27290 − 673 + 709) kg = 27326 kg‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه‬
‫‪ = 709 / 27326 = 0.0259‬ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﺴﺒﺖ ‪MLVSS‬‬
‫د( ﺟﺪول ﺧﻼﺻﻪ‪:‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﺟﺪول ﺧﻼﺻﻪ اي ﺑﺮاي ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎ و ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎﻻ آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ‪g ،‬‬ ‫‪MLVSS,‬‬ ‫‪MLSS ,‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬

‫‪g VSS/m3‬‬ ‫‪VSS/m3‬‬ ‫‪Kg/d‬‬ ‫‪g/m3‬‬
‫‪2823‬‬ ‫‪140‬‬ ‫‪5350‬‬ ‫‪4860‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1796‬‬ ‫‪88‬‬ ‫‪3405‬‬ ‫‪4365‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1411‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪2675‬‬ ‫‪3430‬‬ ‫‪3‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۵٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪1234‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪2340‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪ (6‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ارزﻳـﺎﺑﻲ و ﺑـﺎ ازت آﻣﻮﻧﻴـﺎﻛﻲ ورودي ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( رواﺑﻂ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن )‪ (Rn‬در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺳﺮﻋﺖ رﺷـﺪ وﻳـﮋه ﺣﺎﺻـﻞ از اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك و ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪⎛µ X‬‬ ‫⎞‬
‫‪Rn , g / d = ⎜ m n‬‬ ‫‪⎟V‬‬
‫‪⎜ Y‬‬ ‫⎟‬
‫‪⎝ n‬‬ ‫⎠‬
‫ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺗﻨﻬﺎ )راﺑﻄﻪ ‪ 1-93‬در ﺟﺪول ‪:(2-5‬‬
‫‪⎛ µ‬‬ ‫⎞ ‪⎞⎛ DO‬‬
‫⎜⎜⎟⎟ ‪µ m = ⎜⎜ n ,m‬‬ ‫⎟⎟‬
‫⎠ ‪⎝ K n + N ⎠⎝ K 0 + DO‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ راﺑﻄﻪ )‪ (1-93‬در ﺑﺎﻻ‪:‬‬
‫‪⎛ µ n ,m‬‬ ‫⎞ ‪⎞ ⎛ N ⎞⎛ DO‬‬
‫⎜ = ‪Rn‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪⎟X V‬‬
‫‪⎜ Y‬‬ ‫‪⎟ ⎜ K + N ⎟⎜ K + DO ⎟ n‬‬
‫‪⎝ n‬‬ ‫‪⎠⎝ n‬‬ ‫‪⎠⎝ 0‬‬ ‫⎠‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ورودي ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻌﻼوه ﻣﻘـﺪار ﻧﻴﺘـﺮوژن آﻣﻮﻧﻴـﺎﻛﻲ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ از ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻧﻴﺘﺮوژن ورودي ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻗﺎﺑـﻞ دﺳـﺘﺮس‬
‫)‪ (NOX‬ورودي ﺑﻪ آن ﻣﺮﺣﻠﻪ و ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘـﺮوژن ورودي از ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻗﺒـﻞ ﻣـﺮﺗﺒﻂ اﺳـﺖ ‪ .‬ﻗﺒـﻞ از‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ‪ ،‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻴﺰان دﺑﻲ را آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫ب( ﺧﻼﺻﻪ اي از ﻣﻘﺪار دﺑﻲ و ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ را آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬

‫ﻛﻞ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ورودي‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬

‫راﻛﺘﻮر اوﻟﻴﻪ‬
‫‪0/7Q‬‬ ‫‪0/1Q‬‬ ‫‪0/6Q‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1/1Q‬‬ ‫‪0/4Q‬‬ ‫‪0/7Q‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1/4Q‬‬ ‫‪0/3Q‬‬ ‫‪1/1Q‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1/6Q‬‬ ‫‪0/2Q‬‬ ‫‪1/4Q‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ‪ 1‬و ‪ 2‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧﺮ )ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ = (4‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪) 1‬آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ(‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ +‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺧﺮوﺟﻲ = ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮوژن ورودي‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۵١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪RAS Q N 4 + 0.1 QNO x = 0.7 QN 1 + Rn ,1‬‬

‫‪0.6 QN 4 + 0.1NO x = 0.7 QN 1 + Rn ,1‬‬
‫‪⎛ µ n ,m‬‬ ‫⎞ ‪⎞⎛ N 1 ⎞⎛ DO‬‬
‫⎜ = ‪Rn ,1‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪⎟X V‬‬
‫‪⎜ Y‬‬ ‫‪⎟⎜ K N ⎟⎜ K + DO ⎟ n ,1‬‬
‫‪⎝ n‬‬ ‫‪⎠⎝ n 1 ⎠⎝ 0‬‬ ‫⎠‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪: 2‬‬
‫‪0.7 QN 1 + 0.4 QNO x = 1.1 QN 2 + Rn , 2‬‬
‫‪⎛ µ n ,m‬‬ ‫‪⎞⎛ N 2‬‬ ‫⎞ ‪⎞⎛ DO‬‬
‫⎜ = ‪Rn , 2‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪⎟X V‬‬
‫‪⎜ Y‬‬ ‫‪⎟⎜ K N‬‬ ‫‪⎟⎜ K + DO ⎟ n , 2‬‬
‫‪⎝ n‬‬ ‫‪⎠⎝ n 2‬‬ ‫‪⎠⎝ 0‬‬ ‫⎠‬
‫ج( ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ N3 ، N2 ، N1‬و ‪ N4‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪)NOx=25/5g/m3‬ﻛﻪ ﻗـﺒﻼ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد( ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ ، 1‬ﻣﻘﺪار ‪ N4‬ﺑﺼﻮرت ﻓﺮﺿﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد‬
‫و ﺳﭙﺲ در ﺣﻞ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻜﺮار ﻛﺎر ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ N4‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 1‬رﺳﻴﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﻳﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬راه ﺣﻞ ﺑـﺼﻮرت زﻳـﺮ ﺧﻼﺻـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫د( ﺧﻼﺻﻪ راه ﺣﻞ روش ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪:‬‬

‫‪Rn , g/d‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ‪,‬‬ ‫‪ RAS‬ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫‪g/m3‬‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫ورودي ‪m3/d‬‬ ‫‪g/m3‬‬
‫اول ‪m3/d ،‬‬
‫‪69389‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪13478‬‬ ‫‪2246‬‬ ‫‪140‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪254028‬‬ ‫‪0/48‬‬ ‫‪15724‬‬ ‫‪8986‬‬ ‫‪89‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪196129‬‬ ‫‪0/46‬‬ ‫‪24710‬‬ ‫‪6739‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪135963‬‬ ‫‪0/31‬‬ ‫‪31449‬‬ ‫‪4493‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪4‬‬

‫ﺣﺠﻢ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﺪن ﻏﻠﻈﺖ ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑـﻪ ‪ 0/5 g/m3‬ﻳـﺎ ﻛﻤﺘـﺮ در ﻫـﺮ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺣﺠﻢ اﺿـﺎﻓﻲ در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ‪ 1‬و ‪ 4‬ﺑـﺮاي ﻏﻠﻈـﺖ ازت آﻣﻮﻧﻴـﺎﻛﻲ ‪ 0/5 g/m3‬در‬
‫دﺳﺘﺮس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -7‬ﻣﻘﺪار ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات را در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﻏﻠﻈـﺖ ﻧﻴﺘـﺮات را در ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘــﺪار ﻧﻴﺘــﺮات ورودي ﺑــﻪ ﻫــﺮ ﻣﻨﻄﻘــﻪ اﻧﻮﻛــﺴﻴﻚ در ﻣﺮاﺣــﻞ ‪ 3 ، 2‬و ‪ 4‬ﺑﺮاﺑــﺮ ﺑــﺎ ﺳــﺮﻋﺖ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن )‪ (g/d‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ ﺑﻌﻼوه ﻧﻴﺘﺮات ﺣﺬف ﻧﺸﺪه در ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻗﺒﻠﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮات ورودي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺿـﺮﺑﺪر‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۵٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫دﺑﻲ ‪ RAS‬اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ در ﻗﺪم اول ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/Mb‬ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺷـﻜﻞ ‪، 8-23‬‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ SDNR‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/Mb‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ )‪ (2-43‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫‪QS 0‬‬
‫= ‪F / Mb‬‬ ‫]از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻗﺒﻞ ‪[ X b = 0.53( MLSS ) ،‬‬
‫) ‪(Vnox )( X b‬‬
‫ب( ﻣﻘﺪار ‪ SDNRb‬را از ﻧﻤﻮدار ‪ 2-23‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫) ‪rbCOD (80 g / m 3‬‬
‫= ﻣﻘﺪار ﺗﺠﺰﻳﻪ ﭘﺬﻳﺮي ‪COD‬‬ ‫=‬ ‫)‪= 0.36 (≅ 40%‬‬
‫) ‪bCOD (224 g / m 3‬‬
‫ج( از راﺑﻄﻪ )‪ (2-44‬ﺑﺮاي ﺗﺼﺤﻴﺢ دﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫‪12 − 20‬‬
‫) ‪SDNR12 = SDNR20 (1.026‬‬ ‫) ‪= SDNR20 (0.814‬‬
‫د( ‪ NO3 − N = ( SDNRb )(Vnox ) X b‬ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫‪SDNR12,‬‬ ‫‪F/Mb‬‬ ‫ﺣﺠﻢ‬ ‫دﺑﻲ ورودي ‪،‬‬ ‫‪Xb, g/m3‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫‪g/g.d‬‬ ‫‪3‬‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪m‬‬ ‫‪m3/d‬‬
‫ب‬ ‫اﻟﻒ‬
‫‪0/05‬‬ ‫‪0/23‬‬ ‫‪493‬‬ ‫‪2246‬‬ ‫‪2729‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0/26‬‬ ‫‪1/47‬‬ ‫‪493‬‬ ‫‪8986‬‬ ‫‪1736‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0/24‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫‪493‬‬ ‫‪6739‬‬ ‫‪1364‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪0/2‬‬ ‫‪1/07‬‬ ‫‪493‬‬ ‫‪4493‬‬ ‫‪1193‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪: 1‬‬
‫) ‪(2346 m 3 / d )(140 g / m 3‬‬
‫= ‪F / Mb‬‬ ‫اﻟﻒ( ‪= 0.23 g / g .d‬‬
‫) ‪(2729 g / m 3 )(493 m 3‬‬
‫ب( ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻤﻮدار ‪SDNR = 0.06 g / g.d ، 2-23‬‬
‫‪SDNR12 = 0.06 (1.026 ) 12 − 20 = 0.05‬‬
‫‪ NO3 − N = (0.05 g / g .d )(2729 g / m 3 )(493 m 3 ) = 67269 g / d‬ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ SDNR‬ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار ﻧﻴﺘـﺮات ﺣـﺬف ﺷـﺪه ﺑـﺼﻮرت زﻳـﺮ در‬
‫ﺟﺪول آﻣﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﺬف‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬

‫‪g/d ، NO3‬‬
‫‪67269‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪222520‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪161388‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪117269‬‬ ‫‪4‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۵٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ -8‬ﻣﻮازﻧﻪ ﻧﻴﺘﺮات و ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‪.‬‬

‫اﻟﻒ( رواﺑﻂ ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻧﻴﺘﺮات را ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﻧﻴﺘﺮات در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﻌﺪ از ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﻌﺪ از ﻫﺮ راﻛﺘﻮر ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺎ ‪:‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﻌﺪ از راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ = ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﺬف اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ – ﻧﻴﺘـﺮات ورودي از ‪ RAS‬ﻳـﺎ‬
‫ورودي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧـﺪه ﻣﻨﻔـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬دﻟﻴـﻞ آن ﺣـﺬف اﺿـﺎﻓﻲ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗـﻪ در ﻧﺎﺣﻴـﻪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اﺳﺖ ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻘﺪار آن ﺻﻔﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺳﺘﻮن ‪ 3‬ﺟﺪول زﻳﺮ را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ از ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ = ﻧﻴﺘﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪي در آن ﻣﺮﺣﻠﻪ – ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﻌﺪ از ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬
‫ب( ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ ،‬ﺟﺪول را آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﻧﻴﺘﺮات در ﺟﺪول زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮات‬ ‫ﻧﻴﺘﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﻧﻴﺘﺮات‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﺬف‬ ‫ﻛﻞ ﻧﻴﺘﺮات در‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ‪g/d ،‬‬ ‫ﺷﺪه )‪ (Rn‬در‬ ‫ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﻌﺪ‬ ‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪،‬‬ ‫ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪g/d ،‬‬
‫)‪(3)+(4‬‬ ‫ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫از اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪،‬‬ ‫‪g/da‬‬
‫‪c‬‬
‫‪g/d‬‬ ‫‪g/db‬‬
‫)‪(5‬‬ ‫)‪(4‬‬ ‫)‪(3‬‬ ‫)‪(2‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫‪117619‬‬ ‫‪69589‬‬ ‫‪48030‬‬ ‫‪67269‬‬ ‫‪115299‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪254028‬‬ ‫‪254028‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪222520‬‬ ‫‪117619‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪288769‬‬ ‫‪196129‬‬ ‫‪92640‬‬ ‫‪161388‬‬ ‫‪254028‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪307483‬‬ ‫‪135963‬‬ ‫‪171500‬‬ ‫‪117269‬‬ ‫‪288769‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮات‪ = 8.6 g/m3‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪ .a‬ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻴﺘﺮات ورودي ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ ، RAS ، 1‬ﻣﺮاﺣﻞ دﻳﮕﺮ ‪ ،‬ﺳﺘﻮن ‪. 6‬‬
‫‪ .b‬از ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪8‬‬
‫‪ .c‬از ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪6‬‬
‫ج( ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ورودي ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 1‬ﺣﺎﺻﻞ از ‪ RAS‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ NO3 − N = (Q RAS ) N e‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬
‫‪ = Ne‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‪. g/m3 ،‬‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ Ne‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻪ در ﺳﺘﻮن ‪ 5‬ﺟﺪول ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠـﻪ ‪ 4‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪(Q + QRAS ) N e = 4‬‬
‫)‪Ne = (307483 g / d ) /(Q + 0.6 Q‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۵۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪N e = (307483 g / d ) /(1.6 )(22464 m 3 / d ) = 8.6 g / m 3‬‬

‫در اﺑﺘﺪا ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻏﻠﻈﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 10 g/m3‬ﺑﻄﻮر ﻓﺮﺿﻲ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﻣﻘـﺪار ازت‬
‫ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ورودي ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 1‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷـﻮد ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روش ﺻـﻔﺤﺎت ﮔـﺴﺘﺮده ‪ ،‬ﺗﻜﺮارﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﻮاﻟﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ازت ﻧﻴﺘﺮات ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -9‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺪد ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﺘﻔﺎوت ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﺧﺮوﺟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻮازي و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﺮد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﻏﻠﻈـﺖ ‪MLSS‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ داده ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪل ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺮاﺣﻲ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-28‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻴﺘﺮوﻛﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺘﻨـﺎوب ‪ :‬اﻟـﻒ( ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫ﻫﻮازي ب( ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ج( ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ ، DO ، ORP‬آﻣﻮﻧﻴﺎك و ﻧﻴﺘﺮات‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۵۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺘﻨﺎوب‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺎ ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻧﻬـﺮ اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ از ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫ﻣﺘﻨﺎوب اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻫﺮ دو ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن را در ﻳـﻚ‬
‫ﺗﺎﻧﻚ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬در ﺣﻴﻦ دوره اي ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺿﺮورﺗﺎً ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫ﻳﻚ راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺠـﺎي اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ‪BOD‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻃﻮل دوره اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺗﺎﻧﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ اﺳـﺖ؛‬
‫زﻳﺮا ‪ BOD‬ورودي ﺑﺼﻮرت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم واﻛﻨﺶ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺿﺎﻓﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻳﻚ ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺘﻨﺎوب در ﺷﻜﻞ ‪ 2-28‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺘﻨﺎوب ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SRT‬در ﻣﺤﺪوده ‪ 18-40‬روز ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ و‬
‫زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺶ از ‪ 16‬ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻴﻦ دوره واﻛﻨﺶ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ )ﺷـﻜﻞ‬
‫ب‪ ،(2-28‬ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺘﻮﻗﻒ و ﻳﻚ اﺧﺘﻼط دﻫﻨﺪه ﻣـﺴﺘﻐﺮق روﺷـﻦ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﻧﻴﺘـﺮات ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۵۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬راﻛﺘﻮر ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در ﺣـﻴﻦ دوره اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻣﻘـﺪار ﻧﻴﺘـﺮات و اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷـﻮد ) ﺷـﻜﻞ ج‪ 2-28‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬زﻣـﺎن دوره ﻫـﺎي‬
‫ﻫﻮازي و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ /‬ﻫﻮازي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺮاي ﺑﻬﻴﻨـﻪ‬
‫ﻛﺮدن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺼﻮرت دﺳﺘﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻳـﻚ راه ﺣـﻞ‪ ،‬در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺛﺒـﺖ ﺷـﺪه‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﻧﻴﺘﺮوﻛﺲ«‪ 1‬از وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اﻛﺴﻴﺪ و اﺣﻴﺎء )‪ (ORP‬ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﺘﻨﺎوب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ‪ ORP‬در ﻃﻮل دوره اي ﻛﻪ ﻫﻮادﻫﻲ ﺧﺎﻣﻮش اﺳﺖ‬
‫‪ ،‬در ﻧﻤﻮدار ج‪ 2-28‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻏﻠﻈـﺖ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اﻛﺴﻴﺪ و اﺣﻴﺎء ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ زﻳﺎدي‬
‫در ﻣﻘﺪار ‪ ORP‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اﻛﺴﻴﺪ و اﺣﻴـﺎء ‪ ،‬ﺷﻜـﺴﺖ ‪ ORP‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد و ﻣﻲ ﺗﻮان آن را ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺷـﻴﺐ ‪ ORP‬در ﻃـﻮل زﻣـﺎن ﺗـﺸﺨﻴﺺ داد ‪ .‬ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ‪ORP‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮوﻛﺲ در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه و ﻃﻮري ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻴﺐ ‪ ORP‬روﺷﻦ ﺷﻮد ‪ .‬دوره ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻮادﻫﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺼﻮرﺗﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ در ﻃﻮل زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ روز اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ زﻣـﺎن ﺳـﻜﻮن ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ BOD‬ورودي زﻳﺎد اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ از ﻧﻈﺮ ﺑﻬﺒﻮد اﻧﺪﻳﻜﺲ ﻫﺎي ﺣﺠﻤﻲ ﻟﺠﻦ ﮔﺰارش ﺷﺪه ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺷـﺒﻴﻪ ﺑـﻪ راﻛﺘـﻮر اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻛﻨﻨﺪه اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ)اﺳﺘﻨﺴﻞ و ﻫﻤﻜﺎران‪.(1995 ،‬‬
‫داده ﻫﺎي ﮔﺰارش ﺷﺪه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻃﺮح ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺘﻨﺎوب ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮده‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﻠﻈـﺖ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗـﻪ در ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ در ﻣﺤـﺪوده اي از ‪ 3-4/8 mg/l‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ )‪ (TN‬ﻛﻤﺘـﺮ از ‪mg/l‬‬
‫‪ 8‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد )‪ .(U.S.EPA,1993‬زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑـﺮاي رﻗﻴـﻖ ﺷـﺪن‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﻏﻠﻈﺖ ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ در ﺣﻴﻦ دوره ﺳﻜﻮن ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑـﺪ‬
‫‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﺗـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ اﺟﺎزه دﻫﺪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷـﻮد ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺟﺎﻣـﺪات و‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ‪ ،‬ﺳـﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫـﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺑـﺎ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻛﻠـﻲ ‪، bCOD‬‬
‫‪ pbCOD‬و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﻄـﻮر زﻳـﺎد ﺗﺤـﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫‪ rbCOD‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻃﻮل دوره اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ در ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﻧﻬـﺮ اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﻣﺘﻨﺎوب ﻳﺎ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﻫﻮادﻫﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ وﻳـﮋه دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ دو ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻨﻔﺲ ﺧـﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒـﻲ و ‪ bCOD‬ﻓﺎﺿـﻼب ورودي ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬

‫‪1‬‬
‫‪nitrox‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۵٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻐﺬﻳﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﻪ اﻳﻦ اﺛﺮات را ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺗﺨﻤﻴﻦ زد )ﺑﺮ اﺳﺎس راﺑﻄﻪ اﺳﺘﻨﺴﻞ )‪ (1981‬و راﺑﻄـﻪ اﺻـﻼح ﺷـﺪه‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ ﻓﻌﺎل(‪:‬‬
‫‪0.175 An‬‬
‫= ‪SDNRb‬‬ ‫)‪(2 − 54‬‬
‫‪(Ynet ) SRT‬‬
‫‪ = SDNRb‬ﺳﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﻳﮋه ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ‬
‫‪ = An‬ﺿﺮﻳﺐ ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن ﺧﺎﻟﺺ‪g O2/g bCOD ،‬‬
‫‪ = Ynet‬ﺑﺎزده ﺧﺎﻟﺺ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ‪g VSS/g bCOD ،‬‬
‫‪ = 0/175‬ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ 2/86‬ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدل ﻧﻴﺘﺮات و ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 50‬درﺻـﺪ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮات را ﺑﺠﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮف ﻛﻨﺪ ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ An ،‬و ‪ Ynet‬ﺑﺼﻮرت زﻳـﺮ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲ ﺷـﻮد )اﺳﺘﻨـﺴﻞ‪،‬‬
‫‪:(1981‬‬
‫‪1.42(k d )(Y ) SRT‬‬
‫‪An = 1 − 1.42 Y +‬‬ ‫)‪(2 − 55‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬
‫‪Y‬‬
‫= ‪Ynet‬‬ ‫)‪(2 − 56‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬
‫‪ SDNRb‬در راﺑﻄﻪ ‪ 2-54‬ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻛـﻪ ﺑﺨـﺸﻲ از ﻏﻠﻈـﺖ ‪ MLVSS‬اﺳـﺖ در‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات ﺣـﺬف ﺷـﺪه در‬
‫ﺣﻴﻦ دوره اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺎ ﺑﻌﻀﻲ از ﻗـﺴﻤﺘﻬﺎي ﻣﺮاﺣـﻞ ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎﺗﻲ ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ /‬ﻫﻮازي ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 2-19‬ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ‪ 3‬ﺟـﺪول ‪، 2-19‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮﻓﻴﻚ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ آﻧﭽـﻪ در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ‪ 9‬ﺷـﺮح داده ﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ، SDNRb ،‬ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و زﻣﺎن ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ازت‬
‫ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﺣﺬف ﺷﺪه‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑـﻂ ﺑـﺎﻻ در ﻣﺜـﺎل ‪ 2-7‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-7‬زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺘﻨﺎوب ﻧﻬﺮ اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن را ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﻃﺮاﺣﻲ زﻳﺮ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻧﺴﺒﺘﻲ از زﻣﺎن ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻧﻬـﺮ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺼﻮرت راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷﻮد ﺗـﺎ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ‪ 7 g/m3‬ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن = ‪ 8700‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬
‫‪ 25 = SRT‬روز‬
‫‪3500 g/m3 = MLSS‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۵٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪2500 g/m3 = MLVSS‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ = ‪ 0/4‬ﮔﺮم ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪g MLVSS /‬‬
‫دﻣﺎ = ‪150C‬‬
‫‪ = Y , kd‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪2-10‬‬
‫دﺑﻲ ورودي = ‪7570 m3/d‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات در ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن = ‪ 27 g/m3‬ﺑﺮ اﺳﺎس دﺑﻲ ورودي ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪g/m3 = mg/l :‬‬
‫راه ﺣﻞ ‪:‬‬
‫‪ SDNR -1‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ‪ Y‬و ‪ kd‬را از ﺟﺪول ‪ 2-10‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ و ‪ kd‬را از ﻧﻈﺮ دﻣﺎ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪Y = 0.4 g VSS / g bCOD‬‬
‫‪k d = 0.12 g / g .d‬‬
‫‪k d .15 = k d .20 (1.04 ) 15 − 20‬‬
‫‪= 0.12(1.04 ) 15 − 20 = 0.099 g / g .d‬‬
‫ب( ‪ An‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-55‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪1.42 (0.099 g / g .d )(0.4 g / g )(25 d‬‬
‫‪An = 1 − 1.42(0.4 ) +‬‬ ‫‪= 0.84 g O2 / g bCOD‬‬
‫]) ‪[1 + (0.099 g / g .d )(25d‬‬
‫ج( ‪ Ynet‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-56‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪Y‬‬ ‫‪0.4‬‬
‫= ‪Ynet‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0.18 g VSS / g bCOD‬‬
‫) ‪1 + (k d ) SRT 1 + (0.099 g / g .d )(25 d‬‬
‫د( ‪ SDNRb‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-54‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪0.175 An‬‬ ‫)‪0.175(0.84 g O2 / g bCOD‬‬ ‫‪0.033 g NO3 − N‬‬
‫= ‪SDNRb‬‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪(Ynet ) SRT‬‬ ‫) ‪(0.18 g VSS / g bCOD)(25 d‬‬ ‫‪g biomass‬‬
‫‪ -2‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ را در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫⎞ ‪⎛ 0.4 g biomass‬‬
‫⎜⎜) ‪X b = (2500 g / m 3 MLVSS‬‬ ‫‪⎟⎟ = 1000 g / m 3 biomass‬‬
‫⎠ ‪⎝ g MLVSS‬‬
‫‪ -3‬ﻣﻘﺪار ﺣﺬف ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺘﺮات را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ ( NOr ) = (27 − 7 ) g / m 3 = 20 g / m 3‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫‪( NOr ) = (7570 m 3 / d )(20 g / m 3 ) = 151400 g / d‬‬
‫‪ -4‬ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات را در زﻣﺎن واﻛﻨﺶ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪ NOr = ( SDNRb )( X b )(V‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬
‫) ‪= (0.033 g NO3 − N / g biomass.d )(1000 g / m 3 )(8700 m 3‬‬
‫‪= 287100 g / d‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۵٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ -5‬زﻣﺎن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻫﺮ روز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬

‫) ‪(151400 g / d )(24 h / d‬‬
‫= زﻣﺎن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬ ‫‪= 12.7 h‬‬
‫) ‪(287100 g / d‬‬
‫‪ = 12.7 h / 24 h = 0.52‬ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺮ روز‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در ﻣﺤﺪوده ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﮔﺰارش ﺷﺪه ﻧﺴﺒﺖ زﻣـﺎن اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﺑـﺮاي ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﭼﺮﺧﻪ اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آژاﻧﺲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ اﻣﺮﻳﻜـﺎ )‪ (1993‬داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎن واﻗﻌﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﻘﺪار ﺣﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺪﻟﻴﻞ اﻧﺠـﺎم‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻣﺤﺪوده ﻓﻼك ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻢ اﺳـﺖ و در زﻻل ﺳـﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑـﺮاي ﺷـﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻣـﻲ ﺗـﻮان‬
‫‪ SRT‬ﻫﻮازي ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺗﺨﻤﻴﻦ زد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ در ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺮوش اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻣﻨﻔـﺮد ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ وﻫﺮﻣﻦ )‪ (1964‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑـﺎردن‬
‫ﻓﻮ ﻣﺜﺎل ﺧﻮﺑﻲ از اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ rbCOD ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ‪ SRT‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ pbCOD‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘـﺮون ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً از ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒـﻲ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪SDNR .‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ‪ ،‬ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 0/01 g NO3-N/g MLVSS‬ﺗﺎ ‪ 0/04‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮد‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺒــﻲ دارد )‪ U.S.EPA,1993‬؛ اﺳﺘﻨــﺴﻞ و ﻫﻤﻜــﺎران‪ .(1995 ،‬ﺳــﺮﻋﺖ ﻣــﺼﺮف ﻣﻌــﺎدل‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 50‬درﺻـﺪ ﺷـﺮاﻳﻂ ﻫـﻮازي اﺳـﺖ )راﻧـﺪال و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪1992 ،‬؛ وﻫﺮﻣﻦ‪ .(1964 ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺬﻛﻮر‪ SDNR ،‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒـﻲ‬
‫)‪ (SDNRb‬را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪1.42 k d‬‬
‫= ‪SDNRb‬‬ ‫) ‪η = 0.5(k d )(η‬‬ ‫)‪(2 − 57‬‬
‫‪2.86‬‬

‫‪ = 1/42‬ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻪ ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬

‫‪ = 2/86‬ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدﻟﺒﻪ ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮات‬
‫‪ = η‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺠﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ = kd‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‪g VSS/g VSS.d ،‬‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ kd‬در دﻣﺎي ‪ 200C‬و ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ دﻣﺎ در ﺟﺪول ‪ 2-10‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ‬
‫ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ SDNRb ،‬ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 1‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ ، SRT‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ‪ MLVSS‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ؛‬

‫‪1‬‬
‫‪.postanoxic endogenous denitrification‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۶٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻣﻘﺪار ‪ SDNR‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLVSS‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ SRT‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻣﻘـﺪار‬
‫‪ SDNR‬ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ در دﻣﺎي ‪ 200C‬ﺑـﺼﻮرت ﺗـﺎﺑﻌﻲ از ‪ SRT‬ﺑـﺎ راﺑﻄـﻪ ﺗﺠﺮﺑـﻲ زﻳـﺮ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺑﺎردﻳﻚ و ﻫﻤﻜﺎران‪ (1982 ،‬ﻛﻪ ‪ SDNR‬ﺑﺮاﺳـﺎس ﻏﻠﻈـﺖ ‪ MLVSS‬ﻛـﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪SDNR MLVSS = 0.12 ( SRT ) −0.706‬‬ ‫)‪(2 − 58‬‬
‫‪SDNR MLVSS = g NO3 − N / g MLVSS .d‬‬

‫ﺑــﺮاي اﺳــﺘﻔﺎده از راﺑﻄــﻪ ‪ ، 2-58‬ﺿــﺮﻳﺐ ﺗــﺼﺤﻴﺢ دﻣــﺎ ) ‪ (θ‬ﺑﺮاﺑــﺮ ‪ 1/08‬ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎد ﻣــﻲ ﺷــﻮد‬
‫)‪.(U.S.EPA, 1993‬‬

‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ‬

‫ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ SBR‬و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻨﻘﻄﻊ ﺑﺎ ﺳﻪ روش اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷـﻮد‪(1 :‬‬
‫اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ دوره ﭘﺮ ﺷﺪن ﺑﺪون ﻫﻮادﻫﻲ و ﺑﺎ اﺧـﺘﻼط ‪ (2‬روﺷـﻦ و ﺧـﺎﻣﻮش‬
‫ﻛﺮدن ﻣﺘﻨﺎوب ﻫﻮادﻫﻲ در ﺣﻴﻦ دوره واﻛﻨﺶ ‪ (3‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري در ﻏﻠﻈـﺖ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ﻛـﻢ‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ .‬راﺑﻄﻪ ‪ 2-51‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮادﻫﻲ دوره اي‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ‪ SDNR‬ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗـﻨﻔﺲ‬
‫ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺣﻴﻦ دوره ﭘﺮ ﺷﺪن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺧـﺘﻼط و ﺑـﺪون‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ اي ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻳﻚ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻛﻨﻨﺪه را ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺣﺠﻴﻢ ﺷﺪن رﺷﺘﻪ اي ﻟﺠﻦ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺘﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪي در‬
‫ﺣﻴﻦ ﭼﺮﺧﻪ ﻫﻮازي اوﻟﻴﻪ در ﺗﺎﻧﻚ ‪ SBR‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ؛ زﻳﺮا ﺣﺠﻢ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ‪ 30-20‬درﺻـﺪ‬
‫ﻛﻞ ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ و ‪ BOD‬ﻛﺎﻓﻲ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘـﺮات ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧـﺪه‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در دوره ﭘﺮ ﺷﺪن‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل زﻳﺮ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻘـﺪار ﻧﻴﺘـﺮات‬
‫ﺣﺬف ﺷﺪه در ﻳﻚ دوره ﭘﺮ ﺷﺪن ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﺑﺮاي ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ‪ SBR‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-8‬ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات را در ﺣﻴﻦ دوره ﭘﺮ ﺷﺪن در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ SBR‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪ :‬ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات در دوره ﭘـﺮ‬
‫ﺑﺎ اﺧﺘﻼط و ﺑﺪون ﻫﻮادﻫﻲ در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ SBR‬ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ زﻳﺮ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺗﺎﻧﻚ‬
‫‪3‬‬
‫‪3785‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ‪/‬ﺗﺎﻧﻚ ‪m /d ،‬‬
‫زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ ‪h ،‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۶١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪4‬‬ ‫ﭘﺮ ﺷﺪن‬

‫‪3‬‬ ‫ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫‪0/5‬‬ ‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‬
‫‪0/5‬‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫‪0/3‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﭘﺮ ‪VF/VT ،‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪ BOD‬ورودي ‪g/m3 ،‬‬
‫‪320‬‬ ‫‪ bCOD‬ورودي ‪g/m3 ،‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪ rbCOD‬ورودي ‪g/m3 ،‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪ TKN‬ورودي ‪g/m3 ،‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ورودي ‪g/m3 ،‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪SRT, d‬‬
‫‪°‬‬
‫‪16‬‬ ‫دﻣﺎ ‪C ،‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪mg/l = g/m3 :‬‬
‫از ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﻴﺘﻴﻜﻲ ﺟﺪول ‪ 2-10‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = 4 + 3 + 0.5 + 0.5 = 8 h‬زﻣﺎن ﭼﺮﺧﻪ‬
‫) ‪(24 h / d‬‬
‫= ﺗﻌﺪاد ﭼﺮﺧﻪ در روز‬ ‫‪= 3 cycle / d‬‬
‫)‪(8 h / cycle‬‬
‫) ‪(3785 m 3 / d‬‬
‫= ﺣﺠﻢ ﭘﺮ در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ‬ ‫‪= 1261.7 m 3‬‬
‫‪3 cycles‬‬
‫‪VF / VT = 0.30‬‬
‫‪1261.7 m 3‬‬
‫= ‪VT‬‬ ‫‪= 4206 m 3‬‬
‫‪0.30‬‬
‫‪ -2‬ﻧﻴﺘﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺷﺎﻣﻞ دور رﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ را ﺑـﺮاي ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ )‪ (2-15‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ )ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺣﺎﺻـﻞ از ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن را‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﺮد ؛ زﻳﺮا ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫) ‪QY ( S 0 − S‬‬ ‫‪( f d )(k d )QY ( S 0 − S ) SRT‬‬
‫= ‪PX‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬ ‫‪1 + (k d ) SRT‬‬
‫از ﺿﺮاﻳﺐ ﺟﺪول ‪ 2-10‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ و ‪ kd‬را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﻣﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۶٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪k d = 0.12(1.04 ) 16 − 20 = 0.103 g / g .d‬‬

‫‪Y = 0.40 g VSS / g bCOD‬‬
‫‪f d = 0.15‬‬
‫‪S0 − S ≈ S0‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ و ‪ PX‬را ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪(3785 m / d )(0.40 g / g )(320 g / m‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫= ‪PX‬‬
‫) ‪[1 + (0.103 g / g.d )(20 d )](10 3 g / kg‬‬
‫) ‪(0.15 g / g )(0.103 g / g .d )(0.40 g / g )(3785 m3 / d )(320 g / m 3 )(20 d‬‬
‫‪+‬‬
‫) ‪[1 + (0.103 g / g .d )(20 d )](10 3 g / kg‬‬
‫‪= (158.3 + 48.9 ) kg / d = 207.2 kg / d‬‬
‫ب( ﻣﻘﺪار ﺳﻨﺘﺰ ﻧﻴﺘﺮوژن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪NO X = TKN − N syn − ( NH 4 − N ) e‬‬
‫‪N syn = 0.12( PX ) = 0.12(207.2 kg / d ) = 24.9 kg / d‬‬
‫) ‪24.9 kg / d )(10 3 g / kg‬‬
‫‪N syn‬‬ ‫=‬ ‫‪= 6.6 g / m 3‬‬
‫) ‪(3785 m / d‬‬
‫‪3‬‬

‫‪ NH 4 − N = 0.5 g / m 3‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪ NO X = (35 − 6.6 − 0.5) g / m 3 = 27.9 g / m 3‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‬
‫‪ (3‬ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات ﺧﺮوﺟﻲ از ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ‪ SBR‬را ﺑﻌﺪ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻗﺒﻞ از دوره ﻫﻮادﻫﻲ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣـﻲ دﻫـﺪ ﺗﻤـﺎم ﻧﻴﺘـﺮات‬
‫ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﻌﺪ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺣﻴﻦ دوره ﭘﺮ ﺑﺎ اﺧﺘﻼط و ﺑـﺪون ﻫـﻮادﻫﻲ در‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ‪ SBR‬ﺣﺬف ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻮازﻧﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪NO X = TKN − N syn − ( NH 4 − N ) e‬‬
‫‪NO X = (35 − 6.6 − 0.5) g / m 3 = 27.9 g / m 3‬‬
‫ب( ‪ NOx‬ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪ NO X = 27.9 g / m 3 (1261.7 m 3 / fill‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ‪ ،‬ﮔﺮم‬
‫‪= 35201 g NO X / fill‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻫﻮادﻫﻲ در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮ ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪(V = 4206 m 3 ) :‬‬
‫‪35201 g‬‬
‫=‬ ‫‪3‬‬
‫‪= 8.4 g / m 3‬‬
‫‪4206 m‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ‪ 8/4 g/m3‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺘﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻫـﻮادﻫﻲ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ در دوره ﭘﺮ ﺑﺪون ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺣﺬف ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ج( ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه در ‪ SBR‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۶٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪: 0.7 (4206 m 3 ) = 2944 m 3‬ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﻌﺪ ز ﺗﺨﻠﻴﻪ‬

‫‪ = 8.4 g / m 3 (Vs ) = (8.4 g / m 3 )(2944 m 3 ) = 24729 g‬ﻧﻴﺘﺮات ﻣﻮﺟﻮد‬
‫‪ SDNRb -4‬را در دوره ﭘﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل )از ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪2‬اﻟﻒ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:(158/39 kg/d‬‬
‫) ‪(biomass )( SRT ) (158.3 kg / d )(20 d )(10 3 g / kg‬‬
‫= ‪Xb‬‬ ‫=‬
‫‪VT‬‬ ‫‪4206 m 3‬‬
‫در ﺣﺠﻢ ﭘﺮ ‪= 753 g / m 3‬‬
‫اﻟﻒ( ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/Mb‬را در دوره ﭘﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = (753 g / m 3 )(4206 m 3 ) = 3167 kg‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫‪ = QF S 0‬ﺑﺎر ورودي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪BOD‬‬
‫‪VF‬‬
‫= ‪QF‬‬ ‫‪= (1261.7 m 3 / 4 h)(24 h / d ) = 7570 m 3 / d‬‬
‫‪TF‬‬
‫‪QF S 0 = (7570 m 3 / d )(200 g / m 3 BOD)(1 kg / 10 3 g ) = 1514 kg / d‬‬
‫) ‪(1514 kg / d‬‬
‫= ‪F / Mb‬‬ ‫‪= 0.48 g / g .d‬‬
‫‪3167 kg‬‬
‫ب( ‪ SDNRb‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = (60 g / m ) /(320 g / m ) = 0.19‬ﻧﺴﺒﺖ ‪rbCOD‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫از ﻧﻤﻮدار ‪) 2-23‬ﻣﺤﺪوده ‪ F/Mb‬از ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 2‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ(ﻧﺴﺒﺖ ‪0/48 = F/Mb‬‬

‫‪ SDNRb = 0.12 g / g .d‬در دﻣﺎي ‪ 20‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد‬
‫‪ SDNR16 = SDNR20θ 16 − 20 , θ = 1.026‬در دﻣﺎي ‪ 16‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد‬
‫‪= 0.108 g / g.d‬‬
‫‪ (5‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﺬف ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ را در دوره ﭘﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ NO X = ( SDNRb )( X b )(VT ) = (0.108 g / g.d )(753 g / m 3 )(4206 m 3 ) = 342049 g / d‬ﺗــﻮ‬
‫ﺟﻪ‪ :‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ = ) ‪( X b )(VT‬‬
‫زﻣﺎن ﭘﺮ = ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫)‪(342049 g / d )(4 h‬‬
‫= ‪ NOr‬در زﻣﺎن ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫‪= 57008 g‬‬
‫) ‪(24 h / d‬‬
‫ﻣﻘﺪار ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ 24729 = 3‬ﮔﺮم‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻤﺎم ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ در دوره ﭘﺮ ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ ، VF/VT‬ﻏﻠﻈﺖ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ را در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۶۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻪ ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ در اﻳﻦ ﻣﺘﻦ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠـﻖ‬
‫ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﻣﻨﻔﺮد اﺳﺖ ﻛﻪ دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ ‪ BOD‬ﻣﻮﺟـﻮد در‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ) ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ( ﻳﺎ ﻋﻤـﺪﺗﺎً از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺧـﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒـﻲ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫)اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ( ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬روش اﺻﻠﻲ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات ﺗﺎ اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ 1970‬ﻳﺎ اواﻳـﻞ دﻫـﻪ‬
‫‪ ، 1980‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻌﺪ از ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑـﻮد )رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ ﻳـﺎ رﺷـﺪ ﭼـﺴﺒﻴﺪه(‪.‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ /‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠـﻦ‬
‫دوﮔﺎﻧﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن اﻧـﺮژي ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد ؛ زﻳﺮا ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻘﺪار ‪ BOD‬ﻛﻤﻲ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑـﺎﻗﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠـﻖ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه در ﺑﺨﺶ ‪ 3‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﭘﺴﺎب ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺳﺖ‪ ،‬وارد ﺗﺎﻧﻚ اﺧﺘﻼط اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺷﻜﻞ ه‪ 2-21‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﻣﺘـﺎﻧﻮل ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗـﻪ ﺑﻌﻨـﻮان ﮔﻴﺮﻧـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﻃﻤﻴﻨـﺎن از‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻐﻠﻴﻆ و ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب ﻓﻼك ‪ SRT ،‬و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻛـﺎﻓﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ‪ SRT‬ﺣـﺪاﻗﻞ ‪ 5‬روز اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در اداﻣـﻪ ﺗﺎﻧـﻚ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﺑـﺮاي آزاد ﺷـﺪن‬
‫ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن از ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺣﺬف ذرات ﻣﻌﻠـﻖ در زﻻل ﺳـﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ‪ ،‬زﻣـﺎن‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 10-20‬دﻗﻴﻘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫـﺮ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ ‪ ،‬دﻓـﻊ ﻟﺠـﻦ‬
‫اﺿﺎﻓﻲ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ روش ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون در آن‪ ،‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي رﺷﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻴﺘﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺬف ﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﺠـﺎي اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻴﺘﺮات ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ در ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ)ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫‪ (0/3 mg/l‬ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﻴﺘﻴﻜﻲ اﺳﺖ؛ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﺳﻴﻨﻴﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫)‪ (CMAS‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ‪ bCOD‬در ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﺘﺎﻧﻮل و رﺷﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺘﺮات ﻣﺸﺎﺑﻪ روش ﺗﻬﻴﻪ اﻛﺴﻴﮋن‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﻫـﻮازي اﺳـﺖ‪ .‬روش ﻃﺮاﺣـﻲ ‪ SDNR‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‪ BOD‬ﻓﺎﺿـﻼب ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻧﻤـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؛ زﻳـﺮا ﻓﺮآﻳﻨـﺪ و‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ دﻗﻴﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻌﻤﻮل ﺿﺮاﻳﺐ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮاﺳـﺎس اﺿـﺎﻓﻪ ﻛـﺮدن ﻣﺘـﺎﻧﻮل در ﺟـﺪول ‪2-20‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 2-20‬در‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪ 2-9‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﺎت روش ﻃﺮآﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات اﺣﻴﺎء ﺷﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۶۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ SRT‬ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-2‬‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺿﺎﻓﻲ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﺮاﻳﺐ ﺳـﻴﻨﻴﺘﻴﻜﻲ و ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫‪-3‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات ﺣﺬف ﺷﺪه و ﻣﻘـﺪار اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ﻣـﺼﺮف‬ ‫‪-4‬‬
‫ﺷﺪه در ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-5‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ را ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ SRT‬و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-6‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ اوﻟﻴﻪ ﻗﺒﻞ از زﻻل ﺳﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-7‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-20‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻌﻨﻮان ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي رﺷﺪ در دﻣﺎي ‪ 100C‬و‬
‫‪) 200C‬اﺳﺘﻨﺴﻞ و ﻫﻤﻜﺎران ‪.(1973 ،‬‬
‫‪°‬‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪C ،‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪10‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪0/18‬‬ ‫‪0/17‬‬ ‫‪g VSS/g bCOD.d‬‬ ‫ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ‪Y ،‬‬
‫‪0/05‬‬ ‫‪0/04‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ‪Kd ،‬‬
‫‪1/86‬‬ ‫‪0/52‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ‪µm ،‬‬
‫‪10/3‬‬ ‫‪3/1‬‬ ‫‪g bCOD/g VSS.d‬‬ ‫ﻣـــﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳـــﺮﻋﺖ وﻳـــﮋه ﻣـــﺼﺮف‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪K ،‬‬
‫‪9/1‬‬ ‫‪12/6‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ‪KS ،‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-9‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‪ :‬ﻣﺸﺨـﺼﺎت و ﺟﺮﻳـﺎن‬

‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺷﺪه در زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ رﺷﺪ ﻣﻌﻠـﻖ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫)ﺷﻜﻞ ه‪ 2-21‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ‪ 2g/m3‬ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت و ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎي داده ﺷﺪه ‪ (1‬ﻣﻘﺪار ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ (2‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ و‬
‫ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ (3‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ اﺿﺎﻓﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪4000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪25‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮات‬
‫‪20‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪°‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫‪3‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪g/m = mg/l :‬‬

‫ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۶۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ -1‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن زﻳﺮ را ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ داده ﺷـﺪه در ﺟـﺪول‬
‫‪ 2-20‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را در دﻣﺎي ‪ 15 C‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ )درون ﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه(‪.‬‬
‫‪0‬‬

‫‪Y = 0.18 g VSS / g bCOD‬‬

‫‪k d = 0.05 g VSS / g VSS .d‬‬
‫‪k = 6.7 g bCOD / g VSS .d‬‬
‫‪K s = 10.9 g / m 3‬‬
‫‪MLSS = 2000 mg / l‬‬
‫‪ TSS -3‬ورودي ﺑﻄﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ )و ‪ BOD‬ﺣﺎﺻـﻞ از ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ ،‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ SRT -5‬ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 5‬روز اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -6‬دوره ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﻌﺪ از دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن = ‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪ‬
‫‪ -7‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮرﻳﺰ زﻻل ﺳﺎز = ‪24‬ﻣﺘﺮ در روز)‪(m3/m2.d‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﻴﻨﻴﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در راﺑﻄﻪ ‪ 1-40‬ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل را در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫] ‪K S [1 + (k d ) SRT‬‬
‫=‪S‬‬
‫‪SRT (Yk − k d ) − 1‬‬
‫‪ = S‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪bCOD‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺸﺨﺺ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ و ﻣﻘﺪار ‪ bCOD‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫]) ‪(10.9 g / m 3 )[1 + (0.05 g / g .d )(5 d‬‬
‫=‪S‬‬ ‫) ‪= 2.9 g / m 3 (bCOD‬‬
‫‪(5 d )[(0.18 g / g )(6.7 g / g .d ) − 0.05 g / g .d ] − 1‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻘﺪار ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = (25 − 2) g / m 3 = 23 g / m 3‬ﻧﻴﺘﺮات اﺣﻴﺎ ﺷﺪه‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ bCOD‬ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ‪: 1-108‬‬
‫‪bCOD‬‬ ‫‪2.86‬‬
‫=‬
‫‪NO3 − N 1 − 1.42Yn‬‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ Yn‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ )‪ (1-103‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪Y‬‬ ‫)‪(0.18 g VSS / g bCOD‬‬
‫= ‪Yn‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0.144 g VSS / g bCOD‬‬
‫]) ‪[1 + (k d ) SRT ] [1 + (0.05 g / g .d )(5 d‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۶٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪bCOD‬‬ ‫‪2.86‬‬
‫=‬ ‫‪= 3.6 g / g‬‬
‫) ‪NO3 − N 1 − 1.42(0.144‬‬
‫ب( ﻛﻞ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﻘـﺪار ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي اﺣﻴـﺎي ﻧﻴﺘـﺮات و‬
‫‪ bCOD‬اﺿﺎﻓﻲ راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ = (3.6 g / g NO3 − N )(23 g / m 3 ) + 2.9 g / m 3‬ﻣﻘﺪار ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪COD‬‬
‫‪= 85 / 7 g / m 3 COD‬‬
‫) ‪(85.7 g COD / m 3‬‬
‫= ﻣﻘﺪار ﻣﺘﺎﻧﻮل‬ ‫‪= 57.1 g CH 3 OH / m 3‬‬
‫) ‪(1.5 g COD / g CH 3 OH‬‬
‫‪ = (57.1 g / m 3 )(4000 m 3 / d )(1kg / 10 3 g ) = 228.5 kg / d‬ﻣﺼﺮف روزاﻧﻪ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬
‫‪ (3‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات را ﺑﺮاﺳﺎس رواﺑﻂ )‪ (1-52‬و )‪ (1-53‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪QY ( S 0 − S‬‬ ‫‪f d (k d )YQ( S 0 − S ) SRT‬‬
‫= ‪PX .TSS‬‬ ‫‪+‬‬ ‫) ‪+ Q(TSS 0‬‬
‫)‪[1 + (k d ) SRT ](0.85‬‬ ‫)‪[1 + (k d ) SRT ](0.85‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض ‪S 0 − S ≈ S 0‬‬
‫) ‪(4000 m 3 / d )(0.18 g / g )(85.7 g / m 3‬‬
‫= ‪PX .TSS‬‬
‫)‪[1 + (0.05 g / g .d )(5 d )](0.85‬‬
‫) ‪0.15(0.05)(4000 m 3 / d )(0.18 g / g )(85.7 g / m 3 )(5 d‬‬
‫‪+‬‬
‫)‪[1 + (0.05 g / g .d )(5 d )](0.85‬‬
‫‪+ (4000 m 3 / d )(20 g / m 3 ) = 58074 g / d + 2178 g / d + 80000 g / d‬‬
‫‪= 140252 g / d‬‬
‫‪ (4‬ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-55‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪( MLSS ) V = ( PX .TSS ) SRT‬‬
‫‪MLSS = 2000 g / m3‬‬
‫) ‪(140252 g / d )(5 d‬‬
‫= ‪V‬‬ ‫‪= 350.6 m 3‬‬
‫) ‪(2000 g / m‬‬
‫‪3‬‬

‫) ‪V (350.6 m 3 )(24 h / d‬‬

‫=‪t‬‬ ‫=‬ ‫‪= 2.1 h‬‬
‫‪Q‬‬ ‫) ‪(4000 m 3 / d‬‬
‫‪ -5‬از زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ = ‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪ = ‪ 0/25‬ﺳﺎﻋﺖ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -6‬اﻧﺪازه زﻻل ﺳﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 24‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ در روز اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪(4000 m 3 / d‬‬
‫= ﺳﻄﺢ زﻻل ﺳﺎز‬ ‫‪= 166.7 m 2‬‬
‫) ‪(24 m / m .d‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬

‫از دو زﻻل ﺳﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﻫﺮ زﻻل ﺳﺎز = ‪ 83/3‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬
‫ﻗﻄﺮ زﻻل ﺳﺎز= ‪ 10/3‬ﻣﺘﺮ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۶٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﺎ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻗﻄﺮ ﺑﻪ ‪ 0/5‬ﻣﺘﺮ‪،‬‬

‫ﻗﻄﺮ زﻻل ﺳﺎز = ‪ 10/5‬ﻣﺘﺮ‬

‫ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن در ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻫﺎﺿﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ از آﺑﮕﻴﺮي ﺟﺎﻣﺪات ﻫﻀﻢ ﺷﺪه ﺑـﻲ ﻫـﻮازي داراي ﻏﻠﻈـﺖ ﺑـﺎﻻﻳﻲ ازت‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ )ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ (1000 mg/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎر ورودي ﻓﺎﺿـﻼب را ‪ 15-20‬درﺻـﺪ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺎ ‪ pH‬و دﻣﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳـﺎد ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﺎرون )راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻔﺮد ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ زﻳﺎد در ﺣﺬف آﻣﻮﻧﻴﺎك‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ( در داﻧﺸﮕﺎه دﻟﻔﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻫﻠﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺣـﺬف‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن از ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻫﺎﺿﻢ در ﻳﻚ زﻣـﺎن ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﺗـﺎه ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ )ﻫﻠﻴﻨﮕـﺎ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1998 ،‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ از اﺛﺮ دﻣﺎي ﺑﺎﻻ ﺑﺮ ﺿﺮاﻳﺐ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﺪون ﺑﺮﮔـﺸﺖ ﺟﺎﻣـﺪات و ﺑـﺎ ﻫـﻮادﻫﻲ ﻣﺘﻨـﺎوب ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ BOD‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ ازت‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺑـﺮاي اﺣﻴـﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳـﺖ در ﺣـﻴﻦ‬
‫دوره اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ ،‬ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑـﺎ ﻣﻘﻴـﺎس‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺎ دﻣﺎي ‪ SRT ، 350C‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/5‬روز‪ ،‬ﻫـﻮادﻫﻲ ‪ 80‬دﻗﻴﻘـﻪ و‪40‬‬
‫دﻗﻴﻘﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ ،‬ﺣـﺬف ‪ 80-85‬درﺻـﺪ ﻧﻴﺘـﺮوژن ﮔـﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺷﺎرون ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﺪن ﻣﺘـﺎﻧﻮل ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺷـﻮد و ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻏﻨﻲ از ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ و ﻳﺎ اﺑﺘﺪاي ﻃـﺮح وارد ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ و ﻧﻤﻮدار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘـﺮوژن در ﺟـﺪول ‪ 2-21‬داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ و ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺣـﺬف‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن در ﺟﺪول ‪ 2-22‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢۶٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺧﺎص ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ وﻳـﮋه ﻣﻜـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴـﺰات و‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ در‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-23‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ 1MLE‬ﻳﻜـﻲ از ﻣﺮﺳـﻮم ﺗـﺮﻳﻦ روﺷـﻬﺎ ﺑـﺮاي ﺣـﺬف‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن اﺳﺖ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺣﺠﻢ واﻗﻌﻲ ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺑـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻣﺤـﺪود‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﺪن ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﺑـﻪ ‪5-10 mg/l‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻗﺴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن وﺟﻮد دارد ﺑﺎﻳﺪ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫ﮔﺮدد ﺗﺎ ﻣﻴﺰان اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ورودي ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﺤﺪود ﺷﻮد ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﺪن ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 10 mg/l‬ﻗﺎﺑﻞ ﻛـﺎرﺑﺮد اﺳـﺖ ‪.‬‬
‫اﮔﺮﭼﻪ از ﻧﻈﺮ ﺗﺌﻮري‪ ،‬رﺳﺎﻧﺪن ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻤﺘـﺮ )ﻣﺤـﺪوده اي‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪ (3-5 mg/l‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي ‪ BNR‬ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ‬
‫اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳـﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ MLE‬در ﻣﺮﺣﻠـﻪ آﺧـﺮ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي ﻫـﻮازي ‪/‬‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ، MLE‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﺑﺎﻳـﺪ ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل اﺿﺎﻓﻲ در ﻧﺎﺣﻴـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑـﺪ ‪ .‬در ﻧﻤﻮﻧـﻪ اي از ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‪ ،‬ﻧﻘﺎط ﻛﻨﺘﺮل اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﻬﻴﻨـﻪ ﻛـﺮدن‬
‫ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي در ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل و اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي ﻧﺤـﻮه ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ورودي ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي زﻳـﺎدي‬
‫دارد‪ .‬اﺧﺘﻼط در ﺣﻴﻦ دوره ﭘﺮ ﺷﺪن‪ ،‬ﻓﺮﺻﺘﻲ را ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن در ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ﺣﻴﻦ دوره واﻛﻨﺶ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دوره اي ﺑﺎﺷﺪ ﺗـﺎ از‬
‫اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ دوره ﻫﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﻮد ‪ .‬ﻃﺮﺣﻬـﺎي راﻛﺘـﻮر ﺗﺨﻠﻴـﻪ ﻣﻨﻘﻄـﻊ ‪،‬‬
‫اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ SBR‬دارﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ، MLE‬ﺑﺨﺶ زﻳﺎدي‬
‫از ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮوﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻴﻮدﻧﻴﺘﺮو و ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل اﻛﺴﻴﮋن ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ داراي ﺣﺠﻢ ﺑﺰرگ راﻛﺘﻮر ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و روﺷـﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺑـﺮاي ﺑﻬﻴﻨـﻪ‬
‫ﻛﺮدن ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن اراﺋـﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺑﻴﻮدﻧﻴﺘﺮو‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ )ﻛﻤﺘﺮ از ‪ (5 mg/l‬ﮔـﺰارش ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺤﺪوده ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮوﻛﺲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻴﻦ ‪5-8 mg/l‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﻴﻦ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮوﻛﺲ ﻫﻮادﻫﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬آﻣﻮﻧﻴﺎك در ﻧﻬﺮ اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ و ازت آﻣﻮﻧﻴـﺎﻛﻲ ﺑـﻪ ﺣﺠـﻢ ﻛـﻞ راﻛﺘـﻮر و ﻏﻠﻈـﺖ ﻧﻴﺘـﺮوژن ورودي ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.modified Ludzack-Ettinger‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٧٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي زﻳﺎد ‪ TKN‬ورودي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈـﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك در ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎردن ﻓﻮ و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﺪن ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﺑـﻪ ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫از ‪ 3 mg/l‬ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻄﻘـﻪ دوم اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑـﺎردن ﻓـﻮ داراي ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ﺑـﺎ ﺑـﺎزدﻫﻲ ﻛﻤﺘـﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺣﺠﻤﻲ راﻛﺘﻮر را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣـﺎن )‪ ، (SNdN‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫‪ Sym-Bio NADH‬و ارﺑﺎل ﺑـﻪ راﻛﺘﻮرﻫـﺎي ﺑﺰرﮔﺘـﺮ و ﺑﺮﺧـﻲ از ﻣﻬﺎرﺗﻬـﺎ و ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬـﺎي ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎ‬
‫ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻛﻨﺎر ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن‪،‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ‪ SNdN‬و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬـﺎﻳﻲ دارﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات ﻗﺒﻞ از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و ﻳﺎ ﺣﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺑـﻪ‬
‫وﺳــﻴﻠﻪ ﻋﻤــﻞ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻣــﻲ ﺷــﻮد‪ ،‬ﺑــﺮاي ﺟﺒــﺮان ﻛــﺎﻫﺶ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴــﺖ ﻧﺎﺷــﻲ از‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ 3/57‬ﮔﺮم ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ )ﺑﺮﺣـﺴﺐ ﻛﺮﺑﻨـﺎت ﻛﻠـﺴﻴﻢ(‬
‫ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮات اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه و ﻣﺼﺮف ‪ 7/14‬ﮔﺮم ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ )ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ( ﺑـﺎزاي‬
‫ﻫﺮ ﮔﺮم ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻧﻴﻤﻲ از ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣـﺼﺮﻓﻲ ﺑـﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‪ ،‬در‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ‪ SNdN‬و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ ﺑـﺮاي ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻛﻤﻲ دارﻧﺪ ﺧﻴﻠﻲ اﻫﻤﻴـﺖ دارد ‪ .‬در ﺑﻌـﻀﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ ،‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ‬
‫ﺑﺼﻮرت آﻫﻚ ﻳﺎ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﺳـﺪﻳﻢ اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﻮد ﺗـﺎ ‪ pH‬را در ﺣـﺪ ﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮل ﺑـﺮاي ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در اﻧﺮژي ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ‪ SNdN‬و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ از ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺮاي اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‪ BOD‬ورودي اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻛﻤﺘﺮي دارد‪ .‬ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺮژي در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ‪SNdN‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳـﺪ؛ زﻳـﺮا آﻧﻬـﺎ در ﻏﻠﻈـﺖ اﻛـﺴﻴﮋن ﻛﻤﺘـﺮي ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري در ﻏﻠﻈﺖ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ﻛـﻢ ‪ ،‬ﺷـﻴﺐ )ﮔﺮادﻳـﺎن( اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺎزده ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن در ﻃﻮل ﻫـﻮادﻫﻲ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻤﭙﺎژ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺮژي ﻣﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻓﺎﻗـﺪ ﻣﺰاﻳـﺎي ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در اﻧﺮژي‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ و ﻛﻨﺘـﺮل ﺑﺎﻟﻜﻴﻨـﮓ رﺷـﺘﻪ اي ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل داراي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺎﻻﺗﺮي اﺳـﺖ‪ .‬اﻧﺘﺨـﺎب ﻓﺮآﻳﻨـﺪ رﺷـﺪ‬
‫ﻣﻌﻠﻖ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻜﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر راﻛﺘﻮر ﻣﻮﺟﻮد و ﻣﻼﺣﻈـﺎت‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪٢٧١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-21‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ‪:‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ‬
‫اﻳﺪه اوﻟﻴﻪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن در ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﺘـﻮاﻟﻲ ﻫـﻮازي ‪ /‬اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‬ ‫اﻟﻒ( ﻻدزاك – اﺗﻴﻨﮕﺮ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻻدزاك و اﺗﻴﻨﮕﺮ )‪ (1962‬ﺑﻮد ‪ .‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ وارد ﻣﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از آن‬
‫‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي وﺟﻮد داﺷﺖ ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه در ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻫـﻮازي واﺑـﺴﺘﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ‪ RAS‬ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻴﺘﺮات ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ‪ RAS‬وارد‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻲ ﺷﺪ ‪ ،‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪ ، RAS‬ﻣﺤـﺪود ﻣـﻲ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﺧﻴﺮاً ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪ ، RAS‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺑـﺎﻻ آﻣـﺪن ﻟﺠـﻦ در‬
‫زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺮﺳﻮم ﺗـﺮﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘـﺮوژن ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ اﺻـﻼح ﺷـﺪه ﻻدزاك – اﺗﻴﻨﮕـﺮ‬ ‫ب( ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺻﻼح ﺷﺪه ﻻدزاك – اﺗﻴﻨﮕﺮ‬
‫)‪ (MLE‬اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺎرﻧﺎرد )‪ ، (1973‬ﻃﺮح اوﻟﻴﻪ ﻻدزاك – اﺗﻴﻨﮕﺮ را ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ اﺻـﻼح‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﻴﺘﺮات ورودي ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ‪ ،‬ﺑﺎزده‬
‫ﻛﻠﻲ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن و ﺳﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻓﺰاﻳﺶ داده ﺷﺪ ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳـﺎن ﺑﺮﮔـﺸﺖ داﺧﻠـﻲ ) دﺑـﻲ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻪ دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ورودي( ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 4‬دارد ‪ .‬در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷـﻬﺮي ﺑـﺎ‬
‫داﺷﺘﻦ زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﻛﺎﻓﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ‪ BOD‬ورودي ﻛﺎﻓﻲ ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳـﺎن ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ‪،‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻴﻦ ‪ 4-7 mg/l‬اﺳﺖ ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ MLE‬ﺑﺎ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ زﻳﺎدي دارد و ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﺑـﻪ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻌﻤـﻮل ﻏﻠﻈـﺖ ﻛـﻞ ﻧﻴﺘـﺮوژن ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 10 mg/l‬رﺳﻴﺪ ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ BOD/TKN‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 4 : 1‬در ﻓﺎﺿﻼب ورودي ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﺮاي‬
‫‪٢٧٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮﺛﺮ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻣﺘﺪاول ﺗﺎﻧـﻚ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫‪ ، MLE‬ﺑﻴﻦ ‪ 2-4‬ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ ؛ اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﻪ ‪ 3-4‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑـﺼﻮرت ﺳـﺮي ﺗﻘـﺴﻴﻢ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺳﻴﻨﻴﺘﻴﻜﻲ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻞ زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ 50-0-7‬درﺻﺪ ﻃﺮاﺣﻲ در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺷﻮد ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻳﮕﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ، MLE‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‬
‫‪ eMLE‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﻳﻜﺴﺮي ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ /‬ﻫﻮازي ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺣـﺬف ﻣـﻮاد ﻣﻐـﺬي اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻪ روش ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ‪.‬‬ ‫ج( ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻪ روش ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺗﺎﻧﻚ ﻫـﺎي ﭼﻨـﺪ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد ‪ ،‬ﻣﺮاﺣﻞ ﻫﻮازي ‪ /‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺘﻘـﺎرن اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑﺎ ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ /‬ﻫﻮازي اوﻟﻴﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ‪ ،‬داراي ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﻬﺘـﺮي‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از رﻗﻴﻖ ﺷﺪن ﻛﻤﺘﺮ ‪ RAS‬اﺳﺖ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬درﺻﺪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ 4‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاﺑﺮ ‪: 35 : 15‬‬
‫‪ 20 : 30‬اﺳﺖ ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻫﻮازي ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ اﺳـﺖ ؛ زﻳـﺮا ﻧﻴﺘـﺮات‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻏﻠﻈﺖ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗـﻪ ﻧﻬـﺎﻳﻲ را در ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ در ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ 8 mg/l‬اﻣﻜـﺎن ﭘـﺬﻳﺮ‬
‫اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ ) SBR‬ﺟﺪول ‪ 2-15‬را ﺑﺒﻴﻨﺪ( ﻧﻴﺰ ‪ ،‬از دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ اوﻟﻴـﻪ ﺑـﺎ ‪ BOD‬ﻓﺎﺿـﻼب‬ ‫د( راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ )‪(SBR‬‬
‫ورودي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬اﺧﺘﻼط در ﺣﻴﻦ دوره ﭘﺮ ﺷﺪن ﺑﺮاي ﺗﻤﺎس ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط ﺑـﺎ ﻓﺎﺿـﻼب ورودي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ در ﺧﻴﻠﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺷﻬﺮي ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻓﺎﺿﻼب ‪ BOD ،‬ﻛﺎﻓﻲ و‬
‫زﻣﺎن ﭘﺮ ﺷﺪن ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻌﺪ از ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫‪٢٧٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻘﺪاري ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن در ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺨﻠﻴﻪ و ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺪون ﻫﻮادﻫﻲ اﺗﻔـﺎق‬
‫اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ‪ .‬اﺧﺘﻼط ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻧﻌﻄﺎف در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻤﺎس اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻳـﺎ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي در دوره ﭘﺮ ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ در ﻃﻮل دوره ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻔﻴﺪ اﺳـﺖ‪ .‬اﺧـﺘﻼط ﺑـﺪون‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ در دوره ﭘﺮ ﺷﺪن ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ ﺑﻌﻼوه ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻴﻠﻲ از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 5 mg/l‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮدﻧﻴﺘﺮو ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺷﺪه ﻧﻴﺰ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑـﺮاي‬ ‫ه( ﺑﻴﻮدﻧﻴﺘﺮو‬
‫ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن در داﻧﻤﺎرك ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد و در ﺑﻴﺶ از ‪ 75‬ﻣﻮرد از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 8 mg/l‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد )اﺳﺘﻨـﺴﻞ و ﻛﻮﻣـﺎن ‪،‬‬
‫‪ . (2000‬در اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ از دو ﻛﺎﻧﺎل اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺳﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ‬
‫ﺗﻮاﻟﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻮازي و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺨﻠـﻮط ﻛﻨﻨـﺪه ﻫـﺎي‬
‫ﻣﺴﺘﻐﺮق در ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻓﺎزﻫﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ‪ ،‬ﻓﻘﻂ در ﺣـﻮض اﺧـﺘﻼط‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻫﻮادﻫﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺗﺎﻧﻚ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻓﺎﺿﻼب ورودي را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ‪ ، SBR‬ﻧﻴﺘﺮات از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻮازي اوﻟﻴﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻣﻨﻄﻘـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‬
‫اوﻟﻴﻪ ‪ ،‬اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮات در ﺣﻴﻦ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻫﻮازي اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑـﺴﺘﮕﻲ‬
‫دارد‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮاي ﻓﺎزﻫﺎي ‪ C ، B ، A‬و ‪ D‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 1/5 ، 0/5 ، 1/5‬و ‪ 0/5‬ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮوﻛﺲ ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻧﻬﺮاﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮازي ﺑﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اﻧﺠﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد‬ ‫و( ﻧﻴﺘﺮوﻛﺲ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﻫﻮاده و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻳﻚ ﻣﺨﻠﻮط ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻧﺎل‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و اﺣﻴﺎء )‪ (ORP‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗـﺎ‬
‫‪ (1‬زﻣﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺘﺮات را در ﺣﻴﻦ ﺷـﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨـﺪ ‪ (2‬زﻣـﺎن ﺷـﺮوع ﻣﺠـﺪد ﻫـﻮادﻫﻲ را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﺪ ‪ .‬در ﻳﻚ زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺺ ‪ ،‬ﻫﻮاده ﻫﺎ ﺧﺎﻣﻮش و اﺧﺘﻼط دﻫﻨﺪه ﻫﺎ روﺷﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫‪٢٧۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﻴﺘﺮات در ﺧﺎرج از دوره ﻫﻮادﻫﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اﻛﺴﻴﺪ و اﺣﻴﺎء ﺑﻄﻮر زﻳﺎدي ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬داده‬
‫ﻫﺎي ‪ ORP‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ‪ PC‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻮادﻫﻲ را ﺷـﺮوع ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ‪ .‬در ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﻌﻤـﻮل ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮوﻛﺲ ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 2‬ﺑﺎر در روز ﻫﻮاده ﻫﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻳﻜﺒـﺎر در ﺻـﺒﺢ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎر در ﻫﺮ ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ و ﻳﻜﺒﺎر در ﺳﺎﻋﺎت اوﻟﻴـﻪ ﺷـﺐ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ )اﺳﺘﻨـﺴﻞ و ﻛﻮﻣـﺎن ‪،‬‬
‫‪ . (2000‬زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ) از دوره ﻫﻮادﻫﻲ( ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺘﺮات ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 3-5‬ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻃﺮح و‬
‫ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات در ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ﻫـﺎي ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗـﻪ در ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﻛﻤﺘـﺮ از‬
‫‪ 8 mg/l‬و ﻏﻠﻈﺖ ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﺑﻴﻦ ‪ 1 - 1/5 mg/l‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻣﻨﻔﺮد ) ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ وﻫﺮﻣﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ( ‪ ،‬ﺣﺬف ﻧﻴﺘـﺮات در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺎ‬ ‫ز( ﻟﺠﻦ ﻣﻨﻔﺮد‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ اﺧﺘﻼط اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﻌﺪ از ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻮازي ‪ ،‬زﻳﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺑـﺮاي رﺳـﻴﺪن‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎزده زﻳﺎد ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﻃـﻮﻻﻧﻲ در ﺗﺎﻧـﻚ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ؛ زﻳـﺮا ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﺮ دو روش دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎردن ﻓﻮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ح( ﺑﺎردن ﻓﻮ )‪ 4‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اي(‬
‫در در ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت اﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ در اواﺳﻂ دﻫﻪ ‪ 1970‬ﻣﻴﻼدي ‪ ،‬ﻗﺒـﻞ از ﮔـﺴﺘﺮش آن در‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺳﺎل ‪ ، 1978‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﻜﺎرﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﺑﺮاﺑـﺮ ﻳـﺎ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ اﺳﺖ ‪ .‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺣﺪود ‪ 5-7 mg/l‬ﺗﺎ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 3 mg/l‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳـﺖ ‪ .‬ﺑﺎرﻧـﺎرد )‪(1974‬‬
‫در ﺣﻴﻦ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﭘﺎﻳﻠﻮت ﺑﺎ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮي ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺣـﺬف‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ رو ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎم ﻣﺸﻬﻮر ﺷﺪ )ﻧﺎم ﻓﺮآﻳﻨﺪ از ﻳـﻚ ﻛﻠﻤـﻪ ﺳـﻪ ﻗـﺴﻤﺖ‬
‫‪٢٧۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﻧﺎم ﻣﺨﺘﺮع ﺑﻪ اﺳﻢ ﺑﺎرﻧﺎرد ‪ ،‬دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ(‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﻮادﻫﻲ و ﻃﻮل ﻛﺎﻧﺎل ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﻃﻖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ را ﻣـﻲ‬ ‫ط( ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﺗﻮان در ﻧﻬﺮاﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن در ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻨﻔـﺮد اﻳﺠـﺎد ﻛـﺮد ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫ﻫﻮازي ﺑﻌﺪ از ﻫﻮاده وﺟﻮد دارد و وﻗﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪ ،‬از ﻣﺤﻞ ﻫﻮاده دور ﻣﻲ ﺷﻮد ‪،‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺟﺬب ﺷﺪن ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪ .‬در ﻧﻘﻄﻪ اي ﻛـﻪ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ در ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ و ﻧﻴﺘﺮات ﺑـﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬
‫ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ BOD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺳﺮﻳﻊ ‪ ،‬اﺑﺘﺪا در ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﻫﻮازي ﻣـﺼﺮف ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﺣﺠـﻢ زﻳـﺎد ﺗﺎﻧـﻚ و ‪ SRT‬ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻧﻬـﺮ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﺟـﻮد دارد ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨـﺪ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ در ﺣﺬف زﻳﺎد ﻧﻴﺘﺮوژن ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫روﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در دﻫﻪ ‪ 1970‬ﻣﻌﻤﻮل ﺑـﻮد و اﻣـﺮوزه در ﻣﻮاﻗـﻊ ﺧـﺎص ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫ي( ﻓﺮآﻳﻨﺪ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي )ﻟﺠﻦ دوﮔﺎﻧﻪ( ﺑﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺧﺎرﺟﻲ ﻛـﺮﺑﻦ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣﺘـﺎﻧﻮل اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل )‪ 1-31‬ﺳﺎﻋﺖ( ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد و در زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ) ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ( ﺑـﺮاي‬
‫ﺣﺬف ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﻮﺟﻮد در ﻟﺨﺘﻪ ‪ ،‬ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻫـﻮازي را ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات از ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط در ﺗﺎﻧﻚ زﻻل ﺳﺎز ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻌﻨـﻮان ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ؛ زﻳﺮا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاﻫﺎي دﻳﮕﺮ از ﻧﻈﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎزاي ﻫـﺮ واﺣـﺪ ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮات ﺑـﺮاي‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ ،‬ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل از ﻧﻈﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﮔﻠـﻮﻛﺰ ﻳـﺎ‬
‫اﺳﺘﺎت ﮔﺮاﻧﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ؛ اﻣﺎ ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل ‪ ،‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺑﺎزده ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺟﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ‪ ،‬ارزاﻧﺘـﺮ اﺳـﺖ ‪ .‬ﺑـﺎزده‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻣﺘﺎﻧﻮل اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻧـﺴﺒﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻣﺼﺮف ﺷﻮد ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ‪ 3-4‬ﮔﺮم اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫‪٢٧۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ﻓﺎﺿـﻼب ورودي و ‪ SRT‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد ‪ .‬در ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑـﺎ‬
‫‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ‪ ،‬اﻛﺴﻴﺪ و از اﻳـﻦ ﻃﺮﻳـﻖ ‪ ،‬ﻧﻴﺘـﺮات‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل ورودي ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﺘـﺎﻧﻮل ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ و ذﺧﻴﺮه اي وﻳﮋه دارد ؛ زﻳﺮا ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﺎده اي ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ آﺗـﺶ زا ﺑـﻮدن‬
‫ﻣﺘﺎﻧﻮل ‪ ،‬ﻣﻮاد آﻟﻲ دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﺎت ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬راﻛﺘﻮرﻫـﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن رﺷـﺪ‬
‫ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮوش اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ) ﺑﺨﺶ‬
‫‪ 3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣﺎن‬

‫ﻧﻬﺮﻫﺎي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻛﻪ داراي ﺣﺠﻢ ﻛﺎﻓﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ ،‬ﻗـﺎدر ﺑـﻪ اﻧﺠـﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و‬ ‫ك( ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻢ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻤﺘﺮ و ﺑﺼﻮرت ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺗﺤـﺖ ﺷـﺮاﻳﻂ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ﻛـﻢ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﻳـﻚ‬
‫ﻧﻬﺮاﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 0/5 mg/l‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﮔﻴﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﻲ ﻳﺎ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ .‬در ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻫـﻮاده ﻫـﺎي‬
‫ﭼﻨﺪﺗﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻮاده ﻫﺎي ﺑﺮﺳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ﻃﻮل ﻛﺎﻧـﺎل ﻛـﻢ ﻳـﺎ ﺻـﻔﺮ‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﻨﺘﺮل اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪ ،‬روﺷﻬﺎي دﻳﮕﺮي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و ﻳﻜﻲ از‬
‫اﻳﻦ روﺷﻬﺎ ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ‪ NADH‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ Sym-Bio‬اﺳﺖ ‪.‬‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ، Sym-Bio‬از ﻫﺮ دو روش ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل و ﺷﻨﺎﺳـﺎﮔﺮ ‪ NADH‬ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺗﺮﻳﻮدي و ﻫﻴﻨﻦ ‪ . (2000 ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺎﻛﺘﺮي‬
‫اﺣﻴﺎء ﺷﺪه ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﻛﻮآﻧﺰﻳﻢ ﻧﻴﻜﻮﺗﻴﻦ آﻣﻴﺪ آدﻧﻴﻦ دي ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ )‪ (NADH‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻠﻮرﺳـﻨﺲ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺗﺎﺑﺶ اﺷﻌﻪ ﻣﺎوراء ﺑﻨﻔﺶ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻨﺎﺳﮕﺮ ‪ NADH‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ NADH .‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤـﻲ‬
‫در واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﻫﻴﺪروژن ‪ ،‬ﺑﺎزي ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ‪ .‬ﺗﺤـﺖ ﺷـﺮاﻳﻂ اﺣﻴـﺎء ﺑﻴـﺸﺘﺮ ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫‪ NADH / NAH‬در ﺳﻠﻮل ﺑﺎﻛﺘﺮي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪ .‬ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ‪ NADH‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد‬
‫‪٢٧٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد ‪ (1 :‬ﭘـﺎﻳﺶ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬
‫‪ NADH‬در ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ‪ (2‬ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻛﻪ در ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ﻛﻢ ﺗﺎ ﺻﻔﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻜﺴﺮي از ﻣﺮاﺣﻞ اﺳﺖ ‪ :‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ NADH / NAH‬ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ رﺳﺪ و در اﻳﻦ ﺣﺎﻟـﺖ ‪ ،‬اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل در زﻣﺎن ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ ‪ .‬ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗـﻪ و ازت آﻣﻮﻧﻴـﺎﻛﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 3‬و ‪ 1 mg/l‬رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ داﻳﺮه اي ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ﻛﺎﻧـﺎل اول ‪،‬‬ ‫ل( ارﺑﺎل‬
‫ﻛﻢ ﺗﺎ ﺻﻔﺮ ) ﻛﻤﺘﺮ از ‪ (0/3 mg/l‬و ‪ 0/5 – 1/5 mg/l‬در ﻛﺎﻧﺎل دوم و ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫)‪ (2-3 mg/l‬در ﻛﺎﻧﺎل ﺳﻮم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻛﺎﻧﺎل اول ‪ ،‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي و ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ را درﻳﺎﻓـﺖ و‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺣﺪود ﻧﻴﻤﻲ از ﻛﻞ ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎي دوم و ﺳﻮم ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‬
‫ﻳﻚ ﺳﻮم و ﻳﻚ ﺷﺸﻢ ﻛﻞ ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط از ﺣﻠﻘﻪ داﺧﻠﻲ ﺑﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﻴﺮوﻧـﻲ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫اﻧﺠﺎم دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺣﺎص از ﻧﻴﺘﺮات ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎي داﺧﻠﻲ اﺳﺖ ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺪون ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ از ﻛﺎﻧﺎل ﺳﻮم ﺑـﻪ ﻛﺎﻧـﺎل اول‬
‫اﺳﺖ )ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ . (Bionutre‬ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣـﺎن در ﻣﻨﻄﻘـﻪ اول ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻬﻴﻪ اﻛﺴﻴﮋن ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 50‬درﺻﺪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺑﺮآورد ﺷﺪه ﻃﺮاﺣﻲ ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن از ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﭘﺮدازش ﻟﺠﻦ ﻫﻀﻢ ﺷﺪه‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﺎرون در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي دﻟﻔﺖ ﻫﻠﻨﺪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫م( ﺷﺎرون )راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻔﺮد ﺑﺎ ﺣﺬف آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ(‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫‪٢٧٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﻴﺘﺮوژن از ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻧﺎﺷﻲ از آﺑﮕﻴﺮي ﺟﺎﻣﺪات ﻫﻀﻢ ﺷﺪه ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴـﺪا ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ‬
‫)ﻫﻠﻴﻨﮕﺎ و ﻫﻤﻜﺎران ‪ . (1998 ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ داراي دﻣﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎﻻ و ‪ pH‬زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ از‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ دﻣﺎي ﺑﺎﻻ ﺑﺮ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺳﻮد ﻣﻲ ﺑﺮد ﻛﻪ ﺑـﺮاي رﺷـﺪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي اﻛـﺴﻴﺪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه آﻣﻮﻧﻴﺎك و ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻳﻚ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻛﻮﺗﺎه‬
‫)‪ 2-1‬روز( ﺑﺎ روﺷﻦ و ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﻫﻮادﻫﻲ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ را ﺑﺮاي اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
‫و ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬ﻣﺘـﺎﻧﻮل در ﺣـﻴﻦ دوره اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ‪ ،‬ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺑﺮاي اﺣﻴﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﮔﺰﻳﻨﻪ ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺎوي ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ را ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫ﺑﻪ اﺑﺘﺪاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮﮔﺸﺖ داد ﺗﺎ ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻮ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٧٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-22‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫‪t,h‬‬
‫درﺻﺪ‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫ﻧﺎﺣﻴﻪ‬ ‫ﻧﺎﺣﻴﻪ‬ ‫ﻛﻞ‬ ‫‪MLSS,mg‬‬ ‫اﻟﻒ‬
‫‪SRT,d‬‬ ‫ﭘـــــــــــﺎراﻣﺘﺮ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ‬ ‫‪RAS‬‬ ‫ﻫﻮازي‬ ‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬ ‫‪/l‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ‪/‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫داﺧﻠﻲ از‬ ‫ورودي‬
‫ورودي‬
‫‪100-200‬‬ ‫‪50-100‬‬ ‫‪4-12‬‬ ‫‪1-3‬‬ ‫‪5-15‬‬ ‫‪3000-4000‬‬ ‫‪7-20‬‬ ‫‪MLE‬‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫‪20-30‬‬ ‫‪3000-5000‬‬ ‫‪10-30‬‬ ‫‪SBR‬‬
‫‪200-400‬‬ ‫‪50-100‬‬ ‫‪4-12‬‬ ‫‪1-3‬‬ ‫‪8-20‬‬ ‫‪3000-4000‬‬ ‫‪10-20‬‬ ‫ﺑﺎردن ﻓﻮ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪2‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬ ‫)‪ 4‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اي(‬
‫‪0/5-1‬‬ ‫‪2-4‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪4‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪3‬‬
‫‪50-100‬‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫‪18-30‬‬ ‫‪2000-4000‬‬ ‫‪20-30‬‬ ‫ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫اﺧﺘﻴﺎري‬ ‫‪50-100‬‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫‪20-30‬‬ ‫‪3000-4000‬‬ ‫‪20-40‬‬ ‫ﺑﻴﻮ‪-‬دﻧﻴﺘﺮو‬
‫‪50-100‬‬ ‫‪3-6‬‬ ‫‪6-10‬‬ ‫‪10-20‬‬ ‫‪2000-4000‬‬ ‫‪10-30‬‬ ‫ارﺑﺎل‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬
‫‪2-32‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪2‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دﻣﺎ‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-23‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ‪:‬‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎ‬ ‫ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫اﻧﻮﻛــﺴﻴﻚ اوﻟﻴــﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در اﻧﺮژي‬
‫ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻗﺒﻞ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي‬ ‫ﻣﺘﺪاول‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻗﺒﻞ از ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ‪SVI‬‬
‫ﺗﻄﺎﺑﻖ زﻳﺎد ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺗﻮاﻧــﺎﻳﻲ ﺣــﺬف ﻧﻴﺘــﺮوژن ﺗــﺎﺑﻌﻲ از‬ ‫‪MLE‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪8 mg/l‬‬
‫اﻣﻜﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻞ رﺷﺪ ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻗﺒـﻞ از‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪.‬‬
‫ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﺗـﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻮزﻳـﻊ‬ ‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬
‫ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ‪.‬‬
‫ﺑــﺎ ﺑﺮﮔــﺸﺖ ﺟﺮﻳــﺎن در ﻣﺮﺣﻠــﻪ آﺧــﺮ ‪ ،‬ﻏﻠﻈــﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ‪MLE‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻤﺘﺮ از ‪ ، 5 mg/l‬اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ‪ ، .‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﺑﻬﻴﻨﻪ‬ ‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪8 mg/l‬‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﺸﻜﻞ رﺷﺪ ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٨٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﻴــﺎز ﺑــﻪ ﻛﻨﺘــﺮل ‪ DO‬در ﻫــﺮ ﻣﺮﺣﻠــﻪ‬

‫ﻫﻮازي‬

‫واﺣﺪﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﺑﻪ اﺳـﺘﺜﻨﺎي ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣــﻲ ﺗﻮاﻧــﺪ ﺑــﺪون زﻫﻜــﺸﻲ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻮدن ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺘﻌﺎدل ﺳﺎزي ﺟﺮﻳـﺎن ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻗﺒﻞ از ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن و ﮔﻨﺪزداﻳﻲ‬
‫اﻧﻌﻄﺎف ﭘـﺬﻳﺮي ﻛـﻢ در ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪SBR‬‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻮدن ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺑـــﺪﻟﻴﻞ ﻧﻴـــﺎز ﺑـــﻪ دو راﻛﺘـــﻮر ﻧﻬـــﺮ‬
‫اﻛـــﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـــﻪ ﺳـــﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن در ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي‬
‫زﻳﺎدﺗﺮ ‪ TKN‬ﻣﺤﺪود ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ آﻣﻮﻧﻴﺎك‬
‫ﻋﻤﻠﻜــﺮد ﻓﺮآﻳﻨــﺪ ﺑــﻪ ﺗﻐﻴﻴــﺮات ﺟﺮﻳــﺎن‬
‫ورودي واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ راﻛﺘﻮر ﺑﺎ ﺣﺠﻢ زﻳﺎد‬
‫ﺑﺎزده ﻛﻢ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬
‫راﻛﺘـــﻮر ﻣﻨﻘﻄـــﻊ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ،‬آﺳﺎن و اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‬
‫‪.‬‬ ‫ﻣﺘﻮاﻟﻲ‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺘﻌﺎدل ﺳـﺎزي ﺟﺮﻳـﺎن ‪ ،‬ﺟﺎﻣـﺪات ﻣـﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﺑﺎرﻫـﺎي ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻧﺎﮔﻬـﺎﻧﻲ‬
‫ﺧﺎرج ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ آرام ﺑﺎﻋﺚ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪8 mg/l‬‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪8 mg/l‬‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻨﻘﻄﻊ‬
‫ﺟﺎﻣـــﺪات ﻣـــﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـــﻮط ﺑﻮﺳـــﻴﻠﻪ ﺑﺎرﻫـــﺎي‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺧﺎرج ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪8 mg/l‬‬ ‫ﺑﻴﻮ دﻧﻴﺘﺮو‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺣﺠﻢ زﻳـﺎد راﻛﺘـﻮر ﺑـﻪ ﺑﺎرﻫـﺎي ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﺷﻮك ﻣﻘﺎوم اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺣﺠﻢ زﻳـﺎد راﻛﺘـﻮر ﺑـﻪ ﺑﺎرﻫـﺎي ﻧﺎﺷـﻲ از‬ ‫ﻧﻴﺘﺮوﻛﺲ‬
‫ﺷﻮك ﻣﻘﺎوم اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ارﺗﻘﺎء ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻧﻬـﺮ اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻮﺟـﻮد ‪،‬‬
‫آﺳﺎن و اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻛﻨﺘﺮل ‪SVI‬‬
‫ﺑﺎردن ﻓﻮ ‪ 4‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار ﻧﻴﺘـﺮوژن ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪3 mg/l‬‬ ‫اي‬

‫ﺣﺠــﻢ زﻳــﺎد راﻛﺘــﻮر ﺑﺎﻋــﺚ ﻣﻘﺎوﻣــﺖ در ﺑﺮاﺑــﺮ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن ﺑـﺎ ﻣﻬﺎرﺗﻬـﺎي‬ ‫ﻧﻬﺮ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎر ﺑﺪون ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﺮ ﻛﻴﻔﻴـﺖ اﻳﻤﻨــﻲ در ﺑﻬــﺮه ﺑــﺮداري و روﺷــﻬﺎي‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن‪ ،‬اﻣﻜـﺎن‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪10 mg/l‬‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار ﻧﻴﺘـﺮوژن ﺧﺮوﺟـﻲ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺑﻬــﺮه ﺑــﺮداري ﻧﺎﺷــﻲ از‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻛﺮﺑﻦ ﻛﻤﺘﺮ از ‪3 mg/l‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺘﺎﻧﻮل ورودي‬ ‫اﻣﻜﺎن ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺎ ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٨١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن و اﻣﻜﺎن ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻛـﻢ در ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﻧﻴــﺎز ﺑــﻪ راﻛﺘــﻮر ﺑﺰرﮔﺘــﺮ و ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ‬
‫ﻣﻬﺎرت در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬ ‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـــﻴﻮن )ﻣﺤﺪوده ﻛﻤﺘﺮ از ‪(3 mg/l‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬ ‫اﻣﻜﺎن ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ زﻳﺎد اﻧﺮژي‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺪون ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻨﺘﺮل ‪ ، SVI‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‬

‫‪ 2-6‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬

‫در ﻃﻲ ‪ 20‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷـﺘﻪ ‪ ،‬ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻓﺮآﻳﻨـﺪ رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﺣـﺬف‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮاﺣﻞ اﺻﻠﻲ ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻲ ﻫـﻮازي و ﺑﻌـﺪ‬
‫از آن ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎرﻧﺎرد )‪ (1974‬اوﻟﻴﻦ ﻧﻔﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﺗﻤـﺎس ﺑـﻲ ﻫـﻮازي‬
‫ﺑﻴﻦ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﻓﺎﺿﻼب ورودي را ﻗﺒﻞ از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻫﻮازي ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات دﻳﮕﺮ در اﺳﺎس ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ (1‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗـﻮاﻟﻲ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ‪ /‬ﻫـﻮازي ﺑـﺎ‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ‪ (2‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط از ﺟﺮﻳـﺎن ﭘـﺎﻳﻴﻦ دﺳـﺖ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺠﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﺟﺮﻳﺎن زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ﺑﺮﮔـﺸﺖ داده‬
‫ﺷﻮد ‪ (3‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن اﺳﻴﺪ ﭼﺮب ﻓﺮار ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﺎت ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣـﺎﻳﻊ ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻟﺠﻦ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ ‪ (4‬اﺳﺘﻔﺎده از راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻫﻮازي و ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﭼﻨـﺪ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‪.‬‬
‫در ﻣﻌﺮض ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻨﺎوﺑﻲ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻳـﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫اﺻﻠﻲ )ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ( ﻳﺎ در ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ )ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺎﻧﺒﻲ( اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣـﺬف‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ در ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ و ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﻪ ﻧـﺎم ﻓﻮﺳـﺘﺮﻳﭗ در اﻳـﻦ ﻗـﺴﻤﺖ‬
‫ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‪ ،‬آﻧـﺎﻟﻴﺰ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و ﻧﻜﺎت ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ در اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ در ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎردن ﻓﻮ در ﭘﺎﻟﻤﺘﻮ ﻓﻠﻮرﻳﺪا در ﺷﻜﻞ ب‪ 2-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬

‫ﺳﻪ ﻧﻮع ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ )‪ (BPR‬ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ ،‬در ﺷـﻜﻞ ‪2-29‬‬
‫‪1‬‬

‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺎرﻧﺎرد)‪ (1975‬از ﻋﻨﻮان ﭘﻮردوﻛﺲ‪ 2‬ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﻫـﺮ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑـﺎ ﺗـﻮاﻟﻲ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ‪ /‬ﻫﻮازي در ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬از آن ﺑﻪ ﺑﻌـﺪ‪ ،‬ﻧـﺎم ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي دﻳﮕـﺮي‬
‫ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي وﻳﮋه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪) A/O‬ﻓﻘﻂ ﺑﻲ ﻫـﻮازي ‪ /‬ﻫـﻮازي( ﻳـﺎ ‪A2O‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.biological phosphorus removal‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.poredox‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٨٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫)ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ /‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ /‬ﻫﻮازي( ﺑﻮﺟﻮد آﻣـﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ AO‬ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﭘـﻮردوﻛﺲ اﺳـﺖ و‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ A2O‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﺷﻴﻤﻲ و ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻫﻮاﻳﻲ ﻋﺮﺿﻪ و ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت اﺻﻠﻲ ﺑﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﭘﻮردوﻛﺲ )‪ (A/O‬و ‪ A2O‬در ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ ،‬ب‪ 2-29‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﻮردوﻛﺲ )‪ (A/O‬اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺑـﺎ ‪SRT‬‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺷﺮوع ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SRT‬ﻣﻄﻠـﻮب ﺑـﺮاي‬
‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺑـﺪون اﻧﺠـﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در دﻣـﺎي ‪ 200C‬ﺣـﺪود ‪ 2‬ﺗـﺎ ‪ 3‬روز و در‬
‫دﻣﺎي‪ 100 C‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 5‬روز اﺳﺖ )ﮔﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1999 ،‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺷـﺎﻣﻞ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از ورود ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﺿﺎﻓﻲ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻪ راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺮﻳـﺎن ‪RAS‬‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﺑﺮاي ﻣـﺼﺮف ‪ rbCOD‬در ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي از ﻧﻴﺘـﺮات‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ rbCOD‬ﻛﻤﺘـﺮي ﺑـﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ذﺧﻴـﺮه ﻛﻨﻨـﺪه ﻓـﺴﻔﺮ در‬
‫دﺳﺘﺮس اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ‪ A2O‬و‬
‫‪) UCT‬داﻧﺸﮕﺎه ﻛﭗ ﺗﻮن( دو ﻧﻮع اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺣـﺬف‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ، A2O‬ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ‬
‫)‪ (RAS‬ﻛﻪ ﺣﺎوي ﻧﻴﺘﺮات اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي وارد ﻣـﻲ ﺷـﻮد ) ﺷـﻜﻞ‬
‫اﻟﻒ‪ 2-29‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪) 1UCT‬ﺷﻜﻞ ج‪ 2-29‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ‬
‫)‪ (RAS‬ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻌﺪ از ﻧﺎﺣﻴـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي وارد ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻏﻠﻈـﺖ ﻧﻴﺘـﺮات در ﺣـﺪاﻗﻞ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ UCT‬و‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ آن )ﺑﺤﺚ ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﺿـﻌﻴﻒ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻧﻴﺘﺮات ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ دارد ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﻮﺳﺘﺮﻳﭗ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨـﺸﻲ از‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺣﺎوي ﻣﻘﺪار زﻳﺎد ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ آزاد ﺳﺎزي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺤﻠﻮل آزاد ﻣﻲ ﮔﺮدد )ﺷﻜﻞ ‪ 2-30‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ ﺳﻮﭘﺮﻧﺎﺗﺎﻧﺖ ﺣﺎوي ﻓـﺴﻔﺮ ﺑـﺎ‬
‫آﻫﻚ رﺳﻮب داده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﺪه ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷـﻮد ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﻮﺳﺘﺮﻳﭗ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫‪ rbCOD‬ورودي دارد )‪.(WEF,1998‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-29‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ در ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ‪ :‬اﻟﻒ( ﭘﻮردوﻛﺲ )‪ (A/O‬ب( ‪ A2O‬ج(‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻛﭗ ﺗﻮن )‪(UCT‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.university of Cape Town‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٨٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﻧﻜﺎت ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ ﺷـﺎﻣﻞ ‪ (1 :‬ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻓﺎﺿـﻼب ‪(2‬‬
‫زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪(4 SRT (3‬روش ﭘﺮدازش ﻟﺠـﻦ دﻓﻌـﻲ ‪ (5‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ اﺿـﺎﻓﻪ ﻛـﺮدن ﻣـﻮاد‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﻨﻴﺘﻴﻚ ﻫﺎي واﻛﻨﺶ ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ ، BOD‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ‪ 2-4‬و ‪ 2-5‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-30‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﻮﺳﺘﺮﻳﭗ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٨۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ‪ rbCOD‬ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫـﻮازي ﺷـﺮوع‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و اﺳﺘﺎت )و ﭘﺮوﭘﻴﺎﻧﺎت( ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓـﺴﻔﺮ ﺟـﺬب و ﺑـﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬
‫ذﺧﻴﺮه ﻛﺮﺑﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﺮژي و رﺷﺪ را در ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ و ﻫـﻮازي ﻣﺘـﻮاﻟﻲ ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ rbCOD .‬ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﻲ اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار )‪ (VFA‬ﺑـﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ذﺧﻴـﺮه ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ rbCOD‬ﺑﻪ ‪ VFA‬ﺑﻄﻮر ﺳﺮﻳﻊ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺨﻤﻴﺮ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي اﺗﻔـﺎق‬
‫ﻣﻲ اﻓﺘﺪ و در ﺣﺬف ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻓﺴﻔﺎت ﺑﺎزاي ﻫﺮ ‪ 7-10‬ﻣﻴﻠﻲ ﮔﺮم اﺳـﺘﺎت ‪ 1 ،‬ﻣﻴﻠـﻲ ﮔـﺮم ﻓـﺴﻔﺮ‬
‫ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد )وﻧﺘﺰل و ﻫﻤﻜﺎران‪1989 ،‬؛ وﻧﺘﺰل و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1990 ،‬اﺳﺘﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﻋﺚ رﺷـﺪ‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻣـﻮاد آﻟـﻲ ﺑـﺮاي ﺣـﺬف‬
‫ﻧﻴﺘﺮات‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ rbCOD‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ‪ TKN‬ورودي ﻧﻴﺰ ‪ ،‬ﻳﻚ ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻬـﻢ ﻓﺎﺿـﻼب ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ روزاﻧﻪ ﻗﺪرت ﻓﺎﺿﻼب ﻳـﻚ ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻬـﻢ در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻪ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺗﺨﻤﻴـﺮي ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪،‬‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ دوره ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺪرت ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﻛﻢ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﮔﺬارد اﻫﻤﻴﺖ دارد ‪ .‬در ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺷﻬﺮي ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ زﻣـﺎن در ﻳـﻚ دوره ‪ 24‬ﺳـﺎﻋﺘﻪ ‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ rbCOD‬و ‪ BOD‬ﻛﻞ ورودي ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ آن ﺑﻌﺪ از ﻏـﺮوب و ﺳـﺎﻋﺎت اوﻟﻴـﻪ ﺻـﺒﺢ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ ‪ .‬در ﺟﻮاﻣﻊ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد و ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫‪ rbCOD‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﺧﺎص وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﻣﺮﻃﻮب ﺑـﻮﻳﮋه‬
‫در زﻣﺴﺘﺎن ‪ ،‬دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺣﺬف ﺑﻴﻠﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺎﺿﻼب رﻗﻴﻖ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬دوره ﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﻤﺒﻮد ﻏﻠﻈﺖ ‪ rbCOD‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ)اﺳﺘﻔﻦ و اﺳﺘﻨﺴﻞ‪.(1998 ،‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٨۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺪاوم ﻃﺮح ﺑﺎ اﺳﺘﺎت ﻛﻪ ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻟﺠﻦ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ VFA‬اﺿـﺎﻓﻲ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد‪،‬‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺰﻳﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ ‪ rbCOD‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺤـﺴﻮب ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬در‬
‫زﻧﺠﻴﺮه اﺻﻼح ﺷﺪه ﺑﺎردن ﻓﻮ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻮازي در ﻛﻠﻮﻧﺎي ﻛﺎﻧـﺎدا ‪ ،‬ﻳـﻚ ﮔـﺮوه ﺑـﺎ ﻣـﺎﻳﻊ ﺣﺎﺻـﻞ از‬
‫ﺗﺨﻤﻴﺮ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ و زﻧﺠﻴﺮه دﻳﮕﺮ ﺑﻌﻨﻮان ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ اﺿـﺎﻓﻪ ﻛـﺮدن ‪VFA‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ ﻓـﺴﻔﺮ ﻣﺤﻠـﻮل ﺧﺮوﺟـﻲ از ‪ 2/5‬ﺑـﻪ ‪ 0/3 mg/l‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓـﺖ )اﻟـﺪﻫﺎم و‬
‫اﺳﺘﻮﻧﺲ‪ (1985 ،‬و ﻧﺴﺒﺖ ‪ VFA/P‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 6/7 g/g‬ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آن ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﺑﺮآورد ﺷـﺪه‬
‫‪ 7-10 g/g‬ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺘﺎت ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎزده ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ :‬ﻧﻘﺶ ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﺗﻤـﺎس ﺑـﻲ ﻫـﻮازي در ﺑﺨـﺶ ‪ 1-11‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده ﺷـﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ‪ 0/25‬ﺗﺎ ‪ 1‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﺮ ‪ rbCOD‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ MLVSS‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ SRT ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1‬روز در ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﻤﺎس ﺑـﻲ ﻫـﻮازي‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد )ﮔﺮادي و ﻫﻤﻜـﺎران‪ .(1984 ،‬ﺑﺎرﻧـﺎرد)‪ (1984‬ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﭘﺘﺎﻧـﺴﻴﻞ آزاد ﺷـﺪن‬
‫ﻣﺠﺪد ﻓﺴﻔﺮ ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺘﻔﺎده از زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﻤﺎس ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻓﺴﻔﺮ آزاد ﺷﺪه ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺟﺬب اﺳﺘﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ آزاد ﺷـﺪن ﻣﺠـﺪد اﺗﻔـﺎق ﻣـﻲ اﻓﺘـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ ‪ ،‬ﭘﻠﻲ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ ﺑﻮﺗﻴﺮات )‪ (PHB‬را ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻌﺪي در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﺟﻤـﻊ‬
‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﻠﻲ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ ﺑﻮﺗﻴﺮات‪ ،‬اﻧﺮژي را ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه و ﺟﺬب ﻓﺴﻔﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﻦ‬
‫و اﺳﺘﻨﺴﻞ )‪ (1998‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ‪ SBR‬درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛـﻪ آزاد ﺷـﺪن ﻣﺠـﺪد ﻓـﺴﻔﺮ در‬
‫زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻴﺶ از ‪ 3‬ﺳﺎﻋﺖ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﺑﺎ ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺑﺎ ‪ SRT‬ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺎزده ﻛﻤﺘﺮي در ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ دارد‪ .‬داده ﻫـﺎي ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫‪ BOD‬ورودي ﺑﻪ ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه در ﺗﻌﺪادي از ﻃﺮﺣﻬﺎ ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣـﻲ آﻧﻬـﺎ‬
‫در ﺟﺪول ‪ 2-24‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﮔﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1999 ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ‪ SRT‬ﻃـﻮﻻﻧﻲ‬
‫ﺗﺮ ‪ ،‬ﺑﺎزده ﻛﻤﺘﺮي در ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ در ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻣـﺸﺨﺺ ‪ BOD‬ورودي دارﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺪون اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻏﻠﻈﺖ ‪ rbCOD‬در ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ؛ اﻣﺎ ﻳﻚ روﻧﺪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ‪ SRT‬ﺑﺮ ﺑﺎزده ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬دو اﺛﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮ ﺑﺎزده ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ در‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ و ﺑﺎرﮔﺬاري ﻛﻢ وﺟﻮد دارد ‪ .‬اﺛﺮ اول ‪ ،‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار دﻓﻊ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ ﺑـﺮوش ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻓﺴﻔﺮ ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺬف‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دوم در ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓـﺴﻔﺮ ﺑﻄـﻮر ﮔـﺴﺘﺮده ﺗـﺮي در ﻓـﺎز ﺧـﻮد‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت داﺧﻞ ﺳﻠﻮﻟﻲ آﻧﻬﺎ ﻛـﺎﻫﺶ ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٨۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﮔﻠﻴﻜﻮژن داﺧﻞ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ‪ BPH‬و ﺑﺎزده ﺟﺬب اﺳﺘﺎت ﻛﻤﺘﺮي در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﻤﺎس‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎزده ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ ﻛـﻞ‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-24‬ﺧﻼﺻﻪ اي از ﻧﺴﺒﺖ ‪ BOD‬و ‪ COD‬ورودي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮاﻟﻒ ‪.‬‬

‫‪ ، SRT‬روز‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ‪، COD/P‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ‪BOD/P‬‬ ‫ﻧﻮع ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪BPRb‬‬

‫‪g COD/g P‬‬ ‫‪g BOD/g P،‬‬
‫‪<٨‬‬ ‫‪26-34‬‬ ‫‪15-20‬‬ ‫ﭘﻮردوﻛﺲ ‪VIP ،‬‬
‫‪7-15‬‬ ‫‪34-43‬‬ ‫‪20-25‬‬ ‫‪A2O , UCT‬‬
‫‪15-25‬‬ ‫‪>۴٣‬‬ ‫‪>٢۵‬‬ ‫ﺑﺎردن ﻓﻮ‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﮔﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران ‪1999 ،‬‬
‫ب‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ،‬ﺟﺪول ‪ 2-25‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮدازش ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ‬

‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺴﻔﺮ از ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ ﺣـﺬف ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫روﺷﻬﺎي ﭘﺮدازش ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ و اﻣﻜﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﻘﺪار اﺿﺎﻓﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺑـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻓﺴﻔﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﺨﺶ ‪ 1‬ﺑﺎ ﻣﺮور ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ آزاد ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫـﻮازي ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﺣﻴﻦ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻳﺎ ﻫﻀﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ آزاد ﺷﺪن ﻣﻘﺪار زﻳـﺎدي ﻓـﺴﻔﺮ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ از اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ‪ ،‬در اﺻﻞ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈـﺖ ﻓـﺴﻔﺮ ورودي ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺴﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺴﻔﺮ ﻛﻢ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ‪ rbCOD‬در ﭘـﺴﺎب ورودي ﻧﻴـﺎز ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺴﻔﺮ آزاد ﺷﺪه ‪ ،‬ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻨﺎورﺳﺎزي ﺑﺎ ﻫﻮاي ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬ﺗﻐﻠـﻴﻆ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺗﺴﻤﻪ اي ﺛﻘﻠﻲ ﻳﺎ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻛﻨﺪه ﻫﺎي اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﭼﺮﺧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻛﺮدن ﺛﻘﻠﻲ‬
‫ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬آزاد ﺷﺪه ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎد در ﻫﺎﺿﻢ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي و ﻫـﻮازي‬
‫ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ و آزاد ﺷﺪن ﻛﻤﺘﺮ ﻓﺴﻔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﻫﺎﺿـﻢ‬
‫ﺑــﻲ ﻫــﻮازي و ﻫــﻮازي ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﺷــﺪه اﺳــﺖ )راﻧــﺪال و ﻫﻤﻜــﺎران‪ .(1992 ،‬ﺑﺮاﺳــﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻫﺎﺿﻢ ﻫﻮازي ﺑﺮاي ﻟﺠﻦ ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ در ﻃـﺮح ﻛﻮﭼـﻚ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﭘﺎﺗﻮﻛـﺴﻨﺖ )‪ (WWTP‬در ﺷـﻬﺮ ﻫـﻮارد ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ‪ 20‬درﺻـﺪ آزاد ﺷـﺪن ﻓـﺴﻔﺮ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ‪ .‬در ﻳﻮرك رﻳﻮر ‪ ، VA,WWTP ،‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 27‬درﺻﺪ ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه در ﻫﺎﺿﻢ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي آزاد ﺷﺪ ‪ .‬ﺗﺸﻜﻴﻞ رﺳﻮﺑﺎت ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﺮاوﻳﺖ و ﺑﺮاﺷﻨﻴﺖ ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﻧﺎﻣﺤﻠﻮل ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺎﻳﻊ ‪ ،‬ﻟﺠﻦ ﻫﻀﻢ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻟﺠﻦ ﺧﺎم آﺑﮕﻴﺮي ﺷـﺪه‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٨٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫در زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﺪﻧﺒﺎل آن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻤﭙﻮﺳﺖ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑﺎر ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ‬
‫دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬

‫ﺧﻴﻠﻲ از ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ ﺷـﺎﻣﻞ ﺗـﺪارك ﺣـﺬف ﻓـﺴﻔﺮ ﺑـﺎ ﺗﺮﺳـﻴﺐ‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﻘـﺪار ‪ rbCOD‬در ﻓﺎﺿـﻼب ورودي‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﺴﻔﺮ و دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ ‪ .‬آﻟﻮم و ﻧﻤﻜﻬﺎي آﻫـﻦ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد )ﺑﺨـﺶ ‪ 6‬را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺟﺮﻳـﺎن ﻣـﺎﻳﻊ ﺑﻜـﺎر رود‪ .‬در ﻣـﻮاردي ﻛـﻪ از‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻘﺪار اﺿﺎﻓﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺷـﺪن ﻛـﻢ اﺳـﺖ‬
‫)ﻛﻤﺘﺮ از ‪ ( 2 mg/l‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻗﺒﻞ از ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﺟﺮﻳـﺎن اﺿـﺎﻓﻪ و ﻣﺨﻠـﻮط‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﻓﺰودن ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻗﺒﻞ از زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻧﻴﺰ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ‪ .‬در ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫اوﻟﻴﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻚ ﻫﺎي آﻫﻦ ﻳﺎ آﻟﻮم ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓـﺴﻔﺮ ﻗﺒـﻞ از ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﺗﺎ ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي ﻛـﻢ ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺎرب ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮده اﺳﺖ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ‪ rbCOD‬ﻛﺎﻓﻲ در دﺳﺘﺮس‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻓﺴﻔﺮ را ﺗﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻮل ﻛـﻢ ‪ 0/2 - 0/3 mg/l‬ﺑـﺮوش ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺣـﺬف‬
‫ﻛﺮد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻧﻤﻜﻬﺎي آﻫﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ ﺑـﺮ ﻧﻤﻜﻬـﺎي آﻟـﻮم‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﺷﻮد؛ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﻣﺰاﻳﺎي زﻳﺎدي در ﺣـﺬف ﺳـﻮﻟﻔﻴﺪ ﺑـﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﺑـﻮ دارد‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺤﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﺎده ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺗـﺎﺛﻴﺮ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ در زﻻل ﺳﺎزي ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ ﻓـﺴﻔﺮ در ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﻧﻤﻚ ﻓﻠﺰي در ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﺴﺒﺖ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛـﻪ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﺗﺌﻮري ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺗﺮﻛﻴﺐ رﺳﻮب ﻓﺴﻔﺮ‪/‬ﻓﻠﺰ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻧﻤﻚ ﻓﻠﺰي ﻗﺒـﻞ از‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻘﺪار ﻣﻮاد ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﺟﻠﻮ ﻧﺎﺣﻴﻪ‬
‫ﻫﻮازي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﻣﻘﺪار ‪ rbCOD‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي واﺑـﺴﺘﻪ ﻧﻴـﺴﺖ ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﻌﺪادي از ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷﺎﻣﻞ ‪ (1 :‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ﻧﻴﺘـﺮات در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ‪ SRT (2‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ (3‬ﻛﻨﺘﺮل اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ورودي ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ‪ (4‬ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و ‪ (5‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٨٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻴﺘﺮات و اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‬

‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻈﺮ اﺛﺮات اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ آن ﺑﺮ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻓﺴﻔﺮ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﻮد و ﺣﺘﻲ اﻻﻣﻜﺎن ﺑﺎﻳﺪ از ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ اﺟﺘﻨﺎب ﻛـﺮد‪ .‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬـﺎي ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺠﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻳﺎ ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻫـﻮازي‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﻮد ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل و ﻧﻴﺘﺮات‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺪي ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ دارد‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻣﻬﻤـﻲ‬
‫ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ‪ rbCOD‬ورودي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ‪ ، 0/4 g VSS/g rbCOD‬ﻣﻘﺪار ‪ rbCOD‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﻧﻴﺘﺮات و اﻛﺴﻴﮋن ورودي ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﺨﻤﻴﻦ زد‪:‬‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ‪ rbCOD‬ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺎ ‪ rbCOD‬ﺣـﺬف ﺷـﺪه ﻣﻨﻬـﺎي‬
‫‪ COD‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه‪ ،‬اﺳﺖ ‪:‬‬
‫‪⎛ 1 g O2 ⎞ ⎛ 1.42 g O2‬‬ ‫⎞ ‪⎞⎛ 0.4 g VSS ⎞ ⎛ 0.43 g O2‬‬
‫⎜⎜‬ ‫⎜⎜ ‪⎟⎟ −‬‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫⎜⎜ = ⎟⎟‬ ‫⎟⎟‬ ‫)‪(2 − 59‬‬
‫‪⎝ g rbCOD ⎠ ⎝ g VSS‬‬ ‫⎠ ‪⎠⎝ g rbCOD ⎠ ⎝ g rbCOD‬‬
‫ﻳﺎ ‪ 2/3‬ﮔﺮم ‪ rbCOD‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن اﺿﺎﻓﻲ ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ COD‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺘﺮات را ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺮ اﺳـﺎس ‪ COD‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺗﺨﻤﻴﻦ زد ﻛﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدل ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2/8 g/g‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫⎞ ‪g rbCOD ⎛ 2.3 g rbCOD ⎞⎛ 2.86 g O2‬‬
‫⎜=‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫‪⎟⎟ = 6.6 g rbCOD / g NO3 − N‬‬ ‫)‪(2 − 60‬‬
‫⎝⎜ ‪g NO3 − N‬‬ ‫‪g O2‬‬ ‫⎠ ‪⎠⎝ g NO3 − N‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺴﺒﺖ ‪ rbCOD/NO3-N‬و ﻧﺴﺒﺖ ‪ rbCOD/DO‬ﻣﻲ ﺗﻮان اﺛـﺮ ﻧﻴﺘـﺮات و اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ورودي ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي را ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار‬
‫داد ‪ rbCOD .‬ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي اﺿـﺎﻓﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ ،‬ﻗﺒـﻞ از‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه اﻛﺴﻴﮋن و‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺮ ﻓﺴﻔﺮ آزاد ﺷﺪه‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫـﻀﻢ ﻳـﺎ‬
‫ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻟﺠﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺎوي ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﻌﺎدل ﺳﺎزي و ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ‬
‫و ﺑﺎر ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ را ﻛـﺎﻫﺶ دﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ در ﻃﻮل روز ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺎﺿـﻼب ورودي زﻳـﺎد اﺳـﺖ ‪ ،‬اﻣﻜـﺎن ﺑﻬﺘـﺮي‬
‫ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ در ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰودن ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺼﻮرت ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﻮد ﺗـﺎ ﻣﻘـﺪار ﻓـﺴﻔﺮ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻣـﺎﻳﻊ را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٨٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‬

‫ﻣﻘﺪار ﻓﺴﻔﺮ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻣﺘـﺪاول ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺪﻟﻴﻞ ذﺧﻴـﺮه‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮاﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺎﻣﺪات ﺧﺸﻚ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺣـﺪود ‪6-3‬‬
‫درﺻﺪ ﺑﺎﺷﺪ )راﻧﺪال و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1992 ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ ﻓﺴﻔﺮ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر زﻳﺎدي ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار ‪ 6-3‬درﺻـﺪ‬
‫ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺎﻣﺪات‪ ،‬در ﭘﺴﺎﺑﻲ ﺑﺎ ‪ TSS‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ، 10 mg/l‬ﻣﻘﺪار ﻓﺴﻔﺮ ‪ 0/3-0/6 mg/l‬ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺧﺮوﺟـﻲ ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ 1 mg/l‬ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ دارد ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻛﺜﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮﺑﻲ دارﻧﺪ و ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ TSS‬در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ‪ 10 mg/l‬ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ﻫﺎي ﻓﺴﻔﺮ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات‬

‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﮔـﺬار اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ‬
‫اﻓﺰودن ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ در زﻻل ﺳﺎزي ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ ﻓﺴﻔﺮ ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﺿﺮوري ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل رﺳﻮب ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻣﺘﺪاول ﺳﺮرﻳﺰ زﻻل ﺳﺎز ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻧﻴـﺰ در ﺟـﺪول ‪ 2-7‬داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫روﺷﻬﺎي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺎزده ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ )‪(BPR‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﺧﺎص ﻫﺮ ﻣﻜﺎن اﺳـﺖ و ﺑـﻪ ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻓﺎﺿـﻼب و‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ﻓـﺴﻔﺮ ﻣﺤﻠـﻮل ﺧﺮوﺟـﻲ در ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ rbCOD‬ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﻴﺶ از ‪ 1-2 mg/l‬ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 0/5 -1 mg/l‬ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﻗﻮي ﺗﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬روﺷـﻬﺎي ﺑﻬﺒـﻮد‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﺬف ﻛﻠﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن اﺳﺘﺎت ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻟﺠﻦ اوﻟﻴﻪ‬
‫‪ -2‬ﻛﺎﻫﺶ ‪ SRT‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫‪ -3‬اﻓﺰودن آﻟﻮم ﻳﺎ ﻧﻤﻜﻬﺎي آﻫﻦ در ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ ﻳﺎ زﻻل ﺳﺎز ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪ -4‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات و‪ /‬ﻳﺎ اﻛﺴﻴﮋن ورودي ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫دو روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ‪ rbCOD‬اﺿﺎﻓﻲ در ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ‬
‫از‪ :‬وارد ﻛﺮدن )ﺧﺮﻳﺪ( ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﺮﺑﻦ )ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳـﺘﺎت( ﻳـﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪ اﺳـﻴﺪﻫﺎي ﭼـﺮب ﻓـﺮار‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻟﺠﻦ زﻻل ﺳﺎز اوﻟﻴﻪ ‪ .‬دو ﻣﺜﺎل از ﻃﺮح ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻟﺠـﻦ اوﻟﻴـﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 2-31‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻃﺮﺣﻬﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ اﻟـﻒ‪ 2-31‬ﻧـﺸﺎن‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٩٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ و اﺧﺘﻼط ﺑﺮاي ﻟﺠﻦ اوﻟﻴﻪ در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﺗﺨﻤﻴـﺮ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و‬
‫اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار در زﻻل ﺳﺎز اوﻟﻴﻪ آزاد و ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ وارد ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز اوﻟﻴﻪ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ )ﺷﻜﻞ ب‪ (2-31‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ و ﺗﺨﻤﻴﺮ اﺳـﻴﺪي ﻟﺠـﻦ ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴـﻪ ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﻮد )ﺑﺎرﻧـﺎرد‪.(1984 ،‬‬
‫ﻟﺠﻦ ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺮﻳﻦ ﺑﺮاي آزاد ﺷﺪن اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻮ ‪ ،‬اﺧﺘﻼط و ﺗﺠﻤﻊ ﭘﺎرﭼﻪ ﻫﺎي ﻛﻬﻨﻪ در ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻟﺠـﻦ ﺗﺎﻧـﻚ اوﻟﻴـﻪ ‪ ،‬ﮔـﺮم ﻧﻤـﻲ ﺷـﻮد و ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاي ﺗﻮﻗﻒ در زﻳﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﻬـﺎ ‪ ،‬ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ‪ SRT‬در ﻣﺤـﺪوده اي از ‪ 5 -3‬روز‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ دﻣﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد )راﺑﻴﻨﻮﻳﺘﺰ و اﻟﺪﻫﺎم‪ .(1985 ،‬در ‪ SRT‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ‪4-5‬‬
‫روز ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺘﺎﻟﻮژﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ‪ VFA‬ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد اﺳﺖ ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﻴﺪ ﭼـﺮب ﻓـﺮار در ﺗﺨﻤﻴـﺮ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺣﺪود ‪ 0/1-0/2‬ﮔﺮم ‪ VFA‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ VSS‬ﻣﺼﺮف ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺨﻤﻴـﺮ ﻛﻨﻨـﺪه ﻫـﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻏﻠﻈﺖ اﺿﺎﻓﻲ ‪ 10-20 mg/l‬اﺳﻴﺪ ﭼـﺮب ﻓـﺮار را ﺑـﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ورودي اﺿـﺎﻓﻪ ﻛﻨﻨـﺪ و‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻏﻠﻈﺖ ﻫـﺎي زﻳـﺎد ﻓـﺴﻔﺮ ﻣﺤﻠـﻮل در‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺧﻮب از ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ را ﺑﻬﺒﻮد دﻫﺪ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻠﻮﻧﺎ واﻗﻊ در ﻛﻠﻤﺒﻴﺎ ﺑﻮد )اﻟﺪﻫﺎم و اﺳﺘﻔﻨﺲ‪ (1985 ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻬﺎي‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎ ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻟﺠﻦ اوﻟﻴﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺑﺎردن ﻓﻮي اﺻﻼح ﺷﺪه دو زﻧﺠﻴﺮه اي ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم‬
‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻟﺠﻦ اوﻟﻴﻪ در ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻛﻨﻨﺪه ﻟﺠﻦ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮرﻳﺰ ﺗﻐﻠﻴﻆ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه وارد ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎردن ﻓﻮ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار در ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 110-140 mg/l‬اﺳﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ اﺳﻴﺪ ﭼﺮب ﻓﺮار ﺑﻪ ‪ 9-10 mg/l‬ﻣﻲ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻬﻴﻪ اﺳﻴﺪ ﭼﺮب ﻓﺮار‬
‫اﺿﺎﻓﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻓﺴﻔﺮ ﺧﺮوﺟﻲ از ‪ 1/5‬ﺑﻪ ‪0/5 mg/l‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ داده ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺴﻔﺮ ‪ ،‬آﻟﻮم ﺑﺎ دز ﺣﺪود ‪) 8 mg/l‬ﺑﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ آﻟﻮم( ﻗﺒﻞ از زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻫﺮ دو ﻋﻤﻞ ﺗﺨﻤﻴﺮ اوﻟﻴﻪ و اﻓﺰودن آﻟﻮم ‪،‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺴﻔﺮ ﺧﺮوﺟﻲ از زﻣﺎن ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 1989‬ﺗﺎ آﮔﻮﺳﺖ ‪1990‬ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪mg/l‬‬
‫‪ 0/2‬رﺳﻴﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1993‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﺧﺮوﺟﻲ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺰودن آﻟﻮم ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ و دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ -‬ﻫﻮازي اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎردن ﻓﻮ از‬
‫ﺳﺮوﻳﺲ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺬف دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ‪ SRT‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﺪ و ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻓﺴﻔﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ‪ 0/1 mg/l‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اﻳﻦ ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ زﻣﺎن ﻻزم ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺿﺮوري ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻮد ‪ .‬ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ‪،‬‬
‫دﻟﻴﻞ رﻫﺎ ﺷﺪن ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻓﺴﻔﺮ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٩١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-31‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ اﺳـﻴﺪ ﭼـﺮب ﻓـﺮار )‪ (VFA‬در ﺣـﺬف‬
‫ﻓﺴﻔﺮ‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬

‫ﻣﺜﺎل زﻳﺮ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻃـﺮح‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﺟﺎﻣﻊ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘـﺮوژن‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮ ﺑـﺎ داﺷـﺘﻦ واﻛﻨـﺸﻬﺎي‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ زﻳﺎد‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-10‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‪ :‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ‪ ، A2O‬ﻓﺎﺿﻼﺑﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در زﻳﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل دﻓﻌﻲ ﺣﺎوي ‪ 6 mg/l‬ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ‪ 7‬روز ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔـﺸﺖ ‪ RAS‬ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫‪ 0/5‬اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ 0/75‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻓـﺴﻔﺮ ﻣﺤﻠـﻮل ﺧﺮوﺟـﻲ و‬
‫ﻣﻘﺪار ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ را ﺑﺮآورد ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت و ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪4000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ‬
‫‪140‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪ BOD‬ﻛﻞ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٩٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪70‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪rbCOD‬‬

‫‪20‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫ﻣﻮاد ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ﺧﻨﺜﻲ‬
‫‪35‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮات‬
‫‪7‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫ﻓﺴﻔﺮ‬
‫‪°‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫‪ 10 -2‬ﮔﺮم ‪ rbCOD‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﻓﺴﻔﺮ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ rbCOD‬ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات =‪6/6g rbCOD/g NO3-N‬‬
‫‪ -4‬ﻣﻘﺪار ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف = ‪ 0/15‬ﮔﺮم ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫‪NOX ≈ 0.80 TKN -5‬‬
‫‪ -6‬از ﺿﺮاﻳﺐ ﺟﺪول ‪ 2-10‬و‪ 2-11‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﭘﺴﺎب ورودي ﺑﻪ راﻛﺘﻮر ‪ rbCOD ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده را ﺑـﺮاي ﺣـﺬف‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻧﻴﺘﺮات را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪QRAS ( NO3 − N ) inf + QRAS ( NO3 − N ) RAS = (Q + QRAS )( NO3 − N ) Re act‬‬
‫‪QRAS = 0.5 Q‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ورودي ﺑﻪ راﻛﺘﻮر = ‪( NO3 − N ) Re act‬‬
‫‪Q(0) + 0.5 Q(6 g / m 3 ) = 1.5 Q ( NO3 − N ) Re act‬‬
‫‪( NO3 − N ) Re act = 2 g ( NO3 − N ) / m 3‬‬
‫ب( ﻣﻘﺪار ‪ rbCOD‬ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده را ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ rbCOD = 2 g(NO3 - N)/m 3 ](6.6 g rbCOD/g)(NO3 - N) = 13.2 g/m 3‬ﻣﻌﺎدل‬
‫‪ -2‬ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪(56.8 g rbCOD / m 3‬‬
‫= ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬ ‫‪= 5.7 g P / m 3‬‬
‫)‪(10 g rbCOD / g P‬‬
‫‪ -3‬ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﺑﻌﻼوه ﻓـﺴﻔﺮ ذﺧﻴـﺮه ﺷـﺪه ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪QY ( S 0 − S‬‬ ‫) ‪QYn ( NO X‬‬
‫= ‪ : PX .VSS‬ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪي )راﺑﻄﻪ‪(2-15‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬ ‫‪1 + (k d ) SRT‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪S 0 ≅ S 0 − S‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٩٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪bCOD = 1.6 BOD = 1.6 (140 g / m 3 ) = 224 g / m 3‬‬

‫‪NO x = 0.80 TKN = 0.80 (35 g / m 3 ) = 28 g / m 3‬‬
‫) ‪(4000 m 3 / d )(0.4 g / g )(224 g / m 3‬‬
‫= ‪Px.bio‬‬
‫]) ‪[1 + (0.12 g / g .d )(7 d‬‬
‫) ‪(4000 m 3 / d )(0.12 g / g )(28 g / m 3‬‬
‫‪+‬‬
‫]) ‪[1 + (0.08 g / g.d )(7 d‬‬
‫‪= (194783 + 8615) g / d = 203398 g / d‬‬
‫ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‪:‬‬
‫‪ = (0.015 g P / g Biomass)(203398 g / d ) = 3015 g / d‬ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫) ‪(3015 g / d‬‬
‫= ‪g / m3‬‬ ‫‪= 0.8 g / m 3‬‬
‫) ‪(4000 m3 / d‬‬
‫‪ -4‬ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = (5.7 + 0.8 ) g / m = 6.5 g / m‬ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ = (7 − 6.5) g / m 3 = 0.5 g / m 3‬ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ‬

‫‪ -5‬ﻣﻘﺪار ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = (6.5 g / m 3 )(4000 m 3 / d )(1 kg / 10 3 g ) = 26 kg / d‬ﻛﻞ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﻟﺠﻦ‬
‫ﻛﻞ ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ )‪ (2-15‬و)‪ (2-16‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪(4000 m / d )(0.4 g / g )(224 g / m 3 )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫‪3‬‬
‫= ‪Px.TSS‬‬
‫)‪[1 + (0.12 g / g.d )(7 d )](0.85‬‬
‫) ‪(4000 m 3 / d )(0.12 g / g )(28 g / m 3 )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫‪+‬‬
‫)‪[1 + (0.08 g / g.d )(7 d )] (0.85‬‬
‫) ‪+(20 g / m3)(4000 m3 / d )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫) ‪(0.15)(0.12 g / g .d )(4000 m 3 / d )(0.4 g / g )(224 g / m 3 )(7 d )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫‪+‬‬
‫)‪[1 + (0.12 g / g .d )(7 d )](0.85‬‬
‫‪+(10 g / m 3 )(4000 m 3 / d )(1 kg / 10 3 g ) + Pstore‬‬
‫‪Px.TSS = (229.2 + 10.1 + 80 + 28.9 + 40 ) kg / d = 388.2 kg / d‬‬
‫) ‪(26 kg / d‬‬
‫= درﺻﺪ ﻓﺴﻔﺮ‬ ‫‪× 100 = 6.7‬‬
‫) ‪(388.2 kg / d‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ اوﻟﻴـﻪ ﭘـﻮردوﻛﺲ ﺑـﻪ دو ﻣﻨﻈـﻮر ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ و ﺣـﺬف‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻗﺪام در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻘـﺪار ﻧﻴﺘـﺮات‬
‫ورودي ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬ﺗﻌﺪادي ﺷﺎﻣﻞ ‪ SRT‬ﻛﻮﺗﺎه و ﺑﻌﻀﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺘﻌﺪد‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٢٩۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﻫﻮازي اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن اﺻـﻠﻲ و ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺟﺮﻳـﺎن ﺟـﺎﻧﺒﻲ‬
‫ﻓﻮﺳﺘﺮﻳﭗ در ﺟﺪول ‪ 2-25‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ درﺟـﺪول ‪-26‬‬
‫‪ 2‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﺗﻤﺎم ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ داراي ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺿﺮوري ﺑﻴﻦ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ورودي و ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻳـﻚ ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻫـﻮازي ﺑـﺮاي اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻓﺴﻔﺮ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه و ﺟﺬب ﻓﺴﻔﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﭘﻠﻲ ﻓﺴﻔﺎت ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻴﻬﺎي ﺧﺎص اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺳـﺎﻳﺮ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن و‬
‫‪ BOD‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ در ﺟـﺪول‬
‫‪ 2-27‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿـﻼب ورودي‪ ،‬ﺗﺤـﺖ‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻛﻠﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳـﺖ )راﻧـﺪال و ﻫﻤﻜـﺎران‪ .(1992 ،‬ﺑـﺎزده ﻛﻤﺘـﺮ ﺣـﺬف ﻓـﺴﻔﺮ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻳﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﻛﻪ ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ دارد‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن و‪ /‬ﻳﺎ ﻧﻴﺘﺮات ورودي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي وارد ﻣﻲ ﺷﻮد و ‪ rbCOD‬ﻛﻤﺘﺮي در ﻓﺎﺿﻼب ورودي وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬
‫ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻫــﺎﻳﻲ ﺑــﺎ ‪ SRT‬ﻛﻮﺗــﺎﻫﺘﺮ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻓﺮآﻳﻨــﺪﻫﺎي ‪ VIP‬ﻳــﺎ ﭘــﻮردوﻛﺲ در ﻣﻘــﺪار ﻣــﺸﺎﺑﻪ‬
‫‪ BOD‬ورودي ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎردن ﻓﻮ ‪ ،‬ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺴﻔﺮ را ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ‪ rbCOD‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪٢٩۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر اوﻟﻴﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻮد ﻛـﻪ در اداﻣـﻪ آن ﻳـﻚ‬ ‫اﻟﻒ( ﭘﻮردوﻛﺲ )‪(A/O‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎرﻧﺎرد )‪ (1974‬اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻴﻦ ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل و‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ورودي را ﻗﺒﻞ از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻫﻮازي ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺎرﻧـﺎرد آﻧـﺮا‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﻮردوﻛﺲ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻛﺮد ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ A/O‬ﺷﻜﻞ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﻴﺪه ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﺎرﻧﺎرد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺷﻴﻤﻲ و ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ و ﺗﻔﺎوت اﺻﻠﻲ آن ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻫـﻮازي و‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي اﺳﺖ ‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﺟﻮد ﻧﺪارد و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻴﻦ‬
‫‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ ‪ 7-11‬در ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺖ ‪ SRT .‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 4-2‬روز اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻣﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨــﺪ اﻧﺤــﺼﺎري ‪ ، A2O‬اﺻــﻼﺣﻴﻪ ﻓﺮآﻳﻨــﺪ ‪ A/O‬ﻣــﻲ ﺑﺎﺷــﺪ و ﻳــﻚ ﻧﺎﺣﻴــﻪ اﻧﻮﻛــﺴﻴﻚ را ﺑــﺮاي‬ ‫ب( ‪A 2 O‬‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ در ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1‬ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ ‪ .‬ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‬
‫ﻛﻤﺒﻮد اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل دارد ؛ اﻣﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻧﻴﺘﺮات و ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺷﺪه از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧﺎﺣﻴـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ورودي ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي را در ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎردن ﻓﻮ ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 2-21‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻓﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن اﺻﻼح ﻛﺮد ‪.‬‬ ‫ج( ﺑﺎردن ﻓﻮ اﺻﻼح ﺷﺪه )‪ 5‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اي(‬
‫روش ﺑﺮﮔﺸﺖ و ﺗﻮاﻟﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش ‪ A2O‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ 5‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ‪ ،‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﻫﻮازي را ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻛﺮﺑﻦ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‬
‫ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺿﺎﻓﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺘﺮاﺗﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪي در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻫـﻮازي‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون و ﻛﺮﺑﻦ آﻟﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺑﻌﻨﻮان دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫‪٢٩٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻫﻮازي اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن اﺿﺎﻓﻲ از ﻣﺤﻠﻮل و ﻛﺎﻫﺶ رﻫﺎ ﺳﺎزي ﻓـﺴﻔﺮ در زﻻل ﺳـﺎز ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي اوﻟﻴﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﺑﺮﮔـﺸﺖ داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬در‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ 5‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اي از ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮي )‪ 20-10‬روز( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ A2O‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻛﺮﺑﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UCT‬ﻣﺨﻔﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ‪) University of Cape Town‬اﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫د( ‪) UCT‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد و اﺻﻼح ﺷﺪه(‬
‫در آﻧﺠﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UCT‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ اﺛﺮ ﻧﻴﺘـﺮات ورودي ﺑـﻪ ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﺗﻤـﺎس ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي در ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺎزده زﻳﺎد ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮات‬
‫در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UCT‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي دو ﻣﻮرد ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ A2O‬اﺳﺖ ‪ .‬ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺠﺎي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﻮازي ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ از ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ ،‬ورود ﻧﻴﺘﺮات ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد ؛ ﺑﺪﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻪ ﺟﺬب ﻓﺴﻔﺮ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠـﻲ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد آﻟﻲ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺣﺎﺻـﻞ از ﻣﺮﺣﻠـﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‬
‫ﺣﺎوي ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل زﻳﺎدي اﺳﺖ ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻴﺘﺮات ﻛﻤﻲ دارد ‪ .‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﺑـﺮاي اﻳﺠـﺎد‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﻪ در ﺟﺬب ﺗﺨﻤﻴﺮي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴـﺮد ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻛﻤﺘـﺮ ﺑـﻮدن ﻏﻠﻈـﺖ ﻣـﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﻮردوﻛﺲ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺗـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ و در ﻣﺤـﺪوده ‪ 1‬ﺗـﺎ ‪2‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 2‬ﺑﺮاﺑﺮ دﺑﻲ ورودي اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UCT‬اﺻﻼح ﺷﺪه ﻛﻪ در ﻧﻤﻮدار دوم ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻄـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫وارد راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺣﺎوي ﻧﻴﺘﺮات را درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﻧﻴﺘـﺮات در‬
‫اﻳﻦ ﺗﺎﻧﻚ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط راﻛﺘﻮر ﺑـﻪ ﺗﺎﻧـﻚ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺑﺮﮔـﺸﺖ داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻗﺮار دارد و ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺣﺎوي ﻧﻴﺘﺮات را از ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫‪٢٩٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻫﻮازي درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻳﻔﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ VIP‬ﻣﺨﻔﻒ ‪) Virginia Initiative Plant‬داﻳﺠﺮ و ﻫﻤﻜﺎران ‪ (1998 ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ VIP‬ﺑـﻪ‬ ‫ه( ‪VIP‬‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎي روﺷﻬﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ‪ UCT‬و ‪ A2O‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ‪.‬‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ، VIP‬ﺗﻤﺎم ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺪاﻗﻞ دو ﺑﺨﺶ ﺳﺮي ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎي ﺷﺪه ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫـﻮازي ﺑـﻪ ورودي ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﻪ اﺑﺘﺪاي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺮﮔـﺸﺖ‬
‫داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ VIP‬ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑـﺎﻻ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﺑﺎ ‪ SRT‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ SRT .‬ﻣﺠﻤـﻮع ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 1/5‬ﺗﺎ ‪ 3‬روز اﺳﺖ ؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻣﻘﺪار زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ و‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻫﺮ ﻛﺪام ‪ 60‬ﺗﺎ ‪ 90‬دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻮازي ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا در ژوﻫﺎﻧﺴﺒﺮگ اﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UCT‬ﻳـﺎ ‪UCT‬‬ ‫و( ژوﻫﺎﻧﺴﺒﺮگ‬
‫اﺻﻼح ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺘﺮات ورودي ﺑـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي اﺳـﺖ و ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ را در‬
‫ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺿﻌﻴﻒ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ .‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ وارد ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺘﺮات ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻓﺒـﻞ از ورود ﺑـﻪ ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي دارد ‪ .‬ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﺑـﻪ‬
‫‪٢٩٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ‪ ،‬دﻣﺎ و ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات در ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫‪ ، UCT‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ داراي زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺣـﺪود ‪1‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ در ﺣﻴﻦ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ‪ SBR‬ﺣـﺬف ﺷـﻮد ‪ ،‬ﻳـﻚ دوره واﻛـﻨﺶ ﺑـﻲ‬ ‫ز( ‪ SBR‬ﺑﺎ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﻫﻮازي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﺰﻣﺎن و ﺑﻌﺪ از دوره ﭘﺮ ﺷﺪن ‪ SBR‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﻫﻮازي ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺘﺮات ‪ ،‬ﻳﻚ دوره ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ ‪ .‬دوره ﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﻨﺎوب ﭼﺮﺧﻪ اي ﻫﻮازي و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﺣﻴﻦ دوره واﻛﻨﺶ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ﻗﺒﻞ از ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲ رﺳﺪ و ﻧﻴﺘﺮات ﻛﻤﻲ ﺑـﺮاي رﻗﺎﺑـﺖ ﺑـﺎ ‪ rbCOD‬در دوره واﻛـﻨﺶ‬
‫اوﻟﻴﻪ و دوره ﭘﺮ ﺷﺪن ‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي در دوره واﻛﻨﺶ اوﻟﻴـﻪ و دوره‬
‫ﭘﺮ ﺷﺪن اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺑﺠﺎي ﻣﺼﺮف ‪ rbCOD‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺣﻴﺎ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺘﺮات‪ ،‬ذﺧﻴﺮه و‬
‫ﺟﺬب ‪ rbCOD‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﻮﺳﺘﺮﻳﭗ در اﺻﻞ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ /‬ﻫﻮازي اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫـﻮازي ﺑـﺎ ﻧﮕﻬـﺪاري ﻃـﻮﻻﻧﻲ‬ ‫ح( ﻓﻮﺳﺘﺮﻳﭗ‬
‫‪ RAS‬در ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻛﻨﻨﺪه ﺛﻘﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ آن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺣﺪود ‪ 8‬ﺗﺎ ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ )ﻟﻮﻳﻦ‬
‫و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1975 ،‬ﻓﺴﻔﺮ رﻫﺎ ﺷﺪه ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪن ﺑﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ ﻳﺎ ﻓﺎﺿﻼب ﺧﺎم ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ‪ ،‬ﺳـﺮرﻳﺰ ﺣﺎﺻـﻞ از‬
‫ﺗﺎﻧﻚ زداﻳﻨﺪه ﺑﺼﻮرت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ و ‪ RAS‬ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ وارد ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮازي ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤـﻮل‬
‫آﻫﻚ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺎده ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﻴﺐ ﻓﺴﻔﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ﺳﺮرﻳﺰ ﺗﺎﻧﻚ زداﻳﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﻘﺪار‬
‫آﻫﻚ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ‪ pH‬در ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ ﻓﺎﺿـﻼب اﺳـﺖ و ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار ﻓـﺴﻔﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺴﺘﮕﺲ ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ آﻟﻮم و ﻧﻤﻜﻬﺎي آﻫﻦ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺪار آن ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي ﻓﺴﻔﺮ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫‪٣٠٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ از ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺣﺬف ﻓـﺴﻔﺮ در ﻟﺠـﻦ دﻓﻌـﻲ‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪٣٠١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﻟﻒ‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-26‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬

‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ‬

‫درﺻﺪ ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ از‬ ‫درﺻﺪ ‪RAS‬‬ ‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻮازي‬ ‫ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ‬ ‫‪MLSS,mg/l‬‬ ‫‪ ، SRT‬روز‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ /‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ورودي‬ ‫ورودي‬ ‫ﻫﻮازي‬
‫‪25-100‬‬ ‫‪1-3‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪0/5-1/5‬‬ ‫‪3000-4000‬‬ ‫‪2-5‬‬ ‫‪A/O‬‬
‫‪100-400‬‬ ‫‪25-100‬‬ ‫‪4-8‬‬ ‫‪0/5-1‬‬ ‫‪0/5-1/5‬‬ ‫‪3000-4000‬‬ ‫‪5-25‬‬ ‫‪A2 O‬‬
‫‪)200-400‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ(‬ ‫‪80-100‬‬ ‫‪4-12‬‬ ‫‪2-4‬‬ ‫‪1-2‬‬ ‫‪3000-4000‬‬ ‫‪10-25‬‬ ‫‪UCT‬‬
‫‪)100-300‬ﻫﻮازي(‬
‫‪)100-200‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ(‬ ‫‪80-100‬‬ ‫‪4-6‬‬ ‫‪1-2‬‬ ‫‪1-2‬‬ ‫‪2000-4000‬‬ ‫‪5-10‬‬ ‫‪VIP‬‬
‫‪)100-300‬ﻫﻮازي(‬
‫‪200-400‬‬ ‫‪50-100‬‬ ‫‪)4-12‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اول(‬ ‫‪)1-3‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اول(‬ ‫‪0/5-1/5‬‬ ‫‪3000-4000‬‬ ‫‪10-20‬‬ ‫ﺑﺎردن ﻓﻮ )ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي(‬
‫‪)0/5-1‬ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم(‬ ‫‪)2-4‬ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم(‬
‫‪10-20‬‬ ‫‪50-100‬‬ ‫‪4-10‬‬ ‫‪8-12‬‬ ‫‪1000-3000‬‬ ‫‪5-20‬‬ ‫ﻓﻮﺳﺘﺮﻳﭗ‬
‫‪2-4‬‬ ‫‪1-3‬‬ ‫‪1/5-3‬‬ ‫‪3000-4000‬‬ ‫‪20-40‬‬ ‫‪SBR‬‬
‫اﻟﻒ‪WEF(1998) :‬‬
‫‪٣٠٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٠٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎ‬ ‫ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ در ﺻﻮرت اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﻋﺪم اﻧﻌﻄﺎف در ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫‪ RAS‬ﺣﺎوي ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺑﺮﮔـﺸﺖ‬
‫داده ﻣﻲ ﺷﻮد ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﺗـﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺬارد ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪود ﺷﺪن ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔـﺸﺖ‬
‫داﺧﻠﻲ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ‪ BOD/P‬ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪A/O‬‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮﮔﺸﺖ اﺿﺎﻓﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ در ﺣـﺬف ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻓـﺴﻔﺮ از ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮﮔﺸﺖ اﺿﺎﻓﻲ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬
‫ﺑﺎزده ﻛﻢ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري ﺧﻴﻠـﻲ ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ﻓـﺴﻔﺮ و‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺠـﻢ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﺣـﺎﻟﺘﻲ ﻛـﻪ از ‪ SBR‬ﺑـﺮاي‬
‫ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﺗﻨﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﺮ ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻬﺎرت در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﺑﺮاي دﺑﻲ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﻴﺐ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آزاد ﺷﺪن ﻓﺴﻔﺮ در زﻻل ﺳﺎز ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺮاي زداﻳﺶ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ رﺳﻮب آﻫﻚ‬
‫اﻣﻜﺎن دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي ارﺗﻮﻓـﺴﻔﺎت ﺧﺮوﺟـﻲ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﺎده ﺗﺮ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ‪.‬‬ ‫ﭘـــــــﻮردوﻛﺲ‬
‫اﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﺖ ‪ BOD/P‬ﻛﻢ‬ ‫)‪(A/O‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﺗﺎه‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب ‪ ،‬ﺣﺬف ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮ‬ ‫‪A2O‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺎده‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در اﻧﺮژي‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﻴﺘﺮات در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻛﺎﻫﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ ؛‬ ‫‪UCT‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب ‪ ،‬ﺣﺬف ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﻴﺘﺮات در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻛﺎﻫﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ ؛‬ ‫‪VIP‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ‪ BOD/P‬ﻛﻤﺘﺮ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪UCT‬‬
‫اﻣﻜﺎن دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ‪ TN‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 3-5 mg/l‬در ﭘﺴﺎب ﺻـﺎف‬ ‫ﺑـــــﺎردن ﻓـــــﻮ‬
‫ﻧﺸﺪه ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب‬ ‫)‪ 5‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اي(‬
‫اﻣﻜﺎن ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن‬ ‫‪SBR‬‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري آﺳﺎن ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎرﻫﺎي ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺧـﺎرج ﻧﻤـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ آرام ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺴﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ‪ TSS‬ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫اﻧﻌﻄﺎف در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬
‫ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﻮﺳﺘﺮﻳﭗ‬
‫اﻧﻌﻄﺎف در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺴﺒﺖ ‪ BOD‬ﺑﻪ ﻓﺴﻔﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺗﺮﺳﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ در ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻮل ﻛﻤﺘﺮ از ‪1 mg/l‬‬

‫‪ 2-7‬اﻧﺘﺨﺎب و ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬

‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل در اﻳـﻦ ﻗـﺴﻤﺖ ﺑﺤـﺚ و‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﻨـﺎوﻳﻦ ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ ﺷـﺎﻣﻞ‪ (1 :‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﻮادﻫﻲ ‪ (2‬ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي ﻫـﻮادﻫﻲ و‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ‪ (3‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ‪ (4‬ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺟﺪاﺳـﺎزي ﺟﺎﻣـﺪات‪ .‬اﺧﻴـﺮاً ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٠۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﺟﺪاﺳـﺎزي ﺟﺎﻣـﺪات ﻛـﺎرﺑﺮد ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮده اﺳـﺖ و در‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-8‬و ﺑﺨﺶ ‪ 11‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﺗـﺎ ‪ bCOD (1‬دﻓﻌـﻲ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﻗﺒﻮل ﺑﺎﺷﺪ ‪ (2‬ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ (3‬اﻛـﺴﻴﮋن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ (4‬اﺧﺘﻼط ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد و ‪(5‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ اﻛـﺴﻴﮋن را‬
‫در ﺳﺮاﺳﺮ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎزده اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷـﺪ ﻳـﺎ‬
‫ﺑﺘﻮان آن را ﺑﺮآورد ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﻫﻮا ﺑﺮاي ﻫﻮادﻫﻲ دﻳﻔﻴﻮزري ﻳﺎ ﺗـﻮان ﺛﺎﺑـﺖ ﻫـﻮاده ﻫـﺎي‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺳﻄﺤﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت دﻳﻔﻴﻮزرﻫﺎي ﻫﻮا و اﻧـﺮژي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي‬
‫اﺧﺘﻼط ﺑﺎ ﻫﻮاي دﻳﻔﻴﻮز ﺷﺪه و ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 5-12‬ﺑﺨﺶ ‪) 5‬ﻣﺘﻜﻒ(‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﺎرﻫﺎي آﻟﻲ ورودي در ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﻚ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 3‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ ﺣـﺪاﻗﻞ ‪ 1/5 -2‬ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺎر ﻣﺘﻮﺳـﻂ ‪ BOD‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﻧـﺪازه‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل اﺿﺎﻓﻲ ‪ 2 mg/l‬در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑـﺎ ﺑـﺎر‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ و ‪ 1mg/l‬در ﺑﺎر ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ده ﮔﺎﻧـﻪ ])‪[GLUMRBESS(1978‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن اﻛﺴﻴﮋن ﺑـﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ روزاﻧﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻳﺎ ‪ 200‬درﺻﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﺪام از اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻮارد‪ ،‬از اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل اﺿﺎﻓﻲ ‪ 2 mg/l‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﻌﻄـﺎف‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ‪ (1‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻛﺴﻴﮋن را ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨـﺪ ‪ (2‬از ﻫـﻮادﻫﻲ ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي و در ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﺷﻮد ‪(3‬ﻣﻘﺪار ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﺗﻘﺎﺿـﺎ را ﺗـﺎﻣﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ و ﺿﻤﺎﺋﻢ‬

‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل وﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ اﻧﺘﺨﺎب و ﻃﺮح اوﻟﻴـﻪ آﻣـﺎده ﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑﻌـﺪ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺒﺤـﺚ زﻳـﺮ راﺟـﻊ ﺑـﻪ ‪ (1‬ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﺎي‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ‪ (2‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن و ‪ (3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛﻨﺘـﺮل ﻛـﻒ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻧـﺮژي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي‬
‫اﺧﺘﻼط ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮاﻫﻲ در ﭘﺎرﮔﺮاف ‪ 5-12‬ﺑﺨﺶ ‪)5‬ﻣﺘﻜﻒ( ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-32‬ﺗﺼﻮﻳﺮ راﻛﺘﻮر ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺎﻟﺒﻲ و دﻳﻔﻴﻮزرﻫﺎي ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻒ راﻛﺘﻮر در ﺳﻤﺖ ﭼـﭗ‬
‫و دﻳﻔﻴﻮزرﻫﺎي ﺣﺒﺎب درﺷﺖ ﻛﻢ ﻋﻤﻖ در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٠۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪ :‬ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺑﺘﻦ ﻣﺴﻠﺢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ اﺗﻤﺴﻔﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻘﻄﻊ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﻳﻔﻴﻮزر ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ در ﺷﻜﻞ ‪-32‬‬
‫‪ 2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﭼﻨﺪ ﺗﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دﻳﻮار ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻞ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ )‪ ، 0/22-0/44 m3/s (5-10 Mgal/d‬ﺣﺪاﻗﻞ دو ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﻮد‬
‫)ﺣﺪاﻗﻞ دو ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺮاي ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﺎز ارﺟﺢ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ(‪.‬‬
‫در ﻣﺤﺪوده ﺑﻴﻦ )‪ 0/44-2/2 m3/s (10-50 Mgal/d‬اﻏﻠﺐ ﺑـﺮاي اﻧﻌﻄـﺎف در ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري و‬
‫ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻧﮕﻬﺪاري‪ 4 ،‬ﺗﺎﻧﻚ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺑﺰرگ ﺑـﺎ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺑـﻴﺶ از )‪(50 Mgal/d‬‬
‫‪ 2/2 m3/s‬ﺑﺎﻳﺪ داراي ‪ 6‬ﺗﺎﻧﻚ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ داراي ‪ 30‬ﺗـﺎ ‪ 40‬ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻪ ﻳﺎ ﮔﺮوه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﻪ ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﻫﻮاي ﭘﺨﺶ ﺷﺪه در‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ‪ 1‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﺣﺠﻢ را اﺷﻐﺎل ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻓﻀﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ در اﻧﺪازه‬
‫ﺗﺎﻧﻚ در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ ﻫﻮاي دﻳﻔﻴﻮز ﺷﺪه ﻫﻮادﻫﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﺑﻌﺎد ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺑﻄﻮر زﻳﺎدي ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺎزده ﻫﻮادﻫﻲ و ﻣﻘﺪار اﺧﺘﻼط ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻓﺎﺿﻼب در ﺗﺎﻧﻚ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ‪ 4/5‬ﺗﺎ ‪ 7/5‬ﻣﺘﺮ )ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 15‬و ‪ 25‬ﻓﻮت( ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑـﺎزده اﻧـﺮژي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي دﻳﻔﻴـﻮزي‬
‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺷﻮد ‪ .‬ﺳﻄﺢ آزاد از ‪ 0/3‬ﺗﺎ ‪ 0/6‬ﻣﺘﺮ )‪ 2-1‬ﻓﻮت( ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺎﻻي ﺧﻂ آب ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ .‬اﮔـﺮ‬
‫از اﺧﺘﻼط ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎرﭘﻴﭽﻲ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬راﺑﻄـﻪ ﻋـﺮض ﺗﺎﻧـﻚ ﺑـﺎ‬
‫ﻋﻤﻖ آن ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻋﺮض ﺑﻪ ﻋﻤﻖ در ﭼﻨـﻴﻦ ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎﻳﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ از ‪ 1:1‬ﺗـﺎ ‪1 : 2/2‬‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ‪ 1:1/5‬ﻣﺘﺪاول ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺑﺰرگ ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ از ‪ 150‬ﻣﺘﺮ )‪ 500‬ﻓﻮت( ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﺗﺎﻧﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮل ﺑﻪ ﻋـﺮض ﻫـﺮ‬
‫ﻛﺎﻧﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 1 : 5‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي دﻳﻔﻴـﻮزي ﻫـﻮا ﺑـﺎ اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٠۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮل ﺑﻪ ﻋﺮض ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﺎﻧﻜﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﻳﻔﻴﻮزرﻫﺎ در ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﻗﺮار دارد و ﻳﺎ ﺑﺼﻮرت ﻃﺮح ﺷﺒﻜﻪ اي ﻳﺎ ﭘﺎﻧﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻋﺮﺿﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﻣﺤﺪودﻳﺖ در ﻋﺮض ﺗﺎﻧﻚ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ از ﻧﻘـﺎط‬
‫ﻣﺮده ﻳﺎ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ اﺟﺘﻨﺎب ﺷﻮد‪ .‬اﺑﻌﺎد و اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻫﺮ واﺣﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﻃـﻮري‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﺎﺻﻞ ﺷـﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ رﺳـﻮب ﺟﺎﻣـﺪات رخ ﻧﺪﻫـﺪ‪ .‬در ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي ﺑـﺎ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎرﭘﻴﭽﻲ‪ ،‬ﻧﻮارﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﺎﻓﻠﻬﺎي ﻣﺜﻠﺜﻲ ﺑﺼﻮرت ﻃﻮﻟﻲ در ﮔﻮﺷﻪ ﻫﺎي ﻛﺎﻧﺎل ﻗﺮار داده ﻣﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﺗﺎ ﻧﻘﺎط ﻣﺮده را ﻣﺤﺪود و ﺟﺮﻳﺎن ﭼﺮﺧﺸﻲ را ﻣﻨﺤﺮف ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ﻫـﻮادﻫﻲ ﻣﻜـﺎﻧﻴﻜﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮار ﮔﻴﺮي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﺗﺎﻧﻚ ‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﻮاده ﻣﻮﺟـﻮد ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻣـﻮاردي‬
‫ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻫﻮاده ﺑﺮاي ﺑﺎزدﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﻗﺮار داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮل ﺑﻪ ﻋﺮض ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻀﺮب ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻫﻮاده ﻣﺮﻛﺰي در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺮﺑﻌـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﺗـﺎ از ﻣﺪاﺧﻠـﻪ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬اﻧﺪازه ﻋﺮض و ﻋﻤﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺮوي ﻫـﻮاده ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-28‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻮاده ﻫﺎي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ دوﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮاي اﻧﻌﻄﺎف در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از ﺷﺮاﻳﻂ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲ دﻫـﺪ‪ .‬ﺳـﻄﺢ آزاد ﺣـﺪود‬
‫‪ 1/5-1‬ﻣﺘﺮ )‪ 5-3/5‬ﻓﻮت( ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي ﻣﺠـﺰا‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻴﺮ ﻳﺎ درﻫﺎي ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ؛ زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﺮاي ﺑـﺎزﺑﻴﻨﻲ و ﺗﻌﻤﻴـﺮ از‬
‫ﺳﺮوﻳﺲ ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دﻳﻮارﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﭼﻨﺪ ﺗﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻛـﻞ‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را از ﻫﺮ ﻃﺮف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻧﺸﺴﺖ‬
‫داراي ﻓﻮﻧﺪاﻧﺴﻴﻮن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺧﺎﻛﻬﺎي اﺷﺒﺎع ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ از ﺷﻨﺎورﺳـﺎزي‬
‫در ﺗﺎﻧﻚ آﺑﮕﻴﺮي ﺷﺪه‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬
‫روﺷﻬﺎﻳﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺷﻨﺎورﺳﺎزي ﺷﺎﻣﻞ ﺿﺨﻴﻢ ﻛﺮدن ﻻﻳﻪ ﻛﻒ ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪارﻧـﺪه ﻳـﺎ‬
‫ﻧﺼﺐ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬زﻫﻜﺸﻲ ﻳﺎ ﻟﺠﻦ ﻛﺸﻲ ﺑﺮاي آﺑﮕﻴﺮي در ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ‪ .‬در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺑـﺰرگ ﻛـﻪ آﺑﮕﻴـﺮي ﺗﺎﻧـﻚ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣﺘـﺪاول اﺳـﺖ ‪ ،‬ﻧـﺼﺐ‬
‫ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻟﺠﻦ در ﻛﻒ ﻫﻤﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳـﺖ ‪ .‬ﺷـﻴﺮﻫﺎي ﻟﺠـﻦ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﭘﻤـﭗ‬
‫آﺑﮕﻴﺮي ﻣﺮﻛﺰي ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺨﻠﻴﻪ زﻫﻜﺸﻲ ﻃﺮح ﺑﻪ ﭼﺎه ﻣﺮﻃﻮب در ﻣﺤﻞ ﭘﻤﭙﺎژ ﻃﺮح وﺻﻞ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي آﺑﮕﻴﺮي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﻇـﺮف ﻣـﺪت ‪ 12-24‬ﺳـﺎﻋﺖ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-28‬اﺑﻌﺎد ﻣﺘﺪاول ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮاي ﻫﻮاده ﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺳﻄﺤﻲ ‪.‬‬
‫ﻋﺮض ﺗﺎﻧﻚ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﺗﺎﻧﻚ‬ ‫اﻧﺪازه ﻫﻮاده‬
‫‪m‬‬ ‫‪ft‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪ft‬‬ ‫‪kW‬‬ ‫‪hp‬‬
‫‪9-12‬‬ ‫‪30-40‬‬ ‫‪3-3/6‬‬ ‫‪10-12‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪10/5-15‬‬ ‫‪35-50‬‬ ‫‪3/6-4/2‬‬ ‫‪12-14‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪12-18‬‬ ‫‪40-60‬‬ ‫‪3/9-4/5‬‬ ‫‪13-15‬‬ ‫‪22/5‬‬ ‫‪30‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٠٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪13/5-20‬‬ ‫‪45-65‬‬ ‫‪3/6-5/1‬‬ ‫‪12-17‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬

‫‪13/5-23‬‬ ‫‪45-75‬‬ ‫‪4/5-5/5‬‬ ‫‪15-18‬‬ ‫‪37/5‬‬ ‫‪50‬‬
‫‪15-26‬‬ ‫‪50-85‬‬ ‫‪4/5-6‬‬ ‫‪15-20‬‬ ‫‪56‬‬ ‫‪75‬‬
‫‪18-27‬‬ ‫‪60-90‬‬ ‫‪4/5-6‬‬ ‫‪15-20‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪100‬‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن‪ :‬در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﭼﻨـﺪ واﺣـﺪ ﺗﺎﻧـﻚ ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴـﻪ و‬
‫ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﻴﻠﻲ از ﻃﺮﺣﻬﺎ ‪ ،‬ﻓﺎﺿﻼب ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﺑـﻪ ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ در ﻳﻚ ﻛﺎﻧﺎل ﻳﺎ ﻣﺠﺮا ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻮﺛﺮ از ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫـﻮادﻫﻲ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻳﻚ روش ﺗﻘﺴﻴﻢ و ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﺮ ﻛﺪام از ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي ﻣﺠـﺰا اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪ .‬روﺷـﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ؛ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺠﺮاﻫﺎي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺳﺮرﻳﺰ ﻳﺎ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻳـﺎ‬
‫درﻳﭽﻪ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﭘﺴﺎب ورودي ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻮازﻧﻪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﺮدن اﻓﺖ ﻓﺸﺎر از ﺣﻮﺿﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺠﺰا اﻣﻜﺎﻧﭙـﺬﻳﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫رژﻳﻢ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﻳﮋه در ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳـﺖ وﺳـﻴﻠﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘـﺎل ﭘـﺴﺎب ورودي ﻳـﺎ ﺧﺮوﺟـﻲ ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ از ﻛﺎﻧـﺎل‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﻲ ﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑـﻪ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻫـﻮادﻫﻲ ﻣﺠـﺰا ﻛـﺮد و از ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 0/2-0/5‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﺘﺮ ﻃـﻮل‬
‫ﻛﺎﻧﺎل در دﻗﻴﻘﻪ )‪ (2-5 ft3/Lin ft.min‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-33‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻒ ﻏﻴﺮ ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎﻳﻲ در ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻒ‪ :‬ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺣﺎوي ﺻﺎﺑﻮن‪ ،‬دﺗﺮﺟﻨﺖ ﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻮرﻓﺎﻛﺘﺎﻧﺘﻬﺎ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻫﻮادﻫﻲ ﻓﺎﺿﻼب اﻳﺠﺎد ﻛﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺑـﺎﻻ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺪت ﻛﻒ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺳـﻮرﻓﺎﻛﺘﺎﻧﺘﻬﺎ در ﻓﺎﺿـﻼب ﻣﻮﺟـﻮد ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار‬
‫زﻳﺎدي ﻛﻒ در ﺷﺮوع ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﻞ ﻛﻒ ﻛﺮدن ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد ﻻﻳـﻪ ﻛﻔـﻲ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٠٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺣﺎوي ﺟﺎﻣﺪات ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﮔﺮﻳﺲ و ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ ‪ 2-33‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬
‫ﺑﺎد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻒ را از ﺳﻄﺢ ﺗﺎﻧﻚ ﺧﺎرج ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ اﻃﺮاف رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد و ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﺑـﺎ آن‬
‫در ﺗﻤﺎس ﺑﺎﺷﺪ آﻟﻮده ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﻒ اﻳﺠﺎد ﻣﻨﻈﺮه ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﺑـﺮاي ﻣﺤﻠﻬـﺎي‬
‫ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻒ ﺳﺮ و ﻛﺎر دارﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﻌﺪ از ﻧﺎﺑﻮدي ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﺠﺎد ﻟﻐﺰﻧﺪﮔﻲ ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻒ ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺣﺬف آن ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ روﺷـﻬﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻒ ‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑـﻮﻳﮋه در ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن ﭼﺮﺧـﺸﻲ ﻛـﻪ ﻛـﻒ در‬
‫ﻛﻨﺎرﻫﺎي ﺗﺎﻧﻚ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ و ﺳﻘﻮط آزاد از ﺳﺮرﻳﺰﻫﺎ ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻲ ﻛـﻪ ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاي ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭼﺮﺧﺸﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻜـﺴﺮي از ﻧﺎزﻟﻬـﺎي اﺳـﭙﺮي‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ ﻧﻮاﺣﻲ ﻛﻪ ﻛﻒ ﺟﻤـﻊ آوري ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻧـﺼﺐ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ‪ .‬ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎف ﺷﺪه ﻳﺎ آب زﻻل از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻧﺎزﻟﻬـﺎ ﭘﺎﺷـﻴﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺑﻄـﻮر ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﻛﻔﻬـﺎي‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه را ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪ .‬روش دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدن ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ ﻣـﻮاد ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺿـﺪ ﻛـﻒ ﺑـﻪ‬
‫داﺧﻞ آب اﺳﭙﺮي اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻒ ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ‬

‫ﻛﻒ ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 2-3‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻒ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻻﻳﻪ ﻏﻠﻴﻆ ﻗﻬﻮه اي رﻧـﮓ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫در ﺑﺎﻻي زﻻل ﺳﺎزﻫﺎ و ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺗﻌﺪاد ﻛﺎﻓﻲ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي‬
‫ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ رﺷﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در داﺧﻞ ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﻫﻮا ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺳﻄﺢ ﻗﺮار دارد ﺑﻪ دام ﻣﻲ اﻓﺘـﺪ و‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﻛﻒ ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻛﻒ ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣـﺬف‬
‫ﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻼت ﻛﻒ در ﻫﺎﺿﻢ ﻫﺎي ﻫﻮازي و ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻛـﻒ ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﺳﭙﺮي ﻛﺮدن ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻠﺮ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻻﻳﻪ ﻛـﻒ ﻣـﻲ رود‪،‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻧﺎزﻟﻬﺎي اﺳﭙﺮي در داﺧﻞ ﺳﺮﭘﻮش در ﻋﺮض ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﭘﻠﻴﻤﺮ ﻛﺎﺗﻴﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻒ ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻮﻛﺎردﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﺎوو و ﻫﻤﻜﺎران‪ . (1997 ،‬ﻛﻠﺮزﻧـﻲ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ )‪ (RAS‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺛﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻓﻼك و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن‬
‫ﭘﺴﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﭘﺮدازش ﺟﺎﻣـﺪات دﻓـﻊ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در ﻃﺮاﺣـﻲ زﻻل ﺳـﺎز‬
‫ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ در اداﻣﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ‪ ،‬دو ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ (1 :‬زﻣﺎن ﻛـﺎﻓﻲ ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﻘﻠﻲ ذرات و اﻳﺠﺎد ﻣﺎﻳﻊ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻻل و ‪ (2‬ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺟﺎﻣـﺪات ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻦ ﺷـﺪه‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٠٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺎﻣﺪات در ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ و ﻧﻜﺎت ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ در‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻐﻠﻴﻆ و ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗـﺒﻼً در ﺑﺨـﺶ‬
‫‪ 2-3‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺟﺎﻣﺪات‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات )‪ (kg/m2.d‬ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺟﺎﻣﺪات ورودي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ زﻻل ﺳﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ اوﻟﻴﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬روﺷﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺳـﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔـﺬاري ﺟﺎﻣـﺪات ﺑـﺼﻮرت ﺗـﺎﺑﻌﻲ از‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ و ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ زﻻل ﺳﺎز اﺳﺖ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬آﻧـﺎﻟﻴﺰ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒـﻮل ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﺗﻐﻠـﻴﻆ ﻟﺠـﻦ اﺳـﺖ؛ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫روﺷﻬﺎي ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﺮدن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ در ﺟﺪول ‪ 2-7‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪ .‬دو روش ﺑـﺮاي‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰ زﻻل ﺳﺎز ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ و ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات‪.‬‬
‫ﻫﺮ دو روش ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻮل ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-34‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻃﺮح ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات‬

‫ﺳﻄﺢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻪ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﻛﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﻒ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻼﻛـﺲ ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻟﺠﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺳﺘﻮن ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﻴﻦ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات و ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺳﻄﺢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫روش آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺑﺤﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛـﺮد ‪ .‬ﻋﻤـﻖ ﻗـﺴﻤﺖ ﺗﻐﻠـﻴﻆ در‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ‪ (1‬از ﻧﮕﻬﺪاري ﻋﻤﻖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻧﺸﺪه ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻧﺸﻮد ‪ (2‬ﺟﺎﻣﺪات اﺿﺎﻓﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﻮﻗﺖ ذﺧﻴﺮه ﺷﻮد‪ .‬روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎزدارﻧـﺪه ‪ ،‬ﺑـﺮ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣١٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﺳﺎس آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﻼﻛﺲ )ﺟﺮم( ﺟﺎﻣﺪات اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ روش ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳـﺎس آﻧـﺎﻟﻴﺰ ﻓﻼﻛـﺲ‬
‫ﺟﺮﻣﻲ ﺟﺎﻣﺪات )ﺣﺮﻛﺖ در ﻋﺮض ﻳﻚ ﻣﺤﺪوده( در ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اﺳﺖ ‪ ،‬داده ﻫﺎي ﺣﺎﺻـﻞ از‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎش ‪ .‬در ﻳﻚ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛـﻪ در ﺣﺎﻟـﺖ ﺛﺎﺑـﺖ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-34‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اس ‪ ،‬ﻓﻼﻛﺲ ﺛﺎﺑـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ در ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺤﺪوده ﺗﺎﻧﻚ‪ ،‬ﻓﻼﻛﺲ رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ‬
‫)ﺑﺎزدارﻧﺪه( ﺛﻘﻠﻲ و اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺠﻤﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ‪ ،‬ﭘﻤﭗ و ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ ‪ .‬در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﺗﺎﻧﻚ‪ ،‬ﻓﻼﻛـﺲ ﺟﺮﻣـﻲ ﺟﺎﻣـﺪات ﻧﺎﺷـﻲ از ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ )‬
‫ﺑﺎزدارﻧﺪه ( ﺛﻘﻠﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ‪SFg = C iVi (1 kg / 10 3 g‬‬ ‫)‪(2 − 61‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ = SFg‬ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺎﺷﻲ از ﺛﻘﻞ‪kg/m .h ،‬‬
‫‪ = Ci‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات در ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = Vi‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺟﺎﻣﺪات در ﻏﻠﻈﺖ ‪m/h ، Ci‬‬
‫ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺮﻣﻲ ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺣﺠﻤﻲ ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪QU‬‬
‫‪SFU = C iU b (1 kg / 10 3 g ) = C i‬‬ ‫) ‪(1 kg / 10 3 g‬‬ ‫)‪(2 − 62‬‬
‫‪A‬‬
‫‪ = SFu‬ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺎش از ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ‪kg/m2.h ،‬‬
‫‪ = Ub‬ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺠﻤﻲ رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪m/h ،‬‬
‫‪ = Qu‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺮﻳﻦ‪m3/h ،‬‬
‫‪ = A‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ‪m2 ،‬‬
‫ﻛﻞ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺮﻣﻲ ﺟﺎﻣﺪات ‪ SFt‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در زﻳـﺮ داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪SFt = SFg + SFu‬‬ ‫)‪(2 − 63‬‬
‫) ‪SFt = (C iVi + C iU b )(1kg / 10 3 g‬‬ ‫)‪(2 − 64‬‬
‫در رواﺑﻂ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺎﺷﻲ از ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ )ﺑـﺎز دارﻧـﺪه( ﺛﻘﻠـﻲ ﺑـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات و‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻃﻼﻋﺎت آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﺘﻮن ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ در ﻧﻤﻮدار ‪ 2-35‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ )ﻛﻤﺘﺮ از ‪ ،(1000 mg/l‬ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻠـﻲ ﻛـﻢ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ اﺳـﺘﻘﻼل ﻛﻤﺘـﺮي از ﻏﻠﻈـﺖ دارد‪ .‬اﮔـﺮ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺿﺮورﺗﺎً ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑـﺎ وﻗﺘﻴﻜـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻼﻛﺲ ﻛﻞ ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻞ ﺷﺮوع ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد ﺟﺎﻣﺪات‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎز دارﻧـﺪه ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﻪ ﺻـﻔﺮ اﺳـﺖ و ﻓﻼﻛـﺲ ﻛـﻞ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻞ‪ ،‬ﻣﺠﺪداً ﺑﻄﻮر زﻳﺎدي ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ ‪ ،‬ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻴﺮوي ﺛﻘـﻞ ﺑﺎﻳـﺪ از ﻳـﻚ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻋﺒﻮر ﻧﻤﺎﻳﺪ)ﻧﻤﻮدار ج‪ 2-35‬و ‪ 2-36‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣١١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺎﺷﻲ از اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺠﻤﻲ ﺗﺎﺑﻌﻲ ﺧﻄﻲ از ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎ ﺷـﻴﺐ ﻣﻌـﺎدل ﺳـﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ‪ Ub‬اﺳﺖ ) ﻧﻤﻮدار ‪ 2-36‬را ﺑﺒﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻓﻼﻛﺲ ﻛﻞ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘـﺎﻧﻲ‬
‫و ﻓﻼﻛﺲ ﺛﻘﻠﻲ اﺳﺖ در ﻧﻤﻮدار ‪ 2-36‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳـﺎ ﻛـﺎﻫﺶ دﺑـﻲ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﻛﻞ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﻄﺢ ﻣﻘﻄـﻊ‬
‫ﻋﺮﺿﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-36‬ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ اﮔﺮ ﻳﻚ ﺧﻂ اﻓﻘﻲ ﻣﻤﺎس ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻣﻨﺤﻨـﻲ ﻓﻼﻛـﺲ ﻛـﻞ ﻛـﺸﻴﺪه ﺷـﻮد ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد آن ﺑﺎ ﻣﺤﻮر ﻋﻤﻮدي ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺤﺪود ﺷﺪه ‪ SFL‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗـﻮان در‬
‫ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻜﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻈﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻛﺸﻴﺪن ﻳﻚ ﺧﻂ ﻋﻤﻮدي ﺑـﻪ ﻣﺤـﻮر ‪x‬‬
‫ﻛﻪ از ﻣﺤﻞ ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﻂ اﻓﻘﻲ و ﺧﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣـﻲ آﻳـﺪ؛ ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻓـﺮض ﻛـﻪ‬
‫ﻓﻼﻛﺲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻞ در ﻛﻒ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺻـﺮﻓﻨﻈﺮ اﺳـﺖ و ﺟﺎﻣـﺪات ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺠﻤﻲ ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﻛﻪ ﻓﻼﻛﺲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻞ در ﺗﻪ ﺗﺎﻧـﻚ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ اﺳﺖ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻮازﻧﻪ ﻣﻮاد در ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛـﻪ در زﻳـﺮ ﻋﻤﻘـﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ و ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﻘﻠـﻲ ﻟﺠـﻦ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ در ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻜﺶ ﻟﺠﻦ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪ ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ﺟﺎﻣﺪات ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺤﺪود ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 2-36‬ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪات در ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ و اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ذﺧﻴـﺮه ﻛـﺎﻓﻲ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮرﻳﺰ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨـﺪه‪ ،‬ﺳـﻄﺢ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﻮازﻧﻪ ﻣﻮاد‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪(Q + QU )C 0‬‬
‫=‪A‬‬ ‫) ‪(1kg / 10 3 g‬‬ ‫)‪(2 − 65‬‬
‫‪SFL‬‬

‫‪(1 + α )QC 0‬‬

‫=‪A‬‬ ‫) ‪(1kg / 10 3 g‬‬ ‫)‪(2 − 66‬‬
‫‪SFL‬‬
‫‪ = A‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ ‪m2 ،‬‬
‫‪ = Q+Qu‬ﻛﻞ دﺑﻲ ﺣﺠﻤﻲ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ )ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮرﻳﺰ و ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ( ‪m3/d ،‬‬
‫‪ = C0‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ورودي ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = SFL‬ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ‪kg/m2.d ،‬‬
‫‪α = QU / Q‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 2-36‬اﮔﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺷـﻴﺐ ﺧـﻂ‬
‫ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻫﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﻴﺐ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻘﺪار ﻓﻼﻛﺲ ﻣﺤـﺪود‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺳﻄﺢ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬در ﻳـﻚ ﻃﺮاﺣـﻲ واﻗﻌـﻲ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﻨﺪ دﺑﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻮع روش ﻧﻤﻮداري آﻧﺎﻟﻴﺰ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣١٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻛﻪ در ﻧﻤﻮدار ‪ 2-36‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﻼﻛـﺲ ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﺤـﺪود ﻛﻨﻨـﺪه در ﻧﻤـﻮدار ‪2-37‬‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻧﻤﻮداري از راﺑﻄﻪ ‪ 2-64‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳـﺖ و ﺣـﺪاﻗﻞ ‪ SFt‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﻖ آن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ‪ Ci‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪∂SFt‬‬
‫‪= 0 = Vi − U b‬‬ ‫)‪(2 − 67‬‬
‫‪∂Ci‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﻧﻤﻮدار ‪ 2-37‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات در ﻓﻼﻛـﺲ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاﺑﺮ ‪ CL‬و ‪ Vi C L = U b C L‬اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﻓﻼﻛـﺲ ﻣﺤـﺪود ﻛﻨﻨـﺪه روي‬
‫ﻣﺤﻮر ﻋﺮﺿﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺸﻴﺪن ﻳﻚ ﺧﻂ ﻣﻤﺎس ﺑﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳـﺪ ﻛـﻪ از ﻣﻴـﺎن‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﺤﻮر ﻋﺮﺿﻲ را ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﻫﻨﺪﺳﻲ اﻳـﻦ روش‬
‫ﺑﺎ روﺷﻲ ﻛﻪ در ﻧﻤﻮدار ‪ 2-36‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﻄـﻲ در ﻧﻤـﻮدار ‪ 2-37‬ﺑـﺮاي ‪ Ub‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬روش ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﻧﻤﻮدار ‪ 2-37‬ﺑﻄﻮر ﺧﺎص در ﻣـﻮاردي ﻣﻔﻴـﺪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﺛـﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﺑﺮ اﻧﺪازه ﺗﺎﺳﻴـﺴﺎت ﺗـﺼﻔﻴﻪ)ﺣـﻮض ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ و‬
‫ﻫﻮاده ( ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد روش ﻓﻼﻛـﺲ ﺟﺎﻣـﺪات از ﻃﺮﻳـﻖ آﻧـﺎﻟﻴﺰ در ﻣﺜـﺎل ‪2-11‬‬
‫ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-35‬روش آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻞ ﺑﺼﻮرت ﺗـﺎﺑﻌﻲ از ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎز دارﻧﺪه ﺣﺎﺻﻞ از آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺳﺘﻮن ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ب( ﻃﺮح ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎز دارﻧﺪه ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻟﻒ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ج( ﻃـﺮح‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﺎﻣﻞ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣١٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-36‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات از ﻃﺮﻳﻖ آﻧﺎﻟﻴﺰ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣١۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-37‬ﻃﺮح ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ داده ﻫﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣـﺪات از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰ‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-11‬ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات‪ :‬اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه در زﻳﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﻳﻚ ﻟﺠﻦ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ از ﻳﻚ ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ روش اﻛﺴﻴﮋن ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺪﺳﺖ آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ‪ Q+Qr‬ﺑﻄﻮر ﺛﺎﺑﺖ ‪ 25 m3/m2.d‬ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻘﺪار ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠـﻦ ‪Qr‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 40‬درﺻﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط ﻫـﻮاده را ﻛـﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮان ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻧﻤـﻮدار ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺑـﺮاي اﻳـﻦ ﻣـﺴﺌﻠﻪ در ﺷـﻜﻞ ب‪ 2-9‬ﺻـﻔﺤﻪ‬
‫‪)691‬ﻣﺘﻜﻒ( ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻦ‬
‫ﺷﺪه و ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺷﺪه در ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﺣـﻮض ﻫـﻮادﻫﻲ ﺑﺮﮔـﺸﺖ داده ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﺗـﺎ ﺳـﻄﺢ‬
‫ﻣﻄﻠﻮب ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﻫﻮاده ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻴـﺰان ﺟﺎﻣـﺪات دﻓﻌـﻲ ‪ Qw‬در‬
‫اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‬ ‫‪MLSS , mg/l‬‬
‫اوﻟﻴﻪ ‪m/h ،‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪2000‬‬
‫‪11/5‬‬ ‫‪3000‬‬
‫‪9/1‬‬ ‫‪4000‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪5000‬‬
‫‪4/2‬‬ ‫‪6000‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪7000‬‬
‫‪2/2‬‬ ‫‪8000‬‬
‫‪1/6‬‬ ‫‪9000‬‬
‫‪1/2‬‬ ‫‪10000‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣١۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪0/5‬‬ ‫‪15000‬‬
‫‪0/2‬‬ ‫‪20000‬‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪30000‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪mg/l=g/m3 :‬‬
‫راه ﺣﻞ ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻞ را از ﻃﺮﻳﻖ اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه و رﺳـﻢ ﻣﻨﺤﻨـﻲ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻳﻚ ﺟﺪول ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺟﺎﻣﺪات‬
‫داده ﺷﺪه ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات‪، a‬‬ ‫‪MLSS , g/m3‬‬

‫‪kg/m3.h‬‬
‫‪8/54‬‬ ‫‪2000‬‬
‫‪10/53‬‬ ‫‪3000‬‬
‫‪11/03‬‬ ‫‪4000‬‬
‫‪10/65‬‬ ‫‪5000‬‬
‫‪7/68‬‬ ‫‪6000‬‬
‫‪6/37‬‬ ‫‪7000‬‬
‫‪5/36‬‬ ‫‪8000‬‬
‫‪4/41‬‬ ‫‪9000‬‬
‫‪3/70‬‬ ‫‪10000‬‬
‫‪2/25‬‬ ‫‪15000‬‬
‫‪1/40‬‬ ‫‪20000‬‬
‫‪0/80‬‬ ‫‪30000‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ = X ( g / m )V ( m / h )(1kg / 10 g ) .a‬ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات‬

‫ب( ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻞ را رﺳﻢ ﻛﻨﻴﺪ )ﻧﻤﻮدار زﻳﺮ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣١۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ -2‬ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺠﻤﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻃﺮح ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪه ‪ ،‬ﺑﺎرﮔـﺬاري‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ )‪ ، (Q+Qr‬ﺑـﺎزاي واﺣـﺪ ﺳـﻄﺢ ‪ 25 m3/m2.d‬اﺳـﺖ ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ‪ Ub‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪U b = [0.4 Q /(Q + 0.4 Q)](25 m 3 / m 2 .d ) = 7.14 m / d = 0.3 m / h‬‬
‫‪ -3‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﻛﻞ را ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻴﺪ و ﻣﻴﺰان ﻓﻼﻛﺲ ﻣﺤـﺪود ﺷـﺪه و ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ را ﺑﺮ روي ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛـﺲ ﺟﺎﻣـﺪات رﺳـﻢ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪SFu = X iU b (1kg / 10 3 g‬‬
‫‪ = Xi‬ﻏﻠﻈﺖ ‪g/m3 ، MLSS‬‬
‫‪ = Ub‬ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺠﻤﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺪاﻗﻞ ‪m/h ،‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ‪Xi = 10000 g/m3‬‬
‫‪SFu = (10000 g / m 3 )(30 m / h)(1 kg / 10 3 g ) = 3 kg / m 2 .h‬‬
‫ب( ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻛﻞ را ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﻛﺮدن ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻓﻼﻛـﺲ ﺟﺎﻣـﺪات ﺟﺮﻳـﺎن ﺗﺤﺘـﺎﻧﻲ و‬
‫ﻓﻼﻛﺲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻞ رﺳﻢ ﻛﻨﻴﺪ )ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫ج( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ‪ ،‬ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺪﺳـﺖ ﻣـﻲ اﻳـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪SFL = 6.6 kg / m 2 .h‬‬
‫د( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ‪ ،‬ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات ﺟﺮﻳـﺎن ﺗﺤﺘـﺎﻧﻲ ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺎ‬
‫‪ 21900 g/m3‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣١٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ -4‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان در راﻛﺘﻮر ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ را در ﻣﺤﺪوده ﻣﺮزي ﺑﺎ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ رﺷﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ راﻛﺘـﻮر ﺑﻨﻮﻳـﺴﻴﺪ ‪.‬‬
‫‪ TSS = X0‬ورودي ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ‪.‬‬
‫‪QX 0 + QR X R = (Q + QR ) X‬‬
‫ب( ﺑﺎ ﻓﺮض ‪ ( X 0 〈〈 X R ) X0 = 0‬و ‪ ، QR / Q = 0.4‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬راﻛﺘﻮر را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳـﺪ‬
‫‪.‬‬
‫‪0.4 Q(21900 g / m 3 ) = (1 + 0.4 ) QX‬‬
‫‪X = 6257 g / m 3‬‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ در آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﺎﻻ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑـﺮ ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪه در راﻛﺘﻮر ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﻌﻨـﻮان ﻳـﻚ ﺑﺨـﺶ‬
‫ﺟﺪاﻳﻲ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 2-38‬آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري زﻻل ﺳﺎز‪ :‬اﻟﻒ( ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑـﺖ در ﻣﺤـﻞ ﺑﺮﺧـﻮرد‬
‫ﺧﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ و ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮرﻳﺰ ب( ﺑﺎرﮔﺬاري ﻛﻢ )‪ (B‬و ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺤﺮاﻧﻲ )‪ ، (A‬ﻧﻘـﺎط‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‬

‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪ :‬روش آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ ‪ ،‬اﺻﻮل آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات را ﺑﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮدن‬
‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط و ﺷـﺮاﻳﻂ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫زﻻل ﺳﺎز ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﻼﻛـﺲ ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﺤـﺪود ﻛﻨﻨـﺪه را ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‬
‫)ﻛﻴﻨﺎت و ﻫﻤﻜﺎران‪1977 ،‬؛ ﻛﻴﻨﺎت‪ .(1985 ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻧﻤﻮدار اﻟـﻒ‪ 2-28‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺗﻘﺎﻃﻊ ﺧﻂ ﻣﻘﺪار ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﺳﺮرﻳﺰ زﻻل ﺳﺎز و ﺧﻂ ﻣﻘـﺪار ﻓﻼﻛـﺲ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣١٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺟﺎﻣﺪات ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ زﻻل ﺳﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑـﺮاي ﻏﻠﻈـﺖ واﻗﻌـﻲ ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط‪،‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ زﻻل ﺳﺎز و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد و اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﺤﺪوده ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات‬
‫زﻻل ﺳﺎز ﺑﺮاي ﻟﺠﻨﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺧﺎص ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻓﻼﻛـﺲ ﺟﺎﻣـﺪات ﺳـﺮرﻳﺰ زﻻل ﺳـﺎز‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ 2-38‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ‪Q( X‬‬
‫= ‪SFQ‬‬ ‫)‪(2 − 68‬‬
‫‪A‬‬
‫‪ = SFQ‬ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﺳﺮ رﻳﺰ‪kg/m2.d ،‬‬
‫‪ = Q‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ زﻻل ﺳﺎز‪m3/d ،‬‬
‫‪ = A‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺦ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ زﻻل ﺳﺎز‪m2 ،‬‬
‫‪ = X‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ‪g/l ،‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ )‪ (X‬در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﻃﻮل ﺧﻂ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﺳﺮرﻳﺰ ﺑﺎ ﻛﺸﻴﺪن‬
‫ﻳﻚ ﺧﻂ ﻋﻤﻮدي ﺑﻪ ﻣﺤﻮر ‪ X‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺧﻂ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺟﺮﻳـﺎن ﺗﺤﺘـﺎﻧﻲ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﺷـﻴﺐ‬
‫ﻣﻨﻔﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ زﻻل ﺳﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻧﻤﻮدار ‪ 2-36‬ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﻫﮕﻴﺮي ﻣﺤﻮر ‪ y‬از ﺧﻂ ﻋﻤﻮدي ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه از ﻣﺤﻞ ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﻂ ﻋﻤﻮدي و ﺧﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻓﻼﻛﺲ ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات زﻻل ﺳﺎز )‪(SFx‬اﺳﺖ ‪ .‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﻴﺐ ﺧﻂ ﺳـﺮﻋﺖ ﻓﻼﻛـﺲ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ‪ Ub‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫‪SFt − SFQ‬‬
‫= ‪Ub‬‬ ‫)‪(2 − 69‬‬
‫‪0 − X MLSS‬‬
‫]‪[(Q + QR ) X MLSS / A‬‬
‫= ‪Ub‬‬ ‫)‪(2 − 70‬‬
‫‪− X MLSS‬‬
‫‪QR‬‬
‫‪Ub = −‬‬ ‫)‪(2 − 71‬‬
‫‪A‬‬
‫ﺧﻂ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ و ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺛﻘﻠـﻲ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬
‫ﻛﺮد و اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻛﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري زﻻل ﺳﺎز در ﻣﺤﺪوده ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣـﺪات ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﺮد )ﺷﻜﻞ ب‪ 2-38‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺧﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ در ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ ‪ B‬ﻣﻤﺎس ﺑﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛـﺲ‬
‫ﺛﻘﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-37‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ وﺿـﻌﻴﺖ ﻓﻼﻛـﺲ ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زﻻل ﺳﺎز در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ و ﻧﻘﻄـﻪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ ﻏﻠﻈـﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫‪ MLSS‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﺪ و ﺧﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ در ﺷﺎﺧﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺛﻘﻠـﻲ ﻋﺒـﻮر ﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ زﻻل ﺳﺎز ﺑﻪ ﺳﺮ رﻳﺰ ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫رﻓﺖ ‪ .‬در ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ ‪ A‬ﺑﺮ روي ﻧﻤﻮدار ب‪ ، 2-38‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳـﺖ و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﺷﺎﺧﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺛﻘﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣـﺪات وﺟـﻮد دارد‪ .‬روش آﻧـﺎﻟﻴﺰ ﻧﻘﻄـﻪ ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣١٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻴﻮه اي را ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮرﻳﺰ زﻻل ﺳﺎز ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪MLSS‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات را اراﺋﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳـﺖ‪ .‬روش‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ‪ MLSS‬و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔـﺸﺖ ﻟﺠـﻦ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ در ﺣﺎﻟـﺖ ﺟﺮﻳـﺎن ورودي‬
‫ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ در ﻣﺜﺎل ‪ 2-12‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-12‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﺟﺎﻣـﺪات در زﻳـﺮ ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻳﻚ ﻳﺎ دو زﻻل ﺳﺎز در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ در ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ دﺑـﻲ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ‪ 15070 m3/d‬و ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ زﻳﺮ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫‪ -1‬دو زﻻل ﺳﺎز ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ 20‬ﻣﺘﺮ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ دو زﻻل ﺳﺎز ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷـﻮد ‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ MLSS‬ﻣﻄﻠـﻮب ‪3500 mg/l‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -3‬اﻣﻜﺎن ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري زﻻل ﺳﺎز را ﺑـﺎ ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي ﺟﺮﻳـﺎن ﺗﺤﺘـﺎﻧﻲ ‪ 12 ، 10‬و ‪ 14 g/l‬ارزﻳـﺎﺑﻲ و‬
‫ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬را در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻳـﻚ زﻻل ﺳـﺎز و ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ‪ 12 g/l‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ -5‬ﺑﺎرﮔــﺬاري ﺟﺎﻣــﺪات زﻻل ﺳــﺎز را ﺑــﺮاي ﻏﻠﻈــﺖ ﺟﺮﻳــﺎن ﺗﺤﺘــﺎﻧﻲ ‪ 12 g/l‬و ‪3500g/m‬‬
‫= ‪ MLSS‬ﺑﺮاي اﻟﻒ( ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري دو زﻻل ﺳﺎز ب( ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻳﻚ زﻻل ﺳﺎز ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺎﻳﻊ‬

‫ﺳﻄﺤﻲ ‪m/h ،‬‬ ‫ﻣﺨﻠﻮط ‪g/m3 ،‬‬
‫‪2/9‬‬ ‫‪2000‬‬
‫‪1/9‬‬ ‫‪3000‬‬
‫‪1/3‬‬ ‫‪4000‬‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪5000‬‬
‫‪0/6‬‬ ‫‪6000‬‬
‫‪0/26‬‬ ‫‪8000‬‬
‫‪0/17‬‬ ‫‪9000‬‬
‫‪0/12‬‬ ‫‪10000‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٢٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪0/05‬‬ ‫‪12000‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪16000‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪g/m3 = mg/l :‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ ، ( SFg = CiVi ) 2-61‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺛﻘﻠﻲ )ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در زﻳـﺮ (‬
‫را ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪SFg , kg/m .h‬‬ ‫‪Vi , m/h‬‬ ‫‪Ci , g/l‬‬
‫‪5/8‬‬ ‫‪2/9‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪5/7‬‬ ‫‪1/9‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪5/2‬‬ ‫‪1/3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪4/5‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪3/6‬‬ ‫‪0/6‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪2/08‬‬ ‫‪0/26‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪1/53‬‬ ‫‪0/17‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪1/2‬‬ ‫‪0/12‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪0/6‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪0/16‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪16‬‬

‫‪ -2‬ﺧﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮ رﻳﺰ و ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ ‪ 3500 mg/l‬ﻓﻼﻛـﺲ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺳﺮ رﻳﺰ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-68‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ )‪. SFQ = Q( X / A‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ زﻻل ﺳﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ A = πD 2 / 4 = π (20) 2 / 4 = 314 m 2‬ﺳﻄﺢ ﻫﺮ زﻻل ﺳﺎز‬
‫‪ = 2 × 314 = 628 m 2‬ﺳﻄﺢ ﻛﻞ )دو زﻻل ﺳﺎز(‬
‫ب( ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮرﻳﺰ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ X‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪Q( X ) (15070 m 3 / d )( X‬‬
‫= ‪SFQ‬‬ ‫=‬ ‫) ‪= 23.997 m / d ( X‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪628 m 2‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٢١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ج( ﻧﻘﻄــﻪ ﻛــﺸﻴﺪه ﺷــﺪه از ﻏﻠﻈــﺖ ﺟﺮﻳــﺎن ﺗﺤﺘــﺎﻧﻲ ‪ (3/5 g/l) 3500 mg/l‬را ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﻛﻨﻴــﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﺎده ‪ :‬اﮔﺮ ‪X = 3.5 g / l = 3.5 kg / m 3‬‬
‫‪SFQ = (23.997 m / d )(3.5 kg / m 3 )(1d / 24 h) = 3.5 kg / m 2 .h‬‬
‫‪ -3‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ را در ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ 12 ، 10‬و ‪ 14 g/l‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻴﺪ )ﺷﻜﻞ زﻳﺮ را ﺑﺒﻨﻴﺪ( ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ‪ 14 g/l‬را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﻲ را رﺳﻢ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ 14 g/l‬در ﻣﺤﻮر ‪ x‬ﺑﺮﺧﻮرد و از ﻣﻴﺎن ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻋﺒـﻮر ﻛﻨـﺪ ‪ .‬ﺗﻘـﺎﻃﻊ‬
‫ﺧﻂ ﺑﺎ ﻣﺤﻮر ‪ y‬در ﻧﻘﻄﻪ ‪ 4/67 kg/m2.h‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻳـﻚ ﺷـﺮاﻳﻂ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ ؛ زﻳﺮا ﺧﻂ از ﺑﺎﻻي ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺛﻘﻠﻲ ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ‪ 10‬و ‪ ، 12g/l‬ﺧﻄﻮط از زﻳﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺛﻘﻠـﻲ ﻋﺒـﻮر ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ؛ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳـﻦ دو‬
‫ﻏﻠﻈﺖ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ب( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ را در ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ )‪ 10 g/l (10 kg/l‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﺐ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ را از ﻧﻤﻮدار ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺘﺪاد از روي ﻣﺤﻮر ‪ x‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 5/38 kg/m2.h‬اﺳﺖ و ﺷﻴﺐ ﻣﻨﻔﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪ m/h‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫]‪[(5.38 − 0) kg / m2.h‬‬
‫= ﺷﻴﺐ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬ ‫‪= −0.538 m / h‬‬
‫]‪[(0 − 10) g / m3‬‬
‫‪ = −(−0.538 m / h) = 0.538 m / h‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ‬
‫)‪(15070 m 3 / d )(1 d / 24 h‬‬
‫= ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮرﻳﺰ زﻻل ﺳﺎز‬ ‫‪= 1m / h‬‬
‫‪628 m 2‬‬
‫)‪(0.538 m / h‬‬
‫= ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ‬ ‫‪= 0.538‬‬
‫)‪(1 m / h‬‬
‫ج( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن را در ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮﻳـﺎن ﺗﺤﺘـﺎﻧﻲ ‪ 10 g/l‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻮازﻧـﻪ ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٢٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪X R QR = (QR + Q) X‬‬

‫‪X R R = (1 + R) X‬‬
‫‪ = R‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ‬
‫‪−1‬‬ ‫‪−1‬‬
‫‪⎛X‬‬ ‫⎞‬ ‫) ‪⎡ (10 g / l‬‬ ‫⎤‬
‫⎟⎟‪R = ⎜⎜ R − 1‬‬ ‫⎢=‬ ‫⎥‪− 1‬‬
‫‪⎝ X‬‬ ‫⎠‬ ‫⎦ ) ‪⎣ (3.5 g / l‬‬
‫‪R = 0.538‬‬
‫د( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ را در ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ )‪ 12 g/l (12 kg/m3‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده روش ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑـﺎﻻ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫]‪[(4.94 − 0) kg / m 2 .h‬‬
‫‪ = −‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮرﻳﺰ‬ ‫‪= −0.41 m / h‬‬
‫] ‪[(0 − 12) g / m 3‬‬
‫‪R = 0.41‬‬
‫‪ -4‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ‪ MLSS‬ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري ﻳـﻚ زﻻل ﺳـﺎز و ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ‪ 12 g/l‬اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻼﻛﺲ ﺛﻘﻠﻲ ‪ ،‬ﺧﻂ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮ رﻳـﺰ را ﺑـﺮاي ﻳـﻚ زﻻل‬
‫ﺳﺎز رﺳﻢ ﻛﻨﻴﺪ )ﺷﻜﻞ زﻳﺮ را ﺑﺒﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ‪ A = 314 m 3‬و ‪: X = 2 g / l‬‬

‫) ‪(15070 m 3 / d )(1 d / 24 h)(2 kg / m 3‬‬
‫= ‪SFQ‬‬ ‫‪= 4 kg / m 2 .h‬‬
‫‪314 m 2‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﻣﻤﻜﻦ ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﺮﻋﺖ ﺳـﺮرﻳﺰ‬
‫و ﺧﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ اﺳﺖ ‪ .‬در ﻧﻤﻮدار ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 1/2‬ﮔـﺮم در‬
‫ﻟﻴﺘﺮ )‪ MLSS (2100 mg/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات زﻻل ﺳﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺮاي دو زﻻل ﺳﺎز ‪A = 628 m , MLSS = 3.5 g / l , R = 0.41 :‬‬
‫‪2‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٢٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ = Q(1 + R)( X ) / A‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات‬

‫) ‪(15070 m 3 / d )(1 + 0.41)(3.5 kg / m 3‬‬
‫=‬ ‫‪= 4.93 kg / m 2 .h‬‬
‫) ‪(628 m )(24 h / d‬‬
‫‪2‬‬

‫ب( ﺑﺮاي ﻳﻚ زﻻل ﺳﺎز‪A = 314 m 2 :‬‬

‫)‪(15070 m 3 / d )(1 d / 24 h‬‬
‫= ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮرﻳﺰ زﻻل ﺳﺎز‬ ‫‪= 2m/h‬‬
‫‪314 m 2‬‬
‫‪ = 0.41 m / h‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ )ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ج‪(3‬‬
‫‪0.41 m / h‬‬
‫=‪R‬‬ ‫‪= 0.205‬‬
‫‪2m/h‬‬
‫) ‪(15070 m 3 / d )(1 + 0.205)(2.1 kg / m 3‬‬
‫= ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات‬ ‫‪= 5.06 kg / m 2 .h‬‬
‫) ‪(314 m )(24 h / d‬‬
‫‪2‬‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧﺮ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﭘﺎﻳﺪار ﺑﺎ ‪ BOD‬و ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ﻛـﻢ و‬
‫ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﻣﻬﻢ در ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺧﻴﻠﻲ از اﻃﻼﻋﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ ‪ 5‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ‬
‫اوﻟﻴﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﺣﺠﻢ زﻳﺎد ﺟﺎﻣﺪات ﻟﺨﺘﻪ ﺷـﺪه در ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص دارد‪ .‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ ﻗـﺒﻼً ﻳـﺎدآوري ﺷـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ در ﻛﻒ ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻖ ﺗﺎﻧﻚ را ﭘﺮ ﻛﻨﺪ و اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﻤﭙـﺎژ ﻟﺠـﻦ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ﻳـﺎ اﻧـﺪازه‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﻮاﻗﻊ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﭘﻴﻚ‪ ،‬ﻣﻘﺪار اﺿﺎﻓﻲ ﺳﺮرﻳﺰ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑـﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ورودي ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳـﻚ ﺟﺮﻳـﺎن ﻣﺘـﺮاﻛﻢ ﺗﻤﺎﻳـﻞ ﺑـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن دارد و ﻣـﺎﻧﻊ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات و ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻟﺠﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺮاي ﭼﻴﺮه ﺷﺪن ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻄـﻮر ﻣﻨﺎﺳـﺐ در‬
‫اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ‪ (1 :‬اﻧـﻮاع‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ‪ (2‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات و ﺑﺎرﮔﺬاري ﺳﻄﺤﻲ ‪ (3‬ﻋﻤﻖ ﺟﺎﻧﺒﻲ آب ‪ (4‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫‪ (5‬ﻃﺮاﺣﻲ ورودي ‪ (6‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﺎرﮔﺬاري و ﻣﺤﻞ ﺳﺮرﻳﺰ ‪ (7‬ﺣﺬف ﻛﻒ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﺗﺎﻧﻚ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﻮاع ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﺪاول ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴـﺮد ‪ ،‬داﻳـﺮه‬
‫اي ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ اﻟـﻒ‪ ،‬ب‪ 2-39‬را ﺑﺒﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي ﻣﺮﺑـﻊ ﺷـﻜﻞ در ﺑﻌـﻀﻲ ﻣﻮاﻗـﻊ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﻳﺎ داﻳﺮه اي در ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻮﺛﺮ ﻧﻤـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات در ﮔﻮﺷﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺎزن ﻣﺮﺑﻌﻲ ﺷﻜﻞ ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺼﻮرت دوره اي ﺑﺎ ﺗﻼﻃـﻢ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﺳﺮرﻳﺰ ﺟﺎرو ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي داﻳﺮه اي ﺑﺎ ﻗﻄـﺮ ﺣـﺪود )‪-200‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٢۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ 10‬ﻓﻮت( ‪ 3-60‬ﻣﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﺪوده از )ﻓﻮت ‪10-40 (30-140‬‬
‫ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻌﺎع ﺗﺎﻧﻚ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎً ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 5‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻤـﻖ ﺟـﺎﻧﺒﻲ آب ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬دو ﻧـﻮع ﻛﻠـﻲ‬
‫ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي داﻳﺮه اي ﺑﺮاي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ :‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﻛﺰي و ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻣﺤﻴﻄـﻲ‪ .‬ﻫـﺮ‬
‫دو ﻧﻮع از ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺣﺮﻛﺖ دوراﻧﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل و ﺣﺬف ﻟﺠﻦ از ﻛﻒ زﻻل ﺳـﺎز اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ دو ﻧﻮع ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻟﺠﻦ را ﺑـﻪ ﭼﺎﻫـﻚ ﻣﺮﻛـﺰي ﻣـﺸﺎﺑﻪ اﻧـﻮاع ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻳﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲ دﻫﺪ و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻟﺠﻦ را ﺑﻄﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫از ﻛﻒ ﺗﺎﻧﻚ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ارﻳﻔﻴﺲ ﻫﺎي ﻣﻜﺸﻲ ﺣﺬف ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻛﻒ ﺗﺎﻧﻚ را در ﻫـﺮ دور ﺗﻴﻤـﺎر‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻮع ﻣﻜﺶ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ارﺗﻔﺎع اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻣﻜﺶ ﻣﺠﺰا‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ . (2-40‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻜﺸﻲ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﻴﺪه اﺳـﺖ ﻟﺠـﻦ‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭘﻤﭙﺎژ ﻳـﺎ ﻓـﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳـﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﺣـﺬف ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻟﺠـﻦ روب ﻧـﻮع‬
‫ﭼﺮﺧﺸﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺗﺴﺮﻳﻊ در ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه از ﻣﺤﻴﻂ ﺗﺎﻧﻚ ﺑـﻪ ﭼﺎﻫـﻚ ﻣﺮﻛـﺰي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ ب‪ 2-40‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﺗﻮزﻳـﻊ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﺮﻳﺎن ورودي ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ اﺑﻌﺎد ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي اﻓﻘﻲ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻧـﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻃﻮل ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻧﺒﺎﻳﺪ از ‪ 10‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻤﻖ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨـﺪ؛ اﻣـﺎ ﻃﻮﻟﻬـﺎي‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از )ﻓﻮت ‪ 90 (300‬ﻣﺘﺮ ﺑﻄﻮر ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰي در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺑـﺰرگ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در‬
‫ﻣﻮاردﻳﻜﻪ ﻋﺮﺿﻬﺎي ﺗﺎﻧﻚ ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ از ‪ 6‬ﻣﺘﺮ )‪ 20‬ﻓﻮت( ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﻜﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧـﻪ‬
‫ﺟﻤﻊ آوري ﻟﺠﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻬﺎي ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺎﻻﺗﺮ از )ﻓﻮت ‪ 24 ( 80‬ﻣﺘـﺮ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-39‬زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﺘﺪاول ‪ :‬اﻟﻒ( داﻳﺮه اي ﺑﺎ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑـﺮاي ﺟﻤـﻊ آوري ﻟﺠـﻦ و‬
‫ب( ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٢۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-40‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺟﻤﻊ آوري ﻟﺠﻦ داﻳﺮه اي‪ :‬اﻟﻒ( ﻧﻮع ﻣﻜـﺸﻲ ب( ﻟﺠـﻦ روب ﻧـﻮع دوراﻧـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً در اروﭘﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٢۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-41‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺟﻤﻊ آوري ﻟﺠﻦ ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ‪ :‬اﻟﻒ( زﻧﺠﻴﺮ و ﺷﻨﺎور ب( ﭘﻞ ﻣﺘﺤﺮك‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-42‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺟﻤﻊ آوري ﻟﺠﻦ در ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ اﻟﻒ( زﻧﺠﻴﺮ و ﺷﻨﺎور ب( ﭘﻞ ﻣﺘﺤﺮك‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺷﻜﻞ ﺗﺎﻧﻚ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻟﺠﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري زﻳـﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ (1 :‬ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ وﻗﺘﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻي ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﺑﺮ زدن ﻻﻳﻪ ﺑﺎﻻي ﻣﺎﻳﻊ از ﻣﻴﺎن ﻟﺠﻦ اﻧﺠـﺎم ﻧـﺸﻮد‪ (2 .‬ﻣﻜﺎﻧﻴـﺴﻢ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﻗﻮي ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺗﺮاﻛﻢ زﻳﺎد ﻛﻪ در ﺣﻴﻦ دوره ﻫﺎي ﻓﻘﺪان ﺑﺮق ﻳﺎ ﺧﺮاﺑـﻲ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ داﺧﻞ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ را اﻧﺘﻘﺎل دﻫﺪ و ﺣﺬف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل‬
‫ﻫﺮ دو ﻧﻮع ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﻟﺠﻦ در ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ (1 :‬زﻧﺠﻴـﺮ ﻣﺘﺤـﺮك ‪(2‬‬
‫ﭘﻠﻬﺎي ﻣﺘﺤﺮك )ﺷﻜﻠﻬﺎي ‪ 2-41‬و ‪ 2-42‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬زﻧﺠﻴﺮﻫﺎي ﻣﺘﺤﺮك ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻟﺠﻦ در ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﻃﻮﻳﻞ ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از دو ردﻳﻒ زﻧﺠﻴﺮه و ﺷﻨﺎور ﺑﺼﻮرت ﻳﺪﻛﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ ﭼﺎﻫﻚ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ﻟﺠﻦ ﻣﻄﻠﻮب ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﺎﻓﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻟﺠﻦ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﻟﺠﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﻧﺘﻬﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﺎ ورودي ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﺟﻤﻊ آوري ﺷﻮد ‪ .‬ﭘﻞ ﻫﺎي ﻣﺘﺤﺮك ﻛﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎﻻﺑﺮﻫﺎي ﺑﺎ ارﺗﻔـﺎع زﻳـﺎد ﻣﺘﺤـﺮك ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬در‬
‫اﻣﺘﺪاد ﻛﻨﺎرﻫﺎي ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﭘﻞ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﺑﺮ روي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﻞ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣـﺬف ﻟﺠـﻦ ﺑﻜـﺎر ﻣـﻲ‬
‫رود ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻟﺠﻦ روب ﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻜﺶ ﺑﺮاي ﭘﻤﭙﺎژ ﺷﺪن ﻟﺠﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﻟﺠـﻦ ﺑـﻪ‬
‫ﻳﻚ ﺷﻴﺎر ﺟﻤﻊ آوري ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎﻧﻚ اداﻣﻪ دارد‪.‬‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٢٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺳﺎﻳﺮ اﻧﻮاع ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺎﻣﻞ زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي ﻗﻔﺴﻪ اي‪ ،‬ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي‬
‫ﻟﻮﻟﻪ اي و ﺻﻔﺤﻪ اي )ﺑﺨﺶ ‪ 5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( و زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي داﺧﻞ ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬زﻻل ﺳـﺎزﻫﺎي‬
‫ﻗﻔﺴﻪ اي )ﺷﻜﻞ ‪ 5-45‬در ﺑﺨﺶ ‪ 5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( در ﺗﺎﺳﻴﺴﺎﺗﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ زﻣﻴﻦ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي زﻻل ﺳﺎزﻫﺎ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي ﻗﻔﺴﻪ اي در ﻃـﺮح‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب دﻳﺮ اﻳﺴﻠﻨﺪ در ﺑﻮﺳﺘﻮن ﺑﺮاي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻣﺴﺎﺣﺖ زﻣﻴﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎزده زﻻل ﺳﺎزي ﻫﺎي ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﻳـﺎ ﻣﺘـﺪاول ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﻟﻮﻟﻪ ﻳﺎ ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻮازي ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺟﺮﻳﺎن آرام ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﺑﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ 5-25‬در ﺑﺨﺶ ‪5‬‬
‫ﻣﺘﻜﻒ را ﺑﺒﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺎ ﻗﺮار دادن دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪ اي ﻳﺎ ﺻﻔﺤﻪ اي در زاوﻳﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ اﻓـﻖ‬
‫)ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ ، (600‬ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺻﻔﺤﻪ اي ﻳﺎ ﻟﻮﻟﻪ اي ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻴﻠـﻲ ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ را‬
‫دارﻧﺪ و ﭼﺮﺧﺶ ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻧﺪازه ﻛﻮﭼﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ‪ ،‬ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺟﺎﻣـﺪاﺗﻲ ﻛـﻪ در ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎ ﻳـﺎ روي‬
‫ﺻﻔﺤﺎت ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻛﺖ ﻟﻐﺰﺷﻲ ﻧﺎﺷـﻲ از ﻧﻴـﺮوي ﺛﻘـﻞ ﻣـﻲ ﮔـﺮدد‪ .‬ﻋﻴـﺐ ﻣﻬـﻢ در‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﻫـﺎ و ﺻـﻔﺤﺎت ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﺗﺠﻤـﻊ ﺗـﻮده ﻫـﺎي‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﮔﺮﻳﺲ و اﺟﺰاي ﻛﻮﭼﻚ ﻋﺒﻮري از آﺷﻐﺎﻟﮕﻴﺮﻫﺎي درﺷﺖ اﺳـﺖ‪ .‬زﻻل ﺳـﺎزﻫﺎي داﺧـﻞ‬
‫ﻛﺎﻧﺎل‪ ،‬ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل از ﻧﻮع ﻧﻬـﺮ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن و ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻤﺎﺋﻢ ﻛﻠﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه زﻻل ﺳﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻳـﻚ ﻗـﺎﻳﻖ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در ﻛﺎﻧـﺎل ﻧﻬـﺮ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات از ﻣﺎﻳﻊ و ﺑﺮﮔﺸﺖ‬
‫ﻟﺠﻦ در داﺧﻞ ﻛﺎﻧﺎل ﻫﻮادﻫﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬دﻓﻊ ﻟﺠﻦ ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻧﺎل ﻫﻮادﻫﻲ ﻳﺎ زﻻل ﺳﺎز داﺧـﻞ‬
‫ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎﻳﺐ زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي داﺧﻞ ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ ﺷﺎﻣﻞ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ اﺳﺘﻘﻼل راﻛﺘﻮرﻫﺎ‬
‫و زﻻل ﺳﺎزﻫﺎ‪ ،‬دﻓﻊ ﻟﺠﻦ رﻗﻴﻖ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻛﻠﺮزﻧﻲ ‪ RAS‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻟﺠﻦ ﺑﺎﻟﻜﻴﻨـﮓ‬
‫و ﻓﻘﺪان ﻛﻨﺘﺮل ‪ RAS‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ )‪.(WEF,1998‬‬

‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات و ﺑﺎر ﺳﻄﺤﻲ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑـﺪون‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺿﺮوري ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣـﺪات و ﺑـﺎر ﺳـﻄﺤﻲ ﻣﻨﺘـﺸﺮ‬
‫ﺷﺪ ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ اﮔﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از ﺟﺎﻣﺪات در ﺳﭙﺎب ﺧﺮوﺟﻲ از دﺳـﺖ ﻣـﻲ رود ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺳـﺮرﻳﺰ‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻳـﻚ روش ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﻔﺎده از دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ در آب و ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ )‪ (ADWF‬و ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔـﺬاري‬
‫ﺳﻄﺤﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري و ﺟﺮﻳـﺎن ﭘﻴـﻚ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔـﺬاري ﺟﺎﻣـﺪات و ﺑـﺎر‬
‫ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻗﺒﻼً در ﺟﺪول ‪ 2-7‬داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٢٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻋﻤﻖ ﺟﺎﻧﺒﻲ آب‪ :‬ﻋﻤﻖ ﻣﺎﻳﻊ در زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در دﻳﻮاره ﻛﻨﺎري ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻣﺪور و دﻳـﻮار‬
‫اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺧﺮوﺟﻲ در ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻣـﺎﻳﻊ ﻳـﻚ ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ﻣـﻮﺛﺮ در‬
‫ﺣﺬف ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ و ﻏﻠﻈﺖ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻮاﻣـﻞ دﻳﮕـﺮي ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻃﺮاﺣـﻲ ورودي‪ ،‬ﻧـﻮع‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺣﺬف ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻞ و ﻧﻮع ﺳﺮرﻳﺰ ﻧﻴﺰ در ﻋﻤﻠﻜـﺮد زﻻل ﺳـﺎز ﺗـﺎﺛﻴﺮ دارد‪.‬‬
‫در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤﻖ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﻠﻲ ﭘﻴـﺪا ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻋﻤﻘﻬﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ آب در ﺟﺪول ‪ 2-7‬در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-3‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬روال ﻛﻨـﻮﻧﻲ ﺣـﺪاﻗﻞ‬
‫ﻋﻤﻖ ﺟﺎﻧﺒﻲ آب )ﻓﻮت ‪ 3/5 (12‬ﻣﺘﺮ را ﺑـﺮاي زﻻل ﺳـﺎزﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ﺑـﺰرگ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻣـﻲ داﻧـﺪ و‬
‫ﻋﻤﻘﻬﺎﻳﻲ ﺗﺎ ‪ 6‬ﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺨﺮن در اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻤﻖ ﺟﺎﻧﺒﻲ آب ﺑـﻮﻳﮋه در‬
‫ﻧﻮاﺣﻲ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ آب زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ‪ .‬ﻣﺨﺎزﻧﻲ ﺑﺎ ﻋﻤـﻖ ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫از ‪ 3/5‬ﻣﺘﺮ )‪ 12‬ﻓﻮت ( ‪ ،‬اﻏﻠﺐ داراي ﻣﺸﻜﻞ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﻢ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻻﻳـﻪ‬
‫ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﺑﺎ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻛﻢ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺮاﺣﺘﻲ دﭼﺎر اﺧﺘﻼل ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ اﻧﻌﻄﺎف ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ ،‬داراي ﺣﺎﺷﻴﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-43‬اﻧﻮاع روﺷﻬﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن‪ :‬اﻟﻒ( ﺗﻘﺎرن ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ب( اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺟﺮﻳﺎن و ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ‬
‫آن ج( ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺳﺮ رﻳﺰ د( ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺤﻞ ورود ﺟﺮﻳﺎن ورودي‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن‪ :‬ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﻦ واﺣﺪﻫﺎي ﭼﻨﺪﺗﺎﻳﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻛـﻢ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ در واﺣﺪﻫﺎي اﻧﻔـﺮادي ﺷـﻮد و ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻛﻠـﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻣـﻲ ﮔـﺬارد‪ .‬در‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺨﺎزن ﻣﻮازي ﺑﺎ اﻧﺪازه ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﻦ ﻣﺨﺎزن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻌـﺎدل‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑـﺎ ﻣـﺴﺎﺣﺖ ﺳـﻄﺢ ﺗﻮزﻳـﻊ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬روﺷﻬﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن در ﻣﺨﺎزن ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﺳـﺮرﻳﺰﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻌﺒـﻪ ﻫـﺎي ﺗﻮزﻳـﻊ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﻘـﺎرن ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ و ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٢٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫درﻳﭽﻪ ورودي ﻳﺎ درﻫﺎي ورودي ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ 2-43‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮرﻳﺰ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺼﻮرت دوره اي ﺑﺮاي ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻮﺛﺮ ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻏﻴـﺮ‬
‫ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﻛﻪ دو ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺎ اﻧﺪازه ﻣﺴﺎوي وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-44‬ﻧﻤﻮﻧﻪ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺎ ﭼﺎﻫﻚ ورودي ﻣﺮﻛﺰي ﻟﺨﺘﻪ ﺳﺎز‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ورودي ﺗﺎﻧﻚ‪ :‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺿﻌﻴﻒ ﻳﺎ ﺟﺖ ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬـﺎي‬
‫ﻣﺘﺮاﻛﻢ و ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻟﺠﻦ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷـﺪه را اﻓـﺰاﻳﺶ دﻫـﺪ و ﺑﺎﻋـﺚ ﻋـﺪم رﺿـﺎﻳﺖ ﺑﺨـﺶ ﺑـﻮدن‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺎﻧﻚ ﺷﻮد‪ .‬ورودﻳﻬﺎي ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺮژي ﺟﺮﻳـﺎن ورودي را ﭘﺨـﺶ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳـﺎن را ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﺴﺎوي در ﺟﻬﺖ اﻓﻘﻲ و ﻋﻤﻮدي ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﺪ ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﺘـﺮاﻛﻢ را آرام ﻛﻨـﺪ ‪ ،‬ﻣﻐـﺸﻮش ﺳـﺎزي‬
‫ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ را ﻛﺎﻫﺶ و ﻟﺨﺘﻪ ﺳﺎزي را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻃﺮح ﻣﺘﺪاول در ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي ﻣـﺪور ﺑـﺎ ورودي‬
‫ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎﻓﻠﻬﺎي اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻋﺒﻮر ﺟﺎﻣﺪات اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﺨﺶ اﻧـﺮژي‬
‫ورودي و ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧـﺸﺎن داده اﺳـﺖ ﻛـﻪ آﺑـﺸﺎر ﺟﺮﻳـﺎن ﻣﺘـﺮاﻛﻢ آب در‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎﻓﻠﻬﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮزﻳﻊ ﺿﻌﻴﻒ ﺟﺮﻳﺎن اﻓﻘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد )ﻛﺮوﺳﺒﻲ‬
‫و ﺑﻨﺪر‪ .(1980 ،‬روﺷﻬﺎي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﺷـﺎﻣﻞ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ ﭼﺎﻫـﻚ ﺑـﺰرگ ﻧﻔـﻮذي‬
‫ﻣﺮﻛﺰي ﻳﺎ ﻳﻚ زﻻل ﺳﺎز از ﻧﻮع ﻟﺨﺘﻪ ﺳﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﺷﻜﻞ ‪ .(2-44‬ﭼﺎﻫﻚ ﺑﺰرگ ﻧﻔﻮذي ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺎ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻗﻄﺮ ‪ 25‬درﺻﺪ ﻗﻄﺮ ﺗﺎﻧﻚ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﺮاي ﭘﺨـﺶ ﻛـﺮدن اﻧـﺮژي ورودي و ﺗﻮزﻳـﻊ‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ورودي ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻒ ﭼﺎﻫﻚ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ در اﻧﺘﻬﺎي ﭼﺎه ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ ﻣـﺸﺘﺮك‬
‫ﻟﺠﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﻮرﺑﻮﻻﻧﺲ و ﻣﻌﻠﻖ ﺳﺎزي ﻣﺠﺪد ﺟﺎﻣﺪات ﺑـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳـﺪ‪ .‬زﻻل ﺳـﺎزﻫﺎي ﺗﻐﺬﻳـﻪ‬
‫ﻣﺮﻛﺰي ﻟﺨﺘﻪ ﺳﺎز ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻚ درﻳﭽﻪ ورودي ﭘﺨﺶ ﻛﻨﻨـﺪه اﻧـﺮژي )‪ (EDI‬و اﺑـﺰاري را ﺑـﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم ﻟﺨﺘﻪ ﺳﺎزي در ﭼﺎﻫﻚ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﻛﺰي ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻛﻨﻨﺪ)ﺷﻜﻞ اﻟﻒ ‪ 2-45‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﭼﺎﻫﻬـﺎي‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻟﺨﺘﻪ ﺳﺎز ﻣﺘﺪاول داراي ﻗﻄﺮ ‪ 30-35‬درﺻﺪ ﻗﻄﺮ ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻧـﻮع از ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺨﺶ ﻛﺮدن اﻧﺮژي ﻛﻪ در ﺷﻬﺮ ﻟﻮس آﻧﺠﻠﺲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ در ﺷـﻜﻞ ب‪ 2-45‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﭼﺎﻫﻚ ﻣﺮﻛﺰي از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻜﺴﺮي درﻳﭽﻪ ﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﺎ ﺟﻬﺖ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٣٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮدن درﻳﭽﻪ ﻫـﺎي ﺗﺨﻠﻴـﻪ ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮي ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺮژي ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺑﺮﺧﻮرد ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭘﺨﺶ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﺨﺎزن ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻓﻠﻬﺎ ﻳﺎ درﻳﭽﻪ ﻫﺎي ورودي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﺗﻮزﻳـﻊ ﺟﺮﻳـﺎن ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﻫﺎي درﻳﭽﻪ ورودي ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ‪ (15-30 ft/min) 75-150 mm/s‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )‪1985‬‬
‫‪.(WPCF,‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري و ﻣﺤﻞ ﺳﺮرﻳﺰ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﺘﺮاﻛﻢ در ﻳـﻚ زﻻل ﺳـﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ اﺗﻔـﺎق ﻣـﻲ‬
‫اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ورودي ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ در اﻣﺘﺪاد ﻛﻒ ﺗﺎﻧﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ دﻳﻮار اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ اﻟﮕﻮي ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺠﺰ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻛﻪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺑﺎﻻي ﺳﺮرﻳﺰ ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﻮد ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺗﺠﺮﺑـﻲ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ آﻧﺪرﺳﻮن )‪ (1945‬در ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ ﺑﺮ روي ﺗﺎﻧﻜﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 38‬ﻣﺘﺮ )‪ 126‬ﻓﻮت(‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﻌﺎع از ﻣﺮﻛﺰ ﻗـﺮار داده ﺷـﺪه‬ ‫ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﺎر ﺳﺮرﻳﺰ داﻳﺮه اي ﻛﻪ در ﺗﺎ‬
‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑـﺎ زﻻل ﺳـﺎزي ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺳﺮرﻳﺰ و ﺑﺎرﮔﺬاري ﺳﻄﺤﻲ آﻧﻬﺎ ﻛﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺳﺮرﻳﺰ ﺑﻄﻮر زﻳـﺎد ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫زﻻل ﺳﺎز ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻤﻲ ﮔﺬارد‪ .‬زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي داﻳﺮه اي ﺑﺎ ﺳﺮرﻳﺰﻫﺎي ﺟﺮﻳـﺎن ﻣـﺎزاد ﻛـﻪ ﻫـﻢ ﻧﺰدﻳـﻚ‬
‫ﻣﺮﻛﺰ و ﻫﻢ در اﻃﺮاف ﺗﺎﻧﻚ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ‪ .‬اﮔـﺮ ﺳـﺮرﻳﺰﻫﺎ در اﻃـﺮاف ﺗﺎﻧـﻚ ﻳـﺎ‬
‫دﻳﻮارﻫﺎي اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻳـﻚ ﺑﺎﻓـﻞ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاي ﻣﻨﺤـﺮف ﻛـﺮدن‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺮﻛﺰ و دور از ﺳﺮرﻳﺰ ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮار ﮔﻴﺮي ﺑﺎﻓـﻞ در‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-46‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﺎرﮔﺬاري ﺳـﺮرﻳﺰ ﻣﻌﻤـﻮﻻً در ﻃﺮاﺣـﻲ زﻻل ﺳـﺎزﻫﺎ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻣـﺎزاد ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﺎرﮔﺬاري ﺳﺮرﻳﺰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺨﺎزن ﺑﺰرگ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺟﺮﻳـﺎن و در‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ دور از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭼﺮﺧﺶ ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻗـﺮار دارد‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺤـﺎً ﻧﺒﺎﻳـﺪ از ‪375 m3‬‬
‫ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﺘﺮ از ﻃﻮل ﺳﺮرﻳﺰ در روز )‪ (30000 gal/ft.d‬ﺗﺠـﺎوز ﻛﻨـﺪ ﻳـﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜـﻪ در ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫ﭼﺮﺧــﺸﻲ رو ﺑــﻪ ﺑــﺎﻻ ﻗــﺮار دارد ﻧﺒﺎﻳــﺪ از )‪ 250 m3/m.d (20000 gal/ft.d‬ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺷــﻮد‪ .‬در‬
‫ﻣﺨﺎزن ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔـﺬاري ﺳـﺮرﻳﺰ ﻧﺒﺎﻳـﺪ از )‪ 125 m3/m.d(10000 gal/ft.d‬در ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎن و ‪ 250 m3/limn.d‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد ‪ .‬ﺳـﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳـﺎن رو‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﻻ در ﻣﺠﺎورت ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﺮرﻳﺰ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺤﺪوده ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ (12-24 ft/h) 3/5-7 m/h‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٣١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-45‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ورودي ﭘﺨﺶ ﻛﻨﻨﺪه ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در زﻻل ﺳﺎزي ﻫﺎي داﻳﺮه اي‪ :‬اﻟﻒ( ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ‬
‫ﻳﻚ دﻫﺎﻧﻪ ورودي ﭘﺨﺶ ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺮژي ﺑﺎ ﺳﺘﻮن ﻣﺮﻛﺰي و ﭼﺎﻫﻚ ﺗﻐﺬﻳﻪ ورودي ﻟﺨﺖ ﺳﺎز )‪ (WEF, 1998‬و ب(‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭼﺎﻫﻚ ورودي ﭘﺨﺶ ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺮژي )ﻟﻮﺳﺎﻧﺠﻠﺲ(‪.‬‬

‫ﺣﺬف ﻛﻒ‪ :‬در ﺧﻴﻠﻲ از ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺎ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﻣﻨﺎﺳـﺐ ‪ ،‬ﻛـﻒ ﺧﻴﻠـﻲ ﻛﻤـﻲ در زﻻل‬
‫ﺳﺎزﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮاﻗﻊ ‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻣﻘـﺪاري ﻣـﻮاد ﺷـﻨﺎور‬
‫وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ )ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري را در ﻗـﺴﻤﺖ ‪ 2-3‬ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ( ﻛـﻪ ﺣـﺬف آن‬
‫ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮاردﻳﻜﻪ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻴـﺴﺖ ‪ ،‬ﻛـﻒ روﺑـﻲ ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺿﺮوري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻛﺜﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎي ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻛـﻒ روﺑﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي زﻻل ﺳـﺎزﻫﺎي‬
‫ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ و داﻳﺮه اي ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺣﺬف ﻛﻒ ﺷـﺎﻣﻞ ﻧـﻮع ﻟﺠـﻦ روب ﺗﻴﻐـﻪ‬
‫اي‪ ،‬ﻛﻒ روﺑﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﻮﻟﻪ ﭼﺮﺧﺎن و ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺳﻮراخ ﺷﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻒ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺑﺘﺪاي ﻃﺮح ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻒ )ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬
‫ﻧﻮﻛﺎردﻳــﺎ( ﺑﺮﮔــﺸﺖ داده ﻣــﻲ ﺷــﻮد و ﺑﺎﻋــﺚ ﺗــﺪاوم ﻣــﺸﻜﻼت ﻛــﻒ ﺑــﺪﻟﻴﻞ ﺑﺬرﭘﺎﺷــﻲ ﭘﻴﻮﺳــﺘﻪ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻃﺮﺣﻬﺎ ‪ ،‬ﻛـﻒ ﺑـﻪ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺗﻐﻠـﻴﻆ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ورودي ﻫﺎﺿﻢ ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٣٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ SB :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ زﻻل ﺳﺎز از ‪ 0/5-1/5‬ﻣﺘﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-46‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮار ﮔﻴﺮي ﺑﺎﻓﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ اﻟﻒ( اﺳﺘﺎﻣﻔﻮرد ب( ﺑﺪون ﻧﺎم ج( ﻣﻚ ﻛﻴﻨﻲ )ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﺎﻓﻞ ﻟﻴﻨﻜﻮﻟﻒ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ د( ﻧﺎودان دروﻧﻲ )‪(WEF,1998‬‬

‫‪ 2-8‬ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‪ ،‬ﺣﻮﺿﭽﻪ ﻫﺎي ﺧﺎﻛﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ ﻋﻤﻖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻖ آن از ‪ 2-5‬ﻣﺘـﺮ ﻣﺘﻐﻴـﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻮادﻫﻲ ﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ روي ﺳﻜﻮﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ ﺷﻨﺎور ﻓﺮاﻫﻢ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﻮاده ﻫـﺎي‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب و ﻧﮕﻬﺪاري ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﻣﻌﻠﻖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮارد ﻛﻤﻲ‪ ،‬ﻫﻮاده ﻫﺎي دﻳﻔﻴﻮزري ﻧﻴﺰ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻻﮔـﻮن‬
‫ﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا و ﻳﺎ ﺑﺼﻮرت ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺎﻣـﺪات ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ (1:‬ﺗﻮﺻﻴﻒ اﻧﻮاع ﻛﻠﻲ ﻻﮔﻮن ﻫـﺎي رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ و ‪ (2‬اراﺋـﻪ و ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﻻﮔﻮن رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ از ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫در اﺻﻞ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰﺋﻴـﺎت آن در ﻗـﺴﻤﺘﻬﺎي ‪ 2-1‬و ‪ 2-3‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻻﮔﻮن ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا دوﮔﺎﻧﻪ ﻧﻮع اﺻﻼح ﺷﺪه ﻻﮔﻮن ﻣﺘﺪاول ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ‬
‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﻧﻮاع ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻻﮔﻮن رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺟﺎﻣﺪات ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از )آرﺳﻲ واﻻ‪،‬‬
‫‪:(1998‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٣٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ -1‬اﺧﺘﻴﺎري ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﺟﺰﺋﻲ‬

‫‪ -2‬ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا و ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﺟﺰﺋﻲ‬
‫‪ -3‬ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺎﻣﺪات و اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ اﺳﻤﻲ‬
‫ﺗﻔﺎوت روش ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺟﺎﻣﺪات ‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوي ﺑﺮق ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‪ ،‬زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺟﺎﻣـﺪات و‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪ ،‬دﻓﻊ ﻟﺠﻦ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻋﻤـﻮﻣﻲ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﻫﺎي ﻻﮔﻮن در ﺟﺪول ‪ 2-29‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-29‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‪: a‬‬

‫ﻧﻮع ﻻﮔﻮن ﻫﻮادﻫﻲ ﺷﺪه‬

‫ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ‬ ‫ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫اﺧﺘﻴﺎري‬
‫ﺟﺎﻣﺪات‬ ‫ﮔﺬرا )ﺑﺪون‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ(‬
‫‪1500-3000‬‬ ‫‪100-400‬‬ ‫‪50-200‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪50-80‬‬ ‫‪70-80‬‬ ‫‪50-80‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪VSS/TSS‬‬
‫‪c‬‬
‫ﮔﺮم ‪20-30 :‬‬ ‫‪3-6‬‬ ‫‪b‬‬ ‫روز‬ ‫‪ ، SRT‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات‬
‫ﻣﻌﺘﺪل ‪20-30 :‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪5‬‬
‫ﺳﺮد ‪>٣٠ :‬‬
‫‪0/25-2‬‬ ‫‪3-6‬‬ ‫‪4-10‬‬ ‫روز‬ ‫‪ ، t‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪5‬‬
‫‪0/5-1/5‬‬ ‫‪0/5-0/8‬‬ ‫‪1/d-1‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف ﻛﻠﻲ ‪BOD‬‬
‫‪1/40‬‬ ‫‪1/04‬‬ ‫‪1/04‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ دﻣﺎﻳﻲ‬
‫‪2-5‬‬ ‫‪2-5‬‬ ‫‪2-5‬‬ ‫ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ‬
‫اﺧﺘﻼط اﺳﻤﻲ‬ ‫اﺧﺘﻼط ﺟﺰﺋﻲ‬ ‫اﺧﺘﻼط ﺟﺰﺋﻲ‬ ‫رژﻳﻢ اﺧﺘﻼط‬
‫ﻛﺎﻣﻞ‬
‫‪16-20‬‬ ‫‪5-8‬‬ ‫‪1-1/25‬‬ ‫‪kW/103m3‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫ﻟﺠﻦ از ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ‬ ‫ﺗﺠﻤﻊ ﻟﺠﻦ ﺑﺼﻮرت‬ ‫ﺗﺠﻤﻊ ﻟﺠﻦ‬ ‫ﻟﺠﻦ‬
‫ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ در‬ ‫ﺑﺼﻮرت داﺧﻠﻲ در‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ‬ ‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‬ ‫ﻻﮔﻮن‬
‫ﺷﻮد ‪ .‬ﻟﺠﻦ اﺿﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﻟﺠﻦ‬
‫ﺧﺸﻚ ﻛﻦ ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٣۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ‬ ‫ﻋﺪم اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫آب و ﻫﻮاي ﮔﺮم‬ ‫ﺷﻮد‬

‫‪ .a‬آرﺳﻲ واﻻ )‪(1998‬‬

‫‪ .b‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن ﺟﺎﻣﺪات در ﻻﮔﻮن ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ‪ SRT‬ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ ‪ .‬اﻣﻜﺎن ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 100‬روز ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ .c‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﺧﺘﻼط ﺟﺰﺋﻲ ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ SRT‬واﻗﻌﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ .d‬ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻄﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ .e‬از ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺟﺪول ‪ 7-9‬و آﻧﺎﻟﻴﺰ داده ﺷﺪه در ﻣﺜﺎل ‪ 2-2‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬

‫ﻻﮔﻮن اﺧﺘﻴﺎري ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﺟﺰﺋﻲ‪ :1‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻻﮔﻮن اﺧﺘﻴﺎري ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﺟﺰﺋﻲ‪ ،‬اﻧﺮژي ورودي‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑـﺮاي ﻧﮕﻬـﺪاري‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻠﻖ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ اﻧـﺮژي ورودي‪ ،‬ﺟﺎﻣـﺪات را ﺑـﺼﻮرت ﻣﻌﻠـﻖ‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺟﺎﻣﺪات ورودي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷـﺪه‬
‫از ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻋﺒﺎرت »اﺧﺘﻴﺎري « از ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ در ﻻﮔﻮن ﺑﺼﻮرت ﻫﻮازي ﺟﺰﺋﻲ و ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺟﺰﺋـﻲ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬ﺑـﺎﻻﺧﺮه ﻻﮔﻮﻧﻬـﺎي‬
‫اﺧﺘﻴﺎري ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺨﻠﻴﻪ و ﺟﺎﻣﺪات ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺣﺬف ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ در اﺻﻞ ﻫـﻴﭻ روﺷـﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻛﻨﺘﺮل اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻻﮔﻮن اﺧﺘﻴﺎري ﻫﻮازي وﺟـﻮد ﻧـﺪارد )ﻣـﺜﻼً ﻣـﺪﻟﻬﺎي ﭼـﺮﺧﺶ ﺑـﺎ ﻧﻴـﺮوي ﺑـﺎد( ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎري ﺑﻮﻳﮋه در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻄﻮر ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤـﺎدي‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻓﻘﺪان ﻳﻚ روش ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺮاي آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي اﺧﺘﻴـﺎري‪ ،‬در‬
‫اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ زﻳﺎد ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻻﮔﻮن اﺧﺘﻼط ﺟﺰﺋﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا‪ :2‬در ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﻫـﻮازي ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن ﮔـﺬرا‪ ،‬اﻧـﺮژي‬
‫ورودي ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺼﻮرت‬
‫ﻣﻌﻠﻖ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات و ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ در ﻋﻤﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ )ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ‪t‬‬
‫‪ .(= SRT‬ﺟﺎﻣﺪات ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻗﺒﻞ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﺧـﺎرﺟﻲ ﺣـﺬف ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬آﻧﺎﻟﻴﺰ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴـﺎت در اواﺳـﻂ اﻳـﻦ ﻗـﺴﻤﺖ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻻﮔﻮن ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا در ﺷﻜﻞ ‪ 2-47‬ﻧـﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.faculative partially mixed lagon‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.aerobic flow-through partially mixed lagon‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٣۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-47‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﻚ ﻻﮔﻮن ﻫﻮازي ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا ﺑﺎ ﻫﻮاده ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ از ﻧﻮع ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻢ ﻛـﻪ روي ﭘـﻞ ﺷـﻨﺎور‬
‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻻﮔﻮن ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺎﻣﺪات‪ :1‬ﻻﮔﻮن ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺎﻣﺪات در اﺻﻞ ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل از ﻧﻮع ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺧـﺎﻛﻲ )ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﺎ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﺳﻨﮕﻲ( ‪ ،‬ﺑﺠﺎي ﺣﻮض راﻛﺘﻮر ﺑﺘﻮن ﻣﺴﻠﺢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ در ﺟـﺪول ‪-29‬‬
‫‪ 2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ در ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﻛﺜﺮ )ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ‪ 2‬روز( از آﻧﭽـﻪ در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﻣﺘﺪاول ﻫﻮادﻫﻲ ﮔﺴﺘﺮده )ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪1‬روز( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟـﻪ ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻠﻖ در ﻳـﻚ ﻻﮔـﻮن ﻫـﻮازي ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻻﮔﻮن ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﻴﺮوي ﺑـﺮق ﻛـﻪ در ﺟـﺪول ‪ 2-29‬داده ﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻠﻖ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﻨـﻮان اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫اﺳﻤﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻘﺪﻣﻪ اﺷﺎره ﺷـﺪ ‪ ،‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﺑـﻮدن آﻧـﺎﻟﻴﺰ‬
‫ﻻﮔﻮن ﻫﻮازي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ در اداﻣﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار‬
‫ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﺮاي ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا‬

‫ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔـﺬرا ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‬
‫ﺷﺎﻣﻞ‪ (1 :‬ﺣﺬف ‪ (2 BOD‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ‪ (3‬اﺛﺮات دﻣﺎ ‪ (4‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن ‪ (5‬اﻧﺮژي‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط ‪ (6‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ‪ .‬ﭼﻬﺎر ﭘﺎراﻣﺘﺮ اول‪ ،‬در اداﻣﻪ ﺑﺤﺚ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ در ﻣﺜﺎل ‪ 2-14‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺧـﺘﻼط در ﺑﺨـﺶ‬
‫‪) 5‬ﻣﺘﻜﻒ( ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺤﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.aerobic lagoon with solids recycle‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٣۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺣﺬف ‪ :BOD‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻻﮔﻮن رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ راﻛﺘﻮر‬
‫اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺪون ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ‪ SRT‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺪه آل ﺟﺮﻳـﺎن ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻃﻤﻴﻨـﺎن از‬
‫ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ‪ SRT‬ﺑﻨﺤﻮي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﻛﻪ ‪ (1‬ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﻌﻠﻖ ﺑـﺮاي ﺣـﺬف آﺳـﺎن‬
‫در ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻤﻞ ﻟﺨﺘﻪ ﺳﺎزي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ‪ (2‬ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﺪاول ﻃﺮاﺣﻲ ‪ SRT‬ﺑـﺮاي ﻻﮔﻮﻧﻬـﺎي ﻫـﻮادﻫﻲ ﻛـﻪ در ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﺷـﻬﺮي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً از ‪ 3-6‬روز ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻣﻘﺪار ‪ SRT‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻮاد‬
‫آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮآورد ﻛﺮد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎزده ﺣﺬف ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫رواﺑﻂ ﻗﺒﻠﻲ داده ﺷﺪه در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ روش اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓـﺮض ﺷـﻮد ﺣـﺬف‬
‫‪ BOD‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه )ﻳﻜﻲ از دو ﺣﺎﻟﺖ ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ و ﻣﺤﻠـﻮل ﻳـﺎ ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ( ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ واﻛﻨﺶ ﺣﺬف درﺟﻪ اول ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺑـﻴﻦ‬
‫ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ ﻻﮔﻮن )ﻧﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﻻﮔـﻮن ﻗـﺮار دارد( اﻧـﺪازه‬
‫ﮔﻴﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬واﻛﻨﺶ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ از راﺑﻄﻪ ‪ 4-102‬در ﺑﺨﺶ ‪ 4‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻻﮔﻮن ﻫـﻮادﻫﻲ ﻣﻨﻔـﺮد‬
‫اﻳﺪه آل ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‬ ‫)‪(2 − 72‬‬
‫‪S 0 1 + kt‬‬
‫‪ = S‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﭘﺴﺎب ورودي ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = k‬ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻠﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف ‪ BOD‬درﺟﻪ اول ‪l/d ،‬‬
‫‪ =T‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ )‪ ، (V/Q‬روز‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻠﻲ ‪ k‬ﮔﺰارش ﺷﺪه از ‪ 0/5-1/5 d-‬ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ راﺑﻄﻪ در اﻧﺘﻬﺎي اﻳﻦ ﻗـﺴﻤﺖ ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﺑﻌـﻀﻲ ﻣـﻮارد ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه در ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻛﻠﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻻﮔـﻮن ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﮔﺬرا ‪ ،‬ﺑﻴﻦ دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﻻﮔﻮن ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬راﺑﻄﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻻﮔﻮﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﻧﺪازه‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ‪ 4-107‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪C0‬‬ ‫‪C0‬‬
‫= ‪Cn‬‬ ‫=‬ ‫) ‪(4 − 107‬‬
‫])‪[1 + (kV / nQ‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪[1 + (k / nt )]n‬‬

‫‪ = n‬ﺗﻌﺪاد ﻻﮔﻮن ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي‬

‫‪ =v‬ﺣﺠﻢ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬
‫‪ =Q‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٣٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‪ :‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻬﻢ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﺣﺎﺻـﻞ از ﻳـﻚ ﻻﮔـﻮن ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬و‪ TSS‬اﺳﺖ‪ BOD .‬ﺧﺮوﺟﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻗـﺒﻼً در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺤﺚ ﺷﺪ ‪ ،‬ﺑﻮﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ و در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮاﻗـﻊ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ از‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻢ ﺟﻠﺒﻚ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣـﺪات ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ﻗـﺴﻤﺘﻲ از ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ورودي‪،‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه از ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻮاد زاﺋﺪ و در ﺑﻌـﻀﻲ از ﻣﻮاﻗـﻊ‪ ،‬ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻛﻤـﻲ ﺟﻠﺒـﻚ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻮاد زاﺋﺪ آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از راﺑﻄـﻪ‬
‫‪ 2-15‬ﺑﺮآورد ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﻳـﻚ ﻻﮔـﻮن ﻫـﻮادﻫﻲ رﺷـﺪ‬
‫ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ اﺳـﺘﺎﻧﺪارﻫﺎي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ )ﺑﺨـﺶ ‪ 1‬را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ‪ ،‬ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛـﻪ ﺣـﺬف ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺟﺎﻣـﺪات ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻳﺎ ﻣﺎﺳﻪ اي ﻛﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫دﻣﺎ‪ :‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﻫﻮازي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا ‪ ،‬اﻏﻠﺐ در ﻣﺤﻠﻬـﺎﻳﻲ ﻧـﺼﺐ و ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﻳﻲ آن ﺑﻄﻮر وﺳﻴﻌﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ ‪ ،‬اﺛﺮات ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻣـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ در‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬دو ﻣﻮرد از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ اﺛﺮات دﻣﺎ ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از ‪ (1 :‬ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ‪ (2‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﺦ ‪ .‬ﺗﺎﺛﻴﺮ دﻣﺎ ﺑـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ در ﺑﺨـﺶ ‪7‬‬
‫ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻣﺎي ﻳﻚ ﻻﮔﻮن دادﻫﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب ورودي‪ ،‬دﻣﺎي ﻫـﻮا‪،‬‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻻﮔﻮن و دﺑﻲ ﻓﺎﺿﻼب و ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از راﺑﻄـﻪ ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺎرﻧﻬـﺎرت و‬
‫ﻣﺎﻧﺴﻴﻨﻲ )‪ (1968‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﺨﻤﻴﻦ زد‪:‬‬
‫‪(Tw − Ta ) fA‬‬
‫= ‪Ti − Tw‬‬ ‫)‪(2 − 73‬‬
‫‪Q‬‬
‫‪ =Ti‬دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب ورودي ‪ ،‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد‬
‫‪ =Tw‬دﻣﺎي آب ﻻﮔﻮن ‪ ،‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد‬
‫‪ =Tn‬دﻣﺎي ﻫﻮاي آزاد ‪ ،‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد‬
‫‪ = F‬ﺿﺮﻳﺐ ﻧﺴﺒﻲ‬
‫‪ = A‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬
‫‪ = Q‬دﺑﻲ ﻓﺎﺿﻼب ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺑﺮ روز‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻧﺴﺒﻲ ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺿﺮاﻳﺐ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺎﻣﻞ اﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ و ﺑﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻣﺘﺪاول ‪ ƒ‬در واﺣﺪ ‪ SI‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺷﺮﻗﻲ ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺎ ‪0/5‬‬
‫اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﻣﺎي ﻻﮔﻮن راﺑﻄﻪ ‪ 2-73‬ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪AfTa + QTi‬‬
‫= ‪Tw‬‬ ‫)‪(2 − 74‬‬
‫‪Af + Q‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٣٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ راه ﺣﻞ‪ ،‬اﮔﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫـﻮاﻳﻲ در دﺳـﺘﺮس ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑـﺎ ﻓـﺮض‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻻﮔﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻮد‪ ،‬دﻣﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻻﮔﻮن را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺗﻨﻈـﻴﻢ‬
‫ﺣﺮارت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻫﻮاده ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻻﮔﻮﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫در آب و ﻫﻮاي ﺳﺮد ﻣﻲ ﺷﻮد؛ اﻣﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي دﻳﻔﻴﻮزري ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺗﺎ ﺣـﺪودي ﮔﺮﻣـﺎ را اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬در ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﻤﺎد اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤﻖ ﻻﮔﻮن ﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ روش‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ‪ ،‬اﺛﺮ آن را در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻻﮔﻮن ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳـﻄﺢ در‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-13‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑـﻪ ﻧـﺼﻒ‪ ،‬دﻣـﺎ را ﺣـﺪود‬
‫‪ 2/20C‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 20‬درﺻـﺪي ﺳـﺮﻋﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤﻖ ﻻﮔﻮن‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري رژﻳﻢ ﺟﺮﻳﺎن اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬اﮔـﺮ‬
‫ﻋﻤﻖ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 3/7‬ﻣﺘﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻫﻮاده ﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪ اي ﻣﻜﺸﻲ ﻳﺎ ﻫﻮاده دﻳﻔﻴـﻮرزي ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-13‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻻﮔﻮن ﺑﺮ دﻣﺎي ﻣﺎﻳﻊ‪ :‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﺴﺎﺣﺖ ﺳـﻄﺢ ﻳـﻚ‬
‫ﻻﮔﻮن را از ‪ 1‬ﺑﻪ ‪ 0/5‬ﻫﻜﺘﺎر ﺑﺎ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺮدن ﻋﻤﻖ ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫دﺑﻲ ﻓﺎﺿﻼب ‪3800 m3/d = Q‬‬
‫دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب ‪150C = Ti‬‬
‫دﻣﺎي ﻫﻮا در ﺳﺮدﺗﺮﻳﻦ ﻣﺎه ‪20C =Ta‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺴﺒﻲ = ‪0/5‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ -1‬دﻣﺎي آب ﻻﮔﻮن را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-74‬ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ‪ 10000 m‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪AfTa + QTi‬‬ ‫)‪(10000 m 2 )(0.5)(2) + (3800 m 3 / d )(15‬‬
‫= ‪Tw‬‬ ‫=‬ ‫‪= 7.6 0 C‬‬
‫‪Af + Q‬‬ ‫) ‪(10000 m )(0.5) + (3800 m / d‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ -2‬دﻣﺎي آب ﻻﮔﻮن را ﺑﺮاي ﺳﻄﺢ ‪ 5000 m2‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪AfTa + QTi‬‬ ‫)‪(5000 m 3 / d )(0.5)(2) + (3800 m 3 / d )(15‬‬
‫= ‪Tw‬‬ ‫=‬ ‫‪= 9.8 0 C‬‬
‫‪Af + Q‬‬ ‫) ‪(5000 m 2 )(0.5) + (3800 m 3 / d‬‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎﻻ ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ در دﻣﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ و دو ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻛﺮدن ﻋﻤﻖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ داراي ﭼﻨﺪ ﻻﮔﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺛﺮات آب و ﻫﻮاي ﺳﺮد را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫ﻓﺼﻠﻲ در روش ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻛﺎﻫﺶ داد‪ .‬در ﻃﻮل ﻣﺎﻫﻬﺎي ﮔﺮﻣﺘﺮ ‪ ،‬ﻻﮔﻮﻧﻬﺎ ﺑـﺼﻮرت ﻣـﻮازي ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداي ﻣﻲ ﺷﻮد و در زﻣﺴﺘﺎن ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟـﺖ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫زﻣﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻫﻮاده ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺖ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺧﺎﻣﻮش و ﺣﺬف ﻛﺮد و اﺟﺎزه داده ﺷـﻮد ﺗـﺎ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٣٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺳﻄﺢ ﻻﮔﻮن ﻣﻨﺠﻤﺪ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻬﺎر ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﺨﻬﺎ ذوب ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻣﺠـﺪداً روش ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﻣﻮازي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ روش ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‪ ،‬دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ‪ 60‬ﺗﺎ ‪ 70‬درﺻـﺪ ﺣـﺬف ‪BOD‬‬
‫ﺣﺘﻲ در ﺳﺮدﺗﺮﻳﻦ ﻣﺎﻫﻬﺎي زﻣﺴﺘﺎن اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬روش دﻳﮕﺮي ﻛـﻪ ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺮاي ﺑﻬﺒـﻮد‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد در ﻃﻮل ﻣﺎﻫﻬﺎي زﻣﺴﺘﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﺨﺸﻲ از ﺟﺎﻣـﺪات ﺣـﺬف ﺷـﺪه در ﺗـﻪ‬
‫ﻧﺸﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن‪ :‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗـﺒﻼً ﺑﻄـﻮر ﻛﻠـﻲ در ﻗـﺴﻤﺖ ‪ 2-3‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻌﻀﻲ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺷﻬﺮي و ﺻـﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻐﻴﺮ از ‪ 0/7‬ﺗﺎ ‪ 1/4‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار ‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻣﺜﺎل ‪ 2-14‬در اداﻣﻪ ﻣﺒﺤﺚ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺧﺘﻼط ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ :‬ﻧﻴﺮوي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻠﻖ ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﻴـﺮ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ (1‬ﻧﻮع و ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ‪ (2‬ﻏﻠﻈﺖ و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ‪ (3‬دﻣـﺎي‬
‫ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﻻﮔﻮن و ‪ (4‬اﻧﺪازه و ﻫﻨﺪﺳﻪ )ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﻇﺎﻫﺮي ( ﻻﮔﻮن ‪ .‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺮاي ﻫﻮاده‬
‫ﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻢ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ)رﻳﭻ‪:(1999 ،‬‬
‫‪P = 0.004 X + 5‬‬ ‫‪X ≤ 2000 mg / l‬‬ ‫)‪(2 − 75‬‬

‫‪ = P‬اﻧﺮژي ورودي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻛﻴﻠﻮوات ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ‪ 1000‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬

‫‪ = X‬ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ‪mg/l ،‬‬
‫رواﺑﻂ دﻳﮕﺮي ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻚ ﻛﻴﻨﻲ و ﺑﻨﺠﺰ)‪ ،(1965‬ﻓﻠﻜﺴﺪر و ﻣﺎﻟﻴﻨـﺎ )‪ (1970‬و ﻣـﻮرﻓﻲ و وﻳﻠـﺴﻮن‬
‫)‪ (1974‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ورودي آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﻣﻌﻠﻖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً )‪ 1/5-1/75 kw/103m3 (7/5-8/75 hp/Mgal‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻧـﺮژي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻄﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺰرﮔﺘـﺮ از ﻣﻘـﺪار آﺳـﺘﺎﻧﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻜـﺎن‬
‫ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﻫﻮاده ﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺣﺠﻢ اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﺨﺶ ﻣﻮﺛﺮ اﻛﺴﻴﮋن و اﺧﺘﻼط ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ‬
‫ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺧﺘﻼط و ﭘﺨﺶ‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻌﺪاد ﺧﻴﻠـﻲ زﻳـﺎدي از اﻧـﻮاع‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻮاده ﻫﺎ در ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد)ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫـﻮاده ﻫـﺎي ﻣﻜـﺸﻲ و ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻫﻮاده ﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪ اي ﻣﻜﺸﻲ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ و ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺬاري ﻣﺸﺒﻚ( دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻜﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﻮاده ‪ ،‬ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﮔﺰارش ﺗﻬﻴﻪ ﺷـﺪه ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ‪ ،‬ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻓـﻀﺎي ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدي ﺑـﻴﻦ ﻫـﻮاده ﻫـﺎي‬
‫ﺳﻄﺤﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ‪ 75‬ﻣﺘﺮ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨـﺪ )ﻛـﺮون زﻟﺮﺑـﺎچ‪ .(1970 ،‬ﺑﻄـﻮر ﻛﻠـﻲ‪ ،‬ﺑﻌـﻀﻲ از ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻤـﻲ ﺑﺰرﮔﺘـﺮ‪،‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۴٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ)رﻳﭻ‪ .(1999 ،‬ﺑﺮاي ﻋﻤﻘﻬﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 3/7‬ﻣﺘﺮ )‪ 12‬ﻓﻮت( ﻫﻮاده ﻫﺎي ﺑﺎ ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎي‬
‫ﻣﻜﺸﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از رﺳﻮب ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-14‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﻻﮔﻮن ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا‪ :‬ﻳﻚ ﻻﮔﻮن ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔـﺬرا‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻲ ﺑﺎ دﺑﻲ ‪ 3800m3/d‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪادي ﻫﻮاده ﻫـﺎي ﺳـﻄﺤﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ و ﻣﻘـﺪار‬
‫ﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻛﻴﻠﻮوات ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺗﺨﻠﻴـﻪ در ﻳـﻚ ﺗﺎﻧـﻚ ﺗـﻪ‬
‫ﻧﺸﻴﻨﻲ )ﻻﮔﻮن( ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ دو روز ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ و ﻧﻴﺎزﻫـﺎي زﻳـﺮ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ TSS-1‬ورودي = ‪200 g/m3‬‬
‫‪ TSS -2‬ورودي ﺑﺼﻮرت ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬
‫‪ BOD -3‬ﻣﺤﻠﻮل ورودي = ‪200 g/m3‬‬
‫‪ BOD-4‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ = ‪30 g/m3‬‬
‫‪ -5‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻌﺪ از ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ = ‪20g/m3‬‬
‫‪ -6‬ﺿــﺮاﻳﺐ ﺳــﻴﻨﺘﻴﻜﻲ‪kd=0/07 g/g.d ، k = 6 g/g.d ، Ks =100 g/m3 ،Y= 0/65 g/g :‬‬
‫در دﻣﺎي ‪20-250C = T‬‬
‫‪ -7‬ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮ ‪0/85‬‬
‫‪ -8‬ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻋﺖ درﺟﻪ اول ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ‪ 2/5 d-1= K20‬در دﻣﺎي ‪200C‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻛﻠﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ BOD‬ذره اي اﺳﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ )ﺟـﺪول‬
‫‪ 2-29‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫‪ -9‬دﻣﺎي ﻫﻮا در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن = ‪30 C‬‬
‫‪0‬‬

‫‪ -10‬دﻣﺎي ﻫﻮا در ﻃﻮل ﺳﺮدﺗﺮﻳﻦ ﻣﺎه زﻣﺴﺘﺎن = ‪6 C‬‬

‫‪0‬‬

‫‪ -11‬دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب در ﻃﻮل زﻣﺴﺘﺎن = ‪160C‬‬

‫‪ -12‬دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب در ﻃﻮل ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن =‪220C‬‬
‫‪ -13‬ﺿﺮﻳﺐ دﻣﺎ ‪1/06 = θ‬‬
‫‪ -14‬ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻮادﻫﻲ ‪β =1 α = 0/85 :‬‬
‫‪ -15‬ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﻫﻮاده = ‪ 1/8‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ -16‬ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ =‪ 500‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪3‬‬
‫‪ -17‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺎﻳﻊ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد = ‪1/5 g/m‬‬
‫‪ -18‬ﻋﻤﻖ ﻻﮔﻮن = ‪ 3/3‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ SRT -19‬ﻃﺮاﺣﻲ = ‪ 5‬روز‬
‫‪3 3‬‬
‫‪ -20‬ﻧﻴﺮوي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط = ‪8 kW/10 m‬‬
‫راه ﺣﻞ ‪:‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۴١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ -1‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻻﮔﻮن را ﺑﺮ اﺳﺎس روز ‪ SRT =5‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪V = Q × SRT = (3800 m 3 / d )(5 d ) = 19000 m 3‬‬
‫‪ = V / D = 19000 m 3 / 3.3d = 5758 m 2‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻻﮔﻮن‬
‫‪ -2‬دﻣﺎي ﻣﺎﻳﻊ را در زﻣﺴﺘﺎن و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-74‬ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪:‬‬
‫‪AfTa + QTi‬‬ ‫)‪(5758 m 2 )(0.5)(30 ) + (3800 m 3 / d )(22‬‬
‫= ‪Tw‬‬ ‫=‬ ‫‪= 25.4 0 C‬‬
‫‪Af + Q‬‬ ‫) ‪(5758 m )(0.5) + (3800 m / d‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫زﻣﺴﺘﺎن‪:‬‬
‫‪AfTa + QTi‬‬ ‫) ‪(5758 m 2 )(0.5)(6 ) + (3800 m 3 / d )(16‬‬
‫= ‪Tw‬‬ ‫=‬ ‫‪= 11.7 0 C‬‬
‫‪Af + Q‬‬ ‫) ‪(5758 m )(0.5) + (3800 m / d‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ BOD -3‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه در ﻣﺤﻞ ﺧﺮوﺟﻲ ﻻﮔـﻮن را ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از راﺑﻄـﻪ‬
‫‪ 1-40‬ﺟﺪول ‪ 2-5‬در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫] ‪K S [1 + (k d ) SRT‬‬
‫=‪S‬‬
‫‪SRT (Yk − k d ) − 1‬‬
‫]) ‪(100 g / m 3 )[1 + (0.07 g / g .d )(5 d‬‬
‫=‬ ‫‪= 7.4 g / m 3‬‬
‫‪(0.5 d )[(0.65 g / g )(6 g / g .d ) − (0.07 g / g .d )] − 1‬‬
‫)ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻻﮔﻮن ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ‪ ،‬در اﺻﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد(‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺛﺎﺑﺖ ﻫـﺎي رﺷـﺪ ﺳـﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣـﺸﺘﻖ ﺷـﺪه از درﺟـﻪ‬
‫ﺣﺮارت در ﻣﺤﺪوده ‪20-250C‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻣﺎﻫﻬﺎي ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫‪ 20 g/m3‬ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺎﺑـﻞ اﻃﻤﻴﻨـﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺼﺤﻴﺢ اﻳﻦ ﺿﺮاﻳﺐ ﺛﺎﺑﺖ در دﻣﺎي زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ‪ 10°C‬وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦ اﺛـﺮ دﻣـﺎ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻋﺖ درﺟﻪ اول ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺪﺳﺖ آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ BOD -4‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ را ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-25‬ﺟﺪول ‪ ، 2-5‬ﺛﺎﺑﺖ ﺳـﺮﻋﺖ ﺣـﺬف را ﺑـﺮاي اﺛـﺮات دﻣـﺎ ﺗـﺼﺤﻴﺢ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪°‬‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن)‪:(25/4 C‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪= 2.5(1.06 ) 25.4 − 20 = 3.42 / d‬‬
‫‪25.4 0 C‬‬

‫زﻣﺴﺘﺎن )‪:(11/7°C‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪= 2.5(1.06 ) 11.7 − 20 = 1.54 / d‬‬
‫‪11.7 0 C‬‬

‫ب( ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-72‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن)‪:(25/4°C‬‬
‫‪S0‬‬ ‫) ‪(200 g / m 3‬‬
‫=‪S‬‬ ‫=‬ ‫‪= 11 g / m 3‬‬
‫] ‪[1 + (k ) t‬‬ ‫])‪[1 + (3.42 / d )(5‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۴٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫زﻣﺴﺘﺎن )‪:(11/7°C‬‬
‫) ‪(200 g / m 3‬‬
‫=‪S‬‬ ‫‪= 22.9 g / m 3‬‬
‫]) ‪[1 + (1.54 / d )(5 d‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺛﺎﺑﺘﻬﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺧﺮوﺟـﻲ ‪g/m3‬‬
‫‪ 30‬ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ در ﻫﺮ دو ﻓﺼﻞ زﻣﺴﺘﺎن و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺬﻛﻮر ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن روش اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑـﺖ ﺳـﺮﻋﺖ ﺣـﺬف ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻘﻴﺎس ﭘﺎﻳﻠﻮت ﻳﺎ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮآورد ﺷﻮد(‪.‬‬
‫‪ -5‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه را ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از راﺑﻄـﻪ ‪ 1-43‬در ﺟـﺪول ‪ 2-5‬ﺑـﺮآورد‬
‫ﻛﻨﻴﺪ )ﺗﻮﺟﻪ ‪(SRT=t :‬‬
‫) ‪Y (S0 − S‬‬ ‫] ‪(0.65 g / g )[(200 − 7.4) g / m 3‬‬
‫= ‪X‬‬ ‫=‬ ‫‪= 92.7 g / m 3‬‬
‫] ‪[1 + (k d ) SRT‬‬ ‫]) ‪[1 + (0.07 g / g.d )(5d‬‬
‫ﺑﺮآورد ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺿﺮب ﻛﺮدن ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎزده رﺷﺪ ﻓﺮﺿـﻲ‬
‫)ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ ( BOD‬در ‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫‪ -6‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ را در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻻﮔﻮن ﻗﺒﻞ از ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪(92.7 g / m 3‬‬
‫‪TSS = 200 g / m 3 +‬‬ ‫‪= 309.1 g / m 3‬‬
‫‪0.85‬‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮ رﻳﺰ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه در ﺣﻮض ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ‪ 2‬روز ‪ ،‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﺣﺎوي ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 20 g/m3‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -7‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-59‬در ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪R0 = Q( S 0 − S ) − 1.42 PX .bio‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻘﺪار ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ دﻓﻊ ﺷﺪه ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ روز ‪ Px.bio‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪PX = (92.7 g / m 3 )(3800 m 3 / d )(1 kg / 10 3 g ) = 352.3 kg / d‬‬
‫ب( ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜـﻪ ﺿـﺮﻳﺐ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ‪ BOD‬ﺑـﻪ ‪ COD‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 1 / 1.6 = 0.625‬اﺳـﺖ ‪ ،‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫] ‪(3800 m 3 / d )[(200 − 7.4 ) g / m 3‬‬
‫= ‪R0‬‬ ‫‪− (1.42)(352.3kg / d ) = 670.7 kg / d‬‬
‫) ‪(0.625)(10 3 g / kg‬‬
‫‪ -8‬ﻧﺴﺒﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺬف ﺷﺪه را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪(670.7 kg / d‬‬
‫= اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫) ‪(3800 m / d )[(200 − 7.4) g / m 3 ](1kg / 10 3 g‬‬
‫‪3‬‬

‫‪0.92kg O2‬‬
‫=‬
‫‪kg BOD‬‬
‫‪ -9‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻮاده ﻫﺎ در ﺳﺮﻋﺖ ‪ 1/8‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺮوي ﻫﻮاده ﺳﻄﺤﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ را ﺑﺮاي ﻫﻮاده ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۴٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻏﻠﻈﺖ اﺷﺒﺎع اﻛﺴﻴﮋن در دﻣﺎي ‪) 8/18 g/m3 =25/4°C‬ﺿﻤﻴﻤﻪ ‪ E‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻏﻠﻈﺖ اﺷﺒﺎع اﻛﺴﻴﮋن در دﻣﺎي ‪ 25/4°C‬اﺻﻼح ﺷﺪه ﺑﺮاي ارﺗﻔﺎع‪.‬‬
‫‪DO = (0.94)(8.18 g / m 3 ) = 7.69 g / m 3‬‬
‫ب( ‪ AOTR‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫⎡‬ ‫‪C s.20‬‬ ‫⎤‬ ‫‪20 −7‬‬
‫⎢ ‪SOTR = AOTR‬‬ ‫)‪⎥ (1.024‬‬
‫⎥⎦ ) ‪⎣⎢α ( β C s.T .H − C‬‬
‫‪(670.7 kg / d )(9.08 g / m 3 )(1.024) 20 − 25.4‬‬
‫=‬ ‫‪= 1018.3kg / d‬‬
‫] ‪(0.85)[(1)(7.69 g / m 3 ) − (1.5 g / m 3‬‬
‫ج( اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن اﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﺪه در ﻫﺮ روز ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ واﺣﺪ ﻫﻮاده ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/8‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑـﻪ‬
‫ازاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻞ ﻧﻴﺮوي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﺎ ‪:‬‬
‫) ‪(1018.3 kg / d‬‬
‫= اﻧﺮژي‬ ‫‪= 23.6 kW‬‬
‫) ‪(1.8 kg / kWh)(24 h / d‬‬
‫‪ -10‬اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪:‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻻﮔﻮن = ‪ 19000‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬
‫‪ = (19000 m 3 )(8 kW / 10 3 m 3 ) = 152kW‬ﻧﻴﺮوي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫ب( ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻫﻮاده ﻫﺎ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮار ﮔﻴﺮي ﻻﮔﻮن ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻫﻮاده ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫‪ 4 → 40 kW‬ﻫﻮاده‬
‫‪ 6 → 25 kW‬ﻫﻮاده‬
‫‪ 8 → 20 kW‬ﻫﻮاده‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﻮاده ‪ ،‬ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﻫﻨﺪﺳﻲ ﻣﺤﻞ ﻻﮔﻮن‪ ،‬ﻧـﻮع و ﻃـﺮح ﻫـﻮاده و ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﭼﺮﺧﻪ ﻋﻤﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻻﮔﻮن و ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻫﻮاده ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛـﺎﻫﺶ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺧﺘﻼط و ﭘﺨﺶ اﻛﺴﻴﮋن )ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻨﻲ ﺳـﺎزﻧﺪﮔﺎن ( ﺗﻮﺟـﻪ وﻳـﮋه‬
‫اي ﺷﻮد و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮازي در ﺳﺮاﺳﺮ ﻻﮔﻮن ﺣﻔﻆ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ‪ :‬در ﻣﺜﺎل ﺑﺎﻻ ‪ ،‬اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط ﺑـﻴﺶ از ‪ 6‬ﺑﺮاﺑـﺮ اﻧـﺮژي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﺒﺮان ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ‪ ،‬اﻧـﺮژي‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه اﺑﻌﺎد ﻫﻮاده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه اﺑﻌﺎد ﻫﻮاده ﻫﺎ اﻏﻠﺐ ‪ ،‬اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑـﺮاي رﺳـﻴﺪن‬
‫ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۴۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات‪ :‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ﺟﺮﻳﺎن رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻋﺒﻮري از ﻻﮔﻮن ﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﻄﻮر‬
‫ﻣﻌﻤﻮل در ﻳﻚ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺰرگ ﺧﺎﻛﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﻛﻢ )ﻻﮔﻮن( ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺪف ﺧﺎﺻﻲ ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻳﺎ در ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﺘﺪاول اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﺤﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺣﻮﺿـﻬﺎي ﺧـﺎﻛﻲ‬
‫ﺑﺰرگ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي زﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد ‪ (1 :‬زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ درﺟﻪ ﻣﻄﻠﻮب ﺣﺬف ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ (2‬ﺣﺠـﻢ ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ذﺧﻴﺮه ﻟﺠﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد ‪ (3‬رﺷﺪ ﺟﻠﺒﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺪ ‪ (4‬ﺑﻮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻟﺠﻦ ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﺑﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮد و ‪ (5‬ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﭘﻮﺷـﺶ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳـﻦ ﻧﻴﺎزﻫـﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﺗﻌﺎرض ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ‪ 1‬روز ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺟﺪاﺳـﺎزي ﺟﺎﻣـﺪات ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‬
‫)آداﻣﺰ و اﻛﻦ ﻓﻴﻠﺪر‪ .(1974 ،‬اﮔﺮ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ‪ 1‬روز اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺗﺪارك ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه ﻟﺠﻦ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺟﺎﻣﺪات ﺟﻤﻊ ﺷﺪه‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ واﻗﻌﻲ ﻣﺎﻳﻊ را ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺪﻫـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻼوه ‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺤﻠﻲ رﺳﻮب ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﺛـﺮات ﺗﻮزﻳـﻊ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺿـﻌﻴﻒ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓﺰاﻳﺶ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺿﺮوري ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫـﻮازي ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 40‬ﺗـﺎ ‪ 60‬درﺻـﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه در ﻫﺮ ﺳﺎل ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻓـﺮض ﻛـﺎرﺑﺮد ﺳـﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫـﺎي‬
‫ﺣﺬف درﺟﻪ اول ﻣﻲ ﺗﻮان از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ﻓـﺮار اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‬
‫)آدام و اﻛﻦ ﻓﻴﻠﺪر‪.(1974 ،‬‬
‫‪Wt = W0 e − kd t‬‬ ‫)‪(2 − 76‬‬

‫‪ =Wt‬ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از زﻣﺎن ‪ t‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم‬
‫‪ =W0‬ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات رﺳﻮب داده ﺷﺪه اوﻟﻴﻪ ‪ ،‬ﻛﻴﻠﻮ ﮔﺮم‬
‫‪ = kd‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ‪ d-1 ،‬ﻳﺎ ‪year-1‬‬
‫‪ =t‬زﻣﺎن ‪ ،‬روز ﻳﺎ ﺳﺎل‬
‫دو ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ در اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻮﺿﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬رﺷﺪ ﺟﻠﺒـﻚ‬
‫و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﺷـﺪ ﺟﻠﺒﻜـﻲ را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑﻄـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﺑـﺎ ﻣﺤـﺪود ﻛـﺮدن زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﻪ ‪ 2‬روز ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﺑﻴـﺸﺘﺮي اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺟﻠﺒﻚ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺳﻨﮕﻲ ﻳﺎ ﻣﻴﻜﺮو اﺳﺘﺮﻳﻨﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ )ﺑﺨـﺶ ‪5‬‬
‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﻮﻫﺎي ﺳﺎﻃﻊ ﺷﺪه از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﺑـﺎ ﻧﮕﻬـﺪاري ﻋﻤـﻖ‬
‫آب در ‪ 1‬ﻣﺘﺮ )‪3‬ﻓﻮت( ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮد ‪ .‬در ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﺎ آب و ﻫﻮاي ﺧﻴﻠـﻲ ﮔـﺮم ‪ ،‬ﻋﻤﻘﻬـﺎي ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ‪2‬‬
‫ﻣﺘﺮ )ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 6‬ﻓﻮت( ﺑﺮاي ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﺑﻮ ﺑﻮﻳﮋه ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻀﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﺣﻮﺿﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺰرگ در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﺘﺪاول ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﺘﺪاول ﻓـﻮﻻدي‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۴۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻳﺎ ﺑﺘﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺣﻮﺿﻬﺎي ﺧﺎﻛﻲ ﺑﺎ آﺳﺘﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﺎﻛﻲ‬
‫ﺑﺰرگ ﺑﺮاي ﻻﮔﻮن ﻫﻮادﻫﻲ در ﻣﺜﺎل ‪ 2-15‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗـﺒﻼً ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﺷـﺪ در‬
‫ﻣﺤﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺬف ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺎﻣﺪات ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻳﺎ ﻣﺎﺳﻪ‬
‫اي ﻛﻨﺪ ‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﻤﻞ ﻣﺮﺳﻮم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )رﻳﭻ ‪ . (1999 ،‬ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﺳـﻨﮕﻲ ﻣـﻮﺛﺮ در ﺣـﺬف ﺟﻠﺒـﻚ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺳﻨﮕﻲ ﺳﺮاﺳﺮي اﺳﺖ ﻛـﻪ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﻻﮔـﻮن ﺑـﺼﻮرت اﻓﻘـﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﻋﻤﻮدي از آن ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ از ﻧﻈﺮ ﺑﻬﺮ ﺑﺮداري و ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ؛ اﻣﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد آن در ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣـﺪت ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺛﺒﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ )آژاﻧﺲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪.(1992 ،‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-15‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﺎﻛﻲ ﺑﺰرگ )ﻻﮔﻮن( ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻻﮔﻮن رﺷـﺪ‬
‫ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا ‪ :‬ﻳﻚ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﺎﻛﻲ )ﻻﮔﻮن( ﺑﺮاي ﻻﮔﻮن رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﮔﺬراي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه در ﻣﺜﺎل ‪ 2-14‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴـﺪ زﻣـﺎن ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 2‬روز‬
‫اﺳﺖ و ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎﻻي ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ در ﻣﻘﺪار ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺗﺠﻤﻊ آن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/25‬ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪ 70‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﻓﺮار اﺳﺖ و اﻳﻨﻜﻪ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ از ﺣـﻮض ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ‪ 30 g/m3 TSS‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻻﮔﻮن ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻌﺪ از ‪ 4‬ﺳﺎل ﺗﻤﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺟﺮم ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻟﺠﻦ را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﻮض ﺑﺪون ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﺑﺪ ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪ = Q (TSS i − TSS e )(365 d / yr‬ﺟﺮم‬
‫‪ = TSSi‬ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ در ﭘﺴﺎب ورودي ﺑﻪ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = TSSe‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ از ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = Q‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ‪m3/d ،‬‬
‫اﻟﻒ( ﻛﻞ ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه در ﻫﺮ ﺳﺎل را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪(3800 m 3 / d )[(309.1 − 30) g / m 3 ](365 d / yr‬‬
‫= ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات‬ ‫‪= 387112 kg / yr‬‬
‫) ‪(10 3 g / kg‬‬
‫ب( ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات ﺛﺎﺑﺖ و ﻓﺮاز اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﺳﺎل را ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜـﻪ ‪VSS = 0/7 TSS‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻓﺮار ‪:‬‬
‫‪VSS = 0.70(387112kg / yr ) = 270978 kg / yr‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺛﺎﺑﺖ ‪:‬‬
‫‪FSS = 387112 kg / yr (1 − 0.7 ) = 116134 kg / yr‬‬
‫‪ -2‬ﺣﺠﻢ ﻟﺠﻨﻲ را ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﺎن ‪ 4‬ﺳﺎل ﺟﻤﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ ‪ .‬ﻓـﺮض ﻛﻨﻴـﺪ ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺎﻣﺪات ﻓﺮار ‪ 60‬درﺻﺪ اﺳﺖ و در ﺣﺪود ‪ 1‬ﺳﺎل اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺳـﺎده ﻛـﺮدن‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۴۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻳﻚ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻄﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻣﻘﺪار ﺟﺎﻣﺪات ﻓﺮار در ﺣﺪود ‪ 1‬ﺳﺎل ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺣﺠﻢ ﺟﺎﻣﺪات ﻓﺮار ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده در ﭘﺎﻳﺎن ﻫﺮ ﺳﺎل ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫) ‪VSS t = [0.7 + 0.4(t − 1)](VSS kg / yr‬‬
‫‪ =VSSt‬ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ‪ ، t‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم‬
‫‪ = t‬زﻣﺎن ‪ ،‬ﺳﺎل‬
‫اﻟﻒ( ﻛﻞ ‪ VSS‬ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﭘﺎﻳﺎن ‪ 4‬ﺳﺎل ‪:‬‬
‫‪VSS t = [0.7 + 0.4(4 − 1)](270978 kg / yr ) = 514852 kg‬‬
‫ب( ﻛﻞ ﺟﺮم ﺟﺎﻣﺪات )‪ (TSS‬ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﭘﺎﻳﺎن ‪ 4‬ﺳﺎل ‪:‬‬
‫‪TSS i = 514852 kg + (4 yr )(116134 kg / yr ) = 979388 kg‬‬
‫‪ -3‬ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و اﺑﻌﺎد ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺣﺠﻢ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ‪:‬‬
‫‪V = (2d )(3800 m 3 / d ) = 7600 m 3‬‬
‫ج( ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ‪:‬‬
‫) ‪(7600 m‬‬ ‫‪3‬‬
‫= ‪As‬‬ ‫‪= 6080 m 2‬‬
‫‪1.25‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻇﺎﻫﺮي ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ )ﻧﺴﺒﺖ ﻋﺮض ﺑﻪ ﻃـﻮل( ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ زﻣـﻴﻦ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻋﻤﻖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه ﻟﺠﻦ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺟﺮم ﻟﺠﻦ ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻻﮔﻮن‪ /‬ﻟﺠﻦ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه = ﺟﺮم ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬
‫‪979388 kg‬‬
‫=‬ ‫‪2‬‬
‫‪= 161.1 kg / m 2‬‬
‫‪6080 m‬‬
‫ب( ﻋﻤﻖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ d‬ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ؛ ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺎﻣﺪات ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﺷـﺪه ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﺴﺎوي در ﻻﮔﻮن ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ‪ 15‬درﺻـﺪ ﺣﺠـﻢ ﺟﺎﻣـﺪات اوﻟﻴـﻪ‬
‫ﻓﺸﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد و داﻧﺴﻴﺘﻪ ﺟﺎﻣﺪات ﺟﻤﻊ ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/06‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫) ‪(161.1kg / m 2‬‬
‫=‪d‬‬ ‫‪= 1m‬‬
‫) ‪(1.06 )(0.15)(1000 kg / m 3‬‬
‫ج( ﻛﻞ ﻋﻤﻖ ﺣﻮض ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ارﺗﻔﺎع آزاد ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫‪ = 1.25m + 1m = 2.25 m‬ﻛﻞ ﻋﻤﻖ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬در ﻣﺤﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﻛﻞ ﻋﻤﻖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﻳﺎ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﺣﻮﺿﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﺗﻮاﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۴٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-48‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻻﮔﻮن ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا دوﮔﺎﻧﻪ‪ :‬اﻟﻒ( ﺑﺎ ﻻﮔـﻮن اﺧﺘﻴـﺎري ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ ب( ﺑـﺎ ﻻﮔـﻮن اﺧﺘﻴـﺎري‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻻﮔﻮن ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا دوﮔﺎﻧﻪ‪ :1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻻﮔﻮن ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا دو ﮔﺎﻧﻪ ﻧﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﻻﮔﻮن ﻣﺘﺪاول ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ اوﻟـﻴﻦ ﺑـﺎر ﺗﻮﺳـﻂ ﭘﺮوﻓـﺴﻮر رﻳـﭻ )‪،1996 ،1982‬‬
‫‪ (1999‬ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻻﮔﻮن ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا دوﮔﺎﻧـﻪ از ﻳـﻚ ﻻﮔـﻮن اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در اداﻣﻪ‪ ،‬دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﻻﮔﻮن اﺧﺘﻴﺎري ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد )ﺷﻜﻞ ‪ 2-48‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﺻﻮل ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻻﮔﻮن ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن ﮔـﺬرا ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻃﺮح رﻳﺰي ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬از ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻛﻠﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي زﻳﺮ اﺳﺖ‪ (1 :‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮاد آﻟﻲ ورودي ﺑﻪ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ و ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪ (2‬ﻟﺨﺘﻪ ﺳـﺎزي ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ‪ (3‬ﺟﺪاﺳـﺎزي ﺟﺎﻣـﺪات ‪ (4‬ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات و ‪ (5‬ذﺧﻴـﺮه‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ دﻓﻊ ﻳﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﺷﻮد ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻻﮔﻮن ﺑﺎ ﺟﺮﻳـﺎن ﮔـﺬرا‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزي ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﻟﺨﺘﻪ ﺳﺎزي در اوﻟﻴﻦ ﻻﮔﻮن اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ اﺗﻔﺎق ﻣـﻲ‬
‫اﻓﺘﺪ ‪ .‬ﺟﺪاﺳﺎزي ‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴﺖ و ذﺧﻴﺮه ﺟﺎﻣﺪات در ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي اﺧﺘﻴـﺎري اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﻻﮔﻮن اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻗﺮار دارد ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛـﺎﻫﺶ رﺷـﺪ ﺟﻠﺒـﻚ ‪ ،‬زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺤـﺪود ﺷـﻮد و‬
‫ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎري ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﻠﻮل ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد )رﻳﭻ ‪ . (1999 ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻻﮔﻮن اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ‪ 1/5‬ﺗـﺎ ‪ 3‬روز ﻣﺘﻔـﺎوت ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد ‪ .‬اﻧـﺮژي ورودي در ﻻﮔـﻮن‬
‫اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺣﺪود ‪ 6‬ﻛﻴﻠﻮوات ﺑﺎزاي ﻫﺮ ‪ 1000‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌـﺐ )‪ (30 hp/Mgal‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻛـﻞ‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎري ﺣﺪود ‪ 3‬روز اﺳﺖ ‪ .‬اﻧﺮژي ورودي ﺑﺪاﺧﻞ ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎري ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫از ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﻣﻌﻠﻖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﺟﺎﻣﺪات اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮدن ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺤﻠﻮل آﻟـﻲ‬
‫رﻫﺎ ﺷﺪه از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺟﺎﻣﺪات ﺟﻤﻊ ﺷﺪه در ﻛﻒ ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎري ﻛﺎﻓﻲ اﺳـﺖ ‪ .‬اﻧـﺮژي‬
‫ورودي ﻧﻈﻴـﺮ در ﻻﮔﻮﻧﻬــﺎي اﺧﺘﻴــﺎري ﺣــﺪود ‪ 1-1/25‬ﻛﻴﻠــﻮوات ﺑــﺎزاي ﻫــﺮ ‪ 1000‬ﻣﺘــﺮ ﻣﻜﻌــﺐ‬
‫)‪ (5-6/25 hp/Mgal‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي دو ﻻﮔﻮن ﻣﻌﻤـﻮﻻً ‪ 4/5‬ﺗـﺎ ‪ 6‬روز اﺳـﺖ ‪.‬‬
‫روش ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻻﮔﻮن رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻣﺜـﺎل‬
‫‪ 2-14‬ﺷﺮح داده ﺷﺪ ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻻﮔﻮن اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻻﮔﻮن دوﮔﺎﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‬

‫‪1‬‬
‫‪.dual-powered flow through lagon‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۴٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اﺳﺖ ‪ .‬روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎري ﻣﺸﺎﺑﻪ روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺜﺎل ‪ 2-15‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﺣﻮض ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﺎﻛﻲ ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ راﺟـﻊ ﺑـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي‬
‫ﻻﮔﻮن ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرا را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت رﻳﭻ )‪ (1999‬ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ 2-9‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ‬

‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻏﺸﺎﻳﻲ )‪ 1(MBRs‬ﺷﺎﻣﻞ ﻳـﻚ راﻛﺘـﻮر ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ )ﺑﻴﻮراﻛﺘـﻮر( ﺑـﺎ ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻌﻠﻖ و ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻏﺸﺎﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺎ اﻧﺪازه ﻣﻨﺎﻓﺬ اﺳﻤﻲ در ﻣﺤـﺪوده‬
‫‪ 0/1‬ﺗــﺎ ‪ 0/4‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘــﺮ ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫــﺎي زﻳــﺎدي در ﺗــﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿــﻼب ﭘﻴــﺪا ﻛــﺮده اﺳــﺖ‪ .‬ﺳﻴــﺴﺘﻢ‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻏﺸﺎﻳﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮرﻫﺎي رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ ﻫـﻮازي ﻳـﺎ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و ﻓﺎﺿﻼب ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه را از ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل ﺟﺪا ﻛﻨـﺪ )ﺷـﻜﻞ ‪ 2-49‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻏﺸﺎﻳﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ‪ ،‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ زﻻل‬
‫ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ﻣﻴﻜﺮوﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻏﺸﺎﻳﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﺮ دو ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺷـﻬﺮي )ﺑﺮﻳﻨـﺪل و اﺳﺘﻔﻨـﺴﻮن‪1996 ،‬؛ وان دﻳﺠـﻚ و روﻧﻜـﻦ‪،‬‬
‫‪1997‬؛ ﺗﺮوﺳﻞ و ﻫﻤﻜﺎران‪ (2000 ،‬و ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ آب )ﻛﻴﺴﻚ و ﻫﻤﻜـﺎران‪(1998 ،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻏﺸﺎﻳﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻓﺎﺿـﻼب در ﺑﺨـﺶ‬
‫‪ 11‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 11-6‬ﺑﺨﺶ ‪ ، 11‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮاد ﻏـﺸﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﻏـﺸﺎء و‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮور ﻛﻠﻲ راﻛﺘﻮرﻫـﺎي ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻏـﺸﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺮور ﻛﻠﻲ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻏﺸﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ‪ MBR‬ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮر و ﻣﻴﻜﺮوﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﻌﻨـﻮان ﻳـﻚ واﺣـﺪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪي‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻳﺎ در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﺑـﺎ ﺿـﻤﻴﻤﻪ ﻛـﺮدن ‪ ،‬ﻋﻤـﻞ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﺧﺮوﺟﻲ اﻧﺠﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ در ﻣﺤـﺪود‬
‫ﻛﺮدن زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري در ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ‪ ، MLSS‬ﻣﺰاﻳﺎي زﻳﺮ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮده‬
‫اﺳﺖ ‪ (1 :‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ در راﻛﺘﻮر‬
‫‪ SRT (2‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠـﻦ ﻛﻤﺘـﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ (3‬ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري در ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻢ ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ ﭘﺘﺎﻧـﺴﻴﻞ اﻧﺠـﺎم ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ‪ (4‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ از ﻧﻈـﺮ ‪ ، TSS ، BOD‬ﺑـﺎﻛﺘﺮي و‬
‫ﻛﺪورت ﻛﻢ ‪(5‬ﻓﻀﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ‪ .‬ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ‪ MBR‬ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري زﻳﺎد ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺪود راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﻏﺸﺎء ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑـﺎﻟﻘﻮه زﻳـﺎد ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ دوره اي ﻏﺸﺎء ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي اﻧﺮژي ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻏﺸﺎء ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1. membrane biological reactor‬‬

‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۴٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-49‬ﻧﻤﻮدار ﻛﻠﻲ ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻏﺸﺎﻳﻲ‪ :‬اﻟﻒ( ‪ MBR‬ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻳـﻚ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻏـﺸﺎي ﻣـﺴﺘﻐﺮق ب(‬
‫ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮر ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ‪ 2-50‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻏﺸﺎﻳﻲ اﻟﻒ( ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﻏﺸﺎء در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫ب( دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﻏﺸﺎء در ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮر ﻏﺸﺎﻳﻲ‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۵٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮر ﻏﺸﺎﻳﻲ داراي دو ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﻠﻲ اﺳﺖ‪ (1 :‬ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮر ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﻛﻪ از ﻏـﺸﺎﻫﺎي‬
‫ﻣﺴﺘﻐﺮق در ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ (2‬ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻏﺸﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﭼـﺮﺧﺶ ﻣﺠـﺪد ﻛـﻪ ﻣـﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط از ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻏﺸﺎﻳﻲ ﻗﺮار داده ﺷﺪه در ﺑﻴﺮون از ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮر ﺑﻪ ﮔﺮدش در ﻣﻲ آﻳـﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ MBR‬ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ ، 2-49‬ﻏﺸﺎء ﻣﻴﻜﺮوﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺨـﺶ اﺻـﻠﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ داﺧﻞ راﻛﺘﻮر ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﺴﺘﻐﺮق اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺸﺎﻫﺎ در داﺧﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ‬
‫)ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ »ﻛﺎﺳﺖ« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد( ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ داﺧـﻞ ﺑﻴﻮراﻛﺘـﻮر ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺑﺮود‪ .‬ﻣﺪوﻟﻬﺎ از ﻏﺸﺎﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﻏﺸﺎء‪ ،‬اﺗـﺼﺎﻻت ﺧﺮوﺟـﻲ و درﻳﭽـﻪ ورودي ﺗﻐﺬﻳـﻪ و‬
‫ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ ﺳﺮاﺳﺮي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺸﺎﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺧـﻼء ﻗـﺮار ﻣـﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد )ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 50‬ﻛﻴﻠﻮ ﭘﺎﺳﻜﺎل( ﻛﻪ آب )ﻧﻔﻮذ ﻛﺮدن( از ﻣﻴﺎن ﻏﺸﺎء ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷـﻮد؛ در ﺣـﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺟﺎﻣﺪات در راﻛﺘﻮر ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ‪ TSS‬در ﻣﺤﺪوده راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﺑـﺮاي‬
‫ﭘﺎك ﻛﺮدن ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﻲ ﻏـﺸﺎﻫﺎ ‪ ،‬ﻫـﻮاي ﻓـﺸﺮده از ﻃﺮﻳـﻖ ﺷـﻴﺮ ﺗﻮزﻳـﻊ ﭼﻨـﺪ راﻫـﻪ از ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻏﺸﺎء وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﻫﻮا ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ‪ ،‬ﭘـﺎك ﺷـﺪن ﻏـﺸﺎء‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻮا ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻛﺴﻴﮋن را ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮازي ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫‪ MBR‬ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ اﻧﺤﺼﺎري ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2-50‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ »زﻧـﻮﮔﻢ« ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ زﻧﻮن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮر ﻏﺸﺎﻳﻲ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم ﻛﻮﺑﻮﺗﺎ ﺗﻮﺳﻂ ‪ Enviroguip‬ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﺳﺖ ﻣﻴﻜﺮوﻓﻴﻠﺘﺮ زﻧﻮﮔﻢ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪2-50‬‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از ﻏﺸﺎﻫﺎي ﻓﻴﺒﺮي ﺗﻮ ﺧﺎﻟﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳـﺖ و داراي اﺑﻌـﺎد ﻛﻠـﻲ ‪0/91‬‬
‫ﻣﺘﺮ ﻋﺮض در ‪ 2/13‬ﻣﺘﺮ ﻃـﻮل ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 2/44‬ﻣﺘـﺮ ارﺗﻔـﺎع دارد )‪ 8 × 7 × 3‬ﻓـﻮت( ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻤﭙﻬﺎي ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﭘﻤﭙﻬﺎي ﺗﻐﺬﻳـﻪ‬
‫ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﺗﻤﺎم ﻛﻨﺘﺮﻟﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﺮاي ﻏﺸﺎء ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮﻛـﺰ ﻛﻨﺘـﺮل ﻣﻮﺗـﻮر ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻏـﺸﺎء‬
‫اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻏﺸﺎء ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﺑﺎ ﻫـﻮا و ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎ آب ﺑﺼﻮرت ﺿﺮﺑﻪ رو ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺎك ﻛﺮدن ﺑﺎ ﻫﻮا ﺷﺎﻣﻞ دﻳﻔﻴﻮزرﻫـﺎي‬
‫ﺣﺒﺎب درﺷﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ﻗﺮار دارد و ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن رﺳـﻮب ﺟﺎﻣـﺪات ‪،‬‬
‫ﺗﻼﻃﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﻲ ﻏﺸﺎء ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻬﻴﻪ ﻫﻮا ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﻫـﻮا‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻫﻮاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬واﺣﺪ ﻏﺸﺎء ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻮﺑﻮﺗﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻜﺴﺮي از ﻛﺎرﺗﺮﻳﺞ ﻫﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه از ﻏﺸﺎﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﺬ رﻳﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ‬
‫در دو ﻃﺮف ﺻﻔﺤﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻛﺎرﺗﺮﻳﺞ ﻫﺎ ﻛﻪ داراي ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ 6‬ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺼﻮرت ﻣﺠﺰا ﺣﺬف ﻛﺮد ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻛﺎﺳـﺖ ﻫـﺎ ﻳـﺎ ﻣـﺪوﻟﻬﺎ‬
‫داراي ﻳﻜﺴﺮي ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ را از ﻏـﺸﺎﻫﺎ اﺳـﺘﺨﺮاج و ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ‬
‫ﺟﻤﻊ آوري ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ زﻧـﻮن اﺳـﺖ‪ .‬از ﺳـﺎل‬
‫‪ 2001‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻧﻮن و ﻛﻮﺑﻮﺗﺎ ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ‪ MBR‬ﻣـﺴﺘﻐﺮق ﻧﻴـﺰ در اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۵١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺳﺴﻪ راﻳﻮن ﻣﻴﺘﺴﻮﺑﻴـﺸﻲ )ﻣﻴﺘﺴﻮﺑﻴـﺸﻲ( ژاﭘـﻦ ﻋﺮﺿـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ)ﻣﺮﻟـﻮ و ﻫﻤﻜـﺎران‪،‬‬
‫‪.(2000‬‬
‫در ﻛﻨﺎر ﻏﺸﺎﻫﺎي ﻣﺴﺘﻐﺮق‪ ،‬ﻃﺮح ‪ MBR‬ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶ ﻣﺠﺪد و در ﺧﻂ ﺗﻮﺳـﻂ ﺷـﺮﻛﺖ دﮔﺮﻣﻮﻧـﺖ‬
‫ﻟﻴﻮﻧﺎﻳﺰ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ‪ ،‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮر ﺑﻪ ﻏﺸﺎء ﻟﻮﻟﻪ اي ﺑﺎ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻓﺸﺎري ﭘﻤﭗ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﺎﻣﺪات درون ﻏﺸﺎء ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ و آب ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺧـﺎرﺟﻲ‬
‫ﻏﺸﺎء ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوي ﺣﺮﻛﺘﻲ ‪ ،‬ﻓﺸﺎر اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﺮﺿﻲ زﻳﺎد از ﻣﻴـﺎن ﻏـﺸﺎء‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻪ ﺣﻮض ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔـﺸﺖ داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬ﻏـﺸﺎﻫﺎ ﺑﻄـﻮر ﻣﺮﺗـﺐ ﺷﺴﺘـﺸﻮي‬
‫ﻣﻌﻜﻮس داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺟﺎﻣﺪات را ﺣﺬف ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ‪ ،‬ﺑـﺼﻮرت ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻤﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻪ ﻧـﺸﻨﻲ ﺛﻘﻠـﻲ در زﻻل ﺳـﺎزﻫﺎي‬
‫ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ‪ ،‬ﻏﺸﺎﻫﺎ از ﻣﻌﻀﻼت ﺑﺎﻟﻜﻨﻴﮓ رﺷﺘﻪ اي ﻟﺠﻦ و ﺳـﺎﻳﺮ ﻣـﺸﻜﻼت زﻻل ﺳـﺎزي و ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﻟﺨﺘــﻪ ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮي ﻣــﻲ ﻛﻨﻨــﺪ و ﻏﻠﻈــﺖ ‪ MLSS‬ﺗﺎﻧــﻚ ﻫــﻮادﻫﻲ در زﻣــﺎن ﻃــﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮﺳــﻴﻠﻪ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ‪ MBR‬ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ MLSS‬ﺑﻴﺸﺘﺮ )‪ ( 15000-25000 mg/l‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫ﻣﺘﺪاول ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷﻮد) ﻛﻮت و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1998 ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ‪ MLSS‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽـﻪ‬
‫در ﺑﺎﻻ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ MLSS‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺪ ﻧﻈـﺮ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﻴﺮد در ﻣﺤﺪوده ‪ 8000-10000 mg/l‬از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻼﻛﺲ ﻏﺸﺎء ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺠﻤﻲ ﻳﺎ ﺟﺮﻣﻲ اﻧﺘﻘﺎل از ﻣﻴﺎن ﺳﻄﺢ ﻏﺸﺎء ]ﺑﺮ ﺣـﺴﺐ‬
‫)‪ [L/m2.h (gal/ft2.d‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻬﻢ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮدن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻛﻤﺘﺮ ﻓﻼﻛـﺲ در ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي ‪ MLSS‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻛﻪ ﺑﺮاي ‪ MLSS‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺎدﺗﺮي ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت ﻓﻼﻛﺲ ﻏﺸﺎء و ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻏـﺸﺎء در‬
‫دﺳﺘﺮس ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻏﺸﺎء‬

‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در راﻛﺘﻮر ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻻﻳﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﻏﺸﺎﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در ‪ MBR‬ﺗﻠﻔﻴﻘـﻲ را در‬
‫ﺣﻴﻦ ﻋﺒﻮر ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ذرات رﻳﺰﺗﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﻨﺎﻓﺬ ﻏﺸﺎء ﻧﻔﻮذ ﻛﻨـﺪ و‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺷﻮد‪ .‬روﺷﻬﺎي ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻛﻨﺘـﺮل ﮔﺮﻓﺘﮕـﻲ ﻏـﺸﺎء در ﺣـﻴﻦ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫‪ MBR‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﺗﻤﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪه دوره اي ﺑﺎ ﺗﻼﻃﻢ زﻳﺎد ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻏﺸﺎء اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬روﺷﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ زﻧﻮن ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺳﻄﻮح ﺧﺎرﺟﻲ ﻓﻴﺒﺮﻫﺎي ﻏﺸﺎء ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﺣﺒﺎب درﺷﺖ در ﻛﻒ ﻣﺨﺰن ﻏﺸﺎء ﺑﻄﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ در زﻳـﺮ ﻓﻴﺒﺮﻫـﺎي ﻏـﺸﺎء‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﻫﻮا در ﺑﻴﻦ ﻓﻴﺒﺮﻫﺎي ﺑﺎ ﺟﻬـﺖ ﻋﻤـﻮدي ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۵٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻮد ﻓﻴﺒﺮﻫﺎ در ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻜﺎن داده ﺷـﻮد و ﭘـﺎك ﺷـﺪن ﻣﻜـﺎﻧﻴﻜﻲ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد‪ .‬در‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ ‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲ ﺷـﻮد و ﻓﻴﺒﺮﻫـﺎي ﻏـﺸﺎء ﺑﻤـﺪت‬
‫‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 45‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﺎ آب ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه ‪ ،‬ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس داده ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺟﻴﺲ و ﻻرﺳﻦ‪. (2000 ،‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺣﻴﻦ ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس در ﺧﻂ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و زﻣﺎن ﻛﻞ ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜـﻮس‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 45‬دﻗﻴﻘــﻪ در روز اﺳــﺖ ‪ .‬ﺑﻄــﻮر ﻣﻌﻤــﻮل ‪ ،‬ﻏﻠﻈــﺖ ﻛــﻢ ﻛﻠــﺮ )ﻛﻤﺘــﺮ از ‪(5 mg/l‬در آب‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﻛﻠﻨﻲ در ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﻲ ﻏﺸﺎء‬
‫ﻗﺮار دارد ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل و ﺣﺬف ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 3‬ﺑﺎر در ﻫﻔﺘﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل ﻫﻴﭙﻮﻛﻠﺮﻳـﺖ‬
‫ﺳﺪﻳﻢ ﻗﻮي )ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ (100 mg/l‬ﻳﺎ اﺳﻴﺪ ﺳـﺘﻴﺮﻳﻚ ﺑـﺼﻮرت ﺷﺴﺘـﺸﻮي ﻣﻌﻜـﻮس ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪45‬‬
‫دﻗﻴﻘﻪ در روﺷﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان » ﺣﻔﻆ ﭘﺎﻛﻴﺰﮔﻲ « اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬ﺑﻌـﺪ از ‪ 45‬دﻗﻴﻘـﻪ ﺗﻤﻴﻴـﺰ‬
‫ﻛﺮدن درﺟﺎ ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎ آب ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺷـﺪه ‪ ،‬ﺷﺴﺘـﺸﻮ داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺎ ﺷﺴﺘﺸﻮ دادن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آب ﺗﻤﻴﺰ و زﻫﻜﺸﻲ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 15-10‬دﻗﻴﻘـﻪ ﺑـﺮاي ﭘـﺎك‬
‫ﻛﺮدن ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﻛﻠﺮ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺧﻼء ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻞ زﻣﺎن ﺧﺎرج از ﺧﻂ ﺳﻴـﺴﺘﻢ در‬
‫ﺣﻴﻦ دوره ﺣﻔﻆ ﭘﺎﻛﻴﺰﮔﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 75‬دﻗﻴﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ back-pulse‬ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﻤﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﺷﺴﺘﺸﻮ دﻫﻨـﺪه ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠـﻮل ﻛﻠـﺮ در ﺟﻬـﺖ ﻣﻌﻜـﻮس ‪ ،‬ﻣـﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺼﻮرت دوره اي از ﻣﻴﺎن ﻏﺸﺎء ﭘﻤﭗ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎﺳﺖ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ‬
‫آﺳﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺎﻻﺑﺮ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ ،‬از ﺧـﻂ ﺧـﺎرج و ﺑـﺼﻮرت دوره اي در ﺣﻤـﺎم ﻣـﻮاد‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺗﻤﻴﻴﺰ ﺷﻮد ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﺳﺘﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﻤﻴﻴﺰ ﺷﺪن از ﺧﻂ ﺧـﺎرج ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﻳـﻚ‬
‫ﻇﺮف ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻠﺮ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد داﺧﻞ ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﻛﻮﭼﻚ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺣﻮض ﻣﺠﺎور ﺗﺎﻧﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫ﻣﺴﺘﻐﺮق ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﻲ ﻫﺮ ‪ 6-3‬ﻣﺎه ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﭘﺎك ﻛـﺮدن‬
‫ﺑﺎ ﻫﻮا‪ ،‬ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس رﺳﻮﺑﺎت و ﺣﻔﻆ ﭘﺎﻛﻴﺰﮔﻲ در ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻏﺸﺎء ﺑﻄـﻮر ﻛﺎﻣـﻞ ﻣـﻮﺛﺮ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﻋﺮض ﻏﺸﺎء ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﻋﺮض ﻏﺸﺎء‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﺷﺎﺧﺼﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ و ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﺗﻤﻴﻴـﺰ ﻛـﺮدن ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در‬
‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺣﺪود ‪ 60‬ﻛﻴﻠﻮﭘﺎﺳﻜﺎل‪ ،‬ﻏﺸﺎﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻤﻴﺰ ﺷﺪن و اﺣﻴﺎء ﻣﺠﺪد از‬
‫ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ)ﻓﺮﻧﺎﻧﺪز و ﻫﻤﻜﺎران ‪ .(2000‬در ﺣـﻴﻦ ﭘـﺎك ﻛـﺮدن ﺑـﺮاي اﺣﻴـﺎء‬
‫ﻣﺠﺪد‪ ،‬ﻛﺎﺳﺖ ﻏﺸﺎء در ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﺣﺎوي ﻣﺤﻠﻮل ‪ 1500-2000 mg/l‬ﻫﻴﭙﻮﻛﻠﺮﻳﺖ ﺳﺪﻳﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﺧﻴﺲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻏﺸﺎﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺣـﻴﻦ ﭘـﺎك ﻛـﺮدن ﺑـﺮاي اﺣﻴـﺎء‬
‫ﻣﺠﺪد داﺧﻞ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻛﺎﻫﺶ در ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺗـﺼﻔﻴﻪ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪.‬‬
‫روش ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮﻓﺘﮕـﻲ ﻏـﺸﺎء ‪ MBR‬ﻣﻴﺘﺴﻮﺑﻴـﺸﻲ ﮔـﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ )ﻣﺮﻟـﻮ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران ‪ .(2000 ،‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ MBR‬ﻛﻮﺑﻮﺗﺎ‪ ،‬ﻏﺸﺎﻫﺎي ﺻﻔﺤﻪ اي ﺗﺨﺖ ﺑﺮاي ﺗﻤﻴﺰ ﺷﺪن از ﺧـﻂ‬
‫ﺧﺎرج ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ‪ 0/5‬درﺻﺪ ﻫﻴﭙﻮﻛﻠﺮﻳﺖ ﻣـﻮﺛﺮ ﻧـﺸﺎن داده اﺳـﺖ‬
‫)اﺳﺘﻔﻨﺴﻮن و ﻫﻤﻜﺎران ع ‪.(2000‬‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۵٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-30‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻳﻚ ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮر ﻏﺸﺎﻳﻲ )اﺳﻔﻨﺴﻮن و ﻫﻤﻜﺎران ‪(2000 ،‬‬

‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬
‫‪1/2-3/2‬‬ ‫‪kg/m3.d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ‪COD‬‬
‫‪5000-20000‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪MLSS‬‬
‫‪4000-16000‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪MLVSS‬‬
‫‪0/1-0/4‬‬ ‫‪g COD/g MLVSS.d‬‬ ‫‪F/M‬‬
‫‪5-20‬‬ ‫روز‬ ‫‪SRT‬‬
‫‪4-6‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫‪t‬‬
‫‪600-1100‬‬ ‫‪L/m2.d‬‬ ‫ﻓﻼﻛﺲ‬
‫‪4-35‬‬ ‫‪kPa‬‬ ‫ﺧﻼء ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫‪0/5-1‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪DO‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻠﻜﺮدي‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪5‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪30‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ COD‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪1‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ NH3‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪10‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ TN‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪1‬‬ ‫‪NTU‬‬ ‫ﻛﺪورت ﺧﺮوﺟﻲ‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ MBR‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻔﺮم ‪ BOD ،‬و‪ TSS‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻃﺮﺣﻬﺎي ﭘﺎﻳﻠﻮت‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و ﺑﺎ ﻣﻘﻴـﺎس ﻛﺎﻣـﻞ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﭘــﺴﺎب ﺧﺮوﺟــﻲ ﻟﺠــﻦ ﻓﻌــﺎل ﺳﻴــﺴﺘﻢ ‪ MBR‬ﺗﻮﺳــﻂ ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳــﻴﻮن از ﻣﻴــﺎن ﻳ ـﻚ ﻏــﺸﺎء ‪0/4‬‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ‪ ، BOD‬ﻛﺪورت و ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺣﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ آب ﺑﻌﺪ از ﮔﻨﺪزداﻳﻲ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري ﮔـﺰارش ﺷـﺪه ﺑـﺮاي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ‪ MBR‬در ﺟـﺪول ‪2-30‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ BOD‬و ﻛﺪورت ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻢ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ﻫـﺎي ‪ MLSS‬از‬
‫‪ 6000-16000 mg/l‬ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ‪ MBR‬اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻃﺮح ﭘـﺎﻳﻠﻮت‬
‫و ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘـﺮوژن اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‪ /‬ﻫـﻮازي‬
‫‪ MLE‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداي ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮوژن ﺧﺮوﺟﻲ ﻛـﻞ ﻛﻤﺘـﺮ از ‪mg/l‬‬
‫‪ 10‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ )ﻣﻮراﺗﻮ و ﻫﻤﻜﺎران‪1999 ،‬؛ رووﻳﺮ و ﻫﻤﻜﺎران‪ 2000 ،‬و ﮔﻴﺲ و ﻫﻤﻜـﺎران‪،‬‬
‫‪ .(2000‬در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ورودي از ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 6‬ﺑـﺮاي ﻧﻴﺘـﺮات ورودي‬
‫ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻣﺠﺰا اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۵۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ MBR‬در آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻘﻴﺎس ﭘﺎﻳﻠﻮت و ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻫـﻮادﻫﻲ ﻣﺘﻨـﺎوب ﻳـﺎ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري در ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻳﻨﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﻨﺎوﺑﻲ ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ‪ MLSS‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 6000 mg/l‬و‬
‫ﻓﻮاﺻﻞ روﺷﻦ و ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﻫـﻮادﻫﻲ ‪ 15‬دﻗﻴﻘـﻪ اﺟـﺮا ﺷـﺪ )ﻓﺮﻧﺎﻧـﺪز و ﻫﻤﻜـﺎران ‪. (2000 ،‬‬
‫ﻏﻠﻈــﺖ ﻛــﻞ ﻧﻴﺘــﺮوژن ﭘــﺴﺎب ﺧﺮوﺟــﻲ در ﻣﺤــﺪوده ‪ 7‬ﺗــﺎ ‪ 10 mg/l‬ﻗﺎﺑــﻞ دﺳــﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑــﻮد ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﺎﻣﻞ در ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ MLSS‬زﻳﺎد )ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﺎ ‪ (13000 mg/l‬اﻣﻜﺎن ﭘـﺬﻳﺮ ﻧﺒـﻮد‬
‫ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل در ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ .‬در ﻳـﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‪ MBR ،‬در ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل )ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ (1 mg/l‬ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻫﻤﺰﻣـﺎن‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻄﻮر ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ آﻣﻴـﺰي ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺷـﺪ )ﭼـﻮ و اﺳﺘﻨـﺴﻞ‪،‬‬
‫‪.(2000‬‬

‫‪ 2-10‬ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻛﻪ اﻣﺮوزه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد داراي ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑـﺎ ﻛـﺎرﺑﺮد آﻧﻬـﺎ‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻣﻨﻔﺮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و از ﺣـﺬف ‪ BOD‬ﺗـﺎ ﺣـﺬف ﻓـﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬واﻛﻨﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ وﺟﻮد دارد ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ اﻧـﻮاع‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻛﺘﺮي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف ذﺧﻴـﺮه ﻛﻨﻨـﺪه ﻓـﺴﻔﺮ و‬
‫ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻏﻴﺮ ﻓﺴﻔﺮ اﺳﺖ و در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ اﺗـﻮﺗﺮوف‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎﻳﻲ‬
‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ در ﺑﻴﻦ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف ﺑـﺮاي ﻣـﺼﺮف ﻣـﻮاد آﻟـﻲ‬
‫ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳـﻦ ‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﻓﺎﺿـﻼب اﻋـﻢ از ﻣـﻮاد آﻟـﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل و ﻏﻴـﺮ ﻣﺤﻠـﻮل ﺑـﺮ ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي واﻛـﻨﺶ‪ ،‬ﻣـﺼﺮف‬
‫اﻛﺴﻴﮋن و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ درك ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪل ﺳﺎزي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺑﺰاري را ﺑﺮاي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﻌﺪاد‬
‫زﻳﺎدي از اﺟﺰاء و واﻛﻨﺸﻬﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل را در ﺷـﺮاﻳﻂ ﺛﺎﺑـﺖ و دﻳﻨـﺎﻣﻴﻜﻲ‪،‬‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي را ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫اي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻃﻮﻻﻧﻲ از رواﺑﻂ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑـﺮاي ﺗﻮﺻـﻴﻒ واﻛﻨـﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻳـﻚ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺟﺰاء ﻣﺘﻌﺪدي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟـﻲ )ﻣﺤﻠـﻮل و ذره‬
‫اي(‪ ،‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻏﻴﺮ آﻟﻲ)آﻣﻮﻧﻴـﺎك‪ ،‬ﻧﻴﺘـﺮات و ﻓـﺴﻔﺮ(‪ ،‬اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل و ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوف و اﺗﻮﺗﺮوف ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬روش ﻛﻠﻲ ﺑﺠـﺎي ﻧـﺸﺎن دادن ﻣـﺪل ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ رواﺑـﻂ ﻣﺘﻌـﺪد‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﻣـﺪل ﻣـﺎﺗﺮﻳﺲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺎدﮔﻲ واﻛﻨـﺸﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨـﺪ و ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﺟﺰاء را ﺑﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎده ﺑﻮدن روش ﻧـﺴﺒﺘﺎً‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺰﻳﺖ اﻳﻦ روش اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن اﺻﻮل ﻛﻠﻲ راﺟـﻊ‬
‫ﺑﻪ روش ﻣﺪل ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت و واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل را ﺑـﻪ ﺳـﺎده ﺗـﺮﻳﻦ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۵۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ و اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ روش ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻼوه‪ ،‬اﻳﻦ روش‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺪل ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﮔﺮوه ﻛﺎﻣﻠﻲ از رواﺑﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺰاء‬
‫داده ﺷﺪه ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺎ وﺟﻮد ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮدن روش ﺟـﺎﻣﻊ ﺗـﺮي ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ را ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﺟﻤـﻊ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﺪل ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺷـﻤﺎره‬
‫‪) (ASM1)1‬ﻫﻨﺰ و ﻫﻤﻜﺎران ‪ (1987 ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷـﺪه اﺳـﺖ )ﻫﻨـﺰ و ﻫﻤﻜـﺎران‪1995 ،‬؛ ﺑـﺎرﻛﺮ و‬
‫دوﻟﺪ‪ .(1997 ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي ﻧـﺮم اﻓـﺰاري ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ در دﺳـﺘﺮس ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺪﻟﻬﺎ را ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت راﻛﺘﻮر ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺪل ‪ ASM1‬ﺗﻨﻬﺎ واﻛﻨﺸﻬﺎﻳﻲ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻫﺘﺮورﺗـﺮوف ﺗﺤـﺖ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮازي و اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ در ﺣﻴﻦ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﻧﻴـﺰ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ اﺗﻮﺗﺮوف ﻛﻪ آﻣﻮﻧﻴﺎك را ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣـﺪل ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﺗـﺮ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ ﺑﺎ واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻫﻮازي ‪ ،‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﺑﻲ ﻫﻮازي اﺳﺖ ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﺪل ‪ ASM2‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﻫﻨﺰ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1995 ،‬ﻣﺪل ‪ ASM2‬ﺑـﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬
‫ﻣﺪل اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎرﻛﺮ و دوﻟﺪ )‪ (1997‬ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻟﻬﺎ ﺑـﺮ اﺳـﺎس رﺷـﺪ در ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ﻣﻮﻧﻮد ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ رﺷـﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي‬
‫اﺗﻮﺗﺮوف ﻳﺎ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف در ﻣـﺪل اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻣـﺼﺮف ﻣـﻮاد ﻣﻐـﺬي‪ ،‬اﻛـﺴﻴﮋن و‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺿﺮاﻳﺐ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي رﺷﺪ در ارﺗﺒﺎط ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫روش ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ ﻣﺪل اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ‪ COD‬ﺑﻌﻨـﻮان اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي ﻣﺘـﺪاول ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ و‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻳﻚ ﻣﻮازﻧﻪ ‪ COD‬ﺑـﺮاي ﻣـﺼﺮف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا ‪ ،‬رﺷـﺪ ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺠﺎي ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺧـﺎﻟﺺ ﻛـﻪ در‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ ،‬از ﻣﺪل رﺷﺪ ﻣﺠﺪد‪ -‬ﻟﻴﺰ ﺷـﺪن ﺑـﺮاي ﺗـﻨﻔﺲ ﺧـﻮد‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﺪل رﺷﺪ ﻣﺠﺪد – ﻟﻴﺰ ﺷﺪن‪ ،‬ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ رﻫـﺎ‬
‫ﺷﺪن ﻣﻮاد ذره اي ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻨﺒﻊ ‪ rbCOD‬ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺑﻌﻨﻮان دور رﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ در ﻣﺪل ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اراﺋﻪ ﺷﺪه در اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪل ﺗـﻨﻔﺲ ﺧـﻮد‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ در ﻣﺪل رﺷﺪ ﻣﺠﺪد – ﻟﻴﺰ ﺷﺪن ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ ،‬اﺟﺰاء و واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻣﺪل ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ‬

‫ﺷﻜﻞ ﻣﺘﺪاول ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺪل ﺑﺪون در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻦ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از رواﺑـﻂ واﺑـﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪل ‪ ASM1‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺟﺰاء و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي واﻛـﻨﺶ در ﺟـﺪول ‪ 2-31‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ‪ 13‬ﻣﻮرد از ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎي ﻓﺎﺿﻼب را ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ در ﺟـﺪول‬
‫‪ 2-32‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺟﺰاء ﻗﺒﻼً در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-2‬ﺑﻴﺎن ﺷـﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﻛﺎﻣـﻞ ﻓﺎﺿـﻼب ﻳـﻚ اﻣـﺮ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۵۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺿﺮوري ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪﻟﻬﺎي ‪ ASM2‬و‪ ASM1‬اﺳﺖ‪ .‬اﺟﺰاي ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 5‬و ‪ 12‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻮاد آﻟـﻲ‬
‫ذره اي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ COD‬و اﺟﺰاي ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLVSS‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺸﻬﺎي ‪6‬ﺗﺎ‪ 11‬ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ﮔﻴﺮﻧـﺪه ﻫـﺎي اﻟﻜﺘـﺮون ﻫـﺴﺘﻨﺪ )‪ S0‬اﻛـﺴﻴﮋن و ‪ SNO‬ﻧﻴﺘـﺮات(‪.‬‬
‫‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ ‪ Si‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻧـﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽـﻪ در واﻛـﻨﺶ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬داده ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ واﻛﻨﺶ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪ در ﺳﺘﻮن آﺧﺮ ﺟـﺪول ‪ 2-31‬ﻧـﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ (j=2) rj‬واﻛﻨﺶ رﺷﺪ ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف ﺗﺤـﺖ ﺷـﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺳـﺮﻳﻊ )‪، (Ss‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل )‪ (S0‬و ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات )‪ (SNO‬اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ η‬ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﺑﺨـﺸﻲ از ﺑـﺎﻛﺘﺮي‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوف اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺠﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫‪ ،‬ﻣﺪل ﻟﻴﺰ ﺷﺪن‪ -‬ﻣﺮگ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ‪ 4‬و ‪ 5‬ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺑـﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوف و اﺗﻮﺗﺮوف ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﻮاد دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﻪ در ﺣﻴﻦ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺟﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ‪ X0‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي ذره اي ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑـﺎ ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ‪ Xs‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل )‪ (SNS‬ﺑﻪ آﻣﻮﻧﻴﺎك )‪(SNH‬‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ 6‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻴـﺪروﻟﻴﺰ ﻣـﻮاد آﻟـﻲ ذره اي و ﻧﻴﺘـﺮوژن آﻟـﻲ ذره اي ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل )ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ Ss‬و ‪ (SNS‬ﺗﺤﺖ ﻳﻜﻲ از ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮازي ﻳﺎ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ‪ 7‬و ‪ 2‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي در ﻣﺤﺪوده ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻳـﻚ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ذره اي را ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫واﻛﻨﺶ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﺳـﺎزد ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ ، j1‬ﺳـﺮﻋﺖ رﺷـﺪ ﺑـﺎﻛﺘﺮي‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻫﻮازي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ mg/l.d‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺿﺮاﻳﺐ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﺟـﺰاء‬
‫ﻣﺪل و ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪ ، 3‬ﺿﺮﻳﺐ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ‪ 1‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪⎛ SS‬‬ ‫⎛⎞‬ ‫‪S0‬‬ ‫⎞‬
‫⎜⎜ ‪R B. H = µˆ H‬‬ ‫⎜⎜⎟⎟‬ ‫‪⎟⎟ X B. H‬‬ ‫)‪(2 − 77‬‬
‫‪⎝ KS + SS‬‬ ‫‪⎠⎝ K O. H + S 0‬‬ ‫⎠‬

‫‪ = RB.H‬ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ‪ ،‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در روز‬

‫‪ = SS‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺳﺮﻳﻊ ‪ ،‬ﮔﺮم ‪ COD‬ﺑﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬
‫‪ = µ̂H‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ‪g VSS/g VSS.d ،‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ = Ks‬ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮاي ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ‪g COD/m ،‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = KO.H‬ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮاي ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = XB.H‬ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ‪g/m3 ،‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۵٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺑﺨﺶ ‪ ، 7‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺳﺮﻳﻊ ‪) SS‬ﺟﺪول ‪ 2-32‬را ﺑﺒﻨﻴﺪ( ﺑـﺮاي رﺷـﺪ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫‪1‬‬
‫(‪ −‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ‪ SS‬و ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺖ و )‬
‫‪YH‬‬
‫‪1‬‬
‫‪RS S = −‬‬ ‫) ‪( RX B.H‬‬ ‫)‪(2 − 78‬‬
‫‪YH‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻞ ﺗﻐﻴﻲ ‪ SS‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﺿﺮاﻳﺐ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺳـﺘﻮن ‪ S0‬ﺿـﺮﺑﺪر ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ) ‪ ، (ψ J .1‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ) ‪ (1-YH‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎزاي ﮔـﺮم ‪COD‬‬
‫ﺣﺬف ﺷﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻨﻮان ) ‪ (1-YH‬ﺑﻪ ‪) YH‬ﮔﺮم ‪ COD‬ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺑـﻪ ﮔـﺮم ‪ COD‬ﻣـﺼﺮﻓﻲ (‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺿﺮﻳﺐ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑـﻪ ﮔـﺮم ‪ COD‬ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻧﻮع ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻋﻨـﻮان اﺳـﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺑـﺮاي رﺷـﺪ‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ ‪ 4/57‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﻛـﻪ ﺑـﺪﻟﻴﻞ آﻣﻮﻧﻴـﺎك و ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻴﺘﺮوژن در ﻣـﺎﺗﺮﻳﺲ ‪ SNH‬ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪه و‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ COD‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﺎدل آﻣﻮﻧﻴﺎك ‪ 4/57 ،‬ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎزاي‬
‫ﻫﺮ ﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮوژن آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺣﺠﻢ در ﺻﻮرت ﻛﺴﺮ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ YA‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺳﻨﺘﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺪل‬
‫ﻣﺪﻟﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺑﻌﻀﻲ از اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ (1 :‬ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ اﺑﺰار ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺑﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و درك ﺑﻬﺘﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮ ﻧـﻮع ﺧﺎﺻـﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﮔﺬارد ‪ (2‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻃـﺮح ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب و ‪ (3‬ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺗﺎﺳﻴـﺴﺎت‬
‫ﻣﺸﺨﺺ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ‪ 2‬و ‪ 3‬ﺗﻮﺻﻴﻒ دﻗﻴﻖ و ﺟﺎﻣﻊ ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻓﺎﺿـﻼب ﻣﻬـﻢ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﻳﻬﺎي دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺛﺮ ﻏﻠﻈﺖ و ﺟﺮﻳـﺎن ﻣﺘﻐﻴـﺮ در ﻃـﻮل زﻣـﺎن‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻃﺮح ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻣـﺪل ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از داده ﻫـﺎي ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫ﻃﺮح و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﭘﻴـﺸﮕﻮﻳﻴﻬﺎي‬
‫ﻣﺪل ﺑﺮاي ﻏﻠﻈﺖ ﺧﺮوﺟﻲ ﻃﺮح ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻛﻢ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺤﻠﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ وﺟﻮد دارد و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻣـﺪل ﺑـﺮاي‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻃﺮح ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻋﻤﻠـﻲ و دﻗﻴـﻖ ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ در اﺑﻬـﺎم ﻗـﺮار ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠﻮل واﺳﻂ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺮاﺣﻞ ﻫﻮازي و ﻳﺎ ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ و ﺑـﻲ ﻫـﻮازي‬
‫اﻧﺪﻳﻜﺎﺗﻮر ﻣﻮﺛﻖ ﺗﺮي را ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﺤﻞ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬داده ﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن داراي ﻣﻌﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻣﺪل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪،‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ را در ﻣﺪل ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ واﻛﻨـﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ و‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۵٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺑﺎزده ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣﺤﻠﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ داده ﻫـﺎي ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺟﺬب اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺮﺣﻠﻪ اي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت دﺳﺘﻪ ﺑﺎ ارزﺷﻲ‬
‫از داده ﻫﺎ را ﺑﺮاي ﻛﺎﻟﻴﭙﺮاﺳﻴﻮن ﻣﺪل ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻣﺘـﺪاول ﺑـﺮاي ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي ﻣـﺪل‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه و در ﺟﺪول ‪ 2-33‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم اﺷﺎره ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ؛ اﻣﺎ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺪل ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ دﻗـﺖ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل را ﭘـﻴﺶ‬
‫ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺿﺮاﻳﺐ در ﻣﻜﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮدن آن در اﻛﺜﺮ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳـﺖ و اﻏﻠـﺐ در‬
‫ﺣﻴﻦ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻣﺪل ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ رﺷـﺪ وﻳـﮋه ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ ‪µA‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻔﺎوت در ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿـﻼب و‬
‫ﺑﺎزدارﻧﺪه ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ را ﻧﻴـﺰ ﻣـﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت ‪ ، µA‬ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻛﻠﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﺻﻔﺤﻪ ‪ 865‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺧﺘﺼﺎص دارد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﺪل ﻣـﺎﺗﺮﻳﺲ ﺑـﺮاي ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺪل ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت اﺿﺎﻓﻲ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻛـﺎرﺑﺮد ﻣـﺪل را‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان در )‪ U.S.EPA (1993‬ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-31‬رواﺑﻂ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي و ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻣﺠﻤﻮع اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻣﺤﻴﻂ رﺷﺪ ﻣﻌﻠـﻖ ﻛـﻪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﮔﺮوه ‪ IAWQ Task‬ﺑﺮاي ﻣﺪل ﺳﺎزي رﻳﺎﺿﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺑﺨﺶ‬
‫‪SNH‬‬ ‫‪SNO‬‬ ‫‪S0‬‬ ‫‪SS‬‬ ‫‪Si‬‬ ‫‪XD‬‬ ‫‪XB.A‬‬ ‫‪XB.H‬‬ ‫‪Xs‬‬ ‫‪Xi‬‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫‪−i‬‬ ‫‪/X‬‬ ‫‪1−Y‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ .1‬رﺷﺪ ﻫﻮازي‬
‫‪N‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪−‬‬ ‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻬﺎ‬
‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪H‬‬
‫‪−i‬‬ ‫‪/X‬‬ ‫‪1−Y‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ .2‬رﺷــــــــﺪ‬
‫‪N‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪−‬‬ ‫اﻧﻮﻛــــــﺴﻴﻚ‬
‫‪2.86 Y‬‬ ‫‪Y‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪H‬‬ ‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوف‬
‫‪−i‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4.57 − Y‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ .3‬رﺷﺪ ﻫﻮازي‬
‫‪N‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪Y‬‬
‫اﺗﻮﺗﺮوف‬
‫‪X‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪Y‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪f D′‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪1 − f D′‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﺮگ و ﻟﻴـﺰ‬
‫ﺷــــــــــﺪن‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻬﺎ‬
‫‪f D′‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪1 − f D′‬‬ ‫‪ .5‬ﻣﺮگ و ﻟﻴـﺰ‬
‫ﺷﺪن اﺗﻮﺗﺮوﻓﻬﺎ‬
‫‪.6‬‬
‫اﻣﻮﻧﻴﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﻧﻴﺘــﺮوژن آﻟــﻲ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪ .7‬ﻫﻴـــﺪروﻟﻴﺰ‬
‫ﻣـﻮاد آﻟـﻲ ذره‬
‫اي‬
 ‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۵٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ .8‬ﻫﻴـــﺪروﻟﻴﺰ‬
‫ﻧﻴﺘــﺮوژن آﻟــﻲ‬
‫ذره اي‬
‫‪n‬‬ ‫‪ .9‬ﺳـــــﺮﻋﺖ‬
‫‪ri = ∑ψii ri‬‬ ‫ﺗﺒـــــــــﺪﻳﻞ‬
‫‪i =1‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺗﻤﺎم ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ )ﺳﺘﻮن ‪ (1-7‬و اﻛﺴﻴﮋن )‪ (8‬ﺑﺼﻮرت ‪ COD‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ؛ ﺗﻤﺎم ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن اﺳﺖ ‪ .‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﺎﻳﺪ در ‪ -1‬ﺿﺮب ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻴﺎن ﺷﻮد‪.‬‬
‫اداﻣﻪ ﺟﺪول ‪2-31‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ML-3T-1 ،‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪SAlk‬‬ ‫‪XNS‬‬ ‫‪SNS‬‬
‫‪⎛ S‬‬ ‫⎛⎞‬ ‫‪S‬‬ ‫⎞‬ ‫‪−i‬‬ ‫‪/X‬‬
‫ˆ‪µ‬‬‫⎜‬ ‫‪S‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪0‬‬ ‫‪⎟X‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪H ⎜ K + S ⎟⎜ K‬‬ ‫‪+ S ⎟ B. H‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪⎝ S‬‬ ‫‪S ⎠⎝ O.H‬‬ ‫⎠‪0‬‬
‫‪⎛ S‬‬ ‫‪⎞⎛ K‬‬ ‫⎞‬ ‫‪1−Y‬‬
‫⎜ ˆ‪µ‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪O.H‬‬ ‫‪⎟η X‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪H‬‬
‫‪H ⎜ K + S ⎟⎜ K‬‬ ‫‪+ S ⎟ g B.H‬‬ ‫‪14 ( 2.86 )Y‬‬
‫‪⎝ S‬‬ ‫‪S ⎠⎝ O.H‬‬ ‫⎠‪0‬‬ ‫‪H‬‬
‫‪−i‬‬ ‫‪/X‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪14‬‬
‫⎛‬ ‫‪S‬‬ ‫⎛⎞‬ ‫‪S‬‬ ‫⎞‬ ‫‪−i‬‬ ‫‪/X‬‬
‫⎜⎟‬ ‫‪⎟X‬‬ ‫‪1‬‬
‫⎜ ‪µˆ A‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪NH‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪⎜K +S‬‬ ‫‪⎟⎜ K‬‬ ‫‪⎟ B. A‬‬ ‫‪7Y‬‬
‫⎠ ‪⎠⎝ O. A + S 0‬‬
‫‪14‬‬
‫‪⎝ NH‬‬ ‫‪NH‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪bLH X B.H‬‬ ‫‪−i‬‬ ‫‪/X‬‬ ‫‪− f‬‬ ‫‪/X‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪D. N‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪bLA X B. A‬‬ ‫‪−i‬‬ ‫‪/XA − f‬‬ ‫‪/X‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪D. N‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪k a S NS X B.H‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪-1‬‬
‫‪14‬‬
‫⎛⎡ ⎤ ) ‪⎡ ( X S / X B.H‬‬ ‫‪S‬‬ ‫⎞‬ ‫‪⎛ K O. H‬‬ ‫‪⎞⎛ S NO‬‬ ‫⎤⎞‬
‫⎢‬ ‫⎜⎜⎢ ⎥‬ ‫⎜ ‪⎟+η‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪⎟⎥ X‬‬
‫‪0‬‬
‫‪k‬‬
‫‪h‬‬ ‫⎟‬ ‫‪h‬‬ ‫‪⎜K‬‬ ‫‪⎟⎜ K + S‬‬ ‫‪⎟ ⎥ B. H‬‬
‫‪⎢⎣ h‬‬
‫‪K‬‬ ‫‪+‬‬ ‫(‬ ‫‪X‬‬
‫‪S‬‬
‫‪/‬‬ ‫‪X‬‬
‫⎥ ‪B. H‬‬
‫)‬
‫‪⎦ ⎢⎣⎝ O.H + S 0‬‬
‫‪K‬‬
‫⎠‬ ‫‪⎝ O. H + S 0‬‬ ‫‪⎠⎝ NO NO‬‬ ‫⎦⎠‬
‫‪r (X‬‬ ‫) ‪/X‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪NS‬‬ ‫‪S‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ اﺟﺰاي ﻣﺪل ‪ ASM1‬ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺪول ‪2-31‬‬

‫اﺟﺰاء‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻣﻮاد آﻟﻲ ذره اي ﺧﻨﺜﻲ ‪mg/l ،‬‬ ‫‪Xi‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻨﺪ ‪ mg/l ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪COD‬‬ ‫‪Xs‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ‪ mg/l ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪COD‬‬ ‫‪XO.H‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺗﻮﺗﺮوف ‪ mg/l ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪COD‬‬ ‫‪XO.A‬‬ ‫‪4‬‬
‫دوررﻳﺰ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺮگ و ﻟﻴﺰ ﺷﺪن ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ mg/l ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪COD‬‬ ‫‪X0‬‬ ‫‪5‬‬
‫ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﺧﻨﺜﻲ ‪ mg/l ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪COD‬‬ ‫‪Si‬‬ ‫‪6‬‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻊ ﺳﺮﻳﻊ ‪ mg/l ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪COD‬‬ ‫‪SS‬‬ ‫‪7‬‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪ mg/l ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪(COD) O2‬‬ ‫‪S0‬‬ ‫‪8‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۶٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ‪ mg/l ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪N‬‬ ‫‪SNO‬‬ ‫‪9‬‬

‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ‪ mg/l ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪N‬‬ ‫‪SNH‬‬ ‫‪10‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ‪ mg/l ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪N‬‬ ‫‪SNS‬‬ ‫‪11‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ذره اي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ‪ mg/l ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪COD‬‬ ‫‪XNS‬‬ ‫‪12‬‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ‪ ،‬واﺣﺪ ﻣﻮﻻر‬ ‫‪SALK‬‬ ‫‪13‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-33‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺑﺮاي ﻣﺪل ‪) ASM1‬ﮔﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‪(1999 ،‬‬

‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ‬
‫‪0/6‬‬ ‫‪ g COD‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ g COD /‬ﻣﺼﺮﻓﻲ‬ ‫‪YH‬‬
‫‪0/08‬‬ ‫ﮔﺮم دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪/‬ﮔﺮم ‪ COD‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬ ‫‪fD‬‬
‫‪0/086‬‬ ‫‪ g COD / g N‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌﺎل‬ ‫‪in/xb‬‬
‫‪0/06‬‬ ‫‪ g COD /g N‬دوررﻳﺰ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬ ‫‪in/xd‬‬
‫‪0/24‬‬ ‫‪ g COD‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ g N /‬اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه‬ ‫‪YA‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪d-1‬‬ ‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳـﺮﻋﺖ رﺷـﺪ وﻳـﮋه ﺑـﺎﻛﺘﺮي‬ ‫‪µH‬‬
‫ﻫﺘﺮوﺗﺮوف‬
‫‪20‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف‬ ‫‪Ks‬‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ‪DO‬‬ ‫‪KO.H‬‬
‫‪0/2‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮات‬ ‫‪KN.O‬‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪g/g.d‬‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻳﺎ ﻟﻴﺰﺷﺪن ﻫﺘﺮوﺗﺮف‬ ‫‪bL.H‬‬
‫‪0/8‬‬ ‫‪g/g‬‬ ‫ﻧــﺴﺒﺖ ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻬــﺎي ﻣــﺼﺮف ﻛﻨﻨــﺪه‬ ‫‪ηg‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮات در ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪g/g‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺳـﺮﻋﺖ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﺰ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ‪/‬‬ ‫‪ηh‬‬
‫ﻫﻮازي‬
‫‪0/16‬‬ ‫‪L/mg COD.d‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻣﻮﻧﻴﺎك‬ ‫‪Ka‬‬
‫‪2/21‬‬ ‫‪g/g.d‬‬ ‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻋﺖ وﻳـﮋه ﻫﻴـﺪروﻟﻴﺰ‬ ‫‪Kh‬‬
‫ﻣﻮاد ذره اي‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪g/g.d‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ‬ ‫‪Kx‬‬
‫‪0/76‬‬ ‫‪g/g.d‬‬ ‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه اﺗﻮﺗﺮوف‬ ‫‪µA‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ اﺗﻮﺗﺮوف‬ ‫‪KN.H‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧـﻴﻢ ﺳـﺮﻋﺖ ﻣـﺼﺮف ‪ DO‬ﺑـﺮاي‬ ‫‪KO.A‬‬
‫اﺗﻮﺗﺮوف‬
‫‪0/07‬‬ ‫‪g/g.d‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﺮاي اﺗﻮﺗﺮوف‬ ‫‪bL.A‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 2-16‬ﻛـﺎرﺑﺮد ﻣـﺎﺗﺮﻳﺲ ﻣـﺪل ‪ : ASM1‬از ﻣـﺎﺗﺮﻳﺲ ﻣـﺪل ‪ ASM1‬ﺑـﺮاي ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬

‫ﺳــﺮﻋﺘﻬﺎي واﻛــﻨﺶ ‪ COD (1‬ﻗﺎﺑــﻞ ﺗﺠﺰﻳــﻪ ﺳــﺮﻳﻊ )‪ (SS‬و ‪ (2‬ﺳﻮﺑــﺴﺘﺮاي آﻟــﻲ ذره اي )‪(XS‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ‪ :‬ﺑﺮاي ‪ SS‬و ‪ ، i = 7‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي واﻛﻨﺶ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ‪= 1 ، 2 ، 7‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ = −‬ﺿﺮﻳﺐ‬ ‫‪ j‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺿﺮاﻳﺐ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪، J=1 :‬‬
‫‪YH‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ = −‬ﺿﺮﻳﺐ‬ ‫‪، J=2‬‬
‫‪YH‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۶١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ = 1 ، j = 7‬ﺿﺮﻳﺐ‬
‫ﺑﺎ ﺿﺮب ﻛﺮدن ﺿﺮاﻳﺐ اﺳـﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي در ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي ﺳـﺮﻋﺖ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ )‪ ، (rj‬ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ‪SS‬‬
‫ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪⎛ SS‬‬ ‫⎛⎞‬ ‫‪S0‬‬ ‫⎞‬
‫‪RS = −‬‬ ‫⎜ ‪µH‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪⎟X‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫⎜‬ ‫⎟‬ ‫⎜‬ ‫‪⎟ B.H‬‬
‫‪YH‬‬ ‫⎠ ‪⎝ K S + S S ⎠⎝ K OH + S 0‬‬
‫‪S‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪⎛ SS‬‬ ‫⎛⎞ ‪⎞⎛ K O . H‬‬ ‫‪S NO‬‬ ‫⎞‬

‫‪−−‬‬ ‫⎜ ‪µH‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪⎟ηX‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫‪YH‬‬ ‫‪⎜ K + S ⎟⎜ K‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪⎟⎜ K + S ⎟ B. H‬‬
‫‪⎝ S‬‬ ‫⎝⎠ ‪S‬‬ ‫‪O.H‬‬ ‫⎝⎠ ‪0‬‬ ‫‪NO‬‬ ‫⎠ ‪NO‬‬

‫⎛⎤ ) ‪⎡ ( X S / X B.H‬‬ ‫‪S0‬‬ ‫⎞‬ ‫⎛⎞ ‪⎛ K O . H‬‬ ‫‪S NO‬‬ ‫⎞‬

‫⎢ ‪+ kh‬‬ ‫⎜⎜⎥‬ ‫⎜ ‪⎟ +η‬‬
‫⎟‬ ‫⎜‪h‬‬
‫⎜⎟‬
‫⎜⎟‬
‫‪⎟X‬‬
‫‪⎟ B.H‬‬
‫⎠ ‪⎣⎢ K X + ( X S / X B. H ) ⎦⎥⎝ K O . H + S 0‬‬ ‫‪⎝ K O. H + S 0 ⎠⎝ K NO + S NO‬‬ ‫⎠‬
‫) ‪(7‬‬

‫ﺑﺮاي ‪ Xs‬و ‪ ، i = 2‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي واﻛﻨﺶ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﻛـﻪ ‪ 7‬و‪ j = 4، 5‬اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﺪﺳـﺖ ﻣـﻲ‬
‫آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪R x = (1 − f d′ )bL.H X B.H + (1 − f d′ )bL. A X B. A‬‬
‫‪s‬‬

‫⎛⎤ ) ‪⎡ ( X S / X B. H‬‬ ‫‪S0‬‬ ‫⎞‬

‫⎢ ‪− kh‬‬ ‫⎜⎜⎥‬ ‫⎟‬
‫⎠⎟ ‪⎢⎣ K X + ( X S / X B.H ) ⎥⎦⎝ K O.H + S 0‬‬
‫⎛⎞ ‪⎛ K O.H‬‬ ‫‪S NO‬‬ ‫⎞‬
‫⎜ ‪+ ηb‬‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪⎟X‬‬
‫‪⎜K‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪⎟⎜ K + S ⎟ B. H‬‬
‫‪⎝ O. H‬‬ ‫⎝⎠ ‪0‬‬ ‫‪NO‬‬ ‫⎠ ‪NO‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﭘﺮﺳﺸﻬﺎي ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ‬

‫‪ 2-1‬ﻧﺘــﺎﻳﺞ آزﻣــﺎﻳﺶ ‪ BOD‬و‪ UBOD‬آزﻣﺎﻳــﺸﮕﺎﻫﻲ در زﻳــﺮ داده ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻳﻜــﻲ از‬
‫ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي زﻳﺮ )ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )‪ (bCOD‬را‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻘﺪار ‪ ƒd‬و ‪ YH‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 0/15‬و ‪ 0/4‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫‪200‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪340‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪180‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪UBOD‬‬

‫‪ 2-2‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺎﺿﻼب ورودي در ﻳﻚ ﺗﺴﺖ ﺗﻨﻔﺴﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻏﻠﻈـﺖ ‪COD‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ)‪ (rbCOD‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄﺮي ﺗﻨﻔﺲ ﺳﻨﺞ ﺑﺎ اﺿـﺎﻓﻪ ﻛـﺮدن‬
‫‪ 500‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺴﺎب ورودي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ‪ 500‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل آﻣﺎده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻔﺲ ﺳﻨﺞ ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﺗﺠﻤﻌﻲ اﻛﺴﻴﮋن را ﺑﺎ زﻣﺎن ﺛﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن در اﺑﺘﺪا ﺑـﺎ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۶٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺛﺎﺑﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد )ﻓﺎز ‪ (A‬و ﺳﭙﺲ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺪود ‪ 3‬دﻗﻴﻘﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺛﺎﺑﺖ دﻳﮕﺮي ﻣﻲ رﺳﺪ )ﻓﺎز ‪ (B‬ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﺳـﺮاﻧﺠﺎم ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺠﺪداً ﺑﻄﻮر زﻳﺎدي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺛﺎﺑﺘﻲ اداﻣﻪ ﭘﻴـﺪا ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ )ﻓﺎز ‪ .(C‬داده ﻫﺎي ﺗﻨﻔﺲ ﺳﻨﺞ ﺑﺮاي ﺳﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺟﺪول زﻳـﺮ ﺧﻼﺻـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬
‫)ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ rbCOD‬ﺑﺮ ﺣـﺴﺐ ‪ mg/l‬را ﺑـﺮاي ﻧﻤﻮﻧـﻪ اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﺪه‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف را ‪ 0/4 g VSS/g COD‬و اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌـﺎدل‬
‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ را ‪ 1/42 g COD/g VSS‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺼﺮف ﺗﺠﻤﻌﻲ اﻛﺴﻴﮋن ﺗﻨﻔﺲ ﺳﻨﺞ در ﻫﺮ ﻓﺎز‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫زﻣﺎن ﻓﺎز ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﻓﺎز‬
‫‪58‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪0/8‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪192‬‬ ‫‪288‬‬ ‫‪192‬‬ ‫‪3/2‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪46‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪ 2-3‬ﺑﺮاي ﻳﻜﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻓﺎﺿﻼب زﻳﺮ )ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﻮد( ﻛـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺘﺪاول ﻓﺎﺿﻼب در ﺟﺪول زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪ :‬اﻟـﻒ(‬
‫ﻏﻠﻈﺖ )‪ (nbVSS‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻓﺮار ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ب( ﻏﻠﻈـﺖ )‪ (iTSS‬ﻛـﻞ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺧﻨﺜﻲ ج( ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ . COD/VSS‬ﻓـﺮض ﻛﻨﻴـﺪ ﻧـﺴﺒﺖ ‪bCOD/BOD‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/6‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪225‬‬ ‫‪220‬‬ ‫‪220‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪210‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪270‬‬ ‫‪155‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪170‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪sBOD‬‬
‫‪700‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪544‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪COD‬‬
‫‪300‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪sCOD‬‬

‫‪ 2-4‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب زﻳﺮ )ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ اﻟـﻒ(‬
‫‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )‪ (bCOD‬ب( ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻨﺪ )‪(sbCOD‬‬
‫ج( ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )‪ (nbCOD‬د( ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي ‪ COD‬ﻣﺤﻠـﻮل و ذره‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۶٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫اي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )‪ . (nbsCOD‬ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي ‪ bsCOD/sBOD‬و ‪bCOD/BOD‬‬

‫را ‪ 1/6‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪420‬‬ ‫‪550‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪COD‬‬
‫‪110‬‬ ‫‪170‬‬ ‫‪130‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪sCOD‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪rbCOD‬‬
‫‪160‬‬ ‫‪220‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪sBOD‬‬
‫‪ 2-5‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﻮد(‪ .‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ اﻟـﻒ(‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟـﻲ ب( ﻧﻴﺘـﺮوژن آﻟـﻲ ذره اي ﻏﻴـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ )‪ (nbpON‬ج( ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن آﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )‪.(bON‬‬

‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪50‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك‬
‫‪1/5‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫ﻧﻴﺘــﺮوژن آﻟــﻲ ﻣﺤﻠــﻮل‬
‫ﻏﻴـــﺮ ﻗﺎﺑـــﻞ ﺗﺠﺰﻳـــﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫‪190‬‬ ‫‪180‬‬ ‫‪180‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ VSS‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬

‫‪ 2-6‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘـﺪار ﺑـﺎزده ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه ﺣﺎﺻـﻞ از ﻧﻤـﻮدار ‪ 2-7‬و رواﺑـﻂ ‪ 2-14‬و ‪1-54‬‬
‫)ﺟﺪول ‪ 2-5‬را ﺑﺒﻨﻴﺪ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ اﻟﻒ( ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪ m3،‬ب( ﺣﺠﻢ ﻟﺠﻦ دﻓﻌـﻲ روزاﻧـﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ kg TSS/d‬در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ‪ 6000 m3/d‬ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ 140 ،120 mg/l BOD‬ﻳﺎ ‪) 160‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﻮد( ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫‪ SRT‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ 6‬روز‪ ،‬دﻣﺎي ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ‪ 10°C‬و از ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔـﺮ ‪SRT‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 12‬روز اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ و ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ روزاﻧﻪ ﻟﺠﻦ ﭼـﻪ ﻣﻘـﺪار اﺳـﺖ؟ ﻓـﺮض‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLVSS‬و‪ MLSS‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 2500 mg/l‬و ‪ 3000 mg/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-7‬اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۶۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪10000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬

‫‪150‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ BOD‬ورودي‬
‫‪2‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪4‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫‪t‬‬
‫‪6‬‬ ‫روز‬ ‫‪SRT‬‬
‫‪g VSS/g bCOD‬‬ ‫ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ‪Y ،‬‬
‫‪0/4‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬
‫‪0/3‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪g VSS/g VSS‬‬ ‫ﺑﺎزده دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪fd ،‬‬
‫‪0/08‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ‪kd ،‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪°‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺪﻟﻴﻞ دﻣﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ و ‪ SRT‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه‪ ،‬اﺗﻔـﺎق ﻧﻤـﻲ اﻓﺘـﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ اﻟﻒ( ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ kg/d‬ب( ﺳـﺮﻋﺖ ﺟـﺬب اﻛـﺴﻴﮋن ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ‪ mg/l.h‬ج( ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪mg/l ،‬‬
‫‪ 2-8‬اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑـﺎ‬
‫‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬

‫‪10000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪150‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ BOD‬ورودي‬
‫‪2‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪35‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ TKN‬ورودي‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪8‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫‪t‬‬
‫‪15‬‬ ‫روز‬ ‫‪SRT‬‬
‫‪°‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪g VSS/g VSS‬‬ ‫ﺑﺎزده دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪fd ،‬‬
‫‪g VSS/g bCOD‬‬ ‫ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ‪Y ،‬‬
‫‪0/4‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬
‫‪0/3‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬
‫‪0/08‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ‪kd ،‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۶۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪0/12‬‬ ‫‪g VSS/g NH4-N‬‬ ‫ﺑﺎزده ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ‪Yn ،‬‬

‫‪0/06‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ‪kdn ،‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ اﻟﻒ( ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮ ﺣـﺴﺐ‪ kg/d‬ب( ﺳـﺮﻋﺖ ﺟـﺬب اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‪ mg/l.h‬ج( ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ‪ mg/l ،‬د(ﻧـﺴﺒﺖ ﻛـﻞ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪.‬‬
‫‪ 2-9‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ‪ 2-15‬و ‪ ، 2-16‬ﺣﺠﻢ ﻟﺠﻦ دﻓﻌـﻲ روزاﻧـﻪ ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ اﻟـﻒ( ‪ VSS‬ب(‬
‫‪ TSS‬و ج( ﺟـﺮم ﺳــﻠﻮﻟﻲ ﺑــﺮاي ﺑﻬــﺮه ﺑــﺮداري در ‪ 10 SRT‬و ‪ 20‬روز را ﺑــﺎ ﺷــﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣــﻲ و‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب زﻳﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫را ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ دور رﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺧﻄﺎ وﺟﻮد دارد؟‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪15000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪200‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ BOD‬ورودي‬
‫‪2‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪35‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ TKN‬ورودي‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪g VSS/g bCOD‬‬ ‫ﺑﺎزده ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ ‪Y ،‬‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ ‪kd ،‬‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪g VSS/g VSS‬‬ ‫ﺑﺎزده دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪fd ،‬‬
‫‪0/12‬‬ ‫‪g VSS/g NH4-N‬‬ ‫ﺑﺎزده ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ‪Yn ،‬‬
‫‪0/08‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﺒﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ‬
‫‪mg/l‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪100‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬
‫‪120‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬
‫‪80‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬
‫‪°‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ 2-10‬ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﺷﺎﻣﻞ ‪ BOD‬ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻛـﻢ ﻓـﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘـﺮوژن اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ داﺷـﺘﻦ‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب و ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻃﺮاﺣﻲ داده ﺷﺪه در ﺟﺪول زﻳﺮ‪ ,‬ﺣﺠﻢ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮي‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ mg/l‬و ‪ kg/d‬ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ورودي اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﻮد را ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻓـﺮض ﻛﻨﻴـﺪ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺤﻠﻮل و آﻣﻮﻧﻴﺎك اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/1 mg/l‬ﺑﺮاي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﻛﻤﺒـﻮد ﻣـﻮاد ﻣﻐـﺬي‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪3000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۶۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪mg/l‬‬ ‫‪ bCOD‬ﻣﺤﻠﻮل ورودي‬

‫‪2000‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬
‫‪3000‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬
‫‪2500‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ bCOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪20‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ورودي‬
‫‪5‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫ﻓﺴﻔﺮ ورودي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪P‬‬
‫‪10‬‬ ‫روز‬ ‫‪SRT‬‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪g VSS/g bCOD‬‬ ‫ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ‪Y ،‬‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ ‪kd ،‬‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪g VSS/g VSS‬‬ ‫ﺑﺎزده دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪fd ،‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 2-11‬ﻳﻚ رﺳﻮب ﺳﻨﺞ ‪ 2‬ﻟﻴﺘﺮي ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ ‪ SVI‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪MLSS‬‬
‫ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺶ ‪ 3500 mg/l‬و ﺣﺠﻢ ﻟﺠﻦ ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻦ ﺷـﺪه ﺑﻌـﺪ از ‪ 30‬دﻗﻴﻘـﻪ‪ 840 ml ,‬اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺪﻳﻜﺲ ﺣﺠﻤﻲ ﻟﺠﻦ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار اﺳﺖ؟‬
‫‪ 2-12‬ﺑﺮ اﺳﺎس راﺑﻄﻪ ‪ , 2-20‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮ رﻳﺰ ﺳﻄﺤﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺳﻄﺢ ﻣﺸﺘﺮك اوﻟﻴﻪ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط )‪ (Vi‬ﺑـﺮآورد ﻣـﻲ ﺷـﻮد و راﺑﻄـﻪ ‪ 2-22‬از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﻘﺪار ‪ SVI‬ﻣﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر ﺑـﺮاي ﺗﺨﻤـﻴﻦ ‪ Vi‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ رواﺑﻂ‪ ,‬ﻣﻘﺪار ﺳﺮرﻳﺰ ﺳﻄﺤﻲ ﻳﻚ زﻻل ﺳﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ‪ SVI‬ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر‬
‫آن ﺣﺪاﻛﺜﺮ ‪ 200 ،180‬ﻳﺎ ‪) 220 mg/l‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﻮد( ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫اﻳﻤﻨﻲ را ‪ 2‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻘﺪار ﺳﺮرﻳﺰ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﺤﺪوده ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻃﺮاﺣـﻲ در ﺟـﺪول‬
‫‪ 2-7‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﻫﻮا ﺑﺪون اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد؟‬
‫‪ 2-13‬دو زﻻل ﺳﺎز داﻳﺮه اي ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 20‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات‪ -‬ﻣﺎﻳﻊ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﻫﻮا ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ MLSS‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 3000 mg/L‬و ﻧـﺴﺒﺖ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ‪ 50‬درﺻﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺟﺎﻣـﺪات در ﻣﺤـﺪوده ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 2-7‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 5 , 4‬ﻳﺎ ‪) 6 kg/m2.h‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( اﺳـﺖ‪ .‬دﺑـﻲ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ورودي ﻣﺠﺎز ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ m3/d‬و ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-14‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ‪ SRT‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪15‬روز‬
‫در دﻣﺎي ‪ 12°C‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﺎﻣﻞ اﺗﻔـﺎق ﻣـﻲ اﻓﺘـﺪ‪ .‬ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺳﺮرﻳﺰ ﺳﻄﺤﻲ زﻻل ﺳﺎز ‪ 1 m/h‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ زﻻل ﺳﺎز داراي ﻻﻳﻪ ﻟﺠـﻦ‬
‫زﻳﺎد ﺑﺎ اﻓﺖ زﻳﺎد ﺟﺎﻣﺪات در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ اﻟـﻒ( ﻣﺮاﺣـﻞ وﻳـﮋه اي ﻛـﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻠﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻟﺠﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ب( اﻧﺠـﺎم ﻋﻤـﻞ ﻓـﻮري ﻛﻮﺗـﺎه‬
‫ﻣﺪت ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ج( ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ ﻣـﻲ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۶٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻟﺠﻦ ﺣﺠﻴﻢ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻛﺪام ﻳﻚ را ﺷﻤﺎ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲ‬
‫دﻫﻴﺪ و ﭼﺮا؟‬
‫‪ 2-15‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ در ﺟـﺪول ‪ 2-10‬و ‪ ، 2-11‬ﻃـﺮح زﻳـﺮ ﺑـﺼﻮرت ﺗـﺎﺑﻌﻲ از‬
‫‪) SRT‬ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 20‬روز ( ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي در ﺟﺪول زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓـﺮض‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2500 mg/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﻮد اﻟـﻒ(‬
‫ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ kg TSS/d‬ب( ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ ‪ m3‬و زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺳﺎﻋﺖ ج( ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣـﺴﺐ ‪ g TSS/g bCOD‬د( ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ bCOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ ه( ﻏﻠﻈﺖ ازت آﻣﻮﻳﻨـﺎﻛﻲ در ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ و( اﻛـﺴﻴﮋن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫‪kg/d‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪20000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪mg/l‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪220‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬
‫‪250‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬
‫‪180‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬
‫‪1/6‬‬ ‫‪g/g‬‬ ‫‪bCOD/BOD‬‬
‫‪220‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪mg/l‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪100‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬
‫‪120‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬
‫‪80‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪°‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫‪2‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ DO‬ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 2-16‬ﻣﺴﻠﻪ ‪ 2-15‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از زﻻل ﺳﺎز اوﻟﻴﻪ ﺑﺎ ﻓﺮض ‪ 35‬درﺻﺪ ﺣﺬف ‪ 65 , BOD‬درﺻـﺪ‬
‫ﺣﺬف ‪ VSS‬و‪ , TSS‬ﺣﺬف ‪ 10‬درﺻﺪي ‪ TKN‬و ﺣﺬف ‪ 80‬درﺻﺪي ‪ nbVSS‬ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-17‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻏﻠﻈـﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﺑﺮاﺑـﺮ ‪، 0/5‬‬
‫‪ 0/8‬ﻳﺎ ‪) 1 mg/l‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪ 2 mg/l‬و دﻣـﺎي ‪10°C‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎر ‪ TKN‬ﭘﻴﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 1/8‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ SRT .‬ﻃﺮاﺣـﻲ را‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﺿﺮاﻳﺐ ﺟﺪول ‪ 2-11‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 8-12‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل داراي زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 10/8 ، 8/3‬ﻳـﺎ ‪13/1‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ )ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(‪ ,‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ ‪ 2 mg/l‬و ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۶٨‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ MLSS‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 3000 mg/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي داده ﺷﺪه در زﻳﺮ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ اﻟﻒ( ‪ STR‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ب( ﺿﺮﻳﺐ اﻳﻤﻨﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺮاي ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻄﻠـﻮب‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ‪ 0/5 mg/l‬در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪°‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫‪15000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪130‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫ﺣﺬف ‪BOD‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪70‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TKN‬‬

‫‪ 2-19‬ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑـﺎ دﺑـﻲ ‪ 3000 m3/d‬و ﻏﻠﻈـﺖ ‪ COD‬ﻣﺤﻠـﻮل ‪ 1800 mg/l‬در ﻳـﻚ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در دﻣﺎي ‪ 15°C‬و ﻏﻠﻈـﺖ ‪ MLSS‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 2500 mg/l‬ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ و ﻓﺮﺿﻴﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه در زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ اﻟـﻒ( ﺣﺠـﻢ‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ )‪ (m3‬و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺳﺎﻋﺖ ب( اﻛﺴﻴﮋن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز )‪(kg/d‬‬
‫ج( ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ)‪ (kg TSS/d‬د( ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ از زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ه( ﻗﻄﺮ زﻻل ﺳﺎز ﺑﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ ﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﻓﺮض وﺟﻮد دو زﻻل ﺳﺎز و( دﺑﻲ ﺟﺰﻳﺎن ﻫﻮا ﺑﺮاي ﻫﻮادﻫﻲ دﻳﻔﻴﻮزري ﺑﺎ ﺣﺒﺎب رﻳﺰ ‪.‬‬
‫ﻓــﺮض ﻛﻨﻴــﺪ ازت آﻣﻮﻧﻴــﺎﻛﻲ ﺧﻴﻠــﻲ ﻛﻤــﻲ ﺑﻌــﺪ از ﺳــﻨﺘﺰ ﺳــﻠﻮﻟﻲ وﺟــﻮد دارد؛ ﺑﻨﺤــﻮي ﻛــﻪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪1/6‬‬ ‫‪g/g‬‬ ‫‪bCOD/BOD‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫‪µm‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪mg bCOD/l‬‬ ‫‪KS‬‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪g VSS/g bCOD‬‬ ‫‪Y‬‬
‫‪0/08‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫‪kd‬‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪g VSS/g VSS‬‬ ‫‪fd‬‬
‫روز‬ ‫‪SRT‬‬
‫‪8‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬
‫‪12‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬
‫‪16‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬
‫‪0/45‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪α‬‬
‫‪0/9‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪) F‬ﺿﺮﻳﺐ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ دﻳﻔﻴﻮزر(‬
‫‪300‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪β‬‬
‫‪300‬‬ ‫ﻣﺘﺮ‬ ‫ارﺗﻔﺎع از درﻳﺎ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣۶٩‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪2/5‬‬ ‫ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﻣﻮﺛﺮ اﺷﺒﺎع ‪DO‬‬

‫‪5‬‬ ‫ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫‪30‬‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫ﺑﺎزده اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن در آب ﺗﻤﻴﻴﺰ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 2-20‬ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻬﺮاﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼب زﻳﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻣﺘـﺪاول ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑـﺪون‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 3500 mg/l‬ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ دﻣـﺎي ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط ‪ 10°C‬و ﻏﻠﻈـﺖ ﻣﺘﻮﺳـﻂ آﻣﻮﻧﻴـﺎك‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 1 mg/l‬ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ اﻳﻤﻨﻲ ‪1/5‬ﺑﺮاي ﺑﺎرﻫﺎي ﭘﻴﻚ ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬راﻛﺘﻮرﻫـﺎي ﺳـﻄﺤﻲ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻫـﻮازي ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار ‪ 2 mg/l‬ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ اﻟﻒ( ‪ SRT‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ روز ب( ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ‪ kg TSS/d‬ج( ﻏﻠﻈﺖ‬
‫‪ MLSS‬د( اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز )‪ (kg/d‬ه( ﻛﻞ اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﺳـﺐ ﺑﺨـﺎر‬
‫و( ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺿﺮوري‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪4000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪200‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪270‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪130‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪230‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪180‬‬ ‫‪215‬‬ ‫‪240‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪kg O2/kW.h‬‬ ‫ﺑﺎزده اﻧﺘﻘﺎل اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫در آب ﺗﻤﻴﻴﺰ‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪α‬‬
‫‪0/98‬‬ ‫‪0/98‬‬ ‫‪0/98‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪β‬‬
‫‪500‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪500‬‬ ‫ﻣﺘﺮ‬ ‫ارﺗﻔﺎع از درﻳﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 2-21‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب و دﻣﺎي ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻣـﺴﺌﻠﻪ ‪ 2-20‬و ﺑـﺎ ﻓـﺮض ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬دو ﺗﺎﻧﻚ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻤﻖ ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻋﻤﻖ رﺳﻮب = ‪0/2‬‬
‫زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ = ‪ 2‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫زﻣﺎن ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ = ‪ 1‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٧٠‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫زﻣﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ = ‪ 0/5‬ﺳﺎﻋﺖ‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ اﻟﻒ( زﻣﺎن ﭘﺮ ﺷﺪن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺳﺎﻋﺖ ب( ﻛﻞ زﻣﺎن ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ ﺑﺮ ﺣـﺴﺐ ﺳـﺎﻋﺖ ج(‬
‫ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﭘﺮ در ﻫﺮ ﺗﺎﻧﻚ د( زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ‪ SBR‬ﺑﺎ ﻓـﺮض ﻏﻠﻈـﺖ ‪ MLSS‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪mg/l‬‬
‫‪ 3500‬ه( ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭙﺎژ ﺗﺨﻠﻴﻪ )‪. (m3/min‬‬
‫‪ 2-22‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺎﺿﻼب زﻳﺮ ‪ ,‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ‪:‬‬
‫دﻣﺎ = ‪10 C‬‬
‫‪0‬‬

‫زﻣﺎن ﻫﻮادﻫﻲ در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ = ‪ 2/5‬ﺳﺎﻋﺖ‬

‫ﺣﺠﻢ ﭘﺮ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﻣﺎﻳﻊ در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ = ‪0/3‬‬
‫‪ 20 = SRT‬روز‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل = ‪2 mg/l‬‬
‫دو ﺗﺎﻧﻚ راﻛﺘﻮر ‪ SBR‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ و ﺣﺠﻢ ﭘﺮ در ﻫﺮ ﺗﺎﻧﻚ ‪3000 m3 = SBR‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪6000‬‬ ‫‪6000‬‬ ‫‪6000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪250‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ اﻳﻤﻨﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ زﻣﺎن واﻗﻌﻲ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﻪ زﻣﺎن ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻏﻠﻈـﺖ ازت آﻣﻮﻧﻴـﺎﻛﻲ ‪ 0/5 mg/l‬ﺧﺮوﺟـﻲ ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺟﺪول ‪ 2-11‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-23‬ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ‪ SBR‬داراي ﻋﻤﻖ ﻛـﻞ ﻣـﺎﻳﻊ ‪ 5/5‬ﻣﺘـﺮ در ﺣﺎﻟـﺖ ﭘـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ﻣﻄﻠـﻮب‬
‫‪ MLSS‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ‪ 3500 mg/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ‪ SVI‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 180 ، 150‬ﻳـﺎ ‪ml/g‬‬
‫‪ 200‬ﺑﺎﺷﺪ )ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(‪ ,‬ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﭘﺮ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻳﻊ ﻛﻞ را ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ؛ ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻤﻖ ﻣﺎﻳﻊ زﻻل ﺑﺎﻻي ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه ‪ 0/6‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 2-24‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺜﺎل ‪ 2-5‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺮاﻳﻂ و ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻜـﺮار ﻛﻨﻴـﺪ‪ ,‬ﺑـﻪ اﺳـﺘﺜﻨﺎي‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ‪ 2 ، 1‬و ‪ 4 mg/l‬اﺳـﺖ )ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺪرس اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﻮد(‪.‬‬
‫ﻣﺰاﻳﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي را در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻛـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ,‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ؟‬
‫‪ 2-25‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻣﺴﺎوي ‪ 240 ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺑـﺎزاي‬
‫ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠـﻮل ‪ 300 mg/l‬اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬دﺑﻲ ورودي ‪ 4000m3/d‬و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪ RAS‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 0/5‬اﺳـﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﻓﻌﺎل ‪ 1600 mg/l‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻮﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪ :‬اﻟﻒ( ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا در‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٧١‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ) ‪ mg/l‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ bCOD‬ﻣﺤﻠﻮل ( ب( اﻛـﺴﻴﮋن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ازاي ﻫـﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫)‪ (kg/d‬ج( درﺻﺪ ﻛﻞ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در اﺑﺘﺪا ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ bCOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 4‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪mg/l‬‬
‫‪ 1‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪1/2‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫ﻣــﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳــﺮﻋﺖ وﻳــﮋه ﻣــﺼﺮف‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪k ,‬‬
‫‪mg COD/l‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺮﻋﺖ ‪KS ,‬‬
‫‪50‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬
‫‪75‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬
‫‪100‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬
‫‪0/35‬‬ ‫‪g VSS/g COD‬‬ ‫‪Y‬‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪g VSS/g VSS.d‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ‪kd ,‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 2-26‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل زﻳـﺮ را ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ‪ ,‬ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪﻳﻬﺎي زﻣـﻴﻦ‪,‬‬
‫اﺧﺘﻼط‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻧﺮژي‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎ و ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴـﺮ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺗﻤﺎﺳﻲ و ﻧﻬﺮاﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‪.‬‬
‫‪ 2-27‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﻐﺬﻳﻪ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻛﻪ در ﺷـﻜﻞ زﻳـﺮ ﻧـﺸﺎن داده اﺳـﺖ داراي‬
‫ﺣﺠﻢ ﺑﺮاﺑﺮ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ‪ 240 m3‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫داده ﺷﺪه در زﻳﺮ ‪ ,‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬را در ﻫﺮ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪10000‬‬ ‫‪10000‬‬ ‫‪10000‬‬ ‫‪mg‬‬ ‫‪XR‬‬
‫‪VSS/L‬‬
‫‪6000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫‪QR‬‬
‫‪4000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪800‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪1200‬‬ ‫‪1200‬‬ ‫‪1200‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫‪Q2‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٧٢‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪1000‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫‪Q3‬‬

‫‪1000‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫‪Q4‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 2-28‬در زﻳﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ‪ /‬ﻫـﻮازي ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ آﻧﭽـﻪ در ﻣﺜـﺎل ‪2-5‬‬
‫ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ 85‬درﺻﺪ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ,‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪1000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪200‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪mg/l‬‬ ‫‪rbCOD‬‬
‫‪60‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬
‫‪95‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬
‫‪120‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‬
‫)‪(CaCO3‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪15‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫‪3500‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪MLSS‬‬
‫‪1620‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ )‪(VSS‬‬
‫‪10000‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪(TSS) RAS‬‬
‫‪460‬‬ ‫ﺣﺠﻢ ﻫﻮازي‬
‫‪10‬‬ ‫‪ SRT‬ﻫﻮازي‬
‫‪0/12‬‬ ‫ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮوژن ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫‪1‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ اﻟﻒ( دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ‪ m3/d‬و ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ب( ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‬
‫و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ج( ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ و‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺎ ﺣﺠﻤﻬـﺎي ﻣـﺴﺎوي در‬
‫ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ د( ﻏﻠﻈﺖ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ه( اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز )‪ (kg/d‬ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ /‬ﻫﻮازي‬
‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮازي ﺑﺪون ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪.‬‬
‫‪ 2-29‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟﻮد ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در ﺣﺪاﻗﻞ دﻣﺎي ‪ 100C‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﻪ‬
‫ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ /‬ﻫﻮازي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ‪ 10‬درﺻﺪ ﺣﺠﻢ ﻛـﻞ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﺠـﻢ ﻛـﻞ ﺗﺎﻧـﻚ و ﺷـﺮاﻳﻂ ﻓﺎﺿـﻼب ﻃـﺮح زﻳـﺮ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪ :‬اﻟـﻒ( ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﻫﺎﻳ‪Ĥ‬ﻣﻮﻧﻴﺎك و ﻧﻴﺘﺮاﺗﺨﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺿﺮﻳﺐ اﻳﻤﻨﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ 1/5‬اﺳـﺖ ب( ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٧٣‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات در ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‪ .‬از‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺿﺮوري ﺟﺪول ‪ 2-10‬و ‪ 2-11‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪8000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪240‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪bCOD‬‬
‫‪mg/l‬‬ ‫‪rbCOD‬‬
‫‪25‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬
‫‪50‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬
‫‪75‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪70‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪3500‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪MLSS‬‬
‫‪3600‬‬ ‫‪m3‬‬ ‫ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ‬
‫‪0/5‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ‪RAS‬‬
‫‪0/12‬‬ ‫‪g N/g VSS‬‬ ‫ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮوژن ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫‪2‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪ DO‬ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 2-30‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻬﺮاﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﻫﻮاده ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻴﻤﻲ از‬
‫ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل از ‪ 0‬ﺗﺎ ‪ 2 mg/l‬ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷـﺪه‬
‫زﻳﺮ‪ ,‬ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮات و آﻣﻮﻧﻴﺎك)ﺑﺎ ﻓﺮض ﺿﺮﻳﺐ اﻳﻤﻨﻲ ‪ (1/5‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪4600‬‬ ‫‪m3‬‬ ‫ﺣﺠﻢ ﻧﻬﺮ‬
‫‪3500‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪MLSS‬‬
‫‪°‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫‪mg/l‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪250‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬
‫‪220‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬
‫‪200‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪220‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪210‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٧۴‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ 2-31‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب زﻳﺮ‪ ,‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ SBR‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دو ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻮ ﻧﻴﺘـﺮات ﺧﺮوﺟـﻲ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ 1 mg/l‬و ‪ 6mg/l‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻓـﺮض ﻛﻨﻴـﺪ زﻣـﺎن‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ‪ ,‬ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ 1 ، 2‬و ‪ 0/5‬ﺳـﺎﻋﺖ و ﻏﻠﻈـﺖ ‪MLSS‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 4000 mg/l‬اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬اﻟـﻒ( ﻧـﺴﺒﺖ ﺣﺠـﻢ ﭘـﺮ ب( ﺣﺠـﻢ ﻫـﺮ ﺗﺎﻧـﻚ ‪ SBR‬ج(‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭙﺎژ ﺗﺨﻠﻴﻪ د( ﺿـﺮﻳﺐ اﻳﻤﻨـﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‪ .‬ﻓـﺮض ﻛﻨﻴـﺪ ﻏﻠﻈـﺖ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ‪ 2 mg/l‬اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ اﺧﺘﻼط اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ در ﺣﻴﻦ دوره ﭘﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪5000‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪250‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪rbCOD‬‬
‫‪120‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪mg/l‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪45‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬
‫‪40‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬
‫‪35‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬
‫‪220‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪210‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪°‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 2-32‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻓﺮآﻳﻨﺪ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣـﺴﺌﻠﻪ ‪ 2-9‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪ‪ SRT ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ‪ 5‬روز اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ اﻟﻒ( ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻘـﺪار ﻣﺘـﺎﻧﻮل ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز )‪ (kg/d‬ب( ﺣﺠﻢ ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه )‪ (kg/d‬ج( ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ در ﺻـﻮرﺗﻴﻜﻪ ‪SRT‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ‪ 15‬روز ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮل ‪ 0/05‬دﻻر ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠـﻮﮔﺮم ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬آﻳـﺎ‬
‫‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬
‫‪ 2-33‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ A2O‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺎ ‪ SRT‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 15‬روز ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ‪ 0/6 g TSS /g BOD‬ﺑﺮآورد ﺷﺪه و ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻓﺎﺿـﻼب زﻳـﺮ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪mg/l‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪150‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪A‬‬
‫‪140‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪B‬‬
‫‪120‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ‪C‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪82‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪72‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٧۵‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪7/2‬‬ ‫‪pH‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬اﻟﻒ( ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮآورد ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ‬
‫ب( ﻣﻘﺪار ﻓﺴﻔﺮ ﻟﺠﻦ دﻓﻊ ﺷﺪه )ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ وزن ﺧﺸﻚ (‪ .‬ﭼﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﺿﺎﻓﻲ از ﻣﺸﺨـﺼﺎت‬
‫ﻓﺎﺿﻼب را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮي از ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺴﻔﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻳﺪ؟‬
‫‪ 2-34‬ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ A2O‬ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ‪ 12‬روز ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﻏﻠﻈـﺖ ﻣـﻮاد‬
‫ﻣﻐﺬي ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ زﻳﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ )‪ (RAS‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و داﺧﻠﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 3‬و ‪ 5‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺤﻠﻮل در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ = ‪0/5 mg/l‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ = ‪5 mg/l‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ورودي و ‪ SRT‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣـﺪه ﻣـﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ اﻟـﻒ(ﺗﻐﻴﻴـﺮ در‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات و ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺑﻪ ‪ 2/5 ، 2‬ﻳـﺎ‬
‫‪) 2/8‬ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺮاح اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ‪ RAS‬ﺑﻪ ‪ 1‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨـﺪ ‪ .‬ب( ﭼـﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ rbCOD‬اﺿﺎﻓﻲ ورودي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻧﻴﺘﺮات ورودي ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد؟‬
‫‪ 2-35‬ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﻳﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻛﻪ در زﻳﺮ آﻣﺪه اﺳـﺖ‪ ,‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬
‫دﻫﻴﺪ آﻳﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺴﻔﺮ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ A2O‬اﻓﺰاﻳﺶ‪ ,‬ﻛﺎﻫﺶ و ﻳﺎ ﺑـﺼﻮرت ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﺑـﺎﻗﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﺻﻮل اﺻﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ را ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻛﻠﻴﺎت ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮد ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ SRT -1‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ rbCOD‬ورودي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺧﺮوﺟﻲ زﻻل ﺳﺎز اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﭼﺮﺧﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪ -5‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ذره اي ورودي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-36‬اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺣﺎﺻﻞ از آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻳﻚ ﻃﺮح ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در ﺟـﺪول زﻳـﺮ‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻴﺰان ﺳـﺮرﻳﺰ زﻻل ﺳـﺎز ‪ 1 ، 0/82‬ﻳـﺎ ‪) 1/2 mg/l‬ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺪرس اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﺷﻮد( و ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬در ‪ RAS‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 10500 mg/l‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬درﺻـﺪ ﻣﻘـﺪار ﺑﺮﮔـﺸﺖ ‪ RAS‬را‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ‪ MLSS‬در ‪ RAS‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 15000 mg/l‬ﺷﻮد‪ ,‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻴﺰان ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭼﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؟‬

‫ارﺗﻔﺎع ﻣﺸﺘﺮك ﻣﺎﻳﻊ ‪ /‬ﺟﺎﻣﺪات ﻟﺠﻦ در ﺳﺘﻮن آزﻣﺎﻳﺶ‬

‫ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از زﻣﺎن و ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪mg/l , MLSS‬‬
‫‪15000‬‬ ‫‪10000‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫زﻣﺎن ‪ ,‬دﻗﻴﻘﻪ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٧۶‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪4/9‬‬ ‫‪17/1‬‬ ‫‪41/2‬‬ ‫‪90/5‬‬ ‫‪117/1‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪6/1‬‬ ‫‪10/1‬‬ ‫‪34/1‬‬ ‫‪84/1‬‬ ‫‪167/1‬‬ ‫‪189‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪9/1‬‬ ‫‪14/9‬‬ ‫‪50/9‬‬ ‫‪127/7‬‬ ‫‪182/9‬‬ ‫‪192/1‬‬ ‫‪30‬‬
‫‪11/9‬‬ ‫‪20/1‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪156/1‬‬ ‫‪188/1‬‬ ‫‪193‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪25/9‬‬ ‫‪85/1‬‬ ‫‪166/2‬‬ ‫‪189‬‬ ‫‪193‬‬ ‫‪50‬‬
‫‪15/9‬‬ ‫‪31/1‬‬ ‫‪102/1‬‬ ‫‪172‬‬ ‫‪189/9‬‬ ‫‪193/9‬‬ ‫‪60‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬داده ﻫﺎي ﺟﺪول ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﻻي ﺳﺘﻮن ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻟﺠﻦ ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﺗﻄﺎﺑﻖ دارد‪.‬‬
‫‪ 2-37‬دو زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮ رﻳﺰ ‪ 1 m/h‬و ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﺗﺎﻧﻚ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ‪mg/l‬‬
‫‪ 4000‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻟﺠﻦ ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺳﻄﺤﻲ را ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮان ﺑﺎ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮد‪:‬‬
‫) ‪Vi = V0 (e − kX‬‬
‫‪ = Vi‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻄﺤﻲ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ‪m/d ,‬‬
‫‪ = X‬ﻏﻠﻈﺖ ‪g/l ، MLSS‬‬
‫‪172 m/d =V0‬‬
‫‪0/4004 l/g = k‬‬
‫اﻟﻒ( ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻐﻠﻴﻆ را ﺑـﺼﻮرت ﺗـﺎﺑﻌﻲ از ﻏﻠﻈـﺖ ‪ MLSS‬ﺑﺮﺣـﺴﺐ ‪ g/l‬رﺳـﻢ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ب( ﺑﺮ روي ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮ رﻳﺰ را در ﺣﻴﻦ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺧﻂ ﻓﻼﻛﺲ رﺳـﻢ ﻛﻨﻴـﺪ و‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري را ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ج( ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻼﻛﺲ ﺟﺎﻣﺪات و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ را ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري زﻻل ﺳـﺎز در ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ‪ 11 ، 10‬ﻳﺎ ‪ 12 g/l‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫د( ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﻣﻤﻜﻦ را ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﻘـﻂ ﻳـﻚ زﻻل ﺳـﺎز و اﺳـﺘﻔﺎده از ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﻻ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﺧـﻂ ﻓﻼﻛـﺲ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺳـﺮﻋﺖ ﺳـﺮرﻳﺰ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-38‬ﻳﻚ ﻻﮔﻮن ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ‪ 10000 m3/d‬ﻓﺎﺿﻼب ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ و ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ورودي = ‪150 mg/l‬‬
‫‪ -2‬ﺛﺎﺑﺖ درﺟﻪ اول ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف ﻛﻠﻲ ‪ 2 d-1 = BOD‬در دﻣﺎي ‪20°C‬‬
‫‪ -3‬دﻣﺎي ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن = ‪27°C‬‬
‫‪ -4‬دﻣﺎي ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن = ‪7°C‬‬
‫‪ -5‬دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب = ‪15°C‬‬
‫‪ -6‬ﺿﺮﻳﺐ دﻣﺎ = ‪1/07‬‬
‫‪α =0/85 ، β =1 -7‬‬
‫‪ -8‬ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ = ‪ 1250‬ﻣﺘﺮ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
‫‪٣٧٧‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﺑﺨﺶ‪ : ٨‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬

‫‪ -9‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد = ‪2 mg/l‬‬

‫‪ -10‬ﻋﻤﻖ ﻻﮔﻮن = ‪ 2‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ -11‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ = ‪ 10‬روز‬
‫‪ -12‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺴﺒﺖ دﻣﺎ ‪12 × 10 6= ƒ‬‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ‪ ,‬دﻣﺎي زﻣﺴﺘﺎن و ﺗﺎﺑـﺴﺘﺎن ﻻﮔـﻮن و ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟـﻲ در ﺗﺎﺑـﺴﺘﺎن و زﻣـﺴﺘﺎن را‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎزده رﺷﺪ ﺣﺪود ‪) 0/5‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ ( BOD‬ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻻﮔﻮن‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻛﺴﻴﮋن و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺑﺮق را در ﺷﺮاﻳﻂ زﻣﺴﺘﺎن و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬از ﻫـﻮاده‬
‫ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ 1/5 kg O2/ kw.h‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ 2-39‬ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺘﺪاول ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ ‪ 4600 m‬و ‪ SRT‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 6‬روز و‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2500 mg/l‬ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼب زﻳﺮ ﺑﻌﺪ از ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪15000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪150‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪68‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪mg/l‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺟﺮﻳـﺎن اﺿـﺎﻓﻲ و اﻧﺠـﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ارﺗﻘـﺎء داده ﺷـﻮد و ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 1 mg/l‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ SRT .‬ﺑﺮاﺑﺮ‪ 12‬روزه اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﺪه و ﺟﺪاﺳـﺎزي ﻏـﺸﺎﻳﻲ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﻀﺎي ﻣﺤﺪود ﺑـﺮاي ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫اﺿﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺎﺿﻼب و اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺠﻢ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫‪ MLSS‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 12000 ،10000 mg/l‬ﻳﺎ ‪)15000‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﻮد(‪ ,‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( اﻣﻜﺎن دﺑﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ب( ﺑﺎرﮔﺬراي ﺣﺠﻤﻲ ‪ BOD‬ﺟﺪﻳﺪ و ﻗﺪﻳﻢ )‪(kg/m3.d‬‬
‫و ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي ‪ F/M‬ج( ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻏﺸﺎء ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎ ﻓﺮض ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻼﻛﺲ ‪900 l/m2.d‬‬
‫‪ 2-40‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺎﺗﺮﻳﻜﺲ ﻣﺪل ‪ ASM1‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ , 2-31‬ﻣﺠﻤـﻮع ﺗﻤـﺎم رواﺑـﻂ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت زﻳﺮ را در ﻣﺪل ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﻘﺪار ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺘﺮوﺗﺮوﻓﻴﻚ‬
‫‪ -‬ﻣﻘﺪار ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺗﻮﺗﺮوف‬
‫‪ -‬ﻣﻘﺪار ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺳﺮﻳﻊ‬
‫‪ -‬ﻣﻘﺪار ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
٣٧٨ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬: ٨‫ﺑﺨﺶ‬

: ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
Adams, C. E., and W. W. Eckenfelder, Jr. (eds.) (1974) Process Design Techniquesfor Industrial
Waste Treatment, Enviro, Nashville.
Albertson, O. E. (1987) "The Control of Bulking Sludges: From the Early Innovators to Current
Practice," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 59, p. 172.
Anderson, N. E. (1945) "Design of Final Settling Tanks for Activated Sludge," Sewage Works
Journal, vol. 17, no. I.
Arceivala, S. J. (1998) Wastewater Treatmentfor Pollution Control, 2d ed., Tata, McGraw-Hill
Publishing Company Limited, New Delhi.
Ardem, E., and W. T. Lockett (1914) "Experiments on the Oxidation of Sewage without the Aid of
Filters," Journal Society of Chemical Industries, vol. 33, p. 523.
ASCE (1998) Design of Municipal Wastewater Treatment Plants, 4th ed., ASCE Manual and
Report on Engineering Practice, No. 76, American Society of Civil Engineers, Reston, VA.
Barker, P. L., and P. L. Dold (1997) "General Model for Biological Nutrient Removal in Activated
Sludge Systems: Model Presentation," Water Environment Research, vol. 69, no. 5,pp. 969-984.
Barnard, J. L. (1973) "Biological Denitrification," Water Pollution Control (G.B.), vol. 72, no.
6,pp. 705-720.
Barnard, J. L. (1974) "Cut P and N without Chemicals," Water and Wastes Engineering, vol. 11,
pp. 41-44.
Barnard, J. L. (1975) "Biological Nutrient Removal without the Addition of Chemicals," Water
Research, vol. 9, pp. 485-490.
Barnard, J. L. (1984) "Activated Primary Tanks for P~osphate Removal," Water SA, vol. 10, pp.
121-126.
Bradstreet, K. A., and G. R. Johnson (1994) "Study of Critical Operational Parameters for
Biological Nitrogen Reduction at a Municipal Wastewater Treatment Plant," Proceedings, Water
Environment Federation 67th Annual Conference & Exposition, pp. 669-680.
Brindle, K., and T. Stephenson (1996) "The Application of Membrane Biological Reactors for the
Treatment of Wastewaters," Biotechnology and Bioengineering, vol. 49, p. 601.
Burdick, C. R., D. R Refling, and H. D. Stensel (1982) "Advanced Biological Treatment to
Achieve Nutrient Removal," Journal of Water Pollution Control Federation, vol. 54, no. 7.
Carrio, L., F. Streett, K. Mahoney, C. deBarbadillo, J. Anderson, K. Abraham, and N. Passerelli
(2000) "Practical Considerations for Design of a Step-Feed Biological Nutrient Removal System,"
Proceedings of the Municipal Wastewater Treatment Symposium: Nitrogen and Phosphorus
Removal, 73d Annual Conference, Water Environment Federation, Anaheim, CA.
Choo, K.-H., and H. D. Stensel (2000) "Sequencing Batch Membrane Reactor Treatment:
Nitrogen Removal and Membrane Fouling Evaluation," Water Environment Research, vol. 72, pp.
490--498.
Chudoba, J., P. Grau, and V. Ottova (1973) "Control of Activated Sludge Filamentous Bulking II.
Selection of Microorganisms by Means of a Selector," Water Research, vol. 7, pp. 1389-1406.
Cicek, N., J. P. Franco, M. T. Suidan, and V. Urbain (1998) "Using a Membrane Bioreactor to
Reclaim Wastewater," Journal of American Water Works Association, vol. 76, p. 356.
Clark, H. W., and G. 0, Adams (1914) "Sewage Treatment by Aeration and Contact in Tanks
Containing Layers of Slate," Engineering Record 69, 158.
Cote, P., H. Buisson, and P. Matthieu (1998) "Immersed Membranes Activated Sludge process
Applied to the Treatment of Municipal Wastewater," Water Science Technology, vol. 38, pp. 437--
482. .
Crites, R, and G. Tchobanoglous (1998) Small and Decentralized Wastewater Management
Systems, McGraw-Hill, New York.
Crosby, R M., and J. H. Bender (1980) "Hydraulic Considerations That Affect Clarifier
Performance," EPA Technology Transfer.
Crown Zellerbach Corp. (1970) "Aerated Lagoon Treatment of Sulfite Pulping Effluents," U.S.
Environmental Protection Agency, Water Pollution Control Series, Report No. 12040 ELW.
Daigger, G. T. (1995) "Development of Refined Clarifier Operating Diagrams Using an Updated
Settling Characteristics Database," Water Environment Research, vol. 67, pp. 95-100.
Daigger, G. T., G. D, Waltrip, E. D. Rumm, and L. A. Morales (1988) "Enhanced Secondary
Treatment Incorporating Biological Nutrient Removal," Journal of Water Pollution Control
Federation, vol. 60, pp. 1833-1842.
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
٣٧٩ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬: ٨‫ﺑﺨﺶ‬

Dold, P. L., W. K. Bagg, and G~ v. R Marais (1986) "Measurement of the Readily Biodegradable
COD Fraction (Sb.) in Municipal Wastewater by Ultrafiltration," Research Report No. WS7,
University of Cape Town, Cape Town, South Africa.
Dold, P. L., G. A. Ekama, and G. v. R Marais (1986) "Evaluation of the General Activated Sludge
Model," Proposed by the IAWPRC Task Group, Water Science and Technology, vol. 18, pp. 63-
69.
Eikelboom, D. H. (1975) "Filamentous Organism in Activated Sludge," Water Research, vol. 9,
p.365.
Eikelboom, D. H. (2000) Process Control of Activated Sludge Plants by Microscopic
Investigation, IWA Publishing, London.
Ekama, G. A., P. L. Dold,.and G. v. R Marais (1986) "Procedures for Determining Influent COD
Fractions and the Maximum Specific Growth Rate of Heterotrophs in Activated Sludge Systems,"
Water Science Technology, vol. 18, no. 6.
Ekama, G. A., 1. p, Srebritz, and G. v. R. Marais (1983) "Considerations in the Process Design of
Nutrient Removal Activated Sludge Processes," Water Science and Technology, vol. 15, pp. 283-
318.
Fernandez, A., J. Lozier, G. Daigger (2000) "Investigating Membrane Bioreactor Operation for
Domestic Wastewater Treatment: A Case Study," Municipal Wastewater Treatment Symposium:
Membrane Treatment Systems, Proceedings, 73d Annual Conference, { Water Environment
Federation, Anaheim, CA.
Fillos, J., D. Katehis, K. Ramalingam, L. A. Carrio, and K. Gopalakrishan (2000) "Determination
of Nitrifier Growth Rates in New York City Water Pollution Control Plants," Research
Symposium: Nitrogen Removal, Proceedings, 73d Annual Conference, Water Environment
Federation, Anaheim, CA.
Fleckseder, H. R., and J. F. Malina (1970) "Performance of the Aerated Lagoon Process,"
Technical Report CRWR-7l, Center for Research in Water Resources, University of Texas, Austin,
TX.
Giese, T. P., and M. D. Larsen (2000) "Pilot Testing New Technology at the Kitsap County Sewer
District No. 5/City of Port Orchard, WA. Joint Wastewater Treatment Facility," Municipal
Wastewater Treatment Symposium: Membrane Treatment Systems, Proceedings, 73d Annual
Conference, Water Environment Federation, Anaheim, CA.
GLUMRBSS (1978) Recommended Standards for Sewage Works (Ten State Standards), Great
Lakes-Upper Mississippi River Board of State Sanitary Engineers.
Goronsky, M. (1979) "Intermittent Operation of the Extended Aeration Process for Small
Systems," Journal of Water Pollution Control Federation, vol. 51, p. 272.
Grady, C. P. L., Jr., G. T. Daigger, and H. C. Lim (1999) Biological Wastewater Treatment, 2d
ed., Marcel Dekker, Inc., New York.
Grady, C. P. L. Jr., W. Gujer, G. v. R. Marais, and T. Matsuo (1986) "A Model for SingleSludge
Wastewater Treatment Systems," Water Science Technology, vol. 18, no. 6, p. 47.
Hellinga, C., A. A. J . C. Schellen, J. W. Mulder, M. C. M. van Loosdrecht, and J. J. Heijnen
(1998) "The Sharon Process: An Innovative Method for Nitrogen Removal from Ammonium-Rich
Waste Water," Water Science Technology, vol. 37, pp. 135-142.
Henze, M. (1991) "Capabilities of Biological Nitrogen Removal Processes from Wastewater,"
Water Science Technology, vol. 23, pp. 669-679.
Henze, M., C. P. L. Grady, W. Gujer, G. v. R. Marais, and T. Matsuo (1987a) Activated Sludge
Model No.1, IAWPRC Scientific and Technical Reports, no. 1, IAWPRC, London.
Henze, M., C. P. L. Grady, Jr., W. Gujer, G. v. R. Marais, and T. Matsuo (1987b) "A General
Model for Single Sludge Wastewater Treatment Systems," Water Research (G.B.), vol. 21, p. 545.
Henze, M., W. Gujer, T. Mino, T. Matsuo, M. C. Wentzel, and G. v. R. Marais (1995) Activated
Sludge Model No.2, IAWQ Scientific and Technical Reports, no. 3.
Hong, S. N., Y. D. Feng, and R. D. Holbrook (1997) "Enhancing Denitrification in the Secondary
Anoxic Zone by RAS Addition: A Full Scale Evaluation," P,:oceedings, Water Environment
Federation 70th Annual Conference & Exposition, pp. 411-417.
Huang, J .Y. C., and M. D. Cheng (1984) "Measurements and New Applications of Oxygen
Uptake Rates in Activated Sludge Process," Journal Water Pollution Control Federation. vol. 56, p.
787.
Irvine, R. L., L. H. Ketchum, R. Breyfogle, and E. F. Barth (1983) "Municipal Applications of
Sequencing Batch Treatment," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 59, no. 5.
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
٣٨٠ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬: ٨‫ﺑﺨﺶ‬

Jenkins, D., M. G. Richards, and G. T. Daigger (1993) The Causes and Cures of Activated Sludge
Bulking and Foaming, 2d ed., Lewis Publishers, Ann Arbor, MI.
Kang, S. J., et al. (1987) Handbook, Retrofitting POTWsfor Phosphorus Removal in the
Chesapeake Bay Drainage Basin, EPA 625/6-87-017, U.S. Environmental Protection Agency,
Cincinnati, OH.
Keinath, T. M. (1985) "Operational Dynamics and Control of Secondary Clarifiers," Journal Water
Pollution Control Federation, vol. 57, no. 7, pp. 770-776.
Keinath, T. M., M. D. Ryckman, C. H. Dana, and D. A. Hofer (1977) "Activated Sludge-Unified
System Design and Operation," Journal Environmental Engineering, vol. 103, p. 829.
Levin, G. v., G. J. Topol, and A. G. Tarnay (1975) "Operation of Full Scale Biological Phosphorus
Removal Plant," Journal of Water Pollution Control Federation, vol. 47, pp. 577-590.
Ludzack, F. T., and M. B. Ettinger (1962) "Controlling Operation to Minimize Activated Sludge
Effluent Nitrogen," Journal of Water Pollution Control Federation, vol. 34, no. 9.
Mamais, D., D. Jenkins, and P. Pitt (1993) "A Rapid Physical-Chemical Method for the
Determination of Readily Biodegradable Soluble COD in Municipal Wastewater," Water
Research, vol. 27, pp. 195-197.
Mancini J. L., and E. L. Barnhart (1968) "Industrial Waste Treatment in Aerated Lagoons," in E.
F. Gloyna and W. W. Eckenfelder, Jr. (eds.), Advances in Water Quality Improvement, University
of Texas Press, Austin, TX.
McKinney, R. E. (1962) "Mathematics of Complete Mixing Activated Sludge," Journal Sanitary
Engineering Division, American Society of Civil Engineers, Eng., 88, SA3.
McKinney, R. E., and H. H. Benjes, Jr. (1965) "Evaluation of Two Aerated Lagoons," Journal of
Sanitary Engineering, American Society of Civil Engineers, vol. 91, pp. 43-55.
McKinney, R. E., J. M. Symons, W. G. Shifron, and M. Vezina (1958) "Design and Operation of a
Complete Mixing Activated Sludge System," Sewage and Industrial Wastes, vol. 30, pp. 287-295.
McWhirter, J. R. (1978) The Use of High-Purity Oxygen in the Activated Sludge Process, vol. I
and III, CRC Press, West Palm Beach, FL.
Merlo, R. R., S. Adham, P. Gagliardo, R. S. Trussell, and R. Trussell (2000) "Application of
Membrane Bioreactor Technology for Water Reclamation," Proceedings, Water Environment
Federation, 73th Annual Conference, Anaheim, CA.
Metcalf & Eddy (1930) Sewerage and Sewage Disposal, A Textbook, McGraw-Hill Book Co.,
New York.
Metcalf & Eddy (1991) Wastewater Engineering: Treatment Disposal, and Reuse, -6.
Tchobanoglous and F. L. Burton (eds.), McGraw-Hill, New York.
Mourato, D., D. Thompson, C. Schneider, N. Wright, M. Devol, and S. Rogers (1999) "Upgrade of
a Sequential Batch Reactor into a Zenogem® Membrane Bioreactor," Proceedings, Water
Environment Federation 72nd Annual Conference, New Orleans, LA.
Murakami, C., and R. Babcock, Jr. (1998) "Effect of Anoxic Selector Detention Time and Mixing
Rate on Denitrification Rate and Control of Sphaerotilus Natans Bulking," Proceedings, Water
Environment Federation 71st Annual Conference & Exposition, pp.89-98.
Murphy, K., and A. Wilson (1974) "Characterization of Mixing in Aerated Lagoons," Journal
Environmental Engineering Division, American Society of Civil Engineers, vol. 100, p. 1105.
Oldham, W. K., and G. M. Stevens (1985) "Operating Experiences with the Kelowna Pollution
Control Centre," Proceedings of the Seminar on Biological Phosphorus Removal in Municipal
Wastewater Treatment, Penticton, British Columbia, Canada.
O'Neill, M., and N. J. Huren (1995) "Achieving Simultaneous Nitrification and Denitrification of
Wastewater at Reduced Costs," Water Science Technology, vol. 32, p. 303.
Orhon, D., and N. Arton (1.994) Modelling of Activated Sludge Systems, Technomic Publishing
Co., Inc., Lancaster, PA.
Parker, D. S., D. J. Kinnear, and E. J. Wahlberg (2001) "Review of Folklore in Design and
Operation of Secondary Clarifiers," Journal of Environmental Engineering, vol. 127, pp. 476-484.
Parkin, G. F., and P. L. McCarty (1981) "Sources of Soluble Organic Nitrogen in Activated Sludge
Effluents," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 53, pp. 89-98.
Rabinowitz, B., and W. K. Oldham (1985) "The Use of Primary Sludge Fermentation in the
Enhanced Biological Phosphorus Removal Process," Proceedings of University of British
Columbia Conference on New Directions and Research in Waste Treatment and Management,
Vancouver, Canada.
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
٣٨١ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬: ٨‫ﺑﺨﺶ‬

Randall, C. w., J. L. Barnard, and H. D. Stensel (1992) Design and Retrofit of Wastewater
Treatment Plants for Biological Nutrient Removal, Technomics Publishing, Lancaster, PA.
Reardon, R. D., T. Kolby, and M. Odo (1996) "The LOTI Nitrogen Removal Facilities: A First
Year Evaluation," Proceedings, Water Environment Federation 69th Annual Conference &
Exposition, pp. 695-705.
Reed, S. c., R. W. Crites, and E. J. Middlebrooks (1995) Natural Systems for Waste Management
and Treatment, 2nd ed., McGraw-Hill, New York.
Rensink, J. H. (1974) "New Approach to Preventing Bulking Sludge," Journal Water Pollution
Control Federation, vol. 46, no. 8, pp. 1888-1894.
ReVoir, G. J., II, D. R. Refling, and H. J. Losch. (2000) "Wastewater Process Enhancements
Utilizing Submerged Membrane Technology," Proceedings of the Municipal Wastewater
Treatment Symposium: Membrane Treatment Systems; 73d Annual Conference, Water
Environment Federation, Anaheim, CA.
Rich, L. G. (1982)"Design Approach to Dual-Powered Aerated Lagoons," Journal Environmental
Engineering Division, American Society of Civil Engineers, vol. 108, no. 3,pp. 532-548.
Rich, L. G. (1996) "Modification of Design Approach to Aerated Lagoons," Journal
Environmental Engineering Division, American Society of Civil Engineers, vol. 122, no. 2, pp.
149-153.
Rich, L. G. (1999) High Performance Aerated Lagoon Systems, American Academy of
Environmental Engineers, Annapolis, MD.
Rittman, B. E., and W. E. Langeland (1985) "Simultaneous Denitrification with Nitrification in
Single-Channel Oxidation Ditches," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 57, p.300.
Shao, Y. J., M. Starr, K. Kaporis, H. S. Kim, and D. Jenkins (1997) "Polymer Addition as a
Solution to Nocardia Foaming Problems," Water Environment Research, vol. 69, no. l.
Slater, N. J., and Y. Bian (1995) "Application of the Cyclic Activated Sludge System to Municipal
and Industrial Wastewater Treatment," Seminar Proceedings, Wastewater Treatment Technology-
Looking into the 21st Century, The Chartered Institution of Water and Environmental
Management.
Stensel, H. D. (1981) "Biological Nitrogen Removal System Design," Water, American Institute of
Chemical Engineers, p. 237.
Stensel, H. D., and T. E. Coleman (2000) "Technology Assessments: Nitrogen Removal Using
Oxidation Ditches," Water Environment Research Foundation.
Stensel, H. D., T. E. Coleman, W. B. Denham, and D. Fleishman (1995) "Innovative Processes
Used to Upgrade Oxidation Ditch for Nitrogen Removal and SVI Control," Proceedings of the
68th Annual Conference and Exposition, Water Environment Federation, Miami Beach, FL.
Stensel, H. D., and G. Home (2000) "Evaluation of Denitrification Kinetics at Wastewater
Treatment Facilities," Proceedings, Research Symposium, Water Environment Federation 73d
Annual Conference & Exposition, Anaheim, CA.
Stensel, H. D., R. C. Loehr, and A. W. Lawrence (1973) "Biological Kinetics of SuspendedGrowth
Denitrification," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 45, p. 249.
Stenstrom, M. K., and S. S. Song (1991) "Effects of Oxygen Transport Limitations on Nitrification
in the Activated Sludge Process," Research Journal Water Pollution Control Federation, vol. 63, p.
208.
Stephens, H. L., and H. D. Stensel (1998) "Effect of Operating Conditions on Biological
Phosphorus Removal," Water Enyironment Research, vol. 70, pp. 360-369.
Stephenson, T., J. Simon, B. Jefferson, and K. Brindle (2000) Membrane Bidreactors for
Wastewater Treatment, IWA Publishing, London.
Strom, P. E, and D. Jenkins (1984) "Identification and Significance of Filamentous
Microorganisms in Activated Sludge," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 56, no. 5.
Trivedi, H., and N. Heinen (2000) "Simultaneous NitrificationlDenitrification by Monitoring
NAOH Fluorescence in Activated Sludge," Proceedings of the Facility Operations II: Innovative
Technology Forum; 73d Annual Conference, Water Environment Federation, Anaheim, CA.
Trussell, R. S., S. Adham, P. Gagliarado, R. Merlo, and R. R. Trussell (2000) "WERF: Application
of MBR Technology for Wastewater Treatment," Proceedings of the 73d Annual Water
Environment Federation Conference, Anaheim, CA, Oct. 14-18,2000.
U.S. EPA (1992) Wastewater Treatment/Disposal for Small Communities, EPN625/R-92/005,
U.S. Environmental Protection Agency, Washington, DC.
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬
٣٨٢ ‫ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‬: ٨‫ﺑﺨﺶ‬

U.S. EPA (1993) Nitrogen Control Manual, EPN625/R-93/01O, Office of Research and
Development, U.S. Environmental Protection Agency, Washington, DC.
Van Dijk, L., and G. C. G. Roncken (1997) "Membrane Bioreactor for Wastewater Treatment:
The State of the Art and New Developments," Water Science and Technology, vol. 35, p.53.
Van Huyssteen, J. A., J. L. Barnard, and J. Hendriksz (1990) "The Olifantsfontein Nutrient
Removal Plant," Water Science and Technology, vol. 22, pp. 1-8.
Wahlberg, E. J. (1995) "Update on Secondary Clarifiers; Design, Operation, and Performance,"
Proceedings, Fourth National Wastewater Treatment Technology Transfer Workshop, Kansas
City, MO.
Wahlberg, E. J., and T. M. Keinath (1988) "Development of Settling Flux Curves Using SVI,"
Journal Water Pollution Control Federation, vol. 60, pp. 2095-2100.
Wanner, J. (1994) Activated Sludge Bulking and Foaming Control, Technomic Publishing,
Lancaster, PA.
WEF (1995) Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, 19th Edition,
Water Environment Federation, Alexandria, VA.
WEF (1996) Operation of Municipal Wastewater Treatment Plants, 5th ed., Manual of Prac~ce no.
11, vol. 2, Water Environment Federation, Alexandria, VA.
WEF (1998) Design of Wastewater Treatment Plants, 4th ed., Manual of Practice no. 8, Water
Environment Federation, Alexandria, VA.
Wentzel, M. c., P. L. Dold, G. A. Ekama, and G. v. R. Marais (1990) "Enhanced Polyphosphate
Organism Cultures in Activated Sludge Systems, Part III, Kinetic Model," Water Science, vol. 15,
pp. 89-102.
Wentzel, M. C., G. A. Ekama, R. E. Luewenthal, P. L. Dold, and G. v. R. Marais (1989)
"Enhanced Polyphosphate Organism Cultures in Activated Sludge Systems, Part II, Experimental
Behavior," Water Science, vol. 15, pp. 71-88.
Wilson, T. E. (1996) "A New Approach to Interpret Settling Data," Proceedings of Water
Environment Federation 69th Annual Conference and Exposition, vol. 1, Part 1.
Wastewater Treatment Research, Alexandria, VA.
Wilson, T. E., and J. S. Lee (1982) "Comparison of Final Clarifier Design Techniques," Journal of
Water Pollution Control Federation, vol. 54, p. 1376.
Wood, D. K., and G. Tchobanoglous (1975) "Trace Element in Biological Waste Treatment,"
Journal Water Pollution Control Federation, vol. 47, no. 7.
WPCF (1985) Clarifier Design, Manual of Practice FD-8, Water Environment Federation,
Alexandria, VA.
WPCF(1987). Activated Sludge, Manual of Practice OM-9, Water Environmental Federation,
Alexandria, Va.
WRC(1984). Theory Design and Opration of Nutrient Removal Activated Sludge Processes,
Water Research Commision, Pretoria, South Africa.
Wuhrmann, K. (1964) Nitrogen Removal in Sewage Treatment Processes, Proceedings
International Association of Theoretical and Applied Limnology, vol. 15, part 2, pp. 580-596.
‫‪٣٨٣‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺑﺨﺶ ‪ 3‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫‪ 3-1‬ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم‬
‫‪ 3-2‬ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫‪ 3-3‬ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧﺎن‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪RBC‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪RBC‬‬
‫‪ 3-4‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ‪ /‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه و ﺗﻤﺎﺳﻲ ﺟﺎﻣﺪات ‪ /‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ -‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ -‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬
‫‪ 3-5‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻌﻠﻖ داﺧﻠﻲ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺛﺎﺑﺖ داﺧﻠﻲ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪ 3-6‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﭼﺴﺒﻴﺪه ﻣﺴﺘﻐﺮق‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫رآﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل )‪(FBBR‬‬
‫‪ 3-7‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮآﻛﻨﺪه و ﺟﺮﻳﺎن روﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮآﻛﻨﺪه و ﺟﺮﻳﺎن روﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧﺎن ﻣﺴﺘﻐﺮق‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﺑﺎ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﭘﺮﺳﺸﻬﺎي ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ‬
‫‪٣٨۴‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ اﻧﺘﻘـﺎل ﺟـﺮم از ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا و ﮔﻴﺮﻧـﺪه ﻫـﺎي‬
‫اﻟﻜﺘﺮون ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻛﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺨﺶ ‪ 1‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﺑﺤـﺚ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ‬
‫از‪ (1 :‬ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ‪ (2‬ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧﺎن ‪ (3‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠـﻖ و ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﻓـﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑـﺖ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي رﺷـﺪ ﺛﺎﺑـﺖ ﻣـﺴﺘﻐﺮق و‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 3-1‬ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر‬
‫در ﺷﺮوع ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺮور ﺗﻜﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺛـﺮ اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﺟﺮم ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﻛﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪ (1 :‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻏﻴﺮ ﻣـﺴﺘﻐﺮق ‪(2‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑـﺖ و ‪ (3‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻫـﻮازي رﺷـﺪ ﺛﺎﺑـﺖ ﻣـﺴﺘﻐﺮق‪ .‬ﺗﻜﺎﻣـﻞ ﻫـﺮ ﻛـﺪام از‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ در اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي‪ ،‬در اداﻣﻪ ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻐﺮق‪ :‬ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺳﺎده‪ ،‬ﻣﺘـﺪاول و‬
‫ﺑﺎ اﻧﺮژي ﻛﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ از اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 1300‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﭼﻜﻨﺪه‪ ،‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﻳـﺎ ﺳـﻨﮕﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﺿﻼب از ﺑﺎﻻ ﺑﺼﻮرت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﺎﻳﻊ از ﺑـﺎﻻي ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺻﺎﻓﻲ ﻫـﺎي ﺗﻤﺎﺳـﻲ در اﻧﮕﻠـﻴﺲ در اواﺧـﺮ دﻫـﻪ‬
‫‪ 1830‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻄﻮر اوﻟﻴﻪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﻫﺎي ﺿﺪ آّب ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺳـﻨﮕﻬﺎي ﺻـﺨﺮه اي ﭘـﺮ و‬
‫ﺑﺼﻮرت ﭼﺮﺧﻪ اي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﺮ از ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﻓﺎﺿﻼب ﭘﺮ و ﻓﺎﺿﻼب در ﻳﻚ دوره زﻣـﺎﻧﻲ ﻛﻮﺗـﺎه‬
‫ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺗﻤﺎس داﺷﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﺴﺘﺸﻮ داده ﻣﻲ ﺷﺪ و ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻜـﺮار ﺷـﻮد‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﺳﻜﻮن ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﻌﻤﻮل ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ زﻣﺎن ﻧﻴﺎز داﺷﺖ )‪ 6‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري و ‪6‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاي ﺳﻜﻮن(‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﺗﻤﺎﺳﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﺣﺘﻤﺎل ﻧـﺴﺒﺘﺎً زﻳـﺎد ﮔﺮﻓﺘﮕـﻲ‪ ،‬دوره ﺳـﻜﻮن‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر و ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﮔﺮﻓﺘﮕـﻲ‪ ،‬داﻧـﻪ‬
‫ﺑﻨﺪي ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ و اﻧﺪازه ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ‪ 50-100‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ) ‪ 2-4‬اﻳﻨﭻ( اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓـﺖ )ﻛـﺮﻳﺘﺲ و‬
‫ﭼﻮﺑﺎﻧﻮﮔﻼس‪.(1338 ،‬‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫‪٣٨۵‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫در دﻫﻪ ‪ 1350‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺠﺎي ﺳـﻨﮓ ﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺗـﺮ) ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان ﺑـﺮج‬
‫ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد( ﺑﺎ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺎزده ﻓﺮآﻳﻨـﺪ و ﻛـﺎﻫﺶ ﮔﺮﻓﺘﮕـﻲ اﻣﻜـﺎن‬
‫‪1‬‬
‫ﭘﺬﻳﺮ ﺷﺪ‪ .‬در دﻫﻪ ‪ 1360‬ﻃﺮح ﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﺗﻤـﺎس دﻫﻨـﺪه ﻫـﺎي ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧـﺎن )‪(RBC‬‬
‫ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺘﻨﺎوب را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﺮد و ﺑﺴﺘﺮ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ ﭘﻤﭙـﺎژ و ﻛـﺎرﺑﺮد‬
‫ﻓﺎﺿﻼب در ﺑﺎﻻي ﺑﺴﺘﺮ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬در ﺗﺎﻧﻚ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻲ ﭼﺮﺧﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨـﺪه و‬
‫‪ RBC‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻮازي ﺑﺮاي ﺣﺬف‪ BOD‬ﺗﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺣـﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﺑﺼﻮرت ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ و ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ ﺑﻌﺪ از ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻳـﺎ رﺷـﺪ‬
‫ﻣﻌﻠﻖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي اﺻﻠﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑـﺖ ﻫـﻮازي در ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫• اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﻤﺘﺮ‬
‫• ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﺎده ﺗﺮ ﺑﺪون ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻓﻊ ﻟﺠﻦ و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻮﺟﻮد‬
‫• ﻋﺪم وﺟﻮد ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﻟﻜﻴﻨﮓ ﻟﺠﻦ در زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬
‫• ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﻬﺘﺮ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻟﺠﻦ‬
‫• ﻧﻴﺎز ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫• ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻬﺘﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﺷﻮك ﻣﻮاد ﺳﻤﻲ‬
‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻣﻌﺎﻳﺐ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺻﺎﻓﻲ ﻫـﺎي ﭼﻜﻨـﺪه ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺑـﺪﺗﺮ‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬و ‪ ، TSS‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ در دﻣﺎﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻮ و اﺗﻔﺎﻗﺎت‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻨﺪه ﺷﺪن ﺟﺎﻣﺪات )اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ( ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳـﺎز‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺧﺎص در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ واﻗﻌﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪ .(WEF,2000‬ﺑﻄـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل‪،‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺷـﺎﻣﻞ ‪ (1‬اﻧﺠـﺎم ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘـﺮوژن در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﺑﺼﻮرت ﻟﺠﻦ واﺣﺪ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ (2‬ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻛﺪورت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺻﺎﻓﻲ ﻫـﺎي ﭼﻜﻨـﺪه و ‪RBC‬‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از ﻣﺰاﻳﺎي ﻫﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺻـﺮﻓﻪ‬
‫ﺟﻮﻳﻲ در اﻧﺮژي و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ‪ :‬ﻗﺮار دادن ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫دﻫﻪ ‪ 1340‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﮔﺮﻳﻔﻴﺖ و ﻫﺎﻳﺲ ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد)‪ .(WEF,2000‬در ﻃﺮﺣﻬـﺎي ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاد داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ ﻫﻤـﺮاه‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻠﻖ اﺳﺖ و ﻳﺎ ﻣﻮاد داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ در ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻋﻼوه ﺑﺮ‬

‫‪1‬‬
‫‪.rotating biological contactors‬‬
‫‪٣٨۶‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ RBC‬ﻣﺴﺘﻐﺮق ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻦ ﻧـﻮع از ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺼﻮرت زﻳـﺮ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫• اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫• ﺛﺒﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫• ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫• ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻟﺠﻦ‬
‫• ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮ روي زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬
‫• ﻋﺪم اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪاري و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق‪ :‬ﺑﺎ ﺷﺮوع دﻫﻪ ‪ 1370‬و اداﻣﻪ آن در دﻫـﻪ ‪ ،1380‬ﮔـﺮوه ﺟﺪﻳـﺪي از‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻮازي ﺑﻌﻨﻮان راه ﺣﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل و راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫زﻻل ﺳﺎژ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد آﻧﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻀﺎي ﻛﻢ و ﺳﻄﺢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزي ﻛﻪ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻄﺢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻪ روش ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل) ‪ ( −‬اﺳـﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ آﻧﻬـﺎ داراي ﺗـﺮاﻛﻢ‬
‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري آﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺎﻻﺗﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑـﺖ ﻣـﺴﺘﻐﺮق‪ ،‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺣـﺬف ‪ BOD‬ﺑـﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ در اداﻣﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ ﻣﻌﻠﻖ ﻧﻴﺰ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬راﻛﺘﻮرﻫـﺎي ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن روﺑﻪ ﺑـﺎﻻ و ﺟﺮﻳـﺎن رو ﺑـﻪ ﭘـﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬راﻛﺘﻮرﻫـﺎي ﺑـﺴﺘﺮ ﺳـﻴﺎل و ‪ RBC‬ﻣـﺴﺘﻐﺮق ﺑـﺮاي‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن رو‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم‬

‫ﻳﻚ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﻬﻢ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ اﻏﻠﺐ از ﻧﻈﺮ ﻧﻔﻮذ ﻣﺤـﺪود ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺣـﺬف ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا و ﻣـﺼﺮف دﻫﻨـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون‬
‫درﻣﺤﺪوده ﻋﻤﻖ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف ﻛﻠﻲ ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻣﻴﺰان ﻧﻔـﻮذ‬
‫و ﻏﻠﻈﺖ ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون و دﻫﻨـﺪه اﻟﻜﺘـﺮون در ﻗـﺴﻤﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‪،‬‬
‫ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﺮاي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻧﻔﻮذ‪ 1‬ﺑﻄﻮر ﺧﺎص زﻣﺎﻧﻲ اﻫﻤﻴﺖ دارد ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺎﻳﻊ‬
‫ﺣﺠﻴﻢ ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي واﻛﻨﺶ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻣﺤﻠﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ‬

‫‪1‬‬
‫‪.diffusion-limited‬‬
‫‪٣٨٧‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ‪ 2-3 mg/l‬ﺑﺮاي اﻛﺜﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛـﺎﻓﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻛﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ‬
‫در ﺑﺨﺶ ‪ 1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك‪ ،‬ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ﺑـﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻧﻔﻮذ ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻻﻳـﻪ ﻫـﺎي ﺑـﻲ ﻫـﻮازي در ﻣﺤـﺪوده‬
‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻫﺮ دو ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي رﺷـﺪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻗﺮارﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻫـﻮازي و ﺑـﻲ ﻫـﻮازي در ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ )ﭼﻮي و ﻫﻤﻜﺎران‪1336 ،‬؛ رﻳﭽﺘـﺮ و ﻛﺮوﻧـﺮ‪1334 ،‬؛‬
‫ﻣﻴﻨﻲ و اﺳﺘﺮﻳﻜﻠﻨﺪ‪.(1334 ،‬‬

‫‪ 3-2‬ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه‬

‫ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ وﺷﻬﺮي ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 100‬ﺳـﺎل ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ ،‬ﻳـﻚ راﻛﺘـﻮر ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻓـﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑـﺖ ﻏﻴـﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﺳﻨﮕﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻓﺎﺿﻼب از ﺑـﺎﻻ ﺗﻮزﻳـﻊ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎﻻي ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘـﺪ‪ .‬ﻋﻤـﻖ ﺑـﺴﺘﺮ ﺳـﻨﮕﻲ از‬
‫‪ 0/3-2/5‬ﻣﺘﺮ)‪ 3 - 8‬ﻓﻮت( و ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 1/8‬ﻣﺘﺮ )‪ 6‬ﻓﻮت( اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻨﮕﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً داﻳـﺮه اي‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﺎﺿﻼب ﻣﺎﻳﻊ از ﺑﺎﻻي ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﭼﺮﺧﺎن ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد)ﺷـﻜﻞ ‪ 3-1‬را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﺧﻴﻠﻲ از ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﻣﺘﺪاول ﻛﻪ از ﺳﻨﮓ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي اﻓـﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴـﺖ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ‪ ،‬ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤـﺎم ﺻـﺎﻓﻲ ﻫـﺎي‬
‫ﭼﻜﻨﺪه ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﻛﻪ از ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت داﻳﺮه اي‪ ،‬ﻣﺮﺑﻊ و اﺷﻜﺎل دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﻣﺘﻐﻴـﺮ‪4-12‬ﻣﺘـﺮ )‪ 14-40‬ﻓـﻮت( ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎرﺑﺮد ﻳﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﻳـﻚ‬
‫زﻫﻜﺶ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ و ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺟﻤـﻊ آوري‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه و ﻫﻢ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﻛﻪ ﻫﻮا از ﻃﺮﻳﻖ آن ﺑﻪ ﮔـﺮدش در ﻣـﻲ‬
‫آﻳﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه از ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺟﺎﻣـﺪات از ﻓﺎﺿـﻼب ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺎﻳﻊ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه در ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻫﻜﺸﻲ ﻳﺎ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻦ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﺮاي رﻗﻴـﻖ ﺳـﺎزي ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ورودي و ﻧﮕﻬﺪاري رﻃﻮﺑﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ رﻃﻮﺑﺖ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫ورودي ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺑﺎﻻي ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎزوﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ در ﻋـﺮض ﻗﻄـﺮ داﺧﻠـﻲ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه‬
‫ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود و داراي دﻫﺎﻧـﻪ ﻫـﺎي ﻣﺘﻐﻴـﺮي ﺑـﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن ﺳـﺮﻋﺖ ﻣـﺼﺮف‬
‫‪٣٨٨‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎزوﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻧﻴـﺮوي آب ﻛـﻪ از ﻣﻴـﺎن دﻫﺎﻧـﻪ‬
‫ﻫﺎي آﻧﻬﺎ در ﺣﺎل ﺧﺎرج ﺷﺪن اﺳﺖ و ﻳﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺮوي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﮔﺮدش در ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﻧﻴﺮوي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻃـﺮح ﻫـﺎي ﺳـﺎده ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ‪ ،‬اﻧﻌﻄـﺎف ﺑﻴـﺸﺘﺮي در ﻛﻨﺘـﺮل و ﻣﺤـﺪوده‬
‫وﺳﻴﻌﺘﺮي در ﺳﺮﻋﺖ ﻫﺎي ﭼﺮﺧﺸﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﻄﻮرﺧﺎص ﺑﺮاي ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﻣﺪور ﻳـﺎ‬
‫ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ‪ ،‬ﻧﺎزﻟﻬﺎي اﺳﭙﺮي ﻣﺴﻄﺢ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬زﻻل ﺳﺎز اوﻟﻴـﻪ ﻗﺒـﻞ از ﺻـﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨـﺪه‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﺿﺮوري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺒﻞ ازﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫اﺳﺖ؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ آﺷﻐﺎﻟﮕﻴﺮﻳﻬﺎي رﻳﺰ)دﻫﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ‪ 3‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ( ﺑﻄـﻮر ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ آﻣﻴـﺰي ﺑـﺎ ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ)‪ .(WEF,1998‬ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻮاد ﺷـﻨﺎور ﻻﺳـﺘﻴﻜﻲ و ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ در‬
‫ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﻏﺮﺑﺎل ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻬﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﺑﻌـﻀﻲ ﺗﺄﺳﻴـﺴﺎت‪ ،‬ﻳـﻚ‬
‫آﺷﻐﺎﻟﮕﻴﺮ ﺗﻮري ﺳﻴﻤﻲ در ﺑﺎﻻ دﺳﺖ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳـﺖ و آﺷـﻐﺎﻟﻬﺎﻳﻲ را ﺟﻤـﻊ آوري‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت دوره اي ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﺗﻮده ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮ روي ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ‬
‫ﻳﺎ ﺳﻨﮕﻲ در ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺣﺎوي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻛﻨﻨـﺪه ﻣـﻮاد آﻟـﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺣﺬف از ﻣﺎﻳﻊ در ﺣﺎل ﺟﺮﻳﺎن در ﺑﺎﻻي ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در داﺧﻞ ﺻﺎﻓﻲ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎري و ﻫﻮازي‪ ،‬ﻗﺎرچ‪ ،‬ﺟﻠﺒﻚ و ﭘﺮوﺗﺰوا اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗـﺮ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻛﺮﻣﻬـﺎ ‪ ،‬ﻻرو‬
‫ﺣﺸﺮات وﺣﻠﺰوﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎري‪ ،‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻏﺎﻟﺐ در ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻮاد آﻟﻲ را در ﻓﺎﺿﻼب ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﻮازي و ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬آﻛﺮوﻣﻮﺑﺎﻛﺘﺮ‪ ،‬ﻓﻼووﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻮم‪ ،‬ﭘـﺴﻮدوﻣﻮﻧﺎس وآﻟﻜـﺎﻟﻲ ژﻧـﺰ‪ ،‬در‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺤﺪوده ﻻﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺮاي رﺷﺪ وﺟﻮد دارد‪،‬‬
‫اﺷﻜﺎل رﺷﺘﻪ اي اﺳﻔﺎروﺗﻴﻠﻮس و ﺑﮕﮋﻳﺎﺗﻮا ﻳﺎﻓﺖ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در ﺑﺨـﺸﻬﺎي ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺗـﺮ ﺻـﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺎرچ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﻮاد زاﺋﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﻘـﺶ‬
‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ در ﺷﺮاﻳﻂ ‪ pH‬ﻛﻢ ﻳﺎ ﻣﻮاد زاﺋﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺧﺎص اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ زﻣـﺎن‪ ،‬رﺷـﺪ ﻗﺎرﭼﻬـﺎ ﺧﻴﻠـﻲ‬
‫ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺻﺎﻓﻲ دﭼﺎر ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ و ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻗـﺎرﭼﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻓﻮزارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻮﻛﻮر‪ ،‬ﭘﻨﺴﻴﻠﻴﻮم‪ ،‬ژﺋﻮﺗﺮﻳﻜﻢ‪ ،‬اﺳﭙﻮراﺗﻴﻜﻮم و ﻣﺨﻤﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻀﻮر‬
‫دارد)ﻫﺎوﻛﺲ‪1363 ،‬؛ ﻫﻴﮕﻴﻨﺰ و ﺑﺮﻧﺲ‪ .(1375 ،‬ﺟﻠﺒﻚ ﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺻﺎﻓﻲ رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﻴﺪ در دﺳﺘﺮس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﻠﺒﻜـﻲ ﺑﻄـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﻓﻮرﻣﻴـﺪﻳﻮم‪ ،‬ﻛﻠـﺮﻻ و‬
‫اوﻟﻮﺗﺮﻳﻜﺲ در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد)ﻫﺎوﻛﺲ‪1363 ،‬؛ ﻫﻴﮕﻴﻨﺰ و ﺑﺮﻧﺲ‪ .(1375 ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺟﻠﺒـﻚ‬
‫ﻧﻘﺶ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ در ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻮاد زاﺋﺪ ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ در ﻃﻮل ﺳﺎﻋﺎت ﺗـﺎﺑﺶ روزاﻧـﻪ‪ ،‬اﻛـﺴﻴﮋن را ﺑـﻪ ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫ﻧﻔﻮذي اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﻠﺒﻚ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دردﺳﺮﺳﺎز ﺑﺎﺷـﺪ؛ زﻳـﺮا آﻧﻬـﺎ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺳﻄﺢ ﺻﺎﻓﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺑﻮ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺮوﺗـﻮزوا در ﺻـﺎﻓﻲ ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻏﺎﻟﺐ از ﮔﺮوه ﺳﻴﻠﻴﺎﺗﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ورﺗﻴـﺴﻼ‪ ،‬اﭘﺮﻛﻮﻻرﻳـﺎ و اﭘﻴـﺴﺘﻠﻴﺲ اﺳـﺖ)ﻫـﺎوﻛﺲ‪1363 ،‬؛‬
‫ﻫﻴﮕﻴﻨﺰ و ﺑﺮﻧﺲ‪ .(1375 ،‬ﻛﺎر آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺳـﺖ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻛـﺪورت ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ در ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ رﺷﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗـﺮ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫‪٣٨٩‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻛﺮﻣﻬﺎ‪ ،‬ﺣﻠﺰوﻧﻬﺎ و ﺣﺸﺮات از ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺣﻠﺰوﻧﻬـﺎ ﺑﻄـﻮر ﺧـﺎص در ﺻـﺎﻓﻲ ﻫـﺎي‬
‫ﭼﻜﻨﺪه اي ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﺳﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ؛ آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ ﻣـﺼﺮف‬
‫زﻳﺎد ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺑﻄﻮر زﻳﺎدي ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ)ﺗﻴﻤﭙﺎﻧﻲ و ﻫﺎرﻳﺴﻮن‪.(1383 ،‬‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ ﺗﻮده ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻣﻮاد آﻟﻲ از ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻓـﻴﻠﻢ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻳﺎ ﻻﻳﻪ ﺗﻮده ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺟﺬب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﺨـﺶ ﺑﻴﺮوﻧـﻲ ﻻﻳـﻪ ﺗـﻮده ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ)‪ 0/1-0/2‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘـﺮ(‪،‬‬
‫ﻣﻮادآﻟﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻫﻮازي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ رﺷـﺪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎ و‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن ﻓﺎﺿﻼب ﻗﺒﻞ از ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻛﺎﻣـﻞ ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻧﺰدﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﺿـﺨﺎﻣﺖ‬
‫ﻻﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺎﺿﻼب ﻗﺒﻞ از ﻧﻔـﻮذ ﺑـﻪ اﻋﻤـﺎق داﺧﻠـﻲ ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-1‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ :‬اﻟﻒ( ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﺘﺪاول ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ب( ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﻫﻔـﺖ ﺿـﻠﻌﻲ‬
‫)ﻃﺮاﺣﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮ( ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ ج ( ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺑـﺎ ﻋﻤـﻖ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮﺟﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ د(ﻳﻜﻲ از ﭼﻬﺎر ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮﺟﻲ ﺷﻜﻞ ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ‪ 10‬ﻣﺘﺮ و ﻗﻄـﺮ‬
‫‪ 50‬ﻣﺘﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ‪ .‬دﻣﻨﺪه ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻫﻮا در ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ در‬
‫‪٣٩٠‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫دﻳﻮاره ﻫﺎي ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺗﻪ ﻛﻨﺎره ﺳﻤﺖ راﺳﺖ وﭼﭗ ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺮﺟﻲ ﺷﻜﻞ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨـﺪه ﻫـﺎي‬
‫ﭼﺮﺧﺎن ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﺨﺶ ﻓﺎﺿﻼب در ﺑﺎﻻي ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺷﻜﻞ ‪ 3-4‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ در ﻻﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ وارد ﻳـﻚ ﺣﺎﻟـﺖ ﺗـﻨﻔﺲ ﺧـﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒـﻲ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ و ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺧـﻮد را در‬
‫ﭼﺴﺒﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻻﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ ﺧﺎرج ﺑﺴﺘﺮ ﺷﺴﺘـﺸﻮ‬
‫داده ﻣﻲﺷﻮد و ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺮوع ﺑﻪ رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺪﻳـﺪه رﻫـﺎ ﺷـﺪن ﻻﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و در درﺟﻪ اول ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ و ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑـﺮ روي ﺻـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﺳـﺮﻋﺖ ﻫـﺎي ﺑﺮﺷـﻲ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺑﺎرﮔـﺬاري آﻟـﻲ ﺑـﺮاي ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ در ﻻﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺎﺿﻼب ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻣﻮﺗـﻮر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜـﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي‬
‫ﭼﺮﺧﺸﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد)آﻟﺒﺮﺗﺴﻮن‪ .(1383 ،‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺟﺪاﺷﺪن ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ‬
‫و ﺳﻨﮕﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ ﻓﻴﻠﻢ در ﻣﻘﻴﺎس ﻛﻢ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺑﺮش ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ ﺑﻬﺎره ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار زﻳـﺎد در ﻓﻴﻠﺘﺮﻫـﺎي‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻌﺘﺪل اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻻرو ﺣﺸﺮات ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﻛﻪ در دﻣﺎﻫﺎي ﮔﺮﻣﺘﺮ ﺑﻬﺎر ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺿﺨﻴﻢ را ﻛﻪ در زﻣﺴﺘﺎن ﺟﻤﻊ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﻣﺼﺮف و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺪﻳﺪه اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻨﮕﻲ ‪ ،‬ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﻗﺒــﻞ از ﺗــﻪ ﻧــﺸﻴﻨﻲ ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﻓﺎﺿــﻼب ﻣــﺼﺮﻓﻲ ﺣــﺎوي ﻣﻘــﺎدﻳﺮ ‪ TSS‬و ‪ BOD‬ﺑﻴــﺸﺘﺮي ﻣــﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ)ﻫﺎوﻛﺰ‪.(1363،‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬

‫ﺑﺎرﮔﺬاري و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻼﺣﺎت ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﻄﻮر اوﻟﻴـﻪ ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﺪول ‪ 3-1‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ و ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺮح ﻫﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺼﻮرت ﺳﺮﻋﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،1‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ 2‬و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ‪ 3‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ‪،‬‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ در ﺑﺎرﮔـﺬارﻳﻬﺎي آﻟـﻲ ﻛﻤﺘـﺮ ﻧﻴـﺰ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺤﺪوده ﺳـﺮﻋﺖ ﺑـﺎﻻي ﺻـﺎﻓﻴﻬﺎي ﺳـﻨﮕﻲ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳـﻂ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﺎي آﻟﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﺳﻨﮕﻲ در راﻓﻴﻨﮓ ﻫـﺎ‪ 4‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻛﻢ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.low or standard rate‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.intermediate rate‬‬
‫‪3‬‬
‫‪.high rate‬‬
‫‪4‬‬
‫‪.roughing‬‬
‫‪٣٩١‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-1‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه )ﻣﺘﻜﻒ و ادي‪ 1373 ،‬؛ ‪(WEF,2000‬‬

‫راﻓﻴﻨﮓ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﻳﺎ ﻛﻢ‬
‫ﺳﻨﮓ‪/‬ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‬ ‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‬ ‫ﺳﻨﮓ‬ ‫ﺳﻨﮓ‬ ‫ﺳﻨﮓ‬ ‫ﻧﻮع ﺑﺴﺘﺮ‬

‫‪40-200‬‬ ‫‪10-75‬‬ ‫‪10-40‬‬ ‫‪4-10‬‬ ‫‪1-4‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري‬

‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪>1/5‬‬ ‫‪0/6-3/2‬‬ ‫‪0/4-2/4‬‬ ‫‪0/24-0/48‬‬ ‫‪0/07-0/22‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ‪kg‬‬
‫‪BOD/m3.d‬‬
‫‪0-2‬‬ ‫‪1-2‬‬ ‫‪1-2‬‬ ‫‪0-1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ‬

‫ﻛﻢ‬ ‫ﻛﻢ‬ ‫ﻛﻢ‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ‬ ‫ﻣﮕﺴﻬﺎي ﺻﺎﻓﻲ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬ ‫ﻣﺘﻨﺎوب‬ ‫ﻣﺘﻨﺎوب‬ ‫اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ‬

‫‪0/9-6‬‬ ‫‪3-12/2‬‬ ‫‪1/8-2/4‬‬ ‫‪1/8-2/4‬‬ ‫‪1/8-2/4‬‬ ‫ﻋﻤﻖ ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬

‫‪40-70‬‬ ‫‪30-40‬‬ ‫‪30-50‬‬ ‫‪50-80‬‬ ‫‪30-80‬‬ ‫درﺻﺪ ﺑﺎزده ﺣﺬف‬

‫‪BOD‬‬
‫ﺑﺪون‬ ‫ﺑﺪون‬ ‫ﺑﺪون‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫ﻛﻢ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪10-20‬‬ ‫‪6-10‬‬ ‫‪6-10‬‬ ‫‪2-8‬‬ ‫‪2-4‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﺑﺮق‬
‫‪kW/103m3‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪m3/m2.d × 24.5424 = gal/ft2.d :‬‬
‫‪Kg/m3.d ×62.4280 = lb/103ft3.d‬‬
‫‪kW/103m3 × 5.0763 = hp/103gal‬‬

‫ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻢ‪ :‬ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻃﺮح ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﺎﻻ و ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺎده ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻴﻔﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺻﺎﻓﻴﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در‬
‫اﺷﻜﺎل ﻣﺪور ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺟﺮﻳﺎن ورودي از ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭘﻤﭙﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺷـﺪه‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻜﺶ ﻳﺎ ﺳﻴﻔﻮن ﺗﺰرﻳﻖ ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫دو دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻃﺮاﺣـﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳـﻖ ﻣﺘﻨـﺎوب در‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻛﻢ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻨﺎوﺑﻲ ﺷﻮد و ﮔـﺮدش‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ رﻃﻮﺑﺖ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ)‪.(U.S.EPA ,1374‬‬
‫‪٣٩٢‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫اﮔﺮ ﻓﻮاﺻﻞ ﺑﻴﻦ ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﻴﺶ از ‪ 1-2‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﺎزده ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻣﺨﺘـﻞ ﻣـﻲ ﺷـﻮد؛ زﻳـﺮا ﻣﺎﻫﻴـﺖ ﻻﻳـﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﻏﻴﺎب رﻃﻮﺑﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻛﺜﺮ ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻢ ﻛﻪ ﻓﻘـﻂ ﻋﻤـﻖ ﺑـﺴﺘﺮ ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﺎﻻي ‪ 0/6-1/2‬ﻣﺘﺮ )‪ 2-4‬ﻓﻮت( اﺳﺖ‪ ،‬ﻻﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺤـﺴﻮس ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺑﺨـﺶ ﻫـﺎي‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ اﺗﻮﺗﺮوف اﺷﻐﺎل ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ را ﺑﻪ‬
‫اﺷﻜﺎل ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ و ﻧﻴﺘﺮات اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ اﻳﺠﺎد ﺷـﻮد و ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫آب و ﻫﻮاﻳﻲ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﭘـﺎﻳﻴﻦ در ﺣﺎﻟـﺖ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﺧﻮب ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺬف زﻳﺎد ‪ BOD‬و ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎﻻ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﮔﺮادﻳـﺎن‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺮﻳﺎن ﺛﻘﻠﻲ ﻳﻚ ﻣﺰﻳﺖ ﻣﻬﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔـﺮ زﻣـﻴﻦ ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺛﻘﻠﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺻﺎف ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻤﭙﺎژ ﺿﺮوري ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻮ ﺑﻮﻳﮋه اﮔﺮ ﻓﺎﺿﻼب ﺳﭙﺘﻴﻚ ﻳﺎ ﻛﻬﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ‬
‫آب وﻫﻮا ﮔﺮم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺻﺎﻓﻴﻬﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻮ اﻳﺠﺎد ﻣﺰاﺣﻤﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪ .‬ﻣﮕﺲ ﻫﺎي ﺻﺎﻓﻲ)ﺳﺎﻳﻜﻮدا( ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در داﺧﻞ ﺻﺎﻓﻲ ﺗﺨﻢ رﻳﺰي ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﮕﺮ‬
‫در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ از اﺑﺰارﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ و ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ :‬ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ از ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻨﮕﻲ ﻳـﺎ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺻﺎﻓﻴﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺪور اﺳﺖ و ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻄـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﺮﮔـﺸﺖ ﺟﺮﻳـﺎن ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻳﺎ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫در ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺎﻳﻊ و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻬﺘﺮ ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي ﻻﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب ورودي و ﺑﺮﮔﺸﺖ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮي از ﺣﺎﻟــﺖ ﻣﺮداﺑــﻲ در ﺻــﺎﻓﻲ و ﻛــﺎﻫﺶ ﻣﺰاﺣﻤــﺖ ﻧﺎﺷــﻲ از ﺑــﻮ و ﻣﮕــﺲ ﻛﻤــﻚ ﻣــﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ)‪ .(U.S.EPA,1374‬ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﺼﻮرت دوﻣﺮﺣﻠـﻪ اي‬
‫ﻳﺎ ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه در ﺷـﻜﻞ ‪ 3-2‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دو ﺻﺎﻓﻲ ﺳﺮي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ )‪ (m3/m2.h‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد آن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﻛﻠﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ)‪.(WEF,2000‬‬

‫ﺻــﺎﻓﻴﻬﺎي راﻓﻴﻨــﮓ‪ :‬راﻓﻴﻨــﮓ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫــﺎ ‪ ،‬ﺻــﺎﻓﻴﻬﺎي ﺑــﺎ ﺑــﺎر زﻳــﺎد ﻫــﺴﺘﻨﺪ ﻛــﻪ ﺑــﺎر آﻟــﻲ ﺑــﻴﺶ‬
‫از)‪ 1/6kg/m3.d (100lbBOD/103ft3.d‬و ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﻴﺶ از)‪m3/m2.d (3/2 gal/ft2.min‬‬
‫‪190‬را ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬راﻓﻴﻨﮓ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﻗﺒﻞ از ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ﺑﻜـﺎر‬
‫ﻣﻲ رود‪ .‬اﻛﺜﺮ راﻓﻴﻨﮓ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷـﻮد)‪ .(WPCF,1338‬ﻳﻜـﻲ از ﻣﺰاﻳـﺎي‬
‫راﻓﻴﻨﮓ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺮژي ﻛﻢ ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻓﺎﺿـﻼب ﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ﺑـﺎﻻﺗﺮ در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي رﻗﻴﻖ ﺳﺎزي ﻏﻠﻈﺖ ﻳﺎ ﺑﺮاي اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑـﺎزده‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﮔﺬاري ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ اﻧﺮژي ورودي ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺎﺿﻼب اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ؛ زﻳﺮا اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺮاي ﭘﻤﭙـﺎژ ﻓﺎﺿـﻼب ورودي و ﺟﺮﻳﺎﻧﻬـﺎي‬
‫‪٣٩٣‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد راﻓﻴﻨﮓ ﻫﺎ ﺣﺪود ‪ 2-4 kg BOD/kWh‬اﺳﺖ ﻛﻪ در‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ 1/2-2/4 kg BOD/kWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺻﺎﻓﻲ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺎ ﻳﻚ زﻻل ﺳﺎز ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﺻﺎﻓﻲ اول ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻ ﻛﺎرﺑﺮد دارد)ﺷﻜﻞ ب‪ .(3-2‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﻫﺎي دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي در ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ﻛﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزاﺳﺖ‪ .‬ﺻـﺎﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اول و زﻻل‬
‫ﺳﺎز ﻣﻴﺎﻧﻲ‪ BOD ،‬ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ :‬ﻫـﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺣـﺬف ‪ BOD‬وﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺑـﺎ داﻧـﻪ ﺑﻨـﺪي‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﺳﻨﮕﻲ در ﺑﺎرﻫﺎي آﻟﻲ ﻛﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد)اﺳﻨﻜﻮﻳﺴﺖ و ﻫﻤﻜﺎران‪1374 ،‬؛ ﭘﺎرﻛﺮ و رﻳﭽـﺎرد‪،‬‬
‫‪ .(1386‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎزدﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺳﺮﻋﺖ ﻫﺎي رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺑﺮاي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﺑﺴﺘﺮ ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛـﻪ ﻣﻘـﺪار ‪ BOD‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪ اي ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاك و‬
‫ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ)‪ (1375‬ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ BOD ،‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﻛﻤﺘـﺮ از‬
‫‪ 30mg/l‬و ﺑـﺮاي ﻛﺎﻣـﻞ ﺷـﺪن ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ‪ 15 mg/l‬ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫـﺎرﻣﻮﺋﺰ)‪ BOD (1382‬ﻣﺤﻠـﻮل را‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد و در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻋﻼم ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 20mg/l‬ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﺠﺰا ﺑﻌﺪ از ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬

‫ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺷﺎﻣﻞ ‪ (1‬ﻧﻮع وﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ‪ (2‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳﻖ ‪(3‬ﻧﻮع وﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ‪(4‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫زﻫﻜﺸﻲ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ‪ (5‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻣﻨﺎﺳﺐ )ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ دﻳﮕﺮ ﺗﻬﻮﻳـﻪ( ﺑـﺼﻮرت ﻫـﻮاي ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ و ‪ (6‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪.‬‬

‫ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ‪ :‬ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﻮادي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣـﺪ ﺣﺠـﻢ دارد‪،‬‬
‫ازﻧﻈﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬دوام زﻳﺎد دارد و ﺧﻠﻞ و ﻓﺮج زﻳﺎد ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ اﺳـﺖ؛ ﺑﻨﺤـﻮي ﻛـﻪ ﮔﺮﻓﺘﮕـﻲ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﺮﺧﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﻮا اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه در ﺷـﻜﻞ ‪3-3‬‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻌﻤﻮل ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺑﺴﺘﺮ ﺻـﺎﻓﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﻮاردي ﻛـﻪ در‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﺪول ‪ 3-2‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ اواﺳﻂ دﻫـﻪ ‪ 1360‬ﻣـﻮاد ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮاﻧﻴﺖ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ ﻳﺎ ﺳﺮﺑﺎره ﻫـﺎي ذوب ﻓﻠـﺰ ﺑـﻮد‪ .‬از دﻫـﻪ ‪ 1360‬ﻣـﻮاد ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ‬
‫ﺑﺼﻮرت ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻤﻮدي ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺴﺘﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺤﻠﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺳﻨﮓ ﺑﻄﻮر ﻣﺤﻠﻲ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ را دارد‪ .‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮاد‪ ،‬ﺳـﻨﮓ ﻣﺘـﺮاﻛﻢ‬
‫‪٣٩۴‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻳﺎ ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻣﺪور رودﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ درﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺷـﺪه اﺳـﺖ؛ ﺑﻨﺤـﻮي ﻛـﻪ ‪35‬‬
‫درﺻﺪ در ﻣﺤﺪوده ‪ 75-100‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ)‪ 3-4‬اﻳﻨﭻ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﻳﻜﻨـﻮاﺧﺘﻲ اﻧـﺪازه‪ ،‬روﺷـﻲ‬
‫ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻓﻀﺎي ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﮔﺮدش ﻫﻮا و ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺖ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﺸﺨـﺼﺖ ﻣﻬـﻢ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ و دوام ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دوام ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﻮﻟﻔﺎت ﺳﺪﻳﻢ ﺗﻌﻴﻦ ﺷﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻣﺎﺳﻪ ﺑﺘﻮن ﻛﺎرﺑﺮد دارد)‪ .(U.S.EPA,1374‬ﻋﻤﻖ ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ وزن ﻧﺎﺷﻲ‬
‫از ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺣﺪود ‪ 2‬ﻣﺘﺮ)‪ 6‬ﻓﻮت( اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻛﻢ ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺳـﻨﮓ‪ ،‬ﻓـﻀﺎي ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا را ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ و اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﺟﺮﻳﺎن را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣـﻲ دﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺎر‬
‫آﻟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﺤﺪوده ‪ 0/3-1kg BOD/m3.d‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٣٩۵‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-2‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ :‬اﻟﻒ( ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ب( دو ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي‪ .‬ﻣﺘـﺪاوﻟﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤـﻮدار‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ‪ ،‬دو ﻣﻮرد اول ﻫﺮ ﺳﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٣٩۶‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-3‬ﻣﻮاد ﻣﺘﺪاول ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﻟﻒ( ﺳﻨﮓ‪ ،‬ب و ج( ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻤـﻮدي‪ ،‬د(ﭘﻼﺳـﺘﻴﻚ ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﻋﺮﺿﻲ‪ ،‬ه(ﭼﻮب ﺳﺮخ )ﺻﻨﻮﺑﺮ(ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﻓﻘﻲ‪ ،‬و( ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺗﺼﺎدﻓﻲ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺗﺼﺎدﻓﻲ‪ ،‬اﻏﻠﺐ در ﺑـﺮج ﻫـﺎي‬
‫ﺣﺬف آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎي ﻫﻮا ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪3-2‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬

‫اﻟﻒ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد‬ ‫ﻓﻀﺎي‬ ‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ‬ ‫واﺣﺪ وزﻧﻲ‬ ‫اﻧﺪازه اﺳﻤﻲ‬ ‫ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ‬
‫ﺧﺎﻟﻲ‬ ‫وﻳﮋه ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ‬ ‫‪cm ،‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪m2/m3‬‬ ‫‪kg/m‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪N‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪1250-1450‬‬ ‫‪2/5-7/5‬‬ ‫ﺳﻨﮓ رودﺧﺎﻧﻪ)ﻛﻮﭼﻚ(‬

‫‪C, N , CN‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪800-1000‬‬ ‫‪10-13‬‬ ‫ﺳﻨﮓ رودﺧﺎﻧﻪ)ﺑﺰرگ(‬
‫‪C, N , CN‬‬ ‫‪>35‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪30-80‬‬ ‫‪61×61×122‬‬ ‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‪-‬ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬
‫‪N‬‬ ‫‪>34‬‬ ‫‪140‬‬ ‫‪65-95‬‬ ‫‪61×61×122‬‬ ‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‪-‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ‬
‫وﻳﮋه زﻳﺎد‬
‫‪C, N , CN‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪98‬‬ ‫‪30-60‬‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﺗﺼﺎدﻓﻲ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ –ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬
‫‪N‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪50-80‬‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ‪-‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ‬
‫وﻳﮋه زﻳﺎد‬
‫اﻟﻒ‪ = C .‬ﺣﺬف ‪ BOD‬و ‪ = N‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و ‪ = NC‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و‪ BOD‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪Kg/m3.d ×62.4280 = lb/103ft3.d :‬‬
‫‪m2/m3 × 0.0305 = ft2/ft3‬‬
‫‪٣٩٧‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 3-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮاد ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﻗـﺎﻟﺒﻲ‬
‫داراي ﺷﻜﻞ ﻻﻧﻪ زﻧﺒـﻮري ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺻـﻔﺤﺎت ﺗﺨـﺖ و ﺷـﻴﺎردار ﭘﻠـﻲ وﻳﻨﻴـﻞ ﻛﻠﺮاﻳـﺪ در ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي‬
‫ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي اﻓـﺰاﻳﺶ رﺷـﺪ ﺗـﻮده ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ و زﻣـﺎن‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬داراي ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺷﻴﺎردار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻻﻳﻪ اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﺎ زاوﻳﻪ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﻻﻳﻪ ﻗﺒﻠﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ‬
‫داده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻬﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬دو ﻧﻮع اﺻﻠﻲ ﺑﺴﺘﺮ ﺻﻔﺤﻪ اي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺷﻴﺎردار‪ ،‬ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﻋﺮﺿﻲ و ﻋﻤﻮدي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪،‬ب‪،‬ج‪ 3-3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫـﺮ دو ﻧـﻮع ﺑـﺴﺘﺮ در‬
‫ﺣﺬف ‪ BOD‬و‪ TSS‬در ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺆﺛﺮ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ)آرﻳﺎن و ﺟﻮﻫﻨﺴﻮن‪1387 ،‬؛‬
‫ﻫﺎرﻳﺴﻮن و داﻳﺞ ‪ . 1387 ،‬ﺑﺮﺟﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 12‬ﻣﺘﺮ )‪ 40‬ﻓﻮت( ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻋﻤﻘﻬـﺎي‬
‫در ﻣﺤﺪوده ‪ 6‬ﻣﺘﺮ )‪ 20‬ﻓﻮت( ﻣﺮﺳﻮم ﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺟﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﻋﻤـﻮدي ‪،‬‬
‫از ﺑﺴﺘﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ در ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻋﺮﺿﻲ را در ﺑﺎﻻي ﺻـﺎﻓﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ زﻳﺎد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ زﻳﺎد و ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ اﻳـﻦ ﻧـﻮع از‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ در ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑـﺴﺘﺮﻫﺎي ﭼـﻮب‬
‫ﺳﺮخ ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ در دﺳـﺘﺮس‬
‫ﺑﻮدن ﭼﻮب ﺳﺮخ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻧﺪرت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺗﺮ ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻨﮓ داراي ﻣﺰﻳـﺖ‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺻﺎﻓﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮادي و ﻫﻤﻜـﺎراﻧﺶ)‪ (1333‬ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺷـﺪﻧﺪ ﻛـﻪ در‬
‫ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻛﻢ )ﻛﻤﺘﺮ از ‪ (1 kg BOD/m3.d‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﺳـﻨﮕﻲ در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎر آﻟـﻲ‬
‫زﻳﺎد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ ﺻﺎﻓﻲ و ﭼﺮﺧﺶ ﺑﻬﺘﺮ ﻫـﻮا ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬دﻟﻴـﻞ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳﻖ‪ :1‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳﻖ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻤﻖ ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﺪه در ﺑﺎﻻي ﺑﺴﺘﺮ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﻋﺒﻮر ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺗﺰرﻳﻖ در ﺳﺮﻋﺖ ﻫﺎي ﭼﺮﺧﺸﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻣﺘﺪاول ﭼﺮﺧﺸﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 0/5 -2‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﭼـﺮﺧﺶ ﺑـﻮد‬
‫)‪ .(WEF,2000‬ﺑﺎ ﺣﻀﻮر دو ﺗﺎ ﭼﻬﺎر ﺑﺎزو ‪ ،‬ﻫﺮ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 60‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻲ ﺷـﺪ‪ .‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬
‫ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻬﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺎوﻛﺰ )‪ (1363‬ﻧﺸﺎن داد ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ‪ 30-55‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ دور ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫ﺑﻬﺘﺮ از ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺘﺪاول ‪ 1-5‬دﻗﻴﻘﻪ در دور ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﺣﺬف ‪ ، BOD‬ﻛﺎﻫﺶ زﻳﺎدي در ﺗﻌﺪاد ﻣﮕﺲ ﺳﻴﻜﻮدا و آﻧﻴﺴﻮﭘﻮس‪ ،‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ و‬
‫ﺑﻮ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬آﻟﺒﺮﺗﺴﻮن و دﻳﻮﻳﺲ )‪ (1384‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را از ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﻮزﻳـﻊ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺪار ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻪ ﺣﺠﻢ آب ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺎزاي ﻫﺮ دور ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ‪ (1‬ﺑـﺎزده رﻃﻮﺑـﺖ‬

‫‪1‬‬
‫‪.Dosing rate‬‬
‫‪٣٩٨‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ (2‬ﺑﺎﻋﺚ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺑﺴﺘﺮ ﺷﺴﺘـﺸﻮ‬
‫داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ (3 .‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻧﺎزك ﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ (4‬ﺑﻪ ﺷﺴﺸﺘﻮي ﺗﺨﻢ ﻫـﺎي ﻣﮕـﺲ ﺑـﻪ ﺑﻴـﺮون‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻧﺎزك ﺗﺮ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورد و ﺑﺎﻋﺚ ﻫﻮازي ﺷـﺪن ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺮزﻳﻖ زﻳﺎد ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎزده ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬
‫ﻛﻢ ﺑﻮدن زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﻣﺎﻳﻊ در ﺻﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻮزﻳﻊ زﻳﺎد روزاﻧﻪ ﺑﺼﻮرت ﺗﻨﺎوﺑﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان دز‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮ‪ 1‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ و ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑـﺎ آﻧﭽـﻪ در‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ از ﻣﻘﺪار ﺷﺴﺘﺸﻮي زﻳﺎد ﻳﻜﺒﺎر در روز و ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﺗﺰرﻳـﻖ‬
‫روزاﻧﻪ ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﺷـﻮد )‪ .(WEF,2000‬اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-3‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮدن ﻣﺤﺪوده ﺗﺰرﻳﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﺮدن ﺗﻮاﻟﻲ و ﺳﺮﻋﺖ ﺷﺴﺘـﺸﻮ‬
‫و ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻋﻤﻠﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬اﻧﻌﻄـﺎف در ﻃﺮاﺣـﻲ ﺗﻮزﻳـﻊ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻣﺤﺪوده اي از ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه را اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫دﻫﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺸﻲ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﭼﺮﺧﺎن را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛـﺮد)آﻟﺒﺮﺗـﺴﻮن‪،‬‬
‫‪:(1383‬‬
‫) ‪(1 + R )( q )(10 3 mm / m‬‬
‫=‪n‬‬ ‫)‪(3 − 1‬‬
‫)‪( A)( DR )(60 min/ h‬‬
‫‪ = n‬ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺸﻲ‪ ،‬دﻗﻴﻘﻪ‪ /‬دور‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ = q‬ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ورودي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‪m .m .h ،‬‬
‫‪ = R‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‬
‫‪ = A‬ﺗﻌﺪاد ﺑﺎزوﻫﺎ در ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﭼﺮﺧﺎن‬
‫‪ = DR‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﺒﻮر ﺑﺎزوي ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳﻖ ‪ ، DR‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺪار‪ SK‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﻧـﺸﺎﻧﻪ ‪ Spiilkraft‬ﻋﻨـﻮان ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده در ﻗﻮاﻧﻴﻦ آﻟﻤﺎن ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳﻖ در اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 1380‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺰرﻳﻖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﭼﺮﺧﺎن ﺑﺎ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷـﻮد‪ (1 :‬ﻣﻌﻜـﻮس ﻛـﺮدن‬
‫ﻣﺤﻞ ﺗﻌﺪادي از روزﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻠﻮ ﺑﺎزوي ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ‪ (2‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛـﺮدن اﻧﺤـﺮاف دﻫﻨـﺪه ﻫـﺎي‬
‫ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﺎي روزﻧﻪ اي ﻣﻮﺟﻮد ﻳﺎ ‪ (3‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﭼﺮﺧﺎن ﺑـﻪ ﻣﻮﺗـﻮر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜـﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ)آﻟﺒﺮﺗﺴﻮن‪.(1335 ،‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-3‬راﻫﻨﻤﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳﻖ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺑﺎرﮔﺬاري ‪(WEF,2000) BOD‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﺗﺰرﻳﻖ در ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﻬﺮه‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ‪، BOD‬‬

‫ﺷﺴﺘﺸﻮ‪mm/pass a‬‬ ‫ﺑﺮداري‪mm/pass ،‬‬ ‫‪kg/m3.d‬‬
‫‪≥200‬‬ ‫‪10-30‬‬ ‫‪0/25‬‬
‫‪≥200‬‬ ‫‪15-45‬‬ ‫‪0/5‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.flushing dose‬‬
‫‪٣٩٩‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪≥300‬‬ ‫‪30-90‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪≥400‬‬ ‫‪40-120‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪≥600‬‬ ‫‪60-180‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪≥800‬‬ ‫‪80-240‬‬ ‫‪4‬‬
‫اﻟﻒ‪ mm/mass .‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻮرد ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﺒﻮر ﺑﺎزوي ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪Kg/m3.d ×62.4280 = lb/103ft3.d :‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ‪ :‬ﻳﻚ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﺷﺎﻣﻞ دو ﻳﺎ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺎزو ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮ روي ﻳـﻚ‬
‫ﻣﺤﻮر اﺻﻠﻲ در ﻣﺮﻛﺰ ﺻﺎﻓﻲ ﻗﺮار دارد و ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﻓﻘﻲ ﻣﻲ ﭼﺮﺧﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ 3-4‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬ﺑﺎزوﻫـﺎ‬
‫ﺗﻮﺧﺎﻟﻲ اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺎزﻟﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﺿﻼب از ﻃﺮﻳﻖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺎزﻟﻬـﺎ ﻳـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در آﻳﺪ‪ .‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﭼﺮﺧﺎن ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب در ﺻﺎﻓﻲ‬
‫ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺼﻮرت ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن و آﺳﺎﻧﻲ در ﻧﮕﻬﺪاري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻃﺮاﺣـﻲ ﻫـﺎي‬
‫اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺤﺮك ﻣﻮﺗﻮري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن و ﻣﻘـﺪار ﺑـﺎر آﻟـﻲ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-1‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺠﺎز ‪ 150-225‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘـﺮ)‪ 3-6‬اﻳـﻨﭻ(‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﻛﻒ ﺑﺎزوي ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه و ﺑﺎﻻي ﺑـﺴﺘﺮ وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﻣﺠـﺎز ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻓﺎﺿﻼب ﺧﺮوﺟﻲ از ﻧﺎزل ﺑﺼﻮرت ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺮ روي ﺑﺴﺘﺮ ﮔﺴﺘﺮده و ﭘﻬﻦ ﺷﻮد و از ﺗﺠﻤـﻊ ﻳـﺦ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺰاﺣﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه در ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﻳﺨﺒﻨﺪان اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﺗﺎ ‪ 60‬ﻣﺘﺮ)‪ 200‬ﻓﻮت( ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزوﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨـﺪه ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺼﻮرت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ ﺛﺎﺑﺖ در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺳﺮﻋﺖ ﺣـﺪاﻗﻞ اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻧﻮك ﺗﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎزﻟﻬﺎ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺎوي ﻗﺮار داده ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑـﺎزاي‬
‫ﻫﺮ واﺣﺪ ﻃﻮل در ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻨﺎره ﺻﺎﻓﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺎﻳﺪ دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ﻃﻮل ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻓﺖ ﻓـﺸﺎر ﻋﺒـﻮري از ﻣﻴـﺎن‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﺣﺪود ‪ 0/6-1/5‬ﻣﺘﺮ)‪ 2-5‬ﻓﻮت( اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در اﻧﺘﺨﺎب ﺗﻮزﻳـﻊ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺤﻜﻢ ﺑﻮدن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻳﺎد ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﻋﻠﻲ رﻗﻢ ﺣﻔﻆ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺸﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻮاد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮردﮔﻲ و ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﭘﻮﺷـﺸﻲ آن ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪۴٠٠‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-4‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﺎﺿﻼب در ﺑـﺴﺘﺮ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه‪ :‬اﻟـﻒ( ﺷـﻜﻞ ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻣﺘﺪاول ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﭼﺮﺧﺎن دو ﺑﺎزوﻳﻲ ب( ﺷﻜﻞ ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻨﮕﻲ اوﻟﻴﻪ )ﺳﻴﺮﻛﺎ‪(1320 ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺛﺎﺑﺖ )ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻛﻨﮕﺮه( ج( ﻧﻤﺎﻳﻲ از ﺑﺎﻻي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮﺟﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﭼﺮﺧﺎن ﭼﻬﺎر ﺑﺎزوﻳﻲ‪.‬‬

‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺎزل ﺛﺎﺑﺖ در ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮد )ﺷﻜﻞ ب‪-4‬‬
‫‪ 3‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎ ﻧﺎزل ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻜﺴﺮي از ﻧﺎزل ﻫﺎي اﺳﭙﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬
‫در ﮔﻮﺷﻪ ﻫﺎي ﻣﺜﻠﺚ ﻣﺘﺴﺎوي اﻻﺿﻼع ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺬاري در ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺼﻮرت ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﻪ ﻧﺎزﻟﻬﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎزﻟﻬـﺎي ﻣﺨـﺼﻮص ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫داراي ﻣﺪل اﺳﭙﺮي ﺻﻔﺤﻪ اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﺸﺎر ﺑﻄﻮر ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ اﺳﭙﺮي اﺑﺘﺪا‬
‫در ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻳﺎدي از ﻧﺎزل ﭘﺨﺶ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ آﻫﺴﺘﻪ ﻓﺸﺎر ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻢ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎم ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎزﻟﻬـﺎي ﻧﻴﻤـﻪ اﺳـﭙﺮي در‬
‫ﻃﻮل ﻛﻨﺎره ﻫﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﺮح اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺎزل ﺛﺎﺑـﺖ ﺑـﻪ ﻧـﺪرت اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫زﻫﻜﺸﻬﺎي زﻳﺮﻳﻦ‪ :1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻤﻊ آوري ﻓﺎﺿﻼب در ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺷـﺎﻣﻞ زﻫﻜـﺶ ﺗﺤﺘـﺎﻧﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه را ﺟﻤﻊ و ﺟﺎﻣﺪات را از ﺑﺴﺘﺮ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻫﻜﺶ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ در ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻨﮕﻲ ﺑﻠﻮﻛﻬﺎي ﭘـﻴﺶ ﺳـﺎﺧﺘﻪ رﺳـﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﻧﺮده ﻫﺎي ﻓﺎﻳﺒﺮﮔﻼس اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ زﻳﺮﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﺑﺘﻦ ﻣﺴﻠﺢ ﻗﺮار دارد )ﺷـﻜﻞ ‪ 3-5‬را‬

‫‪1‬‬
‫‪.underdrains‬‬
‫‪۴٠١‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻛﻒ و زﻫﻜﺶ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪرت ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬رﺷﺪ ﺗـﻮده ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ و ﻓﺎﺿـﻼب را‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻴﺐ ﺑﻠﻮﻛﻬﺎي زﻫﻜﺸﻲ و ﻛﻒ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻛﺎﻧﺎل زﻫﻜﺸﻲ ﻣﺮﻛﺰي ﻳﺎ ﺟﺎﻧﺒﻲ ‪ 1 -5‬درﺻﺪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ اﻧـﺪازه اي ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ ﺳـﺮﻋﺖ)‪ 0/6 m/s (2ft/s‬را در دﺑـﻲ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎن روزاﻧﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ)‪ .(WPCF,1388‬زﻫﻜﺶ ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺑﺎز ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﻮرد ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و در ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺷﺴﺘﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ زﻫﻜـﺸﻲ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﺻﺎﻓﻲ و ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻫﻮاي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛـﻪ در ﺗـﻮده ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬زﻫﻜﺶ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎﻧﺎل ﺟﻤﻊ آوري ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻪ ﻳـﻚ ﻛﺎﻧـﺎل ﺟـﺎﻧﺒﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻬﻮﻳـﻪ‬
‫دﻳﻮاره وﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه و زﻫﻜﺶ ﺑﺮاي ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ﻳﻜـﻲ از ﻣـﻮارد ﻧـﺮده ﻓﻠـﺰي‪ ،‬ﺳـﺘﻮن ﻳـﺎ ﺗﻴـﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﺪاول زﻫﻜﺸﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺮﺟـﻲ در ﺷـﻜﻞ ‪ 3-6‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻴﺮ و ﺳﺘﻮن ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺗﻴﺮﻫﺎي ﺑﺘـﻮﻧﻲ ﭘـﻴﺶ ﺳـﺎﺧﺘﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﺳـﺘﻮن ﻳـﺎ ﺗﻴـﺮ‬
‫ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ در ﺑﺎﻻي ﺗﻴﺮﻫـﺎ ﻗـﺮار دارد و ﺑـﺮاي اﻃﻤﻴﻨـﺎن از ﺟﺮﻳـﺎن آزاد ﻫـﻮا و‬
‫ﻓﺎﺿﻼب داراي ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎﻳﻲ در ﺑﺎﻻي آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي زﻫﻜﺸﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻫﻮا در ﺻﻮرت ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﻴﻠﺘﺮ در آﻳﻨﺪه ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-5‬زﻫﻜﺶ ﻣﺘﺪاول ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻨﮕﻲ اﻟﻒ( ﻧﺮده ﻫﺎي ﻓﺎﻳﺒﺮﮔﻼس ب( ﺑﻠﻮﻛﻬﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از رس‬
‫‪۴٠٢‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻫﻜﺶ ﻣﺘﺪاول ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺮﺟﻲ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﻮا ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺎﺳﻲ در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻮﻓﻖ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه دارد؛ زﻳـﺮا ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﺆﺛﺮ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﻮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻃﺒﻴﻌـﻲ از ﻟﺤـﺎظ ﺗـﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬اﺑﺰارﻫـﺎي اوﻟﻴـﻪ ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﻛﺮدن ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺖ و ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓـﻦ ﻫـﺎي‬
‫ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺮي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوي ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا‬
‫در ﻣﻮرد ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬اﺧﺘﻼف دﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﻫﻮاي آزاد و ﻫﻮاي داﺧﻞ ﻣﻨﺎﻓﺬ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺎﺿـﻼب ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻮاي آزاد ﺳﺮدﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻮاي ﻣﻨﺎﻓﺬ ﺳﺮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺟﻬﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬اﮔـﺮ‬
‫ﻫﻮاي آزاد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺳﺮدﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺑـﺎﻻ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﺣﺎﻟـﺖ اﺧﻴـﺮ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮﺑﻴـﺖ‬
‫ﻛﻤﺘﺮي از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم دارد؛ زﻳﺮا در ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻓـﺸﺎر ﺟﺰﺋـﻲ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن )و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺰان اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن( ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬در اﻛﺜﺮ ﻧﻮاﺣﻲ ﻛﺸﻮر ‪ ،‬دوره ﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺨـﺼﻮﺻﺎً در‬
‫ﻃﻮل ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺿﺮورﺗﺎً ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا از ﻣﻴﺎن ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻲ اﻓﺘﺪ؛ زﻳﺮا اﺧﺘﻼف دﻣـﺎ‬
‫ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻛﻪ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي دﻣﺎﻳﻲ و رﻃﻮﺑـﺖ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ راﺑﻄـﻪ ‪ 3-2‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد)اﺳﻜﺮودر و ﭼﻮﺑﺎﻧﻮﮔﻼس‪:(1376 ،‬‬
‫‪⎛ 1‬‬ ‫⎞‪1‬‬
‫‪Dair = 353⎜⎜ − ⎟⎟Z‬‬ ‫)‪(3 − 2‬‬
‫⎠ ‪⎝ TC Th‬‬
‫‪ = Dair‬ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻫﻮا ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ آب‬
‫‪ = T c‬دﻣﺎي ﺳﺮد‪ ،‬ﻛﻠﻮﻳﻦ‬
‫‪۴٠٣‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ = T c‬دﻣﺎي ﮔﺮم‪ ،‬ﻛﻠﻮﻳﻦ‬

‫‪ =Z‬ارﺗﻔﺎع ﻓﻴﻠﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫ﺑﺮآورد ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ﺗﺮ دﻣﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﻮاي ﻣﻨﺎﻓﺬ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ازﻟﮕـﺎرﻳﺘﻢ دﻣـﺎي ﻣﺘﻮﺳـﻂ ‪ Tm‬ﺑـﺮاي ‪ Tn‬در‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ 3-2‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪T2 − T1‬‬
‫= ‪Tm‬‬ ‫)‪(3 − 3‬‬
‫) ‪ln (T2 / T1‬‬
‫‪ =T1‬دﻣﺎي ﺳﺮدﺗﺮ‪ ،‬ﻛﻠﻮﻳﻦ‬
‫‪ =T1‬دﻣﺎي ﮔﺮم ﺗﺮ‪ ،‬ﻛﻠﻮﻳﻦ‬
‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻌﺎدل ﻣﺠﻤﻮع اﻓﺖ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺒﻮر ﻫﻮا از ﻣﻴﺎن ﺻﺎﻓﻲ و ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻫﻜﺶ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮان ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺠﻤﻲ ﻫﻮا را ﺑﺮآورد ﻛﺮد)آﻟﺒﺮﺗﺴﻮن و اوﻛﻲ‪.(1388 ،‬‬
‫در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي زﻳﺮ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺤﺎظ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﺟﻤﻊ آوري و زﻫﻜﺶ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻴﺶ از ﻧﺼﻒ ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫ﭘﺮ ﻧﺸﻮد و راه ﻋﺒﻮر ﻫﻮا ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -2‬درﻳﭽﻪ ﻫﺎي ورودي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻧﺮده ﻫﺎي ﺑﺎز ﭘﻮﺷﺸﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻫـﺮ دو اﻧﺘﻬـﺎي ﻛﺎﻧـﺎل ﺟﻤـﻊ آوري‬
‫ﻣﺮﻛﺰي ﻧﺼﺐ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﺑﺰرگ ﺑﺎﻳﺪ داري ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺒﻜﻪ اي ﺑﺎ ﻣﻨﻬﻮل ﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳـﻪ ﻳـﺎ ﻫـﻮاﻛﺶ‬
‫ﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر ﺻﺎﻓﻲ ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺳﻄﺢ ﺑﺎز ﺳﻮراﺧﻬﺎي ﺑﺎﻻي ﺑﻠﻮﻛﻬﺎي زﻫﻜﺶ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 15‬درﺻﺪ ﺳﻄﺢ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺳﻄﺢ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻧﺮده ﻫﺎي ﺑﺎز در ﻣﻨﻬﻮل ﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ و ﻫﻮاﻛﺶ ﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ‪ 1‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﺎزاي ﻫـﺮ‬
‫‪ 23‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺳﻄﺢ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد)‪.(10ft2/250ft2‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻦ ﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ اﺟﺒﺎري ﻳﺎ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻗﺒﻮل اﻛﺴﻴﮋن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﻬﻴﻪ ﻫﻮا ﺑﺮاي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺰاﻳﺎي آن ﺣـﺪاﻗﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ دﺑﻲ )‪ 3800m3/d(1Mgal/d‬ﻧﻴـﺮوي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺗﻨﻬـﺎ ﺣـﺪود )‪hp‬‬
‫‪ 0/15 kW (0/2‬ﺑــــﺮآورده ﺷــــﺪه اﺳــــﺖ)‪ .(WEF,2000‬در ﻳــــﻚ ﺑــــﺮآورد ﻣــــﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻣﻴــــﺰان‬
‫ﻫﻮاي)‪ 0/3m3/m2.min (1ft3/ft2.min‬از ﺳﻄﺢ ﻓﻴﻠﺘﺮ در ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ داراي ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت‬
‫ﺑﻮدار رﻫﺎ ﺷﺪه در ﺑﺎﻻي ﻓﻴﻠﺘﺮ و ﺗﻬﻴﻪ ذﺧﻴﺮه ﻫﻮاي ﻏﻨﻲ ﺗﺮ در ﺟﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗﻘﺎﺿـﺎي اﻛـﺴﻴﮋن ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻫﻮاي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮا ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻦ ﻫﺎي اﻃـﺮاف‬
‫ﻛﻨﺎره ﻫﺎي ﺑﺮج ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻫﻮا در زﻳﺮ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ اﻓﺖ ﻓـﺸﺎر ﻛﻤـﻲ در ﻣﻴـﺎن‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮا وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑـﺎ دﻣـﺎي ﺧﻴﻠـﻲ ﻛـﻢ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻋﺒﻮري ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺠﻤﺎد ﺿﺮوري ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي ﺣﺠـﻢ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه و ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎي‬
‫زﻳﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻛﺎرﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ Dow Chemical‬در ﺣﻴﻦ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣـﻮاد ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﺑـﺮاي‬
‫‪۴٠۴‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎ ‪ ،‬ﺑﺎزده اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﺣﺪود ‪ 5‬درﺻـﺪ‬
‫درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻬﻴﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺣﺬف‪ BOD‬ﺗﻨﻬﺎ ‪:‬‬
‫[‬
‫‪R0 = (20kg / kg ) 0.80e −9 LB + 1.2e −0.17 LB PF‬‬ ‫]‬ ‫)‪(3 − 4‬‬
‫ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪:‬‬
‫[‬
‫‪R0 = (40kg / kg ) 0.80e‬‬ ‫‪−9 LB‬‬
‫‪+ 1.2e‬‬ ‫‪−0.17 LB‬‬
‫]‬
‫‪+ 4.6 N OX / BOD PF‬‬ ‫)‪(3 − 5‬‬

‫‪ = R0‬ﺗﻬﻴﻪ اﻛﺴﻴﮋن‪ ،‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮ ﮔﺮم ‪ BOD‬ﻣﺼﺮﻓﻲ‬

‫‪ = LB‬ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺻﺎﻓﻲ‪kg BOD/m3.d ،‬‬
‫‪ = NOX/BOD‬ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ورودي اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻪ ‪ BOD‬ورودي ‪mg/mg‬‬
‫‪ = PF‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎر ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﻫﻮا در دﻣﺎي ‪ 20°C‬و ﻓﺸﺎر ‪ 1‬اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺿـﻤﻴﻤﻪ‬
‫‪ ، B‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻫﻮا در دﻣﺎي ‪ 20°C‬و ﻓﺸﺎر ‪ 1‬اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 1/204 kg/m3‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و درﺻـﺪ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ وزن آن در ﻫﻮا ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 23/8‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﺑـﺎزاي ﻫﺮﻛﻴﻠـﻮﮔﺮم ﻫـﻮا ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫])‪ 3/58kg/m3 [1/(1/204kg/m3)(0/2318‬اﺳﺖ و ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎ راﺑﻄـﻪ زﻳـﺮ داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫) ‪( R0 )(Q)(S 0 )(3.58 m 3 / kgO2‬‬
‫= ‪AR20‬‬ ‫)‪(3 − 6‬‬
‫) ‪(103 g / kg)(1440 min/ d‬‬
‫‪ = AR20‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا دردﻣﺎي ‪ 20°C‬وﻓﺸﺎر‪ 1‬اﺗﻤﺴﻔﺮ‪m3/min ،‬‬
‫‪ =Q‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب‪m3/d ،‬‬
‫‪ BOD = So‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ‪g/m3 ،‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺎز اﻳﺪه آل ﺑﺮاي دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪⎛ 273 .15 + T A‬‬ ‫⎞ ‪⎞⎛ 760‬‬
‫⎜ ‪ARTA = AR 20‬‬ ‫⎜⎜⎟‬ ‫⎟⎟‬ ‫) ‪(3 − 7‬‬
‫‪⎝ 273 .15‬‬ ‫⎠ ‪⎠⎝ P0‬‬
‫‪°‬‬
‫‪ = ARTA‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا دردﻣﺎي ﻫﻮاي آزاد‪C ،‬‬
‫‪°‬‬
‫‪ =TA‬دﻣﺎي ﻫﻮاي آزاد‪C ،‬‬
‫‪ =P0‬ﻓﺸﺎر در ﻣﺤﻞ ﻃﺮح ﺗﺼﻔﻴﻪ‪mmHg ،‬‬
‫ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي دﻣﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 20°C‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻏﻠﻈـﺖ اﺷـﺒﺎع‬
‫ﻛﻤﺘﺮ اﻛﺴﻴﮋن در دﻣﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺟﺬب ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺻﺎﻓﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ درﺟـﻪ‬
‫ﺳﻴﻠﻴﻮس ﺑﺎﻻي ‪ ، 20°C‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ‪ 1‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫⎞ ‪⎛ T − 20‬‬
‫‪ART > 20 0 C = ART ⎜1 + A‬‬ ‫⎟‬ ‫)‪(3 − 8‬‬
‫⎝‬ ‫⎠ ‪100‬‬
‫اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻋﺒﻮري از ﺑﺴﺘﺮ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻇﺎﻫﺮي ﻫﻮا ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫⎞ ‪⎛ v2‬‬
‫⎜⎜ ‪∆P = N P‬‬ ‫⎟⎟‬ ‫) ‪(3 − 9‬‬
‫⎠ ‪⎝ 2g‬‬
‫‪۴٠۵‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ = ∆P‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻛﻞ‪ ،‬ﻛﻴﻠﻮ ﭘﺎﺳﻜﺎل‬

‫‪ = g‬ﺷﺘﺎب ﺛﻘﻠﻲ‪m/s2 ،‬‬
‫‪ = v‬ﺳﺮﻋﺖ ﻇﺎﻫﺮي‪m/s ،‬‬
‫‪ = NP‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮج ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻌﺪاد اﻓﺖ ﻫﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮج ﻣﺨﻔﻒ ‪ NP‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻤﺎم اﻓﺖ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﺠﺰا ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺖ ﻓـﺸﺎر‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻋﺒﻮر ﻫﻮا از ﻣﻴﺎن ورودي‪ ،‬زﻫﻜﺶ و ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬اﻓﺖ ﺑﺴﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان ﺗﻌـﺪاد‬
‫اﻓﺖ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ‪ Dow chemical‬ﺑﺮاي ﺑﺴﺘﺮ اوﻟﻴﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬
‫‪−5‬‬
‫‪N P =10.33( D )e (1.36×10‬‬ ‫) ‪)( L / A‬‬
‫)‪(3 − 10‬‬
‫‪ = NP‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺴﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ارﺗﻔﺎع ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺮﻋﺖ‬
‫‪ = D‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ‬
‫‪ = L‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺎﻳﻊ‬
‫‪ = A‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ ﺑﺮج‬
‫اﮔﺮﭼﻪ رواﺑﻂ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻜﻞ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي اﺻﻼﺣﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ NP‬ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺪار ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺎ راﺑﻄـﻪ ‪3-10‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-4‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻛـﻞ اﻓـﺖ ﻓـﺸﺎر ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار ‪ NP‬ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از راﺑﻄـﻪ ‪3-10‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ در ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ ‪ 1/3‬ﺗﺎ ‪ 1/5‬ﺿﺮب ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ اﻓـﺖ ﻫـﺎي ورودي‪ ،‬زﻫﻜـﺸﻲ‬
‫وﺳﺎﻳﺮ اﻓﺘﻬﺎي ﻣﻮﺿﻌﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟــﺪول ‪ 3-4‬ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫــﺎي ﺗــﺼﺤﻴﺢ ﺑــﺮاي ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ اﻓــﺖ ﻓــﺸﺎر ﺑــﺴﺘﺮ ﺻــﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨــﺪه ﻏﻴﺮﻗــﺎﺋﻢ ﺑﺮاﺳــﺎس راﺑﻄــﻪ‪3-10‬‬
‫)‪(WEF,2000‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ‬ ‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ‪m /m ،‬‬ ‫ﺑﺴﺘﺮ‬
‫‪2‬‬ ‫‪45‬‬ ‫ﺳﻨﮓ‬
‫‪1/3‬‬ ‫‪100‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ‬
‫‪1/6‬‬ ‫‪140‬‬ ‫ﺣﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ‬
‫‪1/6‬‬ ‫‪100‬‬ ‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ اﺗﻔﺎﻗﻲ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪m2/m3× 0.3048 = ft2/ft3 :‬‬
‫‪۴٠۶‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 3-7‬ﺳﺮﻋﺖ ﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﺳﺮرﻳﺰ زﻻل ﺳـﺎز ﭼﻜﻨـﺪه ﺑـﺼﻮرت ﺗـﺎﺑﻌﻲ از ﻋﻤـﻖ دﻳـﻮاره ﺟـﺎﻧﺒﻲ زﻻل ﺳـﺎز‬
‫)‪(WEF,2000‬‬

‫ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ :‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻌﺪ از ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫زﻻل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ ﻧﺎﺷﻲ ﻓﻌﺎل ﻣﺘﻔـﺎوت ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ زﻻل ﺳـﺎز‬
‫ﻣﻘﺪار ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮي دارد و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﺿﺮوري ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻟﺠﻦ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﺎي‬
‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻪ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﭘﺮدازش ﻟﺠﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ زﻻل ﺳﺎز اوﻟﻴﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺟﺎﻣﺪات اوﻟﻴﻪ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه در ﻗـﺪﻳﻢ ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻫـﺎي‬
‫ﺿﻌﻴﻒ زﻻل ﺳﺎز ﻣﺨﺘﻞ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﺑﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮد در ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻘـــﺎدﻳﺮ ﻧـــﺴﺒﺘﺎً زﻳـــﺎد ﺳـــﺮرﻳﺰ در ﺣﺎﻟـــﺖ ﻫـــﺎي اوﻟﻴـــﻪ اﺳـــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ده ﮔﺎﻧـــﻪ ﺗﻮﺻـــﻴﻪ ﻣـــﻲ‬
‫ﺷﺪ)‪ .(GLUMRB1997‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده از زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎزده ﻛﻢ زﻻل ﺳﺎز‬
‫ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬اﺧﻴﺮاً ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺳﺮرﻳﺰ زﻻل ﺳﺎز ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي در اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ده ﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺑﺮاي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻃـﺮح ﻫـﺎي ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده در زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎﺷﺪ )ﭘﺎراﮔﺮاف ‪ 2-7‬از ﺑﺨﺶ ‪ 2‬راﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ( ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ‬
‫ﻋﻤﻖ و اﻧﺪازه ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭼﺎﻫﻚ ورودي ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤـﻖ ﺟـﺎﻧﺒﻲ آب و ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺳـﺮرﻳﺰ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺳﺮرﻳﺰ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻋﻤﻖ ﺟـﺎﻧﺒﻲ آب زﻻل ﺳـﺎز در ﻧﻤـﻮدار ‪3-7‬‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ زﻻل ﺳﺎز‪ ،‬ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ BOD‬و‪ TSS‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 20 mg/l‬دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۴٠٧‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 3-1‬ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه و اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺗﻬﻮﻳﻪ اﺟﺒﺎري را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬ﻧﻴـﺎز‬
‫ﻫﻮاي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ و اﻓﺖ ﻓﺸﺎر را در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ از ﻧﻮع ﺟﺮﻳـﺎن ﻋﺮﺿـﻲ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري وﻃﺮاﺣﻲ در زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب = ‪(220 L/S) 13000 m3/d‬‬
‫‪ BOD -2‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ = )‪140 mg/l( g/m3‬‬
‫‪ -3‬دﻣﺎ = ‪20°C‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ‪:‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺎرﮔﺬاري‪0/56 kg BOD/m .d = BOD‬‬
‫‪ -2‬ﺿﺮﻳﺐ ﭘﻴﻚ ﺑﺎر آﻟﻲ = ‪1/4‬‬
‫‪ -3‬ﻗﻄﺮﺑﺮج = ‪22‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ -4‬ﺗﻌﺪاد ﺑﺮج = ‪2‬‬
‫‪ -5‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ = ‪ 6/1‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ -6‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي اﻓﺖ ﻫﺎي ورودي وﺳﺎﻳﺮ اﻓﺖ ﻫﺎي ﻣﻮﺿﻌﻲ = ‪1/5‬‬
‫‪ -7‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي ﺑﺴﺘﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ = ‪ ) 1/3‬ﺟﺪول ‪ 3-4‬راﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ‪.‬‬
‫‪ -8‬دﻣﺎي ﻫﻮا = ‪ -7‬ﺗﺎ ‪28°C‬‬
‫‪ -3‬رﻃﻮﺑﺖ = ‪ 20‬ﺗﺎ ‪100‬درﺻﺪ‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻬﻴﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-4‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫[‬
‫‪R0 = (20 kg / kg ) 0.80 e‬‬
‫‪−9 LB‬‬
‫‪+ 1.2 e‬‬
‫‪−0.17 LB‬‬
‫) ‪](PF‬‬
‫‪LB = 0.56 kg BOD / m .d‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪PF = 1.4‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ ‪R0 = 20 0.80e −9 (0.56 ) + 1.2e −.17 (0.56 ) (1.4) = 30.69 kg O2 / kg BOD‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا را ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ داده ﺷﺪه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا را در ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-6‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪R0 (Q)( S 0 )(3.58 m 3 / kg O2‬‬
‫= ‪ARSTD‬‬
‫) ‪(10 3 g / kg )(1440 min/ d‬‬
‫) ‪(30.69 kg / kg )(19000 m 3 / d )(140 g / m 3 )(3.58 m 3 / kg O2‬‬
‫=‬
‫) ‪(10 3 g / kg )(1440 min/ d‬‬
‫‪= 203 m 3 / min‬‬
‫ب( ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا راﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-7‬ﺑﺮاي دﻣﺎ وﻓﺸﺎر ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۴٠٨‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫⎞ ‪⎛ 273.15 + TA‬‬
‫⎜⎜ ‪ARTA > ARSTD‬‬ ‫⎟‬
‫⎟‬
‫⎠ ‪⎝ 273.15‬‬
‫‪TA = 28 0 C‬‬
‫⎞ ‪⎛ 273.15 + 28‬‬
‫⎜)‪AR28 = (203m 3 / min‬‬ ‫‪⎟ = 223.8 m / min‬‬
‫‪3‬‬

‫⎠ ‪⎝ 273.15‬‬
‫ج( ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-80‬ﺑﺮاي اﺷﺒﺎع ﻛﻤﺘﺮ اﻛﺴﻴﮋن ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر را در ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻘﺪار ‪ NP‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-10‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻣﻴـﺰان ‪ NP‬در ﺗﻌﻴـﻴﻦ اﻓـﺖ ﻓـﺸﺎر ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-3‬ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪.‬‬
‫‪−5‬‬
‫‪N P = 10.33( D)e (1.36 ×10‬‬ ‫) ‪)( L / A‬‬

‫‪ L/A‬را ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ kg/m2.h‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ = ‪Q/A = q‬‬
‫‪Q = (19000 m 3 d )(1d / 24 h) = 792m 3 / h‬‬
‫‪πD 2‬‬ ‫‪π (22m) 2‬‬
‫= ‪ A‬ﺳﻄﺢ ﺑﺮج ﻣﻨﻔﺮد‬ ‫=‬ ‫‪= 380 m 2‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪792‬‬
‫=‪q‬‬ ‫‪= 2.08 m 3 / m 2 .h‬‬
‫‪380‬‬
‫‪L‬‬
‫‪= (2.08 m 3 / m 2 .h)(10 3 L / m 3 )(1kg / L) = 2080 kg / m 2 .h‬‬
‫‪A‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ = ‪ 6/1‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪−5‬‬
‫‪N P =10.33(6.1)e (1.36×10‬‬ ‫)‪)(2080‬‬
‫‪= 64.8‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي ﺑﺴﺘﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ = ‪1/3‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺑﺮاي ورودي و ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺖ ﻫﺎ = ‪1/5‬‬
‫‪N P = (1.5)(1.3)(64.8) =126.3‬‬
‫ب( اﻓﺖ ﻓﺸﺎر را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-3‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫⎞ ‪⎛v2‬‬
‫⎜ ‪∆P = N P‬‬ ‫⎟‬
‫⎠ ‪⎝ 2g‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﺮج‪ /‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا در ﻫﺮ ﺑﺮج = ‪ v‬ﺳﺮﻋﺖ ﻇﺎﻫﺮي‬
‫)‪(241.7 / 2‬‬
‫= ‪v‬‬ ‫‪= 0.32m / min = 0.005m / s‬‬
‫‪380.0‬‬
‫‪⎛ v 2 ⎞ (126.3)(0.005m / s ) 2‬‬
‫⎜ ‪∆P =126.3‬‬ ‫=⎟‬ ‫‪= 0.00016m‬‬
‫⎠ ‪⎝ 2g‬‬ ‫) ‪2(9.8m / s 2‬‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻫﻮا دردﻣﺎي ‪ )1/175 kg/m3 =28°C‬ﺿﻤﻴﻤﻪ ‪ B‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‬
‫‪-4 ∆P = 0.00016m )(1.175kg / m 3 )(9.8m / s 2 ) = 0.0018N / m 2 = 0.0018Pa = 1.8 ×10−6 kPa‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ را در رواﺑﻂ ‪ 3-2‬و ‪ 3-3‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫‪۴٠٩‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫اﻟﻒ( ﻟﮕﺎرﻳﺘﻢ دﻣﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-3‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب = ‪200C‬‬
‫دﻣﺎي ﻫﻮا = ‪280C‬‬
‫‪T 2 −T 1‬‬ ‫‪28 − 20‬‬
‫= ‪Tm‬‬ ‫=‬ ‫‪= 23.80C‬‬
‫)‪ln(T 2 /T1 ) ln(28 / 20‬‬
‫ب( ﺗﻬﻮﻳﻪ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-2‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪⎛1‬‬ ‫⎞ ‪1‬‬
‫‪D air = 353 ⎜ −‬‬ ‫‪⎟Z‬‬
‫⎠ ‪⎝ Tc T m‬‬
‫‪T c = 273.15 + 20 = 293.15 K‬‬
‫‪T m = 273.15 + 23.8 = 296.95 K‬‬
‫‪⎛ 1‬‬ ‫⎞ ‪1‬‬
‫⎜ ‪D air = 353‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪⎟ 6.1 = 0.094mm‬‬
‫⎠ ‪⎝ 293.15 296.95‬‬
‫ج( ﺗﻬﻮﻳﻪ را ﺑﺎ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺮآورد ﺷﺪه ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ آب را ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺮﺣﺴﺐ ﭘﺎﺳﻜﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪⎛ 9.797 Pa‬‬ ‫⎞‬
‫⎜ ) ‪ = 0.094 mm H 2O‬ﺗﻬﻮﻳﻪ‬ ‫‪⎟ = 0.921 Pa‬‬
‫‪⎝ mm H 2O‬‬ ‫⎠‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﻬﻮﻳﻪ ) ﭘﺎﺳﻜﺎل ‪ < ( 0/321‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ) ‪ 0/0018‬ﭘﺎﺳﻜﺎل (‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬در اﻳﻦ اﺧﺘﻼف دﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻬﻮﻳﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دردﺳـﺘﺮس اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ‬
‫ﺑﺮاي دوره ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﻣﺎي ﻫﻮا وﻓﺎﺿﻼب ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﻧﺨﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺎزﻫﺎي ﺑﺪﺑﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻴﺪروژن ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﺷـﻮد‪ .‬ﺗﻮﺟـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ اﻓـﺖ ﻓـﺸﺎر‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﺿﺮوري ﺧﻴﻠﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ورودي ﻫﻮا ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺗﻮزﻳـﻊ‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻫﻮا ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺳﺎده ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮاد داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﻛﻪ از ﺑﻴﻦ آن ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب ﻋﺒﻮرﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﻳﻚ زﻻل ﺳﺎز ﺧﺎرﺟﻲ اﺳﺖ‪ .‬درواﻗﻊ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه از ﻧﻈﺮ ﻣﺸﺨـﺼﺎت‬
‫رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و ﻫﻴﺪرودﻳﻨﺎﻣﻴﻚ داﺧﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ ﻫـﺎ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه‬
‫ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺮ اﺳﺎس رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه از ﻃﺮح ﻫﺎي ﭘﺎﻳﻠﻮت و ﺗﺠﺎرب ﻃﺮح ﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دراﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‪ ،‬ﻋـﻮاﻣﻠﻲ ﻣـﺆﺛﺮ ﺑـﺮ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻋﻤﺪﺗﺎً روش ﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺮور ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‪ :‬از ﻧﻈﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻦ ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﻬﻢ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از اﻧﺮژي ﻛﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و آﺳﺎن ﺗﺮ ﺑﻮدن ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣـﺎ‬
‫‪۴١٠‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫داراي ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺑﻮ وﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨـﺪ ﺑﻌـﻀﻲ از اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺿﻌﻴﻒ زﻻل ﺳﺎز‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ درﺑﺮاﺑـﺮ دﻣﺎﻫـﺎي ﺳـﺮد و‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺰرﻳﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻄﻮر ﻣﻮﻓﻘﻲ در ﺗﻌﺪادي از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺘﺪاول‪ ،‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ وﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ درﺟـﺪول ‪ 3-5‬ﺧﻼﺻـﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺿﻮاﺑﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري‪ :‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪ ﺑـﺎزده ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺑـﺎ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ‪SRT‬‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻳﺎ ﻧﺴﺒﺖ ‪ F/M‬ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳـﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎ ﻣـﻲ ﺗـﻮان از ﺟﺎﻣـﺪات ﻳـﺎ ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري و ﺑﻄﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ ،‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﻘﻂ اﺧﻴﺮاً ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺗﺰرﻳـﻖ ﺗـﺎ ﺣـﺪودي‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ )آﻟﺒﺮﺗﺴﻮن‪ .(1383 ،‬رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻄﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ درﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺸﺪه‬
‫اﺳﺖ)ﻫﻴﻨﺘﻮن و اﺳﺘﻨﺴﻞ‪ .(1334 ،‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 40-100g/l‬ﺑﺎﺷﺪ و ﻣـﺎﻳﻊ ﻧﻤـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺼﻮرت ﻳﻜﻨﻮاﺧـﺖ در ﺑـﺎﻻي ﺗﻤـﺎم‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزده رﻃﻮﺑﺖ ﮔﺬاري ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻋـﺪم‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ در اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻫﻴﺪرودﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ و ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﻣﻴـﺪاﻧﻲ ‪،‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي واﺿﺢ ﺗﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺣﺠﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺎرﮔﺬاري در واﺣﺪ ﺳﻄﺢ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑـﺎر ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-5‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎرﮔﺬاري و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري‬

‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫‪15-30‬‬ ‫‪BOD, mg/L‬‬ ‫‪0/3-1‬‬ ‫‪kg BOD/m3.da‬‬ ‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬
‫‪15-30‬‬ ‫‪TSS, mg/L‬‬
‫‪<10‬‬ ‫‪BOD, mg/L‬‬ ‫‪0/1-0/3‬‬ ‫‪kg BOD/m3.d‬‬ ‫ﺣﺬف ‪ BOD‬و‬
‫‪<3‬‬ ‫‪NH4-N, mg/L‬‬ ‫‪0/2-1‬‬ ‫‪g TKN/m2.db‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫‪0/5-3‬‬ ‫‪NH4-N, mg/L‬‬ ‫‪0/5-2/5‬‬ ‫‪g NH4-N/m2.d‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ‬
‫‪40-70‬‬ ‫درﺻﺪ ﺣﺬف‪BOD‬‬ ‫‪1/5-4‬‬ ‫‪kg BOD/m3.d‬‬ ‫ﺣﺬف ﺟﺰﺋﻲ ‪BOD‬‬
‫‪ .a‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ‬
‫‪ .b‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪m3/m2.d × 24.5424 = gal/ft2.d :‬‬
‫‪g/m2.d × 0.204 = lb/103ft2.d‬‬
‫‪۴١١‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 3-8‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه دردﻣﺎي ‪ . 28°C‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري در ﺑﺎزده ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 3-3‬ﺗﺎﺛﻴﺮ دﻣﺎ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮﺟﻲ )ﭘﺎرﻛﺮ و ﻫﻤﻜﺎران‪(1330 ،‬‬

‫ﺑــﺮاي ﺣــﺬف‪ BOD‬در ﻃــﺮح ﻫــﺎي ﺻــﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨــﺪه ﺗﺮﻛﻴﺒــﻲ ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن ‪ ،‬ﺑﺎرﮔــﺬاري‬
‫ﺣﺠﻤﻲ‪ BOD‬ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارد‪ .‬ﻣﺪل اوﻟﻴـﻪ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺳﻨﮕﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺳـﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت ﻣﻠـﻲ )‪ (NRC‬در اواﻳـﻞ دﻫـﻪ ‪ 1340‬در‬
‫ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد )ﻣﻮﻫﻠﻤﻦ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ‪ .(1346 ،‬رواﺑـﻂ ‪ NRC‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺪل ﻃﺮاﺣﻲ ‪ NRC‬ﺣﺘﻲ در ﻣﻴﺎن آﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از داده ﻫﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاك و ﻣﺮﻛﻨـﺰ )‪ 1373‬و‪ (1370‬درﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺑﺎر آﻟﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﻛﻨﺘﺮل ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ و ﻣﻴـﺰان ﺑـﺎر ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻣـﻮﺛﺮ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺣﺬف ‪ BOD‬وﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺑﺎزده ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺣﺠﻤﻲ‬
‫‪۴١٢‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ)داﻳﮕﺮ و ﻫﻤﻜﺎران‪1333 ،‬؛ اﺳﺘﻨﻜﻮﻳﺴﺖ و ﻛﻠﻲ‪ 1380 ،‬و ‪ .(U.S.EPA,1375‬ﻣﺜﺎﻟﻬـﺎﻳﻲ‬
‫از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺑﺮ ﺣﺬف ‪ BOD‬در ﻧﻤﻮدار ‪ 3-8‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺎرﮔـﺬاري ‪ BOD‬ﻛـﻢ ‪،‬‬
‫ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺣﺪود ‪ 30‬درﺻﺪ ﻣـﻲ رﺳـﺪ‪ .‬در ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري از ﻃﺮﺣﻬـﺎي‬
‫واﻗﻌﻲ‪ ،‬داده ﻫﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ اﻃﺮاف ﻣﻨﺤﻨﻲ وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ ﻧﺎﺷـﻲ از ﺗﻐﻴﻴـﺮات در اﺳـﻼﻓﻴﻨﮓ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب )ﻧﺴﺒﺖ ‪ (sBOD‬و ﺑﺎزده زﻻل ﺳﺎز اﺳـﺖ‪ .‬در ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﺛﺎﻟﺚ‪ BOD ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﻲ در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود و ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻧﺎزﻛﻲ ﺑﺮ روي ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺨﺶ زﻳﺎدي از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫راﺑﻄﻪ دارد و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮ ﺣـﺴﺐ آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﺣـﺬف ﺷـﺪه ﺑـﺎزاي ﻫـﺮ ﻣﺘـﺮ ﻣﺮﺑـﻊ‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ در روز ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ )دادﻟﺲ و ﻫﻤﻜﺎران‪1374 ،‬؛ آﻟﺒﺮﺗﺴﻮن و اﻛﻲ‪1383 ،‬؛ ﭘـﺎرﻛﺮ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪1330 ،‬؛ ‪ U.S.EPA,1933‬؛ آﻟﺒﺮﺗﺴﻮن و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1334 ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺳـﻄﺤﻲ‬
‫ﺑﺮﺟﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ دﻣﺎ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در ﻧﻤـﻮدار‬
‫‪ 3-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﻳﮋه ﺑﺮاي ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻣﺮﻛﺰي ‪ Valley‬ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﮔﺰارش ﺷﺪه ﻗﺒﻠﻲ ﺑﺮاي ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺪﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻗﺎﺋﻢ و روش ﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻴﺸﺘﺮي وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت زورﻳﺦ ﺑـﻪ ﺑـﺎزده رﻃﻮﺑـﺖ ﮔـﺬاري ﻛﻤﺘـﺮ و‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﺎ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ داده ﺷﺪ‪ .‬آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه در ﻣﺜﺎل ‪ 3-2‬ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 3-2‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ :‬ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ 10‬ﻣﺘﺮ ﺣـﺎوي ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ ﻣﺘﺪاول ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 6,1‬ﻣﺘﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺨـﺼﺎت داده‬
‫ﺷﺪه زﻳﺮ در ﺻﺎﻓﻲ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ TKN‬و ‪ BOD‬ﺣﺠﻤﻲ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار اﺳﺖ؟ ﺑﺎرﮔـﺬاري‬
‫‪ TKN‬وﻳﮋه ﭼﻪ ﻣﻘﺪار اﺳﺖ؟ ﺑﺎزده ﺣـﺬف ﺗﻘﺮﻳﺒـﻲ ‪ BOD‬در دﻣـﺎي ‪ 20°C‬ﭼﻘـﺪر اﺳـﺖ؟ آﻳـﺎ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ؟‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ‪:‬‬

‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪4000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ‬
‫‪120‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪g/m3 = mg/l :‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪۴١٣‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ -1‬ﺣﺠﻢ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫)‪V = V = ( A)( D‬ﺣﺠﻢ‬
‫) ‪π (10 m 2‬‬
‫=‪A‬‬ ‫‪=78.5m 2‬‬
‫‪4‬‬
‫‪V = (78.5m 2 )(6.1m) = 479 m 3‬‬
‫‪ -2‬ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = QS0 / V‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ‪BOD‬‬
‫) ‪(4000 m 3 / d )(120 g / m 3 )(1 kg / 10 3 g‬‬
‫=‬ ‫‪= 1.0 kg / m 3 .d‬‬
‫‪479 m 3‬‬
‫‪ -3‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ TKN‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪(4000 m / d )(25 g / m )(1 kg / 10 g‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫= ‪TKN‬‬ ‫‪= 0.21 kg TKN / m 3 .d‬‬
‫‪479 m 3‬‬
‫‪ (4‬ﺑﺎزده ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺣﺬف ‪ BOD‬را ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ‪ 3-8‬در ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ ، 1 kg BOD/m .d‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 82‬درﺻﺪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -5‬آﻳﺎ اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ؟‬
‫ﺧﻴﺮ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ ، 3-5‬ﺣﺘﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻣﻴـﺰان ﺑﺎرﮔـﺬاري ‪ TKN‬ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﺣﺬف ‪ BOD‬ﺑـﺼﻮرت ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ ﺧﻴﻠـﻲ زﻳـﺎد ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷـﺪ) ‪ .(1 kg/m3.d‬در ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔـﺬاري ‪ BOD‬ﺑـﺎﻻﺗﺮ ‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ در ﻣﺤﻞ ﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ از رﻗﺎﺑﺖ ﺧﺎرج ﺷـﻮد و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﻤﻌﻴـﺖ ﺑﻴـﻮﻣﺲ ﺗـﻮده‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ TKN‬وﻳﮋه ﭼﻪ ﻣﻘﺪار اﺳﺖ؟‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫ازﺟﺪول ‪ ، 3-2‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ﺑﺴﺘﺮ = ‪30 m /m‬‬
‫‪ = (90 m / m )(479 m ) = 43110 m 2‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻛﻞ‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪QN 0‬‬ ‫) ‪(4000 m 3 / d )(25 g / m 3‬‬

‫= ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ TKN‬وﻳﮋه‬ ‫=‬ ‫‪2‬‬
‫‪= 2.3 g N / m 2 .d‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪43110 m‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﮔﺴﺘﺮده در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ وﻳـﮋه‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ دارد‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺣﺬف ‪ :BOD‬رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﻲ اوﻟﻴﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬در ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨـﺪه ﺳـﻨﮕﻲ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه در ‪ 34‬ﻃﺮح ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ﺷـﻬﺮي ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬
 ‫‪۴١۴‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮد)ﻣﻮﻫﻠﻤﻦ وﻫﻤﻜﺎران‪ .(1346 ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺎرﮔـﺬاري ‪ BOD‬ﺣﺠﻤـﻲ و ﻧـﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔـﺸﺖ ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ در رواﺑﻂ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬رواﺑﻂ داده ﺷﺪه زﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻌﻨـﻮان ﻳـﻚ ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ‪ BOD‬ورودي در ﺗﺎﺳﻴـﺴﺎت‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ﺷﺪه در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﻛﺜﺮ ﭘﺴﺎﺑﻬﺎي ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ ﺷﻬﺮي ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻮد‪ .‬ﺣـﺬف ‪BOD‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ اﮔﺮ از ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺮاي رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻄﻠﻮب ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫راﺑﻄﻪ‪ NRC‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻨﮕﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻳﺎ ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪100‬‬
‫= ‪E1‬‬ ‫)‪(3 − 11‬‬
‫‪W‬‬
‫‪1 + 0.4432 1‬‬
‫‪VF‬‬
‫‪ = E1‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺻﺎﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول در دﻣﺎي ‪ 20°C‬ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬درﺻﺪ‬
‫‪ = W1‬ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﻓﻴﻠﺘﺮ‬
‫‪ =V‬ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ‬
‫‪ = F‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺮﮔﺸﺖ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-12‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪1+ R‬‬
‫= ‪F‬‬ ‫) ‪( 3 − 12‬‬
‫‪(1 + R / 10 ) 2‬‬
‫‪ = F‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺮﮔﺸﺖ‬
‫‪ = R‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﺪون واﺣﺪ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ ﻋﺒﻮر ﻣﻮاد آﻟﻲ ورودي از ﻣﻴﺎن ﺻﺎﻓﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺿـﺮﻳﺐ ‪R/10‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﻌـﺪاد ﻣﺮاﺣـﻞ ﻋﺒـﻮر‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ‪ 0-2‬ﻣﺘﻐﻴـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎزده ﺣـﺬف ‪BOD‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ) ﺷﻜﻞ ‪ 3-2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪100‬‬
‫= ‪E2‬‬ ‫)‪(3 − 13‬‬
‫‪0.4432 W 2‬‬
‫‪1+‬‬
‫‪1 − E1 VF‬‬
‫‪= E2‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺻﺎﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم در دﻣﺎي ‪ ، 20°C‬درﺻﺪ‪.‬‬
‫‪ = E1‬ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺬف ‪ BOD‬در ﺻﺎﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‬
‫‪ =W2‬ﺑﺎرﮔﺬاري‪ BOD‬ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺻﺎﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‬

‫ﺗﺎﺛﻴﺮ دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺮ ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪T − 20‬‬
‫)‪E 2 = E 20 (1.035‬‬ ‫)‪(3 − 14‬‬
‫‪ = ET‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ BOD‬در دﻣﺎي ‪ T‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد‪ ،‬درﺻﺪ‬
‫‪۴١۵‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ = E20‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ BOD‬در دﻣﺎي ‪ ، 20°C‬درﺻﺪ‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 3-3‬ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﺪازه ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ‪ :NRC‬ﻓﺎﺿـﻼب ﺷـﻬﺮي ﺑـﺎ ‪BOD‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 250 mg/l‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ‪ 25 mg/l‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻤﻖ ﻫﺮ دو ﺻﺎﻓﻲ ‪ 1/83‬ﻣﺘﺮ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔـﺸﺖ ‪: 1‬‬
‫‪ 2‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻄﺮ ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻓﺮﺿـﻴﺎت ﻃﺮاﺣـﻲ زﻳـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﻛـﺎرﺑﺮد اﺳـﺖ‬
‫)ﺗﻮﺟﻪ‪(g/m3 = mg/l :‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ -1‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن = ‪7570 m /d‬‬
‫‪ -2‬دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب = ‪20°C‬‬
‫‪ -3‬ﺣﺬف ‪ BOD‬در ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ = ‪ 35‬درﺻﺪ‬
‫‪E1 = E2 -4‬‬
‫راه ﺣﻞ ‪:‬‬
‫‪ E1 (1‬و ‪ E2‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫⎨ = ﺑﺎزده ﻛﻠﻲ‬
‫[‬
‫⎫ ‪⎧ (200 − 25) g / m 3‬‬ ‫]‬
‫‪⎬(100) = 87.5%‬‬
‫⎭ ) ‪⎩ (200 g / m‬‬
‫‪3‬‬

‫‪E1 + E 2 (1 − E1 ) = 0.875‬‬
‫‪E1 = E 2 = 0.646‬‬

‫‪ (2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺮﮔﺸﺖ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-12‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1+ R‬‬ ‫‪1+ 2‬‬
‫= ‪F‬‬ ‫=‬ ‫‪= 2 . 08‬‬
‫) ‪(1 + R / 10‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪(1 . 2 ) 2‬‬
‫‪.3‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﺎﻓﻲ اول را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ BOD = (1.0 − 0.35)(250 g / m 3 ) = 163 g / m 3‬ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ‬
‫‪W1 = (163 g / m 3 )(7570 m 3 / d )(1 kg / 10 3 g ) = 1234 kg BOD / d‬‬
‫‪.4‬ﺣﺠﻢ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-11‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪100‬‬
‫= ‪E1‬‬
‫‪W1‬‬
‫‪1 + 0.4432‬‬
‫‪VF‬‬
‫‪100‬‬
‫= ‪64.6‬‬
‫‪1234‬‬
‫‪1 + 0.4432‬‬
‫)‪V (2.08‬‬
‫‪V = 388 m 3‬‬
‫‪ .5‬ﻗﻄﺮ ﺻﺎﻓﻲ اول را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۴١۶‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪V 388 m 3‬‬

‫= =‪A‬‬ ‫‪= 212 m 2‬‬
‫‪D 1.83m‬‬
‫‪D = 16.4 m‬‬
‫‪.6‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﺎﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪W2 = (1 − E1 )W1 = (1 − 0.646 )(1234 kg BOD / d ) = 437 kg BOD / d‬‬
‫‪.7‬ﺣﺠﻢ ﺻﺎﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-13‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪100‬‬
‫= ‪E2‬‬
‫‪0.4432 W2‬‬
‫‪1+‬‬
‫‪1 − E1 VF‬‬
‫‪100‬‬
‫= ‪64 .6‬‬
‫‪0.4432‬‬ ‫‪437‬‬
‫‪1+‬‬
‫) ‪1 − 0.646 V ( 2.08‬‬
‫‪V = 1096 m 3‬‬
‫‪ -8‬ﻗﻄﺮ ﺻﺎﻓﻲ دوم را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪V 1096 m 3‬‬
‫=‪A‬‬ ‫=‬ ‫‪= 599 m 2‬‬
‫‪D 1.83 m‬‬
‫‪D = 27.6 m‬‬
‫‪ -3‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﺮ ﺻﺎﻓﻲ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺻﺎﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪:‬‬
‫) ‪(1234 kg / d‬‬
‫= ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪BOD‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪= 3.18 kg / m 3 .d‬‬
‫‪388 m‬‬
‫ب( ﺻﺎﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‪:‬‬
‫) ‪(437 kg / d‬‬
‫= ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪BOD‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪= 0.40 kg / m 3 .d‬‬
‫‪1096 m‬‬
‫‪ -10‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را در ﻫﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺻﺎﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪:‬‬
‫) ‪(1 + 2)(7570 m 3 / d‬‬
‫= ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬ ‫‪= 0.0744 m 3 / m 2 . min‬‬
‫) ‪(1440 min/ d )(212 m 2‬‬
‫ب( ﺻﺎﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‪:‬‬
‫) ‪(1 + 2)(7570 m / d‬‬
‫‪3‬‬
‫= ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬ ‫‪= 0.0263 m 3 / m 2 . min‬‬
‫) ‪(1440 min/ d )(599 m 2‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬ﺑﺮاي اﻧﻄﺒﺎق ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨـﺪه ﭼﺮﺧـﺸﻲ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﻗﻄـﺮ ﻫـﺮ دو ﺻـﺎﻓﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ‪ 1/5‬ﻣﺘﺮ ) ‪ 5‬ﻓﻮت ( ﮔِﺮد ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫـﺮ دو ﺻـﺎﻓﻲ اﻏﻠـﺐ در‬
‫‪۴١٧‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫اﻧﺪازه ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬درﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ دو ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺣﺬف‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮارد زﻳﺎدي‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮﻣﻮل ﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ‬

‫در رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺑـﺎ ﻣﻘـﺪار ﺑـﺎر‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮل ﺳﺎزي ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻖ اوﻟﻴﻪ وﻟـﺰ )‪ (1384‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻧﻤﻮد ‪ BOD‬ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ راﺑﻄﻪ درﺟﻪ اول ﻣﺪل ﺳﺎزي ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﻮﻟﻨﺪ‬
‫)‪ (1358‬و اﺳﻜﻮﻟﺰ )‪ (1360‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻮﻟﻨﺪ )‪ (1358‬ﺑﻴـﺎن ﻧﻤـﻮد زﻣـﺎن‬
‫ﺗﻤﺎس ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺻﺎﻓﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻧـﺴﺒﺖ ﻣﻌﻜـﻮس ﺑـﺎ ﻣﻴـﺰان ﺑـﺎر ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ دارد‪:‬‬
‫‪CD‬‬
‫=‪t‬‬ ‫)‪(3 − 15‬‬
‫‪qn‬‬
‫‪Q‬‬
‫=‪q‬‬ ‫)‪(3 − 16‬‬
‫‪A‬‬
‫‪ = t‬زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬دﻗﻴﻘﻪ‬
‫‪ = C‬ﺿﺮﻳﺐ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫‪ = D‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪2‬‬
‫‪ = q‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪L/m .min ،‬‬
‫‪ = n‬ﺿﺮﻳﺐ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬ﺑﺪون واﺣﺪ‬
‫‪ = Q‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ورودي‪L/min ،‬‬
‫‪ = A‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ ﺻﺎﻓﻲ‪m2 ،‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس راﺑﻄﻪ ‪ 3-15‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دﺑﻲ ورودي ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ در ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﺪ؛ زﻳﺮا ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ ﻣﺎﻳﻊ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻋﻠﻈـﺖ‬
‫‪BOD‬در ﻋﻤﻖ ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ راﺑﻄﻪ درﺟﻪ اول‪ ،‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ds‬‬
‫‪= − kS‬‬ ‫)‪(3 − 17‬‬
‫‪dt‬‬
‫‪ = k‬ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺼﻮرت ﺗﺠﺮﺑﻲ‬
‫‪ = S‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬در زﻣﺎن ‪t‬‬
‫و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎه از راﺑﻄﻪ ‪ 3-15‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ زﻣﺎن در ﺻﺎﻓﻲ‪ ،‬اﺳﻜﻮﻟﺰ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ را ﺑﺪﺳﺖ آورد‪:‬‬
‫‪Se‬‬
‫‪= e − kD / Q‬‬ ‫)‪(3 − 18‬‬
‫‪n‬‬

‫‪S0‬‬
‫‪ = Se‬ﻏﻠﻈﺖ‪ BOD‬درﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه ﺻﺎﻓﻲ‪mg/l (g/m3)،‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ورودي‪mg/l (g/m3) ،‬‬
‫‪ = k‬ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺼﻮرت ﺗﺠﺮﺑﻲ‬
‫‪۴١٨‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ = D‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬

‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ = Q‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪m /m .d ،‬‬
‫‪ = n‬ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ k‬و ‪ n‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در دﻣﺎي‪ 20°C‬ﺗﻮﺳﻂ اﺳﻜﻮﻟﺰ ‪ 0/63/d‬و ‪ 0/67‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ژرﻣﻴﻦ رواﺑﻂ اﺳﻜﻮﻟﺰ را در ﺳﺎل ‪ 1366‬ﺑـﺼﻮرت زﻳـﺮ ﺑـﺮاي ﺻـﺎﻓﻲ ﻫـﺎي ﭼﻜﻨـﺪه ﺑـﺎ ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ‬
‫)‪ (WEF,2000‬ﺑﻜﺎر ﺑﺮد‪:‬‬
‫‪Se −kD/ qn‬‬
‫‪=e‬‬ ‫)‪(3 − 19‬‬
‫‪S‬‬
‫‪0‬‬
‫‪ = Se‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه ﺻﺎﻓﻲ‪(g/m3) mg/l ،‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ورودي ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ‪(g/m3) mg/l ،‬‬
‫‪ = k‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺴﺘﺮ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﺬﻳﺮي ﻓﺎﺿﻼب‪ ) ( L / S ) 0.5 / m 2 ،‬ﺑﺮاﺳﺎس‪( n =0/5‬‬
‫‪ = D‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪2‬‬
‫‪ = q‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن‪L/m .s ،‬‬
‫‪ = n‬ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ n‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ‪ 0/5‬درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و اﻃﻼﻋﺎت ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ و ورودي ﻃﺮح‬
‫ﭘﺎﻳﻠﻮت و ﻃﺮح ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ‪ k‬ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ‪ k‬در ﺑـﻴﺶ از‪140‬‬
‫ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﺷـﻴﻤﻲ‪ DOW‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﻋﻤـﻮدي ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ﺣﺪود ‪ 30 m2/m3‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮد‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﻬﻴـﻪ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﻫﺎي اﻧﻮاع ﺑﺴﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺜﺮ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ ‪ 6/1-6/7‬ﻣﺘﺮ )‪ 20-22‬ﻓـﻮت( اﻧﺠـﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ روش و ﭼﺮﺧﻪ ﺗﺰرﻳﻖ و ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳـﺎز ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻃـﺮح‬
‫ﭘﺎﻳﻠﻮت درﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻘﺪار ‪ k‬ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ) داﻳﮕﺮ و ﻫﺎرﻳﺴﻮن‪ .(1387 ،‬ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ k‬ﺗﺤـﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﺧﻴﻠﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز و ﺻﺎﻓﻲ و ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺗﺼﺤﻴﺢ دﻣﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ‪ k‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪k T = k 20 (1.035 ) T − 20‬‬ ‫) ‪(3 − 20‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮﻣﻮل ﺳﺎزي ﻫﺎ )‪ (WEF,2000‬ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻـﺎﻓﻲ ﺑـﺎ ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺪل ﻫﺎي اﻛﻦ ﻓﻴﻠﺪر )‪ (1363‬و اﻛﻦ ﻓﻴﻠﺪر و ﺑﺎرﻧﻬـﺎرت )‪ (1363‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از‬
‫رواﺑﻂ اﺻﻼح ﺷﺪه ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان راﺑﻄﻪ اﺻﻼح ﺷﺪه وﻟﺰ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ﺑﺴﺘﺮ و ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪S0‬‬
‫= ‪Se‬‬ ‫)‪(3 − 21‬‬
‫⎫ ‪⎧ k A Dθ T − 20‬‬
‫‪( R + 1) exp ⎨ 20 s‬‬ ‫⎬ ‪n‬‬
‫‪−R‬‬
‫⎭ ])‪⎩ [q ( R + 1‬‬
‫‪ BOD = S0‬ورودي‪mg/l ،‬‬
‫‪ BOD = Se‬ﺧﺮوﺟﻲ‪mg/l ،‬‬
‫‪ = R‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪ ،‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮدﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ورودي‬
‫‪۴١٩‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ = K20‬ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﺬﻳﺮي ﺻﺎﻓﻲ دردﻣﺎي ‪(L/s)0.5/m2 ، 20°C‬‬

‫‪ = As‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ﺑﺴﺘﺮ ﺗﻤﻴﺰ‪m2/m3 ،‬‬
‫‪ = D‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ = θ‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ دﻣﺎ‪1/035 ،‬‬
‫‪ = q‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪L/m2.s ،‬‬
‫‪ = n‬ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺣﺬف ‪ BOD‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد رواﺑـﻂ ‪-13‬‬
‫‪ 3‬و‪ 3-21‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻬﻢ ﺑﺎر آﻟﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ اﺷﺘﺒﺎه ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در راﺑﻄـﻪ‬
‫‪ 3-13‬ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺣﺬف ‪ ، BOD‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺰرﮔﺘـﺮ از ‪ 6/1‬ﻣﺘـﺮ‪ ،‬ﺣﺠـﻢ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﻤﺘﺮي ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ‪ ،‬ﺑﺎرﮔـﺬاري آﻟـﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ BOD‬در ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟـﻲ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ k‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ‪ BOD‬ورودي و ﻋﻤﻖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﻘـﺪار ‪ k‬در‬
‫ﻳﻚ ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ورودي و ﻋﻤﻖ ﺧﺎص ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻲ ﺷﻮد )‪:(WEF,2000‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫⎞ ‪⎛D‬‬ ‫⎞ ‪⎛ S1‬‬
‫⎟⎟ ‪k 2 = k1 ⎜⎜ 1‬‬ ‫⎟⎟ ⎜⎜‬ ‫)‪(3 − 22‬‬
‫⎠ ‪⎝ D2‬‬ ‫⎠ ‪⎝ S2‬‬
‫‪ =k2‬ﻣﻘﺪار ﻧﺮﻣﺎل ﺷﺪه ‪ k‬ﺑﺮاي ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ورودي و ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ در ﻣﻜﺎن ﺧﺎص‬
‫‪ = k1‬ﻣﻘﺪار ‪ k‬در ﻋﻤﻖ ‪ 6/1‬ﻣﺘﺮ )‪ 20‬ﻓﻮت( و ‪ BOD‬ورودي ‪150mg/l‬‬
‫‪150g BOD/m3 = S1‬‬
‫‪ = S2‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ورودي درﻣﻜﺎن ﺧﺎص ‪g BOD/m3 ،‬‬
‫‪ = D1‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ ‪ 6/1 ،‬ﻣﺘﺮ )‪ 20‬ﻓﻮت(‬
‫‪ = D2‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ در ﻣﻜﺎن ﺧﺎص ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ K1‬در دﻣﺎي ‪ 200C‬ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت ﺷﺮﻛﺖ ﺷﻴﻤﻲ ‪ DOW‬ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﺪول ‪ 3-6‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ‪ K1‬ﮔـﺰارش ﺷـﺪه درﺟـﺪول ‪ 3-6‬ﺑـﺼﻮرت ﻳـﻚ‬
‫ﺑﺮآورد ﺻﺤﻴﺢ از ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﺬﻳﺮي ﻓﺎﺿﻼب ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻛﻤﺘﺮي دارﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨـﺪي و ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠـﺎت‬
‫ﻧﺴﺎﺟﻲ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-6‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ‪ k1‬راﺑﻄﻪ ﻧﺮﻣﺎل ﺷﺪه ژرﻣﻴﻦ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﻣﻘﺪار ‪(L/S)0.5/ m2، k1‬‬ ‫ﻧﻮع ﻓﺎﺿﻼب‬

‫‪0/21‬‬ ‫ﺷﻬﺮي‬
‫‪0/181‬‬ ‫ﻛﻨﺴﺮوﺳﺎزي ﻣﻴﻮه‬
‫‪0/108‬‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻛﺎﻏﺬ‬
‫‪0/216‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﮔﻮﺷﺖ‬
‫‪0/221‬‬ ‫داروﺳﺎزي‬
‫‪۴٢٠‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪0/351‬‬ ‫ﭘﺮوﺳﻪ ﻛﺮدن ﺳﻴﺐ زﻣﻴﻨﻲ‬

‫‪0/053‬‬ ‫ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه‬
‫‪0/165‬‬ ‫ﭘﺮوﺳﻪ ﻛﺮدن ﺷﻜﺮ‬
‫‪0/17‬‬ ‫ﻟﺒﻨﻴﺎﺗﻲ‬
‫‪0/107‬‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻧﺴﺎﺟﻲ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪(L/s)0.5/m2 × 0.3704 = (gal/min)0.5/ft2 :‬‬

‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن‪ :‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺪار ﺑـﺎر ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﺷـﺪه ‪(WEF,2000) Dow Chemichal‬‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎزده )‪ 0/5L/m2.s(0/75gal/ft2.min‬اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺮح ﻫﺎي ﺑﺮﺟـﻲ ﻛـﻢ ﻋﻤـﻖ‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺮﻋﺖ رﻃﻮﺑﺖ ﮔﺬاري ﺑﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺣـﺪاﻗﻞ‬
‫ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺰارش ﺷـﺪه ‪ ،‬ﻣﺰﻳـﺖ ﻛﻤـﻲ دارد )ژرﻣـﻴﻦ‪ .(1366 ،‬ﮔـﺮدش‬
‫ﺟﺮﻳﺎن در ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﻢ و ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺎزده را اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲ دﻫـﺪ‪ .‬ﮔـﺮدش‬
‫ﺟﺮﻳﺎن در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﻢ ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬
‫را ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد رﻃﻮﺑﺖ ﮔﺬاري و ﺷﺴﺘﺸﻮي ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻓﺎﺿﻼب و ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻛﻤﺘﺮ ‪ ،‬ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از ‪ BOD‬ذره اي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪،‬‬
‫‪ SRT‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ اﺳﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﻤﺘﺮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬روﺷﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮارداد‪ ،‬در اداﻣﻪ ﻗـﺴﻤﺖ ‪ 3-4‬اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه در ارﺗﺒﺎط ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻜﺎت ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ در ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻﺎﻓﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ اﺗﻔـﺎق‬
‫ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻲ ﻫـﻮازي‬
‫در ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ارزﻳﺎﺑﻲ داده ﻫﺎي ﻣﺘـﻮن ﻋﻠﻤـﻲ‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎل اﻛـﺴﻴﮋن در ﻏﻠﻈـﺖ ﻫـﺎي‬
‫‪ BOD‬ورودي ﺣﺪود ‪ ، 400-500mg/l‬ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ )اﺳﻜﺮودر و ﭼﻮﺑـﺎﻧﻮﮔﻼس‪.(1376 ،‬‬
‫ﻫﻴﻨﺘﻮن و اﺳﺘﻨﺴﻞ )‪ (1334‬ﮔﺰارش ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﺑﺎﻋﺚ ﻛﻨﺘـﺮل ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي ﺣـﺬف‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي آﻟﻲ در ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 3/3 kg/m3.d‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 3-4‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ‪ :‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﺧﺮوﺟـﻲ اوﻟﻴـﻪ و ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻃﺮاﺣﻲ در زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ زﻳﺮ را ﺑﺮاي ﻃﺮح ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﻓـﺮض‬
‫وﺟﻮد ‪ 2‬ﺑﺮج ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ 6/1‬ﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳـﻄﺢ وﻳـﮋه ‪، 30 m2/m3‬‬
‫‪۴٢١‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻣﻘﺪار ‪ n‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺴﺘﺮ ‪ 0/5‬و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ دو ﺑﺎزو ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺮﻋﺖ رﻃﻮﺑﺖ ﮔﺬاري‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز = ‪ 0/5 L/m2.s‬و ﻋﻤﻖ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ را ‪ 4/2‬ﻣﺘﺮ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪15140‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ‬
‫‪20‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪°C‬‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ دﻣﺎ‬
‫‪3‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪g/m = mg/l :‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻻ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﻗﻄﺮﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮﺟﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ -2‬ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬
‫‪ -3‬ﻣﻴﺰان ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫‪ -4‬ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻞ ﭘﻤﭙﺎژ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ -5‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و در ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺴﺘﺸﻮ‬
‫‪ -6‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺮﻣﺎل ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه و در ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺴﺘﺸﻮ‬
‫‪ -7‬ﻗﻄﺮزﻻل ﺳﺎز‪ ،‬ﻣﺘﺮ ) ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻴﻚ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ را ‪ 1/5‬درﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ(‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ k20 -1‬را ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-22‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫⎞ ‪⎛D‬‬ ‫⎞ ‪⎛ S1‬‬
‫⎟ ‪k 2 = k1 ⎜ 1‬‬ ‫⎟ ⎜‬
‫⎟ ‪⎜D‬‬ ‫⎟ ‪⎜S‬‬
‫⎠‪⎝ 2‬‬ ‫⎠‪⎝ 2‬‬
‫اﻟﻒ( ‪ k2‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﺪول ‪k1 = 0.210(L/s)0.5/m2 ، 3-6‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه = ‪ 6/1‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫⎤ ) ‪⎛ 6.1 m ⎞ ⎡ (150 g / m 3‬‬
‫⎜⎜‪= 0.210‬‬ ‫⎢ ⎟⎟‬ ‫⎥ ‪2‬‬
‫‪= 0.230( L / s ) 0.5 / m 2‬‬
‫⎦ ) ‪⎝ 6.1 m ⎠ ⎣ (125 g / m‬‬
‫ب( ‪ k2‬را ﺑﺮاي ﺗﺎﺛﻴﺮ دﻣﺎ ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎه از راﺑﻄﻪ ‪ 3-20‬ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪kT = k 20 (1.035)T −20‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪k14 = 0.230(1.035) 14 −20 = 0.187‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -2‬ﻗﻄﺮ ‪ ،‬ﺣﺠﻢ و ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻓﻴﻠﺘﺮ وﻣﻘﺪار ﺑﺎرﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-13‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۴٢٢‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪Se‬‬ ‫‪−kD/qn‬‬
‫‪=e‬‬
‫‪S‬‬
‫‪0‬‬
‫[‬
‫‪q = kD/ln(S /S ) 1/n‬‬
‫‪0 e‬‬
‫]‬
‫])‪q = [0.187(6.1)/ln(125/20‬‬
‫‪1/0.05‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪= 0.3875L/m . S‬‬
‫ب( ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﺮج را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪Q = 15140m 3 / d = 175.2 L / s‬‬
‫‪ = Q / q = (175.2 L / s ) /(0.3875 L / m 2 .s) = 452.2 m 2‬ﺳﻄﺢ ﺻﺎﻓﻲ‬
‫ج( ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = (452.2 m 2 )(6.1m) = 2785 m 3‬ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ‬
‫د( ﻗﻄﺮ ﺑﺮج را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = 452.2 m / 2 = 226.1 m‬ﺳﻄﺢ ﻫﺮ ﺑﺮج‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻄﺮ= ‪ 17‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮاي ﻫﺮﻛﺪام از ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎ‬

‫‪ -3‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺮﻋﺖ رﻃﻮﺑﺖ ﮔﺬاري= ‪0/5 L/m2.s‬‬
‫‪q + qr = 0.5 L / m 2 .s‬‬
‫‪qr = 0.5 − 0.39 0.11L / m 2 .s‬‬
‫ب( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪R = qr / q = 0.11 / 0.39 = 0.28‬‬
‫‪ -4‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭙﺎژ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪q + q r = 0.5 L / m .s‬‬
‫‪2‬‬

‫) ‪ = (0.5 L / m 2 .s )(452.2 m 2‬ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻞ ﭘﻤﭙﺎژ‬

‫‪= 226 L / s = 814 m 3 / h‬‬
‫‪ -5‬ﺳﺮﻋﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﺰرﻳﻖ و ﺷﺴﺘﺸﻮ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه درﺟﺪول ‪ 3-3‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬راﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = QS0 / V‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪BOD‬‬
‫) ‪(15140 m 3 / d )(125 mg / L)(1 kg / 10 3 g‬‬
‫=‬ ‫‪= 0.69 kg / m 3 .d‬‬
‫‪2758 m 3‬‬
‫ب( ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳﻖ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺰرﻳﻖ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري و ﺷﺴﺘـﺸﻮ ﻛـﻪ از ﺟـﺪول ‪3-3‬‬
‫ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﺰرﻳﻖ در ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺴﺘﺸﻮ = ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫‪۴٢٣‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ -‬ﺗﺰرﻳﻖ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري = ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬

‫‪ -6‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪه را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-1‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( در ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺴﺘﺸﻮ‪:‬‬
‫)‪(1 + R )q(10 3 mm / min‬‬
‫=‪n‬‬
‫)‪( A)( DR)(60 min/ h‬‬
‫‪A=2‬‬
‫) ‪(15140 m 3 / d‬‬
‫=‪q‬‬ ‫‪= 1.4 m 3 / m 2 .h‬‬
‫) ‪(452.2 m 2 )(24 hr / d‬‬
‫‪R = 0.28‬‬
‫) ‪(1 + 0.28)(1.4 )(1000‬‬
‫=‪n‬‬ ‫)‪= 0.0498 rev / min (20 min/ rev‬‬
‫) ‪(2)(300)(60‬‬
‫ب( در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‪:‬‬
‫) ‪(1 + 0.28)(1.4)(1000‬‬
‫=‪n‬‬ ‫)‪= 0.30 rev / min (3.33 min / rev‬‬
‫)‪(2)(50)(60‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري در ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺴﺘﺸﻮ و ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺤـﺮك‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -7‬ﻗﻄﺮ زﻻل ﺳﺎز راﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻖ زﻻل ﺳﺎز‪ 4/2 :‬ﻣﺘﺮ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮرﻳﺰ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي دﺑﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﭘﻴﻚ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار‪ 3-7‬ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ 1/1‬و ‪2/4 m/h‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ دﺑﻲ ﭘﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 1/5‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳـﺮرﻳﺰ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ را‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ = (15140 m 3 / d ) /(24 h / d ) = 630.8 m 3 / h‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪ = (630.8 m 2 / h) /(1.1 m / h) = 573.5 m 2‬ﺳﻄﺢ زﻻل ﺳﺎز‬
‫از دو زﻻل ﺳﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = 573.5 m / 2 = 286.7 m‬ﺳﻄﺢ ﻫﺮﻛﺪام‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻄﺮ ﻫﺮ ﻛﺪام = ‪ 14/1‬ﻣﺘﺮ‬

‫‪ -8‬ﺧﻼﺻﻪ ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪2‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺻﺎﻓﻲ‬
‫‪17‬‬ ‫‪m‬‬ ‫ﻗﻄﺮ‬
‫‪6/1‬‬ ‫‪m‬‬ ‫ﻋﻤﻖ‬
‫‪2785‬‬ ‫‪m3‬‬ ‫ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﺑﺴﺘﺮ‬
‫‪0/63‬‬ ‫‪kg/m3.d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري‪BOD‬‬
‫‪0/33‬‬ ‫‪L/m2.s‬‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫‪814‬‬ ‫‪m3/h‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻞ ﭘﻤﭙﺎژ‬
‫‪۴٢۴‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪0/28‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ‬

‫‪2‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺑﺎزوﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫‪3/33‬‬ ‫دور‪/‬دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻌﻤﻮل ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫‪20‬‬ ‫دور‪/‬دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺷﺴﺘﺸﻮي ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫‪2‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫زﻻل ﺳﺎز‬
‫‪4/2‬‬ ‫‪m‬‬ ‫ﻋﻤﻖ زﻻل ﺳﺎز‬
‫‪14/1‬‬ ‫‪m‬‬ ‫ﻗﻄﺮ زﻻل ﺳﺎز‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫دو ﻧﻮع روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺎ ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻳﺎ ﺑﺼﻮرت ﻛﺎرﺑﺮد ﺛﺎﻟﺚ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ‬
‫و زﻻل ﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ رﺷـﺪ‬
‫ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬روش ﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻃﺮح ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ و ﻃـﺮح ﭘـﺎﻳﻠﻮت ﺑـﺮاي اﺻـﻮل‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺎزده‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﮔﺬاري و داﻧﺴﻴﺘﻪ و ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣـﺸﻜﻞ اﺳـﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ BOD‬ورودي و ﻏﻠﻈـﺖ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل اﻃﺮاف ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ ،‬اﺛﺮات زﻳﺎدي ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن دارد‪ .‬ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ ‪ BOD‬ﺑﻪ ‪ TKN‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي‪ ،‬ﺑﺨﺶ زﻳﺎدﺗﺮي از ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﺮﻋﺖ ﻇﺎﻫﺮي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن )‪ (kg/m3.d‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺠﻢ‬
‫ﻛﻞ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن داده اﺳـﺖ اﮔـﺮ ﻏﻠﻈـﺖ ‪ BOD‬ﺑـﻪ اﻧـﺪازه‬
‫ﻛﺎﻓﻲ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ از ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻫـﺎرﻣﻮﺋﺰ )‪ (1382‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داد ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ‪ (1‬در ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 5mg/l‬ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘـﺪ ‪(2‬‬
‫در ﻧﺴﺒﺖ ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ‪ 5mg/l‬ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ (3‬در ﻧـﺴﺒﺖ ﻏﻠﻈـﺖ ‪BOD‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ‪ 30mg/l‬ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮﻓﻨﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺻﻔﺤﻪ ﺻﺎف ‪ ،‬ﻫﺎﻧـﮓ و‬
‫ﻫﻮﭘﺴﻮن )‪ (1374‬ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ ﺛﺎﺑـﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈـﺖ ‪BOD‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل از ‪ 1-8 mg/l‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻓﻴﮕﻮارا و ﺳﻴﻠﻮرﺳﺘﻦ )‪ (1331‬درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﺑـﺎﻻي ‪ 10 mg/l‬ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﻫـﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد)ﭘﺎرﻛﺮ و رﻳﭽﺎرد‪.(1386،‬‬

‫اﺻﻮل ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ :‬ﺑﺎزده ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي‬
‫ﭼﻜﻨﺪه ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤـﻲ ‪ BOD‬ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ)‪ .(U.S.EPA,1375‬ﺑﺎرﮔـﺬاري‪BOD‬‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از )‪ 0/08kgBOD/m3.d (5 lb BOD/m3.d‬ﺑﺮاي ﺑﺎزده ‪ 30‬درﺻﺪي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺗﻮﺻـﻴﻪ‬
‫ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در ﺑﺎرﮔـﺬاري ﺣـﺪود)‪ 0/22kgBOD/m3.d (14lb BOD/103ft3.d‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﺑـﺎزده ‪50‬‬
‫‪۴٢۵‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫درﺻﺪي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳـﺎن ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎزده ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺠﺎي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔـﺬاري ‪ BOD‬ﺣﺠﻤـﻲ ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬در ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ ارﺗﺒﺎط دارد‪ .‬ﭘﺎرﻛﺮ و رﻳﭽـﺎردز)‪ (1386‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻫﺮ دو ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻨﮕﻲ و ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزده ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔـﺬاري‬
‫ﺳﻄﺤﻲ ‪ BOD‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﺑﺴﺘﺮ )‪ (gBOD/m2.d‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺳﻄﺤﻲ‬
‫ﻛﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2/4g BOD/m2.d‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﻴﺶ از ‪ 30‬درﺻﺪ ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫داﻳﮕﺮ و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (1334‬درﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ‪ BOD‬و آﻣﻮﻧﻴـﺎك در ﺻـﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨـﺪه ﺑـﺎ ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﺮﻋﺖ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺣﺠﻤﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪:‬‬
‫= ‪VOR‬‬
‫‪[S 0 + 4.6( NO X )]Q‬‬ ‫)‪(3 − 23‬‬
‫) ‪(V )(10 3 g / kg‬‬
‫‪ = VOR‬ﺳﺮﻋﺖ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻮن ﺣﺠﻤﻲ‪kg/m3.d ،‬‬
‫‪ = S0‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ورودي‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = NOX‬ﺣﺠﻢ ﻧﻴﺘﺮوژن آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ اﻛﺴﻴﺪﺷﺪه‪g/m3 ،‬‬
‫‪ = Q‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ورودي‪m3/d ،‬‬
‫‪ = V‬ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ‪m3 ،‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺠﻤﻲ اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از راﺑﻄـﻪ ‪ 3-23‬ﺑـﺮاي ﺳـﻪ ﻃـﺮح ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ و ‪ 30‬درﺻﺪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ از ‪0/75-1kg/m3.d‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 3-10‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﺴﺒﺖ ‪ BOD/TKN‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑﺮ روي ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺑـﺎ ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن )اﻛﻲ و آﻟﺒﺮﺗﺴﻮن‪(WEF,2000 ،‬‬
‫‪۴٢۶‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺳﭙﺲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘـﺪار ‪ VOR‬و ﻏﻠﻈـﺖ ‪ BOD‬ورودي ﺗﺨﻤـﻴﻦ‬
‫زد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از داده ﻫﺎي ﭼﻬﺎر ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ )‪ ،(WEF, 2000‬اﻛﻲ و آﻟﺒﺮﺗﺴﻮن ﻳﻚ ارﺗﺒـﺎط ﺧﻄـﻲ‬
‫ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺘﻴﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﻳﮋه )‪ (g/m2.d‬و ﻧﺴﺒﺖ ‪ BOD/TKN‬ورودي در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﺪوده ﻧﺘﺎﻳﺞ و ارﺗﺒﺎط اﻧﻬﺎ در ﻧﻤﻮدار ‪ 3-10‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬داده ﻫـﺎي در ﺑـﺮ ﮔﻴﺮﻧـﺪه‬
‫اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري در ﻣﺤﺪوده دﻣﺎﻳﻲ ‪ 9-20°C‬ﺑﻮد‪ .‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻧﻤﻮدار ‪ 3-10‬اراﺋـﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ 25 ،‬درﺻﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺸﺎﻫﺪات ﮔﺰارش ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﻧﻤﻮدار ‪ 3-10‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ اﻛﺜﺮ داده ﻫﺎ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪−.44‬‬
‫⎞ ‪⎛ BOD‬‬
‫⎜‪R n = 0.82‬‬ ‫⎟‬ ‫) ‪(3 − 24‬‬
‫⎠ ‪⎝ TKN‬‬
‫‪ = Rn‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪g N/m3.d ،‬‬
‫‪ = BOD/TKN‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ BOD‬ورودي ﺑﻪ ‪g / g ، TKN‬‬
‫ﻃﺮاﺣﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻣﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮ روي ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن دارد‪ .‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻛﻠﻲ اﻧﺘﻘـﺎل ﺟـﺮم ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ در ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﺎﻳﻊ ‪ ، 1 mg/l‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ ‪2/8 mg/l‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺪون ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي اﻧﺘﺸﺎر اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 3-5‬ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺼﻮرت ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ در ﻳﻚ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺑـﺎ ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ‪ :‬ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ 30‬درﺻﺪ ‪ TKN‬را در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﻋﻤﻖ‬
‫‪ 6/1‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب داده ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺣﺠـﻢ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺷـﺪه را ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺣﺠﻤﻲ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ‪ 100 m /m ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻣﻴـﺰان ﺑـﺎر‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪100‬‬ ‫‪L/S‬‬ ‫دﺑﻲ‬
‫‪160‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪TKN‬‬
‫‪70‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪g/m3 : mg/l :‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﺣﺬف ‪ TKN‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-24‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۴٢٧‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪−.44‬‬
‫⎞ ‪⎛ BOD‬‬
‫⎜ ‪Rn = 0.82‬‬ ‫⎟‬
‫⎠ ‪⎝ TKN‬‬
‫‪BOD / TKN = 160 / 25 = 6.4‬‬
‫‪Rn = 0.82 (6.4 ) −.044 = 0.36 g / m 2 .d‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻘﺪار ﺣﺬف ‪ TKN‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪Q = 100 L / s = 8640 m 3 .d‬‬
‫‪ = 0.90 (8640 m 3 / d )(25 g / m 3 ) = 194400 g / d‬ﺣﺬف ‪TKN‬‬
‫‪ -3‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺴﺘﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪(194400 g / d ) (194400 g / d‬‬
‫= ‪As‬‬ ‫=‬ ‫‪= 540000 m 2‬‬
‫‪Rn‬‬ ‫) ‪(0.36 g / m .d‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ -4‬ﺣﺠﻢ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪540000 m‬‬
‫= ‪Vol‬‬ ‫‪= 5400 m 3‬‬
‫) ‪(100 m / m‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ -5‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪5400 m 3‬‬
‫= ﻋﻤﻖ‪ /‬ﺣﺠﻢ= ﺳﻄﺢ ﻓﻴﻠﺘﺮ‬ ‫‪= 885 m 2‬‬
‫‪6.1 m‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪: q‬‬
‫) ‪Q (100 L / s‬‬
‫=‪q‬‬ ‫=‬ ‫‪2‬‬
‫‪= 0.11 L / m 2 .s‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪885 m‬‬
‫ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ‪ 0/5 L/m2.s‬داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﺑﺎر ﮔﺬاري ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ BOD‬را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺠﻢ و ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺠﻢ‪:‬‬
‫) ‪(8640 m 3 / d )(160 g / m 3 )(1 kg / 10 3 kg‬‬
‫= ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪BOD‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪= 0.26 kg / m 3 .d‬‬
‫‪5400 m‬‬
‫ب( ﺑﺎر ﮔﺬاري ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻄﺢ‪:‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫‪ = (0.26 kg / m 3 .d ) 1 /(100 m 2 / m 3 ) (10 3 g / kg ) = 2.6 g / m 2 .d‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪BOD‬‬
‫‪ -7‬ﺳﺮﻋﺖ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺣﺠﻤﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-23‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫= ‪VOR‬‬
‫‪[S‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪+ 4.6 ( NO X ) Q‬‬ ‫]‬
‫) ‪(V )(10 3 g / kg‬‬
‫‪S 0 = 160 g / m 3‬‬
‫‪NO X = 0.90 ( 25 ) = 22.5 g / m 3‬‬

‫= ‪VOR‬‬
‫‪[(160 g / m‬‬ ‫‪3‬‬
‫]‬
‫) ‪) + 4.6 ( 22.5 g / m 3 ) (8640 m 3 / d‬‬
‫‪= 0.42 kg / m 3 .d‬‬
‫) ‪(5400 m )(10 g / kg‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪۴٢٨‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣـﻮاد ﺑـﺴﺘﺮ در ﻣﺤـﺪوده‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎرﻛﺮ و رﻳﭽﺎرد )‪ (1386‬اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﮔـﺰارش ﺷـﺪه ﺑـﺮاي ﺳـﺮﻋﺖ اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﺣﺠﻤﻲ‪ ،‬ﻛﻤﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﺳﺮﻋﺖ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺣﺠﻤﻲ ﮔﺰارش ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ داﻳﮕﺮ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ )‪(1334‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ‪ :‬در ﺗﻌﺪادي از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮﺟﻮد از ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ورودي ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﭘـﺎﻳﻴﻦ و ﻛﻤﺘـﺮ از‬
‫‪ 10 mg/l‬و در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮارد ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 5mg/l‬اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﻴـﺰان‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري آﻣﻮﻧﻴﺎك‪ ،‬در دﺳـﺘﺮس ﺑـﻮدن اﻛـﺴﻴﮋن‪ ،‬دﻣـﺎ و ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑـﺴﺘﺮ ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي ازت‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﺧﺮوﺟﻲ در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و زﻣﺴﺘﺎن ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد و ﻣﺤـﺪوده ﻛﻤﺘـﺮ از ‪1mg/l‬‬
‫در دﻣﺎﻫﺎي ﮔﺮم و ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ 1-4mg/l‬در دﻣﺎﻫـﺎي ﺳـﺮد دارد‪ .‬ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺑـﺎر ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 0/4-1L/m2.s‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺳـﻄﺢ ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺳﻄﺤﻲ ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ در ﻧﻤـﻮدار ‪ 3-3‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 1-3g/m2.d‬دارد ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻛـﺎﻫﺶ دﻣـﺎ از ‪ 20‬ﺑـﻪ ‪ ، 10°C‬ﻣﻘـﺪار ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﺷﺪه ﻛﺎﻫﺶ ‪ 20-50‬درﺻﺪي دارد)ﭘـﺎرﻛﺮ و ﻫﻤﻜـﺎران‪ .(1330،‬ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻛـﻪ در‬
‫ﻧﻤﻮدار ‪ 3-3‬ﺑﺮاي ‪ Certral vally‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه در ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔـﺬاري‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎﻻي ‪ 5 mg/l‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﺤﻘﻘـﻴﻦ‪ ،‬اﺛـﺮات‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ دﻣﺎ را ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار داده اﻧﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه‬
‫را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ و ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ)اﻛﻲ و آﻟﺒﺮﺗﺴﻮن‪.(1383 ،‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﺎﻣﻼً ﭘﺬﻳﺮﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻮﻗـﺎﻧﻲ ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻛﺴﻴﮋن و ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻏﻠﺒـﻪ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﻮاي ﺗﻬﻮﻳﻪ اﺟﺒﺎري ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از در دﺳﺘﺮس ﺑـﻮدن ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺑﺎزده رﻃﻮﺑﺖ ﮔﺬاري ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ ﺷـﻮد‬
‫و ﺗﻼﻃﻢ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻬﺘﺮي را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺑـﺎ داﻧـﺴﻴﺘﻪ ﻣﺘﻮﺳـﻂ )ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ﺣﺪود ‪ (100 m2/m3‬ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗـﺎ ﺳـﻄﺤﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮي را ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻲ از درﺻﺪ ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ ؛ زﻳﺮا ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻣﻮﻗﻊ ﺣﻀﻮر ﺣﻠﺰوﻧﻬﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻌﻨﻮان ﻳـﻚ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪي را ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴـﺪ(‪ .‬در ﺑﺨـﺶ ﺑﺰرﮔـﻲ از ﺑـﺮج ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻪ اﻧﺪازه اي زﻳﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن از ﻧﻈﺮ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤـﺪود ﻣـﻲ ﺷـﻮد و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن درﺟﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﺴﺘﺮ ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ ﻛـﺎﻫﺶ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺗﻮﺳﻂ ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑـﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ در ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ رﺷﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ اﺳـﺖ و ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﻣﻘﺪار ﻛﻢ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ﺑـﺎ‬
‫‪۴٢٩‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫـﺎ ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ )ﺑـﻮﻟﺮ و ﮔـﻮﺟﺮ‪.(1386 ،‬‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺮﺟﻬﺎ در روزﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮي ﻋﻮض ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ ﺗﻌـﺪاد ﺑﻴـﺸﺘﺮي از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي‬
‫ﻧﺘﻴﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺟﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﻠﻈـﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬آﻧﺪرﺳـﻮن و‬
‫ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ )‪ (1334‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﺑﺎزده ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در اﻳﻦ روش ‪ 20‬درﺻﺪي ﺑﻬﺒﻮد داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل روش ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎر ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ در‬
‫ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺮ اﺳﺎس رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﻓﻼﻛـﺲ ﺳـﻄﺤﻲ‬
‫ﺣﺬف آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ )‪.(WEF,2000‬‬
‫‪⎛ N ⎞ −rz‬‬
‫⎜⎜ ‪rn (Z , T ) = rn. max‬‬ ‫‪⎟⎟ e‬‬ ‫)‪(3 − 25‬‬
‫⎠ ‪⎝ Kn + N‬‬
‫)‪ = rn(Z,T‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻳﺎ ﺣﺬف ﺳﻄﺤﻲ آﻣﻮﻧﻴﺎك در ﻋﻤﻖ ‪ z‬و دﻣﺎي‪g/m2.d , T‬‬
‫‪ = Rn.max‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف ﺳﻄﺤﻲ آﻣﻮﻧﻴﺎك در دﻣﺎي )‪g/m2.d ، T(°C‬‬
‫‪ = N‬ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ‪mg/l ،‬‬
‫‪ = kn‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ‪mg/l ،‬‬
‫‪ = r‬ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻋﻤﻖ‬
‫‪ = Z‬ﻋﻤﻖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﺑﺮج‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻋﺒﺎرت ‪ rz‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ از ‪ (1‬ﻛﺎﻫﺶ رﺷﺪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎي ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ ‪ (2‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫـﺎي ﺷـﻜﺎرﭼﻲ‬
‫‪ (3‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺑﺎزده رﻃﻮﺑﺖ ﮔﺬاري اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ rn.max‬ﺑﻄﻮر ﻓﺮﺿﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮج و ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ rn.max‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﻧﺘﻴﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن درﺟﻪ ﺻﻔﺮ در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺛﺎﻟﺚ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ‪ N‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻨﻲ‬
‫داري ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ kn‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‪ kn‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/5 mg/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﮔـﺮادي و ﻫﻤﻜـﺎران‪.(1333 ،‬‬
‫ﺗﺼﺤﻴﺢ دﻣﺎﻳﻲ ﺑﻴﻦ ‪ 10-25°C‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬در دﻣﺎي ﻛﻤﺘﺮ از ‪ ، 10°C‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ دﻣـﺎﻳﻲ زﻳـﺮ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪rn. max(T ) = rn. max(10) (1.045)T −20‬‬ ‫)‪(3 − 26‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻳﮋه ‪ rn.max‬و ‪ kn‬و ‪ r‬ﺧﺎص ﻫﺮ ﻣﺤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻃـﺮح ﭘـﺎﻳﻠﻮت ﻳـﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺣﺎﺻﻞ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺪون وﺟـﻮد اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ﺧــﺎص‪ ،‬ﻣﻘــﺎدﻳﺮ ﻃﺮاﺣــﻲ ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧــﻪ اي ﺑﺎﻳــﺪ ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده ﻗــﺮار ﮔﻴــﺮد‪ .‬ﺳــﺮﻋﺖ ﻫــﺎي درﺟــﻪ ﺻــﻔﺮ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﻳﮋه ))‪ (rn.max(T‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 3-7‬ﮔـﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﺑﻄـﻮره ﮔـﺴﺘﺮده اي‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎﻻﺗﺮي را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻬﺘﺮ ﺟﺮﻳـﺎن و رﻃﻮﺑـﺖ ﮔـﺬاري ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿـﻲ ﺑـﺎ‬
‫داﻧﺴﻴﺘﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺪارد‪ .‬روش ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﺑـﺴﺘﺮ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑﺮﺟﻬـﺎي‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي اﺣﺘﻴﺎج دارد ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از واﻛﻨﺶ ﻫﺎي درﺟﻪ اول و درﺟـﻪ‬
‫‪۴٣٠‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺻﻔﺮ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺮ اﺳـﺎس راﺑﻄـﻪ ‪ 3-25‬اﺳـﺖ‪ .‬در روش ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدي‪ ،‬ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻋﻤـﻖ ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻓﻘـﺪان‬
‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و در ﻋﻮض ﺣﺠﻢ آﻣﻮﻧﻴﺎك اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه در اﻋﻤﺎق ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺳﺮﻋﺖ درﺟﻪ ﺻﻔﺮ ))‪ (rn.max(T‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد و‬
‫ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ درﺟـﻪ ﺻـﻔﺮ زﻳـﺎد‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 5-7 mg/l‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 5-7 mg/l‬ﺣﺠﻢ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك اﺣﻴﺎء ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد و ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف ﺳـﻄﺤﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺮ اﻓﺰاﻳﺶ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ راﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-7‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﻳﮋه ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺮاي ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ‬

‫اﻟﻒ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫‪، rn,max‬‬
‫ﻣﺤﺪوده ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬ ‫ﺑﺴﺘﺮ‬ ‫ﻣﺤﻞ‬
‫‪g N/m2.d‬‬
‫ﭘﺎرﻛﺮ‪1990،‬‬ ‫‪2/1-2/9‬‬ ‫‪XF138‬‬ ‫‪Central Valley,UT‬‬
‫ﭘﺎرﻛﺮ‪1995 ،‬‬ ‫‪1/6-2/8‬‬ ‫‪XF138‬‬ ‫‪Malmo,Sweden‬‬
‫ﭘﺎرﻛﺮ‪1997 ،‬‬ ‫‪1/2-2/3‬‬ ‫‪XF138‬‬ ‫‪Littleton/Englewood,CO‬‬
‫‪WEF,2000‬‬ ‫‪1/1-1/8‬‬ ‫‪VF89‬‬ ‫‪Midland.Ml‬‬
‫‪WEF,2000‬‬ ‫‪1/2-1/8‬‬ ‫‪VF89‬‬ ‫‪Lima,OH‬‬
‫‪WEF,2000‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫‪VF92‬‬ ‫‪Zurich,Switzerland‬‬
‫‪WEF,2000‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪XF223‬‬ ‫‪Zurich,Switzerland‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ = ‪ XF‬و ‪ 223 m2/m3‬و ‪ 138‬و ‪ 32‬و ‪ ، 83‬ﻋﻤﻮدي = ‪VF‬‬
‫ب‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ‪g/m2.d × 0.204 = lb/103ft2.d :‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 3-6‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ‪ :‬ﺻﺎﻓﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺟﺮﻳﺎن ‪ 6000 m3/d‬ﺑﻌﺪ از ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ورودي ‪ 25 g/m3‬و‬
‫ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 1 g/m3‬ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻘـﺪار ‪ rn.max‬ﺣﺎﺻـﻞ از ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻃـﺮح ﭘـﺎﻳﻠﻮت‬
‫‪ 1/5g/m2.d‬و ﻣﻘﺪار ‪ kn‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 1/5g/m3‬در دﻣﺎي ‪15°C‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣـﻮاد ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﻋﺮﺿﻲ ﺑﺎ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ‪ 138 m2/m3‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آن‬
‫‪ TSS‬و‪ BOD‬ﻛﻤﻲ در ﻓﺎﺿﻼب ورودي از ﻧﻈﺮ ﻣﻄﺮح ﺷﺪن ﻣﺸﻜﻼت ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﺷﺪن رﻃﻮﺑﺖ ﮔﺬاري ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 1 l/m3.s‬را اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴـﺪ ‪= 0‬‬
‫‪ r‬و ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ درﺟﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺮج ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫‪ 6 g/m3‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺗﻮﺟﻪ‪ .( mg/l=g/m3 :‬در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﺳﻨﺘﺰ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻳـﻚ‬
‫روش ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪۴٣١‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ -1‬ﺣﺠﻢ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ را ﺑﺮاي ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ درﺟﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻏﻠﻈـﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك از ‪ 25‬ﺑـﻪ‬
‫‪ 6 g/m3‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك در‬
‫ﺑﺎﻻي ﺑﺮج ‪ 25 g/m3‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪rn. max = 1.5 g / m 2 .d‬‬
‫‪ [(25 − 6 ) g / m 3 ](6000 m 3 / d ) = 114000 g / d‬آﻣﻮﻧﻴﺎك = ﺣﺬف ﺷﺪه درﺟﻪ ﺻﻔﺮ‬
‫) ‪(114000 g / d‬‬
‫= ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ‬ ‫‪= 76000 m 2‬‬
‫) ‪(1.5 g / m .d‬‬
‫‪2‬‬

‫‪76000 m 2‬‬
‫= ﺣﺠﻢ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ‬ ‫‪= 551 m 3‬‬
‫) ‪(138 m 2 / m 3‬‬
‫‪ -2‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي درﺟﻪ اول را در اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ ‪ 1 g/m3‬ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ ‪ 5 g/m3 ← 6‬در زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﺘﻮﺳﻂ = ‪5/5g/m3‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف ﺳﻄﺤﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-25‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪⎛ N ⎞ −rz‬‬
‫⎜ ‪rn (Z , T ) = rn. max‬‬ ‫‪⎟e‬‬
‫⎟‪⎜K +N‬‬
‫‪⎝ n‬‬ ‫⎠‬
‫⎞ ‪⎛ 5.5‬‬
‫⎜) ‪rn = (1.5 g / m2 .d‬‬ ‫‪⎟ = 1.18 g / m .d‬‬
‫‪2‬‬

‫⎝‬ ‫‪1‬‬‫‪.‬‬‫‪5‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪5‬‬‫‪.‬‬‫‪5‬‬ ‫⎠‬

‫‪ = (1g / m 3 )(6000 m 3 / d ) = 6000 g / d‬آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫) ‪(6000 g / d‬‬
‫= ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬ ‫‪= 5085 m 2‬‬
‫) ‪(1.18 g / m 2 .d‬‬
‫‪ = 5085m 2 /(138m 2 / m 3 ) = 36.8 m 3‬ﺣﺠﻢ‬
‫‪ -3‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺎ در ﺟﺪول زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ ‪m3 ،‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺣﺬف ﺷﺪه ‪،‬‬ ‫‪rn , g/m2.d‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ آﻣﻮﻧﻴﺎك ‪،‬‬
‫‪g/d‬‬ ‫‪g/m3 ،‬‬ ‫‪g/m3‬‬
‫‪551‬‬ ‫‪114000‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪15.5‬‬ ‫‪25-6‬‬
‫‪37‬‬ ‫‪6000‬‬ ‫‪1/18‬‬ ‫‪5.5‬‬ ‫‪6-5‬‬
‫‪38‬‬ ‫‪6000‬‬ ‫‪1/13‬‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪5-4‬‬
‫‪41‬‬ ‫‪6000‬‬ ‫‪1/05‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪4-3‬‬
‫‪46‬‬ ‫‪6000‬‬ ‫‪0/34‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪3-2‬‬
‫‪58‬‬ ‫‪6000‬‬ ‫‪0/75‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪1-2‬‬
‫ﻛﻞ ‪771 :‬‬
‫‪ -4‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪ /‬ﺟﺮﻳﺎن = ﻣﺴﺎﺣﺖ‬
‫) ‪(6000 m 3 / d )(1d / 86400 s )(10 3 L / m 3‬‬
‫= ﻣﺴﺎﺣﺖ‬ ‫‪= 69 m 2‬‬
‫) ‪(1.0 L / m 2 .s‬‬
‫‪۴٣٢‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫) ‪4 (69 m 2‬‬
‫= ﻗﻄﺮ‬ ‫‪= 9.4 m‬‬
‫‪π‬‬
‫‪ -5‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫)ﻋﻤﻖ(×)‪ = (A‬ﺣﺠﻢ‬
‫‪771 m 3‬‬
‫= ﻋﻤﻖ‬ ‫‪= 11 m‬‬
‫‪69 m 2‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﺑﺎزاي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي‪:‬‬
‫‪11m‬‬
‫= ﺑﺮج‪/‬ﻋﻤﻖ‬ ‫‪= 5.5 m‬‬
‫‪2‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟﻮدات ﺷﻜﺎرﭼﻲ‪ :‬ﻣﻌﻀﻞ ﻣﻬﻢ ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻌﺪاد ﺣﻠﺰوﻧﻬﺎ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ و ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن را ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺣﻠﺰوﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺸﻜﻼت ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎ و ﭘﻤﭗ ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺠﻤﻊ در ﻫﺎﺿﻢ ﻫـﺎ و‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ و ﭘﺎرﮔﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﭼﺎﻫﻚ ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺑـﺎﻻ دﺳـﺖ ﻣﺤﻔﻈـﻪ‬
‫ﺟﻤﻊ آوري ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد و ﺣﺬف ﺣﻠﺰوﻧﻬﺎ از ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ را ﺗـﺴﻬﻴﻞ‬
‫ﻛﻨﺪ ‪ .‬روﺷﻬﺎي ﭘﻴﺸﻬﺎدي ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺣﻠﺰوﻧﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻐﺬﻳـﻪ دوره اي ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺴﺘﺸﻮ‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ ‪ pH‬زﻳﺎد‪ ،‬ﻛﻠﺮزﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺰرﻳـﻖ آب ﺷـﻮر و ﺗﺰرﻳـﻖ‬
‫ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻣﺲ ‪ (WEF,2000)0/4 g/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻐﺬﻳﻪ دوره اي ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺣﻠﺰوﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣـﺎ‬
‫ﻣﮕﺲ ﻫﺎي ﻓﻴﻠﺘﺮ را ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه و ﺗﺼﻔﻴﻪ در ‪PH‬‬
‫ﺑﺎﻻ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﻗﻠﻴـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل ﺟﻤﻌﻴـﺖ ﺣﻠﺰوﻧﻬـﺎ و اﻓـﺰاﻳﺶ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻄﻮر ﻣﻮﻓﻘﻲ در ﻃـﺮح ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب ‪ Littleton / Englewood CO‬ﺑـﻪ اﺛﺒـﺎت‬
‫رﺳﻴﺪه اﺳﺖ )ﭘﺎرﻛﺮ و ﻫﻤﻜﺎران‪.(1337 ،‬‬
‫ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮج ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎزده ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺪﻟﻴﻞ رﺷﺪ ﻣﻮﺟﻮدات ﺷﻜﺎرﭼﻲ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬در ﺳﻪ زﻣﺎن ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ از اﻛﺘﺒﺮ ﺗﺎ ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ 1333‬ﭘﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‬
‫‪ pH‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 10‬ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﺑﺮاي دو ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﺑﻌﺪي ‪ pH = 3‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﻮد ﺗـﺎ اﻓـﺖ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزده ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻌـﺪ از ﺷﺴﺘـﺸﻮي ﻣﻌﻜـﻮس ﺑـﺎ ‪pH‬‬
‫زﻳﺎد ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺖ و در دوره ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺣﻔﻆ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-3‬ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧﺎن‬

‫ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧﺎن )‪ (RBC‬اﺑﺘﺪا در ﺳﺎل ‪ 1360‬در آﻟﻤﺎن ﻏﺮﺑـﻲ ﺑﻜـﺎر ﺑـﺮده ﺷـﺪ و‬
‫ﺳﭙﺲ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺻﺪﻫﺎ ﻣﻮرد از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ‪ RBC‬در دﻫﻪ ‪ 1370‬ﻧﺼﺐ ﺷﺪ و ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫در ﺗﻌﺪادي از ﮔﺰارﺷﺎت ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ)‪ 2000 ،U.S.EPA 1384 ،1385 ،1333‬و‬
‫‪۴٣٣‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ RBC .(WEF, 1338‬ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻜﺴﺮي از دﻳﺴﻜﻬﺎي ﻣﺪور ﻣﺤﺼﻮر ﭘﻠﻲ اﺳﺘﻴﺮن ﻳـﺎ ﭘﻠـﻲ وﻳﻨﻴـﻞ ﻛﻠﺮﻳـﺪ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻓﺎﺿﻼب ﻣﺴﺘﻐﺮق اﺳﺖ و در ﻣﻴﺎن آن ﺑﻪ ﮔﺮدش در ﻣـﻲ آﻳـﺪ)ﺷـﻜﻞ ‪ 3-11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬
‫دﻳﺴﻜﻬﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺎﻓﺖ اﻓﻘﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه و در اﻧﺪازه ﻫـﺎي واﺣـﺪ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺑـﻪ‬
‫ﻗﻄﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 3/5‬ﻣﺘﺮ )‪ 12‬ﻓﻮت ( و ﻃﻮل ‪ 7/5‬ﻣﺘﺮ )‪25‬ﻓﻮت ( ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳـﻄﺢ دﻳـﺴﻜﻬﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﻳﻚ واﺣﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 100000) 3300 m2‬ﻓﻮت ﻣﺮﺑﻊ ( و ﻳﻚ واﺣﺪ ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﻴـﺰ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 13400‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ )‪ 150000‬ﻓـﻮت ﻣﺮﺑـﻊ( ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪ .‬واﺣـﺪ ‪RBC‬‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻏﻴﺮ ﻛﺎﻣﻞ )ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 40‬درﺻﺪ( در ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﺣﺎوي ﻓﺎﺿﻼب ﻣﺴﺘﻐﺮق اﺳﺖ و دﻳﺴﻜﻬﺎ ﺑـﻪ آراﻣـﻲ‬
‫در دور ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 1/6‬دور در دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﮔﺮدش در ﻣﻲ آﻳﺪ )ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ 3-11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﺤـﺮك ﻫـﺎي‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﭼﺮﺧﺶ واﺣﺪﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺮك آﻧﻬـﺎ ﻫـﻮا ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در واﺣﺪﻫﺎي ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در آﻣﺪه ﺑـﺎ ﻫـﻮا ‪ ،‬ﻳـﻚ آراﻳـﺸﻲ از ﻇﺮﻓﻬـﺎ در‬
‫ﻛﻨﺎره ﻫﺎي دﻳﺴﻜﻬﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﻮادﻫﻲ دﻳﻔﻴﻮزري ﺑﺮاي ﻫﺪاﻳﺖ ﻫﻮا ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﭼﺮﺧﺶ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺧﺎرج ﺷﺪن دﻳﺴﻜﻬﺎي ‪ RBC‬از ﻓﺎﺿﻼب ‪ ،‬ﻫﻮادﻫﻲ ﺑـﺎ در ﻣﻌـﺮض ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ اﺗﻤﺴﻔﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺎﺿﻼب از ﻣﻴﺎن دﻳﺴﻜﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي‬
‫‪ RBC‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺼﻔﻴﻪ زﻻل ﺳﺎز اوﻟﻴﻪ ﻳﺎ آﺷﻐﺎﻟﮕﻴﺮ رﻳﺰ و زﻻل ﺳـﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات‪ /‬ﻣﺎﻳﻊ دارد‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ‪ RBC‬ﻣﺴﺘﻐﺮق ﻧﻴﺰ در اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 1380‬آﻏﺎز ﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺤـﺪودي ﺑـﺮاي آن در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﻮدن ‪ 30-70‬درﺻﺪ اﺳﺖ و واﺣـﺪﻫﺎي ﺑـﺎ ﻣﺤـﺮك ﻫـﻮا ﺑـﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن‬
‫اﻛﺴﻴﮋن و ﭼﺮﺧﺶ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﻮرد ادﻋﺎ ﺑﺮاي واﺣﺪ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑـﺮ‬
‫روي ﺷﺎﻓﺖ و ﺑﻠﺒﺮﻳﻨﮓ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻼﻃﻢ ﻫﻮا‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از دﺳـﺘﻪ ﻫـﺎي ﺑﺰرﮔﺘـﺮ‬
‫دﻳﺴﻚ و ﺗﺴﻬﻴﻞ در ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮﺟـﻮد اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﻣـﺴﺘﻐﺮق ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ از‬
‫ﻧﻈﺮ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤـﺪود ﺷـﻮد‪ .‬واﺣـﺪﻫﺎي ‪ RBC‬ﺑـﺮاي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از رﺷـﺪ ﺟﻠﺒـﻚ‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇـﺖ دﻳـﺴﻜﻬﺎي‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ از اﺛﺮات در ﻣﻌﺮض ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻮر ﻓﺮاﺑﻨﻔﺶ و ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻓﺖ ﺣﺮارت اﺿﺎﻓﻲ در آب و‬
‫ﻫﻮاي ﺳﺮد‪ ،‬ﺳﺮ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﺷﻜﻞ ب‪ 3-11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ‪ RBC‬ﻓﺮاز و ﻧﺸﻴﺐ ﻫﺎﻳﻲ دارد ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ و ﻓﻘـﺪان ﻓﻬـﻢ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺮاﺑﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﺎﻓﺘﻬﺎ‪ ،‬دﻳﺴﻜﻬﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ﺣﻤـﺎﻳﺘﻲ دﻳـﺴﻚ اﺗﻔـﺎق‬
‫اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ و ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ دﻳﺴﻚ‪ ،‬ﺑﻠﺒﺮﻳﻨـﮓ و ﺷـﺎﻓﺖ‬
‫ﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ از اﻳﻦ ﻣـﺸﻜﻼت در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻋـﺪم اﺣﺘﻴـﺎط در ﻃﺮاﺣـﻲ و ﻣـﺸﻜﻼت‬
‫ﻣﻘﻴﺎس ﮔﺬاري از ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت ﺑﻪ ﻃﺮح ﻫﺎي ﺑـﺎ ﻣﻘﻴـﺎس ﻛﺎﻣـﻞ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻛﺜـﺮ ﻣـﺸﻜﻼت ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت اوﻟﻴﻪ ﺣﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ‪ RBC‬ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻄﻮر ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰي در ﺣـﺎل ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪۴٣۴‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-11‬ﻧﻤﻮﻧﻪ واﺣﺪﻫﺎي‪ : RBC‬اﻟـﻒ( ‪ RBC‬ﻣﺘـﺪاول ﺑـﺎ ﻣﺤـﺮك ﻣﻜـﺎﻧﻴﻜﻲ و ورودي ﻫـﻮاي اﺧﺘﻴـﺎري ب(‪RBC‬‬
‫ﻣﺘﺪاول در راﻛﺘﻮر ﺳﺮ ﭘﻮﺷﻴﺪه ج( ‪ RBC‬ﻧﻮع ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎ ﻇﺮوف ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻫﻮا )ﻫﻮا ﻫﻢ ﺑﺮاي ﭼﺮﺧﺶ و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫دﻳﺴﻜﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد( د( ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ RBC‬ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻇﺮوف ﺑﻪ دام اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻫﻮا‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ ﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ‪ RBC‬و آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻴﺎن ﺷـﺪ وﺟـﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻫﺮ دو ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ زﻳﺎدي را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم اﻛـﺴﻴﮋن و ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا‬
‫از ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ ﺑﻪ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ در ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﻫﻴﺪرودﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ RBC‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺎﺳﻲ از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻴﺪاﻧﻲ و ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ‪ ،‬ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺑﺮ ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫‪ BOD‬ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺎزده ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻛﻪ ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﻳﻚ رژﻳﻢ ﻫﻴﺪوﻟﻴﻜﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎي ‪ RBC‬در ﻳﻚ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺣـﺎوي ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫‪۴٣۵‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺑﻪ ﮔﺮدش در ﻣﻲ آﻳﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﻫﺎي ﻣﺠﺰاي ﺑﺎﻓﻞ دار ﺑـﺮاي اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﺰاﻳـﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ راﻛﺘـﻮر‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RBC‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﻼﺣﻈـﺎت زﻳـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪(1:‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻨﺪي واﺣﺪﻫﺎي ‪ (2 RBC‬ﺿﻮاﺑﻂ ﺑﺎرﮔـﺬاري ‪ (3‬ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ‪ (4‬ﻃﺮاﺣـﻲ زﻻل‬
‫ﺳﺎزي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ‪ RBC‬در ﺟﺪول ‪ 3-8‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻨﺪي واﺣﺪﻫﺎي ‪ : RBC‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻨﺪي ﻋﺒﺎرت از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺳﺎزي دﻳﺴﻚ ﻫﺎي ‪ RBC‬ﺑﻪ ﺷـﻜﻞ‬
‫ﻳﻜﺴﺮي از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻮل ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و اﻧﺘﻘـﺎل ﺟـﺮم ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي‬
‫وﻳﮋه ﺣﺬف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎي ‪ RBC‬ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-8‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧﺎن‬
‫اﻟﻒ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬ ‫ﺣﺬف ‪ BOD‬و‬ ‫ﺣﺬف ‪BOD‬‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬

‫‪0/04-0/1‬‬ ‫‪0/03-0/08‬‬ ‫‪0/08-0/16‬‬ ‫‪m3/m2.d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬

‫‪0/5-1‬‬ ‫‪2/5-8‬‬ ‫‪4-10‬‬ ‫‪g sBOD/m2.d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ‬

‫‪1-2‬‬ ‫‪5-16‬‬ ‫‪8-20‬‬ ‫‪g BOD/m2.d‬‬
‫‪12-15‬‬ ‫‪12-15‬‬ ‫‪g sBOD/m2.d‬‬ ‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ‬
‫ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬
‫‪24-30‬‬ ‫‪24-30‬‬ ‫‪g BOD/m2.d‬‬
‫‪0/75-1/5‬‬ ‫‪g N/m2.d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ‪NH3‬‬
‫‪1.2-3‬‬ ‫‪1/5-4‬‬ ‫‪0/7-1/5‬‬ ‫‪h‬‬ ‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫‪7-15‬‬ ‫‪7-15‬‬ ‫‪15-30‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪1-2‬‬ ‫‪<2‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫اﻟﻒ‪ .‬دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎﻻي )‪13°C(55°F‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪g/m2.d × 0.204 = lb/103ft2.d :‬‬
‫‪m3/m2.d × 24.5424 = gal/ft2.d‬‬

‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺬف وﻳـﮋه‬
‫ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎد اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻄﺢ دﻳﺴﻜﻬﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻓﻘـﻂ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از واﺣـﺪﻫﺎي ‪RBC‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﻣﺤﻘﻖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ RBC‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪادي از واﺣﺪﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑـﺎ دو ﺗـﺎ ﭼﻬـﺎر ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﺷﺶ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎﻓﻞ در ﻳـﻚ‬
‫ﺗﺎﻧﻚ واﺣﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﻣﺠﺰا ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺎﻋﺚ ﮔـﺴﺘﺮش‬
‫‪۴٣۶‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ رﺷـﺪ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬درﺟﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻄﻮر اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل در ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺠﻴﻢ ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب از ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺴﺎب ورودي ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ﻣـﻮاد آﻟـﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻨﺪي ‪ RBC‬در ﺷـﻜﻞ ‪ 3-12‬ﺑﻴـﺎن‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﻣﺤﺮك ‪ RBC‬در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻣـﻮازي ﺑـﺎ ﺟﻬـﺖ ﺟﺮﻳـﺎن ﺑـﺎ دﺳـﺘﻪ ﻫـﺎي‬
‫دﻳﺴﻚ ﺟﺪا ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻓﻞ ﻫﺎ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ ب‪ 3-12‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺷﺎﻓﺖ ﻫـﺎ در ﺗﺎﺳﻴـﺴﺎت‬
‫ﺑﺰﮔﺘﺮ‪ ،‬ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻗﺮار دارد )ﺷـﻜﻞ‬
‫ب‪ 3-12‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي)ﺷﻜﻞ ‪3-12‬د را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻳﺎ ﺑﺎرﻳﻚ ﺷﺪه)ﺷﻜﻞ ه‪3-12‬‬
‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎرﮔﺬاري واﺣﺪﻫﺎي اوﻟﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دو ردﻳﻒ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮازي ﻳـﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ واﺣﺪﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻳﺎ اﺳﺘﺮاﺣﺖ از رده ﺧﺎرج ﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺘﻮن ﻣﺴﻠﺢ ﻳﺎ اﺳﺘﻴﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﻴﻞ در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺗـﺮﺟﻴﺢ داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎ ‪ RBC‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ‪ ، BOD‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺛﺎﻟـﺚ و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ، RBC‬ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري و ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎي ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﻛـﻢ اﻧـﺮژي‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-12‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻨﺪي ‪ :RBC‬اﻟﻒ(ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮازي ﺑﺎ ﺷﺎﻓﺖ ب( ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻤﻮد ﺑﻪ ﺷﺎﻓﺖ ج( ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪RBC‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻤﻮد ﺑﻪ ﺷﺎﻓﺖ د( ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ه( ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺎرﻳﻚ ﺷﺪه ﻣﻮازي ﺑﺎ ﺷﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪۴٣٧‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺿﻮاﺑﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ :RBC‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ RBC‬ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﻛـﻞ‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺳﻄﺤﻲ وﻳﮋه و ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬و آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺤﺪوده ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫‪۴٣٨‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻣﺸﻜﻼت اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻮ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻒ زﻣﺎﻧﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻣﻴـﺰان ﺗﻘﺎﺿـﺎي اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬از ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﮔـﺴﺘﺮش‬
‫ﺑﮕﮋﻳﻮﺗﺎ ﺑﺮ روي ﺑﺨﺶ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺎﻛﺘﺮي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻮﻟﻔﻮر اﺣﻴﺎء ﺷﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫و از اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ )‪ .(U.S.EPA, 1384‬ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺿﺨﻴﻢ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻧﻴﺮوي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺷﺎﻓﺖ و دﻳﺴﻜﻬﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري زﻳﺎد ‪ ،‬ﺣﺎﻟـﺖ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي در ﻋﻤﻖ ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﻮﻟﻔﺎت ﺑﻪ ‪ H2S‬اﺣﻴﺎء ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺑﻴﺮوﻧـﻲ ﺗـﺮ‬
‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻧﻔﻮذ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻛﺴﻴﮋن در دﺳﺘﺮس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﮕﮋﻳﻮﺗﺎ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑـﺎﻛﺘﺮي رﺷـﺘﻪ اي ﺑـﺎ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬
‫اﺣﻴﺎء ‪ H2S‬و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت اﺣﻴﺎء ﺷﺪه ﺳﻮﻟﻔﻮر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺳﻔﻴﺪ ﻣﺤﻜﻢ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲ دﻫـﺪ و در‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﭼﺮﺧﺶ ﻣﻌﻤﻮل ‪ RBC‬ﺟﺪا ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻃﺮاﺣﻲ واﺣﺪﻫﺎي ‪ ، RBC‬اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﻛﻢ در واﺣﺪﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﺎرﻫﺎي ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻮ‪ ،‬اﻛﺜﺮاً ﺑﺼﻮرت دوره اي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟـﻲ‬
‫اﺿﺎﻓﻲ ﺑﻮﻳﮋه در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻄﻮر ﺳـﺮﻳﻌﺘﺮي در ﻣﺮﺣﻠـﻪ اول‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RBC‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ ،‬اﻛﺜـﺮ ﺳـﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺗﺠﻬﻴـﺰات ‪ RBC‬ﺑﺎرﮔـﺬاري ‪ BOD‬ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫وﻳﮋه ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ اول را ﺣـﺪود )‪ 12-20g sBOD/m2.d (2/5-4/1lb sBOD/103ft2.d‬ذﻛـﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﻧﺴﺒﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ‪ 50‬درﺻﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪوده ﺑﺎرﮔﺬاري ﻛـﻞ ‪ 24-30 g BOD/m2.d‬ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻃﺮﺣﻬﺎ ﻛﻪ ﺣﺎوي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﻗﻮي ﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺿـﻮاﺑﻂ ﺑﺎرﮔـﺬاري ﺑـﺎ ﺗﻮزﻳـﻊ ﺟﺮﻳـﺎن ﺑـﻪ‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ‪ RBC‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ روش ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي ﻣﻄـﺎﺑﻖ آﻧﭽـﻪ در‬
‫ﺷﻜﻞ د‪ 3-12‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫روش ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ‪ RBC‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺧﻴﻠﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻮاردي اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﻫﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ و ﻏﻠﻈـﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠـﻮل ﻗﺒـﻞ از ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ‪ RBC‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻌﺪاد ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺑﺮ روي دﻳﺴﻜﻬﺎي ‪ RBC‬زﻳـﺎد‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ‪ 15 mg/l‬ﺑﺮﺳﺪ )ﭘـﺎﻧﻮ و ﻣﻴـﺪﻟﺒﺮوﻛﺲ‪ .(1383 ،‬ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺣﺬف ﺳﻄﺤﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1/5 g N/m2.d‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه اﺳـﺖ )‪ (U.S.EPA,1385‬ﻛـﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎ ‪ RBC‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺳﻄﻮح ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻳﺎ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ‪ BOD‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑـﺎ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ ﺷـﺪه ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ‪ RBC‬ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘـﺮوژن آﻣﻮﻧﻴـﺎﻛﻲ ﻳـﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮدن‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺤـﺪوده ﻣﺘـﺪاول ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ در ﺟﺪول ‪ 3-8‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ RBC‬ﻛـﻪ ﺷـﺎﻓﺖ ﻧﮕﻬﺪارﻧـﺪه‬
‫‪۴٣٩‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫دﻳﺴﻚ ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ )ﭘـﺎراﮔﺮاف ‪-7‬‬
‫‪ 3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪RBC‬‬

‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬اﺟﺰاي اﺻﻠﻲ ﻳﻚ واﺣﺪ ‪ RBC‬و اﻫﻤﻴﺖ آﻧﻬﺎ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﺮﺿـﻪ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﻫﺎي ﺗﺠﻬﻴﺰات ‪ RBC‬از ﻧﻈﺮ ﻃﺮاﺣﻲ دﻳﺴﻚ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﺑـﺴﺘﺮ و ﺷـﺎﻓﺖ ﻫـﺎ و ﻃﺮاﺣـﻲ ﺳـﺎﺧﺘﺎري‪،‬‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪ .‬اﺟﺰاء اﺻﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RBC‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺷـﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﺎر و ﻣـﻮاد ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫دﻳﺴﻚ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺤﺮك‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮر ﺑﻮدن و ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎﻓﺖ ﻫﺎ‪ :‬ﺷﺎﻓﺘﻬﺎي ‪ RBC‬ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري و ﭼﺮﺧﺶ دﻳﺴﻜﻬﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ‬
‫ﻃﻮل ﺷﺎﻓﺖ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ‪ 8/23‬ﻣﺘﺮ )‪27‬ﻓﻮت( اﺳﺖ ﻛـﻪ ‪ 7/62‬ﻣﺘـﺮ )‪ 25‬ﻓـﻮت( آن ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ دﻳـﺴﻜﻬﺎ‬
‫اﺷﻐﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻮﻟﻬﺎي ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺎﻓﺖ در ﻣﺤﺪودﻫﺎي از ‪ 1/52‬ﺗﺎ ‪ 7/62‬ﻣﺘﺮ)‪ 25 -5‬ﻓـﻮت( ﻧﻴـﺰ ‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﺷﻜﺎل ﺷﺎﻓﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎزﻧﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮﺑﻊ‪ ،‬ﻛﺮوي و ﻫﺸﺖ ﺿـﻠﻌﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻓﺖ ﻫﺎي اﺳﺘﻴﻞ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮردﮔﻲ داراي ﭘﻮﺷﺶ اﺳﺖ و ﻣﺤﺪوده ﺿﺨﺎﻣﺖ آﻧﻬـﺎ از ‪-13‬‬
‫‪ 30‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ)‪0/5-1/5‬اﻳﻨﭻ( ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ )‪ .(WEF, 1338‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ﺟﺰﺋﻴـﺎت‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎري و ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺷﺎﻓﺖ دﻳﺴﻚ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻮاد دﻳﺴﻚ‪ :‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﭘﻠﻲ اﺗﻴﻠﻦ ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﻲ زﻳﺎد در ﺷﺎﻓﺖ و دﻳﺴﻜﻬﺎي ‪ RBC‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻬﺎي ﺷﻴﺎردار ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﺎرﻫﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻗﺎﺑﻞ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ را زﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﻮاع دﻳﺴﻜﻬﺎي ‪ RBC‬ﺑﺮ اﺳـﺎس ﻣـﺴﺎﺣﺖ‬
‫ﻛﻞ دﻳﺴﻜﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ روي ﺷﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺼﻮرت داﻧﺴﻴﺘﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ )اﺳﺘﺎﻧﺪارد(‪ ،‬داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻣﺘﻮﺳـﻂ و‬
‫داﻧﺴﻴﺘﻪ ﺑﺎﻻ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬دﻳﺴﻜﻬﺎي داﻧﺴﻴﺘﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻛـﻪ ﺑـﺼﻮرت دﻳـﺴﻜﻬﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﻣـﺴﺎﺣﺖ‬
‫ﺳﻄﺢ ‪ 100000) 3300 m2‬ﻓﻮت ﻣﺮﺑﻊ( ﺑﺎزاي ﻫﺮ ‪ 8/23‬ﻣﺘﺮ )‪27‬ﻓﻮت( ﺷﺎﻓﺖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻓـﻀﺎي‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي را در ﺑﻴﻦ دﻳﺴﻜﻬﺎ اﺷﻐﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ ﻳﻚ دﻳﺎﮔﺮام ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪RBC‬‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ دﻳـﺴﻜﻬﺎي ﺑـﺎ داﻧـﺴﻴﺘﻪ ﻣﺘﻮﺳـﻂ و ﺑـﺎﻻ داراي ﻣـﺴﺎﺣﺖ ﺳـﻄﺢ ‪m2‬‬
‫‪ (120000-180000 ft2) 11000-16700‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ‪ 8/23‬ﻣﺘﺮ)‪ 27‬ﻓﻮت( ﺷـﺎﻓﺖ اﺳـﺖ و ﻣﻌﻤـﻮﻻً در‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻴﺎﻧﻲ و ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RBC‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻤﺘﺮي اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺮﻛﺘﻲ‪ :‬اﻛﺜﺮ واﺣﺪﻫﺎي ‪ RBC‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺤﺮك ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﮔـﺮدش‬
‫در ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺷﺎﻓﺖ ﻣﺮﻛﺰي ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 3/7‬ﻳﺎ ‪ 5) 5/6 kW‬ﻳﺎ ‪7/5‬‬
‫اﺳﺐ ﺑﺨﺎر( ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﺷﺎﻓﺖ ﻗﺪرت دارد‪ .‬واﺣﺪﻫﺎي ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺑـﺎ ﻫـﻮا ﻧﻴـﺰ ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬
‫ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺑﺎ ﻫﻮا ﺷﺎﻣﻞ ﻇﺮوف ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻋﻤﻴﻖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻃﺮاف دﻳﺴﻜﻬﺎ ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﻮا ﻛـﻪ در‬
‫‪۴۴٠‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫زﻳﺮ دﻳﺴﻜﻬﺎ ﻗﺮار دارد و ﻳﻚ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻫـﻮا ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬـﺎي ﻫـﻮاي ﺿـﺮوري ﺑـﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﭼﺮﺧﺸﻲ ﻃﺮاﺣﻲ در ﻳﻚ ﺷﺎﻓﺖ ﺑﺎ داﻧﺴﻴﺘﻪ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ (130 scfm) 5/3 m3/min‬و‬
‫در ﻳﻚ ﺷﺎﻓﺖ ﺑﺎ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﺑﺎﻻ ‪ (270 scfm) 7/6 m3/min‬اﺳﺖ‪ .‬رﻫﺎ ﺷﺪن ﻫﻮا ﺑﺪاﺧﻞ ﻇـﺮوف‪ ،‬ﻧﻴـﺮوي‬
‫ﺷﻨﺎور اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻛﺖ ﺷﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ دو ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ‬
‫اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻟﺘﻬﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ ﺷﺎﻓﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺎﻧﻚ‪ :‬ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﺗﺎﻧﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ‪ RBC‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ (0/12 gal/ft2)0/0043 m3‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﺘـﺮ‬
‫ﻣﺮﺑﻊ از ﻣﺴﺎﺣﺖ دﻳﺴﻚ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺠﻢ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي )‪ 45 (12000 gal‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌـﺐ ﺑـﺮاي‬
‫ﻳﻚ ﺷﺎﻓﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ‪ 3300 m2‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﺣﺠﻢ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ‪ 1/44‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫در ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ )‪ 0/08 m3/m2.d (2 gal/ft2‬ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺘﺪاول آب در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺷﺪن ‪ 40‬درﺻﺪ دﻳﺴﻜﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/5‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮر ﺳﺎزي‪ :‬ﭘﻮﺷﺸﻬﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺤﻜﻢ ﻓﺎﻳﺒﺮﮔﻼس ﻟﻮﻻ ﺷﺪه ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺑﺎﻻي ﻫﺮ ﺷـﺎﻓﺖ ﺗـﺪارك‬
‫دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آب و ﻫﻮاي ﺳﺮد و ﺑﻬﺒﻮد دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻳﺎ ﺑـﻪ‬
‫دﻻﻳﻞ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ در داﺧﻞ ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻗﺮار داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ‪ RBC‬ﺑﺼﻮرت ﺳـﺮ ﭘﻮﺷـﻴﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ‪ (1‬دﻳﺴﻜﻬﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ از ﺗﺠﺰﻳﻪ در ﺑﺮاﺑـﺮ اﺷـﻌﻪ ﻓـﺮاﺑﻨﻔﺶ ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﺷـﻮد ‪ (2‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ از‬
‫دﻣﺎﻫﺎي ﻛﻢ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﻮد ‪ (3‬دﻳﺴﻜﻬﺎ و ﺗﺠﻬﻴﺰات را از ﺻﺪﻣﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﻨﺪ ‪ (4‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗـﺪرﻳﺠﻲ ﺟﻠﺒـﻚ‬
‫را در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ :‬ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ‪ RBC‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫در آن ﺗﻤﺎم ﻟﺠﻦ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﺑـﺮاي ﭘـﺮدازش در ﺗﺎﺳﻴـﺴﺎﺗﻲ ﻟﺠـﻦ ﺣـﺬف ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺳﺮ رﻳﺰ ﻣﻌﻤﻮل ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ RBC‬ﻣـﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 3-2‬ﺑﺮاي ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪RBC‬‬

‫روﺷﻬﺎي ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ‪ RBC‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﻃﺮح ﭘـﺎﻳﻠﻮت و ﻃـﺮح ﺑـﺎ ﻣﻘﻴـﺎس‬
‫ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ دﻳﺴﻚ و ﺑﺎرﮔﺬاري وﻳﮋه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ g/m2‬ﺳﻄﺢ‬
‫دﻳﺴﻚ در روز ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬روﺷﻬﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ‪ RBC‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺣـﺬف ‪BOD‬‬
‫و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺬف ‪ :BOD‬ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ‪ RBC‬در )‪ WEF(2000‬ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻟﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه ﻛﻤﺘﺮي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫‪۴۴١‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻣﻘﺪار ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در دﺳﺘﻮر اﻟﻌﻤﻞ ﺳﺎزﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺑﻌـﻀﻲ ﻣـﻮارد ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ‪ BOD‬ﻛﻤﺘـﺮ از‬
‫‪30‬درﺻﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺪل درﺟﻪ دوم ﺗﻮﺳﻂ اﭘﺎﺗﻜﻦ)‪ (U.S.EPA,1385‬ﺑﺮاي ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻣـﺴﺎﺣﺖ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ RBC‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺎﺻﻞ از ‪ 3‬ﻃﺮح ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣـﻞ و‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻃﺮﺣﻲ ﻫﺎي راﻛﺘﻮر ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺪل درﺟـﻪ دوم ﺗﻮﺳـﻂ ﮔـﺮادي و ﻫﻤﻜـﺎران‬
‫)‪ (1333‬ﺑﻪ واﺣﺪﻫﺎي ‪ SI‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ دﻳﺴﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺪل ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪− 1 + 1 + ( 4)(0.00974)( AS / Q ) S n −1‬‬
‫= ‪Sn‬‬ ‫)‪(3 − 27‬‬
‫) ‪( 2)(0.00974)( AS / Q‬‬
‫‪ = Sn‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل در ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪mg /L , n‬‬
‫‪ = As‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ دﻳﺴﻚ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪m2 , n‬‬
‫‪ = Q‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن‪m3/d ،‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ راﺑﻄﻪ ‪ 3-27‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ sBOD/BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ‪ 0/5‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑـﺪون‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ ﻛﻪ وارد ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RBC‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ‬
‫‪ sBOD/BOD‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/5-0/75‬را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ‪BOD‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎر ﮔﺬاري آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل واﺣـﺪ ‪ RBC‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ اول ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺮاﺑـﺮ ﻳـﺎ ﻛﻤﺘـﺮ از ‪g‬‬
‫‪ 12-15 sBOD/m2.d‬ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ دﻳﺴﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول و ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ از راﺑﻄـﻪ‬
‫‪ 3-27‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬روش ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻧـﺪازه ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ RBC‬ﺑـﺮاي ﺣـﺬف‬
‫‪ BOD‬در ﺟﺪول ‪ 3-3‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﻣﺜﺎل ‪ 3-7‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-3‬روش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ)‪ (RBC‬ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧﺎن‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ و دﺑﻲ ﻓﺎﺿﻼب را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ دﻳﺴﻚ را ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠـﻮل ‪-15 sBOD/m .d ،‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 12‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺷﺎﻓﺘﻬﺎي ‪ RBC‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﻳﺴﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪار ﺑﺎ داﻧﺴﻴﺘﻪ ‪ 3300 m‬در ﻫﺮ ﺷـﺎﻓﺖ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫‪3‬‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ردﻳﻒ ﻫﺎ را ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺮ ردﻳﻒ ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ و ﻣﺴﺎﺣﺖ دﻳﺴﻚ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﺷـﺎﻓﺖ‬ ‫‪4‬‬
‫را در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻛﻤﺘﺮ ‪ ،‬ﻳﻚ دﻳﺴﻚ ﺑـﺎ داﻧـﺴﻴﺘﻪ ﺑـﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﺪﺳﺖ آﻣـﺪه در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ‪ ، 4‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠـﻮل را در ﻫـﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫‪5‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ اﮔﺮ ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻌﺪاد ﺷﺎﻓﺖ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ و ﻳﺎ ﻣـﺴﺎﺣﺖ دﻳـﺴﻚ ﺑـﺎزاي‬
‫ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟـﻲ ﺑﺪﺳـﺖ ﻣـﻲ آﻳـﺪ؟ در ﺻـﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ ،‬روﺷﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﺮدن ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ ارزﻳـﺎﺑﻲ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۴۴٢‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪g /m .d × 0.0624 = lb/10 ft .d :‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 3-7‬ﻃﺮاﺣﻲ ‪ RBC‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ :BOD‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷـﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣـﻲ داده ﺷـﺪه‬
‫در زﻳﺮ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RBC‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اي را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‬ ‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫اوﻟﻴﻪ‬
‫‪4000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ‬
‫‪20‬‬ ‫‪140‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪sBOD‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪g/m3 = mg/L :‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺗﻌﺪاد ﺷﺎﻓﺘﻬﺎي‪ RBC‬را در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺮﺣﻠﻪ اول را ‪ 15 g/m2.d‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ = (90 g / m 3 )4000 m 3 / d = 360000 g / d‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل‬
‫) ‪(360000 g / d‬‬
‫= ﻣﺴﺎﺣﺖ دﻳﺴﻚ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬ ‫‪= 24000 m 2‬‬
‫) ‪(15 g / m 2 .d‬‬
‫‪ 3300‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﺷﺎﻓﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪24000 m‬‬
‫= ﺗﻌﺪاد ﺷﺎﻓﺖ‬ ‫‪= 2.6‬‬
‫ﺷﺎﻓﺖ ‪(9300 m 2 /‬‬ ‫)‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول از ‪ 3‬ﺷﺎﻓﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ‪ 3300‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﺷﺎﻓﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺗﻌﺪاد ردﻳﻒ ﻫﺎ و ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮض‪ 3 :‬ردﻳﻒ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ‪ 3‬ﻣﺮﺣﻠﻪ در ﻫﺮ ردﻳﻒ‬
‫) ‪(4000 m 3 / d‬‬
‫= دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﺮ ردﻳﻒ‬ ‫‪= 1333.3 m 3 / d‬‬
‫ردﻳﻒ ‪3‬‬

‫‪ -3‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل را در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺷـﺎﻓﺖ و ﺟﺮﻳـﺎن ﻫـﺮ ردﻳـﻒ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از راﺑﻄﻪ ‪ 3-27‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۴۴٣‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫اﻟﻒ( ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪: 1‬‬

‫‪− 1 + 1 + (4 )(0.00974 )( As / Q ) S n−1‬‬
‫= ‪S1‬‬
‫)‪(2)(0.00974 )( As / Q‬‬
‫‪S 0 = 90 g / m 3‬‬
‫‪As / Q = 9300 m 2 /(1333.3 m 3 / d ) = 6.97 d / m‬‬
‫‪− 1 + 1 + 24.6‬‬
‫= ‪S1‬‬ ‫‪= 29.8 g / m 3‬‬
‫‪0.136‬‬
‫ب( ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را )اﻟﻒ( ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎزده ‪ S3‬و‪ S2‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪S2=14/8g/m3‬‬
‫‪S3=3/1g/m3‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺪف ‪S3‬رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 10g/m3‬ﺑﻮد‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺑﺎرﮔﺬارﻳﻬﺎي آﻟﻲ و ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪:‬‬
‫) ‪(4000 m 3 / d )(90 g sBOD / m 3‬‬
‫= ‪Lorg‬‬ ‫‪= 12.9 g sBOD / m 2 .d‬‬
‫) ‪(3)(9300 m‬‬ ‫‪2‬‬

‫ب( ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻛﻞ‪:‬‬

‫) ‪(4000 m 3 / d )(140 g / m 3‬‬
‫= ‪Lorg‬‬ ‫‪= 6.7 g BOD / m 2 .d‬‬
‫) ‪(3 stage)(3shaft / stage)(9300 m 2 / shaft‬‬
‫ج( ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪:‬‬
‫) ‪(4000 m / d‬‬‫‪3‬‬
‫= ‪HLR‬‬ ‫‪= 0.05 m 3 / m 2 .d‬‬
‫) ‪(3 stage)(3 shafts / stage)(9300 m / shaft‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ -5‬ﺧﻼﺻﻪ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪3‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺗﻌﺪاد زﻧﺠﻴﺮه‬
‫‪1333/3‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه‬
‫‪3‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫‪9300‬‬ ‫‪m2‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻛﻞ دﻳﺴﻚ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫‪12/3‬‬ ‫‪g BOD/m2.d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ sBOD‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‬
‫‪3‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻛﻞ ﺷﺎﻓﺖ‬
‫‪6/7‬‬ ‫‪g BOD/m2.d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺳﺮاﺳﺮي‬
‫‪0/05‬‬ ‫‪m3/m2.d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻫﺮ ﺷﺎﻓﺖ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬در ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﻛﻤﺘﺮ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺮاﺣﻞ دو و ﺳﻪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﻘﺪاري ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪۴۴۴‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ :‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﭘﺴﺎﺑﻬﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻳﺎ ﺑﺎرﻫﺎي ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺬف ‪ BOD‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬از ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ‪ RBC‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺛﺎﻟـﺚ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮان ﻣﺸﺎﺑﻪ روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه )ﻗﺴﻤﺖ ‪ (3-2‬ﻋﻤﻞ ﻛـﺮد‪ .‬ﻣﻘـﺪار ‪rn.max‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻴﺪاﻧﻲ ‪ 1/5g N/m2.d‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ .(U.S.EPA, 1384‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺣـﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‪ ،‬ﺑـﺎ اﺿـﺎﻓﻪ ﻛـﺮدن ‪ BOD‬ﻣﺤﻠـﻮل ﺑـﻪ واﺣـﺪﻫﺎي ‪ RBC‬از‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻳﺎ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ ‪ 10-15 mg/l‬ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺑﺮاي ﻓﻀﺎي روي دﻳـﺴﻚ ‪ RBC‬رﻗﺎﺑـﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه در ﺗﺎﻧﻚ ‪ RBC‬ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل راﺑﻄﻪ دارد‪ .‬ﭘـﺎﻧﻮ و ﻣﻴـﺪﻟﺒﺮوﻛﺲ )‪ (1383‬راﺑﻄـﻪ‬
‫اي را ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺎر ﮔﺬاري ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اراﺋﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪Frn = 1.00 − 0.1 sBOD‬‬ ‫)‪(3 − 28‬‬
‫‪ : Frn‬ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺪون ﺗﺎﺛﻴﺮ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل‬
‫‪ : sBOD‬ﺑﺎر ﮔﺬاري ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل‪g/m2.d ،‬‬

‫در ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ‪ ، 10 g sBOD/m2.d‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺻﻔﺮ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 3-4‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه‬
‫ﻫﻤﺮاه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دوﮔﺎﻧـﻪ ﻳـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل ‪ /‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺟﻔﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺨـﺸﻲ از ﻃـﺮح ارﺗﻘـﺎء‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﻳﻜﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻳﺎ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ )ﭘﺎرﻛﺮ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1334،‬ﻓﺮاﻧﻴﺪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻣﺰﻳﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﻫﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺠﺰا را دارد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ (1‬ﺛﺒﺎت و ﭘﺎﻳﺪاري در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﻮك در ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷـﺪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ‪ (2‬ﺑﺎزده ﺣﺠﻤﻲ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺮژي ﻛﻢ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑـﺖ ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ‪ BOD‬ﺟﺰﺋـﻲ ‪ (3‬ﻧﻘـﺶ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل و ‪ (4‬اﻣﻜﺎن ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل‪ .‬ﺳـﻪ ﻧـﻮع ﻛﻠـﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ در زﻳﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ‪ /‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه و ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات ‪ /‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫اوﻟﻴﻦ ﮔﺮوه ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ‪ /‬ﺗﻤـﺎس ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫)‪ (TF/SC‬ﻳﺎ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ‪ /‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل )‪ (TF/AS‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 3-13‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪ‪ .‬ﺗﻔـﺎوت‬
‫‪۴۴۵‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫اﺻﻠﻲ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ‪ ،‬زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﻫﻮادﻫﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ TF/SC‬در ﺣﺪ ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﭼﻨـﺪ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ TF/AS‬اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ از ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه )ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳـﻨﮕﻲ ﻳـﺎ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ (‪،‬‬
‫ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﻳﻚ زﻻل ﺳﺎز ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻫﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺪون زﻻل ﺳﺎزي ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل وارد ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﻪ ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ اﺻﻼح ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ TF/SC‬ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ ،‬ج‪ ،‬د‪ 3-13‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و ﭼﺎﻫﻚ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺮﻛﺰي ﻟﺨﺘﻪ ﺳﺎز ﺑﺮاي زﻻل ﺳﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ TF/AS‬در ﺷـﻜﻞ ب‪-13‬‬
‫‪ 3‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ TF/AS‬در ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻌﻨﻮان ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﺎ ﺑﺎر زﻳﺎد )راﻓﻴﻨﮓ( ﺑﺮاي ﺣـﺬف ‪ 40-70‬درﺻـﺪ ‪ BOD‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و ﺑﻌﻨـﻮان ﻳـﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫)‪ (RF/AS‬راﻓﻴﻨﮓ ﻓﻴﻠﺘﺮ‪ /‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 4‬ﺑﺮاﺑـﺮ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ TF/SC‬اﺳﺖ )ﺟـﺪول ‪ 3-10‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺣـﻮض‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ‪ 50-70‬درﺻﺪ ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل ﻣﺘـﺪاول ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫‪ RF/AS‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﻧﺮژي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻤﻲ ﺑـﺎزاي ﻣﻘـﺪار‬
‫‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻫﻤﺰﻣـﺎن‬
‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺪﻳﻜﺲ ﺣﺠﻤﻲ ﻟﺠﻦ ‪ SVI‬در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﻣـﻲ ﮔـﺮدد )ﺑﻴـﺴﻴﻨﮕﺮ و ﻫﻤﻜـﺎران‪،‬‬
‫‪ .(1380‬ﺗﻔﺎوت اﺻﻠﻲ ﺑﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ TF/SC‬و ‪ RF/AS‬در ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه و ﻣﻘﺪار زﻣـﺎن‬
‫ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 3-10‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺎرﮔـﺬاري آﻟـﻲ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﻛـﻢ‬
‫ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ TF/SC‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﺪف از ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ‪ ،‬ﺣـﺬف ‪ BOD‬ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه و ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي ﺟﺮم ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل ﻟﺨﺘـﻪ ﺷـﺪه ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺟﺎﻣـﺪات ﭘﺮاﻛﻨـﺪه ﺷـﺪه ﺣﺎﺻـﻞ از‬
‫اﺳﻼﻓﻴﻨﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ‪ TSS‬و‪ BOD‬ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 10 mg/L‬و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫‪ 15 mg/L‬اﺳﺖ )ﻫﺎرﻳﺴﻮن و ﻫﻤﻜﺎران‪1384 ،‬؛ ﻧﻮرﻳﺲ و ﻫﻤﻜﺎران‪.(1382،‬‬
‫‪۴۴۶‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-13‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ /‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ :‬اﻟﻒ( دﻳﺎﮔﺮام ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ )‪ (TF/SC‬ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات‪/‬‬
‫ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ب( دﻳﺎﮔﺮام ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ )‪ (TF/AS‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ /‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ج( ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ)‪ (TF/SC‬ﺗﻤﺎس‬
‫ﺟﺎﻣﺪات‪ /‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه د( ﺗﺼﻮﻳﺮ واﺣﺪ ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺷﻜﻞ ج‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-10‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي )‪ (TF/SC‬ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات ‪/‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه و )‪ (RF/AS‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫‪ /‬راﻓﻴﻨﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮاﻟﻒ ‪:‬‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫‪ MLSS,mg/L SRT,d‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮرﻳﺰ‬ ‫‪t, min‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﺎﻓﻲ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ب‬
‫ﭘﻴﻚ زﻻل‬ ‫ﭼﻜﻨﺪه ‪kg‬‬
‫ﺳﺎز ‪m/h ،‬‬ ‫‪BOD/m3.d‬‬

‫‪1/8-3‬‬ ‫‪1000-3000‬‬ ‫‪0/3-2‬‬ ‫‪10-60‬‬ ‫ج‬

‫‪0/3-1/2‬‬ ‫‪TF/SC‬‬
‫‪2-3/5‬‬ ‫‪2500-4000‬‬ ‫‪2-7‬‬ ‫‪10-60‬‬ ‫‪1/2-4/8‬‬ ‫‪RF/AS‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﭘﺎرﻛﺮ و ﺑﺮاﺗﺒﻲ)‪(2001‬‬
‫ب‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮاي ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ج‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن – اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪Kg/m3.d ×62.4280 = lb/103ft3.d :‬‬
‫‪m/h × 0.4030 = gal/ft2.min‬‬
 ‫‪۴۴٧‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ و ‪ SRT‬ﺣﻮض ﺗﻤﺎس ﻫﻮادﻫﻲ ‪ TF/SC‬ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺤﺪوده اي از ‪0/15-1‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ و ‪ 0/5-2‬روز دارد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻃﺮﺣﻬﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎﻧـﺎل ﻫـﻮادﻫﻲ ﺑـﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن زﻣـﺎن ﺗﻤـﺎس‬
‫ﻫﻮازي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺪل راﻛﺘﻮر ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن ﭘﻴـﺴﺘﻮﻧﻲ ﺑـﺼﻮرت زﻳـﺮ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎي درﺟﻪ اول ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲ ﺷﻮد )ﻣﺎﺗﺎﺳﻜﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‪.(1386 ،‬‬
‫‪S‬‬
‫‪ln‬‬ ‫‪= − k 20θ (T − 20 ) Xt‬‬ ‫)‪(3 − 29‬‬
‫‪S0‬‬
‫‪ BOD : S0‬ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط در ورودي ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻤﺎس‪mg/L ،‬‬
‫‪ BOD : S‬ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻌﺪ از زﻣﺎن ‪mg/L , t‬‬
‫‪ : K20‬ﺿﺮﻳﺐ ﺳﺮﻋﺖ واﻛﻨﺶ در ﺟﻪ اول در دﻣﺎي ‪L/mg.min ، 20°C‬‬
‫‪ : θ‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ دﻣﺎ )ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪(θ = 1.035‬‬
‫‪°‬‬
‫‪ : T‬دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب‪C ،‬‬
‫‪mg/L , MLVSS : X‬‬
‫‪ : T‬زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﺑﺮ اﺳﺎس ﻛﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺎﻧﻚ‪ ،‬دﻗﻴﻘﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ S0‬اﺑﺘﺪاي ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه در ﻣﻮازﻧـﻪ ﺟﺮﻣـﻲ زﻳـﺮ ارﺗﺒـﺎط‬
‫دارد‪:‬‬
‫‪(1 + R ) S 0 = RS e + S1‬‬ ‫)‪(3 − 30‬‬
‫‪ = R‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﺠﺪد ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‬
‫‪ BOD = S0‬ﻣﺤﻠﻮل ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬
‫‪ BOD = S1‬ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات ﻫﻮازي‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﮔﺰارش ﺷﺪه ﺑﺮاي ‪ K20‬ﺣﺪود ‪2-3/3×10-5 L/mg.min‬اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴـﻮﺑﺮي و ﻫﻤﻜـﺎراﻧﺶ )‪(1388‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪1/4×10-5 L/mg.min‬و ‪ 3/5×10-5‬را در دوره ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺠﻤﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮاد ﺧﻨﺜﻲ در ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻴﻮﺑﺮي و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ )‪ (1388‬ﻧﺸﺎن دادﻧـﺪ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬و ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ در ‪ SRT‬ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ‪ 1‬روز ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ BOD‬و ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟﻲ ‪ TF/SC‬ﻣﻮﺛﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﮔﺰارش ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﻮﺑﺮي و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ )‪ ،(1388‬ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ‪ SRT‬ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ‪ 1‬روز ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 7 kg BOD/m3.d‬ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ TF/SC‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫در ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻛﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻓﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘـﺪ‪ .‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن در‬
‫ﺑﺮج ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ داﻧﺴﻴﺘﻪ زﻳﺎد در وﻳﻨﺪزور و اورﺗﺎرﻳﻮ در ﻣﺤﺪوده دﻣﺎﻳﻲ ‪11-20°C‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري‬
‫‪ BOD‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/4-0/7 kg/m3.d‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﺪ )ﭘﺎرﻛﺮ و ﻫﻤﻜﺎران‪.(1338 ،‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 2/8 mg/l‬و ﻏﻠﻈﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺗﻤﺎس ﻧﺎﺣﻴﻪ اي ‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪ و ‪ SRT‬دو ﺗﺎ ﭼﻬﺎر روز ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳـﻂ ‪ 1/3 mg/L‬ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ BOD‬و‪ TSS‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛـﻢ )‪ ،(30-70 g/m3‬از ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑـﺎ زﻻل ﺳـﺎز‬
‫اوﻟﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان از ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺪون اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻼت ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫‪۴۴٨‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻛﺮد‪ .‬داﻳﮕﺮ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ)‪ (1334‬ﻧﻴﺰ ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﺑـﺮاي ﺻـﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨـﺪه ﺑـﺎ ﺑـﺎر‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ )‪ (TF/SC‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ ﺟـﺪا ﺷـﺪه از ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﻤﺎﺳﻲ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ‪ SRT‬ﺗﺌـﻮري ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺑﺬر ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-14‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ /‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه‪ :‬اﻟـﻒ( ﻧﻤـﻮدار‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻠﻲ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﺘﺮ ﻓﻌﺎل )‪ (ABF‬ب( ﻧﻤﻮدار ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻠﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ /‬ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﺘﺮ)‪(BF/AS‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-11‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﺮاي ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﺘﺮ ﻓﻌﺎل )‪ (ABF‬و ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ /‬ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﺘﺮ )‪(BF/AS‬‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫‪ MLSS,mg/L SRT,d‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮرﻳﺰ ﭘﻴﻚ‬ ‫‪t, h‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫‪3‬‬
‫زﻻل ﺳﺎز ‪m/h ،‬‬ ‫‪kg BOD/m . d‬‬

‫‪1/8-3‬‬ ‫‪1500-4000‬‬ ‫‪0/5-2‬‬ ‫─‬ ‫‪0/36-1/2‬‬ ‫‪ABF‬‬

‫‪2-3/5‬‬ ‫‪1500-4000‬‬ ‫‪2-7‬‬ ‫‪2-4‬‬ ‫‪1/2-4/8‬‬ ‫‪BF/AS‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪Kg/m3.d ×62.4280 = lb/103ft3.d :‬‬
‫‪m/h × 0.4030 = gal/ft2.min‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﺘﺮ ﻓﻌﺎل و ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﺘﺮ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬

‫‪۴۴٩‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫دوﻣﻴﻦ ﮔﺮوه ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮔﺮوه اول اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ اﺳـﺘﺜﻨﺎي اﻳﻨﻜـﻪ ‪RAS‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 3-14‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮﮔـﺸﺖ داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد و‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد‪ .‬دو ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﺘﺮ ﻓﻌﺎل )‪ (ABF‬و ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل‪ /‬ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﺘﺮ )‪ (BF/AS‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻣـﺮوزه ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ‪ ABF‬و‬
‫‪ BF/AS‬ﺧﻴﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و ﺗﻨﻬﺎ در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﭼﻮب ﺻﻨﻮﺑﺮ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻳﺎد ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻫـﺮ دو ﺣﺎﻟـﺖ‪ ،‬ﺳـﻨﮓ‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن اﻛﺴﻴﮋن و اﺣﺘﻤﺎل ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺑﺎ وارد ﺷﺪن ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد ﺑﺠﺎي ﺑﺴﺘﺮ ﭼﻮب ﺻﻨﻮﺑﺮ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ABF‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺎر آﻟﻲ ﻛﻢ ورودي ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ ﻣﻌـﺎدل ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ )ﺟﺪول ‪ 3-11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔـﺬاري آﻟـﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ABT‬ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺒـﻮد ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ‪،‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ABF‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﻮﺗﺎه اداﻣـﻪ داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻧـﻮﻋﻲ از‬
‫ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪) BF/AS‬ﺷـﻜﻞ ب‪ 3-14‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ( اﺳـﺖ)ﻫﺎرﻳـﺴﻮن و ﺗﻴﻤﭙـﺎﻧﻲ‪ .(1388 ،‬ﻣﺮاﺣـﻞ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫‪BF/AS‬ﺧﻴﻠﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ RF/AS‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﺮﮔـﺸﺖ ‪ RAS‬ﺑﺠـﺎي ﺣـﻮض‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺎرﻳﺴﻮن و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ)‪ (1384‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ را ﺑـﺮاي ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫‪ BF/AS‬و ‪ RF/AS‬ﻛﻪ در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣـﻞ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ ،‬ﻧـﺸﺎن دادﻧـﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﺪاول ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ‪ BF/AS‬و ‪ ABF‬در ﺟﺪول ‪ 3-11‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل – ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي‬

‫در ﺳﻮﻣﻴﻦ روش ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه و ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﺳﺮي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻳﻚ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ)ﺷﻜﻞ ‪ 3-15‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻛﻪ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﻗـﺮار‬
‫دارد‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي ‪ (1‬ارﺗﻘﺎء ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟﻮد ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ‪ (2‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻗـﺪرت ﻓﺎﺿـﻼب در ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي و ﺻﻨﻌﺘﻲ در ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﺘﺪاول ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ‪ (3‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪه ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن از ﻣﻮاد ﺑﺎزدارﻧﺪه و ﺳﻤﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑـﺎ‬
‫ﻗﺪرت ﺑﺎﻻ را ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬زﻻل ﺳﺎز ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑـﻴﻦ ﺻـﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨـﺪه و واﺣـﺪﻫﺎي ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎر ﺟﺎﻣﺪات را در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﻮادﻫﻲ را ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ /‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه در ﺟـﺪول ‪-12‬‬
‫‪ 3‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪ /‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬

‫‪۴۵٠‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑـﺪون زﻻل ﺳـﺎز ﻣﻴـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺤـﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد و ﺑﺎرﮔـﺬاري‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار ﺣـﺬف‬
‫‪ BOD‬در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣـﺪات ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻌـﻼوه‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ورودي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ؛ اﻣـﺎ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻘﺪار ‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷـﺪه در ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺨﻤـﻴﻦ ‪ SRT‬در‬
‫ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬در ﻧﻤﻮدار ‪ 3-16‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺎرﮔـﺬاري ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬
‫‪ BOD‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ SRT‬ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ و ﻣﻘـﺪار ‪BOD‬‬
‫ﺣﺬف ﺷﺪه در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-15‬ﻧﻤﻮدار ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ زﻻل ﺳﺎز ﻣﻴﺎﻧﻲ‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-12‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل – ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ زﻻل ﺳﺎز ﻣﻴﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪3‬‬
‫‪1-4/8‬‬ ‫‪kg BOD/m . d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬
‫‪2-3/5‬‬ ‫‪m/h‬‬ ‫زﻻل ﺳﺎز ﻣﻴﺎﻧﻲ‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‬ ‫‪h‬‬ ‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫‪2-7‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪SRT‬‬
‫‪0/2-0/5‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫‪F/M‬‬
‫‪1500-4000‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪MLSS‬‬
‫‪2-3/5‬‬ ‫‪m/h‬‬ ‫زﻻل ﺳﺎز ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫اﻟﻒ‪.‬ﺗﺎﺑﻌﻲ از دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪Kg/m .d ×62.4280 = lb/103ft3.d:‬‬
‫‪3‬‬

‫‪m/h × 0.4030 = gal/ft2.min‬‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫‪۴۵١‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻧﻤﻮدار‪ SRT 3-16‬ﻣﻌﺎدل ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪(WEF ,2000) BOD‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 3-17‬ﻣﻘﺪار ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ‪ BOD‬ذره اي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺼﻮرت ﺗـﺎﺑﻌﻲ از ﺑﺎرﮔـﺬاري آﻟـﻲ )ﺑﻮﮔـﻮس‪،‬‬
‫‪(1383‬‬

‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻘﺪار ‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل و‬
‫ذره اي ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮده ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺣـﺬف ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﻣـﺪﻟﻬﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ ﺗﺠﺮﺑـﻲ ﻛﻨـﻮﻧﻲ‬
‫)ﻗﺴﻤﺖ ‪ (3-2‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ BOD‬ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻦ ﺷـﺪه ﭘـﺴﺎب ورودي و ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﺰي ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل )‪ (sBOD‬و ‪ BOD‬ذره اي )‪ (pBOD‬وﺟﻮد ﻧـﺪارد‪ .‬از اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺪﻟﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺣﺬف‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻌﺪ از ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﻬﻢ ‪ BOD‬آﻧﻬﺎ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮآورد ﻛﺮد‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ ‪ BOD‬ذره اي ﻛـﻪ در ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه‬
‫‪۴۵٢‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑـﺮ ﻣﻘـﺪار اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﺠﻢ ‪ BOD‬ذره اي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻬﻢ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺣـﺬف ‪ BOD‬ذره اي در ﻳـﻚ ﻃـﺮح ﭘـﺎﻳﻠﻮت ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه در ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري وﻳﮋه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺎﻣﺪات ‪ COD‬و‪ BOD‬ﺑﺮ روي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫‪ BOD‬ذره اي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ )ﺑﻮﮔﻮس‪ .(1383 ،‬ﺣﺠﻢ ‪ BOD‬ذره اي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه ﻫﻤﺰﻣـﺎن‬
‫ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎر ﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﺨﻤـﻴﻦ درﺻـﺪ ‪ BOD‬ذره اي ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺷـﺪه‬
‫ﭘﺴﺎب ورودي ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺑﺮ روي ﻧﻤﻮدار ‪ 3-17‬ﺗﻬﻴﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل و ‪ BOD‬ذره اي در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه و‬
‫‪ SRT‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﻳـﻦ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮآورد ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه و ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠـﻮل و ‪ BOD‬ذره اي ﻏﻴـﺮ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ ‪ BOD‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ‪ 0/25 -0/5‬ﻣﺘﻐﻴـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻮازﻧـﻪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﺣﻮض ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬و ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ و ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ و رواﺑﻂ ﻛﻠﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 7-4‬و‬
‫‪ 7-5‬در ﺑﺨﺶ ‪ 7‬اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ .‬روش ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠـﻦ و ﺣﺠـﻢ ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫ﺗﺎﻧﻚ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺷـﺎﻣﻞ ‪ RF/AS‬و ‪ TF/SC‬در‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-13‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﺮاﺣﻲ ‪ TF/SC‬در ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪ 3-8‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﺷﻲ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺮح ﻛﻠﻲ آن در ﺟﺪول ‪ 3-13‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-13‬روش ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬
‫ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺻﻴﻒ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ‪ BOD‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪.‬‬ ‫‪-1‬‬
‫‪ SRT‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﺑﺎر زﻳﺎد ‪ SRT ،‬ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺗـﺮي در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬ ‫‪-2‬‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺬف ‪ BOD‬و اﻧﺪازه ﺑﺮج ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل را در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺑـﺮآورد‬ ‫‪-3‬‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ‪ BOD‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ‪ ،‬از ﻧﻤﻮدار ‪ 3-17‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ‪ BOD‬ذره اي ﺣـﺬف ﺷـﺪه‬ ‫‪-4‬‬
‫در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ‪ SRT‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ‪ ،‬از ﻧﻤـﻮدار‪ 3-16‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻘـﺪار را ﺑـﺮاي‬ ‫‪-5‬‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه و ﻣﻘﺪار ‪ BOD‬ﺣـﺬف ﺷـﺪه ‪ ،‬ﻣﻮازﻧـﻪ ﺟﺮﻣـﻲ ‪ BOD‬ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫‪-6‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ اﮔﺮ ‪ SRT ≥ 10‬روز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ‪ BOD‬ورودي ﻛﻪ در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﻤﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬در‬ ‫‪-7‬‬
‫‪۴۵٣‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺣﻮض ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮ روي ﻧﻤـﻮدار‪3-17‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ در ﺗﺎﻧﻚ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه از ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﺑﺎ اﻓﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ در ﺗﺎﻧﻚ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻛﻞ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ‪ ،‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮﻣﻲ ‪ BOD‬ﻧﻬﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻞ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در‬ ‫‪8‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﺎﻧﻚ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﻛﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ ﭘﻴﻚ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮاي ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ در ﺣﻮﺿـﻬﺎي ﺑـﺎ زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ VSS ،‬ﻏﻴـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ )‪ (nbVSS‬در ﻓﺎﺿـﻼب ورودي و‬ ‫‪3‬‬
‫‪ TSS‬ﻏﻴﺮ آﻟﻲ )‪ (TSS-VSS‬در ﻓﺎﺿﻼب ورودي را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ SRT‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺧﺎﻟﺺ و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻏﻠﻈﺖ ‪ ،MLSS‬ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌـﺎل‬ ‫‪10‬‬
‫را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و ﺟﺎﻣﺪات را ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪11‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 3-8‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ )‪ (TF/SC‬ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات‪ /‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ :‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ زﻳﺮ را‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب داده ﺷﺪه در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ )‪ (TF/SC‬ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات ‪ /‬ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و ﻗﻄﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬
‫‪ -2‬ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﺎﻓﻲ در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪kg/d ،‬‬
‫‪ -3‬ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪kg/d ،‬‬
‫‪ -4‬ﻣﻘﺪار ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ در ﻫﺮ روز‪kg/d ،‬‬
‫‪ -5‬ﺣﺠﻢ و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪5000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪130‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪90‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪sBOD‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪52‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪nbVSS‬‬
‫‪°‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫‪3‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪g/m = mg/l :‬‬

‫ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ )‪ (TF/SC‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺗﻌﺪاد ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه = ‪2‬‬
‫‪۴۵۴‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ -2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ‪) k 20 = 0.21( L / s ) 0.5 / m 2‬ﺟﺪول ‪ 3-6‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‬

‫‪ -3‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ = ‪ 6/1‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪3‬‬
‫‪ -4‬ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه =‪0/7kg BOD/m .d‬‬
‫‪ -5‬ﺑﺎزده ﺑﻴﻮﻣﺲ‪0/6g VSS/g BOD =Y‬‬
‫‪ -6‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ‪0/08 g/g.d= Kd‬‬
‫‪UBOD/BOD = bCOD/bsCOD =1/6 -7‬‬
‫‪ BOD -8‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه = ‪0/5BOD‬‬
‫‪ SRT-9‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل = ‪ 1‬روز‬
‫‪2500g/m3 = MLSS -10‬‬
‫‪ sBOD/BOD -11‬زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ = ‪0/5‬‬
‫‪ -12‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ VSS/TSS‬ﺑﻴﻮﻣﺲ = ‪0/85‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و ﻗﻄﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ آﻟﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در راﺑﻄﻪ ‪ 1-67‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪QS 0‬‬ ‫‪QS 0‬‬ ‫‪qS 0‬‬
‫= ‪Lorg‬‬ ‫=‬ ‫=‬
‫) ‪(V )(10 g / kg‬‬
‫‪3‬‬
‫) ‪( A)( D)(10 g / kg‬‬
‫‪3‬‬
‫) ‪D(10 3 g / kg‬‬
‫‪ = A‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬
‫‪ = D‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ = q‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪m /m .d ،‬‬
‫ﺑﺎزده ‪ q‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫) ‪( Lorg )( D )(10 3 g / kg‬‬
‫=‪q‬‬
‫‪S0‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻌﻠﻮم را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ و ‪ q‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫) ‪(0.70 kg / m .d )(6.1 m)(10 g / kg‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫=‪q‬‬ ‫‪= 32.85 m 3 / m 2 .d‬‬
‫) ‪(130 g / m‬‬
‫‪3‬‬

‫ب( ﻗﻄﺮ ﺑﺮج ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪Q‬‬ ‫) ‪(5000 m 3 / d‬‬
‫=‪A‬‬ ‫=‬ ‫‪= 152.2 m 2‬‬
‫) ‪q (32.85 m / m .d‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد دو ﺑﺮج‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻫﺮ ﺑﺮج =‪ 76/1‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬

‫ﻗﻄﺮ ﻫﺮ ﺑﺮج = ‪ 3/8‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ -2‬ﺣﺠﻢ ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل و ذره اي ﺣﺬف ﺷﺪه در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه و ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ از ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه را‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-13‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۴۵۵‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫اﻟﻒ( ‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺬف ﺷﺪه را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-13‬و ﺑﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ ‪sBOD =0/5BOD‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪Se‬‬ ‫‪−kD/ qn‬‬
‫‪=e‬‬
‫‪S‬‬
‫‪0‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-20‬ﺑﺮاي دﻣﺎ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪=k‬‬ ‫‪(1.035) 15−20 = 0.21(1.035) −5 = 0.177 ( L / s ) 0.5 / m 2‬‬
‫‪150 C‬‬ ‫‪20 0 C‬‬

‫ﺿﺮﻳﺐ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺬف را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 3-22‬ﻧﺮﻣﺎل ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪0. 5‬‬
‫⎞ ‪⎛ D1 ⎞ ⎛ S 1‬‬ ‫‪0. 5‬‬
‫⎞ ‪⎛ 6.1 ⎞ ⎛ 150‬‬
‫‪0.5‬‬

‫‪k 0 = k1‬‬ ‫⎜‬ ‫⎟‬ ‫⎜‬ ‫⎟‬ ‫⎜ ‪= 0.177‬‬ ‫⎜ ⎟‬ ‫⎟‬

‫‪15 C‬‬ ‫⎟ ‪⎜D ⎟ ⎜S‬‬ ‫⎠ ‪⎝ 6.1 ⎠ ⎝ 130‬‬
‫⎠‪⎝ 2⎠ ⎝ 2‬‬
‫‪= 0.177 (1.074 ) = 0.19 ( L / s ) 0.5 / m 2‬‬
‫‪Se‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪= e −.19 (6.1) / 0.38 = 0.152‬‬
‫‪S0‬‬
‫‪S e = 0.152(130 )19.7 g / m 3‬‬
‫‪ BOD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺬف ﺷﺪه در ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪ BOD = 90 g / m 3 − 0.5(19.7 g / m 3 ) = 80.1 g / m 3‬ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫ب( ‪ BOD‬ذره اي ﺣﺬف ﺷﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ BOD = BOD − sBOD‬ذره اي در ورودي‬
‫‪pBOD = (130 − 90 ) g / m 3 = 40 g / m 3‬‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ BOD‬ذره اي ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 3-17‬در ‪56%=0/7kg BOD/m3.d‬‬
‫‪ pBOD = (1 − 0.56 )(40 g / m 3 ) = 17.6 g / m 3‬در ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬
‫‪ BOD‬ذره اي ﺣﺬف ﺷﺪه در ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪ pBOD = 40 g / m 3 − 17.6 g / m 3 = 22.4 g / m 3‬ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫ج( ‪ BOD‬را در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ BOD = sBOD + pBOD = (9.9 + 17.6 ) g / m 3 = 27.5 g / m 3‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬
‫‪ -3‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ SRT‬ﺻــﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨــﺪه ﺑــﺎ ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﺷــﻜﻞ ‪ 3-16‬ﺑﺮاﺑــﺮ ‪ 2/5‬روز در ﻣﻘــﺪار ﺑﺎرﮔــﺬاري آﻟــﻲ ‪kg‬‬
‫‪ 0/7BOD/m3.d‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ ، 1-43‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ )ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺟﺎﻣـﺪات = زﻣـﺎن‬
‫ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ(‪:‬‬
‫) ‪Y (S0 − S‬‬
‫=‪X‬‬
‫‪1 + (k d ) SRT‬‬
‫‪ ( S 0 − S ) = (130 − 27.5) = 102.5 g / m 3‬ﺣﺬف ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬
‫‪۴۵۶‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫) ‪0.6 (102.5 g / m 3‬‬

‫= ‪X TF‬‬ ‫‪= 51.2 g / m 3‬‬
‫]) ‪[1 + (0.08 g / g.d )(2.5 d‬‬
‫دور رﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ )راﺑﻄﻪ ‪( 1-50‬در ﻣﻘﺪار ‪ SRT‬ﻛﻮﺗﺎه ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن را در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﻣﻮازﻧﻪ ‪ COD‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ O2 = bCODIN - bCODout - 1.42X‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫) ‪= 1.6(130 g/m 3 - 27.5 g/m 3 ) - 1.42(51.2 g/m 3‬‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه = ‪31/1 g/m3‬‬
‫‪ -4‬ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات)‪ (SC‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ = ‪27,5 g/m3‬‬
‫‪ 1 = SRT‬روز‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺣﺎﺻﻞ از اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻮاد آﻟﻲ‪:‬‬
‫) ‪0.6 (27.5 g / m 3‬‬
‫= ‪X SC‬‬ ‫‪= 15.3 g / m 3‬‬
‫]) ‪[1 + (0.08 g / g.d )(1 d‬‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻌﺪ از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺗﻮده ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺻﺎﻓﻲ‪:‬‬
‫) ‪(51.2 g / m 3‬‬
‫= ‪X TF ,decay‬‬ ‫‪= 47.4 g / m 3‬‬
‫]) ‪[1 + (0.08 g / g.d )(1 d‬‬
‫ﻛﻞ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻳﺎ وارد ﺷﺪه ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫‪= 62.7 g / m 3 = 47.4 g / m 3 + 15.3 g / m 3‬‬
‫‪ -5‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ‪ SC‬را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ g/m3‬و ‪ kg O2/d‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = 1.6 (130 g / m 3 ) − 1.42(62.7 g / m 3 ) = 119 g / m 3‬ﻛﻞ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫ﺣﺠﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل = ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ -TF‬ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫‪= 119 g / m 3 − 91.1 g / m 3 = 27.9 g / m 3‬‬
‫‪kg O2 / d = ( 27.9 g / m 3 )(5000 m 3 / d )(1 kg / 10 3 g ) = 140 kg / d‬‬
‫‪-6‬ﺣﺠﻢ ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ روز را )‪ (TSS‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺟﺎﻣﺪات ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ﺧﻨﺜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = TSS − VSS = 60 g / m 3 − 52 g / m 3 = 8 g / m 3‬ﺟﺎﻣﺪات ﺧﻨﺜﻲ‬
‫ب( ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ در ﻫﺮ روز را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ g/m3‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ + nbVSS‬ﻣﻮاد ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ﺧﻨﺜﻲ ‪ +‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ = ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات‬
‫) ‪(62.7 g VSS / m 3‬‬
‫=‬ ‫‪+ 8 g / m 3 + 20 g / m 3 = 101.8 g / m 3‬‬
‫) ‪(0.85 g VSS / g TSS‬‬
‫ج( ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ در ﻫﺮ روز را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ kg/d‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ ‪PX = (101.8 g / m 3 )(5000 m 3 / d )(1 kg / 10 3 g ) = 509 kg / d‬‬
‫‪ -7‬ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۴۵٧‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫اﻟﻒ( ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-55‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪( X TSS )(V ) = PX ,TSS ( SRT‬‬
‫) ‪PX ,TSS ( SRT‬‬ ‫) ‪(509 kg / d )(1.0 d )(10 3 g / kg‬‬
‫=‪V‬‬ ‫=‬ ‫‪= 203.6 m 3‬‬
‫‪X TSS‬‬ ‫) ‪(2500 g / m 3‬‬
‫ب( زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪(203.6 m 3 )(24 h / d‬‬
‫=‪t‬‬ ‫‪= 0.98 h‬‬
‫) ‪(5000 m 3 / d‬‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‪ :‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺬف ‪ BOD‬و اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه رﺿﺎﻳﺖ ﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫ﻓـــﺮاﻫﻢ ﺷـــﺪه در ﻟﺠـــﻦ ﻓﻌـــﺎل ﺑـــﺎزاي ﻫـــﺮ ﮔـــﺮم ‪ BOD‬ﺣـــﺬف ﺷـــﺪه ﺳﻴـــﺴﺘﻢ ﺑﺮاﺑـــﺮ ‪0/2‬‬
‫اﺳﺖ])‪ [(27/9mg/l)/(130mg/l‬ﻛﻪ ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﻤﺨـﻮاﻧﻲ ﺧـﻮﺑﻲ دارد‪ .‬ﻣﻴـﺰان ﺑﺮﮔـﺸﺖ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ زﻻل ﺳﺎز ‪ ،‬ﺑﻪ روش ﻣﺸﺎﺑﻪ آﻧﭽﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 3-5‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻮاد ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﻮاد‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻠﻖ در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻳﺎ ﺑﺼﻮرت ﺛﺎﺑـﺖ در ﺗﺎﻧـﻚ ﻫـﻮادﻫﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑـﺎ ﻓـﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑـﺖ اﺳـﺖ‬
‫)ﺳﻦ و ﻫﻤﻜﺎران‪ ،‬اﻟﻒ‪، 1334‬ب‪ .(1334‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴـﻮﻣﺲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﺗﺎﻧـﻚ‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎﻋﺚ ارﺗﻘﺎء ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻌﻨﻮان ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻧـﺪازه‬
‫ﺣﻮض ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮاي ﺑﻬﺒـﻮد ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي ﺣﺠﻤـﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن و اﻧﺠـﺎم‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ در ﻋﻤﻖ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻲ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺑﺎﻳﻠﻮت ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺼﻮرت ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ و ﺗﻮﺻﻴﻒ و ﺗﻌﺪادي از ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ اراﺋﻪ ﻣـﻲ‪-‬‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻌﻠﻖ داﺧﻠﻲ‬

‫ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﻴﺶ از ‪ 10‬ﻣﻮرد و در ﺣـﺎل آﻣـﺎرﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻓﺮآﻳﻨـﺪي وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ اﻧـﻮاع‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻠﻖ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻗﺮار دارد )ﺷﻜﻞ ‪ 3-18‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺷﺎﻣﻞ »ﻛـﺎﭘﺘﺮ« ‪» ،‬ﻟﻴﻤﭙـﻮر« و »ﻛﺎﻟـﺪﻧﺲ «‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪۴۵٨‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-18‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻌﻠﻖ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ .‬ﺑﺪون اﺧـﺘﻼط ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺴﺘﺮ ﻣﻌﻠـﻖ در‬
‫ﺳﻄﺢ راﻛﺘﻮر ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎﭘﺘﺮ و ﻟﻴﻤﭙﻮر‪ :‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎﭘﺘﺮ‪ 1‬و ﻟﻴﻤﭙﻮر‪ ،2‬ﻻﻳﻪ ﻫﺎي اﺳﻔﻨﺠﻲ ﺑﺎ داﻧـﺴﻴﺘﻪ وﻳـﮋه ﺣـﺪود ‪g/cm3‬‬
‫‪ 0/35‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺷﻨﺎور آزاد در راﻛﺘـﻮر ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ و ﺗﻮﺳـﻂ آﺷـﻐﺎﻟﮕﻴﺮﻫﺎي ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺷﻜﻞ ‪ 3-13‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻻﻳﻪ ‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 30‬درﺻﺪ ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻌﺎد ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﺘﺮ در ﺟﺪول ‪ 3-14‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺧﺘﻼط ﺣﺎﺻﻞ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮادﻫﻲ دﻳﻔﻴﻮزري‪،‬‬
‫ﻻﻳﻪ ﻫﺎي اﺳﻔﻨﺠﻲ را در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﮔﺮدش در ﻣﻲ آورد؛ اﻣﺎ ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از روﺷـﻬﺎي اﺧـﺘﻼط اﺿـﺎﻓﻲ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ﺗﺠﻤـﻊ ﻳﺎﺑـﺪ و در ﺳـﻄﺢ ﻣﻌﻠـﻖ ﺷـﻮد )ﺑﺮﻳﻨـﻚ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪1336 ،‬؛ ﮔﻮﻻ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1334 ،‬ﻳﻚ ﺑﺮش دﻫﻨﺪه ﻫﻮا ﺑﺮاي ﺗﻤﻴﻴﺰ ﻛـﺮدن ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ آﺷـﻐﺎﻟﮕﻴﺮ‬
‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻳﻚ ﭘﻤﭗ ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣـﻮاد ﺑـﺴﺘﺮ ﺑـﻪ اﻧﺘﻬـﺎي ورودي راﻛﺘـﻮر اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪات از ﻃﺮﻳﻖ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﺘﺪاول ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد و دﻓﻊ ﻟﺠﻦ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬از ﺧﻂ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺰﻳﺖ اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ اﺳﻔﻨﺠﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎرﮔﺬاري در ﻃﺮح ﻣﻮﺟﻮد ﺑـﺪون اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑـﺎر‬
‫ﺟﺎﻣﺪات زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻴﻮﻣﺲ در ﺣﻮض ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣـﻲ ﻣﺎﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬري ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/5-4 kg/m3.d‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻫـﺎي ‪MLSS‬‬
‫ﻣﻌﺎدل ‪ 3000-5000 mg/L‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ )‪ .(WEF، 2000‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﺎت در ﻣﻘﻴـﺎس‬
‫ﭘﺎﻳﻠﻮت و ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﺮ اﺳﻔﻨﺠﻲ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮاً ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠـﻮط رﺷـﺪ‬
‫ﻣﻌﻠﻖ‪ ،‬ﺑﺎ ‪ SRT‬ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺪون ﺑﺴﺘﺮ داﺧﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪. Captor‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.Limpor‬‬
‫‪۴۵٩‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ 3-13‬ﻧﻤﻮدار ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﺪاول ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﻴﻤﭙﻮر و ﻛﺎﭘﺘﻮر‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-14‬ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫اﺑﻌﺎد ‪mm ،‬‬ ‫ﻣﻮاد‬ ‫ﻧﺎم‬
‫‪30×25×25‬‬ ‫ﭘﻠﻲ اورﺗﺎن‬ ‫‪Captor‬‬
‫‪10-13‬‬ ‫ﭘﻠﻲ اورﺗﺎن‬ ‫‪Linpor‬‬

‫ﻛﺎﻟﺪﻧﺲ‪ :1‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺘﺤﺮك )‪ 2(MBBR‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷـﺮﻛﺖ ﻧـﺮوژي »ﻛﺎﻟـﺪﻧﺲ ﻣﻴﻠـﺪج‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي« ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن اﺟﺰاي ﻛﻮﭼﻚ ﺣﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﺳﺘﻮاﻧﻪ از ﺟﻨﺲ‬
‫ﭘﻠﻲ اﺗﻴﻠﻦ )داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻣﺨﺼﻮص‪ (0/36 g/cm3‬در ﺣﻮﺿﻬﺎي ﻫﻮادﻫﻲ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻫﻮادﻫﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ رﺷـﺪ‬
‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ 3-20‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼـﻚ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 10‬ﻣﻴﻠـﻲ ﻣﺘـﺮ ﻗﻄـﺮ و ‪7‬‬
‫ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺗﺼﺎﻻﺗﻲ درون اﺳـﺘﻮاﻧﻪ و ﺑﺎﻟـﻪ ﻫـﺎي ﻃـﻮﻟﻲ در ﺑﻴـﺮون ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺣﺎﻣﻠﻬـﺎي‬
‫ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻮراﺧﺪار )ﺳﻮراﺧﻬﺎي ‪ 5 × 25‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ( در ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺎﻧﻚ ﺣﻔـﻆ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻼﻃﻢ ﻫﻮا ﻳﺎ اﺧﺘﻼط دﻫﻨﺪه ﻫﺎ ﺑﻨﺤﻮي ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻄﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺣﺎل ﮔـﺮدش‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ‪ 50-25‬درﺻﺪ ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ را اﺷﻐﺎل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ﺑﺴﺘﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪500‬‬
‫ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﺣﺠﻴﻢ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ MBBR .‬ﺑـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن ﻟﺠـﻦ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد‪ .‬زﻻل ﺳﺎز ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺣﺎﺻـﻞ از اﺳـﻼﻓﻴﻨﮓ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ MBBR‬ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻣﺪات در زﻻل ﺳﺎزﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻣﺰﻳﺘﻲ را ﺑﺮاي ارﺗﻘـﺎء‬
‫ﻃﺮح ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ )روﺳﺘﻦ و ﻫﻤﻜﺎران‪2000 ،‬و‪ .(1338‬ﺣﻀﻮر ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷـﻮد از ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬
‫ﻫﻮادﻫﻲ ﺣﺒﺎب رﻳﺰ ﺑﺎ ﺑﺎزدﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد؛ زﻳﺮا ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺨﻠﻴـﻪ دوره اي ﻫـﻮاده و ﺣـﺬف ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن دﻳﻔﻴﻮرز اﺳﺖ‪.‬‬
‫دو ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ MBBR‬ﺑﺮ روي ﺷﻜﻞ ‪ 3-21‬ﺑﻴﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اوﻟـﻴﻦ ﻣـﻮرد‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮد ﻣﺘـﺪاول ﺗـﺮ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ ، BOD‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )روﺳﺘﻦ و ﻫﻤﻜـﺎران‪.(1335 ،‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.Caldnes‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.moving-bed biofilm reactor‬‬
‫‪۴۶٠‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫در ﺷﻜﻞ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي‪ -‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ )ﺷﻜﻞ ب‪ 3-21‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ راﻛﺘـﻮر ‪ 6‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻌـﺪ از ‪ MBBR‬اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﻛﺎﻟﺪﻧﺲ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ﺑﺴﺘﺮ ‪ 200-400 m2/m3‬ﺑﻪ راﻛﺘﻮر اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫در ﻛﺎرﺑﺮد دوم‪ MBBR ،‬ﺑﺠﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣـﺪات اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ )ﺷـﻜﻞ‬
‫ب‪ 3-21‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑـﺮاي راﻛﺘـﻮر ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑـﺴﺘﺮ ﻣﺘﺤـﺮك و ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫)‪ (MBBR/SC‬ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات ‪ /‬راﻛﺘﻮر ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑـﺴﺘﺮ ﻣﺘﺤـﺮك ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ در ﺟـﺪول ‪ 16‬و ‪3-15‬‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 3-20‬ﻧﻤﻮﻧﻪ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻌﻠﻖ اﻟﻒ( ﻫﻮازي ب(ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ /‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺎ اﺧﺘﻼط دﻫﻨﺪه داﺧﻠﻲ‬
‫ﻣﺴﺘﻐﺮق‬
‫‪۴۶١‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-21‬ﻧﻤﻮدار ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ )‪ (MBBR‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮر ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺘﺤﺮك اﻟﻒ( ﺣﺬف ‪ BOD‬و‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ب( ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات ﻛﻪ در آن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ MBBR‬ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ در ﺷﻜﻞ اﻟـﻒ‪ 3-13‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‪،‬‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻟﻒ‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-15‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﺮاي راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺘﺤﺮك)‪(MBBR‬‬

‫ﻣﺤﺪوده ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬

‫‪: MBBR‬‬
‫‪1-1/2‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‬
‫‪3/5-4/5‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻮازي‬
‫‪200-250‬‬ ‫‪m2/m3‬‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‬
‫‪1-1/4‬‬ ‫‪Kg/m3.d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ‪BOD‬‬
‫‪0/5-0/8‬‬ ‫‪m/h‬‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬
‫اﻟﻒ‪ .‬روﺳﺘﻦ و ﻫﻤﻜﺎران )‪(2000‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪m2/m3 × 0.0305 = ft2/ft3 :‬‬
‫‪Kg/m3.d ×62.4280 = lb/103ft3.d‬‬
‫‪m/h×0.4030 = gal/ft2.min‬‬

‫اﻟﻒ‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-16‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ MBBR/SC‬ﺗﻤﺎس ﺟﺎﻣﺪات‪ /‬راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺘﺤﺮك‬

‫ﻣﺤﺪوده ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬

‫‪: MBBR‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪300-350‬‬ ‫‪m /m‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‬
‫‪4-7‬‬ ‫‪Kg BOD/m3.d‬‬ ‫ﺑﺎر آﻟﻲ‬
‫‪2500-4500‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ ‪MLSS‬‬
‫‪: SC‬‬
‫‪2-3‬‬ ‫روز‬ ‫‪SRT‬‬
‫‪1500-2500‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ ‪MLSS‬‬
‫‪90-120‬‬ ‫‪mL/g‬‬ ‫‪SVI‬‬
‫‪0/6-0/8‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ‬
‫‪0/6-0/8‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﺠﺪد‬
‫‪6000-8500‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪MLSS‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬روﺳﺘﻦ و ﻫﻤﻜﺎران )‪(1338‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪m /m3 × 0.0305 = ft2/ft3 :‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Kg/m3.d ×62.4280 = lb/103ft3.d‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺛﺎﺑﺖ داﺧﻠﻲ‬

‫‪۴۶٢‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﻴﺶ از ‪ 6‬ﻣﻮرد و در ﺣﺎل آﻣﺎرﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪي وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ ﻣـﻮاد ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺜﺎل ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي »ﺑﻴﻮﻣﺎﺗﺮﻳﻜﺲ« و »رﻳﻨﮕﻠﻴﺲ« ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ Bio-2-Sludge‬و ‪ RBC‬ﻣﺴﺘﻐﺮق ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-22‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮي ﺑﺴﺘﺮ رﻳﻨﮕﻠﻴﺲ در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪ :‬اﻟﻒ( ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮي ﺑﺴﺘﺮ در راﻛﺘﻮر ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ب(‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﺑﺴﺘﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در راﻛﺘﻮر ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل )ﺷﺮﻛﺖ رﻳﻨﮕﻠﻴﺲ(‬

‫رﻳﻨﮕﻠﻴﺲ‪ :1‬ﺑﺴﺘﺮ رﻳﻨﮕﻠﻴﺲ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاد ﺣﻠﻘﻮي ﭘﻠﻲ وﻳﻨﻴﻞ ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﻄﺮ آن ﺣﺪود ‪ 5‬ﻣﻴﻠـﻲ‬
‫ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺴﺘﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 35‬درﺻﺪ ﺣﺠﻢ ﺣﻮض ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺼﻮرت‬
‫واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﺠﺰا و ‪ 40-100‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ﻓﺎﺻـﻠﻪ از ﻛﻨـﺎر ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ)ﺷـﻜﻞ ‪ 3-22‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ﺑﺎ ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 120-500‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﺑﺴﺘﺮ در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻬﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺗﻤﺎس ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎ ﻓﺎﺿـﻼب‪،‬‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎﻳﺪ در ﻃﻮل ﻳﻚ ﺳﻤﺖ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﻮادﻫﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻮادﻫﻲ ﻗﺮار داده ﺷﻮد ﻛﻪ ﻳـﻚ ﻣـﺪل‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﭼﺮﺧﺸﻲ را ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮري از ﺑﺴﺘﺮ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ)ﺳـﻦ و ﻫﻤﻜـﺎران‪ .(1333 ،‬ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫ﻣﺘﻼﻃﻢ ﭼﺮﺧﺸﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎزده ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻮادﻫﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﭘﻮﺷﺶ ﻛﻒ ﺑﺎ دﻳﻔﻴﻮزرﻫﺎي ﺣﺒـﺎب رﻳـﺰ‬
‫دارد‪.‬‬
‫ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﻴﺮي در اﻣﺘﺪاد ﻃﻮل ﺗﺎﻧﻚ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬راﻧﺪال و ﺳﻦ )‪ (1336‬ﻣﺤﻠﻲ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ‪ BOD‬ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻘﺪار ‪ BOD‬ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك در ﻓﻴﻠﻢ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؛ زﻳـﺮا ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺑﺎرﮔـﺬاري‬
‫‪ BOD‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ را در ﺑﺴﺘﺮ و رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺗﻮﺗﺮوف و ﻫﺘﺮوﺗـﺮوف را در ﻣـﺴﺎﺣﺖ‬

‫‪1‬‬
‫‪.Ringlace‬‬
‫‪۴۶٣‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺳﻄﺢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎي اﺳﺘﻔﺎده از ﺑـﺴﺘﺮ ﺛﺎﺑـﺖ داﺧﻠـﻲ ﺑـﺪﻟﻴﻞ رﺷـﺪ ﻛﺮﻣﻬـﺎي‬
‫»ﺑﺮﻳﺴﺘﻞ« در ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ :Bio-2-sludge‬ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻛﻠﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ Bio-2-sludge‬در ﺷﻜﻞ ‪ 3-23‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻚ دﺳﺘﻪ ﺑﺴﺘﺮ ‪ PVC‬ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ‪ 30-165 m2/m3‬و ﺣﺪاﻗﻞ روزﻧﻪ ‪ 20 × 20‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘـﺮ ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ در اﻣﺘﺪاد دﻳﻮاره ﻫﺎي ﺗﺎﻧﻚ ﻗﺮار داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ دﻳﻔﻴﻮزري ﻫﻮا ﺑﺮاي اﻳﺠـﺎد‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﭼﺮﺧﺸﻲ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط از ﻣﻴﺎن ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ)‪.(WEF, 2000‬‬

‫ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧﺎن ﻣﺴﺘﻐﺮق‪ :‬واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻤـﺎس دﻫﻨـﺪه ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧـﺎن در‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧـﺎن ﻣـﺴﺘﻐﺮق)‪ (SRBC‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً در ‪15‬‬
‫درﺻﺪ ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺘﻐﺮاق ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺷﻜﻞ ج‪ 3-11‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ .‬واﺣـﺪﻫﺎي ‪ SRBC‬ﻗﻄـﺮي ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ‪ 5/5‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ‪ 28800 m2‬دارد‪ .‬ﺣﺮﻛﺖ ﭼﺮﺧﺸﻲ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻫﻮادﻫﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴـﺮد‬
‫و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺼﻮرت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻛﻤﻚ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﺴﺘﻐﺮق ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺑـﺎر را ﺑـﺮ روي ﺷـﺎﻓﺖ ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-23‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪Bio-2-sludge‬‬

‫‪ 3-6‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮادﻫﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ و ﻣﺎﻳﻊ‪ BOD .‬و ﻳﺎ ازت‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﺣﺬف ﺷﺪه از ﻣﺎﻳﻊ در ﺣﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻌﺪ از ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻫـﻮادﻫﻲ‬
‫دﻳﻔﻴﻮزري ﺑﺪاﺧﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺣﻞ ﺷﺪن اوﻟﻴﻪ در ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻓـﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﻫﻮازي ﺷﺎﻣﻞ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑـﺎﻻ‬
‫و راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮع و اﻧﺪازه ﺑﺴﺘﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫‪۴۶۴‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ .‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﻫـﺎ از ﻧﻈـﺮ ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﺑﺴﺘﺮ آﻧﻬﺎ و ﺟﻤﻊ آوري و ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬زﻻل ﺳﺎز در ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي رﺷـﺪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﻫﻮازي اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ورودي و ﺟﺎﻣـﺪات اﺿـﺎﻓﻲ ﺣﺎﺻـﻞ از رﺷـﺪ‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ‪ ،‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ دام ﻣﻲ اﻓﺘﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺼﻮرت دوره اي ﺣﺬف ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻃﺮح ﻫﺎ ﺑﻪ ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ و ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻮردي اﺳﺖ ﻛـﻪ در ﻃـﺮح ﺻـﺎﻓﻲ ﺳـﺎزي آب ﺑـﺮاي ﺷﺴﺘـﺸﻮي‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺼﻮرت روزاﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺰاﻳـﺎي ﻣﻬـﻢ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي رﺷـﺪ ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻓﻀﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻮﺛﺮ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي رﻗﻴﻖ‪ ،‬ﻋﺪم ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ در ﺧﻴﻠـﻲ از ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎ ‪،‬‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺴﺎب ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ‪،‬‬
‫زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪوﻟﻴﻜﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 1-1/5‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاﺳﺎس ﺣﺠﻤﻬﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺗﺎﻧﻚ دارد‪ .‬ﻣﻌﺎﻳﺐ آﻧﻬـﺎ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﺮ از ﻧﻈﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻛﻨﺘـﺮل‪ ،‬ﻣﺤـﺪودﻳﺘﻬﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي ﻣﻘﻴـﺎس ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮد در‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻧـﻮاع‬
‫ﮔﺴﺘﺮده اي از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣـﺴﺘﻐﺮق اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺪف از اﻳـﻦ ﻗـﺴﻤﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻴﺎن ﺑﺎرﮔﺬاري ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻋﻤﻠﻜـﺮدي‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻛﺮﺑﻦ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑﻴـﻮﻓﺮ‬
‫و ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و راﻛﺘﻮر ﻫﻮازي ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻛﺮﺑﻦ ﻣﺜﺎل ﻣﺘﺪاوﻟﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻴﺶ از ‪100‬‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن از زﻣﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ در اواﻳـﻞ دﻫـﻪ ‪ 1380‬ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ)‪ .(WEF,1338‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫـﻮادﻫﻲ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ )‪ 1(BAF‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد)اﺳﺘﻨﺴﻞ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1388 ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺴﺘﺮ ﻛﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل در ﻃﺮﺣﻬﺎي اوﻟﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﺪ؛ اﻣـﺎ در‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻮاد رس ﻧﺴﻮز ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ 3-5‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-24‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﻮﻛﺮﺑﻦ‬

‫‪1‬‬
‫‪.biological aerated filter‬‬
‫‪۴۶۵‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪a‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-17‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺘﺪاول ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﻫﻮازي ﺑﻴﻮﻛﺮﺑﻦ‬
‫ﻣﺤﺪوده ﺑﺎرﮔﺬاري‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫‪3‬‬
‫‪3/5-4/5‬‬ ‫‪Kg BOD/m .d‬‬ ‫ﺣﺬف ‪BOD‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2-2/75‬‬ ‫‪Kg BOD/m .d‬‬ ‫ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫‪3‬‬
‫‪1/2-1/5‬‬ ‫‪Kg N/m .d‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ‬
‫‪ .a‬ﻣﻨﺪوزا و اﺳﺘﻔﻨﺴﻮن )‪ (1333‬و )‪WEF(2000‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪Kg/m3.d ×62.4280 = lb/103ft3.d :‬‬

‫ﻣﺤﺪوده دﺑﻲ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻃﺮح ﺣﺪود ‪ 2000-80000 m3/d‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻠـﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑﻴـﻮﻛﺮﺑﻦ در‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-24‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ آب ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﻮاي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮي در ﺑﺎﻻي زﻫﻜﺶ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻋﺒـﻮر ﻫـﻮا از ﻣﻴـﺎن‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﻮا ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪن اﻛـﺴﻴﮋن در ﺗﻤـﺎم ﺳـﻄﺢ ﺑـﺴﺘﺮ آﻛﻨـﺪه ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﻋﺮض ﺑﺴﺘﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ اﻧﺘﻘﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﺣﺪود ‪ 5 - 6‬درﺻﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻫﻮادﻫﻲ دﻳﻔﻴﻮزري ﺑﺎ ﺣﺒﺎب رﻳﺰ در ﻋﻤﻖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ اﺳـﺖ)اﺳﺘﻨـﺴﻞ و ﻫﻤﻜـﺎران‪.(1388 ،‬‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ در روز و ﻳﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ 1/8‬ﻣﺘﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣـﻲ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ دو ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘـﺪار‬
‫ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ در ﻣﺤﺪوده ‪ 2/4-4/8 m3/m2.h‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻓﺖ ﻓﺸﺎر اﺿﺎﻓﻲ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻛﺮﺑﻦ در ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﻫـﻮازي ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ‪ BOD‬ﺗﻨﻬـﺎ ‪ ،‬ﺣـﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﺑﺼﻮرت ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫در ﺗﻤﺎم ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎ در ﺑﺨـﺶ‬
‫‪ 4‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺘﺪاول ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﻴﻮﻛﺮﺑﻦ در ﺟﺪول ‪ 3-17‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ﺣـﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺑـﺼﻮرت ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺣـﺪود‬
‫‪۴۶۶‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ 0/45 kg/m3.d‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )اﺳﺘﻨﺴﻞ و ﻫﻤﻜـﺎران‪ .(1388 ،‬ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﻛـﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠـﻮل ﺣـﺪود‬
‫‪ 3-5 mg/L‬ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻮﺛﺮ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ﺣـﺬف ‪ ، BOD‬ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي‬
‫‪TSS‬و‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 10 mg/L‬اﺳـﺖ و ﺑـﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ ﻫـﺎي ازت‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 1-4 mg/L‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺑﺴﺘﺮ رﺳﻲ ﮔﺴﺘﺮده در اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺳﺴﻪ آب ﺗﺎﻣﺰ ﻟﻨﺪن ﺗـﺸﻜﻴﻞ و ﻧـﺼﺐ ﺷـﺪه اﺳـﺖ )اﺳـﻤﻴﺖ و‬
‫ادوارد‪.(1334 ،‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-25‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻠﻲ ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﻴﻮﻓﺮ‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-18‬ﻣﺤﺪوده ﺑﺎرﮔﺬاري ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻓﺮ )ﭘﺎژول و ﻫﻤﻜﺎران‪(1334 ،‬‬
‫ﺣﺬف‪ COD‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪~40‬‬ ‫‪%‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﺬ ﺑﺴﺘﺮ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه‬
‫‪3‬‬
‫‪10-12‬‬ ‫‪Kg COD/m .d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري‬
‫‪3‬‬
‫‪1/5-1/8‬‬ ‫‪Kg N/m .d‬‬
‫‪10-12‬‬ ‫‪5-6‬‬ ‫‪m3/m2.h‬‬ ‫ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪m2/m3 × 0.0305 = ft2/ft3 :‬‬
‫‪Kg/m3.d ×62.4280 = lb/103ft3.d‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬

‫دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰي ﺑﻪ ﻛـﺎر ﺑـﺮده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮﻓﺮ و ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺷﻜﺎل ﻣﻬﻢ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ در اداﻣﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻓﺮ‪ :1‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻓﺮ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻮازي ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ اﺳـﺖ )ﺷـﻜﻞ‬
‫‪ 3-25‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻛﻪ در ﺑﻴﺶ از ‪ 100‬ﻣﻮرد از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت در اروﭘﺎ و اﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬
‫)ﻧﻴﻨﺎﺳﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1338 ،‬راﻛﺘﻮر ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ داراي ﻋﻤﻖ ﻣﺘﺪاول ﺑﺴﺘﺮ ‪ 3‬ﻣﺘـﺮ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬
‫ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎ در ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 2-4‬ﻣﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳـﺖ )ﭘـﺎژول و ﻫﻤﻜـﺎران‪.(1334 ،‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.Biofor‬‬
‫‪۴۶٧‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺑﺴﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺑﻴﻮﻟﻴﺖ« از ﻣﻮاد رﺳﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺎ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 1‬و اﻧﺪازه ‪ 2-4‬ﻣﻴﻠـﻲ ﻣﺘـﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎزﻟﻬﺎي ورودي‪ ،‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي را از ﺑﺎﻻ در ﻣﻴﺎن ﺑﺴﺘﺮ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻳﻚ ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﻮا )ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫‪ ،(oxazur‬ﻫﻮاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻓﺮآﻳﻨﺪ را در ﻋﺮض ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜـﻮس ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬
‫ﻳﻜﺒﺎر در روز ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺷﺴﺘـﺸﻮي آب ‪ 10-30 m/h‬ﺑـﺮاي اﻧﺒـﺴﺎط ﺑـﺴﺘﺮ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد)ﻻزارووا و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪ .(2000 ،‬آﺷﻐﺎﻟﮕﻴﺮ دﻫﺎﻧﻪ رﻳﺰ ﻓﺎﺿﻼب ﺑـﺮاي ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﻧﺎزﻟﻬـﺎي ورودي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻓﺮ ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻜـﺎر ﺑـﺮده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻓﺮ در ﺟﺪول ‪ 3-18‬ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻛﺮﺑﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪ‪ ،‬ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ‪ 12‬ﻃـﺮح‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎﻧﻠﺮ و ﭘﺮت )‪ (1334‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ را ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ‪ COD‬ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ COD‬ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑﻴـﻮﻓﺮ و ﺑﻴـﻮﻛﺮﺑﻦ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-26‬ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ‪ :1‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ در داﻧﻤـﺎرك ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و از داﻧﻪ ﻫﺎي ﭘﻠﻲ اﺳﺘﻴﺮن ‪ 2-4‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮي اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﭼﮕـﺎﻟﻲ ﻣﺨـﺼﻮص آن‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از آب اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺎﻓﺬ ﺑﺴﺘﺮ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 40‬درﺻﺪ اﺳﺖ و ﺳﻄﺢ وﻳﮋه اي ﺣـﺪود ‪400 m2/m3‬‬
‫ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺤﺪوده اي از ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 1/5‬ﻣﺘﺮ دارد‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ در ﺷﻜﻞ ‪ 3-26‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﺘﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑـﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن ﻫـﻮا در ﻛـﻒ‪ ،‬ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻼ ﻫﻮازي و ﻳﺎ ﻳﻚ ﺑﺴﺘﺮ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ‪ /‬ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﻫﻮا در ﺳـﻄﺢ ﻣﻴـﺎﻧﻲ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﻛـﺮد‪ .‬ﭘـﺴﺎب‬
‫ﻛﺎﻣ ً‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻫﻮازي‪ /‬اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻌﻠـﻖ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬

‫‪1‬‬
‫‪.Biostyr‬‬
‫‪۴۶٨‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺻﻔﺤﺎت ﻧﺎزل ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن رو ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻي ﻓﺎﺿـﻼب ﻓـﺸﺮده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﺗـﺎ‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬آب ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس در ﺑﺎﻻي ﺑﺴﺘﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ذﺧﻴـﺮه ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬آب ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد در ﺣﻴﻦ ﭼﺮﺧﻪ ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫اﻧﺒﺴﺎط ﺑﺴﺘﺮ ﻓﺸﺮده ﺷﺪه اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات در ﺑﺨﺶ ﭘﺎﻳﻴﻦ راﻛﺘﻮر ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫و ﺑﻴﻮﻣﺲ اﺿﺎﻓﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺗﺎﻧﻚ ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺴﺘـﺸﻮي ﻣﻌﻜـﻮس ﺷـﺴﺘﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬روش ﻣﻌﻤﻮل ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮاﺣﻞ ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻜـﺮر )رﺳـﻮب زداﻳـﻲ ﺑـﺎ آب( و ﭘـﺎك‬
‫ﻛﺮدن ﺑﺎ ﻫﻮا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭼﻬﺎر ﻓﺎز آﺑﻲ و ﺳﻪ ﻓﺎز ﻫﻮا ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ)ﻫـﻮﻟﺒﺮوك و ﻫﻤﻜـﺎران‪،‬‬
‫‪1338‬؛ ﺑﻮرﮔﺎرد‪.(1337 ،‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨــﺪ ﺑﻴﻮاﺳــﺘﻴﺮ ﺑــﺮاي ﺣــﺬف ‪ BOD‬ﺗﻨﻬــﺎ‪ ،‬ﺣــﺬف ﺗﺮﻛﻴﺒــﻲ ‪ BOD‬ﻫﻤــﺮاه ﺑــﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳــﻴﻮن‪،‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎرﮔﺬارﻳﻬﺎي ﻣﻤﻜـﻦ ﺑـﺮاي‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ در ﺟﺪول ‪ 3-13‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ)ﻟﻲ ﺗﺎﻟـﻚ و ﻫﻤﻜـﺎران‪1337 ،‬؛‬
‫ﺑﻮرﮔﺎرد‪1337 ،‬؛ ﭘﺎﻳﺮادﻳﻮ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(2000 ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎر آﻟﻲ در ﻣﺤﺪوده ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑـﺎ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺑﻴـﻮﻓﺮ و‬
‫ﺑﻴﻮﻛﺮﺑﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎﻳﺮادﻳﻮ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ )‪ (2000‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪ ﺑـﺎر‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري ‪kg N/m3.d‬‬
‫‪ 1/5-1/8‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻴﺘﺮوژن ‪ 30-85‬درﺻﺪ ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﺗﻌـﺪادي از‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻮرﮔﺎرد )‪ (1337‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣـﺸﺨﺺ ﻧـﺸﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻏﻠﻄﺖ ﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ TSS , BOD‬و آﻣﻮﻧﻴﺎك ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ 11 ، 7‬و‪1/8 mg/L‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-13‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺘﺪاول ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ‬

‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫‪3‬‬
‫‪8-10‬‬ ‫‪Kg COD/m .d‬‬ ‫‪ BOD‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫‪3‬‬
‫‪4-5‬‬ ‫‪Kg COD/m .d‬‬ ‫ﺣﺬف ‪ BOD‬و ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬
‫‪3‬‬
‫‪1-1/7‬‬ ‫‪Kg N/m .d‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺛﺎﻟﺚ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪Kg/m3.d ×62.4280 = lb/103ft3.d :‬‬
‫‪۴۶٩‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-27‬ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل )‪(FBBR‬‬

‫ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل )‪(FBBR‬‬

‫‪1‬‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ در ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺴﺘﺮ ﻛﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل ﻳـﺎ ﻣﺎﺳـﻪ ‪0/4-0/5‬‬
‫ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮي وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ در ﻣﺤﺪوده ﺑﻴﻦ ‪ 3-4‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳـﮋه ﺣـﺪود ‪m2‬‬
‫‪ 1000‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ از ﺣﺠﻢ ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ از ﺳـﺎﻳﺮ ﺑـﺴﺘﺮﻫﺎي ﻓـﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑـﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ‪ 30-36 m/h‬اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮﺧﺶ ﻣﺠﺪد ﭘﺴﺎب ﺿﺮوري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺎل‬
‫در ﻣﺤﺪوده زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﻻزم ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ FBBR‬ﺣـﺪود ‪-20‬‬
‫‪ 5‬دﻗﻴﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﺪازه ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ ﺳﺒﻚ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ در ﺑﺎﻻي ﺑﺴﺘﺮ ‪ ،‬در‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت دوره اي ﺣﺬف و ﻣﺘﻼﻃﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺟﺎﻣﺪات اﺿﺎﻓﻲ ﺣـﺬف ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدار ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ FBBR‬در ﺷﻜﻞ ‪ 3-27‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻞ ﺷﺪن اوﻟﻴﻪ اﻛـﺴﻴﮋن‬
‫در ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻫﻮازي‪ ،‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﺷﺪه از ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ اﻛﺴﻴﮋن زﻧﻲ ﻋﺒﻮر داده ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻫﻮا ﺑﻪ راﻛﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل‪ ،‬ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫‪ FBBR‬در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد)ﻗـﺴﻤﺖ ‪3-7‬‬
‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ FBBR‬در ﺑﺨـﺶ ‪ 4‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪FBBR‬‬
‫ﻫﻮازي ﺑﺼﻮرت دوره اي ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ آب زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ آﻟﻮده ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺴﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫـﺮ دو ﻋﻤـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ و‬
‫ﺟﺬب ﺳﻄﺤﻲ ﻛﺮﺑﻦ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺳﺎﺗﻮن و ﻣﻴﺸﺮا‪ .(1334 ،‬ﻣﺰاﻳـﺎي اﺻـﻠﻲ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ‪ FBBR‬در‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ (1 :‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ SRT‬ﺧﻴﻠﻲ ﻃـﻮﻻﻧﻲ را ﺑـﺮاي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ ﻫـﺎي ﺿـﺮوري در‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻤﻲ و ﺑﺎز دارﻧﺪه ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ (2‬ﺑﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﻮك ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻤﻲ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ داﺧﻞ ﻛﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل ﺟﺬب ﻧﻤﻮد ‪ (3‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑـﺎﻻ از ﻧﻈـﺮ‬

‫‪1‬‬
‫‪.Fluidized-bed bioreactors‬‬
‫‪۴٧٠‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬و‪ TSS‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ (4‬روش ﺗﺰرﻳﻖ اﻛﺴﻴﮋن از رﻫﺎ ﺷﺪن و اﻧﺘﺸﺎر ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﺳﻤﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻮا ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ (5‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎده و ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 3-7‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در اداﻣﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑـﺮاي ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻧﻴﺘﺮات ‪ /‬ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺮﺑﻦ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن دﻫﻨـﺪه‬
‫اﻟﻜﺘﺮون اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻴﺘﺮات و ﻧﻴﺘﺮﻳﺖ ﺑـﺼﻮرت ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬اﻛـﺴﻴﺪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻫـﺮ دو‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-5‬ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ .‬اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺷﻜﻞ ‪ 3-28‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ‪ (1‬راﻛﺘﻮرﻫـﺎي ﺑـﺴﺘﺮ آﻛﻨـﺪه‬
‫ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪ (2‬راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و ‪ (3‬ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﻫـﺎي‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧﺎن ﻣﺴﺘﻐﺮق‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻛﺮﺑﻦ ﺑﺼﻮرت ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ ﭘـﺴﺎب ورودي‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮات ﺣﺪود ‪ 3-3/5‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮات اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻣﺘﺪاول ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻴﻮﻓﺮ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و ﺑﻴﻮﻛﺮﺑﻦ ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن رو ﺑـﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 3-6‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري وﻳﮋه ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺤـﺚ و ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۴٧١‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-28‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ :‬اﻟﻒ( راﻛﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ب(‬
‫راﻛﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ج( راﻛﺘﻮر دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل د( ﺗﻤـﺎس دﻫﻨـﺪه ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧـﺎن‬
‫ﻣﺴﺘﻐﺮق‪.‬‬

‫‪a‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-20‬ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﺘﺪاول ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ‪:‬‬
‫ﻣﺎﺳﻪ‬ ‫ﻣﺎﺳﻪ‬ ‫ﻧﻮع‬
‫‪4‬‬ ‫‪1/8-6‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ‬ ‫اﻧﺪازه ﻣﻮﺛﺮ‬
‫‪0/82‬‬ ‫‪0/3-0/8‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﻛﺮوﻳﺖ‬
‫‪2/6‬‬ ‫‪2/5-2/7‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﺟﺮم ﻣﺨﺼﻮص‬
‫‪1/6‬‬ ‫‪1/2-1/8‬‬ ‫ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪:‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪60-120‬‬ ‫‪m3/m2.d‬‬ ‫‪20°C‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪30-90‬‬ ‫‪m3/m2.d‬‬ ‫‪10°C‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﻴﺘﺮات ‪:‬‬
‫‪1/6‬‬ ‫‪1/4-1/8‬‬ ‫‪Kg /m3.d‬‬ ‫‪20°C‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0/8-1/2‬‬ ‫‪Kg /m3.d‬‬ ‫‪10°C‬‬
‫‪۴٧٢‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪20‬‬ ‫‪20-30‬‬ ‫دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﺑﺴﺘﺮ ﺧﺎﻟﻲ‬

‫‪3/2‬‬ ‫‪3-3/5‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ ‪N-N03‬‬
‫ﭘﺎك ﻛﺮدن ﺑﺎ ﻫﻮا ﻗﺒﻞ از‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ‪:‬‬
‫‪1/5‬‬ ‫‪1/2-1/6‬‬ ‫‪m3/m2.min‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪30‬‬ ‫‪20-40‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﻪ‬ ‫زﻣﺎن‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ‪:‬‬
‫‪110‬‬ ‫‪90-120‬‬ ‫‪m3/m2.h‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا‬
‫‪20‬‬ ‫‪15-25‬‬ ‫‪m3/m2.h‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن آب‬
‫‪15‬‬ ‫‪10-20‬‬ ‫دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫زﻣﺎن‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد در روز‬ ‫ﺗﻮاﻟﻲ‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎ آب )ﺿﺮﺑﻪ( ‪:‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪10-14‬‬ ‫‪m3/m2.d‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪4‬‬ ‫‪3-5‬‬ ‫دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫زﻣﺎن‬
‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد در روز‬ ‫ﺗﻮاﻟﻲ‬
‫‪U.S.EPA(1993).a‬و ﺑﻴﻠﻲ و ﻫﻤﻜﺎران )‪(1998‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪m3/m2.d × 24.5424 = gal/ft2.d :‬‬
‫‪Kg/m3.d ×62.4280 = lb/103ft3.d‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه و ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ )ﺷﻜﻞ اﻟﻒ‪ 3-28‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ( ﺻـﺎﻓﻴﻬﺎﻳﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﻋﻤﻴﻖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ])ﻓﻮت ‪ 1/2-2(4-6/5‬ﻣﺘﺮ[ ﻛﻪ در ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت زﻳﺎدي ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ﻧﻴﺘـﺮات ﺑـﺮوش‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ )‪ (U.S.EPA, 1333‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺻـﺎﻓﻲ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻛـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﺤﺼﺎري ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ‪ TETRA‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺻـﺎﻓﻴﻬﺎ ﺣـﺬف ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ و‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺑﺎ رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﺮ روي ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺿـﻮاﺑﻂ ﻣﺘـﺪاول ﻃﺮاﺣـﻲ در‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-20‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮاد ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺑﺴﺘﺮ از ﻣﺎﺳﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﻧﺪازه اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﺪه ﺑـﻪ‬
‫ﻗﺪري ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻣﻮﺛﺮ و ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻛﺎﻓﻲ را ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ؛‬
‫اﻣﺎ ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ ﻛﺮدن ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻪ دام اﻓﺘﺎده و رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﺪون اﻓﺖ ﻓﺸﺎر اﺿﺎﻓﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺰرگ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎر ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪) 80-100 m3/m2.d‬ﺟـﺪول ‪ ، (3-20‬ﺑﻄـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﻏﻠﻈـﺖ ‪TSS‬‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 5 mg/L‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫‪ 1-3 mg/L‬در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻮ ﻣﻲﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺣﻴﺎء ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺳﻮﻟﻔﺎت در ﺻﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻓﺖ ﻓـﺸﺎر در ﺣـﻴﻦ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺻـﺎﻓﻲ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‪ ،‬ﻓـﻮراً ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﺗﺠﻤـﻊ ﺟﺎﻣـﺪات )ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن(‪ ،‬رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ و ﺗﺠﻤﻊ ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن ﻧﺎﺷـﻲ از دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﺼﻮرت دوره اي ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺗﺤﺖ ﺿﺮﺑﻪ ﻗـﺮار ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد و ﮔـﺎز ﻧﻴﺘـﺮوژن ﺣـﺬف و‬
‫‪۴٧٣‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺟﺎﻣﺪات اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺴﺘﺸﻮ دادن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ آب در ﺳﺮﻋﺖ ‪ 12 m/h‬ﺑﺎ‬
‫زﻣﺎن ﺣﺪود ‪ 3-5‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺿﺮﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎه ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘـﻪ رﻫـﺎ ﺷـﻮد‪ .‬ﺗـﻮاﻟﻲ‬
‫ﺿﺮﺑﻪ ﻳﻜﺒﺎر در ﻫﺮ ‪ 2-4‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺎ آب و ﻫﻮا ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻓـﺖ ﻓـﺸﺎر و‬
‫ﺗﺠﻤﻊ ﺟﺎﻣﺪات ﻫﺮ ‪ 24-48‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ذﺧﻴـﺮه ﺟﺎﻣـﺪات ﻗﺒـﻞ از اﻳﻨﻜـﻪ اﻓـﺖ ﻓـﺸﺎر‬
‫زﻳﺎدي ﺑﻮﺟﻮد آﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 4 kgTSS/m3‬ﺑﺮآورد ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺷﺴﺘـﺸﻮي ﻣﻌﻜـﻮس ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺷـﺎﻣﻞ ﭘـﺎك‬
‫ﻛﺮدن ﺑﺎ ﻫﻮا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺎ آب و ﻫﻮا اداﻣﻪ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 33-3‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺻﺎﻓﻲ دﻧﺘﻴﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ :‬وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﺟﺮﻳﺎن و ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ورودي ﺑـﻪ‬
‫ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ در زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ زﻳـﺮ را ﺑـﺮاي‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ‪ TSS‬وﻧﻴﺘﺮات ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 5‬و ‪ 2 mg/L‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫ﻣﺘﺪاول داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 3-20‬را ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -1‬اﺑﻌﺎد ﺻﺎﻓﻲ‬
‫‪ -2‬ﺳﺮﻋﺖ آب ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس‬
‫‪ -3‬ﺳﺮﻋﺖ ﻫﻮاي ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس‬
‫‪ -4‬ﺳﺮﻋﺖ ﺿﺮﺑﻪ آب ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﺟﻬﺖ رﻫﺎ ﺷﺪن ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫‪ -5‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮل‬
‫‪ -6‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪8000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ‬
‫‪20‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮات‬
‫‪°‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪g/m3 = mg/l :‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺗﻮاﻟﻲ دوره ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس= ﻳﻜﺒﺎر در روز‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺎ آب = ‪) 20 m /m .h‬ﺟﺪول ‪ 3-20‬را ﺑﺒﻨﻴﺪ‪(.‬‬
‫‪ -3‬ﺳﺮﻋﺖ ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺎ ﻫﻮا = ‪) 110 m3/m2.h‬ﺟﺪول ‪ 3-20‬را ﺑﺒﻨﻴﺪ‪(.‬‬
‫‪ -4‬ﺗﻮاﻟﻲ ﺿﺮﺑﻪ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎ آب = ﻳﻜﺒﺎر ﺑﺎزاي ﻫﺮ دو ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ -5‬ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﺑﻌﻨﻮان ذﺧﻴﺮه ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺎ ﻣﺘﺎﻧﻮل = ‪0/18 g VSS/g COD‬‬
‫‪0/85=VSS/TSS -7‬‬
‫‪۴٧۴‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬اﺑﻌﺎد ﺻﺎﻓﻲ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( اﻧﺪازه ﺻﺎﻓﻲ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻧﻴﺘﺮوژن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = ⎡⎣(25.0 − 2.0) g / m 3 ⎤⎦ (8000m 3 / d )(1kg /103 g ) = 184kg / d‬ﺣﺬف ‪NH3-N‬‬
‫از ﺟﺪول ‪ ، 3-20‬ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﻴﺘﺮات در دﻣﺎي ‪ 1/3kg/m3.d ، 15°C‬و ﻋﻤﻖ ‪ 1/6‬ﻣﺘـﺮ را اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪(184kg / d‬‬
‫= ﺣﺠﻢ‬ ‫‪= 141.5m 3‬‬
‫) ‪(1.3kg / m 3 .d‬‬
‫‪V‬‬
‫‪ = = 141.5m 3 /1.6m = 88.4m 2‬ﺳﻄﺢ‬
‫‪D‬‬
‫ب( اﻧﺪازه ﺻﺎﻓﻲ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺪار ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺎر ﻫﻴﺪوﻟﻴﻜﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﺪول ‪ ، 3-20‬ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 30 m3/m2.d‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = (8000m 3 / d ) /(90m 3 / m 2 .d ) = 88.9m 2‬ﺳﻄﺢ ﺻﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻧﺪازه ﺻﺎﻓﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪ 5‬ﻋﺪد ﺻﺎﻓﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺑﻌﻨﻮان ذﺧﻴﺮه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﺻﺎﻓﻴﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺼﻮرﺗﻲ ﭼﺮﺧﺸﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻓﻌﺎل در ﺗﻤﺎم ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪88.9m 2‬‬
‫= ﺳﻄﺢ ﻫﺮ ﺻﺎﻓﻲ‬ ‫‪= 22.2m 2‬‬
‫‪4‬‬
‫از ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺮﺑﻊ ﺷﻜﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = 4.7 × 4.7 ×1.6m‬اﺑﻌﺎد ﺻﺎﻓﻲ‬
‫‪ -2‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺎ آب و ﻫﻮا و درﺻﺪ آب ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي آب ﺷﺴﺘـﺸﻮي‬
‫ﻣﻌﻜﻮس را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس را در ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 110 m3/m2.h‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = (110m 3 / m 2 .h )(22.2m 2 / filter ) = 2442m 3 / h‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا‬
‫ب( دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن آب ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس را در ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺎ آب ‪ 20 m3/m2.h‬ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = (20m / m .h )(22.2m / filter ) = 444m / h = 7.4m / min‬دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن آب‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫ج( ﺣﺠﻢ آب ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺎر ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاي ﻫـﺮ ﺻـﺎﻓﻲ در ﻳـﻚ‬
‫دوره ‪15‬دﻗﻴﻘﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ)ﺟﺪول ‪(3-20‬‬
‫‪ = (7.4m 3 / min)(15 min/ filter )(4filters ) = 444m 3 / d‬ﺣﺠﻢ آب ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس‬
‫د( درﺻﺪ آب ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻌﻨﻮان آب ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪(444m 3 / d ) /(8000m 3 / d ) = 0.0555 = 5.6%‬‬
‫‪۴٧۵‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ -3‬ﺣﺠﻢ آب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﺸﻮي )ﺿﺮﺑﻪ( ﺻﺎﻓﻴﻬﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ ﻳﻜﺒـﺎر ﺿـﺮﺑﻪ در ﻫـﺮ دو‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ زﻣﺎن ‪ 3‬دﻗﻴﻘﻪ در ﻫﺮ ﺿﺮﺑﻪ و ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ‪ 12 m/d‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ = (88.9m 2 )(12m / d )(3min/ bump )(1bump / 2h .filter )(24h / d )(1h / 60 min‬ﺣﺠﻢ آب‬
‫‪= 640m 3 / d‬‬
‫درﺻﺪ آب ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﺮاي رﻫﺎ ﺷﺪن ﻧﻴﺘﺮوژن‪:‬‬
‫‪= (640m 3 / d ) /(8000m 3 / d ) = 0.08 = 8.0%‬‬
‫‪ -4‬ﻛﻞ آب ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده = ‪% 13/6 = 5/6+ 8‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ واﻗﻌﻲ ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺷﺎﻣﻞ آب ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜـﻮس و ﺿـﺮﺑﻪ‬
‫زدن‪:‬‬
‫‪(90m 3 / m 2 .d )(1.136) = 102m 3 / m 2 .d‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺗﻜﺮار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي ﺳﺮﻋﺖ واﻗﻌﻲ ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 0 m3/m2.d3‬ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻤﺘﺮ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 1‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪-5‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮل )‪:(CH3OH‬‬
‫ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات = ‪184 kg/d‬‬
‫از ‪ 3/2‬ﻛﻴﻠﻮ ﮔﺮم ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮ ﮔﺮم ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ)ﺟﺪول ‪ 3-20‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫‪ = (3.2kg / kg )(184kg / d ) = 588.8kg / d‬ﻣﺘﺎﻧﻮل‬
‫‪ -6‬ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪ +‬ﺟﺎﻣﺪات ﺻﺎف ﺷﺪه = ﺟﺎﻣﺪات‬
‫از ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟﻲ = )‪ 5mg.l (g/m3‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ )ﻣﻘﺪار داده ﺷﺪه(‪.‬‬
‫‪ = ⎡⎣(20 − 5) g / m 3 ⎤⎦ (8000m 3 / d )(1kg /103 g ) = 120kg / d‬ﺟﺎﻣﺪات ﺻﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪:‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮازﻧﻪ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺘﺎﻧﻮل ‪ 1/5 ،‬ﮔﺮم ‪ COD‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﻣﺘﺎﻧﻮل وﺟﻮد‬
‫دارد )‪. (CH 3OH + 1.5O 2 → CO 2 + 2H 2 0‬‬
‫‪⎛ 0.18gV SS ⎞ ⎛ 1.5 gCOD‬‬ ‫‪⎞ ⎛ 588.8kg‬‬ ‫⎞‬
‫⎜ = ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬ ‫⎜⎟‬ ‫⎜⎟‬ ‫‪⎟ = 159kgV SS / d‬‬
‫‪⎝ gCOD ⎠ ⎝ gCH 3OH‬‬ ‫⎝⎠‬ ‫‪d‬‬ ‫⎠‬
‫‪TSS = (159kgV SS / d ) /(0.85 gV SS / gTSS ) = 187.1kgTSS / d‬‬
‫‪ = (120kg / d + 187.1kg / d = 307.1kg / 966d‬ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات‬
‫ذﺧﻴﺮه ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺎ ﻓﺮض ﻳﻜﺒﺎر ﺷﺴﺘﺸﻮ در روز‪:‬‬
‫‪ = (222.2m )(1.6)(1backwash / d ) = 36m 3 / filter .d‬ﺣﺠﻢ ﺻﺎﻓﻲ‬
‫‪2‬‬

‫‪⎞ ⎡ filter‬‬ ‫⎤‬

‫⎜⎛ = ذﺧﻴﺮه ﺟﺎﻣﺪات‬
‫‪307.1kg ⎞⎛ 1‬‬
‫‪⎥ = 2.1kgTSS / m‬‬
‫‪3‬‬
‫⎜⎟‬ ‫⎢⎟‬ ‫‪3‬‬
‫‪⎝ d‬‬ ‫‪⎠⎝ 4filters‬‬ ‫‪⎠ ⎣ (36m / d‬‬ ‫⎦‬
‫‪۴٧۶‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺗﻔﺴﻴﺮ‪ :‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻘﺪار ﺟﺎﻣﺪات ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 4 kg TSS /m3‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺷﺴﺘـﺸﻮي‬
‫ﻣﻌﻜﻮس ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻜﺒﺎر ﺑﺎزاي ﻫﺮ دو روز ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ ﺑﻬﺪاﺷـﺖ ﺻـﺎﻓﻲ‪،‬‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﻌﻜﻮس ﻳﻜﺒﺎر در روز ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻛﺮﺑﻦ ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 3-6‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪ ‪ ،‬در ﻣﻘﻴﺎس‬
‫ﭘﺎﻳﻠﻮت ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﻴﺘﺮات ‪ 4 kg NO3-N/m3.d‬و‬
‫دﻣﺎي ‪ 10-12°C‬ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 8mg/l‬ﺑﺮوش اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫آﻣﺪ )ﺟﺎﻧﺴﻦ و ﺟﭙﺴﻮن‪ .(1333 ،‬اﻧﺪازه ﻣﻮﺛﺮ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ‪ 4-6‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ و ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ ‪ 2‬ﻣﺘـﺮ ﺑـﻮد‪ .‬ﺿـﺮﺑﻪ‬
‫زدن ﺑﺮاي ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫‪a‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-21‬ﺿﻮاﺑﻂ ﻃﺮاﺣﻲ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺮروش اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ‪:‬‬
‫ﻣﺎﺳﻪ‬ ‫ﻣﺎﺳﻪ‬ ‫ﻧﻮع‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪0/3-0/5‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ‬ ‫اﻧﺪازه ﻣﻮﺛﺮ‬
‫‪0/8-0/85‬‬ ‫‪0/3-0/8‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﻛﺮوﻳﺖ‬
‫‪≤1/4‬‬ ‫‪1/25-1/5‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ‬
‫‪2/6‬‬ ‫‪2/4-2/6‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﺟﺮم ﻣﺨﺼﻮص‬
‫‪2‬‬ ‫‪1/5-2‬‬ ‫ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ‬
‫‪100‬‬ ‫‪75-150‬‬ ‫‪%‬‬ ‫اﻧﺒﺴﺎط ﺑﺴﺘﺮ‬
‫‪0/6‬‬ ‫‪0/6-0/7‬‬ ‫‪m/min‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫‪500‬‬ ‫‪400-600‬‬ ‫‪m3/m2.d‬‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫‪2:1-5:1‬‬ ‫‪2:1-5:1‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﻴﺘﺮات ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2-4‬‬ ‫‪Kg /m3.d‬‬ ‫‪20°C‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪3-6‬‬ ‫‪Kg /m3.d‬‬ ‫‪10°C‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪10-20‬‬ ‫دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﺑﺴﺘﺮ ﺧﺎﻟﻲ‬
‫‪3/2‬‬ ‫‪3-3/5‬‬ ‫ﺑﺪون واﺣﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ ‪N-N03‬‬
‫‪ U.S.EPA(1993) .a‬؛ ﺳﺎدﻳﻚ و ﻫﻤﻜﺎران ‪1994 ،‬و‪. 1996‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪m3/m2.d × 24.5424 = gal/ft2.d :‬‬
‫‪Kg/m3.d ×62.4280 = lb/103ft3.d‬‬
‫‪۴٧٧‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪1‬‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻫﻤــﺎﻧﻄﻮر ﻛــﻪ در ﺷــﻜﻞ ‪3-28‬ب ﺑﻴــﺎن ﺷــﺪ‪ ،‬راﻛﺘﻮرﻫــﺎي ﺑــﺴﺘﺮ آﻛﻨــﺪه ﺑــﺎ ﺟﺮﻳــﺎن رو ﺑــﻪ ﺑــﺎﻻ ﺑــﺮاي‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﻫﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻓﺮ و ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺴﺘﺮ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬داﻧﻪ ﻫﺎي ‪ 2-5‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮي ﭘﻠﻲ اﺳﺘﻴﺮن ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪2‬‬
‫ﻣﺘﺮ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ )ﺟﭙﺴﻮن و ﺟﺎﻧﺴﻮن‪ (1333 ،‬و ﻣﻮاد رﺳﻲ ﮔﺴﺘﺮده )ﺑﻴﻮﻟﻴـﺖ(‪ 2-4‬ﻣﻴﻠـﻲ ﻣﺘـﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ 2‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻓﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)اﻳﺴﻮي و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1338 ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﻴﺘﺮات ﮔﺰارش‬
‫ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 5 mg/L‬در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫‪ 3-4 kg NO3-N/m3.d‬اﺳﺖ )ﺑﻮرﮔﺎرد‪1337 ،‬؛ ﭘﺎژول و ﻫﻤﻜﺎران‪ (1334 ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮض ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻛﺎﻓﻲ دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗـﺎ ‪ 330 m3/m2.d‬ﺑـﺮاي اﻳـﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎ‬
‫ادﻋﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﺷﺴﺘـﺸﻮي ﻣﻌﻜـﻮس ﺑـﺮاي آزاد ﺷـﺪن ﻧﻴﺘـﺮوژن در ﺣـﻴﻦ ﺷﺴﺘـﺸﻮي‬
‫ﻣﻌﻜﻮس در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺻﺎﻓﻲ اﻧﺤﺼﺎري ‪ Tetra‬اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬

‫در راﻛﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل)‪ ، (FBR‬ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ در راﻛﺘﻮر ﺣﺎوي ﻣﺎﺳﻪ ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ ﻣـﻮاد ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫داراي ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎور ﻛﺮدن و ﮔﺴﺘﺮده ﻛﺮدن ذرات ﻣﺎﺳﻪ ﺑﺎ ﺑﻴـﻮﻓﻴﻠﻢ اﺳـﺖ)ﺷـﻜﻞ ج‪ 3-28‬را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﺧﺘﻼط ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪن اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﺘـﺮاﻛﻢ ﻣﻨﺠـﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﻮﻣﺲ راﻛﺘﻮر ﻣﻌﺎدل ‪ 20-30 g/L‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺷـﻮد)‪1993‬‬
‫‪.(U.S.EPA,‬‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ ﻃﺮاﺣﻲ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﺟﺪول ‪ 3-21‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي ‪ 5 : 1‬ﺗﺎ ‪ 2 : 1‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﺠﺪد ﭘﺴﺎب در ﺣﻔﻆ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﺷـﻨﺎور‬
‫ﻣﺎﻧﺪن ﻣﺎﺳﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ دﻣـﺎ ‪ 2-6 kg/m3.d‬ﺑـﺮاي‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﺷﺪن ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دﻧﺘﻴﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﺎﻟﻲ ﺗﻨﻬﺎ ‪-20‬‬
‫‪ 10‬دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 2-4 mg/l‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔـﺎﻳﺮ‬
‫ﺷﺪه ﺷﻬﺮي ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ اﺳـﺖ)ﺳـﺎدﻳﻚ و ﻫﻤﻜـﺎران‪ .(1336 ،‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ‪ FBR‬ﺑـﺪون ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻳﺎ زﻻل ﺳﺎزي ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺎﺳﻪ اي ﺑﻪ ﺑﺎﻻي راﻛﺘـﻮر اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫داده ﻣﻲ ﺷﻮد و از ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺷﻲ زﻳﺎد ﺑﺮاي ﺟﺪا ﺷﺪن ﺑﻴﻮﻣﺲ از ﻣﺎﺳـﻪ ﻋﺒـﻮر ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﻮاد‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺗﻤﻴﺰ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ FBR‬ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﺿـﺨﻴﻢ ﺗـﺮ ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻي ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺪﻟﻴﻞ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻛﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ ذرات ﻧﺎﺷﻲ از رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴـﻮﻣﺲ اﺿـﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻤﻖ ﻻﻳﻪ ﺑﺴﺘﺮ از ﺑﺎﻻي ﺑﺴﺘﺮ ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷـﺎﻣﻞ آﺷـﻐﺎﻟﮕﻴﺮ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﺴﺘﺸﻮ دﻫﻨﺪه ﻫـﺎي اﺳـﭙﺮي‪ ،‬ﺳـﻴﻜﻠﻮﻧﻬﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ و ﺟـﺪا ﻛﻨﻨـﺪه ﻫـﺎي ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻛﻨﺪه ﺷﺪه از ﻣـﻮاد ﺑـﺴﺘﺮ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ)‪ .(U.S.EPA, 1993‬در ﻳـﻚ‬

‫‪1‬‬
‫‪.upflow packed-bed postanoxic denitrification reactors‬‬
‫‪۴٧٨‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟـﻲ ﺣـﺪود ‪-20 mg/L‬‬
‫‪ 15‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭼﻨﺪ ﺷﺎﺧﻪ اي ورودي ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ اﺻﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ FBR‬اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻴﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺟﺮﻳﺎن در ﻋﺮض ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺮح ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب رن اﺳﭙﺎرك اوﻟﻴﻦ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ‪ FBR‬ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑـﺮوش‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﺮوع ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري آن در اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 1380‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-22‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺮوش اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RBC‬ﻣﺴﺘﻐﺮق )‪(WEF,1998‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن وﻳﮋه ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮات ﺧﺮوﺟﻲ ‪mg/L ،‬‬
‫‪3 2‬‬
‫‪kg NO3-N/10 m .d ،‬‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪3/25‬‬ ‫‪6‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪Kg/103m2.d × 0.2048 = lb/103ft2.d :‬‬

‫ﺗﻤﺎس دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﺮﺧﺎن ﻣﺴﺘﻐﺮق‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RBC‬ﻣﺴﺘﻐﺮق )ﺷﻜﻞ د‪ 3-28‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷـﺪه اﺳـﺖ و ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺧـﻮﺑﻲ را در ﻃـﺮح ﺑـﺎ ﻣﻘﻴـﺎس ﭘـﺎﻳﻠﻮت ﻧـﺸﺎن داده اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RBC‬ﻣﺴﺘﻐﺮق در ﺟﺪول ‪ 3-22‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 3-26‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷـﺪ ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ از‬
‫ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑﻌﻨﻮان دﻫﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺑﺮاي اﺣﻴﺎء ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬در ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ 3-4‬ﺑﺮاﺑﺮ دﺑﻲ ورودي ﭘﻤﭙﺎژ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺘـﺮات ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي دﻧﺘﻴﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ اوﻟﻴـﻪ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ ﺷـﺎﻣﻞ ‪(1‬‬
‫ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه )ﻧﺎﺻﺮ و ﻫﻤﻜﺎران‪1334 ،‬؛ دورﻳﺎس و ﺑﺎﻣﻦ‪ (2 (2000 ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻓﺮ در ﻣﻘﻴﺎس ﭘﺎﻳﻠﻮت‬
‫)ﻧﻴﻨﺎﺳﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‪ (1338 ،‬و ‪ (3‬راﻛﺘﻮر ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺘﺤﺮك )ﻻزاروا‪ .(1338 ،‬ﻣﺰﻳﺖ ﻣﻬﻢ روش‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ BOD‬ورودي ﺑﺮاي اﺣﻴـﺎء ﻧﻴﺘـﺮات اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻧﻴﺘﺮات ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري و ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﻋﻴﺐ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑـﺮاي ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﭘﻤﭙﺎژ ﺟﺮﻳﺎن ورودي و ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ ﺑـﻪ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه اﻓـﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﻬﻲ دارد‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﺑﺮاي ﺣـﺬف ‪ 80‬درﺻـﺪ ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗـﻪ ورودي ﺑـﻪ راﻛﺘـﻮر‬
‫ﺑﻴﻮﻓﺮ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ در ﺟﺪول ‪ 3-23‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ روش ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﺮاي دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬

‫‪1‬‬
‫‪.Attached growth preanoxic denitrification processes‬‬
‫‪۴٧٩‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ در ﺷﻜﻞ ‪3-23‬ب ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑـﺖ ﺑـﺮاي‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺷﺪه ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑـﺮاي ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻧﻴﺘـﺮات در راﻛﺘـﻮر‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد)ﻣﻠﻬﺎرت‪ .(1334 ،‬ﻳﻚ زﻻل ﺳﺎز ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺟﺪاﻛﺮدن‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﺎﻳﺮ ﺷﺪه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ و ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ را ﺑﺮاي ﺗﺎﻧـﻚ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻴﺘﺮات در ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮ اﻧـﺪازه زﻻل‬
‫ﺳﺎز و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﭘﻤﭙﺎژ ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑـﻮدن ﻛﻠـﻲ ﺳﻴـﺴﺘﻢ دارد‪ .‬ﻗـﺴﻤﺘﻲ از‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺲ ﻛﺎﻣﻞ در ﺳﺎﻟﺰﺑﺮ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺣـﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘـﺮوژن ﺑـﺎ ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬
‫ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﻳﻚ ﺻـﺎﻓﻲ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ اوﻟﻴـﻪ اﺻـﻼح ﺷـﺪ ﻛـﻪ در اداﻣـﻪ ﻳـﻚ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻮد )ﻧﺎﺻﺮ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(2000 ،‬ﻫﺮ دو ﺻﺎﻓﻲ از ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻳﺎﻓـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع و ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺎﻓﻲ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﻣـﺴﺘﻐﺮق ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداي ﻣﻲ ﺷﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ از ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ‪ 5 : 1‬ﺑﺮ اﺳﺎس دﺑﻲ ورودي ﻃﺮح ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺣﺬف ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻘـﺪار ‪ BOD‬در ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه‬
‫اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎﻻﺗﺮي )‪ (3-6mg/l‬در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1/5-2g N/m3.d‬ﺑﻮد و ﻣﻴﺰان دﺑﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 8mg/l‬در دﻣﺎﻫـﺎي ﻛـﻢ ﺗـﺎ ‪130C‬‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻮﺟﻮد و ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﺸﻜﻼت‬
‫ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺤﻠﻮل در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و اﺛﺮ آن ﺑﺮ ﺣﺬف ﻧﻴﺘﺮات در ﺻﺎﻓﻲ اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴـﻪ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻮد‪ .‬در ﻃـﺮح دﻳﮕـﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ‪ ،‬ﺑﺎﻣﻦ و دورﻳـﺎس )‪ (1334‬از ﻳـﻚ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ اوﻟﻴـﻪ ﻏﻴـﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧـﺪ و ﺟﺮﻳﺎﻧﻬـﺎي ﭘـﺴﺎب ورودي ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﺗﻮزﻳـﻊ ﻛﻨﻨـﺪه ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﭼﻜﻨﺪه ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﭘﻮﺷﺶ ﺿﺪ ﮔﺎز در ﺑـﺎﻻي ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺑـﺮاي ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ‬
‫ﺿﺮوري اﺳﺖ و ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﻧﻮﻛـﺴﻴﻚ اوﻟﻴـﻪ ﺣـﺪود ‪mg/L‬‬
‫‪ 2-4‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺬف وﻳﮋه ازت ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ ‪ 70-100g/m3.d‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑـﺖ ﺑﻴـﻮﻓﺮ ﺑـﺮاي‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن و دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴـﻪ ﺑـﺼﻮرت ﺳـﺮي در ﻳـﻚ ﻃـﺮح ﻣﻘﻴـﺎس ﭘـﺎﻳﻠﻮت ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪ)ﻧﻴﻨﺎﺳﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1338 ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2/5‬ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺎس دﺑﻲ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮد و ﺑﺎزده ﺣﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن ﺗﺤـﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻧـﺴﺒﺖ ‪bCOD/NO3-N‬‬
‫ورودي ﺑﻪ راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺑـﻮد‪ .‬ﻣﻘـﺪار ‪ COD/N‬ﺑﺰرﮔﺘـﺮ از ‪10‬‬
‫ﺑﺮاي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪۴٨٠‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-23‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮوش اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ‪ :‬اﻟﻒ( ﻓﺮآﻳﻨﺪ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷـﺪ ﺛﺎﺑـﺖ ب(‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-23‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري راﻛﺘﻮر اﻧﻮﻛﺴﻴﻚ اوﻟﻴﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮﻓﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪3‬‬
‫‪1/2‬‬ ‫‪1-1/5‬‬ ‫‪Kg NO3-N/m .d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪600‬‬ ‫‪480-750‬‬ ‫‪m /m .d‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﭘﺮﺳﺸﻬﺎي ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ‬

‫‪ 3-1‬ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ 20‬ﻣﺘﺮ ﺣﺎوي ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ 6,1‬ﻣﺘـﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ‪ ، 30 m2/m3‬ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي را ﺑﻌﺪ از ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴـﻪ درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬دﺑـﻲ ﻣﺘﻮﺳـﻂ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ‪ 400 ، 450‬ﻳﺎ ‪) 480 m3/h‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻘﺪار ‪ BOD‬ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫‪ 130mg/L‬اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ و درﺻﺪ ﺣﺬف ‪ BOD‬در دﻣﺎي ‪ 200C‬و‪ 150C‬را ﺗﻌﻴـﻴﻦ و‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ n‬را ‪ 0/5‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫‪۴٨١‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ 3-2‬ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 15‬ﻣﺘﺮ ﺣﺎوي ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ ﻣﺘﺪاول ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ 6‬ﻣﺘﺮ اﺳـﺖ‬
‫و ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب داروﺳﺎزي ﺑـﺎ دﺑـﻲ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ‪ 2120 m3/d‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪BOD‬‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 800 ، 500‬ﻳﺎ ‪) 1000mg/l‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( و دﻣﺎ ‪ 200C‬اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﺑـﺮج‬
‫داراي ﻳﻚ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه دوﺑﺎزوﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﻒ( ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳﻖ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﺰرﻳـﻖ‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺴﺘﺸﻮ را از ﺟﺪول ‪ 3-3‬و ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ دور در دﻗﻴﻘﻪ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻣـﻮرد ب(‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ و ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻞ ﭘﻤﭙﺎژ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ m3/h‬در ﻫﺮ ﺻﺎﻓﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-3‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ 3-4‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﻮاﺑﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ داده ﺷـﺪه ﺑـﺮاي ﺑـﺮج ﻫـﺎي ﭼﻜﻨـﺪه‪ ،‬ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ BOD‬ورودي و دﻣﺎ و ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬ﻣﻮارد زﻳﺮ را ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﻳﻚ ﻋﻤﻖ ‪ 5 ، 4‬ﻳﺎ ‪ 6‬ﻣﺘﺮ )ﻣﻘـﺪار‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ‪m3‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪L/m2.s‬‬
‫‪ -3‬ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺣﺠﻤﻲ ‪kg/m3.d‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ در ﻣﺜﺎل ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-4‬اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ از ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻬﺮي و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ‬
‫ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮﺟﻲ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ 6/1‬ﻣﺘﺮي ﺑﺪﺳﺖ آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻗﻄـﺮ ﺑـﺮج‬
‫ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت ‪ 1‬ﻣﺘﺮ و ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ‪ 30 m2/m3‬ﺑـﻮد‪ .‬دﻣـﺎي ﻓﺎﺿـﻼب در زﻣـﺎن‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ‪ 18 ،15‬ﻳﺎ ‪) 220C‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( اﺳـﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ BOD‬ورودي در ﺣـﻴﻦ‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ‪ 350 mg/L‬ﺑﻮد‪ .‬ﺟﺪول زﻳﺮ ﺑﺎزده ﺣـﺬف ‪ BOD‬ﻣﺘﻮﺳـﻂ در دﺑـﻲ ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ را ﺧﻼﺻـﻪ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﺬﻳﺮي ﻓﺎﺿﻼب ‪ K‬را در دﻣﺎي آزﻣـﺎﻳﺶ و‬
‫‪ 200C‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ)ﻣﻘﺪار ‪ n‬را ‪ 0/5‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت‪:‬‬
‫ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪% ، BOD‬‬ ‫دﺑﻲ ‪m3/d‬‬
‫‪88‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪82‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪67‬‬ ‫‪18‬‬
‫‪63‬‬ ‫‪24‬‬
‫‪54‬‬ ‫‪48‬‬

‫‪ 3-5‬اﻃﻼﻋﺎت ﻃﺮاﺣﻲ زﻳﺮ ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي داده ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻓﺎﺿﻼب ‪ B ، A‬ﻳـﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺪرس‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻻ و ﺑﺎ ﻓﺮض ﺣﺬف ‪ 30‬درﺻـﺪ‪ BOD‬در زﻻل ﺳـﺎز اوﻟﻴـﻪ‪ ،‬ﻋﻤـﻖ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ‪ 6/1‬ﻣﺘﺮ و ﻣﻘﺪار ‪ R‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ، 0/5‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ زﻳﺮ را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪۴٨٢‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻓﺎﺿﻼب‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪15000‬‬ ‫‪10000‬‬ ‫‪10000‬‬ ‫دﺑﻲ ‪m3/d‬‬
‫‪220‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪260‬‬ ‫‪BOD, mg/L‬‬
‫‪°‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ دﻣﺎ ‪C‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪280‬‬ ‫‪240‬‬ ‫‪TSS, mg/L‬‬

‫‪ -1‬ﻗﻄﺮ زﻻل ﺳﺎز اوﻟﻴﻪ و ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬

‫‪ -2‬ﻗﻄﺮ ﺑﺮج ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ -3‬ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ‬
‫‪ -4‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز‬
‫‪ -5‬ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻞ ﭘﻤﭙﺎژ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ -6‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺗﺰرﻳﻖ در ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺷﺴﺘﺸﻮ )ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ(‬
‫‪ 3-6‬ﻗﻄﺮ و ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ دو ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 1/5‬ﻣﺘﺮ را ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼت ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺪل ‪NRC‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪5000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ‬
‫‪(220)A‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪ BOD‬ورودي‬
‫‪(200)B‬‬
‫‪(180)C‬‬
‫‪°‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫‪35‬‬ ‫‪%‬‬ ‫ﺑﺎزده ﺣﺬف‪ BOD‬زﻻل ﺳﺎز‬
‫اوﻟﻴﻪ‬
‫‪20‬‬ ‫‪ BOD‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ‬
‫ﭼﻜﻨﺪه‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 3-7‬ﻳﻚ ﺑﺮج ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ 18‬ﻣﺘﺮ ﺣﺎوي ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺘﺪاول ﺑـﻪ ﻋﻤـﻖ ‪ 6/1‬ﻣﺘـﺮ‪ ،‬ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ ﺑﺎ دﺑﻲ ‪ 7570 m3/d‬را ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ BOD .‬ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ اوﻟﻴـﻪ ‪ 150 ،120‬ﻳـﺎ‬
‫‪ 160mg/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( و دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب ‪ 18°C‬اﺳﺖ‪ .‬دﻣـﺎي ﻫـﻮا از ‪2‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 23°C‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ BOD‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪1/5‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺿـﺮﻳﺐ اﻓـﺖ ﻓـﺸﺎر ﺑـﻴﻦ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ و ورودي را ‪ 1/5‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻮارد زﻳﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪(kg/h) ،‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﮔﺮﻣﺘﺮﻳﻦ دﻣﺎ‪(m /min) ،‬‬
‫‪ -3‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا در ﻋﺮض ﺑﺴﺘﺮ‪(Pa) ،‬‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫‪۴٨٣‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫‪ 3-8‬دو ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮﺟﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑـﻪ ﻗﻄـﺮ ‪ 20‬ﻣﺘـﺮ ﺣـﺎوي ‪ 6/1‬ﻣﺘـﺮ ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﻣﺘـﺪاول‬
‫)ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪ 30‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺣﺠﻢ(‪ ،‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ زﻻل ﺳﺎز اوﻟﻴﻪ اي را ﺑﺎ دﺑﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪ 11200 m3/d‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ TKN‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 24mg/l‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻏﻠﻈـﺖ ‪ BOD‬ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫‪ 120،130‬ﻳﺎ ‪ 150 mg/L‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(‪ .‬درﺟـﻪ ﺣـﺮارت ‪ 18°C‬اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ BOD‬ﺑﺮآورد و ﺑﺎزده ﺣﺬف ﻧﻴﺘـﺮوژن ﻧﺎﺷـﻲ از ﻧﺘﻴﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن را‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-3‬ﺟﺪوﻟﻲ را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﺮ ﺣﺴﺐ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻫﺎي اﻧـﺮژي‪،‬‬
‫اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي ﺗﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺑﻮﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه و ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺣﺬف ﻓﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫آﻳﻨﺪه ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-10‬ﻳﻚ ﺑﺮج ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ 20‬ﻣﺘﺮ ﺣﺎوي ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑـﺎ ﭼﮕـﺎﻟﻲ ﺑـﺎﻻ ﺑـﻪ ﻋﻤـﻖ ‪ 5‬ﻣﺘـﺮ‬
‫)ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪ 138‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺣﺠﻢ ﺑـﺴﺘﺮ( ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮد ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن ﺛﺎﻟـﺚ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺰان دﺑﻲ ورودي ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 33000 ، 37000‬ﻳـﺎ ‪ 4000 m3/d‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ )ﻣﻘـﺪار ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( و ﻏﻠﻈﺖ ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ‪ 20mg/l‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﻓـﺮض ﻣﻘـﺪار ‪ rn.max‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳـﻴﻮن‬
‫‪ 1/5 g/m2.d‬و ﻣﻘﺪار ‪ kn‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ، 1/5 g/m3‬ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه )‪ (mg/l‬را ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﻘﻠﻲ ﺑﺮاي ﺧﺮوﺟﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫‪ 3-11‬ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ TF/AS‬ﺑﻌﺪ از زﻻل ﺳـﺎز اوﻟﻴـﻪ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ اوﻟﻴﻪ در زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ زﻳﺮ ‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺻـﺎﻓﻲ‬
‫ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮﺟﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ 40‬درﺻﺪ ‪ BOD‬در ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 75‬درﺻﺪ را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﻗﻄﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه )ﻣﺘﺮ( و ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪(L/m2.s) ،‬‬
‫‪ -2‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪(kg/d) ،‬‬
‫‪-3‬ﺣﺠﻢ ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ ﺑﺎزاي ﻫﺮ روز‪(kg/d) ،‬‬
‫‪ -4‬ﺣﺠﻢ ‪ m3‬و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ )‪ (h‬ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت زﻳﺮ را ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪:‬‬
‫‪K‬‬ ‫)‪= 0.18( L / s‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ‪/ m‬‬
‫‪2‬‬
‫‪20 0 C‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ = ‪ 6/1‬ﻣﺘﺮ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺑﺮج =‪2‬‬
‫‪ 50‬درﺻﺪ ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺌﻮري‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪:‬‬
‫‪ 5 = SRT‬روز )ﺑﺪون ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن(‬
‫‪3000 mg/l = MLSS‬‬
‫ﺑﺎزده ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ 0/6 =Y‬ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫‪۴٨۴‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ‪0/12 gVSS/g VSS.d = kd‬‬

‫‪UBOD/BOD=1/6‬‬
‫ﻛﺪام ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد؟ دﻻﻳﻞ ﺧﻮد را ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪8000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ‬
‫‪(150)A‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪(140)B‬‬
‫‪(110)C‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪sBOD‬‬
‫‪65‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪55‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪22‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪NbVSS‬‬
‫‪°‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 3-12‬ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﺼﻔﻴﻪ اوﻟﻴـﻪ در زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺟﺎﻣـﺪات ‪ 12‬روز و دﻣـﺎي ﺣـﺪاﻗﻞ‬
‫‪ 12°C‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﻛﺎﻣﻞ ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪MLSS‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2200 mg/l‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد و ‪ SVI‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﺤﺪوده ‪ 180‬ﺗﺎ ‪ 200 mg/l‬اﺳﺖ‪ .‬در اﻳـﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 8000 m3/d‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺷﻬﺮي از ﺷﺮﻛﺖ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺶ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺮج ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 60‬درﺻﺪ ‪ BOD‬ﻗﺒﻞ از واﺣﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﺛﺮات ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ TF/AS‬را ﺑـﺮاي ﻣﻬﻨـﺪس‬
‫ﺷﻬﺮي ﻟﻴﺴﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي اﻛﺴﻴﮋن‪ ،‬ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ و ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬و ازت آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﺧﺮوﺟـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﻛﻠـﻲ ﻋﻘﻴـﺪه‬
‫ﺧﻮد را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺛﺮات ﺑﺎﻟﻘﻮه اراﺋﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-13‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻤﺎس ﻛﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ TF/SC‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤـﻮدار ﺑـﺎزده ﺣـﺬف ‪BOD‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ را در ﺑﺮاﺑﺮ زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ دﻗﻴﻘـﻪ آﻣـﺎده ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺷـﺮاﻳﻂ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪°‬‬
‫‪ -1‬دﻣﺎ ‪ 15 ، 12‬ﻳﺎ ‪) 18 C‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(‬
‫‪MLVSS = 2000 mg/l -2‬‬
‫‪k 20 = 3 × 10-5 l/mg.min -3‬‬
‫‪ 3-14‬ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮﺟﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از آن‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﻓﻌﺎل )ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ (TF/AS‬اﺳﺖ‪ .‬دﺑﻲ ﻓﺎﺿﻼب ‪ 20000m3/d‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻳﻜﻨﻮاﺧـﺖ ﺳـﺎزي ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اوﻟﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه‬
‫ﺑﺮﺟﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺘﺪول و ‪ SRT‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻟﺠـﻦ ﻓﻌـﺎل در ﺣـﻴﻦ دوره ﺑﺤﺮاﻧـﻲ‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ 5‬روز اﺳﺖ و در زﻣـﺴﺘﺎن از ‪ 5‬ﺗـﺎ ‪ 15‬روز ﻣﺘﻐﻴـﺮ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ دﻣـﺎي ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫‪۴٨۵‬‬ ‫ﲞﺶ ‪ : ٩‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ )ﺣﺪاﻗﻞ دو ﻫﻔﺘﻪ ( ‪ 5°C‬و ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ دﻣـﺎي ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺛﺎﺑـﺖ ﺗﺎﺑـﺴﺘﺎن ‪ 26°C‬اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺸﺨـﺼﺎت‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت و اﻃﻼﻋﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ در زﻳـﺮ اراﺋـﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻮارد زﻳﺮ و اﻧﺪازه واﺣﺪﻫﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﻛﻪ در ﺣﻴﻦ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري زﻣﺴﺘﺎن و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺮﮔﺸﺖ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬
‫‪ -3‬ﻣﻘﺪار ﻟﺠﻦ دﻓﻌﻲ‬
‫‪ -4‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل و ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‬
‫‪ -5‬ﻣﻘﺪار ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪:‬‬
‫‪ 1500 ، 1200 = BOD5‬ﻳﺎ ‪)1800 mg/l‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(‬
‫‪TSS =100 mg/l‬‬
‫‪VSS =0 mg/l‬‬
‫ﻛﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪10mg/l = N‬‬
‫ﻓﺴﻔﺮ ﻛﻞ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪4mg/l = P‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه‪:‬‬
‫‪K‬‬ ‫‪= 0.18 ( L / s ) 0.5 / m 2‬‬
‫‪20 0 C‬‬

‫ﺑﺎزده ﺧﺎﻟﺺ ﺟﺎﻣﺪات = ‪ 0/5‬ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه‬

‫ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ دﻣﺎﻳﻲ ‪1/06 = θ‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل‪:‬‬
‫ﺑﺎزده ﺳﻨﺘﺰ ﺟﺎﻣﺪات ‪ 0/6 = Y‬ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ BOD‬ﺣﺬف ﺷﺪه‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ‪kd = 0/12gVSS/gVSS.d ،‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨﺪه = ‪0/1m /m .min‬‬
‫‪ SRT‬ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن = ‪ 5‬روز ‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن = ‪ 5 -15‬روز‬
‫‪ 3-15‬ﻓﺎﺿﻼب زﻳﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن رو ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮاي ﺣـﺬف ‪ BOD‬ﺗﻨﻬـﺎ )ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ( ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟـﻲ ﺑـﻪ ‪ 20 mg/l‬ﻳـﺎ ﻛﻤﺘـﺮ ﺑﺮﺳـﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ را ‪ 2‬ﻣﺘﺮ و ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ‪ 100 m2‬را ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ ﻓـﺮض ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ اﻟﻒ( ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر و ﺗﻌﺪاد واﺣﺪﻫﺎي ﺑﻴﻮاﺳﺘﻴﺮ ب( ﺳﻄﺢ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻳـﻚ ﺻـﺎﻓﻲ ﭼﻜﻨـﺪه ﺑﺮﺟـﻲ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ و زﻻل ﺳﺎز ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ .‬ﺳﻄﺢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ را ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ را ‪ 6/1‬ﻣﺘﺮ ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﺬﻳﺮي ﺑﺴﺘﺮ ‪ 0.21(L/s) 0.5 / m 2‬و دﻣﺎي ‪20°C‬‬
‫را ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
۴٨۶ ‫ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬: ٩ ‫ﲞﺶ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬

400 mg/L COD
(15000)A m3/d ‫دﺑﻲ‬
(18000)B
(20000)C
160 mg/L BOD
80 mg/L TSS
°
18 C ‫دﻣﺎ‬
.‫ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‬C‫ ﻳﺎ‬B ، A ‫ ﻣﻘﺪار‬:‫ﺗﻮﺟﻪ‬
:‫ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ داراي ﻣﺸﺨﺎت زﻳﺮ اﺳﺖ‬3-16
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
5000 m3/d ‫دﺑﻲ‬
15 mg/L TSS
30 mg/L ‫ﻧﻴﺘﺮات‬
°
18 C ‫دﻣﺎ‬
‫ ﻣﺘﺮ ﺑـﺮاي ﻛـﺎﻫﺶ ازت‬1/6 ‫ﻳﻚ ﺻﺎﻓﻲ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺎﺳﻪ اي ﺑﻪ ﻋﻤﻖ‬
‫ ) ﻣﻘـﺪار ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺪرس اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﻮد( ﻃﺮاﺣـﻲ‬4mg/l ‫ ﻳﺎ‬2 ، 1 ‫ﻧﻴﺘﺮاﺗﻪ در ﻏﻠﻈﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ‬
:‫ ﻣﻮارد زﻳﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‬.‫ﻛﻨﻴﺪ‬
m3 ،‫ ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﺻﺎﻓﻲ دﻧﻴﺘﺮﻳﻔﻴﻜﺎﺳﻴﻮن‬-1
m3/m2.d ،‫ ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺻﺎﻓﻲ‬-2
‫ ﻣﺘـﺮ در‬10 ‫ ﺗﻌﺪاد ﺻﺎﻓﻴﻬﺎ و اﺑﻌﺎد ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻊ ﺷﻜﻞ ﺑﺎ اﺑﻌـﺎد ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ‬-3
.‫ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬10
kg/d ‫ و‬mg/l ، ‫ دز ﻣﺘﺎﻧﻮل‬-4
kg/d ،‫ ﺣﺠﻢ ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‬-5

: ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
Aesoy, A., H. Odegaard, K. Bach, R. Pujol, and M. Hamon (1338) "Denitrification in a Packed Bed
Biofilm Reactor (Biofor) Experiments with Different Carbon Sources," Water Research, vol. 32, no. 5,
pp. 1463-1470.
Albertson, O. E. (1383) "Optimizing Rotary Distributor Speed for Trickling Filters," Water Pollution
Control Federation Operators Forum, vol. 2, no. 1.
Albertson, O. E. (1335) "Excess Biofilm Control by Distributor Speed Modulation," Journal
Environmental Engineering, vol. 121, p. 330.
Albertson, O. E., and G. Davies (1384) "Analysis of Process Factors Controlling Performance of Plastic
Bio-Packing," Proceedings of the 57th Annual Water Pollution Control Federation Conference, New
Orleans.
Albertson, O. E., and R. N. Okey (1388) "Trickling Filters Need to Breathe Too," Presented at the Iowa
Water Pollution Control Federation, Des Moines, Iowa, June 1388.
۴٨٧ ‫ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬: ٩ ‫ﲞﺶ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

Anderson, B., H. Aspegren, D. S. Parker, and M. P. Lutz (1334) "High Rate Nitrifying Trickling Filters,"
Water Science and Technology, vol. 23, pp. 47-60.
Aryan, A. E, and S. H. Johnson (1387) "Discussion of a Comparison of Trickling Filter Packing," Journal
Water Pollution Control Federation, vol. 53, p. 315.
Bailey, w., A. Tesfaye, T. Dakita, A. Benjamin, M. McGrath, T. Sadick, E. Daigger, and M.
Tucker (1338) "Demonstration of Deep Bed Denitrification at the Blue Plains Wastewater Treatment
Plant," Proceedings of the 71 st Water Environment Federation Annual Conference.
Biesinger, M. G., H. D. Stensel, and D. Jenkins (1380) "Brewery Wastewater Treatment without
Activated Sludge Bulking Problems," Proceedings of the 34th Annual Purdue Industrial Wastewater
Conference, West Lafayette, IN.
Bogus, B. J. (1383) A Spreadsheet Design Modelfor the Trickling Filter/Suspended Growth Process,
Master's Thesis, University of Washington, Department of Civil Engineering, Seattle, WA.
Boller, M., and W. Gujer (1386) "Nitrification in Tertiary Trickling Filters Followed by DeepBed
Filters," Water Research, vol. 20, p. 1363.
Borregaard, V. R. (1337) "Experience with Nutrient Removal in a Fixed-Film System at FullScale
Wastewater Treatment Plants," Water Science and Technology, vol. 36, pp. 123-137.
Brink, W. P., R. R. Copithom, D. E. Schwinn, D. Sen, R. J. White, and A. Daniel (1336) "FullScale
Experience of IFAS Processes Using Sponge Packing for BOD, Ammonia, and Nitrogen Removal,"
Proceedings, 63th Water Environment Federation Annual Conference and Exposition.
Bruce, A. M., J. C. Merkins, and B. A. O. Haynes (1375) "Pilot Studies on the Treatment of Domestic
Sewage by Two-Stage Biological Nitrification-With Special Reference to Nitrification," Water Pollution
Control (G.B.), vol. 74, pp. 80-100.
Bruce, A. M., and J. C. Merkens (1370) "Recent Studies of High Rate Biological Filtration," Water
Pollution Control, vol. 72, pp. 433-523.
Bruce, A. M., and J. C. Merkens (1373) "Further Studies of Partial Treatment of Sewage by High-Rate
Biological Filtration," Journal Institute Water Pollution Control (G.B.), vol. 72, no. 5, p. 443.
Canler, J. P., and J. H. Perret (1334) "Biological Aerated Filters: Assessment of the Process Based on 12
Sewage Treatment Plants," Water Science and Technology, vol. 23, p. 13.
Chui, P. c., Y. Terashima, J. H. Tay, and H. Ozaki (1336) "Performance of a Partly Aerated Biofilter in
the Removal of Nitrogen," Water Science and Technology, vol. 34, no. 1-2, pp. 187-134.
Crites, R., and G. Tchobanoglous (1338) Small and Decentralized Wastewater Management Systems,
McGraw-Hill, New York.
Daigger, G. T., and J. R. Harrison (1387) "A Comparison of Trickling Filter Packing Performance,"
Journal Water Pollution Control Federation, vol. 53, pp. 673-685.
Daigger, G. T., T. A. Heineman, G. Land, and R. S. Watson (1334) "Practical Experience with Combined
Carbon Oxidation and Nitrification in Plastic Packing Trickling Filters," Water Science and Technology,
vol. 23, p. 183.
Daigger, G. T., L. E. Norton, R. S. Watson, D. Crawford, and R. B. Sieger (1333) "Process and Kinetic
Analysis of Nitrification in Coupled Trickling Filter/Activated Sludge Processes," Water Environment
Research, vol. 65, pp. 750-758.
Dorias, B., and P. Baumenn (1334) "Denitrification in Trickling Filters," Water Science and Technology,
vol. 30, no. 6, pp. 101-184.
Duddles, G. A., S. E. Richardson, and E. Barth (1374) "Plastic Packing Trickling Filters for Biological
Nitrogen Control," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 46, pp. 337-346.
Eckenfelder, W. w., Jr. (1363) "Trickling Filter Design and Performance," Transactions. ASCE, vol. 128.
Eckenfelder, W. w., Jr., and E. L. Barnhart (1363) "Performance of a High Rate Trickling Filter Using
Selected Media," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 35, no. 12.
Figueroa, L., and J. Silverstein (1331) "Pilot-Scale Trickling Filter Nitrification at the Longmont
WWTP," Proceedings Environmental Engineering Specialty Conference, American Society of Civil
Engineers, Reno, NY.
Germain, J. E. (1366) "Economical Treatment of Domestic Waste by Plastic-Medium Trickling Filters,"
Journal Water Pollution Control Federation, vol. 38, p. 132.
GLUMRB (1337) Recommended Standards for Wastewater Facilities (Ten States Standards), Great
Lakes-Upper Mississippi River Board of State Sanitary Engineering Health Education Services Inc.,
Albany, NY.
Golla, P. S., M. P. Reedy, M. K. Simms, and T. J. Laken (1334) "Three Years of Full-Scale Captor®
Process Operations at Moundsville WWTP;' Water Science and Technology, vol. 23, p. 175.
۴٨٨ ‫ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬: ٩ ‫ﲞﺶ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

Grady, C. P. L., Jr., G. T. Daigger, and H. D. Urn (1333) Biological Wastewater Treatment, 2d ed.,
revised and expanded, Marcel Dekker, New York.
Harremoes, P. (1382) "Criteria for Nitrification in Fixed-Film Reactors," Water Science and Technology,
vol. 14, p. 167.
Harrison, J. R, and G. T. Daigger (1387) "A Comparison of Trickling Filter Packing," Journal Water
Pollution Control Federation, vol. 53, p. 673.
Harrison, J. R., and P. L. Timpany (1388) "Design Considerations with the Trickling Filter Solids Contact
Process;' Proceedings, Joint Canadian Society for Civil Engineers and American Society of Civil
Engineers Environmental Engineering Conference, Vancouver, Canada, July 1388.
Harrison, 1. R, G. T. Daigger, and J. W. Filtert (1384) "A Survey of Combined Trickling Filter and
Activated Sludge Processes," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 56, p. 1073.
Hawkes, H. A. (1363) The Ecology of Waste Water Treatment, The Macmillan Co., New York, pp.82-33.
Higgins. 1. J., and R G. Bums (1375) The Chemistry and Microbiology of Pollution, Academic Press,
London.
Hinton, S. w., and H. D. Stensel (1334) "Oxygen Utilization of Trickling Filter Biofilms;' Journal
Environmental Engineering, vol. 120, p. 1284.
Holbrook, RD., S.-N. Hong, S. M. Heise, and Y. R Andersen (1338) "Pilot and Full-Scale Experience
with Nutrient Removal in a Fixed Film System;' Proceedings 70th Annual Water Environment Federation
Conference and Exposition, October 1338.
Howland, W. E. (1358) "Flow Over Porous Media as in a Trickling Filter," Proceedings of the 12th
Industrial Waste Conference, p. 435, Purdue University, Lafayette, IN.
Huang, C. S., and N. E. Hopson (1374) "Nitrification Rate in Biological Processes," Journal of
Environmental Engineering, EE2, American Society of Civil Engineers, p. 403.
Jepsen, S. E., and J. L. C. Jansen (1333) "Biological Filters for Post-Denitrification;' Water Science and
Technology, vol. 27, no. 5-6, pp. 363-373.
Jones, R M., D. Sen, and R Lambert (1338) "Full Scale Evaluation of Nitrification Performance in an
Integrated Fixed Film Activated Sludge Process," Water Science and Technology, vol. 38, p. 7.
Lazarova, Y., F. Ferre, and L. Duval (1338) "Innovative Approach for High Rate Nitrogen Removal: Real
Time Control of the Coupling of Turbo N DN and Turbo N Biofilm Reactors," Proceedings of the 7ist
Annual Water Environment Federation Conference.
New Orleans, LA.
Lazarova, v., 1. Perera, M. Bowen, and P. Shields (2000) "Application of Aerated Biofilters for
Production of High Quality Water for Industrial Reuse In West Berlin," Water Science and Technology,
vol. 41, p. 417.
Le Tallec, X., S. Zeghal, A. Vidal, and A. LeSouef (1337) "Effect ofInfluent Quality Variability on
Biofilter Operation," Water Science and Technology, vol. 26,p. 111.
Matasci, R. N., C. Kaempfer, and J. A. Heidman (1386) "Full-Scale Studies of the Trickling Filter/Solids
Contact Process," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 58, p.68.
Meaney, B. J., and J. E. T. Strickland (1334) "Operating Experiences with Submerged Filters for
Nitrification and Denitrification," Water Science and Technology, vol. 23, no. 10-11, pp. 113-125.
Melhart, G. F. (1334) "Upgrading Existing Trickling Filter Plants for Denitrification," Water Science and
Technology, vol. 30, no. 6, pp. 173-173.
Mendoza, L., and T. Stephenson (1333) "A Review of Biological Aerated Filters (BAFs) for Wastewater
Treatment," Env~ronmental Engineering Science, vol. 16, p. 201.
Metcalf & Eddy, Inc. (1373) Wastewater Engineering: Treatment, Disposal, and Reuse, 2d ed., McGraw-
Hill, New York.
Mohlman, F. W. et al. (1346) "Sewage TreatmeJl! at Military Installations," National Research Council,
Subcommittee Report, Sewage WO'rks Journal, vol. 18, no. 5, pp. 787-1028.
Nasr, S. M., W. D. Hankins, C. Messick, and D. Winslow (2000) "Full Scale Demonstration of an
Innovative Trickling Filter BNR Process," Proceedings of 73rd Annual Water Environment Federation
Conference, Anaheim, CA.
Newbry, B. w., G. T. Daigger, and D. Taniguchi-Dennis (1388) "Unit Process Tradeoffs for Combined
Trickling Filter and Activ~ted Sludge Processes," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 60,
no. 10, pp. 1813-1821.
Ninassi, M. v., 1. G. Peladan, ~nd R. Pujol (1338) "Pre-denitrification of Municipal Wastewater: l;he
Interest of Up-flow Biofiltration," Proceedings of the 70th Annual Water Environment Federation
Conference and Exposition, October 1338.
۴٨٩ ‫ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬: ٩ ‫ﲞﺶ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

Norris, D. P., D. S. Parker, M. L. Daniels, and E. L. Owens (1382) "Production of High Quality Trickling
Filter Effluent without Tertiary Treatment," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 54, p. 1087.
Okey, R. w., and O. E. Albertson (1383) "Diffusion's Role in Regulating and Masking Temperature
Effects in Fixed Film Nitrification," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 61, p. 500.
Pano, A., and J. E. Middlebrooks (1383) "Kinetics of Carbon and Ammonia Nitrogen Removal in RBCs,"
Journal Water Pollution Control Federation, vol. 55, p. 356.
Parker, D. (1333) "Trickling Filter Mythology," Journal of Environmental Engineering, vol. 105, p. 618.
Parker, D., M. Lutz, B. Anderson, and H. Aspegren (1335) "Effect of Operating Variables on Nitrification
Rates in Trickling Filters," Water Environment Research, vol. 67, p. 1111.
Parker, D. S., and H. J. R. Bratby (2001) "Review of Two Decades of Experience with TF/SC . Process,"
Journal of Environmental Engineering, vol. 127, no. 5, pp. 380-387.
, Parker, D. S., and T. Richards (1386) "Nitrification in Trickling Filters," Journal Water Pollution
Control Federation, vol. 58, p. 836.
Parker, D. S., T. Jacobs, E. Bower, D. Stowe, and G. Farmer (1337) "Maximizing Trickling Filter
Nitrification Rates Through Biofilm Control: Research Review and Full-Scale Application," Water
Science lechnology (G.B.), vol. 36, no. 1, p. 255.
Parker, D. S., D. J. Kinnear, and E. J. Wahlberg (2001) "Review of Folklore in Design and Operation of
Secondary Clarifiers," Journal of Environmental Engineering, vol. 127, pp.476-484.
Parker, D. S., S. Krugel, and H. McConnell (1334) "Critical Process Design Issues in the Selection of the
TF/SC Process for a Large Secondary Treatment Plant," Water Science and Technology, vol. 23, p. 203.
Parker, D. S., M. P. Lutz, and A. M. Pratt (1330) "New Trickling Filter Applications in 'the U.S.A.,"
Water Science Technology, vol. 22, p. 215.
Parker, D. S., L. S. Romano, and H. S. Horneck (1338) "Making a Trickling Filter/Solids Contact Process
Work for Cold Weather Nitrification and Phosphorus Removal," Water Environment Research, vol. 70, p.
181.
Payraudeau, M., C. Paffoni, and M. Gousailles (2000) "Tertiary Nitrification in an Upflow Biofilter on
Floating Packing; Influence of Temperature and COD Load," Water Science and Technology, vol. 41, p.
21.
Pujol, R, M. Hamon, X. Kendel, and H. Lemmel (1334) "Biofilters: Flexible, Reliable Biological
Reactors," Water Science and Technology, vol. 23. no. 10111, pp. 33-38.
Randall, C. W., and D. Sen (1336) "Full-Scale Evaluation of an Integrated Fixed-Film Activated Sludge
(IFAS) Process for Enhanced Nitrogen Removal," Water Science and Technology, vol. 33, p. 155.
Richter, K.-U., and G. Kruner (1334) "Elimination of Nitrogen in Two Flooded and Statically Packed Bed
Biofilters with Aerobic and Anaerobic Microsites," Water Research, vol. 28, no. 3,pp. 703-716.
Rogalla, E, A. LaMouche, W. Specht, and B. Kleiher (1334) "High Rate Aerated Biofilters for Plant
Upgrading," Water Science and Technology, vol. 24, p. 81.
Rusten, B., B. G. Hellstrom, E Hellstrom, O. Sehested, E. Skjelfoss, and B. Svendsen (2000) "Pilot
Testing and Preliminary Design of Moving Bed Biofilm Reactors for Nitrogen Removal at the FREVAR
Wastewater Treatment Plant," Water Science and Technology, vol. 41, p. 13.
Rusten, B., L. J. Horn, and H. Odegaard (1335) "Nitrification of Municipal Wastewater NO Moving-Bed
Biofilm Reactors," Water Enyironment Research, vol. 67, p. 75.
Rusten, B., M. McCoy, R Proctor, and J. G. Siljuden (1338) "The Innovative Moving Bed Biofilm
Reactor/Solids Contact Reaeration Process for Secondary Treatment of Municipal Wastewater," Water
Environment Research, vol. 70, p. 1083.
Sadick, T. E., J. P. Semon, D. Palumbo, G. T. Daigger, and P. Keenan (1334) "Demonstration of
Fluidized-Bed Denitrification in the Long Island Sound Region," Proceedings of the 67th Water
Environment Federation Annual Conference.
Sadick, T. E., J. P. Semon, D. Palumbo, P. Keenan, and G. Daigger (1336) "Fluidized-Bed
Denitrification," Water Environment and Technology, vol. 8, no. 8, p. 81.
Schroeder, E. D., and G. Tchobanoglous (1376) "Mass Transfer Limitations in Trickling Filter Designs,"
Journal Water Pollution Control Federation, vol. 48, pp. 771-775.
Schulze, K. L. (1360) "Load and Efficiency in Trickling Filters," Journal Water Pollution Control
Federation, vol. 33, no. 3, pp. 245-260.
Sen, D., G. D. Favren, R. R. Copithorn, and C. W. Randall (1333) "Full Scale Evaluation of Nitrification
and Denitrification on Fixed Film Packing (Ringlace) for Design of SingleSludge Nitrogen Removal
System," Proceedings of the 66th Annual Water Environment Federation Conference and Exposition.
Sen, D., M. Pramod, and C. W. Randall (1334b) "Performance of Fixed Film Packing Integrated in
Activated Sludge Reactors to Enhance Nitrogen Removal," Water Science and Technology, vol. 30, p. 13.
۴٩٠ ‫ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻴﱯ و رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬: ٩ ‫ﲞﺶ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬

Sen, D., C. W. Randall, K. Jensen, G. Favren, R R. Copithorn, T. A. Young, and W. P. Brink (1334a)
"Design Parameters for Integrated Fixed Film Activated Sludge (IFAS) Processes to Enhance Biological
Nitrogen Removal," Proceedings 67th Water Environment Federation Annual Conference and Exposition,
October 1334.
Smith, A. J., and W. Edwards (1334) "Operating Experiences with Submerged Aerated Filters in the
U.K," Proceedings of the 66th Annual Water Environmental Federation Conference and Exposition.
Stenquist, R. J., and R. A. Kelly (1380) Converting Rock Trickling Filters to Plastic PackingDesign and
Performance, EPA-600/2-80-120, U.S. Environmental Protection Agency, Washington, DC.
Stenquist, R. J., D. S. Parker, and J. J. Dosh (1374) "Carbon Oxidation-Nitrification in Synthetic Packing
Trickling Filters," Journal Water Pollution Control Federation, vol.
46, no. 10,pp. 2327-2333.
Stensel, H. D., R. C. Brenner, K. M. Lee, H. Melcer, and K. Rackness (1388) "Biological Aerated Filter
Evaluation," Journal Environmental Engineering, vol. 14, p. 65T.
Sutton, P. M., and P. N. Mishra (1334) "Activated Carbon Based Biological Fluidized Beds for
Contaminated Water and Wastewater Treatment: A State-of-the-Art Review," Water Science and
Technology, vol. 23, p. 303.
Timpany, P. L., and J. R. Harrison P383) "Trickling Filter Solids Contact Performance from the
Operator's Perspective," Proceedings of the 62nd Annual Water Pollution Control Federation Conference,
San Francisco.
U.S. EPA (1374) Process Design Manualfor Upgrading Existing Wastewater Treatment Plants, Office of
Technology Transfer, U.S"Environmental Protection Agency, Washington, DC.
U.S. EPA (1375) Process Design Manual for Nitrogen Control, U.S. EPA Technology Transfer, EPA-
625/1-77-007, U.S. Environmental Protection Agency, Washington, DC.
U.S. EPA (1384) Design Information on Rotating Biological Contactors, EPA/60012-84/106, U.S.
Environmental Protection Agency, Cincinnati, OH.
U.S. EPA (1385) Review of Current RBCPerformance and Design Procedures, EPA/6001285/033, U.S.
Environmental Protection Agency, Cincinnati, OH.
U.S. EPA (1333) Manual Nitrogen Control, EPA/625/R-33/01O, Office of Research and Development,
U.S. Environmental Protection Agency, Washington, DC.
Velz, C. J. (1348) "A Basic Law for the Performance of Biological Beds," Sewage, Works Journal, vol.
20, no. 4.
Wanner, 0., and W. Gujer (1385) "Competition in Biofilms," Water Science and Technology, vol. 17, p.
27.
WEF (1338) Design of Municipal Wastewater Treatment Plants, Manual of Practice 8, Water
Environment Federation, Alexandria, VA.
WEF (2000) Aerobic Fixed-Growth Reactors; A Special Publication, Water Environment Federation,
Alexandria, VA.
WPCF (1388) O&M of Trickling Filters, RBCs, and Related Processes, Manual of Practice OM-10,
Water Pollution Control Federation, Alexandria, VA.
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪ 4-1‬دﻻﻳﻞ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻣﺰاﻳﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ‬
‫‪ 4-2‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﻃﺮاﺣﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻣﺘﺎن ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ‬
‫ﺳﻤﻴﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات‪-‬ﻣﺎﻳﻊ‬
‫‪ 4-3‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫‪ 4-4‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن روﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪UASB‬‬
‫راﻛﺘﻮر ﺑﺎﻓﻞ دار ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﻣﺘﺤﺮك ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫‪ 4-5‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه و ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﮔﺴﺘﺮده و ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫‪ 4-6‬ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﮔﻮن ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﭘﺮﺳﺸﻬﺎي ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺷﺎﻣﻞ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و رو‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل‪ ،‬ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ)‪ ،(UASB‬ﻻﮔﻮﻧﻬـﺎي ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺪف از اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻴﺎن ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺣﺬف ﻣﻮاد آﻟﻲ از ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻳﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎرﮔـﺬاري ﻣﺘـﺪاول‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ آﻧﻬﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻗﺒـﻞ از ﺑﺮرﺳـﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺼﻮرت ﻣﺠﺰا‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫـﻮازي ﻣﻔﻴـﺪ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ 4-1‬دﻻﻳﻞ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻪ و دﻻﻳﻞ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻣﺰاﻳـﺎ و ﻣﻌﺎﻳـﺐ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻛﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﺟﺪول ‪ 4-1‬ﺑﻴﺎن و در زﻳﺮ ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺰاﻳﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫از ﻣﺰاﻳﺎي ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ ، 4-1‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻧﺮژي‪ ،‬ﺑﺎزده ﻛﻤﺘﺮ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﻐـﺬي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫ﻛﻤﺘﺮ و ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در اداﻣﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-1‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي‬

‫اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﻤﺘﺮ‬ ‫ﻣﺰاﻳﺎ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺎاﻟﻘﻮه اﻧﺮژي‬
‫ﺣﺠﻢ ﻛﻤﺘﺮ راﻛﺘﻮر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫ﻛﺎﻫﺶ آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮاي ﻧﺎﺷﻲ از ﮔﺎزﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي اﺿﺎﻓﻲ ﺑﻌﺪ از دوره ﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺪون ﺟﺮﻳﺎن ورودي‬
‫زﻣﺎن راه اﻧﺪازي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬ ‫ﻣﻌﺎﻳﺐ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻗﻠﻴﺎﻳﻴﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫ﻋﺪم اﻣﻜﺎن ﺣﺬف ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد ﺑﻪ اﺛﺮات ﺳﻮء دﻣﺎﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻫﺎي واﻛﻨﺶ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺧﺘﻼل ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻮاد ﺳﻤﻲ‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻮ و ﮔﺎزﻫﺎي ﺧﻮرﻧﺪه‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻧﺮژي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺠﺎي ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﻛﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫـﻮازي اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﺧﺎﻟﺺ اﻧﺮژي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻮازﻧﻪ اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ ﻏﻠﻀﺖ زﻳﺎد در دﻣـﺎي ‪ 20°C‬در ﺟـﺪول ‪4-2‬‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻮازﻧﻪ اﻧﺮژي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي و ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ‪ :‬دﺑﻲ ﻓﺎﺿـﻼب=‬
‫‪ ، 100 m3/d‬ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺎﺿﻼب = ‪10kg/m3‬و دﻣﺎ = ‪: 20°C‬‬

‫ﻣﻘﺪار ‪kj/d ،‬‬

‫ﻫﻮازي‬ ‫ﺑﻲ ﻫﻮازي‬ ‫اﻧﺮژي‬
‫‪6‬‬ ‫اﻟﻒ‪ ،‬ب‬
‫‪-1/9×10‬‬ ‫ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫‪6‬‬ ‫ج‪،‬د‬
‫‪12/5×10‬‬ ‫ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‬
‫‪°‬‬
‫‪-2/1×106‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب ﺗﺎ ‪30 C‬‬
‫‪-1/9×106‬‬ ‫‪10/4×106‬‬ ‫اﻧﺮژي ﺧﺎﻟﺺ ‪kj/d ،‬‬
‫اﻟﻒ ‪ .‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز = ﺣﺬف ﺷﺪه‪0/8kg/kg COD‬‬
‫ب ‪ .‬ﺑﺎزده ﻫﻮادﻫﻲ = ‪1/52kg O2/kWh‬و ‪3600kj=1kwh‬‬
‫ج ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن = ﺣﺬف ﺷﺪه‪0/35m3/kg COD‬‬
‫د ‪ .‬ﻣﺤﺘﻮاي اﻧﺮژي ﻣﺘﺎن = ‪ 35846 kj /m3‬در دﻣﺎي ﺻﻔﺮ درﺟﻪ و ﻓﺸﺎر ‪ 1‬اﺗﻤﺴﻔﺮ‬

‫ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ ، 4-2‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻮازي ﺑﻪ‪ 1/9×106‬ﻛﻴﻠﻮژول در روز اﻧﺮژي ﻧﻴـﺎز دارد‪ .‬در‬
‫ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﻣﺠﻤﻮع ‪12/5×106 kj/d‬اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬از ﻛﻞ اﻧـﺮژي ﺗﻮﻟﻴـﺪي‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 2/1×106‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب از ‪ 20°C‬ﺑﻪ ‪ 30°C‬ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺣﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﺤﺪوده دﻣﺎﻳﻲ ﻣﺰوﻓﻴﻠﻴﻚ و دﻣﺎي ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮي ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﺧﺎﻟﺺ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 10/4×106 kj/d‬ﻳـﺎ‬
‫ﺣﺪود ‪ 5‬ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺤﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎﻳﺪ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻮازﻧﻪ اﻧﺮژي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي و ﺑﻲ ﻫﻮازي اﻫﻤﻴـﺖ دارد‪ .‬ﺑـﺎ ﻓﺮﺿـﻴﺎت‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻣﻮازﻧﻪ اﻧﺮژي ﺑﻴﺎن ﺷـﺪه در ﺟـﺪول ‪ ، 4-2‬اﮔـﺮ ﻏﻠﻈـﺖ ‪ COD‬ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻓﺎﺿﻼب ‪ 1270mg/L‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار اﻧـﺮژي ورودي در ﻫـﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻫـﻮازي و ﺑـﻲ ﻫـﻮازي‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻳﻜﺴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﻛﻤﺘﺮ ‪ COD‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻮازي ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺮژي ﻛﻤﺘﺮي دارد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﺣﺮارت از ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ اﻋﺪاد را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎزده ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻳﻚ ﻣﺰﻳـﺖ ﻣﻬـﻢ ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه ﺑـﺮاي ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎزده ﻛﻤﺘﺮ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ :‬اﻧﺮژي زا ﺑﻮدن ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ‪ 6-8‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﭘﺮدازش و دﻓﻊ ﻟﺠﻦ ﺑﻄـﻮر زﻳـﺎدي ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي و زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﻬﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ و دﻓﻊ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه درﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي در‬
‫ﺑﺨﺶ ‪)14‬ﻣﺘﻜﻒ( ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ ﻟﺠﻦ ﻛﻤﺘﺮي در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺰﻳﺖ ﻣﻬﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﻤﺘﺮ‪ :‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم رﺷﺪ ﻫﻮازي‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻓﺰودن ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺧﻴﻠـﻲ ﻛﻤﺘـﺮ اﺳـﺖ؛ زﻳـﺮا ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ :‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫـﻮازي داراي ﺑﺎرﮔـﺬاري‬
‫آﻟﻲ ﺣﺠﻤﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺠﻢ ﻛﻤﺘﺮ راﻛﺘﻮر و ﻓﻀﺎي ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺑـﻲ ﻫـﻮازي از ‪3/2-32kg COD/m3.d‬در‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي ‪0/5-3/2kg COD/m3.d‬اﺳﺖ)اﺳﭙﻴﺲ‪.(1996 ،‬‬

‫ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 4-1‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺑﺎﻟﻘﻮه اي ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫـﻮازي وﺟـﻮد‬
‫دارد‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﺎت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﺿﺎﻓﻲ در ﺑﺤـﺚ زﻳـﺮ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‪ :‬از ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬زﻣﺎن راه اﻧﺪازي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ )ﭼﻨﺪ ﻣـﺎه‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﻨﺪ روز ﺑـﺮاي ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻫـﻮازي(‪ ,‬ﺣـﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑـﻪ اﻣﻜـﺎن وﺟـﻮد‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻤﻲ‪ ,‬ﻋﺪم اﻧﻌﻄﺎف در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‪ ,‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻮ و ﺧﻮرﻧﺪﮔﻲ ﮔﺎزﻫﺎي ﻫﺎﺿـﻢ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﺮآﻳﻨﺪ و اﻧﺘﺨﺎب ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻓﺎﺿـﻼب ﻣـﻲ ﺗـﻮان از اﻳـﻦ ﻣـﺸﻜﻼت‬
‫اﺟﺘﻨﺎب و ﻳﺎ آﻧﻬﺎ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‪ :‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻨﻔﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮدن ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛـﺮدن ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺑـﻲ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻫﻮازي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ‪ 2000-3000mg/L‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬـﺪاري‬
‫‪ pH‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ CO2‬زﻳﺎد در ﻓﺎز ﮔﺎزي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار از ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ در‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ورودي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻫﺎ ﻳﺎ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺸﻮد‪ ,‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ زﻳـﺎدي‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮدن ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﺿﺎﻓﻲ‪ :‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺮاي زﻻل ﺳﺎزي ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻫـﺎي‬
‫ﻫﻮازي اداﻣﻪ داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ از ﻣﺰاﻳﺎي ﻫﺮ دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي ﺷـﻬﺮي در‬
‫آب وﻫﻮاي ﮔﺮﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده از راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺳﺮي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ -‬ﻫﻮازي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺮژي ﻛﻤﺘﺮ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد)ﮔﻮﻧﻜﺎﻟﻮس و اواﺟﻮ‪1999 ,‬؛ ﮔﺎروﺗﻲ‪.(1992 ,‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ,‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻤﺘﺮ‪ ,‬دﻣﺎﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ‪ ,‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛﻴﻔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣـﺬف ﻣـﻮاد ﻣﻐـﺬي‪،‬‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ COD‬ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺧﻴﻠـﻲ زﻳـﺎد و‬
‫دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در آﻳﻨﺪه ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ ﻣـﻲ ﺷـﻮد اﺳـﺘﻔﺎده از آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮي در‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ 4-2‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻧﻮع ﻓﺎﺿﻼب و ﻣﺸﺨﺼﺎت آن در ارزﻳﺎﺑﻲ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻬـﻢ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨـﺼﺎت اراﺋـﻪ‬
‫ﺷﺪه در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‪ ،‬ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ‪ ،‬رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه و ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫـﻮازي ﺑـﺎ ﺟﺪاﺳـﺎزي‬
‫ﻏﺸﺎﻳﻲ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻤﻲ ﻛـﻪ در ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ دارد‪ ،‬در زﻳﺮ ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 4-3‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از اﻧﻮاع ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺷﻴﺮاﺑﻪ زﻣﻴﻦ دﻓﻦ‬ ‫ﺗﻘﻄﻴﺮ اﻟﻜﻞ‬

‫ﻛﺎﻏﺬ و ﺧﻤﻴﺮ ﻛﺎﻏﺬ‬ ‫آﺑﺠﻮﺳﺎزي‬
‫داروﺳﺎزي‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﺸﺘﺎرﮔﺎه و ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﮔﻮﺷﺖ‬ ‫ﭘﺮوﺳﻪ ﻛﺮدن ﭘﻨﻴﺮ و ﺷﻴﺮ‬
‫ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻴﻬﺎي ﻏﻴﺮ اﻟﻜﻠﻲ‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ ﻛﺮدن ﺷﻜﺮ‬ ‫ﭘﺮدازش ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ درﻳﺎﻳﻲ و ﻣﺎﻫﻲ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از ﻓﺎﺿﻼب ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردي ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 4-3‬ﮔﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬در ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﮔﺰﻳﻨﻪ اي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻗﺪرت زﻳـﺎد و‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫درﺟﻪ ﺣﺮارﺗﻬﺎي ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ‪ (1‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻫﻮادﻫﻲ ﻧﺪارد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ در ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي ﺻـﺮﻓﻪ ﺟـﻮﻳﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ (2‬ﺣﺠﻢ ﻛﻤﻲ از ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻘﻄﻴـﺮ و ﭘـﺮدازش‬
‫ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ داراي ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﺣﺪود ‪ 3000-30000mg/L‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺳﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ﻫﺎي ﻣﻮاد ﻏﻴﺮ آﻟﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﻓﺼﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﭘﺎﺳـﺦ ﺳـﺮﻳﻊ ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑﻌﺪ از دوره ﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت ﺑﺪون اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا را دارد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮارد ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﮔﺮﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎرﮔﺬاري و ﺟﺮﻳﺎن‪ :‬ﺗﻐﻴﻴـﺮات زﻳـﺎد ﺑﺎرﻫـﺎي آﻟـﻲ و ﺟﺮﻳـﺎن ورودي ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻌـﺎدل ﺑـﻴﻦ‬
‫ﺗﺨﻤﻴﺮﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي اﺳﻴﺪي و ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﻬﺎ را در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﺨﺘﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮاي ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮاد ﻗﻨﺪي و ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ‪ ،‬واﻛﻨﺸﻬﺎي اﺳﻴﺪي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺎرﻫﺎي زﻳـﺎد‪،‬‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار )‪ (VFA‬و ﻏﻠﻈﺖ ﻫﻴﺪروژن اﻓﺰاﻳﺶ و ‪ pH‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑـﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻴﺪروژن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺒﺪﻳﻞ اﺳﻴﺪ ﭘﺮوﭘﻴﻮﻧﻴﻚ و ﺑﻮﺗﻴﺮﻳﻚ ﺷـﻮد‪ pH .‬ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺗـﺮ از‬
‫ﻓﻌﺎﻳﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﻌﺎدل ﺳﺎزي ﺟﺮﻳﺎن ﻳـﺎ ﻇﺮﻓﻴـﺖ اﺿـﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري و ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪.‬‬

‫دﻣﺎ و ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻮاد آﻟﻲ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 4-1‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬دﻣﺎ و ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻄﻮر زﻳـﺎدي ﺑـﺮ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮدن و اﻣﻜﺎن اﻧﺠﺎم ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي اﺛـﺮ ﻣـﻲ ﮔـﺬارد‪ .‬درﺟـﻪ ﺣﺮارﺗﻬـﺎي راﻛﺘـﻮر ‪25-35°C‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺳﺮﻋﺖ ﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪ واﻛﻨﺶ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎ ﺛﺒﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺗـﺮﺟﻴﺢ‬
‫داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ‪ COD‬ﺑﻴـﺸﺘﺮاز ‪1500-2000mg/L‬ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﻘـﺪار ﻛـﺎﻓﻲ‬
‫ﻣﺘﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ و ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺪون ﻣﻨﺒـﻊ ﺧـﺎرﺟﻲ ﺳـﻮﺧﺖ ﮔـﺮم ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬در ﻣﻘـﺪار ‪ COD‬ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫‪ 1300mg/L‬ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي ﺑﻌﻨـﻮان ﻳـﻚ ﮔﺰﻳﻨـﻪ ﺗـﺮﺟﻴﺢ داده ﺷـﻮد‪ .‬ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در دﻣﺎﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و در دﻣﺎي ‪ 10-20°C‬در راﻛﺘﻮرﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠـﻖ‬
‫و ﭼﺴﺒﻴﺪه ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد‪ .‬در درﺟﻪ ﺣﺮارﺗﻬﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﺑﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﻛﻤﺘـﺮي اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد و‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ‪ ،‬ﺣﺠﻤﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ راﻛﺘﻮر و ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ COD‬آﻟـﻲ ﻛﻤﺘـﺮ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ)ﺑﺎﻧﻜﻴﻦ و داﮔﻮ‪1996 ،‬؛ ﻛﻮﻟﻴﻨﺰ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1998 ،‬ﺑﻌﻼوه‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪ اﺳﻴﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻓﺮار ﺑـﺎ زﻧﺠﻴـﺮه‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ در دﻣﺎي ﺣﺪود ‪ ، 10-20°C‬اﻏﻠﺐ از ﻟﺤﺎظ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ اﺳـﻴﺪﻫﺎي‬
‫ﭼﺮب ﺑﺎ زﻧﺠﻴﺮه ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺠﻤﻊ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در راﻛﺘﻮر ﻛﻒ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺖ ﺟﺎﻣﺪات در راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻳـﻚ ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪات ﻟﺨﺘﻪ ﺷـﺪه ﻛﻤﺘـﺮ و ﺟﺎﻣـﺪات ﭘﺮاﻛﻨـﺪه‬
‫ﺷﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻫﻮازي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ ﻫـﺎي ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟـﻲ ﺑـﺮاي‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ در ﻣﺤﺪوده ‪100-200mg/L‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﻜﺎن زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺟﺎﻣـﺪات و ﭘﺘﺎﻧـﺴﻴﻞ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي رﻗﻴﻖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠـﺎد ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺿـﻌﻴﻒ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري راﻛﺘﻮر در دﻣﺎﻫـﺎي ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﺿـﺮوري ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ روش ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺟﺎﻣﺪات در راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪.‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﺤﻠﻮل‪ :‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي ﻣﺤﻠﻮل و ذره اي آن ﺑﺮ ﻧﻮع راﻛﺘـﻮر‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه و ﻃﺮاﺣﻲ آن اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ .‬ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ﺟﺎﻣـﺪات در راﻛﺘﻮرﻫـﺎي‬
‫رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻄﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ راﻛﺘﻮرﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن روﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻳﺎ رو ﺑﻪ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻛﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮاد آﻟﻲ ذره اي ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻌـﺎدل ﺑـﻴﻦ ﺗﺨﻤﻴـﺮ‬
‫اﺳﻴﺪي و ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰ ﺟﺎﻣﺪات در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺤـﺪود ﻛﻨﻨـﺪه از ﻟﺤـﺎظ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻓﺎﺿﻼب‪ :‬در ﺣﻀﻮر ﻣﻘﺪار زﻳﺎد دي اﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ )ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﺤﺪوده ‪ 30-50‬درﺻـﺪ( در ﮔـﺎز‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ در ﻣﺤﺪوده ‪ 2000-4000mg/L‬ﺑﺮ ﺣـﺴﺐ ﻛﺮﺑﻨـﺎت‬
‫ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ‪ pH‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻨﺜﻲ ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻨﺜﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﺪرت در ﻓﺎﺿﻼب ورودي در دﺳﺘﺮس اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در ﺑﻌـﻀﻲ ﻣـﻮارد‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ و اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺑـﺴﺘﻪ ﺑﻨـﺪي ﮔﻮﺷـﺖ(‪ .‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ‪ pH‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮ ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮدن ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ در ﺿﻤﻴﻤﻪ ‪ F‬ﺑﺼﻮرت ﻛﻠﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ‪ pH‬و ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻲ ﻛﺮﺑﻨـﺎت‬
‫ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪−‬‬
‫] ‪[ HCO3 ][ H +‬‬
‫‪= K a1‬‬ ‫)‪(4 − 1‬‬
‫] ‪[ H 2 CO3‬‬
‫‪ = Ka1‬ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ اﺳﻴﺪ اوﻟﻴﻪ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻌﻲ از دﻣﺎ و ﻗﺪرت ﻳﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ اﺳﻴﺪ ﻛﺮﺑﻨﻴﻚ )‪ (H2CO3‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻗـﺎﻧﻮن ﻫﻨـﺮي)راﺑﻄـﻪ ‪ (2-46‬و ﻓـﺸﺎر ﺟﺰﺋـﻲ ‪ CO2‬در‬
‫اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺑﺎﻻي آب ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪PT‬‬
‫= ‪xg‬‬ ‫‪ρg‬‬ ‫)‪(2 − 46‬‬
‫‪H‬‬
‫‪ =Xg‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﻲ ﮔﺎز در آب‪ ،‬ﻣﻮل ﮔﺎز‪/‬ﻣﻮل آب‬
‫‪ng‬‬
‫= ‪xg‬‬
‫‪ng + nw‬‬
‫‪ = ng‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻮل ﮔﺎز‬
‫‪ =nw‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻮل آب‬
‫‪= PT‬ﻓﺸﺎر ﻛﻞ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ اﺗﻤﺴﻔﺮ‬
‫‪ = H‬ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻨﺮي‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪= Pg‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﻲ ﮔﺎز در ﻫﻮا ‪ ،‬ﻣﻮل ﮔﺎز‪ /‬ﻣﻮل ﻫﻮا‬

‫وﻗﺘﻲ ﻏﻠﻈﺖ اﺳﻴﺪ ﻛﺮﺑﻨﻴﻚ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺑﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ ‪ pH‬ﺑـﺮآورد ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ﺑﺎﻻ در ﻣﺜﺎل ‪ 4-1‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ آﻧﭽﻪ در ﻣﺜﺎل ‪ 4-1‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮاي دﻣﺎﻫﺎ و ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ CO2‬در ﻓﺎز‬
‫ﮔﺎزي در ﺟﺪول ‪ 4-4‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻌﺎدل ﻛﺮﺑﻨﺎت داده ﺷﺪه در ﺟـﺪول ‪-16‬‬
‫‪ 6‬ﺑﺨﺶ‪)6‬ﻣﺘﻜﻒ( و ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻨﺮي ﺣﺎﺻﻞ از اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 2-8‬در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 4-4‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑـﺮاي ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪.‬‬
‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﻳﻮﻧﻲ و ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 4-1‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ و ‪ pH‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ :‬در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي در دﻣـﺎي‬
‫‪ 35°C‬ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮاي ‪ CO2‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 30‬درﺻـﺪ در ﮔـﺎز ﺑـﺎﻻي آب‪ ،‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز را ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ ‪Kg‬‬
‫‪ CaCO3/d‬ﺑــﺮاي ﺣﻔــﻆ ‪ pH‬ﺑﺮاﺑــﺮ ‪ 7‬ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬دﺑــﻲ ﻓﺎﺿــﻼب ورودي‪ ، 2000m3/d‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴــﺖ‬
‫‪ 400mg/L‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﻫﻴﭻ ﻣﺎده ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ وﺟﻮد ﻧـﺪارد‪ .‬در دﻣـﺎي ‪، 35°C‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻨﺮي ﺑﺮاي ‪ CO2‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2092‬اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از راﺑﻄـﻪ ‪ 2-48‬و اﻃﻼﻋـﺎت داده‬
‫ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 2-8‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻘﺪار ‪ Ka1‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 4/85×10-7‬ﻣﻮل ﺑﺮ ﻟﻴﺘﺮ اﺳـﺖ )در ﺿـﻤﻴﻤﻪ‬
‫‪ F‬ﺟﺪول ‪ F-2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪-‬‬
‫‪ -1‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ HCO3‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ‪ pH =7‬ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ آن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻏﻠﻈﺖ ‪ H2CO3‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-47‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪Pg‬‬ ‫)‪(1atm) × (0.30‬‬
‫= ‪x H2CO3‬‬ ‫=‬ ‫‪= 1.434 × 10−4‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪2092atm‬‬

‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ‪ 1‬ﻟﻴﺘﺮ آب ﺣﺎوي ‪ 55/6‬ﻣﻮل ])‪ [1000g/(18g/mole‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻧـﺴﺒﺖ ﻣـﻮﻟﻲ ‪H2CO3‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫= ‪x H2CO3‬‬
‫‪ng‬‬
‫= ‪⇒ 1.434 × 10−4‬‬
‫] ‪[ H 2CO3‬‬
‫‪ng + n w‬‬ ‫]‪[ H 2CO3 ] + [55.6mole / L‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻟﻬﺎي ﮔﺎز ﺣﻞ ﺷﺪه در ﻳﻚ ﻟﻴﺘﺮ آب ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻟﻬﺎي آﺑﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪[ H 2CO3 ] ≈ (1.434 × 10−4 ) [55.6mole / L] ≈ 7.97 × 10−3 mole / L‬‬
‫ب( ﻏﻠﻈﺖ ‪ HCO3-‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ‪ pH =7‬ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ آن ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از راﺑﻄـﻪ‪ 4-1‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫⎦⎤ ‪⎡⎣ 4.85 × 10−7 mole / L ⎤⎦ ⎡⎣7.97 × 10−3 mole / L‬‬

‫= ⎦⎤ ‪⎡⎣ HCO3‬‬
‫‪−‬‬
‫‪= 0.0387mole / L‬‬
‫⎦⎤ ‪⎡⎣10−7 mole / L‬‬
‫‪−‬‬
‫‪HCO3 = (0387 mole / l )(61g / mole)(10 3 mg / g ) = 2361mg / l‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻘﺪار ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎزاي ﻫﺮ روز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫)‪(2.361g / L‬‬
‫= اﻛﻲ واﻻن ‪HCO3-‬‬ ‫‪= 0.0387eq / L‬‬
‫)‪(61g / eq‬‬

‫)‪mw (100g / mole‬‬

‫= ‪1eqCaCO3‬‬ ‫=‬ ‫‪= 50gCaCO3 / eq‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ = (0.0387eq / L)(50g / eq)(103 mg / g) = 19.25mg / L‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ‬

‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ ‪ = (1935 − 400)mg / L = 1535mg / L‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬

‫‪ = (1535g / m3 )(2000m3 / d)(1kg /103 g) = 3070kg / d‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ روزاﻧﻪ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﺎﻻ واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪاري ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻳﺎدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن آﻫﻚ ﺑﻌﻨﻮان ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺗـﺸﻜﻴﻞ‬
‫رﺳﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺳﺪﻳﻢ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬ﻟﺠﻦ ﻛﻤﺘﺮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻤﺘﺮي‬
‫ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ از ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدن ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻳﺎ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﺳﻮﺑـﺴﺘﺮا و ﻣﻘـﺪار‬
‫‪ ، SRT‬ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬ﻓﺴﻔﺮ و ﺳـﻮﻟﻔﻮر ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺣـﺪود ‪ 2-2/6 ،10-13‬و‬
‫‪ 1-2mg/L‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ‪ 100mg‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺪار اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﺷﺪ)ﭘﺎراﮔﺮاف ‪ 2-3‬را در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﻌـﻼوه ﺑـﺮاي‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺎز ﻣﺎﻳﻊ ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬ﻓـﺴﻔﺮ و ﺳـﻮﻟﻔﻮر ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ 10 ، 50‬و‬
‫‪ 5mg/L‬ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺎﻛﺮوﻧﻮﺗﺮﻳﻨﺖ ﻫﺎ‪ :‬اﻫﻤﻴﺖ ﻓﻠﺰات ﺟﺰﺋﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳـﻂ اﺳـﭙﻴﺲ)‪ (1996‬ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي آﻫﻦ‪ ،‬ﻛﺒﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻧﻴﻜﻞ و روي ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫‪ 0/003 ، 0/004 ، 0/02 mg‬و ‪ 0/02‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم اﺳـﺘﺎت ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻬـﺎﻳﻲ از اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻌﺪ از اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدن ﺟﺰﺋﻲ آﻫﻦ‪ ،‬ﻧﻴﻜﻞ ﻳﺎ ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار دﻗﻴﻖ ﻣـﻮاد‬
‫ﻣﻐﺬي ﺟﺰﺋﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ روﺷـﻬﺎي آزﻣـﺎﻳﺶ‬
‫ﺳﻌﻲ و ﺧﻄﺎ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪي آﻧﻬﺎ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي زﻳﺎد ‪ VFA‬ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-4‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻗﻠﻴﺎﻳﻴﺖ ﺑﺮآورد ﺷﺪه ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ CaCO3‬در ‪ 7= pH‬ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از دﻣﺎ و درﺻﺪ دي‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ در ﺣﻴﻦ ﻫﻀﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫درﺻﺪ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ در ﻓﺎز ﮔﺎزي‬

‫‪°‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪25‬‬ ‫دﻣﺎ ‪C‬‬
‫‪1400‬‬ ‫‪1200‬‬ ‫‪1050‬‬ ‫‪900‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪1700‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪1300‬‬ ‫‪1100‬‬ ‫‪25‬‬
‫‪2100‬‬ ‫‪1800‬‬ ‫‪1600‬‬ ‫‪1300‬‬ ‫‪30‬‬
‫‪2400‬‬ ‫‪2100‬‬ ‫‪1800‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪35‬‬
‫‪2800‬‬ ‫‪2400‬‬ ‫‪2100‬‬ ‫‪1700‬‬ ‫‪40‬‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺰﺋﻲ ﺑـﺎزاي ﻫـﺮ ﻟﻴﺘـﺮ از ﺣﺠـﻢ راﻛﺘـﻮر ﺑﺮاﺑـﺮ ‪0/1mg ،1mg FeCl2‬‬
‫‪0/1mg NiCl2 ، CoCl2‬و ‪ 0/1ZnCl2‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻤﻲ آﻟﻲ و ﻏﻴﺮ آﻟﻲ‪ :‬ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻨﻜﻪ ﺳـﻤﻴﺖ ﻣـﺰﻣﻦ در ﻓﺎﺿـﻼب ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺷـﺪه ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﺬﻳﺮي و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﻳﻚ ﻣﺎده ﺳﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻏﻴﺮ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﻮدن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت از ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي‬
‫واﻛﻨﺶ ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﻬﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ و ﺣﻀﻮر ﺟﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ زﻳﺎد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻘﺎوم ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ و ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ﺑﺎزدارﻧﺪه و ﺳﻤﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ در ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺟﺪول ‪ 4-5‬و ‪ 4-6‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﺎ ﻏﻈﺖ ﻫﺎي ﻣﻮاد ﺳـﻤﻲ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪه اﺳﺖ)اﺳﭙﻴﺲ‪ .(1996 ،‬ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﻴﺶ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﺳـﻤﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و در ﺗﻌﺪادي از ﻣﻮارد‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻓﺎزي از ﻣﺸﻜﻼت ﺳﻤﻴﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻛـﺎر ﺑـﺎ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻤﻲ در ﻓﺎز اﺳﻴﺪي ﻗﺒﻞ از در ﻣﻌـﺮض ﻗـﺮار ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي ﺑـﺎ ﺣـﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻤﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد)ﻟﺘﻴﻨﮕﺎ و ﻫﻮﻟﺸﻮﻓﭙﻮل‪.(1991 ،‬‬

‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات‬

‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻃﺮاﺣﻲ اﺻﻠﻲ در ﺗﻤﺎم ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻮﺛﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ‪ SRT‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 20‬روز در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫـﻮازي ﺑـﺎ دﻣـﺎي‬
‫‪ 30°C‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻣﺎﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SRT‬ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-5‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ﺑﺎزدارﻧﺪه و ﺳﻤﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي)ﭘﺎرﻛﻴﻦ و اون‪:(1986 ،‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ‬ ‫ﻣﺎده‬
‫زﻳﺎد‪mg/L‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‪mg/L‬‬
‫‪8000‬‬ ‫‪3500-5500‬‬ ‫‪Na+‬‬
‫‪12000‬‬ ‫‪2500-4500‬‬ ‫‪K+‬‬
‫‪8000‬‬ ‫‪2500-4500‬‬ ‫‪Ca2+‬‬
‫‪3000‬‬ ‫‪1000-1500‬‬ ‫‪Mg2+‬‬
‫‪3000‬‬ ‫‪1500-3000‬‬ ‫ﻧﻴﺘــــﺮوژن آﻣﻮﻧﻴــــﺎﻛﻲ‬
‫‪4‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ‪S2-‬‬
‫‪) 0/5‬ﻣﺤﻠﻮل(‬ ‫ﻣﺲ‪Cu2+‬‬
‫‪) 50-70‬ﻛﻞ(‬
‫‪) 3‬ﻣﺤﻠﻮل(‬ ‫ﻛﺮوم )‪Cr(IV‬‬
‫‪) 200-250‬ﻛﻞ(‬
‫‪)180-420‬ﻛﻞ(‬ ‫ﻛﺮوم )‪Cr(III‬‬
‫‪) 2‬ﻣﺤﻠﻮل(‬
‫‪) 30‬ﻛﻞ(‬ ‫ﻧﻴﻜﻞ ‪Ni2+‬‬
‫‪) 1‬ﻣﺤﻠﻮل(‬ ‫روي ‪Zn2+‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-6‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﺑﺎزدارﻧﺪه و ﺳﻤﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي)ﭘﺎرﻛﻴﻦ و اون‪(1986 ،‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪه‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫‪ 50‬درﺻﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﻮل‬

‫‪0/ 1‬‬ ‫‪-1‬ﻛﻠﺮوﭘﺮوﻓﻦ‬

‫‪0/ 1‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮوﺑﻨﺰن‬
‫‪0/ 2‬‬ ‫آﻛﺮوﻟﺌﻴﻦ‬
‫‪1/ 9‬‬ ‫‪-1‬ﻛﻠﺮوﭘﺮوﻓﺎن‬
‫‪2/ 4‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻟﺪﻫﻴﺪ‬
‫‪2/6‬‬ ‫ﻟﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ‬
‫‪3/ 2‬‬ ‫اﺗﻴﻞ ﺑﻨﺰن‬
‫‪4‬‬ ‫اﻛﺮﻳﻠﻮﻧﻴﺘﺮﻳﻞ‬
‫‪6‬‬ ‫‪-3‬ﻛﻠﺮول‪ 1-‬و‪ 2‬ﭘﺮوﭘﺎﻧﺪﻳﻮل‬
‫‪6/5‬‬ ‫ﻛﺮوﺗﻮن آﻟﺪﻫﻴﺪ‬
‫‪8‬‬ ‫‪-2‬ﻛﻠﺮوﭘﺮوﭘﻴﻮﻧﻴﻚ اﺳﻴﺪ‬
‫‪8‬‬ ‫وﻳﻨﻴﻞ اﺳﺘﺎت‬
‫‪10‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﺪﻫﻴﺪ‬
‫‪11‬‬ ‫اﺗﻴﻞ اﺳﺘﺎت‬
‫‪12‬‬ ‫آﻛﺮﻳﻠﻴﻚ اﺳﻴﺪ‬
‫‪24‬‬ ‫ﻛﺎﺗﻜﻮل‬
‫‪26‬‬ ‫ﻓﻨﻮل‬
‫‪26‬‬ ‫آﻧﻴﻠﻴﻦ‬
‫‪29‬‬ ‫رﺳﻮرﻛﻴﻨﻮل‬
‫‪90‬‬ ‫ﭘﺮوﭘﺎﻧﻮل‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻣﺘﺎن ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬

‫ﻓﺎﺿﻼب ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻣﺘﺎن ﺑﺎزاي ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ و در ﺻـﻮرت‬
‫ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎدﺗﺮي اﻧﺮژي ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي ﻣﺎﻳﻊ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﭘﺎراﮔﺮاف ‪-12‬‬
‫‪ 2‬در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ‪ COD‬ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺷـﺪه ﺗﺤـﺖ ﺷـﺮاﻳﻂ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/35L CH4/g COD‬در ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳـﺖ )‪ 0°C‬و ﻳـﻚ اﺗﻤـﺴﻔﺮ(‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﻣﺘـﺎن‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻬﺎﻧﻲ ﮔﺎز )راﺑﻄﻪ ‪ (2-44‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺣﺠﻢ ﮔـﺎز اﺷـﻐﺎل‬
‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﻮل ﻣﺘﺎن در دﻣﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪nRT‬‬
‫= ‪V‬‬ ‫)‪(2 − 44‬‬
‫‪P‬‬

‫‪ = V‬ﺣﺠﻢ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﺎز ؛ ﻟﻴﺘﺮ‬

‫‪ = n‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻮل ﮔﺎز ؛ ﻣﻮل‬
‫‪ = R‬ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻬﺎﻧﻲ ﮔﺎز ؛ ‪0/082057atm.L/mole.K‬‬
‫‪ = T‬دﻣﺎ ؛ ﻛﻠﻮﻳﻦ )‪(273/15+ °C‬‬
‫‪ = P‬ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ ؛ اﺗﻤﺴﻔﺮ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در دﻣﺎي ‪ ،35°C‬ﺣﺠﻢ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﻮل از ﮔﺎز ﻣﺘﺎن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫] ‪(1mole )(0.082057atm .L / mole .K ) [ (273.15 + 35) K‬‬

‫= ‪V‬‬ ‫‪= 25.29L‬‬
‫‪1.0atm‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ‪ COD‬ﻳﻚ ﻣﻮل ﮔﺎز ﻣﺘﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/64‬ﮔﺮم اﺳـﺖ‪ ،‬ﺣﺠـﻢ ﻣﺘـﺎن ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﺑـﺎزاي ﻫـﺮ واﺣـﺪ‬
‫‪ COD‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي در دﻣﺎي‪ 35°C‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 0/4‬ﻟﻴﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت زﻳـﺮ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪(22.29L)/(64g COD/mole CH4) = 0.40 L CH4/g COD‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻮاد دﻓﻌﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺠﻢ ﻣﻮاد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺻـﺮف ﻧﻈـﺮ ﺷـﻮد‪،‬‬
‫راﺑﻄﻪ زﻳﺮ را ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﺳﻮل و ﺑﺮوف)‪ (1932‬اراﺋﻪ ﺷﺪ و در اداﻣﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﻜﺰ )‪ (2000‬ﮔـﺴﺘﺮش‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﻣﺘـﺎن)‪ ،(CH4‬دي اﻛـﺴﻴﺪ ﻛـﺮﺑﻦ )‪ ،(CO2‬آﻣﻮﻧﻴـﺎك )‪ (NH4‬و‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن )‪ (SH2‬ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫⎞ ‪⎛ w x 3y z‬‬
‫‪C v H w O x N y S z + ⎜v − + +‬‬ ‫→ ‪⎟ H 2O‬‬
‫⎝‬ ‫⎠‪4 2 4 2‬‬
‫⎞ ‪⎛ v w x 3y z‬‬ ‫⎞ ‪⎛ v w x 3y z‬‬
‫‪⎜ + + +‬‬ ‫‪+ ⎟CH 4 + ⎜ − + +‬‬ ‫‪+ ⎟CO 2 + yNH 3 + zH 2S‬‬
‫⎠‪⎝2 8 4 8 4‬‬ ‫⎠‪⎝2 8 4 8 4‬‬
‫)‪(4-2‬‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﮔﺎزي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﺎ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ واﻛﻨﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ راﺑﻄﻪ زﻳـﺮ‪ ،‬ﻳـﻮن آﻣﻮﻧﻴـﻮم و‬
‫ﺑﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎت را ﺑﻮﺟﻮد آورد‪.‬‬

‫‪NH 3 + H 2O + CO 2 → NH 4 + + HCO −3‬‬ ‫)‪(4-3‬‬

 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫راﺑﻄﻪ داده ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ راﺑﻄﻪ ‪ 4-3‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ ﻫـﻮازي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺘﺮوژن(‪ .‬ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي ﻣﻮﻟﻲ ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر ﻣﺘـﺎن‪ ،‬دي‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ و ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻪ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻄـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﻲ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ رﺳﻮب ‪ /‬ﻛﻤﭙﻠﻜﺲ ﺳﺎزي ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪4v − w − 2 x − 5 y + 2 z‬‬
‫= ‪f co2‬‬ ‫)‪(4 − 4‬‬
‫) ‪8(v − y + z‬‬
‫‪4v + w − 2 x − 5 y − 2 z‬‬
‫‪f CH 4‬‬ ‫=‬ ‫)‪(4 − 5‬‬
‫) ‪8(v − y + z‬‬
‫‪z‬‬
‫‪f CH 4‬‬ ‫=‬ ‫)‪(4 − 6‬‬
‫) ‪8(v − y + z‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬درﺻﺪ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ داﺧـﻞ ﮔـﺎز ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺗـﺎ ‪ 50‬درﺻـﺪ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ در ﻟﺠﻦ ﺣﺎوي ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ و ﻛﺮﺑﻮﻫﻴﺪرات ﻣﺸﻜﻞ ﺳﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﺎزده زﻳﺎد ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ COD‬ﺑﻪ ﻣﺘـﺎن و ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺣـﺪاﻗﻞ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺟﺎﻣﺪات در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ SRT‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 20-50‬روز ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در دﻣـﺎي ﺑـﺎﻻﺗﺮ از‬
‫‪ 25°C‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ ﺧﺮوﺟـﻲ زﻳـﺎد )‪ (50-200mg/l‬در ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻟﺨﺘﻪ ﺳـﺎزي ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺪون ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي زﻳﺎد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻻزم در زﻣﻴﻨﻪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ را ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﺷـﻜﺎل ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻫﻮازي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻳﺎ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي زﻻل ﺳﺎزي ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺿﺮوري اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻗﺪرت زﻳﺎد‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي و ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ اﻗﺘـﺼﺎدي ﺑﺎﺷـﺪ)اوﺑﺎﻳﺎﺷـﻲ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪.(1981 ،‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻮﻟﻔﻮره اﻛﺴﻴﺪﺷﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮﻟﻔﺎت‪ ،‬ﺳﻮﻟﻔﻴﺖ و ﺗﻴﻮﺳﻮﻟﻔﺎت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي زﻳـﺎد در‬
‫ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺗﺎ ﺣﺪودي در ﻓﺎﺿﻼب ﻫـﺎي ﺷـﻬﺮي ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺣﻴﺎء ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻮﻟﻔﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ را در راﻛﺘـﻮر‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﺼﺮف و ﻫﻴﺪروژن ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ )‪ (H2S‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻌﻨﻮان دﻫﻨﺪه‬
‫اﻟﻜﺘﺮون و ﻣﻘﺪار ‪ fs‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪) 0/05‬ﭘﺎراﮔﺮاف ‪ 1-4‬از ﺑﺨﺶ ‪ 1‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻛﻠﻲ ﺑـﺮاي اﺣﻴـﺎء‬
‫ﺳﻮﻟﻔﺎت ﺑﻪ ‪ H2S‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪2−‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪0.119 SO4‬‬ ‫‪+ 0.167CH 3OH + 0.01CO2 + 0.003NH 4 + 0.003HCO3 +‬‬
‫‪0.178 H + = 0.003C 5 H 7 NO2 + 0.06 H 2 S + 0.06 HS − + 0.331H 2 O‬‬ ‫)‪( 4 − 7‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ‪ ، 4-7‬ﺣﺠﻢ ‪ COD‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي اﺣﻴﺎء ﺳﻮﻟﻔﺎت ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/89‬ﮔﺮم ‪ COD‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﮔﺮم ﺳﻮﻟﻔﺎت اﺳﺖ و در ﻣﺤﺪوده ‪0/67‬ﮔﺮم ‪ COD‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﺳـﻮﻟﻔﺎت اﺣﻴـﺎء ﺷـﺪه ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ آرﺳﻲ واﻻ )‪ (1998‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﺿـﺮﻳﺐ ﺑـﺎزده ﻛﻤﺘـﺮ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس راﺑﻄﻪ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي زﻳﺮ ﺑﺮاي ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴـﺪروژن ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ‬
‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺘﺎن ‪ ،‬دو ﻣﻮل اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﻮل ﻫﻴﺪروژن ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪H 2 S + 2O2 → H 2 SO4‬‬ ‫)‪(4 − 8‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﺠﻢ ‪ H2S‬ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ‪ COD‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺘﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪ 0/4‬ﮔﺮم ﺳـﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴـﺪروژن‬
‫ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ COD‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در دﻣﺎي ‪.(35°C‬‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن‪ ،‬ﺑﺪﺑﻮ و ﺑﺮاي ﻓﻠﺰات ﺧﻮرﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮزاﻧﺪن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷـﺪه از اﻛـﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻮر ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎي ﻫﻮا ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺘـﺎن‪ ،‬ﺣﻼﻟﻴـﺖ‬
‫زﻳﺎدي در آب دارد؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺣﻼﻟﻴﺖ آن در دﻣﺎي ‪ 35°C‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 2650mg/l‬اﺳـﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻮره اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪه در ﻓﺎﺿﻼب ورودي ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي اﻫﻤﻴـﺖ دارد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ‬
‫ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي زﻳﺎد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي اﺣﻴﺎء ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻮﻟﻔﺎت ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﻴﻚ ﺑﺮ ﺳﺮ ‪ COD‬رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﻴـﺰان ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﮔـﺎز ﻣﺘـﺎن را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻛﻢ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ )ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ (20mg/l‬ﺑـﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺑﻬﻴﻨـﻪ ﻣﺘﺎﻧﻮزﻧﻬـﺎ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ)اﺳﭙﻴﺲ‪ .(1996 ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﻴﻚ در ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي‬
‫‪ H2S‬ﺣﺪود ‪ 50-250mg/L‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‪ 50‬درﺻﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑـﺪ )آرﺳـﻲ واﻻ‪ .(1998 ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ و اﺣﻴﺎء ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻮﻟﻔﺎت و اﺛﺮات ﺳﻤﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﻼﻛﺮووا و‬
‫ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ)‪ .(1993‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن ﻳﻮﻧﻴﺰه ﻧﺸﺪه در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ ﺳـﻮﻟﻔﻴﺪ‬
‫ﻫﻴﺪروژن ﻳﻮﻧﻴﺰه ﺷﺪه داراي ﺳﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي اﺳﺖ‪ pH ،‬در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳـﻤﻴﺖ ﺳـﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴـﺪروژن اﻫﻤﻴـﺖ‬
‫دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ درﺟﻪ ﺳﻤﻴﺖ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن ﺑﺎ ﻧﻮع ﺑﻴﻮﻣﺲ ﻫـﻮازي ﻣﻮﺟـﻮد )ﮔﺮاﻧﻮﻟـﻪ در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪه(‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰﻫﺎي ذره اي و ﻧﺴﺒﺖ ‪ COD/SO4‬ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﻲ دارد‪ .‬در ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ ، COD‬ﮔﺎز ﻣﺘﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺳـﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴـﺪروژن رﻗﻴـﻖ ﻣـﻲﺷـﻮد و ﺳـﻮﻟﻔﻴﺪ‬
‫ﻫﻴﺪروژن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻓﺎز ﮔﺎزي اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻴﺪروژن ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ در ﻣﺤﻠﻮل آﺑﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ‪ pH‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻳﻜﻲ از اﺷﻜﺎل ﮔﺎز ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن )‪ ،(H2S‬ﻳﻮن )‪ (HS-‬و ﻳﻮن ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ )‪ (S2-‬وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس رواﺑﻂ ﺗﻌﺎدﻟﻲ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪H 2 S ↔ HS − + H +‬‬ ‫)‪(4 − 9‬‬
‫‪HS − ↔ S 2− + H +‬‬ ‫)‪(4 − 10‬‬

‫ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﻗﺎﻧﻮن واﻛﻨﺶ ﺟﺮﻣﻲ ﺑﺮاي رواﺑﻂ ‪ 4-9‬و ‪ 4-10‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫] ‪[ HS − ][ H +‬‬ ‫] ‪[ S 2− ][ H +‬‬
‫= ‪K a1‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= ‪K a2‬‬ ‫)‪(4 − 11‬‬
‫] ‪[H 2 S‬‬ ‫] ‪[ HS −‬‬
‫‪ = Ka1‬ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ اﺳﻴﺪ اوﻟﻴﻪ در دﻣﺎي ‪ 1×10-7 = 250C‬ﻣﻮل ﺑﺮ ﻟﻴﺘﺮ‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪ = Ka2‬ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ اﺳﻴﺪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ در دﻣﺎي ‪10-19 ~ 250C‬ﻣﻮل ﺑﺮ ﻟﻴﺘﺮ‬

‫درﺻﺪ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ‪ pH‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪[ H 2 S ] × 100‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100‬‬
‫= ‪H 2S‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫)‪(4 − 12‬‬
‫] ‪[ H 2 S ] + [ HS ] 1 + [ HS ] /[ H 2 S ] 1 + K a1 /[ H +‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬

‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻫﻴﺪروژن ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از دﻣﺎ در ﺟـﺪول ‪ 4-7‬ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺿـﺮاﻳﺐ ﺑـﺮاي‬
‫آﻣﻮﻧﻴﺎك ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 4-1‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬در ‪ pH‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 7‬و دﻣـﺎي‬
‫‪ 30°C‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 60‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن ﺑﺼﻮرت ‪ H2S‬ﮔﺎزي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻤﻴﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك‬
‫ﺳﻤﻴﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫـﻮازي ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي ﺣـﺎوي ﻏﻠﻈﺘﻬـﺎي زﻳـﺎد آﻣﻮﻧﻴـﻮم ﻳـﺎ ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ و‪ /‬ﻳـﺎ‬
‫اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪن‪ ،‬آﻣﻮﻧﻴﻮم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻣﻮﻧﻴﺎك آزاد )‪(NH3‬‬
‫در ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﺳﻤﻴﺖ ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮژن‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻳﻚ اﺳﻴﺪ ﺿﻌﻴﻒ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و در آب ﺑـﻪ ﻳﻮﻧﻬـﺎي آﻣﻮﻧﻴـﻮم‬
‫)‪ (NH4+‬و ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-7‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﺎدل اﺳﻴﺪي ﺑﺮاي ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن و آﻣﻮﻧﻴﺎك‬

‫‪10‬‬
‫‪Ka NH3×10 mole/L‬‬ ‫‪Ka H2S×107 mole/L‬‬ ‫‪°‬‬
‫دﻣﺎ ‪C‬‬
‫‪7/28‬‬ ‫‪0/262‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪6/37‬‬ ‫‪0/485‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪5/84‬‬ ‫‪0/862‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪5/62‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪25‬‬
‫‪5/49‬‬ ‫‪1/48‬‬ ‫‪30‬‬
‫‪5/37‬‬ ‫‪2/44‬‬ ‫‪40‬‬

‫ﻣﻘﺪار آﻣﻮﻧﻴﺎك آزاد ﺗﺎﺑﻌﻲ از دﻣﺎ و ‪ pH‬اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ‪ NH3‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از دﻣﺎ در ﺟﺪول ‪4-7‬‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ 2-4 .‬درﺻﺪ آﻣﻮﻧﻴﺎك در ‪ pH‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 7/5‬و دﻣـﺎي ‪ 30-35°C‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت آﻣﻮﻧﻴـﺎك آزاد‬
‫وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ)اﺳﭙﻴﺲ‪ .(1996 ،‬ﺣـﺪ ﻣﺠـﺎز ﺳـﻤﻴﺖ آﻣﻮﻧﻴـﺎك‪ 100mg/l ،‬ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ ‪NH3-N‬‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ و ﻣﻚ ﻛﻴﻨﻲ‪ .(1961 ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد زﻣﺎن ﺗﻄﺎﺑﻖ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻻي و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ )‪ (1998‬در آزﻣﺎﻳـﺸﺎت ﻣﻨﻘﻄـﻊ‪ ،‬ﺑﺎزدارﻧـﺪﮔﻲ ﺛـﺎﺑﺘﻲ از ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬـﺎي‬
‫ﻣﺘﺎﻧﻮژن را ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ ‪ NH3-N‬از‪ 50‬ﺑـﻪ ‪ 500mg/l‬ﺗـﺸﺨﻴﺺ دادﻧـﺪ و ﻏﻠﻈـﺖ ‪mg/l‬‬
‫‪ 500‬ﺑﻌﻨﻮان ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺳﻤﻴﺖ ﻇﺎﻫﺮي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﻤﻴﺖ ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ ﻏﻠﻈـﺖ ﻛـﻞ‬
‫آﻣﻮﻧﻴﻮم اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻚ ﻛﺎرﺗﻲ)‪ (1964‬ﻣﺤﺪوده ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻤﻲ ﺑﺮ ﺣـﺴﺐ ‪ NH4-N‬را ‪1500-3000mg/l‬در‬
‫‪ pH‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 7‬و ‪ 3000mg/l‬در ﻫﺮ ﻣﺤﺪوده ‪ ، pH‬ﺳﻤﻲ اﻋﻼم ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻨـﺪ ﺑﻌـﺪ از ﺗﻄـﺎﺑﻖ ﻃـﻮﻻﻧﻲ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻣﺪت ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي آﻣﻮﻧﻴﻮم ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪون ﺳﻤﻴﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣـﻮان )‪ (2000‬درﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ اﺛﺮ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ در ﻫﺮ دو ﻫﺎﺿﻢ ﻣﺰوﻓﻴﻠﻴﻚ و ﺗﺮﻣﻮﻓﻴﻠﻴﻚ ﻟﺠﻦ ﺷﻬﺮي ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ‪ NH4-N‬در‬
‫ﻣﺤﺪوده ‪1900-2400mg/l‬وﺟﻮد ﻧـﺪارد‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ اﻓـﺮاد )وان وﻟـﺴﻮن‪1977 ،‬؛ ﭘـﺎرﻛﻴﻦ و ﻣﻴﻠـﺮ‪(1982 ،‬‬
‫ﮔﺰارش ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪ ‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ اﺛﺮ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ ﺳـﻤﻴﺖ آﻣﻮﻧﻴـﻮم در‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ NH4-N‬ﺑﻴﻦ ‪ 5000-8000mg/l‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 4-1‬درﺻﺪ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ H2S‬و ‪ HS-‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ‪pH‬‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات‪ -‬ﻣﺎﻳﻊ‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻮﺛﺮ ﺟﺎﻣﺪات از ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي را اﻓـﺰاﻳﺶ دﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎزدﻫﻲ ﻛﻢ ﺳﻨﺘﺰ ﺟﺎﻣﺪات در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺟﺎﻣـﺪات از ﻃﺮﻳـﻖ ﺟﺮﻳـﺎن ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه ‪ ،‬دﻓﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﺟﺎﻣﺪاﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دام ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻘﺪار زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪاﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ .‬ﺑﻪ دام اﻓﺘﺎدن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﺎﻣﺪات‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫را از ﻧﻈﺮ ‪ TSS‬ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋـﺚ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺗـﺮ ﺷـﺪن ‪ SRT‬در راﻛﺘـﻮر ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ﺷﻮد و اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺪار ﺗﺠﺰﻳﻪ ‪ COD‬ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 4-3‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎرﺑﺮد اوﻟﻴﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻄﻮر اﺑﺘـﺪاﻳﻲ‬
‫ﺑﻪ روش ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻫﺎﺿﻤﻬﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻟﺠﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻪ ﻧﻮع ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ ﺑـﻲ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻫﻮازي در ﺷﻜﻞ ‪ 4-2‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ (1 :‬ﻫﺎﺿﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ‪ (2‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎس‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ (3‬راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﻲ ﻫﻮازي )‪ (ASBR‬ﻛﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮي از راﻛﺘﻮر رﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻖ‬
‫در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠـﻖ در‬
‫زﻳﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‬

‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات در ﻫﺎﺿﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ )ﺷـﻜﻞ ‪4-2‬اﻟـﻒ را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ )‪ .(t = SRT‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در ﻣﺤـﺪوده ﺑـﻴﻦ ‪ 15‬ﺗـﺎ ‪ 30‬روز‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺿﺮاﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي ﺛﺒـﺎت در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ و ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛﻨـﺪ )ﭘـﺎرﻛﻴﻦ و اون‪،‬‬
‫‪ .(1986‬ﻫﺎﺿﻢ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺪون ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ﺑﺮاي ﻣـﻮاد زاﺋـﺪي ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ زﻳـﺎد ﺟﺎﻣـﺪات و ﻳـﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﻏﻠﻈﺘﻬﺎي ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺟﺎﻣﺪات ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ در آن ﻣﺸﻜﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري در زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ زﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺟﺎﻣـﺪات‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻋﻤﻠـﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﺎﺿﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬روﺷﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺧﺘﻼط ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ و ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ﺑﻪ ﺷـﻜﻞ ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ﺗﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻣﺘﺪاول در ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬
‫اي ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﺟﺪول ‪ 4-8‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎي ﭘﺎﻳﻠﻮت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ اﻧﺠﺎم ﻫﻀﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي زاﺋﺪات آﻟﻲ ﻣﺨﺼﻮص در ﺷـﻜﻞ ‪-3‬‬
‫‪ 4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-2‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‪ :‬اﻟﻒ(ﻫﺎﺿﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ب( ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎس‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي ج( راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ )‪(ASBR‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪1‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي )ﺷﻜﻞ ‪4-2‬اﻟﻒ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ( ﻓﺎﻗـﺪ ﻣﻌﺎﻳـﺐ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ اﺧـﺘﻼط ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﺪون‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ راﻛﺘﻮر ﺗﻤﺎس ﻳﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد؛‬
‫ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ از زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﻔﻜﻴـﻚ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫‪ SRT‬و ‪ t‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي را ﻛﺎﻫﺶ داد‪ .‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﺛﻘﻠـﻲ ﻣﺘـﺪاول ﺗـﺮﻳﻦ روش ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻐﻠﻴﻆ و ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ﻗﺒﻞ از ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ اﺳﺖ؛ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻟﺠﻨﻲ ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺗﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻳﺎ روﺷـﻬﺎي دﻳﮕـﺮي ﺑـﺮاي ﺑﻬﺒـﻮد ﺑـﻪ دام‬
‫اﻓﺘﺎدن ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻨﺎورﺳـﺎزي ﮔـﺎزي از ﻃﺮﻳـﻖ ﺣـﻞ‬
‫ﻛﺮدن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﮔﺎزﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺠﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺛﻘﻠﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻟﺠﻦ‬
‫راﻛﺘﻮر ﺣﺎوي ﮔﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪه در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺟﺪاﺳـﺎزي‬
‫اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات از ﻣﺎﻳﻊ ﻏﻴﺮ ﻣﻮﺛﺮ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﺳـﺖ‪ .‬روﺷـﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻛﺎﻫﺶ اﺛﺮ ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﮔﺎزي ﺑﻪ دام اﻓﺘﺎده در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روﺷﻬﺎ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﺣﺬف ﮔﺎز ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﺎززداﻳﻲ در ﺧﻼء ﻳﺎ ﺗﻼﻃﻢ‪ ،‬ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺷﻴﺐ دار ﺻـﻔﺤﻪ اي و اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﻮاد‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻨﻌﻘﺪﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﻣﺎﻟﻴﻨﺎ و ﭘﻮﻫﻠﻨﺪ‪ .(1992 ،‬ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي ﻋﻤﻠـﻲ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ زﻻل ﺳـﺎز در‬
‫ﻣﺤــﺪوداي از ‪ 0/5-1m/h‬اﺳــﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺘﻬــﺎي ﻋﻤﻠــﻲ ‪ MLVSS‬راﻛﺘــﻮر ﺑــﻴﻦ ‪4000-8000mg/l‬ﻣــﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ)ﻣﺎﻟﻴﻨﺎ و ﭘﻮﻫﻠﻨﺪ‪ .(1992 ،‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ آﻟﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﻤﺎس ﺑـﻲ ﻫـﻮازي‬
‫در ﺟﺪول ‪ 4-8‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪.Anaerobic contact process‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﭼﺪول ‪ 4-8‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻣﺘﺪاول ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي در دﻣﺎي ‪300C‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‬ ‫ﺑﺎر آﻟﻲ ﺣﺠﻤﻲ‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫روز‬ ‫‪KgCOD/m3.d‬‬
‫‪15-30‬‬ ‫‪1-5‬‬ ‫اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‬
‫‪0/5-5‬‬ ‫‪1-8‬‬ ‫ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫‪0/25-0/5‬‬ ‫‪1/2-2/4‬‬ ‫راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﻲ ﻫﻮازي)‪(ASBR‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪kg/m3.d×62.4280=lb/103ft3.d :‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-3‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﻚ ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت ﻣﺘﺪاول ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ اﺟﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﻣﻘﻴﺎس ﭘﺎﻳﻠﻮت در ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﭘﺮدازش ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ ب( راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﻣﻘﻴﺎس ﭘﺎﻳﻠﻮت‬
‫)در دﺳﺖ ﺳﺎﺧﺖ( ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﻀﻮﻻت ﺣﻴﻮاﻧﻲ‬

‫راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ )‪ 1(ASBR‬راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﻲ ﻫﻮازي )ﺷﻜﻞ ‪4-2‬ج را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ رﺷـﺪ‬
‫ﻣﻌﻠﻖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣـﺪات از ﻣـﺎﻳﻊ و ﻣﺮﺣﻠـﻪ واﻛـﻨﺶ در ﻳـﻚ ﻣﺤﻔﻈـﻪ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻴﻠﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻣﺘـﻮاﻟﻲ ﻫـﻮازي )‪ (SBRs‬اﺳـﺖ)ﺑﺨـﺶ ‪ 2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ASBR‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳـﺎن رو ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ )‪(UASB‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮب ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد)اﺳﭙﻴﺲ‪ .(1996 ،‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬
‫از ‪ ASBRs‬ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺖ‪ (1 :‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ‪ (2‬واﻛﻨﺶ ‪ (3‬ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ‪(4‬ﺗﺨﻠﻴﻪ ‪ /‬ﺧﺮوج ﭘﺴﺎب‪ .‬در‬
‫ﺣﻴﻦ دوره واﻛﻨﺶ ‪ ،‬اﺧﺘﻼط ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻨـﺪ دﻗﻴﻘـﻪ در ﻫـﺮ ﺳـﺎﻋﺖ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﺗـﺎ ﺗﻮزﻳـﻊ‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺟﺎﻣﺪات و ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد )ﺳﻮﻧﮓ و داﮔﻮ‪ .(1995 ،‬اﻣﻜﺎن اﻧﺠـﺎم ﻓﺮآﻳﻨـﺪ در راﻛﺘﻮرﻫـﺎي‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ در دﻣﺎي‪ 5-25°C‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺷﻴﺮ ﺧﺸﻚ ﻏﻴﺮ ﭼﺮب ﺑﺎ ﻣﻴـﺰان ‪COD‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.Anaerobic sequencing batch reactor‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ورودي ‪ 600mg/l‬ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪه اﺳﺖ)ﺑﺎﻧﻴﻚ و داﮔﻮ‪ .(1996 ،‬ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﻴﻦ ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 24‬ﺳـﺎﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮ داده ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ .‬در دﻣـﺎي ‪ 25°C‬و ﺑﺎرﮔـﺬاري آﻟـﻲ‬
‫ﺣﺠﻤﻲ‪ ،1/2-2/4kg COD/m3.d‬ﺣـﺬف ‪ 92‬ﺗـﺎ ‪ 98‬درﺻـﺪ ‪ COD‬ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪ‪ ،‬ﺣـﺬف ‪ COD‬در‬
‫دﻣﺎي ‪ ، 5°C‬ﺑﺮاي ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ COD‬از ‪ ، 0/9-2/4kg COD/m3.d‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻴﻦ ‪ 75 -85‬درﺻﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻣﻬﻢ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ، ASBR‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻟﺠﻦ در ﺣـﻴﻦ دوره ﺗـﻪ ﻧـﺸﻴﻨﻲ ﻗﺒـﻞ از ﺗﺨﻠﻴـﻪ‬
‫ﭘﺴﺎب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔـﺎز و ﺣـﺬف ﻣـﻮاد‬
‫آﻟﻲ‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎً ﻗﺒﻞ از ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و در ﭘﺎﻳﺎن دوره واﻛﻨﺶ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺘﺮي را ﺑﺮاي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﺠﻦ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات از ﮔـﺎز را ﺑﻬﺒـﻮد ﻣـﻲ ﺑﺨـﺸﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟـﻲ در ﻣﺤـﺪوده اي از‬
‫‪ 50-100mg/l‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺤﺪوده ﺷﺮاﻳﻂ آزﻣﺎﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟـﻲ در دﻣﺎﻫـﺎي ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺗـﺮ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد‪ SRT .‬در ﻣﻘﺪار زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﻴﻦ ‪ 6-24‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 50-200‬روز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﻪ روش ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻫﻮازي ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد؛ زﻳﺮا رژﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑـﺼﻮرت ﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮﻟﻲ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬روش‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ در ﺟﺪول ‪ 4-9‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاي ﺳـﺎﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔـﺎوت ﻣﻬـﻢ ﻛـﻪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﺗﻄـﺎﺑﻖ و ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﻛـﺮدن‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﺎ اﻧﺪازه ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ اي از ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ و ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺨﺶ ‪ 2‬در ﺟﺪول ‪ 4-10‬ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در دﻣﺎﻫـﺎي ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ 250C‬ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت ﻳﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﭘـﺬﻳﺮي آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎﻫﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ دﻣﺎﻳﻲ ‪ 1/08‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﻴﻚ و داﮔﻮ )‪ (1996‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑـﺮاي اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎس رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي در ﻣﺜﺎل ‪ 4-2‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-9‬ﺧﻼﺻﻪ روش ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ‬
‫‪ SRT‬را ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ درﺻﺪ ﺣﺬف ‪ COD‬و ﻏﻠﻈﺖ ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ داده ﺷـﺪه‪،‬‬ ‫‪-1‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ روزاﻧﻪ ﺟﺎﻣﺪات و ﺟﺮم ﺟﺎﻣـﺪات ﺳﻴـﺴﺘﻢ را ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ ‪ SRT‬ﻣﻄﻠـﻮب‪،‬‬ ‫‪-2‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر را در راﻛﺘﻮر اﻧﺘﺨﺎب و ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-3‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-4‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻟﺠﻦ اﺿﺎﻓﻲ دﻓﻌﻲ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-5‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺑﺎر آﻟﻲ ﺣﺠﻤﻲ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-6‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﻫﺎي ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-7‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-10‬ﺧﻼﺻﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي راﻛﺘﻮرﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل‬
‫ﺣﺠﻢ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫ﺑﺎزده ﺟﺎﻣﺪات ‪Y‬‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪0/06-0/12‬‬ ‫‪g VSS/g COD‬‬ ‫ﺗﺨﻤﻴﺮ‬
‫‪0/04‬‬ ‫‪0/02-0/06‬‬ ‫‪g VSS/g COD‬‬ ‫ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰﻳﺲ‬
‫‪0/08‬‬ ‫‪0/05-0/1‬‬ ‫‪g VSS/g COD‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺳﺮاﺳﺮي‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ ‪Kd‬‬
‫‪0/04‬‬ ‫‪0/02-0/06‬‬ ‫‪g/g.d‬‬ ‫ﺗﺨﻤﻴﺮ‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪0/01-0/04‬‬ ‫‪g/g.d‬‬ ‫ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰﻳﺲ‬
‫‪0/03‬‬ ‫‪0/02-0/04‬‬ ‫‪g/g.d‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺳﺮاﺳﺮي‬
‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ وﻳﮋه ‪µm‬‬
‫‪0/35‬‬ ‫‪0/3-0/38‬‬ ‫‪g/g.d‬‬ ‫‪35°C‬‬
‫‪0/25‬‬ ‫‪0/22-0/28‬‬ ‫‪g/g.d‬‬ ‫‪30°C‬‬
‫‪0/2‬‬ ‫‪0/18-0/24‬‬ ‫‪g/g.d‬‬ ‫‪25°C‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ‪Ks‬‬
‫‪160‬‬ ‫‪60-200‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪35°C‬‬
‫‪360‬‬ ‫‪300-500‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪30°C‬‬
‫‪900‬‬ ‫‪800-1100‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪25°C‬‬
‫ﻣﺘﺎن‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪0/4‬‬ ‫‪m3/Kg COD‬‬ ‫‪°‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در دﻣﺎي ‪35 C‬‬
‫‪0/6346‬‬ ‫‪0/6346‬‬ ‫‪Kg/m3‬‬ ‫ﭼﮕﺎﻟﻲ در دﻣﺎي ‪35°C‬‬
‫‪65‬‬ ‫‪60-70‬‬ ‫‪%‬‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي ﮔﺎز‬
‫‪50/1‬‬ ‫‪50/1‬‬ ‫‪Kj/g‬‬ ‫ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪m3/kg ×16.0185 = ft3/lb :‬‬
‫‪kg/m3 ×62.4280=lb/103ft3‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ 4-2‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ‪ :‬اﻧﺪازه راﻛﺘـﻮر‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﮔـﺎز‪ ،‬ﻣﻘـﺪار‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﺪات‪ ،‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ و ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻲ‬
‫را ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺣﺬف ‪ 90‬درﺻﺪ ‪ COD‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪:‬‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬

‫‪300‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪6000‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪COD‬‬
‫‪4000‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل‬
‫‪1/8‬‬ ‫‪g/g‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ‪COD/TSS‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪%‬‬ ‫ﻛﺴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ‪TSS‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫‪20‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫ﻓﺴﻔﺮ‬
‫‪500‬‬ ‫‪g CaCO3/m3‬‬ ‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‬
‫‪°‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬

‫ﻓﺮﺿﻴﺎت و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﻏﻠﻀﺖ ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟﻲ = ‪150g/m3‬‬
‫‪ -2‬ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺮاي ‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ = ‪1/5‬‬
‫‪) VSS/TSS=0/85 -3‬از ﺑﺨﺶ ‪(2‬‬
‫‪ 0/15 = fd -4‬ﮔﺮم ‪ VSS‬دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ /‬ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ‬
‫‪ -5‬از ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺟﺪول ‪ 4-10‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﺑﺮ اﺳﺎس‪ P=2/4%‬و ‪VSS:N=12%‬‬
‫‪ -7‬در ‪ SRT‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 40‬روز ‪ TSS ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪6000g/m3 =MLSS -8‬‬
‫‪ -9‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ = ‪24 m/d‬‬
‫‪ -10‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﮔﺎز = ‪ 65‬درﺻﺪ ﻣﺘﺎن و ‪ 35‬درﺻﺪ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ‪.‬‬

‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ SRT -1‬ﻃﺮاﺣﻲ را در دﻣﺎي ‪ 25°C‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺣﺬف ‪ 90‬درﺻﺪ ‪ ، COD‬ﻣﻘﺪار ‪ COD‬در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪= (1.0 − 0.90)(6000 g / m 3 ) = 600 g / m 3‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 150g/m3‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ = (150mg/l)1.8 g COD/g TSS = 270g/m3‬ﻣﻘﺪار ‪ COD‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ‪TSS‬‬
‫‪ COD = (600-270) g/m3 = 330 g/m3‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺠﺎز‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ ، SRT‬راﺑﻄﻪ ‪ 1-39‬را ﻣﺠﺪداً ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻨﻴﺪ و ‪ µm‬را ﺑﺠﺎي ‪ Yk‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪−1‬‬
‫‪⎛ µ S‬‬ ‫⎞‬
‫⎟ ‪SRT = ⎜ m e − K d‬‬
‫‪⎝ K s + Se‬‬ ‫⎠‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪول ‪ ، 4-10‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪µm = 0.20 g / g .d‬‬

‫‪K s = 900mg / L‬‬
‫‪K d = 0.03g / g .d‬‬
‫‪−1‬‬
‫) ‪⎡ (0.20 g / g .d )(330 g / m 3‬‬ ‫⎤‬
‫⎢ = ‪SRT‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪0.03‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪.‬‬‫‪d‬‬ ‫⎥‬
‫⎦⎤ ‪⎢⎣ ⎡⎣(900 + 330) g / m‬‬
‫‪3‬‬
‫⎦⎥‬
‫‪SRT = 42.3d‬‬
‫‪ SRT‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ‪ 1/5‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪ SRT = 1.5(42.3) = 63.4 d ~ 63d‬ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫‪ -2‬ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ TSS‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ COD‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 40‬روز ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ COD = (6000-4000)g/m3 = 2000g/m3‬ﻏﻴﺮ ﻣﺤﻠﻮل‬
‫‪ COD‬ﻏﻴﺮ ﻣﺤﻠﻮل را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ TSS‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪)1/8 g COD/g TSS‬داده ﺷﺪه( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ COD= (2000 g/m 3 COD)/( 1.8 g COD/g TSS) = 1111 g / m 3 TSS‬ﻧﺎﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪TSS‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ TSS‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ = ‪) 0/8‬داده ﺷﺪه(‬
‫‪3‬‬
‫‪ TSS = 0.20(1111) = 222 g/m TSS‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 2-16‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫) ‪QY (S 0 − S‬‬ ‫‪f (k )QY (S 0 − S )SRT‬‬
‫= ‪PX .TSS‬‬ ‫‪+ d d‬‬ ‫‪+Q‬‬
‫‪[1 + (K d )SRT ] (0.85) [1 + (K d )SRT ] (0.85‬‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ‪ COD – COD‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ – TSS‬ورودي‪ = COD‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه‪S0 – S = COD‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫‪= 6000 gCOD / m 3 − ⎡⎣(222 g / m 3TSS )(1.8 gCOD / gTSS ) ⎤⎦ − 330 g / m 3‬‬
‫‪= (6000 − 400 − 330) g / m 3 = 5270 g / m 3COD‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﻳﺐ زﻳﺮ ﻛﻪ از ﺟﺪول ‪ 4-10‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻣﻘﺪار داده ﺷـﺪه ‪ ، fd‬ﻣﻘـﺪار ‪ PX.TSS‬را‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪Y = 0.08 gV SS / gCOD‬‬
‫‪K d = 0.03g / g .d‬‬

‫) ‪(300m 3 / d )(0.08 gV SS / gCOD )(5270 gCOD / m 3‬‬

‫= ‪PX .TSS‬‬
‫)‪[1 + (0.03g / g .d )(63d )] (0.85‬‬
‫‪+300m 3 / d (222 g / m 3 ) = 51488 g / d + 14597 g / d + 66600 g / d‬‬

‫‪PX .TSS = 132685 g / d‬‬

‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪ -3‬ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﺣﺠﻢ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-55‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪(PX .TSS )(SRT‬‬
‫= ﺣﺠﻢ‬
‫‪X TSS‬‬
‫ﺑﺮاي‪) XTSS = 6000 mg/l‬داده ﺷﺪه(‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ‪(132685 g / d )(63d‬‬
‫= ﺣﺠﻢ‬ ‫‪= 1393m 3‬‬
‫) ‪(6000 g / m 3‬‬

‫ب( زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬

‫‪3‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪1393m‬‬
‫=‪t‬‬ ‫=‬ ‫‪= 4.64d‬‬
‫) ‪Q (300m 3 / d‬‬
‫‪ -4‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن و ﻛﻞ ﮔﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻣﺘﺎن‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪°‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﺘﺎن در دﻣﺎي ‪ 35 C‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪول ‪0/4 m CH4 / Kg COD = 4-10‬‬
‫در دﻣﺎي ‪ ، 25°C‬ﺣﺠﻢ ﻣﺘﺎن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫)‪(273.15 + 25‬‬
‫)‪= (0.4‬‬ ‫‪0.39m 3 / kgCOD‬‬
‫)‪(273.15 + 35‬‬

‫) ‪ = (0.39m 3 / kg )(5270 gCOD / m 3 )(300m 3 / d ) /(1kg /103 g‬ﻣﻘﺪار ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻣﺘﺎن‬

‫‪= 616.6m 3 / d‬‬

‫ب( ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻞ ﮔﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪي‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫) ‪(616.6m CH 4 / d‬‬
‫= ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز‬
‫) ‪(0.65m 3CH 4 / m 3‬‬

‫ج( ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﻧﺎﺷﻲ از ﮔﺎز‪.‬‬

‫در دﻣﺎي ‪ ، 25°C‬ﺣﺠﻢ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﻮل ﮔﺎز ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫] ‪(1mole )(0.082057atm .L / mole .K ) [ (273.15 + 25) K‬‬
‫= ‪V‬‬ ‫‪= 24.5L‬‬
‫‪1.0atm‬‬
‫ﻛﻞ ﻣﻮﻟﻬﺎي ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻫﺮ روز ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ‪(616.6m 3 / d‬‬
‫= ﺗﻌﺪاد ﻣﻮل ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي در روز‬ ‫‪= 25167mole / d‬‬
‫) ‪(24.5L / mole )(1m 3 /103 L‬‬

‫‪ = (25167moleCH 4 / d )(16 gCH 4 / mole ) = 4.03 ×105 g / d‬ﺟﺮم ﻣﺘﺎن‬

‫‪ = (4.03 ×105 g / d )(50.1kj / g ) = 20.2 ×106 kj / d‬ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي‬

‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪ (5‬ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫دو ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﺑﺘﺪاﺋﻲ ﻛﻪ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ PX.TSS‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم داده ﺷﺪه اﺳﺖ = ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي‬
‫‪= 51488 g / d + 14597 g / d = 66085 g / d‬‬
‫وﻗﺘﻲ‪ P=2/4%‬و ‪ N=12%‬ﻣﻘﺪار ‪ VSS‬ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫‪ = (66085g / d )(0.12 g / g )(0.85) = 6741g / d‬ﻧﻴﺘﺮوزن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬

‫‪ = (66085g / d )(0.024 g / g )(0.85) = 1348g / d‬ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬

‫ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ورودي‪:‬‬
‫‪N = (10 g / m )(300m / d ) = 3000 g / d‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪P = (20 g / m 3 )(300m 3 / d ) = 6000 g / d‬‬

‫ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ در ﭘﺴﺎب ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺎﻳﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ = (6741 − 3000) g / d = 3741g / d = 3.74kg / d‬ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‬
‫‪ (6‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﺪول ‪ ، 4-4‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ‪1500mg/l (CaCO3) = 35% CO2‬‬
‫) ‪ = 1500mg / l − 500mg / l = 1000mg / l (CaCO 3‬ﻣﻘﺪار ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‬

‫) ‪(84 gNaHCO 3 / eq )(103 g / m 3‬‬

‫= ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪NaHCO3‬‬ ‫‪= 1680 gNaHCO 3 / m 3‬‬
‫) ‪(50 g / eqCaCO 3‬‬

‫‪NaHCO 3 / d = (1680 g / m 3 )(300m 3 / d )(1kg /103 g ) = 504kg / d‬‬

‫‪ (7‬ﻗﻄﺮ زﻻل ﺳﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ )ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﮔﺎززداﻳﻲ ﻗﺒﻞ از زﻻل ﺳﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫) ‪(Q , m 3 / d‬‬ ‫‪300m 3‬‬
‫= ﺳﻄﺢ‬ ‫=‬ ‫‪= 12.5m 2‬‬
‫) ‪(V , m / d ) (24m / d‬‬
‫‪ = 4 m‬ﻗﻄﺮ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬اﻧﺮژي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ)‪ (20/2×106kj/d‬ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺎن در ﮔﺮم ﻛﺮدن راﻛﺘﻮر‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻧﺪازه راﻛﺘﻮر ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ 4-4‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺸﺘﺮﻓﺘﻬﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‪ ،‬راﻛﺘﻮر ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺑـﺎ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ )‪ 1(UASB‬ﺑﻮد ﻛﻪ در اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ 1970‬در ﻫﻠﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﺘﻴﻨﮕـﺎ و ﻫﻤﻜـﺎراﻧﺶ ﺑﻮﺟـﻮد‬
‫آﻣﺪ)ﻟﺘﻴﻨﮕﺎ و وﻳﻨﻜﻦ‪1980 ،‬؛ ﻟﺘﻴﻨﮕﺎ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .( 1980 ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي ﻛﻠـﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻻﻳـﻪ ﻟﺠـﻦ ﺑـﻲ‬
‫‪1‬‬
‫‪. Upflow anaerobic sludge blanket‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺷﺎﻣﻞ ‪ (1‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UASB‬اوﻟﻴﻪ و اﺻﻼﺣﺎت در ﻃﺮح اوﻟﻴﻪ ‪ (2‬راﻛﺘﻮر ﺑﺎﻓﻞ دار‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي )‪ (3 (ABR‬راﻛﺘﻮر ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺳﻴﺎل ﺑﻲ ﻫﻮازي )‪ (AMBR‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ABR‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻚ‬
‫ﻛﺎرﺗﻲ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ در داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺘﺎﻧﻔﻮرد در اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 1980‬ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﺮد )ﺑـﺎﭼﻤﻦ و ﻫﻤﻜـﺎران‪،‬‬
‫‪ .(1985‬ﺗﺤﻘﻴﻖ در اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ 1990‬در داﻧﺸﮕﺎه ﻟﻮوا ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ AMBR‬ﺷـﺪ)آﻧﮕـﻨﻦ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪ .(2000 ،‬از ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UASB‬ﺑﺎ ﺑـﻴﺶ از ‪ 500‬ﻣـﻮرد ﺗﺎﺳﻴـﺴﺎت‬
‫ﻛﻪ ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ را ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮي ﻛـﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﺗﻌـﺪادي‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﭘــﺎﻳﻠﻮت ﻓﺮآﻳﻨــﺪ ‪ ABR‬ﺑــﺎ ﺗﻌــﺪاد ﻣﺤــﺪودي از ﺗﺎﺳﻴــﺴﺎت در ﻣﻘﻴــﺎس ﻛﺎﻣــﻞ اﻧﺠــﺎم ﮔﺮﻓﺘــﻪ‬
‫اﺳﺖ)اروزﻛﻮ‪ .(1988 ،‬در اﻳﻦ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﻬـﺎ‪،‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺸﺨﺺ ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺳﺎﺳﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﺎﻛﻴـﺪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺮ روي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UASB‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-4‬ﻧﻤﻮدار ﻛﻠﻲ راﻛﺘﻮر ‪ UASB‬و ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﻐﻴﻴﺮات آن‪ :‬اﻟﻒ( ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UASB‬اوﻟﻴﻪ ب( راﻛﺘﻮر ‪ UASB‬ﺑﺎ ﺗﺎﻧﻚ‬
‫ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻟﺠﻦ ج( راﻛﺘﻮر ‪ UASB‬ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ داﺧﻠﻲ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻي ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﻗـﺮار‬
‫دارد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-5‬ﺗﺼﻮﻳﺮ راﻛﺘﻮر ‪ UASB‬ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ داﺧﻠﻲ در ﺑﺎﻻي ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﻇـﺎﻫﺮي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ راﻛﺘـﻮر ‪UASB‬‬
‫ﺑﺪون ﺑﺴﺘﺮ و ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ داﺧﻠﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺖ)ﻣﺤﻞ ﺑﺴﺘﺮ داﺧﻠﻲ را در ﺷﻜﻞ ‪4-4‬ج را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬

‫ﻛﻠﻴﺎت راﻛﺘﻮر ‪ UASB‬در ﺷﻜﻞ ‪4-4‬اﻟﻒ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪4-4‬اﻟـﻒ ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺎﺿﻼب ورودي از ﻛﻒ راﻛﺘﻮر ‪ UASB‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد و از ﻣﻴﺎن ﻻﻳـﻪ ﻟﺠـﻦ ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺻـﻠﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ راﻛﺘـﻮر ‪ ، UASB‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳـﻊ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ورودي‪ ،‬ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﺟﺎﻣﺪات از ﮔﺎز و ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴـﺮات داده ﺷـﺪه در ﻃـﺮح‬
‫‪ UASB‬اوﻟﻴﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ )ﺷﻜﻞ ‪4-4‬اﻟﻒ را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ( ﻳـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﻮاد‬
‫آﻛﻨﺪه در ﺑﺎﻻي راﻛﺘﻮر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﺷﻜﻞ ج‪ 4-4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻫﺮ دو ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘـﺮ ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و از اﻓﺖ ﻣﻘﺪار زﻳﺎد ﺟﺎﻣﺪات در راﻛﺘﻮر ‪ UASB‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬
‫اﺧﺘﻼل در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ در داﻧﺴﻴﺘﻪ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ‪ UASB‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻛﺎﻫﺶ زﻳﺎد ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﺳـﻂ اﺳـﭙﻴﺲ)‪ (1996‬ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺪت ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻲ از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت راﻛﺘﻮر ﻓﻴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ در ﺷﻜﻞ ‪ 4-5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻳﮋﮔﻲ اﺻﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ UASB‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺑﺎرﮔـﺬاري‬
‫ﺣﺠﻤﻲ ﺑﺎﻻ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ COD‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈـﺖ ﺟﺎﻣـﺪات ﺑـﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻓﻼك ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ‪ 50-100g/l‬در ﻛﻒ راﻛﺘﻮر و در ﻳـﻚ ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﭘﺮاﻛﻨـﺪه ﺗـﺮ در‬
‫ﺑﺎﻻي ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ‪ UASB‬ﺑﻪ ‪ 5-40g/l‬ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬ذرات ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ داراي اﻧﺪازه ﺑﻴﻦ ‪ 1-3‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ و ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﻮب ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻟﺠﻦ داراي ‪ SVI‬ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ 20mg/l‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﮔـﺴﺘﺮش ﻟﺠـﻦ‬
‫ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺎه زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ و اﻏﻠﺐ ﺑﺬرﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت دﻳﮕـﺮ ﺗﻬﻴـﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ در راه اﻧﺪازي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺮﻓﻮﻟﻮژي ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﺷﺪه ﺑـﻲ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻫﻮازي ﻛﻪ در دﻣﺎي ‪ 20°C‬و ‪ 30°C‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﻳﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﺮ دو ﻣﻮرد‪ ،‬ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت ﺗـﻪ‬
‫ﻧﺸﻴﻨﻲ و اﻧﺪازه ﻓﻼك ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﻧﺸﺎن داد)ﺳﻮﺗﻮ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1997 ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﺟﺎﻣـﺪات ﻟﺠـﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟـﻪ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﺷـﺪن در ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي ﺣـﺎوي ﻗﻨـﺪ ﻳـﺎ ﻛﺮﺑﻮﻫﻴـﺪرات زﻳـﺎد‪،‬‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ در ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺣﺎوي ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ زﻳـﺎد ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻓﻼﻛﻬـﺎي ﻧـﺮم و ﺣﺠـﻴﻢ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ)ﺗﺎوﻳﺴﺮي و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1994 ،‬ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣـﻮﺛﺮ ﺑـﺮ ﮔـﺴﺘﺮش ﺟﺎﻣـﺪات ﮔﺮاﻧﻮﻟـﻪ ﺷـﺪه‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ‪ ، pH‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)آﻧﺎﻛـﺎﺗﺮي‪ pH .(1996 ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 7‬ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد و ﻧـﺴﺒﺖ ‪ COD : N : P‬در ﺣـﻴﻦ راه اﻧـﺪازي ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 300 : 5 : 1‬ﺗﻮﺻـﻴﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻛﻤﺘﺮ در ﺣﻴﻦ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺎ ﺷـﺮاﻳﻂ ﭘﺎﻳـﺪار ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 600 : 5 : 1‬اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ در ﺣﻴﻦ راه اﻧﺪازي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺷـﺴﺘﻦ‬
‫ﻟﺠﻦ ﻏﻴﺮ ﻟﺨﺘﻪ اي ﺑﻪ ﺑﻴﺮون‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻀﻮر ﺳﺎﻳﺮ ﺟﺎﻣـﺪات ﻣﻌﻠـﻖ در‬
‫ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺷﺪن و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟـﻪ ﺷـﻮد )ﻟﺘﻴﻨﮕـﺎ و ﻫﺎﻟـﺸﻮف ﭘـﻮل‪.(1991 ،‬‬
‫ﺑﻴﺎن ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻠﻲ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﭙﻴﺲ )‪ (1996‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭘﻼﻧﺰ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ )‪ 1990‬و ‪ (1980‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮح اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ذرات ﻟﺨﺘﻪ ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ‪ pH‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺧﻨﺜﻲ‪ ،‬رژﻳﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺟﺰﺋﻲ ﻫﻴﺪروژن ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن آﻣﻮﻧﻴـﺎك ﺑـﺼﻮرت ﻏﻴـﺮ آﻫﻜـﻲ و ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻣﺤﺪودي اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﺳﻴﺴﺘﺌﻴﻦ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨـﺪه ﻟﺠـﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟـﻪ ﺑـﺎ ﺣـﻀﻮر‬
‫ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ﻫﻴﺪروژن و آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺳﻨﺘﺰ آﻧﻬﺎ در ﺣـﻀﻮر‬
‫ﺳﻴﺴﺘﺌﻴﻦ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻌﺪادي از اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ اﺿﺎﻓﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﻠﻲ ﭘﭙﺘﻴـﺪﻫﺎي‬
‫ﺧﺎرج ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻤﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭼﺴﺒﻴﺪه و ﮔﺮاﻧﻮﻟﻬﺎي ﻟﺨﺘﻪ اي و ذرات ﻣﺘﺮاﻛﻢ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪UASB‬‬

‫ﻣﺮور ﻛﻠﻲ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ‪ UASB‬ﺗﻮﺳﻂ ﻟﺘﻴﻨﮕـﺎ و ﻫﺎﻟـﺸﻮف ﭘـﻮل )‪ (1991‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﻬﻢ ﻃﺮاﺣﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ (1 :‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﺮﻛﻴـﺐ و ﻣﺤﺘـﻮاي ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫‪ (2‬ﺑﺎر ﺣﺠﻤﻲ آﻟﻲ ‪ (3‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ‪ (4‬ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ‪ (5‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳـﻊ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ورودي و ‪ (6‬ﺳﻴﺘﻢ ﺟﻤﻊ آوري ﮔﺎز‪.‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺣﺎوي ﻣﻮادي ﻛﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﺮ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﺷﺪن ﻟﺠﻦ دارد و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻒ ﻳﺎ اﻳﺠﺎد ﻻﻳﻪ‬
‫ﻛﻒ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ و ﻳﺎ ﭼﺮﺑﻲ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ اﻳﺠـﺎد ﺑـﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﻛـﺎرﺑﺮد ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ‪ COD‬ﻣﺤﻠـﻮل ﺑـﻪ ذره اي در‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻃﺮح ﺑﺮاي راﻛﺘﻮرﻫﺎي ‪ ، UASB‬اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧـﺴﺒﺖ ﺟﺎﻣـﺪات در‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻓﺎﺿﻼب ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﻏﻠﻈﺖ ﺧﺎﺻﻲ از ﺟﺎﻣﺪات )ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬
‫‪ (6g TSS/L‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﺎﺿﻢ ﺑﻲ ﻫﻮازي و ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎس ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ﻣﻮاد آﻟﻲ‬

‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺘﺪاول ‪ COD‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ COD‬ذره اي در ﻓﺎﺿﻼب و ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ TSS‬در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ در ﺟﺪول ‪ 4-11‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ COD‬راﻛﺘﻮرﻫـﺎي ‪UASB‬‬
‫در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري در ﻣﺤﺪوده ‪ 12-20kg COD/m3.d‬ﺑﺮ روي زاﺋﺪات ﻣﺨﺘﻠﻒ در دﻣﺎي ‪30-35°C‬‬
‫ﺑﻴﻦ ‪ 90-95‬درﺻﺪ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻲ ﺑـﺎ ﻏﻠﻈـﺖ زﻳـﺎد و ﺑـﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 4-8‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺬف‪ COD‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 90‬درﺻﺪ اﺳـﺖ و‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻣﻲ ﺗـﻮان‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺴﺘﺸﻮي ﺳﺎﻳﺮ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻪ ﺑﻴﺮون‪ ،‬ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺗـﺮي ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدي در‬
‫ﺟﺪول ‪ 4-12‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از دﻣﺎي ﻓﺎﺿﻼﺑﻲ ﺑﺎ ‪ COD‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﺎرﮔـﺬارﻳﻬﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود و ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻮﺛﺮ ‪ 0/8-0/9‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑـﺎ آﻧﭽـﻪ در زﻳـﺮ ﺑﺤـﺚ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺎﻳﻊ راﻛﺘﻮر در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﮔﺎز ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد‪ .‬ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼب ﺣﺎوي اﺳﻴﺪ ﭼﺮب ﻓﺮار )‪ (VFA‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﺘﺎﻧـﺴﻴﻞ ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻘﺪار زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻠﻮت‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي در ﺟﺪول ‪ 4-13‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫ﺑﺮاي ﺣﺬف ‪ BOD‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫـﻮازي ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺗـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ زﻻل ﺳﺎزي ﻫﻮازي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺻﺮﻓﻪ ﺟـﻮﻳﻲ در اﻧـﺮژي و‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺠﻦ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣـﺎﻳﻊ در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪UASB‬‬
‫ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-11‬ﺑﺎر ﮔﺬاري ‪ COD‬ﺣﺠﻤﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي در راﻛﺘﻮرﻫﺎي ‪ UASB‬در دﻣﺎي ‪ 30°C‬ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺣﺬف‬
‫‪ 95-85‬درﺻﺪ ‪) COD‬ﻟﺘﻴﻨﮕﺎ و ﻫﻮﻟﺸﻮف ﭘﻮل‪(1991 ،‬‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ‪Kg COD /m .d‬‬
‫ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﻟﺠﻦ ﻟﺨﺘﻪ اي‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ‪COD‬‬ ‫‪COD‬‬
‫ﺣﺬف ‪ TSS‬ﻛﻢ‬ ‫ﺣﺬف ‪ TSS‬زﻳﺎد‬ ‫ذره اي‬ ‫‪mg/L‬‬‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪8-12‬‬ ‫‪2-4‬‬ ‫‪2-4‬‬ ‫‪0/1-0/3‬‬ ‫‪1000-2000‬‬
‫‪8-14‬‬ ‫‪2-4‬‬ ‫‪2-4‬‬ ‫‪0/3-0/6‬‬
‫‪na‬‬ ‫‪na‬‬ ‫‪na‬‬ ‫‪0/6-1‬‬
‫‪12-18‬‬ ‫‪3-5‬‬ ‫‪3-5‬‬ ‫‪0/1-0/3‬‬ ‫‪2000-6000‬‬
‫‪12-24‬‬ ‫‪2-6‬‬ ‫‪4-8‬‬ ‫‪0/3-0/6‬‬
‫‪na‬‬ ‫‪2-6‬‬ ‫‪4-8‬‬ ‫‪0/6-1‬‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪15-20‬‬ ‫‪4-6‬‬ ‫‪4-6‬‬ ‫‪0/1-0/3‬‬ ‫‪6000-9000‬‬

‫‪15-24‬‬ ‫‪3-7‬‬ ‫‪5-7‬‬ ‫‪0/3-0/6‬‬
‫‪na‬‬ ‫‪3-8‬‬ ‫‪6-8‬‬ ‫‪0/6-1‬‬
‫‪15-24‬‬ ‫‪4-6‬‬ ‫‪5-8‬‬ ‫‪0/1-0/3‬‬ ‫‪9000-18000‬‬
‫‪na‬‬ ‫‪3-7‬‬ ‫‪na‬‬ ‫‪0/3-0/6‬‬
‫‪na‬‬ ‫‪3-7‬‬ ‫‪na‬‬ ‫‪0/6-1‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪kg/m3.d×62.4280=lb/103ft3.d :‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن و ﺳﻄﺢ راﻛﺘﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻬﻢ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي در ﺟﺪول ‪ 4-14‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي ﻇـﺎﻫﺮي ﭘﻴـﻚ‬
‫ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﻣﺤﻠﻮل و ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ 6m/h‬و ‪ 2m/h‬ﻣﺠـﺎز ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز و ارﺗﻔﺎع راﻛﺘﻮر در ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ ‪ ،‬ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ‪ UASB‬را ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد و‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﻗﻮي ﺗﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ COD‬ﺣﺠﻤﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳـﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳـﺎن رو ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ راﻛﺘﻮر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪Q‬‬
‫= ‪V‬‬ ‫) ‪( 4 − 13‬‬
‫‪A‬‬
‫‪ = V‬ﺳﺮﻋﺖ ﻇﺎﻫﺮي ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﻃﺮاﺣﻲ ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ = A‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ راﻛﺘﻮر ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬
‫‪ = Q‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ورودي ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-12‬ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﺣﺠﻤﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از دﻣﺎ ﺑﺮاي ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎ ﺣﺬف ‪-85‬‬
‫‪95‬درﺻﺪ ‪ . COD‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻟﺠﻦ = ‪) 25 g/L‬ﻟﺘﻴﻨﮕﺎ و ﻫﻮﻟﺸﻮف ﭘﻮل‪(1991 ،‬‬

‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ‪kg sCOD/m3.d‬‬

‫ﺑﺪون ‪ VFA‬در ﻓﺎﺿﻼب‬ ‫ﺑﺎ ‪ VFA‬در ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪°‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫دﻣﺎ ‪C‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2-3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2-4‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2-4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4-6‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4-8‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6-12‬‬ ‫‪25‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪8-12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪10-18‬‬ ‫‪30‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪12-18‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪15-24‬‬ ‫‪35‬‬
‫‪18‬‬ ‫‪15-24‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪20-32‬‬ ‫‪40‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3 3‬‬
‫‪kg/m .d×62.4280=lb/10 ft .d‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-13‬رﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺧﺎم در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ‪ UASB‬ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع‬
‫‪4‬ﻣﺘﺮ )ﻟﺘﻴﻨﮕﺎ و ﻫﻮﻟﺸﻮف ﭘﻮل‪(1991 ،‬‬

‫‪°‬‬
‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ زﻣﺎن ‪ t‬ﺑﺮاي ‪4-6‬‬ ‫زﻣﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ، t‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫دﻣﺎ ‪C‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﻚ‬

‫‪7-9‬‬ ‫‪10-14‬‬ ‫‪16-19‬‬

‫‪5-7‬‬ ‫‪7-9‬‬ ‫‪22-26‬‬
‫‪4-5‬‬ ‫‪6-8‬‬ ‫‪>26‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-14‬ارﺗﻔﺎع راﻛﺘﻮر و ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي راﻛﺘﻮرﻫﺎي ‪) UASB‬ﻟﺘﻴﻨﮕﺎ و ﻫﻮﻟﺸﻮف ﭘﻮل‪،‬‬
‫‪(1991‬‬
‫ارﺗﻔﺎع راﻛﺘﻮر ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‪m/h ،‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫ﻧﻮع ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪8‬‬ ‫‪6-10‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪1-3‬‬ ‫‪ COD‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺻﺪدرﺻﺪ ﻣﺤﻠﻮل‬
‫‪6‬‬ ‫‪3-7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1-1/25‬‬ ‫‪ COD‬ﺟﺰﺋﻲ ﻣﺤﻠﻮل‬
‫‪5‬‬ ‫‪3-5‬‬ ‫‪0/7‬‬ ‫‪0/8-1‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪m×3.2808=ft :‬‬
‫‪m/h×3.2808=ft/h‬‬

‫اﺑﻌﺎد و ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر‬

‫ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻇﺎﻫﺮي و ﺣﺠﻢ ﻣﻮﺛﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻢ راﻛﺘـﻮر ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ‪،‬‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻣﻮﺛﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻤﺎن ﺣﺠﻢ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ و ﺟﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻓﻌـﺎل‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﺑﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﻣﻮﺛﺮ و واﺣﺪ ﺟﻤﻊ آوري ﮔﺎز وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در آن ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻘـﺪاري‬
‫از ﺟﺎﻣﺪات اﺿﺎﻓﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ رﻗﻴﻖ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺣﺠﻢ اﺳـﻤﻲ ﻣـﺎﻳﻊ داﺧـﻞ راﻛﺘـﻮر ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺎس اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮش ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪QS O‬‬
‫= ‪Vn‬‬ ‫)‪(4 − 14‬‬
‫‪Lorg‬‬
‫‪ = Vn‬ﺣﺠﻢ اﺳﻤﻲ )ﻣﻮﺛﺮ( ﻣﺎﻳﻊ راﻛﺘﻮر ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬
‫‪ = Q‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ورودي ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ COD = S0‬ورودي ‪kg COD/m3 ،‬‬
‫‪ = Lorg‬ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ‪kg COD/m3.d ،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﻣﺎﻳﻊ در زﻳﺮ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﮔﺎز‪ ،‬ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻮﺛﺮ ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ از ‪0/8-0/9‬‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﻣﺎﻳﻊ راﻛﺘﻮر ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺳﻄﺢ ذﺧﻴﺮه ﮔﺎز ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺻـﻮرت داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
 ‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪Vn‬‬
‫= ‪VL‬‬ ‫) ‪( 4 − 15‬‬
‫‪E‬‬
‫‪ = VL‬ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﻣﺎﻳﻊ راﻛﺘﻮر ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬
‫‪ = Vn‬ﺣﺠﻢ اﺳﻤﻲ ﻣﺎﻳﻊ راﻛﺘﻮر ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬
‫‪ = E‬ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻮﺛﺮ ‪ ،‬ﺑﺪون واﺣﺪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮدن ﻣﺠﺪد راﺑﻄﻪ ‪ 4-13‬ﺳﻄﺢ راﻛﺘﻮر ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪Q‬‬
‫=‪A‬‬ ‫) ‪( 4 − 16‬‬
‫‪V‬‬
‫ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳﻊ راﻛﺘﻮر ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪VL‬‬
‫= ‪HL‬‬ ‫) ‪( 4 − 17‬‬
‫‪A‬‬
‫‪ = HL‬ارﺗﻔﺎع راﻛﺘﻮر ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ = VL‬ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﻣﺎﻳﻊ راﻛﺘﻮر‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬
‫‪ = A‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺟﻤﻊ آوري ﮔﺎز ﺑﺎ ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ﺟﻤﻊ و ﻳﻚ ارﺗﻔﺎع اﺿﺎﻓﻲ ‪ 2/5-3‬ﻣﺘﺮي اﺿﺎﻓﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ارﺗﻔﺎع ﻛﻞ راﻛﺘﻮر ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪HT = H L + HG‬‬ ‫) ‪( 4 − 18‬‬
‫‪ = HT‬ارﺗﻔﺎع ﻛﻞ راﻛﺘﻮر‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ = HL‬ارﺗﻔﺎع راﻛﺘﻮر ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ = HG‬ارﺗﻔﺎع راﻛﺘﻮر ﺑﺮاي ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺨﺶ ذﺧﻴﺮه ﮔﺎز و ﺟﻤﻊ آوري ﮔﺎز‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋه دارد؛ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺤﻮه ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن ورودي‪ ،‬ﺟﺪاﺳـﺎزي ﮔـﺎز‪،‬‬
‫ﺟﻤﻊ آوري ﮔﺎز و ﻧﺤﻮه ﺧﺮوج ﭘﺴﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺟﺪاﺳﺎزي ﮔﺎز و ورودي ﺟﺮﻳـﺎن در راﻛﺘـﻮر ‪UASB‬‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ورودي ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﺳـﺎزد و‬
‫از ﻣﻴﺎن ﺑﺮ زدن ﻳﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻧﻘﺎط ﻣﺮده ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﻴﺎن ﺑﺮ زدن ﺑﺮاي ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎي ﺿـﻌﻴﻒ‬
‫ﺗﺮ ﻛﻪ ﮔﺎز ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﺧﺘﻼط ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪ .‬ﺗﻌـﺪادي ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن در دﻫﺎﻧﻪ ورودي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺟﺮﻳﺎن از ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻐﺬﻳﻪ در ﺳـﻄﻮح‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻒ راﻛﺘﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻤﻴﻴﺰ ﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ در ﻣﻮاﻗﻊ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻄﻮح ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ورودي در ﺟﺪول ‪ 4-15‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ‬
‫از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻟﺠﻦ و ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﻤﻊ آوري ﮔﺎز و ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺎﻣﺪات‬

‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﺟﺎﻣﺪات – ﮔﺎز )‪ 1(GSS‬ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ آوري ﺑﻴﻮﮔﺎز‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺧـﺮوج ﺟﺎﻣـﺪات‪ ،‬ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﮔﺎز و ذرات ﺟﺎﻣﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﺑـﻪ ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻻﻳـﻪ ﻟﺠـﻦ و ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﺑﻬﺒـﻮد ﺣـﺬف‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﺴﺮي از ﺑﺎﻓﻞ ﻫﺎي ‪ V‬ﺷﻜﻞ ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم اﻫـﺪاف‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﻌﺪ از ﺳﺮرﻳﺰ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴـﺮد‪ .‬اﺻـﻮل ﻛﻠـﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ ‪ GSS‬در ﺟـﺪول ‪4-16‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺰاﻳﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UASB‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺎﻻ و اﻣﻜﺎن زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي و‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮاد ﭘﺮ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UASB‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ ﻗـﺒﻼً‬
‫اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺑﻴﺶ از ‪ 5000‬ﻣﻮرد ﺗﺎﺳﻴـﺴﺎت در ﻣﻘﻴـﺎس ﻛﺎﻣـﻞ در‬
‫ﺣﺎل ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺣﺎوي ﻏﻠﻈﺖ زﻳـﺎد ﺟﺎﻣـﺪات ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻓﺎﺿﻼب از ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UASB‬در ﻣﺜﺎل ‪ 4-3‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 4-15‬راﻫﻨﻤﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﻄﺢ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ورودي ﺑﻪ راﻛﺘﻮر ‪) UASB‬ﻟﺘﻴﻨﮕﺎ و‬
‫ﻫﻮﻟﺸﻮف ﭘﻮل‪(1991 ،‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﺎزاي درﻳﭽﻪ‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ‪COD‬‬ ‫ﻧﻮع ﻟﺠﻦ‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫ورودي ‪m ،‬‬ ‫‪Kg/m‬‬
‫‪0/5-1‬‬ ‫‪<1‬‬ ‫ﻟﺠﻦ ﻟﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﺘﺮاﻛﻢ ‪Kg‬‬
‫‪1-2‬‬ ‫‪1-2‬‬ ‫‪>40TSS/m3‬‬
‫‪2-3‬‬ ‫‪>2‬‬
‫‪1-2‬‬ ‫‪<1-2‬‬ ‫ﻟﺠﻦ ﻟﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪2-5‬‬ ‫‪>3‬‬ ‫‪20-40Kg TSS/m3‬‬
‫‪0/5-1‬‬ ‫‪1-2‬‬ ‫ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ‬
‫‪0/5-2‬‬ ‫‪2-4‬‬
‫‪>2‬‬ ‫‪>4‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪kg/m3.d×62.4280=lb/103ft3.d :‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-16‬ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﺟﺎﻣﺪات‪-‬ﮔﺎز در راﻛﺘﻮرﻫﺎي ‪) UASB‬ﻣﺎﻟﻴﻨﺎ و‬

‫ﭘﻮﻫﻠﻨﺪ‪(1992،‬‬

‫ﺷﻴﺐ ﻛﻒ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ دﻳﻮاره ﺷﻴﺐ دار ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﮔﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ‪45-60°‬‬ ‫‪.1‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ درﻳﭽﻪ ﺑﻴﻦ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﮔﺎز ﻧﺒﺎﻳﺪ از ‪20-15‬درﺻﺪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻛﻞ‬ ‫‪.2‬‬
‫راﻛﺘﻮر ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ارﺗﻔﺎع ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﮔﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ‪ 1/5-2m‬از ارﺗﻔﺎع ‪ 5-7‬ﻣﺘﺮي راﻛﺘﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺎﻳﻊ‪-‬ﮔﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻞ در آزاد ﺷﺪن ﮔﺎز و ﺟﻤﻊ آوري ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﮔﺎز و‬ ‫‪.4‬‬
‫ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻻﻳﻪ ﻛﻒ در ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﮔﺎز ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪.Gas solids seprator‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺎﻓﻠﻬﺎي ﻧﺼﺐ ﺷﺪه در ﭘﺎﻳﻴﻦ درﻳﭽﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ‪200-100‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از‬ ‫‪.5‬‬
‫ورود ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﮔﺎز ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن روﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺎﻓﻠﻬﺎي ﻻﻳﻪ ﻛﻒ ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﻠﻮ ﺳﺮرﻳﺰﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺼﺐ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪.6‬‬
‫ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﮔﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺬف آﺳﺎن ﮔﺎز از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺟﻤﻊ آوري ﮔﺎز‬ ‫‪.7‬‬
‫ﺷﻮد ﺑﻮﻳﮋه در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻒ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎزﻟﻬﺎي ﭘﺨﺶ ﻣﻮاد ﺿﺪ ﻛﻒ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻛﻒ زﻳﺎد اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫‪.8‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﮔﺎز ﻧﺼﺐ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 4-3‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ‪UASB‬‬

‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ‪ UASB‬ﻛﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺻـﻨﻌﺘﻲ را ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ‪ (1‬اﻧـﺪازه و اﺑﻌـﺎد راﻛﺘـﻮر‬
‫‪(2‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ‪ SRT (3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ (4‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ VSS‬در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ (5‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔـﺎز ﻣﺘـﺎن ‪(6‬‬
‫اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻣﺘﺎن ‪ (7‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت داده ﺷﺪه در زﻳﺮ ﺑـﺮاي‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺑﺎزده ﺣﺬف ﺑﻴﺶ از ‪ 90‬درﺻﺪ ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺎﺿـﻼب ﻋﻤـﺪﺗﺎً داراي ﻣـﻮاد‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻛﺮﺑﻮﻫﻴﺪرات اﺳﺖ و اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻟﺠﻦ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪50‬‬
‫درﺻﺪ ‪ pCOD‬و ‪ VSS‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ 90 ،‬درﺻﺪ ﺳﻮﻟﻔﺎت ورودي ﺑـﺼﻮرت ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ اﺣﻴـﺎء ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد و ﻏﻠﻈﺖ ‪ VSS‬ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 150 g/m3‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ داده ﺷـﺪه در زﻳـﺮ و‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 4-10‬و ‪ 4-12‬ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪1000‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪2300‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪COD‬‬
‫‪2000‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪sCOD‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪150‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫‪VSS‬‬
‫‪500‬‬ ‫‪g/m3 ،CaCO3‬‬ ‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‬
‫‪200‬‬ ‫‪g/m3‬‬ ‫ﺳﻮﻟﻔﺎت‬
‫‪°‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دﻣﺎ‬

‫ﻓﺮﺿﻴﺎت و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬

‫‪(1‬از ﺟﺪول ‪: 4-10‬‬
‫‪0/08 g VSS/g COD =Y‬‬
‫‪0/03 g VSS/g VSS.d =kd‬‬
‫‪0/25 g VSS/g VSS.d =µm‬‬
‫‪ = ƒd(2‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ / g VSS‬دوررﻳﺰ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪0/15 g VSS‬‬
‫‪(3‬ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي در دﻣﺎي ‪0/4L CH4/g COD = 35°C‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪(4‬ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻮﺛﺮ ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر = ‪85%‬‬

‫‪(5‬ارﺗﻔﺎع ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ آوري ﮔﺎز = ‪ 2/5‬ﻣﺘﺮ‬

‫راه ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻃﺮح و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 4-14‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( از ﺟﺪول ‪ 4-12‬ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 10 kg sCOD/m3.d‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪QS 0 (1000m 3 / d )(2kg / sCOD / m 3‬‬
‫= ‪Vn‬‬ ‫=‬ ‫‪3‬‬
‫‪= 200m 3‬‬
‫‪Lorg‬‬ ‫) ‪(10kgsCOD / m .d‬‬
‫ب( ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻳﻊ راﻛﺘﻮر را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 4-15‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪V n 200m‬‬
‫= ‪VL‬‬ ‫=‬ ‫‪= 235m 3‬‬
‫‪E‬‬ ‫‪0.85‬‬
‫‪ -2‬اﺑﻌﺎد راﻛﺘﻮر را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( اﺑﺘﺪا ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ راﻛﺘﻮر را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 4-16‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺮﻋﺖ ﻇﺎﻫﺮي ﻃﺮح ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از داده ﻫﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ در ﺟﺪول ‪ 4-14‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﻋﻤـﺪﺗﺎً‬
‫ﺣﺎوي ﻣﻮاد ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ‪ 1/5m/h‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪Q‬‬ ‫) ‪(1000m 3 / d‬‬
‫=‪A‬‬ ‫=‬ ‫‪= 27.8m 3‬‬
‫‪υ‬‬ ‫) ‪(1.5m / h )(24h / d‬‬
‫‪πD2‬‬
‫=‪A‬‬ ‫‪= 27.8m 2‬‬
‫‪4‬‬
‫‪D = 6m‬‬
‫ب( ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳﻊ راﻛﺘﻮر را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ 4-17‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪V L 235m‬‬
‫= ‪HL‬‬ ‫=‬ ‫‪= 8.4m‬‬
‫‪A 27.8m 2‬‬
‫ج( ارﺗﻔﺎع ﻛﻞ راﻛﺘﻮر را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 4-18‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪H T = H L + H G = 8.4m + 2.5m = 10.9m‬‬
‫د( اﺑﻌﺎد راﻛﺘﻮر‪:‬‬
‫ﻗﻄﺮ = ‪ 6‬ﻣﺘﺮ‬
‫ارﺗﻔﺎع = ‪ 10/9‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ -3‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ )‪ (t‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫) ‪V L (235m 3 )(24h / d‬‬
‫=‪t‬‬ ‫=‬ ‫‪= 5.64h‬‬
‫‪Q‬‬ ‫) ‪(1000m 3 / d‬‬
‫‪ SRT -4‬راﻛﺘﻮر را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ دﻓﻌﻲ در ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﻘـﺪار‬
‫‪ SRT‬را ﺑﺮآورد ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻚ روش ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ﻃﺮاﺣﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻓـﺮض ﺷـﻮد ﻏﻠﻈـﺖ ‪ VSS‬در ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ داده ﺷﺪه ﺣﺎوي ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ در ﻫﺮ روز = ‪QXe = PX.VSS‬‬

‫ﻣﻘﺪار ‪ Q‬و ‪ Xe‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ و ﻣﻘﺪار ‪ PX.VSS‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ راﺑﻄﻪ ‪ 1-52‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Q (Y )(S 0 − S ) f d (k d )Q (Y )(S 0 − S )SRT‬‬
‫= ‪PX .V SS‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+ Q (nbV SS ) − QX e‬‬
‫‪1 + (k d )SRT‬‬ ‫‪1 + (k d )SRT‬‬
‫ب( اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺣﻞ راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺬف ‪ 90‬درﺻﺪ ‪ COD‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫‪S = (1.0 − 0.9)(2000 g / m 3 ) = 200 g / m 3‬‬
‫‪ -‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ nbVSS‬ﺧﺮوﺟﻲ در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ‪ 50‬درﺻﺪ ‪ VSS‬ورودي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪nbV SS = 0.50(150 g / m 3 ) = 75 g / m 3‬‬
‫‪ pCOD -‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ pCOD = 0.50(2300-2000)g/m = 150 g/m‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه‬
‫‪ -‬ﻛﻞ ‪ COD‬ورودي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ‪ S0 ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪S 0 = (2000 + 150) g / m 3 = 2150 g / m 3‬‬
‫ج(‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫⎤ ‪(1000 m / d )(0.08 gV SS / gCOD ) ⎡(2150 − 200) g / m‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫= ) ‪QX e = (1000 m / d )(150 g / m‬‬
‫⎣‬ ‫‪⎦+‬‬
‫[‬‫‪1 + (0.03 gV SS / gV SS .d )SRT‬‬ ‫]‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪(0.15 gV SS / gV SS )(0.03 gV SS / gV SS .d )(1000 m / d )(0.08 gV SS / gCOD ) ⎡(2150 − 200) g / m ⎤ SRT‬‬
‫⎣‬ ‫⎦‬
‫[‬‫‪1 + (0.03 gV SS / gV SS .d )SRT‬‬ ‫]‬

‫) ‪-5 +(1000m 3 / d )(75 g / m 3‬‬

‫‪150000 g / d = 156144000 / [1 + (0.03)SRT ] + 702648SRT / [1 + (0.03)SRT ] + 75000 g / d‬‬

‫‪SRT = 52d‬‬
‫‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺮوﺟﻲ را ﺑﺮاي زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺟﺎﻣﺪات ‪ 52‬روز در دﻣﺎي‪ 30°C‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-40‬و‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ داده ﺷﺪه ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪K s [1 + (k d )SRT‬‬ ‫]‬
‫= ‪S‬‬
‫‪SRT (Y k − k d ) − 1‬‬

‫‪µm‬‬ ‫) ‪(0.25 gV SS / gV SS .d‬‬

‫= ‪k‬‬ ‫=‬ ‫‪= 3.125 gCOD / gV SS .d‬‬
‫‪Y‬‬ ‫) ‪(0.08 gV SS / gCOD‬‬

‫] ‪(360mg / L ) [1 + (0.03g / g .d )52d‬‬

‫= ‪S‬‬ ‫‪= 88.3mg / L‬‬
‫⎦⎤‪⎡⎣(52d ) [ (0.08 g / g )(3.125 g / g .d ) − (0.03g / g .d ) ] − 1‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪ -6‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ آﻳﺎ ﻣﻘﺪار ‪ SRT‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪88 .3mg / l‬‬
‫= ﻧﺴﺒﺖ ‪ sCOD‬ﭘﺴﺎب ورودي ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ‬ ‫‪= 0.044 = 4.4% S‬‬
‫‪2000 mg / l‬‬
‫‪ SRT‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻮدن ﻣﻘﺪار ‪ 4/4‬درﺻﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ 10‬درﺻﺪ )در ﺑﻴﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ( ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -7‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ XTSS‬ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ راﻛﺘﻮر را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻘﺪار ‪ XTSS‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪ 1-35‬ﻛﻪ ﻗﺒﻼً در ﺑﺨﺶ ‪ 1‬ﺑﺮاي ‪ SRT‬ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮآورد ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫) ‪V ( X TSS‬‬
‫= ‪SRT‬‬
‫‪( Q − QW ) X e + QW X R‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻣﺪات ﺧﺮوﺟﻲ در ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ‪ Qw=0‬و‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ XTSS‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪VX TSS‬‬ ‫‪QX e SRT‬‬
‫≈ ‪SRT‬‬ ‫و‬ ‫≈ ‪X TSS‬‬
‫‪QX e‬‬ ‫‪V‬‬
‫ب( ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ‪ V‬ﺣﺠﻢ ﻣﻌﺎدل ﺣﺠﻢ ﻣﻮﺛﺮ ‪ ، Vn‬ﻣﻘﺪار ‪ XTSS‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫) ‪( 1000 m 3 / d )( 150 g / m 3 )( 52 d )( 1kg / 10 3 g‬‬
‫≈ ‪X TSS‬‬ ‫‪= 39.0 kg / m 3‬‬
‫‪200 m 3‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در ﻣﺤﺪوده ﻣﻘﺪار ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات اوﻟﻴﻪ داده ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UASB‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -8‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻣﺘﺎن و اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻠﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪COD = ( 2150 − 200 )g / m 3 = 1950 g / m 3‬‬
‫ب( ‪ COD‬ﺣﺬف ﺷﺪه را ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻮﻟﻔﺎت ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮون ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﭘﺎراﮔﺮاف ‪ 4-3‬ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﺳﻮﻟﻔﺎت اﺣﻴﺎء ﺷﺪه‪ 0/67 ،‬ﮔﺮم ‪ COD‬ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪CODSR = 0.90( 200 g SO4 / m 3 )( 0.67 g COD / g SO4 ) = 120.6 g / m 3‬‬
‫ج( ‪ COD‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮژﻧﺰ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪COD MB = (1950 − 120.6) g / m 3 (1000m 3 / d ) = 1829400 g / d‬‬
‫د( ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫⎞ ‪⎛ 273.15 + 30‬‬
‫⎜ ) ‪ = (0.40 L / g‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن در دﻣﺎي ‪30°C‬‬ ‫‪⎟ = 0.3935 L / g‬‬
‫⎠ ‪⎝ 273.15 + 35‬‬

‫) ‪ = 0.3935 L / g (1829400 g COD / d‬ﺣﺠﻢ ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي در روز‬

‫‪= 719869 L / d = 719.9 m 3 / d‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﮔﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه )از ﺿﺮﻳﺐ ‪ 65‬درﺻﺪ ﻣﺘﺎن در ﺟﺪول ‪ 4-10‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪:‬‬
‫‪= (719.9 m 3 / d ) / (0.65) =1107.5 m 3 / d‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪ -9‬اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺘﺎن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪°‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻣﺘﺎن را در دﻣﺎي ‪ 30 C‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ و از ﺿﺮﻳﺐ ‪ 50/1‬ﻛﻴﻠﻮژول ﺑـﻪ‬
‫ازاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﻣﺘﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ )ﺟﺪول ‪.(4-10‬‬
‫اﻟﻒ( ﭼﮕﺎﻟﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫)ﺟﺪول ‪ = 0.6346 g/l (4-10‬ﭼﮕﺎﻟﻲ در دﻣﺎي‪35°C‬‬
‫⎞ ‪⎛ 273.15 + 35‬‬
‫⎜ ) ‪ = (0.6346 g / L‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻣﺘﺎن در دﻣﺎي‪35°C‬‬ ‫‪⎟ = 0.6451 g / L‬‬
‫⎠ ‪⎝ 273.15 + 30‬‬
‫ب( اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ = (719869 L CH 4 / d )(0.6451 g / L )(50.1 kj / g ) = 23.3 ×106 kj / d‬اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي‬

‫‪ -10‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫از ﺟﺪول ‪ ، 4-9‬ﻣﻘﺪار ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در دﻣﺎي ‪ 30°C‬و ﺣﻀﻮر ‪ 35‬درﺻﺪ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛـﺮﺑﻦ در ﻓـﺎز‬
‫ﮔﺎزي ‪ 1800mg/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﭘﺴﺎب ورودي ‪ 500mg/l‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻗﻠﻴـﺎﺋﻴﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪ = (1800 − 500)mg / l CaCO 3 =1300 mg / l CaCO 3‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬

‫‪ = (1300 g / m 3 )(1000 m 3 / d )(1 kg /103 g ) =1300 kg / d CaCO 3‬اﻓﺰودن ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ روزاﻧﻪ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﻣﺘﺎن ﺑﺼﻮرت روزاﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻣﺘﺎن ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧـﺮژي ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺟﺒﺮان ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﺣﺠﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ ﺑـﺮاي‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ‪ pH‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 7‬در راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻘـﺪار ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ SRT‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﺳﻴـﺴﺘﻤﻬﺎي ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣﻘـﺪار ‪VSS‬‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬در ﻓﺎﺿـﻼب رﻗﻴـﻖ ﻛـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺟﺎﻣـﺪات‬
‫ﻛﻤﺘﺮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﮕﻬﺪاري‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ زﻳﺎد‪ ،‬ﻣـﺸﻜﻞ ﺑﺎﺷـﺪ؛‬
‫زﻳﺮا ﺟﺎﻣﺪات در ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ذﻛﺮ ﺷﺪه در اﻳـﻦ ﻣﺜـﺎل‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﻓﻊ دﺳﺘﻲ ﻟﺠﻦ ﺿﺮوري ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺎﺿﻼب داراي ‪ COD‬ورودي ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺑﺎﺷـﺪ و ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫‪ VSS‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺼﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات )‪ (XTSS‬در ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ و ﺳﻄﺢ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻓﺰاﻳﺶ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ‪ ،‬دﻓﻊ دﺳﺘﻲ ﻟﺠﻦ ﺷﺮوع ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد و ﻣﻘﺪار ‪ SRT‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 52‬روز ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ VSS‬ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 25-35 kg/m3‬ﻓﺮض ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪1‬‬
‫راﻛﺘﻮر ﺑﺎﻓﻞ دار ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﺑﺎﻓﻞ دار ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﺷﻜﻞ ‪4-6‬اﻟﻒ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻓـﻞ ﻫـﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺼﻮرت ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑـﺎﻻ از ﻣﻴـﺎن ﻳﻜـﺴﺮي راﻛﺘﻮرﻫـﺎي ﻻﻳـﻪ ﻟﺠـﻦ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻟﺠﻦ داﺧﻞ راﻛﺘﻮر ﺑﺎﻻ ﻣﻲآﻳﺪ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز و ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺻـﻌﻮد‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ داﺧﻞ راﻛﺘﻮر ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻤﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺘﻌـﺪدي در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ ABR‬ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺎﻣﻞ ‪ (1‬ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻃﺮح ﺑﺎﻓﻞ ‪ (2‬راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻛـﻪ‬
‫در آن ﻳﻚ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﺑﻪ دام اﻧـﺪاﺧﺘﻦ و ﺑﺮﮔـﺸﺖ ﺟﺎﻣـﺪات ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده اﺳـﺖ و ‪ (3‬ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه در ﺑﺎﻻي ﻫﺮ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﺎﻣﺪات )ﺑـﺎرﺑﺮ و اﺳـﺘﺎﻛﻲ‪ .(1999 ،‬اﮔﺮﭼـﻪ ﻟﺠـﻦ‬
‫ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ABR‬ﺿﺮورﺗﺎً ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ABR‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺑﻮﭘﺎﺗﻲ و ﺗﻴﻠﭻ‪ .(1992 ،‬ﺗﻌـﺪاد زﻳـﺎدي از ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺑـﺎ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ ABR‬در ﻣﻘﻴـﺎس‬
‫ﭘﺎﻳﻠﻮت و آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از ﻓﺎﺿﻼب و دﻣﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار ﻛـﻢ ‪ 13°C‬اﻧﺠـﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻔﻴﺪي از اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ‪ ،‬دﻣـﺎ و درﺻـﺪ ﺣـﺬف ‪COD‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎرﺑﺮ و اﺳﺘﺎﻛﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ ABR‬در ﺟـﺪول ‪ 4-17‬ﺑﻴـﺎن‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت در زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 6‬ﺗـﺎ ‪ 24‬ﺳـﺎﻋﺖ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻓﺮار راﻛﺘﻮر از ‪ 4-20g/l‬ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﻴﺎن ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ABR‬ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺳﺎدﮔﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه‪ ،‬ﻧﺪاﺷـﺘﻦ روش ﺧﺎﺻـﻲ ﺑـﺮاي ﺟﺪاﺳـﺎزي ﮔـﺎز‪،‬‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻣﺘﺤﺮك‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﺧﺘﻼط ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و اﺣﺘﻤﺎل ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻛﻢ‬
‫‪ -2‬اﻣﻜﺎن ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻛﻢ‬
‫‪ -3‬ﻋﺪم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﺧﺎص ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ‬
‫‪ -4‬ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﻨﻮع ﮔﺴﺘﺮده اي از وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫‪ -5‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺳﻴﻨﺘﻴﻚ ﻫﺎ‬
‫‪ -6‬ﻣﻘﺎوم ﺑﻮدن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎرﻫﺎي ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ ABR‬در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ)‪ ،(2001‬ﻓﻘـﺪان اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت در ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ و ﻓﻬﻢ ﻛﺎﻣﻞ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ 4-6‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻧﻤﻮدار ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ‪ :‬اﻟﻒ( راﻛﺘﻮر ﺑﺎﻓﻞ دار ﺑﻲ ﻫﻮازي )‪ ( ABR‬؛ ب( راﻛﺘﻮر ﻻﻳﻪ ﻣﺘﺤﺮك‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي )‪(AMBR‬‬

‫‪1‬‬
‫)‪.Anaerobic Baffled Reactor(ABR‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫راﻛﺘﻮر ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﻣﺘﺤﺮك ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﺘﺤﺮك)‪ (AMBR‬ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ ABR‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در آن‬
‫‪1‬‬

‫ﺷﻜﻠﻬﺎﻳﻲ از اﺧﺘﻼط ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻳﻚ روش ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻛﻪ ﻟﺠـﻦ ﻣﻮﺟـﻮد‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﻳﺎ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﺑـﺮاي ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺟﺎﻣـﺪات اﺿـﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺣﻔـﻆ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ)ﺷﻜﻞ ‪4-6‬ب را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻧﻘﻄـﻪ ورودي ﭘـﺴﺎب در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ AMBR‬ﺑـﺼﻮرت دوره اي ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ داده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻧﻘﻄﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﭘﺴﺎب ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روش ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺗﺮي در راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي از ﺟﺎﻣﺪات در ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫آﺧﺮ ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻌﻜﻮس ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﻜﺎن اﻧﺠﺎم ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ AMBR‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎﻫﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﺴﺎﺑﻬﺎي ﺷﻴﺮ ﺧﺸﻚ ﻏﻴﺮ ﭼﺮب در دﻣﺎي ‪ 15°C‬و ‪ 20°C‬ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳـﻴﺪه اﺳـﺖ)اﻧﮕﻨﻨـﺖ‪،‬‬
‫‪ .(2000‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ از ‪ 1-3kg COD/m3.d‬ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 4-12‬ﺳـﺎﻋﺖ ﻣﺘﻐﻴـﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ COD‬در دﻣﺎي ‪ 15°C‬و ﺑﺎرﮔـﺬاري زﻳـﺎد ‪ 59 ، COD‬درﺻـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬در دﻣـﺎي ‪20°C‬‬
‫ﺣﺬف ‪ COD‬ﺑﺮاي ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ 1-2 kg COD/m3.d‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 80-95‬درﺻﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-17‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻃﺮاﺣﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻘﻴﺎس ﭘﺎﻳﻠﻮت و آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ) SBR‬ﺑﺎرﺑﺮ و اﺳﺘﺎﻛﻲ‪(1999 ،‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ COD,‬درﺻﺪ ﺣﺬف‬ ‫‪COD‬‬ ‫دﻣﺎ ‪ °C‬ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪COD‬‬ ‫‪kg/m .d‬‬‫‪3‬‬ ‫ورودي‪mg/L‬‬ ‫ﻣﺨﺰن‬
‫‪79-82‬‬ ‫‪2-10‬‬ ‫‪7100-7600‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ﻛﺮﺑﻮﻫﻴﺪرات‪/‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ‬
‫‪90‬‬ ‫‪2/2-3/5‬‬ ‫‪51600‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ﻋﺮق ﮔﻴﺮي‬
‫‪94‬‬ ‫‪1- 2‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ﻛﺮﺑﻮﻫﻴﺪرات‪/‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ‬
‫‪49-88‬‬ ‫‪4/3-28‬‬ ‫‪115000-900000‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ﻣﻼس‬
‫‪62-69‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪58500‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ﻓﻀﻮﻻت ﺧﻮك‬
‫‪90‬‬ ‫‪2/2‬‬ ‫‪264-906‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪18-28‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي‬
‫‪75-90‬‬ ‫‪0/9-4/7‬‬ ‫‪450-550‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪25-30‬‬ ‫ﻛﺸﺘﺎرﮔﺎه‬
‫‪36-68‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪35‬‬ ‫داروﺳﺎزي‬
‫‪70‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪315‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ﺷﻬﺮي‪/‬ﺻﻨﻌﺘﻲ‬

‫‪1‬‬
‫‪.Anaerobic migrating blanket reactor‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪72-99‬‬ ‫‪2-20‬‬ ‫‪1000-10000‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ﮔﻠﻮﻛﺰ‬

‫‪3‬‬ ‫‪3 3‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪kg/m .d×62.4280=lb/10 ft .d :‬‬

‫‪ 4-5‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده و ﻣﻘـﺪار‬
‫اﻧﺒﺴﺎط ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ ﻧﻮع ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ در ﺷﻜﻞ ‪ 4-7‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در راﻛﺘﻮر ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه و ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ )ﺷـﻜﻞ ‪4-7‬اﻟـﻒ را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪ ،‬ﺑـﺴﺘﺮ ﺛﺎﺑـﺖ اﺳـﺖ و ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﻓﺎﺿﻼب رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ از ﻣﻴﺎن ﻣﻨﺎﻓﺬ ﺑﻴﻦ ﺑﺴﺘﺮ و رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻓﺎﺿـﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد‪ ،‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن در راﻛﺘﻮر ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫اوﻟﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺣﺎوي ﺳﻨﮓ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬در ﻃﺮﺣﻬـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫از ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي ﺟﺮﻳـﺎن رو‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺒﺴﺎط ‪ 20‬درﺻﺪي ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺟﺮﻳـﺎن رو ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ در‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎ ذرات رﻳﺰ اﺳـﺖ )ﺷـﻜﻞ‬
‫‪4-7‬ج را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻋﻤﻞ اﺧﺘﻼط و ﺳﻴﺎل ﺷﺪن ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻣﺲ و اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻬﺘﺮ ﺟﺮم‪ ،‬راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل و اﻧﺒﺴﺎط ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ راﻛﺘـﻮر‬
‫ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه داراي ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺟﺎﻣﺪات ﻛﻤﺘﺮي‬
‫ﺑﻪ دام ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬در ﭘﺎراﮔﺮاف زﻳﺮ‪ ،‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ ﺑﺎرﮔـﺬاري ‪ COD‬و‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﺪاول ﻃﺮاﺣﻲ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-7‬راﻛﺘﻮر ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ اﻟﻒ( راﻛﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن رو ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ ب(‬
‫راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ اﻧﺒﺴﺎط ﻳﺎﻓﺘﻪ ج( راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل‬

‫‪1‬‬
‫راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫ﺻﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ ﺑـﺼﻮرت ﻛـﺎرﺑﺮدي در ﺗﺎﻧﻜﻬـﺎي اﺳـﺘﻮاﻧﻪ اي ﻳـﺎ‬
‫ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﻋﺮض و ﻗﻄﺮ ‪ 2-8‬ﻣﺘﺮ و ارﺗﻔﺎع ‪ 3-13‬ﻣﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ ‪4-6‬اﻟـﻒ را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ(‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪.Upflow packed-bed attached growth reactor‬‬

‫‪https://t.me/chem_eng_world‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺗﻤﺎم ﻋﻤـﻖ و ﻳـﺎ در ﻃﺮﺣﻬـﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ ﺗﻨﻬـﺎ در‪ 50-70‬درﺻـﺪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬اﺷﻜﺎل ﻟﻮﻟﻪ اي ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺷﻴﺎردار اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 3‬ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ و ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﻣـﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ 100m2/m3‬اﺳﺖ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻲ‪،‬‬
‫در ﻣﻘﺪار ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ )ﺳﻮﻧﮓ و ﻳﺎﻧﮓ‪ .(1986 ،‬ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻋﺮﺿﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺎزده ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺑـﺎ داﻧـﻪ ﺑﻨـﺪي ﺗـﺼﺎدﻓﻲ دارد)ﻳﺎﻧـﮓ و‬
‫ﻳﻮﻧﮓ‪ .(1989 ،‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ COD‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و ﺑـﺎزده ﺣـﺬف ‪COD‬‬
‫در راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ در ﺟـﺪول ‪ 4-18‬ﮔـﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎزده‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد‪ ،‬در ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔـﺬاري ‪ 1-6kg COD/m3.d‬ﺑـﻴﺶ از ‪ 90‬درﺻـﺪ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺸﻲ زﻳﺎدي از ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑـﻲ ﻫـﻮازي رﺷـﺪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺼﻮرت آزاد ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﻨﻬﺎ ﺑـﻪ ﻣـﻮاد‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد)ﻳﺎﻧﮓ و دﻳﻬﺎب‪ .(1983 ،‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺷﺴﺘـﺸﻮي ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﺑـﻪ ﺧـﺎرج‪،‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﻛﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در زﻣﺎﻧﻬﺎي زﻳﺎد‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪات و ﺟﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ در‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ و اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات ﺑﺎﻳـﺪ در اﻳـﻦ ﻧﻘﻄـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮ و زﻫﻜﺸﻲ ﺑﺴﺘﺮ ﺣﺬف ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎرﮔﺬاري زﻳﺎد ‪ ، COD‬ﺣﺠﻢ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼﻚ راﻛﺘﻮر و ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﻬﺮه‬
‫ﺑﺮداري ازﻣﺰاﻳﺎي راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ و ﻣﺸﻜﻼت‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺠﻤﻊ ﺟﺎﻣﺪات و ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺑﺴﺘﺮ از ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻢ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-18‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪي و ﻋﻤﻠﻜﺮدي راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن روﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫)ﻳﺎﻧﮓ‪(1991 ،‬‬
‫‪°‬‬
‫درﺻﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫‪ ، t‬روز‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري‬ ‫دﻣﺎ ‪C‬‬ ‫ﻧﻮع ﺑﺴﺘﺮ‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ R/Q‬ﺣﺬف‬ ‫‪COD,‬‬
‫‪3‬‬
‫‪COD‬‬ ‫‪Kg/m‬‬ ‫‪.d‬‬
‫‪61‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪7/7‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪Guar Gum‬‬

‫‪80-90‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪0/9-1/3‬‬ ‫‪12-15‬‬ ‫‪37‬‬ ‫ﭘﺮوﺳﻪ ﻛﺮدن‬

‫ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫‪50-70‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0/5-0/75‬‬ ‫‪0/1-1/2‬‬ ‫‪15-25‬‬ ‫ﻟﻮﻟﻪ اي‬ ‫ﺷﻬﺮي‬
‫‪90-96‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪25-37‬‬ ‫‪0/2-0/7‬‬ ‫‪37‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ‬ ‫ﺷﻴﺮاﺑﻪ زﻣﻴﻦ‬
‫دﻓﻦ‬
‫‪89‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪2-3‬‬ ‫‪1/5-2/5‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﺿﻲ‬ ‫ﻛﻨﺴﺮوﺳﺎزي‬
‫ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ‬
‫‪90‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1.8-2.5‬‬ ‫‪4-6‬‬ ‫‪30‬‬ ‫دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬ ‫ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﻏﻴﺮ‬
‫اﻟﻜﻠﻲ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪kg/m3.d×62.4280=lb/103ft3.d :‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺴﺘﺮ اﻧﺒﺴﺎط ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬

‫ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ )‪ 1(AEBR‬راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺴﺘﺮ اﻧﺒﺴﺎط ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ )ﺷﻜﻞ ‪4-7‬ب را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪0/2-0/5 mm‬و ﺟـﺮم ﻣﺨـﺼﻮص ‪2/65‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺎ اﻧﺒﺴﺎط ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 20‬درﺻﺪ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬از ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ ‪ 2m/h‬اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮاد ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﺎزاي ﻫﺮ واﺣﺪ ﺣﺠﻢ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻟﺤﺎظ ﺗﺌﻮري ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه ﺑﺰرﮔﺘﺮي را ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻓـﻀﺎي ﺧـﺎﻟﻲ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ در ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺒﺴﺎط ‪ 50‬درﺻﺪ و ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ وﻳﮋه در ﺣﺪود ‪10000 m2/m3‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ )ﻣﺎﻟﻴﻨـﺎ و‬
‫ﭘﻮﻫﻠﻨﺪ‪ .(1992 ،‬در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺴﺘﺮ اﻧﺒﺴﺎط ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﻓﻀﺎي ﻛﻮﭼـﻚ و داﻧـﻪ ﺑﻨـﺪي‬
‫رﻳﺰ ﺑﺴﺘﺮ ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺑـﺴﺘﺮ اﻧﺒـﺴﺎط ﻳﺎﻓﺘـﻪ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﻼً ﺳـﻴﺎل‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪاري از ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻪ دام ﻣﻲ اﻓﺘﺪ و ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺟﺎﻣﺪات ﺻـﻮرت ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد)ﻣـﻮرﻳﺲ و‬
‫ﺟﻴــﻮل‪ .(1981 ،‬ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﻛﺎرﺑﺮدﻫــﺎي ﻓﺮآﻳﻨــﺪ ﺗــﺼﻔﻴﻪ ‪ AEBR‬ﺑــﺮاي ﺗــﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿــﻼب ﺷــﻬﺮي ﻣــﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ)ﺟﻴﻮل‪ .(1987 ،‬اﺧﻴـﺮاً ﻛـﻮﻟﻴﻦ و ﻫﻤﻜـﺎراﻧﺶ )‪ (1998‬ﻛـﺎرﺑﺮد ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ‪ AEBR‬را ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي در ﺣﺮارﺗﻬﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت در ﺟـﺪول ‪4-19‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ COD‬و ﺑﺎزده ﺣﺬف در دﻣـﺎي ‪ 20°C‬در ﻣﺤـﺪوده‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎ‬
‫و ﻣﻌﺎﻳﺐ آن ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻌﺪي ﺑﺮاي راﻛﺘﻮر ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل ﺑﺤﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-19‬ﻋﻤﻠﻜﺮد راﻛﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ در ﻣﻘﻴﺎس ﭘﺎﻳﻠﻮت ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي‬
‫در دﻣﺎﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ )آﻟﺪرﻣﻦ و ﻫﻤﻜﺎران‪(1998 ،‬‬
‫‪°‬‬
‫درﺻﺪ ﺣﺬف‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ‪kg COD‬‬ ‫دﻣﺎ ‪C‬‬
‫‪3‬‬
‫‪COD‬‬ ‫‪/m .d‬‬
‫‪89‬‬ ‫‪4/4‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪71‬‬ ‫‪0/4‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪5‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪Kg/m3.d×62.4280=lb/103ft3.d :‬‬

‫راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل‬

‫راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل)‪ (FBR‬از ﻧﻈﺮ ﻃﺮح ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣـﺸﺎﺑﻪ راﻛﺘـﻮر ﺑـﺴﺘﺮ اﻧﺒـﺴﺎط‬
‫‪2‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﺷﻜﻞ ‪4-7‬ج را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬اﻧﺪازه داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺴﺘﺮ )‪ 0/3‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﺎﺳﻪ(‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ راﻛﺘﻮر ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ اﻧﺒﺴﺎط ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ FBR‬در ﺳﺮﻋﺖ ﻫﺎي ﺟﺮﻳـﺎن ﻣـﺎﻳﻊ رو ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻي‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺪود ‪ 20m/h‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 100‬درﺻـﺪ اﻧﺒـﺴﺎط ﺑـﺴﺘﺮ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪. Anaerobic expanded-bed reactor‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.Fluidized-bed reactor‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻓﻲ رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤـﻖ راﻛﺘـﻮر‬
‫در ﻣﺤﺪوده ﺑﻴﻦ ‪ 6-4‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺎﺳﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ‪ FBRS‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻨﮕﻬﺎي دﻳﺎﺗﻮﻣﻪ و رزﻳﻦ ﻫﺎي آﻧﻴﻮﻧﻲ و ﻛﺎﺗﻴﻮﻧﻲ و ﻛﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )واﻧﮓ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران ‪1984 ،‬؛ ﻛﻴﻨﺪزﻳﺮﺳﻜﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(1992 ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴـﻮﻣﺲ ﺑﻴـﺸﺘﺮي در ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﺧﺎﻛﻲ دﻳﺎﺗﻮﻣﻪ ﺑﺎ ﺧﻠﻞ و ﻓﺮج زﻳﺎد ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻬﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎﺳﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﻴﻮﻣﺲ در اﻃﺮاف ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﻛﻨﻨـﺪه ﻋـﺪم‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺎزده ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل در ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ‪ FBRS‬ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﻮاد زاﺋﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ )ﻫﻴﻜﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‪1991 ،‬؛ اﻳـﺰا‪،‬‬
‫‪ .(1991‬ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ذرات ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ ﻛـﺮﺑﻦ ﻓﻌـﺎل ‪ 0/6-0/8‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘـﺮ و ﺳـﺮﻋﺘﻬﺎي ﺟﺮﻳـﺎن رو ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻي‬
‫‪ 20-24m/h‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ از ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛـﺮﺑﻦ ﻓﻌـﺎل در ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑـﻲ‬
‫ﻫﻮازي ‪ FBR‬در ﺟﺪول ‪ 4-20‬ﻟﻴﺴﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ)واﻧﮓ و ﻫﻤﻜﺎران‪1986 ،‬؛ ﻓﻮﻛﺲ و ﻫﻤﻜـﺎران‪.(1988 ،‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﺻﻠﻲ ﻛﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻳﺎد آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻛـﺮﺑﻦ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺮاي اﻧـﻮاع ﺧـﺎص‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﻮاد زاﺋﺪ ﺧﻄﺮﻧﺎك و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺿﺮوري اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ دام اﻓﺘـﺎدن ﺟﺎﻣـﺪات در ‪ FBR‬ﺑـﻲ ﻫـﻮازي‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﺧﺘﻼط زﻳﺎد و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻧﺎزك‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﻴﺮ اﻓﺘﺎدن ﻛﻤﺘﺮ ﺟﺎﻣﺪات‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ‪ COD‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣـﺪات ﺗﺨﻠﻴـﻪ ﺷـﺪه در ﺧﺮوﺟـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از رﻫﺎ ﺷﺪن ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ )اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ( اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻣﻮﺟﻮد در راﻛﺘﻮر ﺑﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻣـﻲ رﺳـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﺠﻤﻊ ﺑﻴﻮﻣﺲ ﺑﺮ روي ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ‪ ، FBR‬داﻧﺴﻴﺘﻪ ﺧﺎﻟﺺ ذرات ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑـﺪ و ذرات ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺎﻻي راﻛﺘﻮر ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺬف دوره اي اﻳﻦ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﺳﻼﻓﻴﻨﮓ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ و‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟﻲ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ذرات ﺣﺬف ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﺟﺪا ﺷﺪن ﺟـﺮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ از ﻣﺎﺳﻪ ﭘﺮدازش ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ‪ FBR‬ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬راه اﻧﺪازي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ FBRS‬ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻧﻮاع راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد‪ .‬در اﺑﺘـﺪا ﺑـﺎر‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎﻳﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺤـﺖ ﺷـﺮاﻳﻂ ﺗﻮرﺑـﻮﻻﻧﺲ ﺷـﺪﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ راﻛﺘﻮر ﻣﻲ ﭼﺴﺒﺪ )ﺳـﺎﺗﻮن و ﻫـﺎس‪1984 ،‬؛ دﻳﻨـﺎك و دان‪ .(1988 ،‬زﻣـﺎن راه اﻧـﺪازي‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ‪ 3-6‬ﻣﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎﻫﻲ ﺗﻮﺳـﻂ ﺗـﺎي و ﭼﺎﻧـﮓ )‪ (2000‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد و راه‬
‫اﻧﺪازي ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ FBR‬ﺑﺎ ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ UASB‬و راﻛﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺳـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ ﺑـﻪ ﺑﺎرﮔـﺬاري ‪ COD‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 10kg COD/m3.d‬در‬
‫دﻣــﺎي ‪ 350C‬در ﻃــﻮل ‪ 3‬ﻣــﺎه ﺑــﺎ ﻏﻠﻈــﺖ ‪ COD‬ورودي ‪)5000mg/l‬ﮔﻠــﻮﻛﺰ اوﻟﻴــﻪ( و زﻣــﺎن ﻣﺎﻧــﺪ‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪ COD‬ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UASB‬و ‪ FBR‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪96‬‬
‫درﺻﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ‪ 90‬درﺻﺪ راﻛﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑـﺎﻻ ﺑﻬﺘـﺮ ﺑـﻮد‪ .‬ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ COD‬ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ FBRS‬از ‪ 10-20kg COD/m3.d‬ﺑﺎ ﺑﻴﺶ‬
‫از ‪ 90‬درﺻﺪ ﺣﺬف ‪ COD‬اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻧـﻮع ﻓﺎﺿـﻼب ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ FBR‬ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﺟﺪول ‪ 4-21‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺎرﮔـﺬاري ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ FBRS‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم ﻧﺎﺷﻲ از اﺧﺘﻼط ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ راﻛﺘﻮر در ‪ FBRS‬ﺑﻲ ﻫـﻮازي‬
‫را ﻣﻲ ﺗﻮان از ‪ 15-20g/l‬اﻳﺠﺎد ﻛﺮد )ﻣﺎﻟﻴﻨﺎ و ﭘﻮﻫﻠﻨﺪ‪ .(1992 ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎﻫﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﭘﺎﻳﻠﻮت ﻗﺒﻞ از ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻃﺮح در ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎﻣﻞ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺰاﻳـﺎي ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي‬
‫‪ FBR‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ در ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎد‪ ،‬ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮﻛﻬﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎر ﺑﺪﻟﻴﻞ اﺧﺘﻼط و رﻗﻴﻖ ﺷﺪن ﺑﺎ ﺟﺮﻳـﺎن ﺑﺮﮔـﺸﺘﻲ و‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻓﻀﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻋـﺪم ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ در ﺑـﻪ دام اﻧـﺪاﺧﺘﻦ ﺟﺎﻣـﺪات ﺑـﺮاي‬
‫ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺣﺎوي ﻣﻮاد ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎﻳﺐ دﻳﮕﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮوي ﭘﻤﭙﺎژ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺴﺘﺮ‬
‫ﺳﻴﺎل‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺴﺘﺮ راﻛﺘﻮر‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ و دﻓـﻊ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ و ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺑـﻮدن زﻣـﺎن راه‬
‫اﻧﺪازي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-20‬ﻣﺰاﻳﺎي اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل داﻧﻪ اي )‪ (GAC‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎﺳﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ FBR‬ﺑﻲ‬
‫ﻫﻮازي‬

‫ƒ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺮﻣﻨﻔﺬ ﻛﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل داﻧﻪ اي ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ƒ وﻳﮋﮔﻲ ﺟﺬب ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻣﻮاد ﺳﻤﻲ و ﺑﺎزدارﻧﺪه در ﻛﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﺳﻤﻴﺖ ﻛﻤﺘﺮ ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﺳﻤﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ƒ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺟﺬب ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎرﻫﺎي زﻳﺎد را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺟﺬب ﻣﻮاد آﻟﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ƒ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﺟﺬب ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻪ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻳﺎﻓﺘﻦ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻮاد ﺳﻤﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻛﺮدن زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻌﺮض ﻗﺮار ﻛﺮﻓﺘﻦ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-21‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ FBR‬ﺑﻲ ﻫﻮازي)دﻧﺎك و دﻳﻮن‪(1988 ،‬‬
‫‪°‬‬
‫درﺻﺪ ﺣﺬف‬ ‫‪ ، t‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ‪COD,‬‬ ‫دﻣﺎ ‪C‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪3‬‬
‫‪COD‬‬ ‫‪kg/m .d‬‬
‫‪70‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪35‬‬ ‫اﺳﻴﺪ ﺳﻴﺘﺮﻳﻚ‬
‫‪99‬‬ ‫‪105‬‬ ‫‪8/2‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ ‪ ،‬آب ﭘﻨﻴﺮ‬
‫‪71-85‬‬ ‫‪12-18‬‬ ‫‪3-5‬‬ ‫‪37‬‬ ‫ﺷﻴﺮ‬
‫‪50-95‬‬ ‫‪3-8‬‬ ‫‪12-30‬‬ ‫‪36‬‬ ‫ﻣﻼس‬
‫‪95‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ﮔﻠﻮﻛﺰ‬
‫‪60-80‬‬ ‫‪3-62‬‬ ‫‪3-18‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ﺳﻮﻟﻔﻴﺖ ‪ ،‬ﺧﻤﻴﺮ ﻛﺎﻏﺬ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪kg/m3.d×62.4280=lb/103ft3.d :‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ در ﺷـﻜﻞ ‪ 4-8‬ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪ ‪ ،‬ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳـﺖ و از ﻣـﻮاد ﺑـﺴﺘﺮ ﺷـﺎﻣﻞ ﻗﻄﻌـﺎت ﻧـﻴﻢ ﺳـﻮﺧﺘﻪ ‪،‬‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺑﺪون ﺷﻜﻞ و ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻟﻮﻟﻪ اي ﺷﻜﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ارﺗﻔﺎع ﺑﺴﺘﺮ در ﻣﺤﺪوده ‪ 4-2‬ﻣﺘﺮ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎ ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﭼـﺮﺧﺶ ﻣﺠـﺪد ﭘـﺴﺎب ﺧﺮوﺟـﻲ راﻛﺘـﻮر ﺷـﻮد‪.‬‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﺮاﺣﺘـﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻣﺤﺪوده ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ 5-10kg COD/m3.d‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ در ﺟـﺪول‬
‫‪ 4-22‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺤﻮه ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻣـﺸﻜﻞ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﺑﺎ ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ زﻳﺎد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑـﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻜﻲ ﻋﻤـﻮدي ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در‬
‫ﺻﺎﻓﻴﻬﺎي ﭼﻜﻨﺪه ﺑﺮﺟﻲ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺰاﻳـﺎي ﻣﻬـﻢ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ رﺷـﺪ ﺛﺎﺑـﺖ ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن رو ﺑـﻪ ﭘـﺎﻳﻴﻦ در‬
‫ﻣﺤﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎ ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺳـﺎده ﺗـﺮ ﺗﻮزﻳـﻊ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ورودي‪ ،‬ﻋﺪم وﺟﻮد ﻣﺸﻜﻼت ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﺎده اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺑﺎ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪات در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻮازي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺠﻤﻊ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿـﻼب‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎي اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﺑﺎرﮔـﺬاري ‪ COD‬ﺑـﺎﻻ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻛﻮﭼﻚ راﻛﺘﻮر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ و ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﮔﺬاري ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮاد آﻟـﻲ ﺑـﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺎزده ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UASB‬و ‪ FBR‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﺎﻳﺐ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 4-22‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ )اﺳﭙﻴﺲ‪ 1996 ،‬؛ ﻟﻮﻣﺎس و ﻫﻤﻜﺎران‪ 1999 ،‬؛ ﻓﺮدرﻳﻚ و ﻫﻤﻜﺎران‪ 1994 ،‬؛ ﺟﺎﻧﮓ و ﭼﻮي‪(1995 ،‬‬
‫‪°‬‬
‫درﺻﺪ ﺣﺬف‬ ‫‪ ، t‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ‪COD,‬‬ ‫دﻣﺎ ‪C‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪3‬‬
‫‪COD‬‬ ‫‪Kg/m .d‬‬
‫‪40-80‬‬ ‫‪24-144‬‬ ‫‪1-6‬‬ ‫‪38‬‬ ‫ﻣﺮﻛﺒﺎت‬
‫‪92-97‬‬ ‫‪2-8‬‬ ‫‪5-22‬‬ ‫‪35‬‬ ‫آب ﭘﻨﻴﺮ‬
‫‪58‬‬ ‫‪20-30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪-‬ﮔﺮم ﻛﺮدن ﻟﺠﻦ‬
‫‪76‬‬ ‫‪1-2‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪35‬‬ ‫آﺑﺠﻮﺳﺎزي‬
‫‪56-80‬‬ ‫‪14-112‬‬ ‫‪2-13‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ﻣﻼس‬
‫‪40-60‬‬ ‫‪0/9-6‬‬ ‫‪5-25‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ﻓﻀﻮﻻت ﺧﻮﻛﺪاﻧﻲ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪kg/m3.d×62.4280=lb/103ft3.d :‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 4-8‬راﻛﺘﻮر ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪ 4-6‬ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ‪ 4-3‬ﺗﺎ ‪ 4-5‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓـﺖ؛ ﺗﻌـﺪاد دﻳﮕـﺮي از‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﺑﻄﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬دو‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﮔﻮن ﺧـﺎﻛﻲ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺳﺮﭘﻮﺷـﻴﺪه و ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺑـﺎ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ در اداﻣﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-9‬ﻧﻤﻮدار ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﮔﻮن ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه‪ :‬اﻟﻒ(ﻃﺮح ﻏﻴﺮ اﻧﺤﺼﺎري ﺳﺎده ب( ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﮔـﻮن اﻧﺤـﺼﺎري‬
‫‪ADI-BVF‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﮔﻮن ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه‬

‫ﻻﮔﻮﻧﻬﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺮاي ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﭘﺮدازش ﮔﻮﺷـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﺣﺪود ‪ 20-50‬روز ﺑﺎ ﻋﻤـﻖ ﻻﮔـﻮن ‪ 5-10‬ﻣﺘـﺮ اﺳـﺖ )ﻛـﺮﻳﺘﺲ و ﭼﻮﺑـﺎﻧﻮﮔﻼس‪،‬‬
‫‪ .(1998‬ﻃﺮح ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻏﻴﺮ اﻧﺤﺼﺎري ﻻﮔﻮن ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه ﺳﺎده در ﺷﻜﻞ ‪4-9‬اﻟﻒ ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﮔﻮن ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه داراي ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان‬
‫راﻛﺘﻮر ‪ ADI-BVF‬در ﺷﻜﻞ ‪4-9‬ب ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻣﻚ ﻣﺎﻟﻴﻦ‪ .(1994 ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺰاﻳـﺎي ﻣﻬـﻢ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻻﮔﻮن ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آن در ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺤـﺪوده وﺳـﻴﻌﻲ از ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﺎﺿـﻼب ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات‪ ،‬روﻏﻦ و ﮔﺮﻳﺲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي دﻳﮕﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎدﮔﻲ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﺴﺒﺘﺎً اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺣﺠﻢ زﻳـﺎد‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺳﺎزي ﺑﺎر را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺑﺎرﮔـﺬاري ﻛـﻢ و ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺑـﺎﻻي ﭘـﺴﺎب‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺴﺎﺣﺖ زﻳﺎد زﻣﻴﻦ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮدن ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﺑﺼﻮرت‬
‫ﺑﺎﻟﻘﻮه و ﻧﮕﻬﺪاري ﭘﻮﺷﺶ ژﺋﻮﻣﻤﺒﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﻮﺳﻂ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﺟﺎﻣـﺪات ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﻀﻮﻻت ﮔﺎوي در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻻﮔﻮن ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪4-10‬اﻟﻒ ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬درﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﺣﺪود ‪ 8‬ﺗﺎ ‪ 10‬درﺻﺪ را ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬
‫‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 24‬روز ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﻓﻀﻮﻻت ﺗﺎزه ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﺠﺪد از ﻛﻮدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﭼﻨﺪ دوره زﻣﺎﻧﻲ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬درﺟﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻮاد زاﺋـﺪ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﻛﻮد ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻧـﺴﺒﺖ ‪VSS/TSS‬‬
‫ﻛﻮد ﺗﺎزه از ‪ 0/8-0/85‬ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺪود ‪ 30-40‬درﺻﺪ ‪ VSS‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻧﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﮔﻮن ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه ﻛﻪ در ﺷـﻜﻠﻬﺎي ‪4-9‬اﻟـﻒ و ‪4-9‬ب ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬در‬
‫ﻣﺤﺪوده ‪ 30-50‬روز ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪاﺗﻲ ﻛﻪ از ‪ 0/5-5‬درﺻﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار‪ SRT‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﮔﻮن ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪار زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ زﻳﺮا ﻧﺴﺒﺖ زﻳﺎدي از ﺟﺎﻣﺪات ورودي ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣـﺪت‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ‪ SRT‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ‪ 50-100‬روز ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻻﮔﻮن ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻜﺴﺮي ﺑﺮﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻛﻠﻲ ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻳـﻚ ﻻﮔـﻮن ﺑـﺰرگ ﻣﻨﻔـﺮد‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﮔﻮن ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻓﺎز اﺳـﻴﺪي از ﻓـﺎز ﻣﺘـﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راﻛﺘﻮر ‪) ADI-BVF‬ﺷﻜﻞ ‪4-9‬ب را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺧﺎﻛﻲ‬
‫و داراي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺘﻮﻧﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دﻳﻮارﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﺘﻮﻧﻲ ﻋﻤﻮدي ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 3-4‬ﻣﺘـﺮي اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ ﻛـﻒ‬
‫داﺧﻠﻲ ﺷﻴﺐ دار و ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﺧﺎﻛﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤـﻖ ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻣـﺎﻳﻊ از ‪ 7-9‬ﻣﺘـﺮ اﺳـﺖ ‪.‬‬
‫راﻛﺘﻮر داراي ﻳﻚ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﻨﺎور ژﺋﻮﻣﻤﺒﺮان ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻳـﻚ ﻻﻳـﻪ ﻋـﺎﻳﻖ ﭘﻠـﻲ اﺗـﻴﻠﻦ ﺑـﺼﻮرت ﺳـﻠﻮل‬
‫ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻳﺮﻳﻦ آن ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮﺷﺶ )ژﺋﻮﻣﻤﺒﺮان( ﺑﻪ اﺑﺘﺪاي راﻛﺘﻮر ﭼـﺴﺒﻴﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﻤﻊ آوري ﺑﻴﻮﮔﺎز‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل دﻣﺎ و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻮي ﺑﺪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣـﻮاد ﭘﻮﺷـﺸﻲ ﺑـﺼﻮرت ﺷـﻴﺎر ﻳـﺎ‬
‫ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ در ﻗﺎﺑﻬﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﻤﻊ آوري آب ﺑﺎران در ﻣﻜﺎﻧﻬﺎي ﻛﻨﺘـﺮل ﺷـﺪه و ﺣـﺬف‬
‫ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن از ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺬاري ﺟﺮﻳﺎن ورودي در ﻃﻮل ﻛﻒ ﻣﻨﻄﻘﻪ ورودي راﻛﺘـﻮر ﺑﻨﺤـﻮي‬
‫ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎن ورودي را از ﺑﻴﻦ ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼـﺮﺧﺶ ﻣﺠـﺪد ﻟﺠـﻦ‬
‫ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎﻓﻠﻬﺎي دروﻧﻲ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻟﺠﻦ در ﻣﺤـﺪوده ﻣﻨﻄﻘـﻪ ورودي ﺗـﺪارك دﻳـﺪه‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎﺿﻼب از ﻣﻴﺎن ﻳﻜﺴﺮي ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺟﺎﻣﺪات ‪ -‬ﻣﺎﻳﻊ ‪ -‬ﮔﺎز ﻋﺒﻮر داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻌﻨﻮان زﻻل ﺳﺎز دروﻧﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﺑﻪ ﺳﻄﺢ راﻛﺘﻮر ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫راﻛﺘﻮر داراي ﻳﻚ اﺧﺘﻼط دﻫﻨﺪه ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺘﻨﺎوب در ﻳﻚ دوره ﻛﻮﺗﺎه زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ADI-BVF‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺑﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري در‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻣﺤﺪوده ‪1-2kg COD/m3.d‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﻻﮔﻮن ﮔﺮم ﻧﻤﻲ ﺷـﻮد؛ ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ‬
‫دﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ و زﻣﺎن ﺳﺎل ﺑﻴﻦ ‪15-25°C‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫‪ ADI-BVF‬در ﺟﺪول ‪ 4-23‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺎرﮔﺬاري ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ‪ ،‬ﺣـﺬف ‪ 80-90‬درﺻـﺪ ‪COD‬‬
‫اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-10‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻻﮔﻮن ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه‪ :‬اﻟﻒ( ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻛﻮد ﮔﺎوي ب( ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻓﻀﻮﻻت ﺧﻮﻛﺪاﻧﻲ‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-23‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻻﮔﻮن ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ‪) ADI-BVF‬ﻣﻚ ﻣﻮﻟﻴﻦ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪ 1994 ،‬؛ ﻣﺎﻟﻴﻨﺎ و ﭘﻮﻫﻠﻨﺪ‪(1992،‬‬
‫‪°‬‬
‫‪ ، t‬ﺳﺎﻋﺖ درﺻﺪ ﺣﺬف‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ‪COD,‬‬ ‫دﻣﺎ ‪C‬‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب‬
‫‪3‬‬
‫‪COD‬‬ ‫‪Kg/m .d‬‬
‫‪85‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪0 /7‬‬ ‫‪20-25‬‬ ‫ﭘﺮدازش ﻧﺨﻮدﻓﺮﻧﮕﻲ ‪/‬ﺳﻴﺐ زﻣﻴﻨﻲ‬
‫‪94‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪0 /2‬‬ ‫‪15-30‬‬ ‫آﺑﮕﻴﺮي ﺳﻴﺐ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪kg/m3.d×62.4280=lb/103ft3.d :‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﻛﻠﻲ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﺟﺰﺋﻴـﺎت در ﺑﺨـﺶ ‪)11‬ﻣﺘﻜـﻒ( ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻮﻓﻖ از ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪاﺳـﺎزي ﻏـﺸﺎﻳﻲ در‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﻫﻨـﻮز در ﺣـﺎل ﮔـﺴﺘﺮش اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎء ﺷﺎﻣﻞ ‪ (1‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎدﺗﺮ ﺟـﺮم ﺳـﻠﻮﻟﻲ در‬
‫راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺪازه آن و اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺣﺠﻤﻲ ‪ (2 COD‬اﻣﻜﺎن زﻣﺎن ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣـﺬف ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ‪ VFAS‬و ‪ COD‬ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻬﺘـﺮي را در ﭘـﺴﺎب اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ و ‪ (3‬ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺑـﻪ دام اﻧـﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ‪ .‬دو ﻣﺰﻳـﺖ ﺑـﺎﻟﻘﻮه‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫اﺧﻴﺮ ﺷﺎﻣﻞ ‪ SRT‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ و ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﻌﻠﻖ ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻌﺎدل ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻫﻮازي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﻬﻢ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑـﺮاي ﻛـﺎرﺑﺮد‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎء در راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ )ﭘﺎراﮔﺮاف ‪ 2-9‬را در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ( ﺷﺎﻣﻞ ‪ (1‬ﻣﻴﺰان‬
‫ﻓﻼﻛﺲ ﻏﺸﺎء و ‪ (2‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻏﺸﺎء ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻓﻼﻛـﺲ ﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮل ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻏﺸﺎي ﻣﺴﺘﻐﺮق ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻏـﺸﺎﻫﺎ‬
‫در راﻛﺘﻮر ﻟﺠﻦ ﻓﻌﺎل ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎ ﺣﺒﺎب درﺷﺖ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳـﺎﻧﺪن ﮔﺮﻓﺘﮕـﻲ‬
‫ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻧﻮع ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺧﺘﻼط ﮔﺎز اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳـﺖ‪ .‬در ﻃـﺮح‬
‫ﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 4-11‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ واﺣـﺪ ﺟﺪاﺳـﺎزي ﻏـﺸﺎء ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫ﻋﺮﺿﻲ ﺧﺎرﺟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي زﻳﺎد ﻣﺎﻳﻊ در ﻋﺮض ﻏﺸﺎء ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮﻓﺘﮕـﻲ اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺷﺪه ﺑﻪ راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻣﺎﻳﻊ ﺷﻔﺎف ﺑـﺎ‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 4-24‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ راﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺤﺪوده‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪8‬‬ ‫‪2-22‬‬ ‫‪kg COD /m3.d‬‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ‪COD,‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪0/5-15‬‬ ‫روز‬ ‫‪t‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪30-160‬‬ ‫روز‬ ‫‪SRT‬‬
‫‪20-25‬‬ ‫‪8-50‬‬ ‫‪g/L‬‬ ‫‪MLSS‬‬
‫‪0/08‬‬ ‫‪0/04-0/12‬‬ ‫‪g VSS/g COD‬‬ ‫ﺑﺎزده ﺟﺎﻣﺪات‬
‫‪18‬‬ ‫‪5-26‬‬ ‫‪L/m2.h‬‬ ‫ﻓﻼﻛﺲ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫‪14‬‬ ‫‪2/5-21‬‬ ‫‪L/m2.h.bar‬‬ ‫ﻓﻼﻛﺲ وﻳﮋه‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪kg/m3.d×62.4280=lb/103ft3.d :‬‬
‫‪L/m2.h×0.0245 = gal/ft2.h‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ و ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻓﻌﺎل ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ )ﭼﻮو و ﻟـﻲ‪ .(1998 ،‬ﻣـﺸﻜﻼت ﮔﺮﻓﺘﮕـﻲ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻮاد ﻛﻠﻮﺋﻴﺪي و ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ ﻏﺸﺎء ﺑﻮﺟﻮد ﻣـﻲ آﻳـﺪ‪ .‬ﻣﻘـﺪار‬
‫ﭘﻤﭙﺎژ زﻳﺎد ﺟﺮﻳﺎن در ﻋﺮض ﻏﺸﺎء ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻓﻌﺎل ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻟﻴﺰ ﺷﺪن‬
‫ﺳﻠﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻮاد ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ رﺳﻮب اﺳﺘﺮاوﻳﺖ )‪ (MgNH4PO4‬اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از اﻓﺰاﻳﺶ ‪ pH‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن از ﻏﺸﺎء و آزاد ﺷﺪن ‪ CO2‬اﺳﺖ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻠﻲ ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ از ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودي از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت راﻛﺘﻮر ﻏﺸﺎﻳﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﺪول ‪ 4-24‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﻮاد آﻟﻲ در ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷـﺪ ﺛﺎﺑـﺖ و‬
‫ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻏﺸﺎء و اﺑﺰارﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ از راﻛﺘﻮرﻫـﺎي‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ در آﻳﻨﺪه ﻳﻚ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻣﻮﻓﻖ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-11‬ﺑﻴﻮراﻛﺘﻮر ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﺟﺎﻣﺪات در ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ‬

‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﭘﺮﺳﺸﻬﺎي ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ‬

‫‪ 4-1‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ و ‪ pH‬داﺧﻞ ﻳﻚ راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻛﻪ در دﻣﺎي ‪ 30°C‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬
‫اﻧــﺪازه ﮔﻴــﺮي ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﻣﻘــﺎدﻳﺮ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴــﺖ ﺑــﺮ ﺣــﺴﺐ ﻛﺮﺑﻨــﺎت ﻛﻠــﺴﻴﻢ ﻣــﺴﺎوي ‪ 2000 ، 1800‬و‬
‫‪)2200mg/L‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( و ‪ pH‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 7‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﺗﻌـﺎدل ﺑـﻴﻦ ﻓﺎزﻫـﺎي‬
‫ﮔﺎزي و ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻣﻘﺪار دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ را در ﻓﺎز ﮔﺎزي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-2‬ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ‪ 4000m3/d‬داراي ﻣﻘﺪار ‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ‪2200 ، 1800‬‬
‫ﻳﺎ ‪)3000mg/L‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﻮد(‪ ،‬دﻣـﺎي ‪ 20°C‬و ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ ‪ 200mg/L‬ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ‬
‫ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و درآﻣﺪﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري را ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻮازي ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺮﺿﻴﺎت و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي زﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ)ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻛﺎري و ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ دﻣـﺎي ﻣـﺎﻳﻊ و اﻓـﺰودن ﻗﻠﻴﺎﺋﻴـﺖ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ درآﻣﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬دﻣﺎي راﻛﺘﻮر‪35°C :‬‬
‫‪ -2‬ﺑﺎزده ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪه دﻣﺎ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ 80 :‬درﺻﺪ‬
‫‪ -3‬ﺑﺎزده ﺣﺬف ‪95 :COD‬درﺻﺪ‬
‫‪ -4‬درﺻﺪ ‪ CO2‬در ﻓﺎز ﮔﺎزي‪35 :‬درﺻﺪ و ‪pH=7‬‬
‫‪ -5‬ارزش ﻣﺘﺎن‪ 5 :‬دﻻر ﺑﺎزاي ﻫﺮ ‪ 106‬ﻛﻴﻠﻮژول‬
‫‪ -6‬ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ 0/9 = NaHCO3‬دﻻر ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم‬
‫ﻫﻮازي‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮازي ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺮژي ﻫﻮادﻫﻲ و ﭘﺮدازش و دﻓﻊ ﻟﺠـﻦ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺎزده ﺣﺬف‪ 99 = COD‬درﺻﺪ‬
‫‪-2‬ﮔﺮم اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ COD‬ﺣﺬف ﺷﺪه = ‪1/2‬‬
‫‪ -3‬ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ ﻫﻮادﻫﻲ‪1/2kg O2/kWh :‬‬
‫‪ -4‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺑﺮق = ‪ 0/08‬دﻻر ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪-5‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﻟﺠﻦ = ‪0/3g TSS/g COD‬‬
‫‪ -6‬ﻫﺰﻳﻨﻪ دﻓﻊ‪/‬ﭘﺮدازش ﻟﺠﻦ = ‪ 0/1‬دﻻر ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﺟﺎﻣﺪات ﺧﺸﻚ‬
‫‪ 4-3‬ﻓﺎﺿﻼﺑﻲ داراي دﺑﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ روزاﻧﻪ ‪ 2000 ،1000m3/d‬ﻳﺎ ‪) 3000‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣـﺪرس اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﺷﻮد ( و ﻣﻮاد آﻟﻲ آن ‪ 4000mg/L‬ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .C50H75O20N5S :‬ﺑـﺮاي ﺗـﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ‪ 95‬درﺻﺪ ﺗﺠﺰﻳﻪ‪ :‬اﻟﻒ( ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪ mg/L‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ ب( ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﻲ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ CH4 ،CO2‬و ‪ H2S‬در ﻓﺎز ﮔﺎزي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-4‬ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ داراي دﺑﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ، 2000m3/d‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﭘـﺴﺎب ورودي ‪6000 ، 4000‬‬
‫ﻳﺎ ‪) 8000mg/L‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد( و ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﻟﻔﺎت ورودي ‪ 500mg/L‬اﺳﺖ‪ .‬درﺻﺪ‬
‫‪ COD‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي در دﻣﺎي ‪ 35°C‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 95‬درﺻﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ‪ 98‬درﺻـﺪ‬
‫ﺳﻮﻟﻔﺎت اﺣﻴﺎء ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻒ( ﻣﻘﺪار ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪ m3/d‬ب( ﻣﻘﺪار ﻣﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ m3/d‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﺣﻴﺎي ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﻮد ج( ﻣﻘﺪار ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن را در ﻓﺎز ﮔﺎزي در ﻳﻚ راﻛﺘـﻮر ﺑـﺎ‬
‫‪ pH=7‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪°‬‬
‫‪ 4-5‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي در ‪ SRT=5‬روز و دﻣﺎي ‪ 30 C‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻣﺘﺎن در ﻳﻚ روز )‪ 30 (m3/d‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﭼﻬﺎر ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻤﻜـﻦ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد را ﻧﺎم ﺑﺮده و ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ ﻫﺮﻛﺪام را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-6‬ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺣﺎوي ﺻﺪ درﺻﺪ ﻣﻮاد ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑـﻲ ﻫـﻮازي ﺗـﺼﻔﻴﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ راﻛﺘﻮر اﺧﺘﻼط ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه‪ ،‬ﮔﺎززداﻳﻲ و ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺛﻘﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺰان ‪ TSS‬ﺧﺮوﺟـﻲ‬
‫از زﻻل ﺳﺎز ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 120mg/L‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﺎت و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻃﺮاﺣﻲ زﻳﺮ ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ در دﻣﺎﻫﺎي ‪ 25°C‬و ‪ 35°C‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ SRT -1‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ روز‬
‫‪ -2‬ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ‪m3 ،‬‬
‫‪ -3‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ راﻛﺘﻮر ‪ t ،‬روز‬
‫‪-4‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻣﺘﺎن ‪m3/d‬‬
‫‪-5‬ﻣﻴﺰان ﻛﻞ ﮔﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪m3/d‬‬
‫‪ -6‬ﻣﻴﺰان ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ روزاﻧﻪ ﺑﺼﻮرت دﺳﺘﻲ ‪kg/d‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪ -7‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮ ‪kg/d‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪3‬‬
‫‪2000‬‬ ‫‪m /d‬‬ ‫دﺑﻲ‬
‫‪(4000)A‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ‬
‫‪(6000)B‬‬
‫‪(8000)C‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪%‬‬ ‫درﺻﺪ‪sCOD‬‬
‫‪500‬‬ ‫‪CaCO3 ، mg/L‬‬ ‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬راﻛﺘﻮر = ‪5000mg/L‬‬
‫‪ -2‬ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺮاي ‪1/5 = SRT‬‬
‫‪ -3‬ﻧﺴﺒﺖ ‪VSS/TSS=0/85‬‬
‫‪ƒd=0/15g VSS/g VSS-4‬‬
‫‪ -5‬درﺻﺪ ﻣﺘﺎن در ﻓﺎز ﮔﺎزي = ‪ 65‬درﺻﺪ‬
‫‪ -6‬ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﻴﺘﺮوژن ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ = ‪0/12g N/g VSS‬‬
‫‪ -7‬ﻣﺤﺘﻮاي ﻓﺴﻔﺮ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ = ‪0/02g P/ g VSS‬‬
‫‪ -8‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ و اﻃﻼﻋﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 4-10‬را اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-7‬ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺣﺎوي ﻣﻮاد ﻣﺤﻠﻮل در دﻣﺎي ‪ 30°C‬در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ‪VSS‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 150, 100mg/L‬ﻳﺎ‪)200‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد(‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﺟﺪول‬
‫‪ ,4-10‬ﻏﻠﻈﺖ ‪ sCOD‬ورودي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﻣﻜﺎن ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري در ‪ SRT=30‬روز‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.,‬‬
‫‪ 4-8‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ‪ UASB‬ﻣﻨﻔﺮد را ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ در دﻣﺎي ‪ 30°C‬ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﻓﺎﺿﻼب زﻳﺮ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﺿﻴﺎت داده ﺷﺪه در زﻳﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ را ﺑﺮاي ‪ 97‬درﺻﺪ ﺗﺠﺰﻳﻪ‬
‫‪ COD‬ﻣﺤﻠﻮل اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ و ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪ 50‬درﺻﺪ ‪ COD‬ذره اي ﺗﺠﺰﻳﻪ و ‪ VSS‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ 200mg/L‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‬
‫‪ -2‬ﺳﻄﺢ راﻛﺘﻮر ) ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﻣﺪور اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ(‪ ،‬ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ‬
‫‪ -3‬ﻗﻄﺮ ﺳﻄﺢ راﻛﺘﻮر ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﻣﺎﻳﻊ و ارﺗﻔﺎع ﻛﻞ‪ ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫‪ -4‬زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ‪ ،‬روز‬
‫‪ SRT -5‬ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬روز‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪ -6‬ﻣﻴﺰان ﺟﺎﻣﺪات دﻓﻌﻲ روزاﻧﻪ ﺑﺼﻮرت دﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در روز‬

‫‪ -7‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻏﻠﻈﺖ ‪ MLSS‬و ‪ MLVSS‬در راﻛﺘﻮر ‪ ،UASB‬ﻣﻴﻠﻲ ﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ‬
‫‪ -8‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻣﺘﺎن‪ ،‬ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ در روز‬
‫‪ -9‬ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﻧﺎﺷﻲ از ﮔﺎز‪ ،‬ﻛﻴﻠﻮژول در روز‬
‫‪ -4‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ در ﻫﺮ روز‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ ﺟﺪول ‪4-10‬‬
‫‪ -2‬ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻮﺛﺮ راﻛﺘﻮر ‪E =0/85‬‬
‫‪ 0/15 =ƒd -3‬ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﮔﺮم ‪ VSS‬ﺟﺮم ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه‬
‫‪pH=7 -4‬‬
‫‪ -5‬درﺻﺪ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ در ﻓﺎز ﮔﺎزي = ‪ 35‬درﺻﺪ‬
‫‪ -6‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳﻊ داﺧﻞ راﻛﺘﻮر = ‪ 8‬ﻣﺘﺮ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪500‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ‬
‫‪(6000)A‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫ﻛﻞ ‪bCOD‬‬
‫‪(7000)B‬‬
‫‪(8000)C‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪%‬‬ ‫‪ COD‬ذره اي‬
‫‪1/8‬‬ ‫‪g/g‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ COD‬ذره اي ﺑﻪ‪VSS‬‬
‫‪0/85‬‬ ‫‪g/g‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ‪VSS‬ذره اي ﺑﻪ ‪TSS‬‬
‫‪300‬‬ ‫‪CaCO3، mg/L‬‬ ‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ 4-9‬ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي در دﻣﺎي ‪ 25°C‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UASB‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﻓﺎﺿﻼب در ﺟﺪول زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻒ( زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ راﻛﺘﻮر )ﺳﺎﻋﺖ( ب( ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﮔﺬاري‬
‫‪ (kg COD/m3.d) COD‬ج( ﻗﻄﺮ و ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳﻊ داﺧﻞ راﻛﺘﻮر را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬
‫‪ TSS‬و ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻫﻮازي را ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ UASB‬ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ BOD‬ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 15mg/L‬ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﻮﺻﻴﻒ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ‪ pH‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ ،7‬ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ راﻛﺘﻮر ‪ UASB‬اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد؟ اﺻﻮل‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮد را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺎﺿﻼب‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪(3000)A‬‬ ‫‪m3/d‬‬ ‫دﺑﻲ‬
‫‪(4000)B‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬

‫‪(5000)C‬‬
‫‪450‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪COD‬‬
‫‪180‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪BOD‬‬
‫‪180‬‬ ‫‪mg/L‬‬ ‫‪TSS‬‬
‫‪150‬‬ ‫‪CaCO3, mg/L‬‬ ‫ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ B ، A‬ﻳﺎ ‪ C‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ 4-10‬ﻓﺎﺿﻼب آﺑﺠﻮﺳﺎزي ﺑﺎ دﺑﻲ ‪ 1000m3/d‬و ‪) COD‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺤﻠﻮل( ‪4000mg/L‬در دﻣﺎي ‪35 C‬‬
‫‪°‬‬

‫در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ از ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻋﺮﺿﻲ و ﺑﺎ ﻫﺪف ‪ 90‬درﺻﺪ ﺣﺬف ‪ COD‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪ SRT‬رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 30‬روز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬اﻟﻒ( اﺑﻌﺎد و ﺣﺠﻢ راﻛﺘﻮر)ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ( ب( ﻣﻘﺪار ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻣﺘﺎن )ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ در روز( ج(‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ TSS‬ﭘﺴﺎب ﺧﺮوﺟﻲ )ﻣﻴﻠﻴﮕﺮم در ﻟﻴﺘﺮ(‪.‬‬
‫‪ 4-11‬ﻓﺎﺿﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ داراي ﻏﻠﻈﺖ ‪ COD‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ‪ 8000mg/L‬و ﻏﻠﻈﺖ ‪VSS‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ 4000mg/L‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ‪ 50‬درﺻﺪ ‪ VSS‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻮدن‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي زﻳﺮ را ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻳﻦ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ و ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺟﺎﻣﺪات ورودي را ﺑﺮ روي‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﻋﻤﻠﻜﺮد راﻛﺘﻮر ﺑﻴﺎن ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ‪:‬‬
‫راﻛﺘﻮر ﻻﻳﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ)‪(UASB‬‬
‫راﻛﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫راﻛﺘﻮر ﺑﺎﻓﻞ دار ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫راﻛﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ آﻛﻨﺪه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫راﻛﺘﻮر رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﻻﮔﻮن ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﻲ ﻫﻮازي‬
‫‪ 4-12‬از ﻣﺘﻮن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻲ ﻫﻮازي ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻏﺸﺎﻳﻲ را‬
‫ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺎﺿﻼب ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات راﻛﺘﻮر‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﮔﺬاري آﻟﻲ‪ ،‬دﻣﺎ‪ ،‬روش ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻏﺸﺎء‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻓﻼﻛﺲ ﻏﺸﺎء در زﻣﺎن اﺿﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺎﻣﺪات راﻛﺘﻮر‪ ،‬روش ﺗﺮﻣﻴﻢ و ﭘﺎك ﻛﺮدن‬
‫ﻏﺸﺎء و ﻫﺮ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻬﻢ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﻴﺪا و ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬
‫‪Alderman, B. J., T. L. Theis, and A. G. Collins (1998) "Optimal Design for Anaerobic Pretreatment of‬‬
‫‪Municipal Wastewater," Journal of Environmental Engineering, vol. 124, no. 1, pp. 4-10.‬‬
‫‪Angenent, L. T., G. C. Banik, and S. Sung (2000) "Psychrophilic Anaerobic Pretreatment of Low-‬‬
‫‪Strength Wastewater Using the Anaerobic Migrating Blanket Reactor," Proceedings of the 73rd Annual‬‬
‫‪Water Environment Federation Conference, New Orleans, LA.‬‬
‫‪Annachhatre, A. P. (1996) "Anaerobic Treatment of Industrial Wastewaters," Resources, Conservation,‬‬
‫‪and Recycling, vol. 16, pp. 161-166.‬‬
‫‪Arceivala, S. J. (1998) Wastewater Treatmentfor Pollution Control, 2d ed., McGraw-Hill, New Delhi.‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬10 ‫ﺑﺨﺶ‬

Bachmann, A., V. L. Beard, and P. L. McCarty (1985) "Performance Characteristics of the Anaerobic
Baffled Reactor," Water Research, vol. 19, no. 1, pp. 99-106.
Banik, G. C., and R. R. Dague (1996) "ASBR Treatment of Dilute Wastewater at Psychrophilic
Temperatures," Proceedings of the 69th Annual Water Environment Federation Conference, Chicago.
Barber, W. P., and D. C. Stuckey (1999) "The Use of the Anaerobic Baffled Reactor (ABR) for
Wastewater Treatment: A Review," Water Research, vol. 33, no. 7, pp. 1559-1578.
Boopathy, R., and A. Tilche (1992) "Pelletization of Biomass in a Hybrid Anaerobic Baffled Reactor
(HABR) Treating Acidified Wastewater," Bioresource Technology, vol. 40, no. 2, pp. 101-107.
Buswell, A. w., and C. B. Boruff (1932) "The Relationship Between Chemical Composition of Organic
Matter and the Quality and Quantity of Gas Production During Digestion," Sewage Works Journal, vol. 4,
no. 3, p. 454.
Choo, K. H., and C. H. Lee (1998) "Hydrodynamic Behavior of Anaerobic Biosolids During Crosst1ow
Filtration in the Membrane Anaerobic Bioreactor," Water Research. vol. 32, pp. 3387-3397.
Collins, A. G., T. L. Theis, S. Kilambi, L. He, and S. G. Paulostathis (1998) "Anaerobic Treatment of
Low-Strength Domestic Wastewater Using an Anaerobic Expanded Bed Reactor," Journal Environmental
Engineerir.g, vol. 124, no. 7, pp. 652-655.
Crites, R., and G. Tchobanoglous (1998) Small and Decentralized Wastewater Management Systems,
McGraw-Hill, New York.
Denac, M., and 1. J. Dunn (1988) "Packed- and Fluidized-Bed Biofilm Reactor Performance for
Anaerobic Wastewater Treatment," Biotechnology and Bioengineering, vol. 32, pp. 159-173.
Elmaleh, S., and L. Abdelmoumni (1998) "Experimental Test to Evaluate Performance of an Anaerobic
Reactor Provided with an External Membrane Unit," Water Science and Technology, vol. 38, no. 8, pp.
385-392.
Fox, P., M. T. Suidan, and J. T. Pfeffer (1988) "Anaerobic Treatment of Biologically Inhibitory
Wastewater," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 60, pp.86--92.
Fredericks, D. W., T. P. Hovanec, D. E. Foster, and L. M. Szendry (1994) "Start-up and Operational
Performance of a Downflow Anaerobic Filter on Citrus Processing Wastewater," Proceedings of the 67th
Annual Water Environment Federation Conference.
Fullen, W. J. (1953) "Anaerobic Digestion of Packing Plant Wastes," Sewage and Industrial Wastes, vol.
25, p. 577.
Garuti, G., M. Dohanyos, and A. Tilche (1992) "Anaerobic-Aerobic Combined Process for the Treatment
of Sewage with Nutrient Removal: The Ananox® Process," Water Research, vol. 25, no. 7, pp. 383-394.
Goncalves, R. E, and V. L. de Avaujo (1999) "Combining Upflow Anaerobic Sludge Blanket (UASB)
Reactors and Submerged Aerated Biofilters for Secondary Domestic Wastewater Treatment," Water
Science and Technology, vol. 40, no. 8, p. 79.
Hickey, R. E, W. M. Wu, M. C. Viega, and R. June (1991) "Start-up Operation, Monitoring, and Control
of High-Rate Anaerobic Treatment Systems," Water Science and Technology, vol. 24, no. 8, pp. 207-256.
Iza, J. (1991) "Fluidized Bed Reactors for Anaerobic Wastewater Treatment," Water Science and
Technology, vol. 24, no. 8, pp. 109-132.
Jewell, W. J. (1987) "Anaerobic Sewage Treatment," Environmental Science and Technology, vol. 21,
no. 1, pp. 14-21.
Jhung,1. K., and E Choi (1995) "A Comparative Study of UASB and Anaerobic Fixed Film Reactors with
Development of Sludge Granulation," Water Research, vol. 29, no. 1, pp.271-277.
Kindzierski, W. B., M. R. Gray, P. M. Fedorak, and S. E. Hrudey (1992) "Activated Carbon and
Synthetic Resins as Support Material for Methanogenic Phenol-Degrading ConsortiaComparison of
Surface Characteristics and Initial Colonization," Water Environment Research, vol. 64, pp. 786-795.
Lay, J. J., Y. Y. Li, and T. Noike (1998) "The Influence of pH and Ammonia Concentration on the
Methane Production in High-Solids Digestion Processes," Wuter Environment Research, vol. 70, pp.
1075-·1082.
Lettinga, G., and L. W. Hulshoff Pol (1991) "UASB-Process Designs for Various Types of Wastewaters,"
Water Science and Technology, vol. 24, no. 8, pp. 87-107.
Lettinga, G., and J. N. Vinken (1980) "Feasibility of the Upflow Anaerobic-Sludge Blanket (VASB)
Process for the Treatment of Low-Strength Wastes," Proceedings of the 35th Industrial Waste
Conference, Purdue University, 1980.
Lettiriga, G., A. F. M. van Velsen, S. W. Hobma, W. J. de Zeeuw, and A. Klapwijk (1980) "Use of the
UpfJow Sludge Blanket (USB) Reactor Concept for Biological Wastewater Treatment," Biotechnology
and Bioengineering, vol. 22, pp. 699-734.
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬10 ‫ﺑﺨﺶ‬

Lomas, J. M., C. Urbano, and L. M. Camarero (1999) "Evaluation of a Pilot Scale Downflow Stationary
Fixed Film Anaerobic Reactor Treating Piggery SlurrY in the Mesophilic Range," Biomass & Bioenergy,
vol. 17, pp. 49-58.
McCarty, P. L. (1964) "Anaerobic Waste Treatment Fundamentals: 1. Chemistry and Microbiology; II.
Environmental Requirements and Control; III. Toxic Materials and Their Control; IV. Process Design,"
Public Works, nos. 9-12.
McCarty, P. L., and R. E. McKinney (1961) "Salt Toxicity in Anaerobic Digestion," Journal of the
M'I1ter Pollutioll Control Federation, vol. 33, p. 399.
McMullin. M. J., R. C. Landine, and R. C. Landine (1994) "Anaerobic Pretreatment of Beverage Industry
Wastewater-Case History," Proceedings of the 67th Annual Water Environment Federation Conference,
Chicago, IL.
Maillacheruvu, K. Y., G. F. Parkin, C. Y. Peng, W. C. Kuo, Z. 1. Oonge, and V. Lebduschka (1993)
"Sulfide Toxicity in Anaerobic Systems Fed Sulfate and Various Organics," Water Environment
Research, vol. 65, pp. 100-109.
Malina, J. F., and F. G. Pohland (1992) Design of Anaerobic Processes for the Treatment of Industrial
and Municipal Wastes, Water Quality Management Library, vol. 7, Technomic Publishing Co., Lancaster,
PA.
Moen, G. M. (2000) A Comparison of the Performance and Kinetics of Thermophilic and Mesophilic
Anaerobic Digestion, Master of Science Thesis, Department of Civil and Environmental Engineering,
University of Washington, Seattle, W A.
Morris, J. w., and W. J. Jewell (1981) "Organic Particulate Removal with the Anaerobic Attached-Film-
Expanded-Bed Process," Proceedings of 36th Industrial Waste Conference, Purdue University, pp. 621-
630.
Obayashi, A., H. D. Stensel, and E. G. Kominek (1981) "Anaerobic Treatment of High Strength Industrial
Wastewater," Chemical Engineering Progress, vol. 77, no. 4, p. 79.
Orozco, A. (1988) "Pilot and Full-Scale Anaerobic Treatment of Low-Strength Wastewater at Sub-
Optimal Temperature (13°) with a Hybrid Plug Flow Reactor," Proceedings of the 8th International
Conference on Anaerobic Digestion, vol. 2, pp. 183-191, Sendai, Japan.
PaIns, S. S., R. E. Lowenthal, P. L. Dold, and G. R. Marais (1987) "Hypothesis for Pelletisation in the
UpfJow Anaerobic Sludge Bed Reactor," Water (South African" Journal), vol. 13, pp.69-80.
PaIns, S. S., R. E. Lowenthal, M. C. Wentzel, and G. R. Marais (1990) "Effect of Nitrogen Limitation on
Pelletisation in UpfJow Anaerobic Sludge Bed (UASB) Systems," Water (South African Journal), vol. 16,
pp. 165-170.
Parkin. G. E, and S. W. Miller (1982) "Response of Methane Fermentation to Continuous Addition of
Selected Industrial Toxicants," Proceedings of the 37th Purdue Industrial Waste Conference, Lafayette,
IN.
Parkin, G. F., and W. E. Owen (1986) "Fundamentals of Anaerobic Digestion of Wastewater Sludges,"
Journal Environmental Engineering, vol. 112, no. 5, pp. 867-920.
Rajeshwari, K. v., M. Balakrishnan, A. Kansal, K. Lata, and V. V. N. Kishore (2000) "State-ofthe-Art of
Anaerobic Digestion Technology for Industrial Wastewater Treatment," Renewable and Sustainable
Energy Reviews, vol. 4, pp. 135-156.
Randall, C. w., J. L. Barnard, and H. D. Stensel (1992) Design and Retrofit of Wastewater Treatment
Plants for Biological Nutrient Removal, vol. 5, Water Quality Management Library, Technomlc
Publishing Co., Lancaster, PA.
Schroepfer, G. J., W. J. Fullen, A. S. Johnson, N. R. Ziemke, and J. J. Anderson (1955) "The Anaerobic
Contact Process as Applied to Packinghouse Wastes," Sewage and Industrial Wastes. vol. 27, p. 61.
Song, K. H., and J. C. Young (1986) "Media Design Factors for Fixed~Bed Anaerobic Filters," Journal
Water Pollution Control Federation, vol. 58, pp. 115-12l.
Soto, M., P. Ligero, V. I. Ruiz, M. C. Veiga, and R. Blazquez (1997) "Sludge Granulation in UASB
Digesters Treating Low Strength Wastewaters of Mesophilic and Psychrophilic Temperatures,"
Environmental Technology, vol. 18, pp. 1133-114l.
Speece, R. E. (1996) Anaerobic Biotechnology for Industrial Wastewaters, Archae Press, Nashville, TN.
Steffen, A. J., and M. Bedker (1961) "Operation of Full-Scale Anaerobic Contact Treatment Plant for
Meat Packing Wastes," Proceedings of the 16th Industrial Waste Conference, Purdue University,
Lafayette, IN, p. 423.
Stephenson, T., S. Judd, B. Jefferson, and K. Brindle (2000) Membrane Bioreactors for Wastewater
Treatment, IWA Publishing, Cornwall, U.K.
Sung, S., and R. R. Dague (1995) "Laboratory Studies on the Anaerobic Sequencing Batch Reactor,"
Water Environment Research, vol. 67, pp. 294-30l.
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اژدرﭘﻮر‬ ‫ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ رﺷﺪ ﺛﺎﺑﺖ و رﺷﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻲ ﻫﻮازي‬10 ‫ﺑﺨﺶ‬

Sutton, P. M., and D. A. Huss (1984) "Anaerobic Fluidized Biological Treatment: Pilot to FullScale
Demonstration," Proceedings of the 57th Annual Water Pollution Control Federation Conference,
October, New Orleans, LA.
Sykes, R. M. (2001) Reviewers comments and additions.
Tay, J. H., and X. Zhang (2000) "Stability of High-Rate Anaerobic Systems. I. Performance under
Shocks," Journal Environmental Engineering, vol. 126, no. 8, pp. 713-725.
Thaveesri, J., K. Gernaey, B. Kaonga, G. Boucneau, and W. Verstraete (1994) "Organic and Ammonium
Nitrogen and Oxygen in Relation to Granular Sludge Growth in Lab-Scale UASB Reactors," Water
Science and Technology, vol. 30, no. 12, pp. 43-53.
van Velsen, A. F. M. (1977) "Anaerobic Digestion of Piggery Waste," Netherlands Journal of
Agricultural Science, vol. 25, p. 15l.
Wang, Y. T., M. T. Suidan, and J. T. Pfeffer (1984) "Anaerobic Activated Carbon Filter for the
Degradation of Polycyclic N. Aromatic Compounds," Journal Water Pollution Control Federation, vol.
56, pp. 1247-1253.
Wang, Y. T., M. T. Suidan, and B. E. Rittman (1986) "Anaerobic Treatment of Phenol by an Expanded
Bed Reactor," Journal Water Pollution Control Federation, vol. 58, pp. 227-233.
Young, J. C. (1991) "Factors Affecting the Design and Performance of Upflow Anaerobic Filters," Water
Science and Technology, vol. 24, no. 8, pp. 133-155.
Young, J. c., and M. F. Dehab (1983) "Effect of Media Design on the Performance of FixedBed
Anaerobic Reactors," Water Science and Technology, vol. 15, pp. 369-383.
Young, J. c., and B. S. Yang (1989) "Design Considerations for Full-Scale Anaerobic Filters," Journal
Water Pollution Control Federation, vol. 61, no. 9, pp. 1570-1587.

https://t.me/chem_eng_world