‫ﺑررﺳﯽ ﮔﺎز ﺳﻧﺗز و روﺷﮭﺎی ﺗوﻟﯾد آن‬

‫‪www.icheh.com‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬وﺿﻌﻴﺖ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در اﻳﺮان و ﺟﻬﺎن‬

‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪ -2-1‬ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺟﻬﺎن‬

‫‪ -3-1‬ذﺧﺎﻳﺮ و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪ -4-1‬ﭼﺮا از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ؟‬

‫‪ -5-1‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫‪ -6-1‬ﺳﻴﻤﺎي ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺎز اﻳﺮان‬

‫‪ -7-1‬ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در اﻳﺮان‬

‫‪ -8-1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬روﺷﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫‪ -1-2‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪ -2-2‬ﻋﻤﺪه ﻣﺼﺎرف ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫‪ -3-2‬روﺷﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬روش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻄﺮﻳﻖ ‪SMR‬‬

‫‪ -1-3‬ﺷﺮح ﻛﻠﻲ‬

‫‪ -2-3‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪ -3-3‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬

‫‪ -4-3‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫‪1‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -5-3‬ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫‪ -6 -3‬واﺣﺪ ﺗﻘﻄﻴﺮ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫‪ -7-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺨﺎر آب و ﻣﻴﻌﺎن‬

‫‪ -8-3‬ﺧﺪﻣﺎت و واﺣﺪ ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻪ روش ‪ SMR‬و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫‪ -1-4‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺮوش ‪SMR‬‬

‫‪ -2-4‬ﺷﺮح ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫‪ -3-4‬ﺷﺮح ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫‪ -4-4‬ﺑﺮآورد ﻫﺰﻳﻨﻪ‬

‫ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬

‫‪2‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪:‬‬

‫وﺿﻌﻴﺖ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در اﻳﺮان و ﺟﻬﺎن‬

‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪ -2-1‬ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺟﻬﺎن‬

‫‪ -3-1‬ذﺧﺎﻳﺮ و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪ -4-1‬ﭼﺮا از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ؟‬

‫‪ -5-1‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫‪ -6-1‬ﺳﻴﻤﺎي ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺎز اﻳﺮان‬

‫‪ -7-1‬ﭘﺎﻻﻳﺶ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در اﻳﺮان‬

‫‪ -8-1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫‪3‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻫﻤﺮاه ﻧﻔﺖ اﺳﺖ و ﻧﻔﺖ را از درون ﺧﺎك ﺑﻪ ﻃﺮف ﭼﺎﻫﻬﺎي اﺳﺘﺨﺮاج‬

‫ﻣﻲ راﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻣﺨﻠﻮط ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز در ﭼﺎه ﻫﺎ‪ ,‬ﮔﺎز آزاد ﺷﺪه و ﻣﺨﻠﻮط را ﺑﻪ‬

‫ﺑﺎﻻي ﭼﺎه ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬در ﻧﻔﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﮔﺎز اﺷﺒﺎع ﻧﺸﺪه اﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر آب ﻗﺮار‬

‫دارﻧﺪ‪ ,‬ﻣﻘﺪار ﮔﺎز ﺣﻞ ﺷﺪه ﻛﻤﺘﺮ و در ﻧﻔﺖ ﻫﺎي ﻓﻮق اﺷﺒﺎع ﻣﻘﺪار ﮔﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رﮔﻪ ﻫﺎﻳﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻓﻘﻂ داراي ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ و ﻧﻔﺖ ﻫﻤﺮاه ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ از ﻣﺘﺎن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻏﻴﺮ از ﻣﺘﺎن‪ ,‬ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮرﻫﺎي‬

‫ﮔﺎزي دﻳﮕﺮ از ‪ C2‬ﺗﺎ ‪ C4‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻔﺎوت و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮرﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﻴﺰ در آن‬

‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﺸﻚ و ﻳﺎ ﻣﺮﻃﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪[12].‬‬

‫‪ -2-1‬ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺟﻬﺎن‬

‫ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮﻳﻦ رﺷﺪ را در ﺑﺨﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﺧﺎم ﺟﻬﺎن در ﻣﺮﺟﻊ "ﭼﺸﻢ‬

‫اﻧﺪاز اﻧﺮژي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ در ﺳﺎل ‪ 2003‬ﻳﺎ ‪ "IEO‬دارد‪ .‬ﻣﺼﺮف ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺳﻄﺢ‬

‫ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ اﻓﺰﻳﺎش ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 2/8‬درﺻﺪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ را از ﺳﺎل ‪ 2001‬ﺗﺎ ‪2005‬‬

‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان رﺷﺪ ‪ 1/8‬درﺻﺪي ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﻧﻔﺖ و رﺷﺪ ‪1/5‬‬

‫درﺻﺪي ﻛﻪ ﺑﺮاي زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺼﺮف ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺳﺎل‬

‫‪ 2005‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ 176‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 90‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺒﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 2001‬ﻣﺼﺮف ﺷﺪه‪ ،‬اﺳﺖ‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪ 1-1‬و‬

‫‪[3](2-1‬‬

‫‪4‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (1-1‬ﻣﺼﺮف ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪2005‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (2-1‬ذﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ذﺧﺎﻳﺮ ﻧﻔﺖ ]‪[4‬‬

‫‪5‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺳﻬﻢ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ از ﻛﻞ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي از ‪ %23‬در ﺳﺎل ‪ 2001‬ﺑﻪ ‪ %28‬در ﺳﺎل ‪2005‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (3-1‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اي ﺑﻴﻦ ذﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻣﺼﺮف آن در ﺳﻄﺢ‬

‫ﺟﻬﺎن اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (3-1‬ذﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﺮف آن ]‪[4‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ رﺷﺪ را در ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ,‬در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺟﻬﺎن اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲ رود‬

‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻧﻘﺎط‪ ,‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﻞ‪ %3/9 ,‬در ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 2001‬و ‪ 2025‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﮔﺎز ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ در ﺳﺎل ‪ 2025‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ‬

‫ﺑﻪ ‪ 2‬و ﻳﺎ ‪ 1/5‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻄﺢ آن در ﺳﺎل ‪ 2001‬ﺑﺮﺳﺪ )ﺷﻜﻞ ‪(4-1‬‬

‫‪6‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (4-1‬ﻣﺼﺮف ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 2025‬در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ‬

‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﺑﺎزار ﻣﺼﺮف ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺎ اﻓﺘﺎده‪,‬‬

‫ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻪ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺣﺎل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ‪ 24‬ﺳﺎل آﻳﻨﺪه‪,‬‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ,‬اﻓﺰاﻳﺶ ‪ %2/2‬ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ اﻓﺰاﻳﺶ آن ﺑﺮاي ﻧﻔﺖ ﺧﺎم اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻴﺎن‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ,‬آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪19‬‬

‫ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ را ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 2001‬ﺗﺎ ‪ 2005‬داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪ (5-1‬ﺗﻨﻬﺎ‬

‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ‪ %66‬از ﻛﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺼﺮف ﮔﺎز آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه درﺧﻮاﺳﺖ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ ‪ %1/8‬ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬

‫ﻣﻘﺪار ﻋﻤﺪﺗﺎًَ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ‪ ,‬در ﻛﻞ ‪ %80‬ﻣﻘﺪار ﮔﺎز‬

‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺮاي ﺳﻴﻜﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻳﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺗﻮرﺑﻴﻦ اﺣﺘﺮاق اﺳﺖ ‪[3].‬‬

‫‪7‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (5-1‬ﻣﺼﺮف ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 2001‬ﺗﺎ ‪2005‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ در اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺑﻴﺸﺘﺮي از ‪%2/4‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ در ﻣﺪت ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه‪ ,‬ﮔﺴﺘﺮش ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎي آزاد ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در اﺗﺤﺎدﻳﻪ اروﭘﺎ از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺳﺎل ‪1998‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﻮاﻓﻘﺖ اﻛﺜﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻋﻀﻮ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد دﺳﺘﺮﺳﻲ آزاد ﺑﻪ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪2008‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪ‪ ,‬رو ﺑﻪ ﺗﺮﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻛﻞ ﻣﺼﺮف ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻳﺪ‬

‫ﻛﻪ از ‪ 14/8‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ در ﺳﺎل ‪ 2001‬ﺑﻪ ‪ 25/9‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ در ﺳﺎل‬

‫‪ 2025‬ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫در اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﻲ و ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻋﻀﻮ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮروي ﺳﺎﺑﻖ )‪ ,(EE / FSU‬ﻣﺼﺮف‬

‫ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ %2/9‬ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ را ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 2001‬و ‪2025‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺳﺮﻳﻌﺘﺮﻳﻦ رﺷﺪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲ رود ﻛﻪ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﻲ ﻛﻪ‬

‫اﻗﺘﺼﺎد آﻧﻬﺎ از زﻣﺎن ﺳﻘﻮط ﺷﻮروي ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﺣﺎل ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪ ,‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎ در‬

‫‪8‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﻲ ﺑﺮاي ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ رﺷﺪ ‪ %4/6‬را اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در ‪ ,FSU‬ﺗﻘﺎﺿﺎي‬

‫ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺴﺒﺘﺎً آرام ‪ 2/6‬درﺻﺪي در ﺳﺎل را ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار اﻓﺰاﻳﺶ رﺷﺪ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮزﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ از ‪ %19‬ﻣﺼﺮف‬

‫ﺟﻬﺎن در ﺳﺎل ‪ 1995‬ﺑﻪ ‪ %25‬در ﺳﺎل ‪ 2003‬رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ‪%39‬‬

‫رﺷﺪ و ﻣﻘﺪار ﺗﺒﺎدل ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺎﻳﻊ ﺷﺪه )‪ (LNG‬رﺷﺪ ‪ %55‬را ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1995‬ﺗﺎ‬

‫‪ 2001‬داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ زﻳﺎدي ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻗﺮار اﺳﺖ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ذﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ دور از ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ رﻗﺎﺑﺘﻲ ‪ LNG‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮﻗﻊ زﻳﺎدي ﺑﺮاي‬

‫‪ LNG‬در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (6-1‬ﻧﻘﺶ رﺷﺪ ﺗﺠﺎرت ﮔﺎز ﺑﻴﻦ‬

‫اﻟﻤﻠﻠﻲ در ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اي ﺑﻴﻦ ‪ LNG‬و ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬

‫ﻣﻲ آورد‪[3].‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (6-1‬ﻧﻘﺶ رﺷﺪ ﺗﺠﺎرت ﮔﺎز ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ در رﺷﺪ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ]‪[4‬‬

‫‪9‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎد ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي راﻳﺞ در ﻣﺮاﻛﺰ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‬

‫و ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺬاري ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ دارد‪ ,‬وﻟﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺬاري ﻧﻔﺖ‬

‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (7-1‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﮔﺎز‪ 1‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪[3].‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (7-1‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﮔﺎز ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ‬

‫در آﺳﻴﺎ و اروﭘﺎ‪ ,‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ‪ LNG‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺎزار ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﻗﺮار‬

‫دارﻧﺪ ﺗﺎ ﻗﻴﻤﺘﻬﺎي ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ,‬ﺗﺠﺎرت ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ زﻣﺎﻧﻲ رﺷﺪ ﻣﻮرد ﺗﺼﻮر را ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺬاري ﺑﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺧﻮد اداﻣﻪ داده و ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ‬

‫‪(gasmarket) 1‬‬

‫‪10‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺷﻮد و راه ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﻲ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻫﻤﻮار ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪(8-1‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ در ﻣﻮرد ﻓﺮوش ﮔﺎز در ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 2002‬ﺗﺎ ‪ 2010‬را اراﺋﻪ داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (8-1‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز و ﻓﺮوش آن ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 2002‬ﺗﺎ ‪[10]2010‬‬

‫‪ -3-1‬ذﺧﺎﻳﺮ و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫از اواﺳﻂ ‪ 1970‬ﻣﻴﻼدي‪ ,‬ذﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ روﻧﺪ ﺻﻌﻮدي را ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ‬

‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪ (9-1‬ﻣﺜﻼً در ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ 2003‬ذﺧﺎﻳﺮ اﺛﺒﺎت ﺷﺪه ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ‬

‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺠﻠﻪ ژورﻧﺎل ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﮔﺰارش ﻛﺮده‪ 5501 ,‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده‬

‫‪11‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﺪه ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ‪ 50‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 2002‬ﺗﺨﻤﻴﻦ‬

‫زده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (9-1‬اﻓﺰاﻳﺶ ذﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎز ﺟﻬﺎن ﺑﻌﺪ از ﺳﺎل ‪1970‬‬

‫ذﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ‪ 18‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ در ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪2002‬‬

‫ﺗﺎ ‪ 2003‬اﻓﺰاﻳﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ذﺧﺎﻳﺮ ‪ 4 EE / FSU‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﺨﻤﻴﻦ اﺷﺘﺒﺎه‬

‫ذﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن ﺑﻮد‪ ,‬ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ ذﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎز ‪ 30‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺟﻬﺎن در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ و ‪ EE / FSU‬ﺟﻤﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪12‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (10-1‬ذﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن‬

‫ﻣﺼﺮف ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ,‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در دﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ,‬ﻧﺴﺒﺖ ذﺧﺎﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف در ﺣﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ‬

‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ذﺧﺎﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ‪ 61/9‬ﺳﺎل ﺗﺨﻤﻴﻦ زده‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﻛﺸﻮرﻫﺎي در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ آﺳﻴﺎ ﻳﻚ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 11‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺒﻲ در ذﺧﺎﻳﺮ در‬

‫ﺳﺎل ‪ 2003‬دﻳﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 11-1‬ﺗﺤﻮل و ﺗﻜﺎﻣﻞ ذﺧﺎﻳﺮ اﺛﺒﺎت ﺷﺪه ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ را از‬

‫ﺳﺎل ‪ 2005‬در ‪ 7‬ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﺟﻬﺎن را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ )‪ (USGS‬در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻌﻴﻦ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻔﺘﻲ‬

‫ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪) .‬ﻧﻔﺖ‪ ,‬ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻣﻴﻌﺎﻧﺎت ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ(‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺮاوردﻫﺎي اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ,‬ﺣﺠﻤﻲ ﻋﻈﻴﻢ از ذﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎز ﻛﺸﻒ ﻧﺸﺪه ﻫﻨﻮز‬

‫ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ‪ ,‬ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ‪ 4839‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﻓﻮت ﻣﻜﻌﺐ اﺳﺖ‪[3].‬‬

‫‪13‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -4-1‬ﭼﺮا از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ؟‬

‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻋﻠﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪ -1‬ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﮔﺎز ﺗﻤﻴﺰ اﺳﺖ‪ ,‬زﻳﺮا ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻛﺮﺑﻦ در آن وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪ -2‬ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﮔﺎز ﻣﻮﺛﺮي اﺳﺖ‪ ,‬زﻳﺮا ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ وﻛﻤﻚ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‬

‫ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﺪارد و از ﻟﺤﺎظ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ در ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺮو ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ا ﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -3‬ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -4‬ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪[4].‬‬

‫‪ -5-1‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫‪ LNG‬ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻣﺠﺪد → ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ → ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺎﻳﻊ ﺷﺪن‬

‫‪ CNG‬ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن→ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ → ﺗﺮاﻛﻢ‬

‫‪ NGH‬ﺗﺠﺪﻳﺪ ﮔﺎز → ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ → ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﻫﻴﺪراﺗﻪ‬

‫‪ → GTL‬اﺗﻴﻠﻦ → ﺳﻮﺧﺘﻬﺎي ﻣﺎﻳﻊ → ﺑﻪ روز ﻛﺮدن →ﺳﻨﺘﺰ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬
‫‪ → GTO‬ﭘﺮوﭘﻠﻴﻦ → ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ اوﻟﻔﻴﻦ ﻫﺎ )‪ → (MTO‬ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (11-1‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ]‪[10‬‬

‫‪14‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -6-1‬ﺳﻴﻤﺎي ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺎز اﻳﺮان‬

‫ذﺧﺎﻳﺮ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز اﻳﺮان در ﺳﺎل ‪ 81‬ﻣﻌﺎدل ‪ 270‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺑﺸﻜﻪ ﻣﻌﺎدل ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺑﺮاورد‬

‫ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ 37‬درﺻﺪ آن ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم و ‪ 63‬درﺻﺪ آن ﺑﻪ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺧﺘﺼﺎص‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ %48 .‬آن در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ذﺧﺎﻳﺮ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬

‫ﺟﻨﻮﺑﻲ و در ﻧﺰدﻳﻜﻲ آﺑﻬﺎي ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺟﻬﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي داﺧﻠﻲ و ﻳﺎ ﺻﺎدراﺗﻲ ﻋﻤﺪﺗﺎً از ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﮔﺎزي ﻣﺴﺘﻘﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﮔﺎزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺗﻮﻟﻴﺪي از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺸﺘﺮك ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﻪ ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﻧﻔﺘﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻣﺰﻳﺖ‬

‫ﻧﺴﺒﻲ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻧﺮژي داﺧﻞ ﻛﺸﻮر و ﻧﻴﺰ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي‬

‫ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در راﺳﺘﺎي ارﺗﻘﺎي ﻧﺴﺒﻲ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﻴﻦ‬

‫اﻟﻤﻠﻠﻲ از اﻫﺪاف ﻣﻬﻢ و اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺴﺎز در آﻳﻨﺪه ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲ رود‪.‬‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺎه اﻳﺮان در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ از اﻫﺪاف ﻣﻬﻢ و اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺎز ﻛﺸﻮر در‬

‫آﻳﻨﺪه ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲ رود‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﻧﺪ ﻣﺼﺮف ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻛﺸﻮر ﺳﻬﻢ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺳﺒﺪ اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ‬

‫ﻛﺸﻮر از ‪ 26‬درﺻﺪ در ﺳﺎل ‪ 1370‬ﺑﻪ ‪ 46‬درﺻﺪ در ﺳﺎل ‪ 80‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪) .‬و در‬

‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻬﻢ ﻓﺮاوردﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ در اﻳﻦ دوره از ‪ 64‬درﺻﺪ ﺑﻪ ‪ 47‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ( رﺷﺪ‬

‫ﻣﺼﺮف ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در اﻳﺮان در ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻲ ‪ 1370‬ﺗﺎ ‪ 1380‬از ﻣﺘﻮﺳﻂ رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ اي ﺑﻪ‬

‫ﻣﻴﺰان ‪ 14‬درﺻﺪ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮدن اﺳﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﮔﺎز در اﻳﻦ‬

‫دوره ﺗﻨﻬﺎ داراي رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ اي ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 1/8‬درﺻﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫در راﺳﺘﺎي ﺗﺤﻘﻖ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎي ﮔﺰﻳﻨﻲ ﮔﺎز ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺣﺎﻣﻠﻬﺎي اﻧﺮژي ﺗﻼﺷﻬﺎي‬

‫ﮔﺴﺘﺮدهاي ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺎز رﺳﺎﻧﻲ در ﻛﺸﻮر اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﮔﺎز اﻳﺮان از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﺠﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺎز رﺳﺎﻧﻲ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﻛﺸﻮر ﻣﺘﺄﺛﺮ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺧﺎص ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﻧﻔﺘﻲ و ﮔﺎز اﺳﺖ و ﻟﺬا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﻳﺮان از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﮔﺴﺘﺮده ﮔﺎز رﺳﺎﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮردار‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ و ﻫﺪف ﺟﺎي ﮔﺰﻳﻨﻲ ﮔﺎز ﺑﺎ ﺳﺒﺪ ﺣﺎﻣﻠﻬﺎي‬

‫اﻧﺮژي و در راﺳﺘﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻣﻨﻴﺖ ﻋﺮﺿﻪ اﻧﺮژي اﺳﺖ‪[12] .‬‬

‫‪ -7 -1‬ﭘﺎﻻﻳﺶ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در اﻳﺮان‪:‬‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﺎﻻﻳﺶ و ﻧﻢ زداﻳﻲ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻣﺘﻮﺳﻂ رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪9‬‬

‫درﺻﺪي در دﻫﻪ اﺧﻴﺮ در ﺳﺎل ‪ 1380‬ﺑﻪ ‪ 211‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در روز رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﮔﺎز ﻛﺸﻮر در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮﺑﻲ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﭘﺎﻻﻳﺸﻲ و ﻧﻢ‬

‫زداﻳﻲ ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺰ ﻋﻤﺪﺗﺎً در اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻫﺎي اﻧﺠﺎم‬

‫ﺷﺪه در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﭻ ﺳﺎﻟﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﺎﻻﻳﺶ و ﻧﻢ زداﻳﻲ در ﺳﺎل ‪ 1383‬ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬

‫رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 18‬درﺻﺪ ﺑﻪ ‪ 345‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در روز ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ‬

‫از ﻃﺮح ﻫﺎي ﭘﺎﻻﻳﺸﻲ ﻋﻤﺪه ﻛﻪ ﻃﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ اﺟﺮاء در ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﺑﻪ‬

‫ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ -‬اﺣﺪاث ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه ﻋﺴﻠﻮﻳﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 75‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در روز ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺮه‬

‫ﺑﺮداري از ﻓﺎزﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 2‬و ‪ 3‬ﭘﺎرس ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در دﺳﺖ اﻗﺪام اﺳﺖ و‬

‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻓﺎزﻫﺎي ‪ 2‬و ‪ 3‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪16‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -‬اﺣﺪاث ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه دﻳﮕﺮي در ﻋﺴﻠﻮﻳﻪ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در روز ﺟﻬﺖ‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻓﺎزﻫﺎي ‪ 4‬و ‪ 5‬ﭘﺎرس ﺟﻨﻮﺑﻲ‬

‫‪ -‬اﺣﺪاث ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه دوم ﺑﻴﺪ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 56‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در روز‬

‫‪ -‬اﺣﺪث ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﻓﺎز اول و ﺑﺨﺶ اول از ﻓﺎز دوم و ﺑﺨﺶ دوم از ﻓﺎز دوم ﺑﻪ‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺎي ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 21 ,55‬و ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در روز‪[12].‬‬

‫‪ -8 -1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‪:‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﺸﻮر ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﻓﺸﺎر ﻗﻮي اﺳﺖ و اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺗﻘﻮﻳﺖ‬

‫ﻓﺸﺎر ﮔﺎز ﻧﻴﺰ ﻃﻲ دﻫﻪ ﻫﺎي اﺧﻴﺮ از اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﻛﺸﻮر ﻃﻲ دﻫﻪ اﺧﻴﺮ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪2/8‬‬

‫درﺻﺪ در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ‪ 80‬ﺑﻪ ‪ 15/3‬ﻫﺰار ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺮان در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ داراي‬

‫ﺳﻪ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ﺳﺮاﺳﺮي )‪ (TGAT 1 & 2 & 3‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﺣﺪاث‬

‫ﺧﻄﻮط ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ ﺳﺮاﺳﺮي ﻧﻴﺰ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺟﺮاﺳﺖ‪[12].‬‬

‫‪17‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪:‬‬

‫روﺷﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫‪ -1-2‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪ -1-1-2‬اﻫﻤﻴﺖ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫‪ -2-2‬ﻋﻤﺪه ﻣﺼﺎرف ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫‪ -3-2‬روﺷﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫‪ -1-3-2‬ﮔﺎزي ﺷﻜﻞ ﻛﺮدن زﻏﺎل ﺳﻨﮓ‬

‫‪ -2-3-2‬رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر )‪(SMR‬‬

‫‪18‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -3-3-2‬رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺣﺮارﺗﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد )‪(ATR‬‬

‫‪ -4-3-2‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺟﺰﺋﻲ )‪(POX‬‬

‫‪ -5-3-2‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺟﺰﺋﻲ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ )‪(CPO‬‬

‫‪ -6-3-2‬رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ دو ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬

‫‪ -7-3-2‬رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺣﺮارﺗﻲ‬

‫‪ -8-3-2‬روﺷﻬﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ رﻣﺰﻳﻨﮓ‬

‫‪ -9-3-2‬رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎ ﮔﺎز )‪(GHR‬‬

‫‪ -10-3-2‬ﺳﻴﺴﺘﻢ رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ اﺗﻮﺗﺮﻣﺎل ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ )‪(CAR‬‬

‫‪19‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -1-2‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫اﺻﻄﻼح ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﻫﺎي ﮔﺎزي اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺤﺘﻮي ‪ Co‬و ‪ H2‬ﺑﻪ‬

‫ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ H2 ,‬و ‪ Co‬دو ﻣﺎده ﻣﻬﻢ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪه و‬

‫داراي ﻣﺼﺎرف و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ Co .‬در ﺗﻮﻟﻴﺪ رﻧﮓ ﻫﺎ‪ ,‬ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻫﺎ‪,‬‬

‫ﻓﻮمﻫﺎ‪ ,‬ﺣﺸﺮه ﻛﺶ ﻫﺎ‪ ,‬ﻋﻠﻒ ﻛﺶ ﻫﺎ‪ ,‬اﺳﻴﺪﻫﺎ و ‪ ...‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‪ ,‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺼﺎرف‬

‫ﻫﻴﺪروژن ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻣﻮﻧﻴﺎك‪ ,‬ﻫﻴﺪروژﻧﺎﺳﻴﻮن و ﻫﻴﺪروﻛﺮاﻛﻴﻨﮓ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺎده اوﻟﻴﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ارزﺷﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮاد ﻣﺘﻨﻮع ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﺑﺎ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﮔﺎز و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ,‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﻮاد ﻣﺘﻨﻮع ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ زﻳﺎدي را ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ روش ﺗﻮﻟﻴﺪ آن‪ ,‬ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻴﺪروژن ﺑﻪ ‪ Co‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻮارد ﻣﺼﺮف درﺻﻨﻌﺖ‪ ,‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﮔﺎز در آن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬

‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ,‬ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮراﻛﻬﺎي ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻬﺎ‪,‬‬

‫زﻏﺎل ﺳﻨﮓ‪ ,‬ﻧﻔﺖ‪ ,‬ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﭘﺲ ﻣﺎ ﻧﺪه ﻫﺎي ﻧﺒﺎﺗﻲ و ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪[11] .‬‬

‫‪ -1-1-2‬اﻫﻤﻴﺖ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫اﻛﺜﺮ روﺷﻬﺎي اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮاورده ﻫﺎي ﺑﺎ ارزش‪ ,‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺪ واﺳﻄﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ,‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ زﻣﺎن زﻳﺎدي از ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬

‫ﺷﺪن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ در دﻧﻴﺎ ﻣﻲ ﮔﺬرد‪ ,‬ﻛﻠﻴﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ در ﻛﺸﻮر ﺗﻮﺳﻂ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺼﺐ و راه اﻧﺪازي ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ﺗﻼﺷﻬﺎي ﮔﺴﺘﺮدة ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻮﺛﺮ از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺗﺒﺪﻳﻞ‬

‫آن ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎ ارزش و آﺳﺎن از ﻧﻈﺮ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺘﺎﻧﻮل‪ ,‬ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺎي‬

‫‪20‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻲ ﻣﺎﻳﻊ و ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﻲ ﻧﻈﻴﺮ اﺗﻴﻠﻦ و ﺳﺎﻳﺮ اوﻟﻔﻴﻦ ﻫﺎي ﺳﺒﻚ‪ ،‬اﻧﺠﺎم‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺟﺎﻳﮕﺎه وﻳﮋه اي در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ‬

‫ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ‪[11].‬‬

‫‪ -2-2‬ﻋﻤﺪه ﻣﺼﺎرف ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺗﻬﻴﻪ ﻣﺘﺎﻧﻮل‪ :‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎد در ﺳﻨﺘﺰ اﺳﺘﻴﻚ اﺳﻴﺪ ﻣﺼﺮف‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ,‬اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮاواﻧﻲ در ﺻﻨﻌﺖ دارد‪ .‬ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻃﺒﻖ واﻛﻨﺶ زﻳﺮ از ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺗﻬﻴﻪ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪Co + 2 H 2 ⇔ CH 3 oH‬‬ ‫)‪(1-2‬‬

‫‪ -2‬ﺗﻬﻴﻪ اﺗﻴﻠﻦ ﮔﻠﻴﻜﻮل‪ :‬در اﻳﻦ روش اﺗﻴﻠﻦ ﮔﻠﻴﻜﻮل ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺮاﻛﻢ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ در ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ‬

‫و در ﺣﻀﻮر ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬

‫‪2Co + 3H 2 ⇔ HoCH 2 CH 2 oH‬‬ ‫)‪(2-2‬‬

‫‪ -3‬واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻫﻴﺪروﻓﺮﻣﻴﻞ دار ﻛﺮدن‪ :‬در اﻳﻦ ﻧﻮع واﻛﻨﺸﻬﺎ از اوﻟﻔﻴﻦ ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‪ ,‬آﻟﺪﺋﻴﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ واﻛﻨﺶ اﻛﺴﻮﺳﻨﺘﺰ ‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪CH 3 CH = CH 2 + Co + H 2 → CH 3 CH 2 CH 2 oH , CH 3CH (CHo )CH 3‬‬ ‫)‪(3-2‬‬

‫‪ -4‬ﺳﻨﺘﺰ ﻓﻴﺸﺮ ـ ﺗﺮوﻳﺶ )‪(Fischer - Tropsch reaction‬‬

‫در اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻪ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎي ﺑﻨﺰﻳﻨﻲ در ﮔﺴﺘﺮه ‪ C8‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﺻﻞ‬

‫اﻳﻦ واﻛﻨﺶ اوﻟﻴﮕﺮ اﻣﺮﻳﺰاﺳﻴﻮن ﻣﻨﻮﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻫﻴﺪروژن ﺟﻬﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت آﻟﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪(oxo reactions) 2‬‬

‫‪21‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪8Co + 16 H 2 → C8 H 16 + 8H 2 o‬‬ ‫)‪(4-2‬‬

‫‪ -5‬اﺣﻴﺎي ﺳﻨﮓ آﻫﻦ‪ :‬ﺟﻬﺖ اﺣﻴﺎي ﺳﻨﮓ آﻫﻦ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﻌﺎدن‪ ,‬از ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ آﻫﻦ ﻳﺎ ﭘﻮدر آن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺣﻴﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي‬

‫آﻫﻦ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫) ‪Fe2 O3 + 1 / 5( H 2 + Co) → 2 Fe + 1 / 5( H 2 o + Co 2‬‬ ‫)‪(5-2‬‬

‫) ‪Fe3 O4 + 2( H 2 + Co) → 3Fe + 2( H 2 o + Co 2‬‬ ‫)‪(6-2‬‬

‫‪ -6‬ﻣﺼﺎرف دﻳﮕﺮ‪ :‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺼﺎرف ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‪ ,‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻪ اﻟﻜﻞ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ,‬دي‬

‫ﻣﺘﻴﻞ اﺗﺮ‪ ,‬اﺳﺘﺮﻫﺎ‪ ,‬ﻛﺘﻮﻧﻬﺎ‪ ,‬ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮرﻫﺎ و ﻏﻴﺮه اﺷﺎره ﻛﺮد و اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ‬

‫ﺗﻬﻴﻪ آﻣﻮﻧﻴﺎك اﺳﺖ‪[11].‬‬

‫‪ -‬در ﺟﺪول زﻳﺮ ﺑﻌﻀﻲ از ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ آورده ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺨﻠﻮط ﻫﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺎي اﺻﻠﻲ‬

‫‪H2‬‬ ‫ﻫﻴﺪروﻛﺮاﻛﻴﻨﮓ و ﻫﻴﺪروﺗﺮﻳﺘﻴﻨﮓ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ‬

‫‪3H2 : 1 N2‬‬ ‫ﺧﻮراك ﭘﻠﻨﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎك‬

‫‪2H2 : 1 Co‬‬ ‫اﻟﻜﺎﻧﻬﺎ )واﻛﻨﺶ ﻓﻴﺸﺮ ـ ﺗﺮوﻳﺶ(‬

‫‪2H2 : 1Co‬‬ ‫ﺧﻮراك ﭘﻠﻨﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫‪1 H2 : 1 Co‬‬ ‫اﻟﺪﺋﻴﺪﻫﺎ و اﻟﻜﻞ ﻫﺎ )واﻛﻨﺸﻬﺎي اﻛﺴﻮ(‬

‫‪Co‬‬ ‫اﺳﻴﺪﻫﺎ )ﻓﺮﻣﻴﻚ و اﺳﺘﻴﻚ(‬

‫ﺟﺪول )‪ (1-2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫‪22‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -3-2‬روﺷﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫‪3‬‬
‫‪ -1-3-2‬ﮔﺎزي ﺷﻜﻞ ﻛﺮدن زﻏﺎل ﺳﻨﮓ‬

‫اﻳﻦ روش اوﻟﻴﻦ روش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از روﺷﻬﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﻣﺨﻠﻮطﻫﺎي ﻏﻨﻲ از ﻣﻨﻮﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ و ﻫﻴﺪروژن از ﻟﺤﺎظ ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﻦ روش ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫در اﻳﻦ روش ﻳﻚ ﺑﺴﺘﺮ از ﻛﻚ داغ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻚ در ﻣﻴﺎن در ﻣﻌﺮض ﻫﻮا و ﺑﺨﺎر آب ﻗﺮار‬

‫ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺧﻼل ﻣﺪت دﻣﺶ ﻫﻮا‪ ,‬ﻣﻘﺪاري از ﻛﻚ ﮔﺮم ﺷﺪه‪ ,‬در ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻮزاﻧﺪه ﺷﺪه‬

‫ﺗﺎ ﺑﻪ دﻣﺎي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1000oC‬ﻣﻲ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ از دﻣﺶ ﻫﻮا‪ ,‬دﻣﺶ ﺑﺨﺎر ﻣﻮﺟﺐ واﻛﻨﺶ‬

‫ﻛﻠﻲ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪C + H 2 o = Co + H 2‬‬ ‫)‪(7-2‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺨﺎر در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده دوﺑﺎره از روش "ﮔﺎز آب" در رﺟﻮع ﺑﻪ‬

‫ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻮﻧﻮﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ و ﻫﻴﺪروژن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه‪ ,‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬واﻛﻨﺶ ﺑﺮﺧﻼف‬

‫واﻛﻨﺶﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮﻣﺎزا ﻛﺮﺑﻦ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﻛﻪ درﻣﺪت دﻣﺶ ﻫﻮا اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮﻣﺎﮔﻴﺮ اﺳﺖ ) ‪ ∆H 0 298 = +31kcal‬ﺑﺮاي ﻛﺮﺑﻦ ﮔﺮاﻧﻴﺘﻲ(‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي ﺑﺴﺘﺮ در ﻣﺮﺣﻠﻪ‬

‫اﺣﺘﺮاق ﮔﺮﻣﺎزا‪ ,‬ﮔﺮﻣﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﮔﻴﺮ ﺑﻌﺪي ﺑﺨﺎر آب ﺑﺎ ﻛﻚ را ﻓﺮاﻫﻢ‬

‫ﻣﻲ آورد‪.‬‬

‫در ‪ ,1000oC‬دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺰﺋﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ واﻛﻨﺶ ﻛﻠﻲ زﻳﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪C + 2 H 2 o = Co 2 + 2 H 2‬‬ ‫)‪(8-2‬‬

‫‪(Coal Gasification 3‬‬

‫‪23‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫اﮔﺮ ﺗﻌﺎدل ﺑﺮا ي وا ﻛﻨﺸﻬﺎي )‪ (7-2‬و )‪ (8-2‬ﻓﺮض ﺷﻮد‪ ,‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺨﻠﻮط ﮔﺎزي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ و آب ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺼﻮرت ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬

‫ﺟﺰﺋﻲ در ‪ 1000 oC‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﻲ ﻛﻪ در ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎي ﮔﺎز آب اوﻟﻴﻪ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪,‬‬

‫اراﺋﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫واﻛﻨﺶ ‪ 8-2‬ﻣﺜﻞ واﻛﻨﺶ ‪ ,7-2‬ﮔﺮﻣﺎﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ ,‬اﻣﺎ ﮔﺮﻣﺎي واﻛﻨﺶ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫) ‪ ∆H 0 298 = 21kcal‬ﺑﺮاي ﻛﺮﺑﻦ ﮔﺮاﻧﻴﺘﻲ(‬

‫ﻣﺎ ﻳﺎدآور ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ واﻛﻨﺶ )‪ (8-2‬ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ واﻛﻨﺶ )‪(7-2‬‬

‫و ﻣﻌﺎدﻟﻪ واﻛﻨﺶ )‪ (9-2‬ﻛﻪ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح "ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﮔﺎز آب" ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬اﺳﺖ و از‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪ Co‬ﺑﺎ ‪ H2o‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Co + H 2 o = Co2 + H 2‬‬ ‫)‪(9-2‬‬

‫اﻳﻦ واﻛﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎزاﺳﺖ‪(∆H 0 298 = −10kcal ) .‬‬

‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ارزش ﻫﺎي ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﺑﺎﻻي اﻳﻦ واﻛﻨﺸﻬﺎ‪ ,‬ﻣﺨﻠﻮط ﻫﺎي ﮔﺎز آب ﻏﻨﻲ از ﻣﻨﻮﻛﺴﻴﺪ‬

‫ﻛﺮﺑﻦ و ﻫﻴﺪروژن‪ ,‬در اﺑﺘﺪا ﺑﻌﻨﻮان ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ‪ H2‬ﻳﺎ ‪ Co‬ﻳﺎ ﻣﺨﻠﻮط ﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ دو ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ,‬اﻫﻤﻴﺖ‬

‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ اﺑﺘﺪاﻳﻲ‪ ,‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﻴﺪروژن ﺑﻪ روش ﮔﺎز آب ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﺳﻨﺘﺰ‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ آﻣﻮﻧﻴﺎك از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻫﻴﺪروژن ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪N 2 + 3H 2 = 2 NH 3‬‬ ‫)‪(10-2‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﺑﺨﺼﻮص‪ ,‬ﻧﻴﺘﺮوژن واﻛﻨﺶ از ﻫﻤﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﻮط ﮔﺎز آب‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ ,‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪﺳﺖ آﻳﺪ زﻳﺮا ﮔﺎز ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از راﻛﺘﻮر در ﻣﺪت دﻣﺶ ﻫﻮا‬

‫‪24‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻛﺮﺑﻦ و ﻣﻮﻧﻮﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﻣﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ در آن اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ‬

‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت در ﻣﺪت دﻣﺶ ﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎوب ﻫﻮا و ﺑﺨﺎر آب ﺑﺎ ﻛﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ,‬اﮔﺮ ﭼﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺪار ﺑﺰرﮔﻲ از ﻳﻚ ﻣﺨﻠﻮط ‪ Co ,N2‬و ‪ H2‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪار اﺿﺎﻓﻲ ‪ CO2‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻏﻠﻈﺖ ‪ Co‬در ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺧﻴﻠﻲ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ,‬از ﻃﺮﻳﻖ واﻛﻨﺶ‬

‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﮔﺎز آب ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻌﺎدل واﻛﻨﺶ ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﺑﺨﺎر‬

‫اﺿﺎﻓﻲ آب ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮط‪ ,‬ﺑﺴﻮي ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ Co‬و ‪ ,H2‬ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬

‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺳﺮد ﺷﺪن ﻣﺨﻠﻮط ﺗﺎ دﻣﺎي ﺣﺪود ‪ 500 oC‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ رﺿﺎﻳﺖ ﺑﺨﺶ واﻛﻨﺶ از ﺗﻤﺎس ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ اﻛﺴﻴﺪ آﻫﻦ ﺑﺪﺳﺖ‬

‫ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ Co‬ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﺣﺪود ‪ %1‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ‪ co‬ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﺳﻢ ﻗﻮي ﺑﺮاي‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﻓﻠﺰ آﻫﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﺳﻨﺘﺰ آﻣﻮﻧﻴﺎك و ﺑﺎ ﺗﻤﺎس ﻣﺨﻠﻮط ﮔﺎز ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل‬

‫آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﻳﻚ ﻧﻤﻚ ﻣﺲ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ‪ co‬در اﻳﻦ روش ﺟﺪا ﺷﻮد‪co2 ,‬‬

‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ آب ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ در ﻳﻚ ﺑﺮج ﺟﺬب ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺑﺮاي ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺟﺰﺋﻲ ‪ ,co‬واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺪروژن ﺑﺎ ﻣﺘﺎن ﺑﺮوي‬

‫ﻳﻚ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﻧﻴﻜﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻫﻴﺪروژن و ﻫﻢ ﻣﻨﻮﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ از ﻳﻚ ﻣﺨﻠﻮط ﮔﺎز آب در‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪[2].‬‬

‫‪2 H 2 + Co = CH 3 oH‬‬ ‫)‪(11-2‬‬

‫‪ -1‬ﮔﺎز آب = ‪water gas‬‬

‫‪25‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪4‬‬
‫‪ -2-3-2‬رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر‬

‫در دﻫﻪ ‪ 1920‬و ‪ 1930‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ )ﻣﺘﺎن( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﻚ ﮔﺪاﺧﺘﻪ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز‬

‫ﺳﻨﺘﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬واﻛﻨﺶ ﻛﻠﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺘﺎن و ﺑﺨﺎر آب رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪CH 4 + H 2 o = Co + 3H 2‬‬ ‫)‪(12-2‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﮔﺮﻣﺎﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ . (∆H 0 298 = +49kcal ) ,‬ﻳﻚ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻌﻨﻮان‬

‫ﺟﺰء ﺳﺎزﻧﺪه ﻓﻌﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺑﺨﺎر اﺿﺎﻓﻲ در دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از‬

‫‪ 800 oC‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪) .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ‪ H2o‬ﺑﻪ ‪ CH4‬از ‪ 2:1‬ﺗﺎ ‪ 4:1‬اﺳﺖ(‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﮔﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻃﻮرﻛﻠﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪2-2‬‬

‫ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺎي ﺗﻌﺎدﻟﻲ را ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از دﻣﺎ ﺑﺮاي واﻛﻨﺸﻬﺎﻫﻲ ﻣﻬﻢ رﻓﺮﻣﻨﻴﮓ را‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫در ﻳﻚ ﻓﺸﺎر راﻛﺘﻮر و ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﻲ آب ﺑﻪ ﻣﺘﺎن ﻣﻌﻴﻦ‪ ,‬در ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﮔﺎز‪ ,‬ﻣﻘﺪار ‪Co‬‬

‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎ‪ ,‬زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ و ﻣﺘﺎن ﻛﺎﻫﺶ‬

‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻓﺸﺎر راﻛﺘﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ,‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﺎن و آب ﻛﻼً اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫در دﻫﻪ ‪ 1950‬و ‪ ,1960‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺟﺎﻟﺒﻲ در اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻔﺘﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻮراك ﺳﺒﻚ ﺑﻪ‬

‫وﺟﻮد آﻣﺪ‪ ,‬ﺑﺨﺼﻮص ﻧﻔﺘﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎراﻓﻴﻨﻲ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﻮراك ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻬﺎي آروﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رﻓﺮﻣﻨﻴﮓ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫)‪(steam reforming‬‬

‫‪26‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫)ﺷﻜﻞ ‪ (1-2‬واﺣﺪ رﻓﺮﻣﻨﻴﮓ ﺑﺨﺎر ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ]‪[7‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ از ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﻛﻨﺸﮕﺮ ﻳﺎ رﻗﻴﻖ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫آن در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻬﺎي آروﻣﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﺪد اﻛﺘﺎن ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎي ﻓﻠﺰي ﮔﺮاﻧﻘﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح "دو ﻋﺎﻣﻠﻲ" ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ,‬ﺑﻪ ﻛﺎر‬

‫ﻣﻲرود‪.‬‬

‫رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﻧﻔﺘﺎي ﺧﺎم ﺳﺒﻚ اﺻﻮﻻًَ ﺧﺎﺻﻪ ي ﻧﻮاﺣﻲ از ﺟﻬﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ اﮔﺮ‬

‫ﭼﻪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﻣﻘﺪﻣﺘﺎًَ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺨﻠﻮط ﻫﺎﻳﻲ از ﻫﻴﺪروژن و ﻣﻨﻮﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬وﻟﻲ ﻳﻚ ﻧﻮع از اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ در دﻣﺎي ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﺎده ي ﺧﺎم ﻧﻔﺘﺎ ﺑﺮاي‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن در اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪.‬‬

‫‪27‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎﻻي ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﻫﺎي ﻧﻴﻜﻞ‪ ,‬ﺑﺮاي ﺑﻜﺎرﺑﺮدن در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺷﻬﺮي در‬

‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ‪ Exxon‬در ‪ 1960‬ﻣﻴﻼدي‪ ,‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ زﻳﺎدي‬

‫ﻛﺮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن از ﻧﻔﺘﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫در رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺷﻬﺮي‪ ,‬ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻻ ) ‪ 30‬ﺗﺎ ‪ (atm 40‬ﺑﻪ‬

‫ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و دﻣﺎﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ) ‪ 300‬ﺗﺎ ‪ (400‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ,‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﻣﻮﻟﻲ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬

‫ﻣﻌﻤﻮل در ﻣﺤﺪوده ‪ 8:1‬ﺗﺎ ‪ 12:1‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي‬

‫ﭘﺲ ﻣﺎﻧﺪه ﻫﺎي ﻛﺮﺑﻨﻲ ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل روي ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ اﻫﻤﻴﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﻧﺮﻣﺎل ﻫﮕﺰان را از ﻣﻴﺎن ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻔﺘﺎي ﺧﺎم ﺳﺒﻚ در ﻧﻈﺮ‬

‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ,‬ﻣﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﻠﻲ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر را ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن ﺷﺎﻣﻞ دو ﺑﺨﺶ‬

‫ﺑﺰرگ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺨﺶ اول ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻬﺎي واﻛﻨﺶ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ‪ Co‬و ‪H2‬‬

‫ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪C 6 H 14 + 6 H o = 6co + 13H 2‬‬ ‫)‪(13-2‬‬

‫‪2‬‬

‫ﻛﻪ اﻳﻦ واﻛﻨﺶ ﺧﻴﻠﻲ ﮔﺮﻣﺎﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ دوم ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ واﻛﻨﺶ ‪ 9-2‬و ‪) 12-2‬ﺑﺮﮔﺸﺖ( ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﮔﺮﻣﺎزا‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (2-2‬ﻳﻚ رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻜﻞ )‪(3-2‬‬

‫ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر )ﺗﺎ ﺷﻴﺮ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر( را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪[2].‬‬

‫‪28‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (2-2‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ]‪[7‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (3-2‬ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر]‪[7‬‬

‫‪29‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -3-3-2‬رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺣﺮارﺗﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد )‪(ATR‬‬

‫در اﺑﺘﺪا رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻬﻢ ﺑﻮد‪ ,‬وﻟﻲ در اداﻣﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎﻳﻲ در‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ و در اﺷﻜﺎل ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ رﻓﺮﻣﺮﻫﺎ رخ داد‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎ‪ ,‬رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ‬

‫ﺣﺮارت ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ‪ Haldor Tropus‬در ﺑﻌﺪ از دﻫﻪ ‪ 1950‬ﻣﻌﺮﻓﻲ‬

‫ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺟﺰﺋﻲ و رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ در آن اﻛﺴﻴﮋن‬

‫و ﺑﺨﺎر آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﻳﻚ راﻛﺘﻮر رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺟﺰﺋﻲ در ﺑﺨﺶ‬

‫ورودي راﻛﺘﻮر و ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺮﻣﺎ ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر در ﺑﺨﺶ دوم ﻣﺨﺰن ﻛﻪ ﺑﺎ‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﭘﺮ ﺷﺪه‪ ,‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ,‬ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺮﻣﺎي راﻛﺘﻮر ﻛﻤﺘﺮ و ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ از ﭘﻴﺶ ﮔﺮم‬

‫ﻛﺮدن واﻛﻨﺸﻬﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﺑﺎزده‬

‫ﻛﻠﻲ راﻛﺘﻮر را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﻌﻄﺎف ﻓﺮاﻳﻨﺪ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪o2‬‬
‫( ﻣﻌﻤﻮﻻً در‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎي ﮔﺎز ‪ o2‬ﺑﻪ اﺗﻢ ﻫﺎي ﻛﺮﺑﻦ در واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻲ )‬
‫‪Co‬‬
‫ﺣﺪود ‪ 0/5‬ﺗﺎ ‪ 0/6‬اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺣﺘﺮاق ﻛﺎﻣﻞ‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺟﺰﺋﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ از ﻧﺮﻣﺎل ﻫﮕﺰان ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﻮراك‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ واﻛﻨﺶ )‪ (14-2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪C 6 H 14 + 3o2 = 6Co + 7 H 2‬‬ ‫)‪(14-2‬‬

‫ﻓﺮض اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ Co‬و ‪ %100 ,H2‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واﻛﻨﺶ )‪ (14-2‬ﺑﻪ ﺷﺪت‬

‫ﮔﺮﻣﺎزاﺳﺖ‪(∆H 0 298 = −118kcal ) .‬‬

‫‪30‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﺪه اﺻﻠﻲ در اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ واﻛﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎزا ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺮﻣﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ‬

‫واﻛﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ ATR .‬ﻛﺎﻣﻼً ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻣﺴﺘﻘﻞ را ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ‬

‫ﺧﻮراك ﺧﺎم ﺑﻪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪[2].‬‬

‫‪ -4-3-2‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺟﺰﺋﻲ )‪(POX‬‬

‫دﻳﮕﺮ ﻧﻮع ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ در ﺳﺎل ‪ 1940‬ﻣﻴﻼدي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﻧﻔﺘﻲ ﺗﮕﺰاﺳﻮ‬

‫و ﺷﻞ اﻳﺠﺎد و ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ روش ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑﺮاي ﮔﺎزي ﻛﺮدن ﺧﻮراﻛﻬﺎي ﺑﺎ‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ,‬ﻣﺜﻞ ﭘﺲ ﻣﺎﻧﺪهﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ و ﺣﺘﻲ زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﻳﺎ ﻛﻚ‪ ,‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫واﻛﻨﺶ در ﺣﻀﻮر اﻛﺴﻴﮋن در ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺴﻮز اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﻴﭻ ﺑﺨﺎر اﺿﺎﻓﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و راﻛﺘﻮر ﺑﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﭘﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﻮا ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ,‬زﻳﺮا راﻛﺘﻮرﻫﺎ را ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻣﺎﻫﺎي‬

‫ﺑﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز )در ﺣﺪود ‪ (1400 oC‬ﺑﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﺮﺑﻦ‬
‫‪o2‬‬
‫در ﺣﺪود ‪ 0/7‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻫﺪف ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫‪c‬‬
‫ﺑﻌﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪,‬در رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺣﺮارت ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮدي‪ ,‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺸﻌﻞ ﻫﺎي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﻘﻮﻟﻪ‬

‫ﺣﺴﺎس و ﭘﺮاﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫راﻛﺘﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮔﺎزي ﻛﻨﻨﺪه‪ 5‬ﻳﺎ واﺣﺪﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ‪ Pox‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ,‬در‬
‫‪oC‬‬
‫‪ 1600‬ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 70‬اﺗﻤﺴﻔﺮ در ﻣﺤﺪوده ﻛﻞ دﻣﺎﻳﻲ ‪ 1200‬ﺗﺎ‬
‫‪H2‬‬
‫در ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪود ‪ 2‬ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي‬
‫‪Co‬‬

‫‪(gasifier) 5‬‬

‫‪31‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮاﻳﻨﺪي اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻧﻬﺎﻳﻲ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬

‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻄﻮر ﮔﺴﺘﺮده اي ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪[1].‬‬

‫‪ -5-3-2‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺟﺰﺋﻲ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ )‪(cpo‬‬

‫در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ‪ ,‬اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺟﺰﺋﻲ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻬﺎ از ﻓﻠﺰات ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎر ﻛﻪ ﺑﺎ‬

‫ﻣﻮوﻧﻮﻟﻴﺘﻬﺎي ﺳﺮاﻣﻴﻜﻲ ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ,‬ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ,‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮﻓﺴﻮر ﻟﻨﻲ اﺷﻤﻴﺖ از داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻴﻨﺴﻮﻧﺘﺎ ﻳﻚ ﺗﺤﻘﻴﻖ را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻘﻘﺎن دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻓﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫در اﻳﻦ روش زﻣﺎن ﻫﺎي واﻛﻨﺶ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻣﻴﻠﻲ ﺛﺎﻧﻴﻪ( وﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮده اي‬

‫در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ‪ ostwald‬ﺑﺮاي اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻳﺎ ﭘﻼﺗﻴﻦ ﻳﺎ ﮔﺎزﻫﺎي‪ 6‬ﺑﺎ آﻟﻴﺎژﻫﺎي‬

‫ﭘﻼﺗﻴﻨﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺠﺎري اﺳﻴﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻣﻮﻧﻮﻟﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ از ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻛﻪ در ﺗﺒﺪﻳﻞ‬

‫ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل آﻟﻮدﮔﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﮔﺰوز اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ,‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫در اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺘﺎن‪ ,‬واﻛﻨﺶ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪CH 4 + 0 / 5O2 → CO + 2 H 2‬‬ ‫)‪(15-2‬‬

‫ﺑﻬﺮه دﻫﻲ ‪ H2‬و ‪ co‬در ﻳﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﻲ ‪ 2‬ﺑﻪ ‪ 1‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺴﺒﺘﻲ ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎن‬

‫واﻛﻨﺶ در ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل و ﻳﺎ ﺳﻨﺘﺰ ﻓﻴﺸﺮ ـ ﺗﺮوﻳﺶ‪ ,‬اﻳﺪه آل اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪(gauzes) 6‬‬

‫‪32‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺟﺰﺋﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺘﺎن‪ ,‬ﺑﺮﺧﻼف رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ از ﻃﺮﻳﻖ واﻛﻨﺶ اﺳﺖ و‬

‫ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ ﮔﺮﻣﺎزاﺳﺖ؛ ) ‪ (∆H 0 298 = −8 / 5kcal‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎًَ ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎ ﺗﺎ دﻣﺎي‬

‫ورودي ﻣﻄﻠﻮب ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺎزي ﺑﺮاي ورود اﺿﺎﻓﻲ ﮔﺮﻣﺎ از ﻣﻴﺎن‬

‫دﻳﻮاره ﻫﺎي راﻛﺘﻮر ﻳﺎ از ﻣﻴﺎن ‪ Provision‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺖ ورودي ﺟﺪا از راﻛﺘﻮر ﻛﻪ در‬

‫آن واﻛﻨﺸﻬﺎي اﺣﺘﺮاق ﮔﺮﻣﺎزا ﻛﺎر ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﮔﺮﻣﺎ را ﺑﺮاي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﮔﺮﻣﺎﮔﻴﺮ ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺘﻲ‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫واﻛﻨﺶ ‪ cpo‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از واﻛﻨﺶ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪2‬‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺘﺎن ) ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ ( %99‬ﺑﻪ ‪ H2‬و ‪ co‬ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي‬

‫ﻣﻮﻟﻲ ‪ 2‬ﺑﻪ ‪ 1‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ در آن دﻣﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 850oC‬ﻣﻲ رﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﱰاآﻢآﺮدن‬ ‫راآﺘﻮر‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ‬ ‫ﻣﱰاآﻢآﺮ‬

‫ﺧﻮراك‬ ‫‪cpo‬‬ ‫ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ‬ ‫دن‬
‫و ﭘﻴﺶ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫و‬ ‫ﮔﺎز‬
‫ﮔﺎز‬ ‫ﺁ‬ ‫ﺎ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫راآﺘﻮر‬
‫ﻣﺘﺎﻧﻮل‬
‫ﺁب‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮ‬ ‫ﺗﻘﻄﲑ‬ ‫ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫ل‬ ‫ﻣﺘﺎﻧﻮل‬ ‫ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎم‬
‫ﮔﺎز ﲤﻴﺰ‬
‫ﻳﺎ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (4-2‬ﻧﻤﻮدار دﺑﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪cpo‬‬

‫‪33‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (4-2‬ﻧﻤﻮدار دﺑﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ cpo‬ﺑﻌﻨﻮان روش ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪[5].‬‬

‫‪ -6-3-2‬رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي‬

‫روش ﺟﺪﻳﺪ راﻛﺘﻮر رﻓﺮﻣﺮ‪ ,‬اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ‪ Exxons AGC-21‬ﺑﺮاي ﻳﻚ زﻳﺮ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از ‪ ATR‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ,‬ﺗﻨﻮعﻫﺎي‬

‫ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺧﻮراك ﺑﺨﺼﻮص‪ ,‬ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ اﺣﺘﺮاق در‬

‫ﺧﻮراﻛﻬﺎي رﻓﺮﻣﺮ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ ,‬راﻛﺘﻮرﻫﺎي ‪ ATR‬و رﻓﺮﻣﺮﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ ,‬وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي دوده‬

‫زداﻫﺎﻳﻲ و ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت در راﻛﺘﻮر و‬

‫ﻣﺸﻌﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ,‬ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ‪ ATR‬و رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ و‬

‫ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ رﻓﺮﻣﺮﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﻏﻠﺐ‬

‫ﺑﻌﻨﻮان ‪ ATR‬ﻫﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﺎ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺣﺮارت ﺧﻮد‬

‫ﺑﺨﻮدي در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺸﻜﻼت رﻓﺮﻣﻬﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ را دارد‪ ,‬ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ و‬

‫اﺣﺪﻫﺎي دﻣﻨﺪه اﻛﺴﻴﮋن ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎن و واﺣﺪﻫﺎي دﻣﻨﺪه ﻫﻮا ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻣﻮﻧﻴﺎك‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪[2].‬‬

‫‪ -7-3-2‬رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺣﺮارﺗﻲ‬

‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ‪ ,LCM‬رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ دﻣﻨﺪه‬

‫‪mt‬‬
‫‪2950‬‬ ‫اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي دو ﺳﻮم از ﭘﻠﻨﺖ ﻫﺎي‬
‫روز‬

‫‪34‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺘﺎﻧﻜﺲ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ و راه اﻧﺪازي در ﻗﻄﺮ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 2006‬ﻋﺮﺿﻪ‬

‫‪mt‬‬
‫‪ 165‬در اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ‪ LCM‬ﺗﺎ اﻧﺪازه ﭘﻠﻨﺖ ﻛﻮﭼﻚ‬
‫روز‬

‫ﻣﺤﺪود ﮔﺮدد‪.‬‬

‫در ﺟﺪول )‪ ,(2-2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اي ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﭘﻨﺞ روش ﻋﻤﺪه و اﺻﻠﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‪,‬‬

‫ﻣﻌﺎﻳﺐ و ﻓﻮاﻳﺪ ﻫﺮ ﻛﺪام آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪[2].‬‬

‫‪ -8-3-2‬روش ﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ‬

‫ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ روﺷﻬﺎﻳﻲ ﭼﻮن رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر آب‪ ,‬رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺎ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ‪,‬‬

‫اﻛﺴﺎﻳﺶ ﺟﺰﺋﻲ و ‪ ,ATR‬ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف از ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي‬

‫‪ H2/CO‬اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ روﺷﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ,‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ درﺻﺪ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮاي ﮔﺎز‬

‫ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ,‬روﺷﻬﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ راﻛﺘﻮرﻫﺎ و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ اﻧﺠﺎﻣﺪ‬

‫ﻛﻪ راﻧﺪﻣﺎن اﻧﺮژي ﺑﺎﻻﺗﺮي داﺷﺘﻪ و از ﻧﻈﺮ اﺑﻌﺎد ﻧﻴﺰ‪ ,‬ﻣﺘﻌﺎدﻟﺘﺮ و ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪[6].‬‬

‫• ﻳﻜﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ در ﺷﻜﻞ )‪ (5-2‬دﻳﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ داراي‬

‫ﻳﻚ واﺣﺪ رﻳﻔﺮﻣﺮ اوﻟﻴﻪ از ﻧﻮع ‪ SMR‬و ﻳﻚ واﺣﺪ رﻳﻔﺮﻣﺮ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ از ﻧﻮع ‪ POX‬و ﻳﺎ ‪ATR‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﻳﻚ ﭘﻴﺶ رﻳﻔﺮﻣﺮ )‪ (Pre-reformer‬ﭘﻴﺶ از رﻳﻔﺮ اﺻﻠﻲ ﻧﺼﺐ ﻣﻴﮕﺮدد‪,‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ .(6-2‬واﺣﺪ ﭘﻴﺶ رﻳﻔﺮﻣﺮ ﻛﻪ در دﻣﺎﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ,‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺸﻜﻞ‬

‫آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ ﻋﻤﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ رﻳﻔﺮﻣﺮﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺎرﺑﺮي واﺣﺪ ﻛﻠﻲ ﺑﻪ داﻣﻨﻪ وﺳﻴﻊ ﺗﺮي از‬

‫‪35‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ رﻳﻔﺮﻣﺮ ﺑﺨﺸﻲ از وﻇﺎﺋﻒ رﻳﻔﺮﻣﺮ اوﻟﻴﻪ را ﻧﻴﺰ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ,‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ارزان ﺗﺮ در ﺳﺎﺧﺖ و ﻧﻴﺰ‬

‫ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﺳﻄﺢ ﻛﻤﺘﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ,‬ﻣﻘﺪور‬

‫ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ,‬رﺳﻴﺪن دﻣﺎي ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺧﺮوﺟﻲ از واﺣﺪ ﺗﺎ ‪ 1050oC‬ﻣﺘﺪاول‬

‫ﺑﻮده و ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺘﺎن ﺗﺎ ﺑﻴﺶ از ‪ %99/6‬ﻣﻤﻜﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ‬

‫در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺎ ‪ %3‬و ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺗﺎ ‪ %6‬از ﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ روش ﺑﺸﻤﺎر‬

‫ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري اوﻟﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﻦ ‪ 72‬ﺗﺎ ‪ %76‬ﻳﻚ واﺣﺪ ﻣﻨﻔﺮد ‪ SMR‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻤﺪه ﻛﺎﻫﺶ در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري اوﻟﻴﻪ ﺑﻮاﺳﻄﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫رﻳﻔﺮﻣﺮ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ‪ Haldor - Topsoe ,Lurgi‬و ‪Kellogg‬‬

‫ﺟﺰء ﻣﺪﻋﻴﺎن اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺷﻜﻞ )‪ (7-2‬ﻳﻚ ﻃﺮح‬

‫ﻋﻤﻮﻣﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ‪ Lurgi‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (5-2‬رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺎ ‪ SMR‬و ‪ ATR‬ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬

‫‪36‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (6-2‬رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺎ ‪ SMR‬و ‪ ATR‬ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺶ رﻳﻔﺮﻣﺮ‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (7-2‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ‪ ATR‬و رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر آب )ﺷﺮﻛﺖ ‪(Lurgi‬‬

‫• اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ %50‬از ﺣﺮارت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻮﺧﺖ در واﺣﺪ‬

‫‪ SMR‬ﺑﻪ ﻣﺼﺮف واﻛﻨﺸﻬﺎي رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﻣﻴﺮﺳﺪ و ‪ %50‬دﻳﮕﺮ آن ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ‬

‫‪37‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫واﺣﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺨﺎر ﺟﺬب ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ رﻳﻔﺮﻣﺮ ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻲ‬

‫اﻳﻦ اﻣﻜﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ‪ %80‬ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫رﻳﻔﺮﻣﺮﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ )‪ (KRES, CHR, CAR‬از اﻳﻦ‬

‫اﺻﻞ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎزدﻫﻲ و ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ )‪ (Emissions‬اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺪل رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ‪ 7‬اوﻟﻴﻦ ﻧﻮع از اﻳﻦ رﻳﻔﺮﻣﺮﻫﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮد‪ ,‬ﺷﻜﻞ )‪.(8-2‬‬

‫اﻳﻦ روش در ﺳﺎل ‪ 1991‬ﺗﻮﺳﻂ ‪ M.W.Kellogg‬در ﻛﺸﻮر آ ﻣﺮﻳﻜﺎ ﺛﺒﺖ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫در اﻳﻦ روش‪ ,‬ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻮراك ﺑﻴﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﺎوي ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ رﻳﻔﺮﻣﺮ ‪ SMR‬وﻳﻚ‬

‫رﻳﻔﺮﻣﺮ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ از ﻧﻮع ‪ ATR‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ %75‬ﺑﺮاي‬

‫رﻳﻔﺮﻣﺮﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ‪ ATR‬و ‪ %25‬ﺑﺮاي رﻳﻔﺮﻣﺮ اوﻟﻴﻪ ‪ SMR‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﻠﻮط ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺑﺨﺎر‬

‫آب از ﺑﺎﻻ وارد ‪ SMR‬ﺷﺪه و از ﺑﺴﺘﺮ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﻋﺒﻮر ﻛﺮده و از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫در اﻳﻦ اﻣﻜﺎن‪ ,‬ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺧﺮوﺟﻲ از ‪ SMR‬ﺑﺎ ﺧﺮوﺟﻲ از ‪ ATR‬ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه و ﺑﻌﻨﻮان‬

‫ﻣﺤﻴﻂ ﮔﺮم ﻛﻨﻨﺪه واﺣﺪ ‪ SMR‬در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎي‬

‫اﻳﻦ روش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ SMR‬ﻣﻨﻔﺮد ﻋﺒﺎرت از ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري اوﻟﻴﻪ‪ ,‬ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺎزدﻫﻲ‬

‫ﺣﺮارﺗﻲ‪ ,‬ﻛﺎﻫﺶ ‪ NOx‬و ‪ ,CO2‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاري و ﻛﺎﻫﺶ ﻓﻀﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ روش ﻫﻨﻮز ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪[6].‬‬

‫‪(Kellogg Reforming Exchanger System, KRES) 7‬‬

‫‪38‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (8-2‬رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ‪KRES‬‬

‫‪ -9-3-2‬رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎ ﮔﺎز )‪ (Gas heated reformer, GHR‬ﻓﺮآﻳﻨﺪي‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺮارت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﮔﺮﻣﺎﮔﻴﺮ ﺑﺎ ﺳﺮد ﺷﺪن ﮔﺎز ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬

‫ﺧﺮوﺟﻲ از رﻳﻔﺮﻣﺮﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻴﮕﺮدد‪ ,‬ﺷﻜﻞ )‪ .(9-2‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري در دﻫﻪ ‪ 1960‬ﺗﻮﺳﻂ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ‪ ICI‬ﺑﺎ ﻧﺎم ﺗﺠﺎري ‪ Synetix‬ﻣﻌﺮﻓﻲ و در ﺳﺎل ‪ 1988‬در دو واﺣﺪ آﻣﻮﻧﻴﺎك در‬

‫ﺷﻬﺮ ‪ Severnside‬ﻛﺸﻮر اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف روش ‪ ,KRES‬ﺧﻮراك در‬

‫روش ‪ GHR‬ﻣﺎ ﺑﻴﻦ رﻳﻔﺮﻣﺮﻫﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ ,‬ﺑﻠﻜﻪ اﺑﺘﺪا از رﻳﻔﺮﻣﺮاوﻟﻴﻪ ‪ SMR‬ﻋﺒﻮر‬

‫داده ﺷﺪه و ‪ %25‬از رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﮔﺎز ﺟﺰﺋﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺳﭙﺲ از رﻳﻔﺮﻣﺮ‬

‫ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ‪ ATR‬ﻣﻴﮕﺬرد‪.‬‬

‫ﺧﺮوﺟﻲ ‪ ATR‬ﺑﺮاي ﺣﺮارت دﻫﻲ ﺧﻮراك رﻳﻔﺮﻣﺮ اوﻟﻴﻪ ﺑﻜﺎر ﻣﻴﺮود‪ .‬در راه اﻧﺪازي اوﻟﻴﻪ‬

‫از ﻳﻚ ﻣﺸﻌﻞ ﻛﻤﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﺣﺠﻢ ﻳﻚ ‪ GHR‬ﺣﺪود ‪ 15‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ‬

‫‪ SMR‬ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري اوﻟﻴﻪ ﻳﻚ ‪ %40 GHR‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ‬

‫‪ SMR‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻮده وﻟﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﻄﻮر ﻧﺴﺒﻲ ﻳﻜﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ واﺣﺪ‬

‫‪39‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ %33 GHR‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ واﺣﺪ ﻣﻨﻔﺮد ‪ ATR‬اﻛﺴﻴﮋن ﻣﺼﺮف ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬در ﺷﻜﻞ )‪(10-2‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ روش در واﺣﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل دﻳﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪[6].‬‬

‫ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻬﻢ رﻳﻔﺮﻣﺮﻫﺎي ‪ GHR‬ﭘﺪﻳﺪه ﺧﻮردﮔﻲ‪،‬ﻏﺒﺎر ﺷﺪن ﻓﻠﺰي‪ 8‬اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﺖ‬

‫‪ S/C‬دو ﻣﺸﻜﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻚ در واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻣﻜﻦ‪ ,‬ﭘﻴﺶ‬

‫رﻳﻔﺮﻣﺮورﻳﻔﺮﻣﺮ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﺒﺎر ﺷﺪن ﻓﻠﺰي در ﺑﺨﺶ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارﺗﻲ را ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺸﻜﻞ ﻛﻚ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ,‬دﻣﺎ‪ ,‬ﻓﺸﺎر و ‪ S/C‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻣﻴﺘﻮان از ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻚ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺑﻌﻤﻞ آورد‪ .‬در واﺣﺪﻫﺎي ‪GHR‬‬

‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻏﺒﺎر ﺷﺪن ﻓﻠﺰ ﻣﻲ ﺗﻮان از آﻟﻴﺎژﻫﺎي ﻧﻴﻜﻞ ﺑﺎ درﺻﺪ ﺑﺎﻻي ﻛﺮم اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺼﻮرت ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ,‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ ‪ S/C‬ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ رﻳﺴﻚ ﺧﻮردﮔﻲ ﻓﻠﺰات ﺑﺸﻜﻞ‬

‫ﻏﺒﺎر ﺷﺪن ﻓﻠﺰ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪[6].‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (9-2‬رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎ ﮔﺎز )‪(GHR‬‬

‫‪(Metal dusting) 8‬‬

‫‪40‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (10-2‬ﻛﺎرﺑﺮد رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ‪ GHR‬در واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل )‪(Synetix‬‬

‫‪9‬‬
‫‪ -10-3-2‬ﺳﻴﺴﺘﻢ رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ اﺗﻮﺗﺮﻣﺎل ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬

‫رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ‪ SMR‬و ‪ POX‬را در ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﻴﺴﺎزد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ,‬اﻳﻦ‬

‫روش ﺑﻨﻮﻋﻲ ﻳﻚ ‪ GHR‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ,1982‬ﺷﺮﻛﺖ ‪Uhde GmbH‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ,1987‬ﻳﻚ واﺣﺪ ﭘﻴﺸﺘﺎز از اﻳﻦ ﻧﻮع در ﻛﺸﻮر آﻟﻤﺎن‬

‫اﺣﺪاث ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﻴﺰ از ﺳﺎل ‪ 1991‬در ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه ‪ Strazke‬ﻛﺸﻮر اﺳﻠﻮاﻛﻲ در‬

‫ﺣﺎل ﻛﺎر ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺷﻜﻞ )‪ (11-2‬دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬در اﻳﻦ روش اﺑﺘﺪا ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از‬

‫ﺑﺨﺎر آب و ﺧﻮراك اوﻟﻴﻪ ﺑﺎ ﺣﺮارت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ POX‬در رﻳﻔﺮﻣﺮ ‪ SMR‬ﺗﺒﺪﻳﻞ‬

‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ POX‬در ﺑﺨﺶ زﻳﺮﻳﻦ راﻛﺘﻮر و ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﺧﻮراك ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ و‬

‫‪refforming combined autotermal 9‬‬

‫‪41‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫اﻛﺴﻴﮋن در دﻣﺎي ‪ 1200‬ﺗﺎ ‪ 13000C‬اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ‪ ,GHR‬از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ﺷﻌﻠﻪ‬

‫ﺧﺎرﺟﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ,‬ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ آﻻﻳﻨﺪه اي ﻧﻴﺰ ﺑﻮﺟﻮد ﻧﻤﻲ آﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (11-2‬رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ اﺗﻮﺗﺮﻣﺎل ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ )‪[70] (CAR‬‬

‫روش ‪ CAR‬ﻣﺼﺮف اﻛﺴﻴﮋن را ﺗﺎ ‪ %35‬و ﻣﺼﺮف ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ را ﺗﺎ ‪ %15‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ‬

‫واﺣﺪ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ از ﻧﻮع ‪ pox‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ,‬وﻟﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ‪%10‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري اوﻟﻴﻪ ﻧﻴﺰ ‪ %20‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ ]‪.[6‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (2-2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ )ﺧﻮراك ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ(]‪[1‬‬

‫زﻳﺎنﻫﺎ‬ ‫ﺳﻮدﻫﺎ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬
‫‪H2‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺻﻨﻌﺘﻲ‬ ‫‪SMR‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ از‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬
‫‪Co‬‬ ‫اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻢﺗﺮﻳﻦ دﻣﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ‪ Co‬ﻫﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪H2‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ‪ Co‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻓﺸﺎر ﻫﻮا‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﺠﺎري ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫اﻧﺪازه و ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﻣﺘﺮاﻛﻢ و ﻓﺸﺮده‬ ‫رﻣﺰﻳﻨﮓ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدن اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي ﻛﻪ در ﺑﻌﻀﻲ از واﺣﺪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬

‫‪42‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫روﺷﻬﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد‬ ‫را ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬ ‫اﻧﺪازه واﺣﺪ ‪ SMR‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‬ ‫رﻣﺰﻳﻨﮓ دو ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬
‫ﻟﻐﺰش و اﻓﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺘﺎن ﻛﻪ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ دﻣﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪SMR‬‬
‫دﺳﺖ آوردن ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺎ ﺧﻠﻮص ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻪ ﺣﺎل اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎن ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻣﺎي ﺧﺮوﺟﻲ رﻣﺰ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﺔ ﺗﺠﺎرﺑﻲ ﻣﺤﺪود‬ ‫‪H2‬‬ ‫‪ATR‬‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻏﻠﺐ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Co‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻟﻐﺰش و اﻓﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺘﺎن‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ دﻣﺎي ﺧﺮوﺟﻲ رﻓﺮﻣﺮ ﺑﻪ ﺣﺪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دﻣﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ Pox‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪H2‬‬ ‫ﺳﻮﻟﻔﻮرزداﻳﻲ ﺧﻮراك ﺧﺎم ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬ ‫‪Pox‬‬
‫ﻣﻀﺮ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ذاﺗﺎً ﻛﻢ‬
‫‪Co‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻘﺪان ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﺮﺑﻦ اﺳﺖ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺪون ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 2‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪاي ﺣﺠﻢ ‪ Co2‬دﻣﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺧﻴﻠﻲ‬
‫ﺑﺎﻻﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫دﻣﺎي ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﺣﺮارت و ﺗﺸﻜﻴﻞ‬ ‫‪H2‬‬
‫دوده ﺑﺎﻻ اس ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻔﻴﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ذاﺗﺎً ﻛﻢ‬
‫‪Co‬‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎن اﺳﺎﺳﺎً ﻛﻢ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 2‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺖ و ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‬
‫در ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻟﻮازم‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺘﻲ‬

‫‪43‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪:‬‬

‫]‪[8‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻄﺮﻳﻖ ‪SMR‬‬

‫‪ -1-3‬ﺷﺮح ﻛﻠﻲ‬

‫‪ -2-3‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪ -3-3‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬

‫‪ -4-3‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫‪ -1-4-3‬ﺳﻮﻟﻔﻮر زداﺋﻲ‬

‫‪ -2-4-3‬ﻫﻴﺪرو ﻛﺮﺑﻨﻬﺎي رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر‬

‫‪44‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -3-4-3‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫‪ -1-3-4-3‬رﻣﺰ ‪Largi‬‬

‫‪ -4-4-3‬آراﻳﺶ ﺟﺎي ﮔﺰﻳﻨﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫‪ -1-4-4-3‬ﭘﻴﺶ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ‬

‫‪ CO2 -2-4-4-3‬ﺑﻌﻨﻮان ﺧﻮراك اﺿﺎﻓﻲ‬

‫‪ -5-4-3‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﮔﺮﻣﺎي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه‬

‫‪ -6-4-3‬ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﮔﺎز دودﻛﺶ‬

‫‪ -7-4-3‬ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه‬

‫‪ -5-3‬ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫‪ -1-5-3‬ﭼﻜﻴﺪه‬

‫‪ -2-5-3‬ﺷﺮح ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫‪ -1-2-5-3‬راﻛﺘﻮر ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫‪ -2-2-5-3‬ﭼﺮﺧﻪ ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫‪ -6-3‬واﺣﺪ ﺗﻘﻄﻴﺮ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫‪ -1-6-3‬ﭼﻜﻴﺪه‬

‫‪ -2-6-3‬ﺷﺮح ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫‪ -1-2-6-3‬ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ‬

‫‪ -2-2-6-3‬ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در اﻧﺮژي‬

‫‪ -3-2-6-3‬روﺷﻬﺎي دﻳﮕﺮ‬

‫‪ -7-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺨﺎر آب و ﻣﻴﻌﺎن‬

‫‪45‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -8-3‬ﺧﺪﻣﺎت و واﺣﺪﻫﺎي ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ‬

‫‪ -1-8-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ آب ﺳﺮد‬

‫‪ -2-8-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺎز ﺑﻲاﺛﺮ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻣﻨﺒﻊ ﻫﻮاي ﭘﻠﻨﺖ‬

‫‪ -3-8-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺸﻌﻞ‬

‫‪ -4-8-3‬دﻳﮓ ﺑﺨﺎر راه اﻧﺪاز‬

‫‪ -5-8-3‬واﺣﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ آب‬

‫‪ -6-8-3‬ژﻧﺮاﺗﻮر ﻧﻴﺮو‬

‫‪46‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -1-3‬ﺷﺮح ﻛﻠﻲ‬
‫ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﺎﻳﻌﻲ ﺳﻤﻲ‪ ,‬ﺑﻲ رﻧﮓ‪ ,‬ﺷﻔﺎف و ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ﺑﻮ و ﻣﺰه ﺗﻨﺪي‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮي ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش آن ‪ 64/7oc‬اﺳﺖ و ﺑﺮﺧﻼف اﺛﺮ اﻟﻜﻞ ﺑﺎ آب‬

‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻧﻘﻄﻪ آزﺋﻮﺗﺮوپ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎﻧﻮل را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ‬

‫از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ زﻏﺎل ﺳﻨﮓ و ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ در‬

‫اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﮔﺎز داراي ﺳﻬﻢ ﻋﻤﺪه اﺳﺖ‪ ,‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻮﺟﻴﻪ‬

‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ داراي ﺳﻪ‬

‫ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه زﻳﺮ اﺳﺖ )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪((1-3‬‬

‫‪NG‬‬
‫رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ‬
‫ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬ ‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬
‫ﮔﺎز‬ ‫ﻣﺘﺎﻧﻮل‬
‫ﲞﺎر‬ ‫‪MeoH Synthesis‬‬ ‫‪Meoh Purification‬‬
‫‪Gas reforming‬‬
‫ﺁ‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (1-3‬ﺷﻤﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫‪ -1‬ﺑﺨﺶ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ‪ -2 ،‬ﺑﺨﺶ ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل‪ -3 ،‬ﺑﺨﺶ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﺎزي ﻣﺘﺎﻧﻮل ‪ .‬رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ‬

‫ﻧﻴﺰ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﻚ ﻧﻮع ﻛﺮاﻛﻴﻨﮓ اﺳﺖ و اﺧﺘﻼف آن ﺑﺎ ﻛﺮاﻛﻴﻨﮓ ﻓﻘﻂ در ﺟﻨﺲ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺮاﻛﻴﻨﮓ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺣﺮارﺗﻲ و رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات و ﺗﺒﺪﻳﻼت ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻚ و ﮔﺎز ﻫﻤﺮاه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺿﺮﻳﺐ اﻛﺘﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻞ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮاد ﻣﻌﻄﺮ و‬

‫‪47‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫اﻳﺰوﭘﺎراﻓﻴﻦ ﻫﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺮدد و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ اﺳﺖ‪ ,‬ﺑﻪ‬

‫ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ‪ ,‬روﺷﻬﺎي رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ‪.‬‬

‫روﺷﻬﺎي رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﺧﺘﻼف آﻧﻬﻨﺎ در ﻧﻮع ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﻪ‬

‫ﻛﺎر رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ ,‬ﻓﺸﺎر‪ ,‬روش اﺣﻴﺎي ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ و ﺣﺎﻟﺖ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ‬

‫ﺗﻤﺎم روﺷﻬﺎي رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﺤﻴﻂ‬

‫ﻫﻴﺪروژن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و اﻳﻦ ﻫﻴﺪروژن ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺸﻜﻴﻞ رﺳﻮب ﻛﺮﺑﻮر ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ‬

‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫واﻛﻨﺶ ﻋﻤﺪه اي ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺗﺎﺑﻊ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ ,‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺎ‬

‫ﺑﺨﺎر در دﻣﺎﻳﻲ ﺑﻴﻦ ‪ 800‬ﺗﺎ ‪ 8800C‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪C n H 2 n + 2 + nH 2 o → (2n + 1)H 2 + nco2 − Q‬‬ ‫)‪(1-3‬‬

‫ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ )‪ C n H 2 n+ 2 ,(1-3‬ﻣﻌﺮف آﻟﻜﺎﻧﻬﺎ و ‪ n‬ﻳﻚ ﻋﺪد ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﭘﻲ اﻳﻦ‬

‫واﻛﻨﺶ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در‬

‫راﻛﺘﻮر ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻃﺒﻖ دو واﻛﻨﺶ زﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪:‬‬

‫‪CO + 2 H 2 → CH 3 oH‬‬ ‫‪(at‬‬ ‫‪250 − 300 0C‬‬ ‫)‬ ‫)‪(2-3‬‬

‫‪CO + 3H 2 → CH 3 oH‬‬ ‫‪(at‬‬ ‫‪250 − 300 0C‬‬ ‫)‬ ‫)‪(3-3‬‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ وارد ﻗﺴﻤﺖ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﺎزي ﺷﺪه ﺗﺎ ﮔﺎزﻫﺎي ﺣﻞ ﺷﺪه در‬

‫ﻓﺎز ﻣﺎﻳﻊ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻮق ﺟﺪا ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ,‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ روش رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر را در دو‬

‫ﻣﻘﻮﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اوﻟﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ و ﺑﻴﺎن روش رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ و دوﻣﻲ ﻧﺤﻮه ﺑﻬﻴﻨﻪ‬

‫‪48‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺳﺎزي واﺣﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ اول از ﭘﻠﻨﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ‪Lurgi‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن روش ‪ SMR‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -2-3‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬
‫‪ Lurgi‬از ﻳﻚ دﺳﺘﻪ از ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﻣﺸﺎور ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﻲ در زﻣﻴﻨﻪ‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎري ﭘﻠﻨﺖ در زﻳﺮ ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ‪ mg‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از‬

‫ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻬﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ‪ ,Lurgi‬ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل‪ ,‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺎده ﺧﺎم‬

‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ,‬در ﺗﻤﺎم ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫‪ lurgi‬در ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺳﺎﺳﺎً ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‪ ,‬ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل و ﺗﻘﻄﻴﺮ ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﺧﻮراﻛﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪد و ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺑﺮاي‬

‫ﻣﺜﺎل ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ,‬ﻧﻔﺘﺎ‪ ,‬ﭘﺲ ﻣﺎﻧﺪه ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻧﻔﺘﻲ و زﻏﺎل ﺳﻨﮓ(‬

‫‪ -3-3‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل در ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪ Lurgi‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎي‬

‫ﮔﺎزي ﻗﺮار دارد‪ ,‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮاﺣﻞ اﺻﻠﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ‬

‫اﺳﺖ‪:‬‬

‫• ﮔﻮﮔﺮد زداﻳﻲ )‪(Desu lfurization‬‬

‫• ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ )‪(Synthesis Gas Generation‬‬

‫• ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل )‪(Methanol synthesis‬‬

‫‪49‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫• ﺗﻘﻄﻴﺮ ﻣﺘﺎﻧﻮل )‪(Methanol Ditillation‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ از ﻃﺮﻳﻖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ,‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﻦ ﻣﺘﺮ‪ /‬روز ‪ 1500‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﻮراك و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻮراك اﺿﺎﻓﻲ‪ ,‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻳﻚ روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ و دو ﺷﻴﻮه ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ را اراﺋﻪ‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬

‫• رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر آب ﻣﺤﺾ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ )روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻓﺮآﻳﻨﺪ(‬

‫ﻳﺎ‬

‫• ﭘﻴﺶ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ دﻟﺨﻮاه و رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر آب ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﺟﺰاء‬

‫ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻲ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﮔﺎز ﻫﻤﺮاه ﻧﻔﺖ(‬

‫• رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر آب ﺑﻪ ﻃﻮر دﻟﺨﻮاه ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ‪) co2‬ﺧﻮراك اﺿﺎﻓﻲ از ﻳﻚ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺴﺘﻘﻞ(‪.‬‬

‫‪50‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﮔﺎز‬

‫ﮔﻮﮔﺮد زداﻳﻲ‬

‫رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ )دﳋﻮاﻩ(‬

‫رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﲞﺎر ﺁب‬

‫‪Co2‬‬
‫)دﳋﻮاﻩ(‬

‫ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫ﺗﻘﻄﲑ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫ﳏﺼﻮل ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ :(2-3‬ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺻﻠﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫‪51‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -4-3‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫‪ -1-4-3‬ﺳﻮﻟﻔﻮر زداﻳﻲ‪ :‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪي ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ اﺟﺰاء ﺳﻤﻮم‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﻮراك ﮔﺎز ﻗﺮار دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺑﻪ ﺧﺼﻮص‪ ,‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ را ﺑﻪ ﺷﺪت ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از رﻓﺮﻣﺮ و‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎي ﺳﻨﺘﺰ از ﺧﻄﺮ ﺳﻤﻲ ﺷﺪن ﺑﺎ ﮔﻮﮔﺮد‪ ,‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﻮراك ﮔﻮﮔﺮد زداﻳﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮد زداﻳﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﻣﺤﺪوده دﻣﺎﻳﻲ ‪ 350‬ﺗﺎ ‪ 3800C‬و در راﻛﺘﻮر ﮔﻮﮔﺮد زداﻳﻲ‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺧﻮراك از ﻣﻴﺎن ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي اﻛﺴﻴﺪ روي ﻋﺒﻮر داده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪروژن ﻣﻄﺎﺑﻖ‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ واﻛﻨﺶ زﻳﺮ ﺟﺬب ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪H 2 s + Zno → Ζns + H 2 o‬‬ ‫)‪(4-3‬‬

‫اﮔﺮ ﺧﻮراك ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي آﻟﻲ ﻣﺜﻞ ﻣﺮﻛﺎﭘﺘﺎﻧﻬﺎ ﻳﺎ دﻳﺘﻮﻓﻴﻦ ﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﻋﻤﻞ‬

‫ﻫﻴﺪروژوﻧﺎﺳﻴﻮن در ﻣﺪت ﮔﻮﮔﺮدزداﻳﻲ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر در ﻳﻚ ﺑﺴﺘﺮ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‬

‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﺧﻮراك ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ از ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻛﻪ ﻏﻨﻲ از‬

‫ﻫﻴﺪروژن اﺳﺖ‪ ,‬ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻫﻴﺪروژوﻧﺎﺳﻴﻮن ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎي‬

‫ﻛﺒﺎﻟﺖ ـ ﻣﻮﻟﻴﺒﺪ ﻧﻴﻮم ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﮔﻮﮔﺮد ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﻛﻤﺘﺮ از ‪ ppm 0/1‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار را ﻣﻲ ﺗﻮان‬

‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪52‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -2-4-3‬ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎي رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر‬

‫در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ,‬ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎ و ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ‬

‫ﻫﻴﺪروژن و اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي ﻛﺮﺑﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺤﺼﻮل ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻣﻄﺎﺑﻖ‬

‫واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺗﻌﺎدﻟﻲ ﻓﻮق ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪:‬‬

‫‪⎛m‬‬ ‫⎞‬
‫‪C n H m + nH 2O ↔ nco + ⎜ + n ⎟ H 2‬‬ ‫)‪(5-3‬‬
‫‪⎝2‬‬ ‫⎠‬

‫‪CH 4 + H 2 o ↔ CO + 3H 2‬‬ ‫)‪(6-3‬‬

‫‪Co + H 2 o ↔ Co2 + H 2‬‬ ‫)‪(7-3‬‬

‫واﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﺪت ﮔﺮﻣﺎﮔﻴﺮ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﮔﺮﻣﺎي اﻳﻦ واﻛﻨﺶ ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﺎرج‬

‫ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﻄﺢ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﺎﻧﻮل در ﮔﺎز رﻓﺮﻣﺮ در ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﺗﺎ دﻣﺎ در ﺧﺮوﺟﻲ رﻓﺮﻣﺮ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت دﻣﺎي دﻳﻮاره ﻫﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬

‫و ﺿﺨﺎﻣﺖ دﻳﻮاره ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي رﻓﺮﻣﺮ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﻳﻌﻨﻲ در دﻣﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ رﻓﺮﻣﺮ‪,‬‬

‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺮﻣﺮ‪ ,‬آن ﺑﻪ اﻧﺮژي ﺗﺮاﻛﻢ‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻴﻦ دﻣﺎي رﻓﺮﻣﺮ )ﻟﻐﺰش ﻣﺘﺎن( و ﻓﺸﺎر رﻓﺮﻣﺮ‬

‫)اﻧﺮژي ﺗﺮاﻛﻢ ( اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻋﺪد اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫= ‪SN‬‬ ‫) ‪(H 2 − Co2 ) (Co + Co2‬‬ ‫)‪(8-3‬‬

‫اﮔﺮ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻻي ﻣﺘﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻮراك اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و ﻫﻴﭻ دي اﻛﺴﻴﺪ‬

‫ﻛﺮﺑﻨﻲ در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ,‬ﻋﺪد اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ‪ 2/8‬ﺗﺎ ‪ 3‬در ﻣﺤﺼﻮل ﮔﺎز ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬

‫‪53‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫واﻛﻨﺸﻬﺎي رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ در ﻣﺤﺪوده دﻣﺎﻳﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎًَ ‪ 6000C‬در ورودي ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺗﺎ‬

‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 9000C‬در ﺧﺮوﺟﻲ ﺟﺎي ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ آﻟﻴﺎژﻫﺎي ﭘﺮدوام ﺗﺮ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻧﻴﻜﻞ‪,‬‬

‫ﭼﺪن ﺷﺘﺎﺑﻲ و ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻓﺖ دروﻧﻲ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮام ﺑﺎ ﻓﺸﺎر و دﻣﺎي ﺑﺎﻻ‪ ,‬در ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫اﻛﺴﻴﺪه ﺷﺪن روي ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﻲ و ﻛﺎﻫﺶ اﺗﻤﺴﻔﺮ روي ﺳﻄﺢ داﺧﻠﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ دوام‬

‫ﺑﻴﺎورد‪.‬‬

‫ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻴﺪروژن‪ ,‬ﻣﻨﻮﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ و دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ‪ ,‬ﻣﻮاد ﺧﻨﺜﻲ‪ ,‬ﻣﺘﺎن‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﺸﺪه و ﺑﺨﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ,‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي رﻓﺮم را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺮوﺟﻲ از داﺧﻞ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﮔﺮﻣﺎي ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -3-4-3‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫‪ -1-3-4-3‬رﻓﺮﻣﺮ ‪Lurgi‬‬

‫رﻓﺮﻣﺮ ‪ Lurgi‬ﻳﻚ رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺎ دﻫﺎﻧﻪ ﺳﻮزان اﺳﺖ و در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﺰاﻳﺎي ﻳﻚ ﻃﺮح‬

‫ﻣﻌﻤﻮل از آن آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (3-3‬رﻓﺮﻣﺮ ‪Lurgi‬‬

‫‪54‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫• ﭼﻨﺪ ردﻳﻒ ﻟﻮﻟﻪ روي ﻫﻢ‪ ,‬ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﺘﺮي ﻣﺸﻌﻞ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ و ﮔﺮﻣﺎي ﻛﻤﺘﺮي از دﺳﺖ‬

‫ﻣﻲرود‪.‬‬

‫• دﻣﺎي دﻳﻮاره ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ ,‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﮔﺮم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫• ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﺸﻌﻞ آﺳﺎﻧﺘﺮ اﺳﺖ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺸﻌﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ زﻳﺮا ﺗﻌﺪاد ﻣﺸﻌﻞ ﻫﺎ‬

‫ﻛﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫• ﺗﺸﻜﻴﻞ ‪ Nox‬ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻮﺧﺖ ﺳﺎﻟﻢ ﺗﺮ و ﻳﻜﺴﺎن ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮدن ﻫﻮاي اﺣﺘﺮاق‬

‫ورودي ﺑﻪ ﻣﺸﻌﻞ ﻫﺎ‬

‫• رﻓﻊ آﺳﺎﻧﺘﺮ اﺧﺘﻼﻻت ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ‬

‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ رﻓﺮﻣﺮ ‪ ) Lurgi‬ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﻌﺸﻊ( در ﺷﻜﻞ )‪ (4-3‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (4-3‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ رﻓﺮﻣﺮ ‪Lurgi‬‬

‫‪55‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫اﺑﻌﺎد اﻳﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫• ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻨﺪي داﺧﻠﻲ در ﺑﺎﻻي ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ رﻓﺮﻣﺮ‬

‫• ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺑﻌﺎد ﺗﻌﺎدل در ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‬

‫• ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺮوﺟﻲ " ﻟﻮﻟﻪ اﻧﻘﺒﺎض"‬

‫• ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﭘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و در ردﻳﻒ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎًَ ﻃﻮل ﻗﺴﻤﺖ‬

‫ﺳﻮزان آن ‪ 12‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ ,‬ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﻣﺨﻠﻮط ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ و ﺑﺨﺎر‬

‫آب رﻓﺮم ﺷﺪه ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﻧﻴﻜﻞ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻻت ﺗﻌﺎدﻟﻲ ﻓﻮق‬

‫اﻟﺬﻛﺮ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬

‫• ﺧﻮراك ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﺷﺪه رﻓﺮﻣﺮ ﻛﻪ ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺑﺨﺎر آب ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳﺖ‪,‬‬

‫از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻼﻫﻚ در اﺗﺎﻗﻚ رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﻨﺪ راﻫﻪ ﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻮازي ﻣﻨﺘﺸﺮ‬

‫ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺳﭙﺲ از ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻼف ﻟﻮﻟﻪ ورودي در ﻫﺮ ﻟﻮﻟﻪ رﻓﺮﻣﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر‬

‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﭘﺨﺶ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬وﻳﮋﮔﻲ رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺎ ﻃﺮح ﻛﻼف ﻟﻮﻟﻪ اي ورودي‪ ,‬اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ‬

‫ﻛﻪ دﻣﺎي ورودي ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 650oC‬ﺑﺮﺳﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎزده‬

‫ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي رﻓﺮﻣﺮ رﺳﻴﺪ و دﻣﺎي ﻟﻮﻟﻪ دﻳﻮاره‬

‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻧﺘﺸﺎر ﻛﻤﺘﺮ ‪ Co‬و ‪ Nox‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻨﺪي داﺧﻠﻲ در ﺑﺎﻻي ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ رﻓﺮﻣﺮ از ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻي رﻓﺮﻣﺮ و‬

‫ﭘﻴﭻ ﻫﺎي ﻓﻠﻨﺞ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ,‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻧﻮﺳﺎن ﻣﺪاوم در دﻣﺎﻫﺎي‬

‫ﺑﺎﻻي ﺧﻮراك ورودي )‪ (650oC‬اﺟﺘﻨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ دﻣﺎي ﻣﺤﻴﻂ اﺗﺎﻗﻚ در‬

‫ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻓﺰودن ﻋﺎﻳﻖ ﻫﺎ در ﻛﻨﺎر ﻳﻚ اﻓﺸﺎﻧﻪ ﺧﺮوﺟﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪56‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫اﻓﺸﺎﻧﻪ ﻳﻚ ﭘﺮوﻓﺎﻳﻞ ﺗﺪرﻳﺠﻲ دﻣﺎ را در ورودي ﻟﻮﻟﻪ اﻳﺠﺎد و اﻓﺖ ﻓﺸﺎر را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻬﻴﻨﻪ‬

‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﺠﺎد ﺗﻌﺎدل در ﻣﺤﻔﻈﻪ ‪ Lurgi‬اﻧﺒﺴﺎط ﺑﺎﻻﻳﻲ را ﺑﺮاي ﻛﻼﻫﻚ‬

‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﺪوﻧﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﺣﺘﻴﺎﺟﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ‪,‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي رﻓﺮﻣﺮ را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ داﺧﻞ‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﮔﺮﻣﺎي ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ رﻓﺮﻣﺮ ‪ Lurgi‬اﺳﺖ‪ ,‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﮔﺎزي ﻏﻨﻲ از ‪ ,co‬و‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎي ﻳﻚ ﻛﻼﻫﻚ ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻪ داﺧﻠﺶ ﻋﺎﻳﻖ ﺷﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻧﻌﻄﺎف‬

‫ﭘﺬﻳﺮي ﻃﺮح ﻛﻼف ﻟﻮﻟﻪ اي را در ﺑﺮ دارد‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺮوﺟﻲ ‪ Lurgi‬از ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ اﻧﻘﺒﺎض ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ "ﺳﺮد" ﻛﻼﻫﻚ ﺟﻮش‬

‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ,‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ "ﺳﺮد" ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ دﻣﺎﻳﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از دﻣﺎي ﺷﺒﻨﻢ‬

‫ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻼﻫﻚ "ﺳﺮد" ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار اﻧﺒﺴﺎط را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻟﻮﻟﻪ‬

‫اﻧﻘﺒﺎض اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي ﻻزم ﺑﺮاي ﺟﺬب اﻧﺒﺴﺎط ﻃﻮﻟﻲ راﺣﺘﻲ در ﻛﻼﻫﻚ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻃﻮل‬

‫ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻛﻪ ﺑﺎ آﺳﺘﺮ ﻋﺎﻳﻖ ﻛﺎري ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ,‬ﺑﺮاي رﻓﺮﻣﺮﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻ را ﻓﺮاﻫﻢ‬

‫ﻣﻲ آورد‪ .‬ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻨﺪي ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻟﻮﻟﻪ اﻧﻘﺒﺎض از اﺷﻜﺎل ﻓﻴﺒﺮي ﺳﺮاﻣﻴﻜﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﻪ‬

‫ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺧﺮﻃﻮﻣﻲ از ﺟﻨﺲ ﻓﻮﻻد زﻧﮓ ﻧﺰن ‪10‬ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﺬب ﺗﺤﺮﻛﺎت و ﺗﺴﻬﻴﻞ‬

‫ﻛﺮدن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ اﻧﻘﺒﺎض ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ,‬اﺣﺎﻃﻪ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫واﻛﻨﺸﻬﺎي اﺻﻠﻲ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﺷﺪت ﮔﺮﻣﺎﮔﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﻨﺪ و ﮔﺮﻣﺎي ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ از‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺮارت ﺧﺎرﺟﻲ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺧﻼل ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻋﺎدي‪ ,‬ﻳﻚ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺎز‬

‫‪stainless steel 10‬‬

‫‪57‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺗﻤﻴﺰ ﺷﺪه از واﺣﺪ ﺳﻨﺘﺰ‪ ,‬ﮔﺎز ﺧﺎرج ﺷﺪه از واﺣﺪ ﺗﻘﻄﻴﺮ و ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺮاي ﺳﻮﺧﺖ‬

‫رﻓﺮﻣﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي اﻫﺪاف راه اﻧﺪازي ﮔﺎزﻫﺎي داغ دودﻛﺶ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ دودﻛﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در داﺧﻞ ﺟﻌﺒﻪ‬

‫ﺗﺸﻌﺸﻊ در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ,‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ راه‬

‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ ) ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه از ﮔﺎز دودﻛﺶ (‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﻪ‬

‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺟﺪا در ﻛﻨﺎر ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﻨﻨﺪه‬

‫اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه ﻛﻪ از ورود ﺧﻮراك و ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎز در دودﻛﺶ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺴﺘﻦ ﺷﻴﺮﻫﺎي‬

‫ﻗﻄﻊ ﻛﻨﻨﺪه اﺻﻠﻲ‪ ,‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -4-4-3‬آراﻳﺶ ﺟﺎي ﮔﺰﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫‪11‬‬
‫‪ -1-3-4-3‬ﭘﻴﺶ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ‬

‫اﮔﺮ ﺧﻮراك ﺷﺎﻣﻞ اﺟﺰاء ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻲ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬

‫ﺑﺨﺎﻃﺮ دﻓﻊ ﻛﺮﺑﻦ در ﻧﺘﻴﺠﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻛﺮاﻛﻴﻨﮓ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﺶ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺧﻮراك در ﭘﻴﺶ رﻓﺮﻣﺮ از اﻳﻦ اﻣﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﺷﻮد‪) ,‬ﺷﻜﻞ‬

‫‪ 3-3‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ در راﻛﺘﻮر آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ‪ ,‬ﻳﻚ ﮔﺎز ﻏﻨﻲ از ﻣﺘﺎن‬

‫و ﻫﻴﺪروژن را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑﺮاي رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر اﺻﻠﻲ اﻳﺠﺎد‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪pre reforming 11‬‬

‫‪58‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪12‬‬
‫ﺧﻮراك ﻓﺮآﻳﻨﺪ و رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر آب‬ ‫ﭘﻴﺶ رﻓﺮﻣﺮ از ﻧﻮع ﺑﺴﺘﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﻓﺮاﮔﺮم ﻛﻦ‬

‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺧﻮراك ﮔﻮﮔﺮد زداﻳﻲ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺑﺨﺎر ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه و از ﻣﻴﺎن ﺑﺴﺘﺮ‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در آﻧﺠﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮ و درﺻﺪ‬

‫ﻛﻤﻲ از ﻣﺘﺎن ﻃﺒﻖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﻳﺮ رﻓﺮم ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫‪m‬‬
‫( ‪C n H m + nH 2 o ↔ nco 2 +‬‬ ‫‪+ n) H 2‬‬ ‫)‪(8-3‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ :‬ﻣﺘﺎن ﺳﺎزي‬ ‫‪Co + 3H 2 ↔ cH 4 + H 2 o‬‬ ‫)‪(9-3‬‬

‫‪ :‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‬ ‫‪Co + H 2 o ↔ Co2 + H 2‬‬ ‫)‪(10-3‬‬

‫ﮔﺎز ﭘﻴﺶ رﻓﺮم ﺷﺪه در ﻣﺤﺪوده دﻣﺎﻳﻲ ‪ 380‬ﺗﺎ ‪ 480oC‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻮازﻧﻪ ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﻠﻲ ﻛﻪ‬

‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي ﺑﺎﻻﺗﺮ ‪ Hc‬آن در ﺧﻮراك ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺪﻛﻲ ﮔﺮﻣﺎزا ﻳﺎ ﮔﺮﻣﺎ ﮔﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪,‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﮔﺎز ﭘﻴﺶ رﻓﺮم ﺷﺪه در ﺧﺮوﺟﻲ ﭘﻴﺶ رﻓﺮﻣﺮ در ﺣﺎل ﺗﻌﺎدل اﺳﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ‬

‫ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺷﺪن رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﺳﺖ‪ ,‬ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺪازه رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر اﺳﺎﺳﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ,‬ﻣﻘﺪار ﮔﺮﻣﺎي‬

‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در ﮔﺮم ﻛﺮدن از ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر‪ ,‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل در ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮاي ‪ Hc‬ﺑﺎﻻﺗﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪,‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﺪد اﺳﺘﻮ ﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و آراﻳﺶ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﮔﺮﻣﺎي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﻋﻤﺪﺗﺎًَ ﺑﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪super heater 12‬‬

‫‪59‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ Co2 -2-4-4-3‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻮراك اﺿﺎﻓﻲ‬

‫اﮔﺮ ‪ Co2‬از ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﺻﺮﻓﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ‬

‫ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻮراك اﺿﺎﻓﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ داراي ﻳﻚ ﻋﺪد اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي‬

‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻴﻦ ‪ 2/8‬ﺗﺎ ‪ 3‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎًَ ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ Co2 .‬ﺑﺎ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻳﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪن ﻋﺪد اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪Co2‬‬

‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮري ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﺪد اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ‪ 2/05‬ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺘﺎﻧﻮل از ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻴﻨﻲ از ﮔﺎز‬

‫ﺳﻨﺘﺰ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﮔﺎز اﺳﺘﻜﻴﻮﻣﺘﺮﻳﻚ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻴﭻ ﻫﻴﺪروژن ﻣﺎزادي ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و‬

‫ﻓﻘﻂ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﺸﺪه ﺑﻲ اﺛﺮ دارد‪ ,‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ,‬ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ‪ ,‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ و اﻧﺮژي ﺗﺮاﻛﻤﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ,‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬

‫ﻛﻞ واﺣﺪ ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ‪ Co2‬ﺧﻮراﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬

‫ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ‪ Co2‬ﺗﺎ اﻧﺪازه اي ﺑﻪ ‪ co‬و ‪ H2o‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪,‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻛﺮﺑﻦ ﺧﻮراك ﺗﺎ ﺣﺪي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ,‬واﺣﺪ ﺳﻨﺘﺰ‬
‫‪Co‬‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬زﻳﺮا ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺘﺎﻧﻮل در ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫‪Co 2‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ,‬اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ Co2 ,‬ﺑﺎ ﻣﻜﺶ از ﺳﻮي ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺷﺪن واﺣﺪﻫﺎي رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر و ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﮔﺮﻣﺎي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫‪60‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎج ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﮔﺮم ﻛﺮدن و ﺳﺮد ﻛﺮدن ﻫﺮ ﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ ,‬ﻏﻴﺮ‬

‫از اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ‪ Co2‬ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮي ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﻨﺒﻊ ﻛﻤﻜﻲ ‪ Co2‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎي ﮔﺰﻳﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﺷﻮد زﻳﺮا ﻫﻴﭻ ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﺑﺮاي ﺑﺨﺎر وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ‪ co2‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‬

‫رود‪ ,‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬واﺣﺪ ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل ‪ Lurgi‬ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ‪ ,‬وﻗﺘﻲ‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ,‬ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪61‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -5-4-3‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﮔﺮﻣﺎي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه‬

‫ﻧﻤﻮدار ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺴﻤﺖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺎﻣﻞ رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر آب و ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﮔﺮﻣﺎي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه‬

‫در ﺷﻜﻞ )‪ (5-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (5-3‬ﻗﺴﻤﺖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر‬

‫‪ -6-4-3‬ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﮔﺎز دودﻛﺶ‬

‫ﮔﺎزﻫﺎي دودﻛﺸﻲ ﻛﻪ رﻓﺮﻣﺮ را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ,‬از ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﻛﺎﻧﺎل ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‬

‫ﮔﺮﻣﺎي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﮔﺎز دودﻛﺶ وارد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﮔﺮﻣﺎي ﻣﺤﺴﻮس ﮔﺎز‬

‫دودﻛﺶ‪ ,‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﮔﺮوه از ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭼﻴﺪه ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﺮدن ﺧﻮراك ﺑﺮاي ﮔﺮم ﻛﺮدن ﻣﺨﻠﻮط ﮔﺎز و ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود ودر ﺧﺮوﺟﻲ‬

‫رﻓﺮﻣﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎًَ در آن ﻓﺮاﮔﺮم ﻛﺮدن ﺑﺨﺎر ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ )‪ (HP‬و ﺑﺨﺎر ﻓﺸﺎر‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻂ )‪ (MP‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﮔﺎزﻫﺎي دودﻛﺶ ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪ ,‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻫﻮاي اﺣﺘﺮاق ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﺷﺪه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪62‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﮔﺮم ﻛﺮدن رﻓﺮﻣﺮ و اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎزﻫﺎي دودﻛﺶ از ﻣﻴﺎن ﻗﺴﻤﺖ‬

‫ﺣﺮارت ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻓﻦ ﻛﻪ ﮔﺎز دودﻛﺶ را ﺑﻪ اﺳﺘﺎك )‪ (stack‬ﭘﺨﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪,‬‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -7-4-3‬ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه‬

‫ﮔﺎزﻫﺎي رﻓﺮم ﺷﺪه در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻼﻫﻚ ﺳﺮد ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺣﺮارﺗﻲ ﻗﺎﺑﻞ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎ ﺗﻮان ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﻧﺮژي را ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎز وارد دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﮔﺮﻣﺎي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه‬

‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺨﺎر ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻي اﺷﺒﺎع را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﮔﺮﻣﺎي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﻳﻚ ﺳﺮد‬

‫ﻛﻦ ﺑﺎ آراﻳﺶ اﻓﻘﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺻﻔﺤﻪ ﻟﻮﻟﻪ اي ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻣﺨﺰن ﺑﺨﺎر ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ‬

‫ﺑﺼﻮرت رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺗﻤﺎس دارد و از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﻳﮓ ﺑﺨﺎر را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ در ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﻦ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫ﺳﺮدﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﺎر رﻓﺮم ﺷﺪه ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﻦ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ‬

‫ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﻦ آب ﺧﻮراك دﻳﮓ ﺑﺨﺎر راه ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و در آﻧﺠﺎ آب ﺧﻮراك دﻳﮓ ﺑﺨﺎر‬

‫)‪ (BFW‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه در ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﻄﻴﺮ ﻛﻪ در آن ﮔﺮﻣﺎي ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه ﺑﺮاي‬

‫اﺳﺘﻔﺎده در دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‪ ,‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺗﺒﺎدل‪ ,‬ﮔﺮﻣﺎ در ﭘﻴﺶ‬

‫ﮔﺮم ﻛﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ‪ BFW‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﺎ دﻣﺎي ﻣﻜﺶ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﮔﺎز‬

‫رﻓﺮم ﺷﺪه‪ ,‬در ﺳﺮد ﻛﻦ ﻫﻮا و ﺳﺮد ﻛﻦ ﻣﻴﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺧﻼل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎ‪,‬‬

‫دﻣﺎي ﮔﺎز ﺑﻪ زﻳﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺒﻨﻢ اﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻔﻜﻴﻚ آب ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺎﻳﻊ ﺷﺪه‪ ,‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً اﻧﺠﺎم‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه ﺑﻪ واﺣﺪ ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل راه ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪63‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -5-3‬ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫‪ -1-5-3‬ﭼﻜﻴﺪه‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪ Lurgi‬از ﺳﻨﺘﺰ ﻫﻴﺪروژن‪ ,‬ﻣﻮﻧﻮﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ و دي اﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ‬

‫در ﺣﻀﻮر ﻣﺲ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺳﻨﺘﺰ اﺻﻠﻲ‬

‫در زﻳﺮ آﻣﺪه اﻧﺪ‪:‬‬

‫‪Co 2 + 2 H 2 ↔ cH 3 oH‬‬ ‫)‪(11-3‬‬

‫‪Co 2 + 3H 2 ↔ cH 3 oH + H 2 o‬‬ ‫)‪(12-3‬‬

‫اﻳﻦ واﻛﻨﺸﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺪت ﮔﺮﻣﺎزا ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﮔﺮﻣﺎي واﻛﻨﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻳﻊ از ﻣﻨﺒﻊ ﺧﻮد ﺟﺪا‬

‫ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎزده راﻛﺘﻮر ﻣﺘﺎﻧﻮل ‪ Lurgi‬ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﺮح داده‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -2-5-3‬ﺷﺮح ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫‪ -1-2-5-3‬راﻛﺘﻮر ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ وﻳﮋه راﻛﺘﻮر ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل ‪ Lurgi‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ‪ Lurgi‬از ﻳﻚ راﻛﺘﻮر ﻟﻮﻟﻪ اي ﺷﻜﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 30‬ﺳﺎل‬

‫ﭘﻴﺶ روﻧﻖ ﮔﺮﻓﺖ و از آن زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ در ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﻤﺎري از ﭘﻠﻨﺖ ﻫﺎي ﺳﻨﺘﺰي ﺑﻪ ﻛﺎر‬

‫ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﻜﻞ )‪ (6-3‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ راﻛﺘﻮر ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪64‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ :(6-3‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ راﻛﺘﻮر ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫راﻛﺘﻮر ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺒﺪل ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﻟﻮﻟﻪ ﻛﻪ در آن ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ در‬

‫ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آب ﺟﻮش اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪه‪ ,‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه وارد ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و از ﻣﻴﺎن ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺳﻨﺘﺰ در‬

‫آﻧﺠﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ,‬ﻣﻲ ﮔﺬرد‪ .‬ﮔﺮﻣﺎي واﻛﻨﺶ از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺳﻄﺤﻲ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن آب ﺧﻮراك دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﺑﻴﻦ ﭘﻮﺳﺘﻪ راﻛﺘﻮر و ﻣﺨﺰن ﺑﺨﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ‬

‫ﺑﺎﻻي راﻛﺘﻮر اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺨﻠﻮط واﻛﻨﺶ ﭘﺲ از آن از ﭘﺎﻳﻴﻦ راﻛﺘﻮر ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫راﻛﺘﻮر ﻟﻮﻟﻪ اي ‪ Lurgi‬ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ دارد‪:‬‬

‫• در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ آب ﺟﻮش از ﻣﻴﺎن ﻓﻀﺎي اﻃﺮاف ﭘﻮﺳﺘﻪ‪ ,‬ﮔﺮﻣﺎي واﻛﻨﺶ‬

‫ﺑﻲدرﻧﮓ از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬واﻛﻨﺶ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎﻣﻼً ﻫﻤﺪﻣﺎ اﻧﺠﺎم‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺸﺎر آب ﺟﻮش ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺨﺎر‬

‫‪65‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫آب ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻓﺸﺎر ﺟﻮش و دﻣﺎي ﺟﻮش ﺑﺮاﺳﺎس‬

‫دﻣﺎي آب ﺟﻮش و ﻧﮕﻬﺪاري دﻣﺎ ﺑﺼﻮرت ﺛﺎﺑﺖ و ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﺑﺴﺘﺮ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫• ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ %80‬از ﮔﺮﻣﺎي واﻛﻨﺶ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺨﺎر ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ )ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‬

‫‪ 40‬ﺑﺎر( ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 1/4‬ﺗﻨﻲ‬

‫از ﺑﺨﺎر آب در ﻫﺮ ﺗﻦ ﻣﺘﺎﻧﻮل در وﻫﻠﻪ اول ﺑﺮاي ﺣﺮﻛﺖ دادن ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫• ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮔﺮﻣﺎي ﻣﻮﺛﺮ از ﻃﺮف واﻛﻨﺶ اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﻠﻨﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬

‫ﺧﻴﻠﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎز و ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﮔﺎز ‪ co‬اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ,‬ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ و ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫• ﺷﺮاﻳﻂ واﻛﻨﺶ ﻫﻤﺪﻣﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖ دﻣﺎي ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻓﺮﺿﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ‬

‫ﻣﺲ اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﻲ را در ﺳﻄﺢ ﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕﻪ ﻣﻲ دارد‪ .‬اﻳﻦ‬

‫ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺧﻴﻠﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ,‬ﻋﻤﺮ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل آﻧﻘﺪر‬

‫ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻤﻲ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﺮﻋﻲ در ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎم دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺧﻮب اﻛﺜﺮ ﭘﻠﻨﺖ ﻫﺎي ‪ Lurgi‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ‬

‫اوﻟﻴﻪ ﺑﻌﺪ از ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 5‬ﺳﺎل ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫• در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ ,‬راﻛﺘﻮر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﭘﺮ و ﺧﺎﻟﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺨﺮوط ﻣﺤﺎﻓﻆ راﻛﺘﺮو ﻛﻪ از ﺑﺴﺘﺮي ﺑﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎي ﺳﺎﭼﻤﻪ اي ﺳﺮاﻣﻴﻜﻲ ﭘﺮ ﺷﺪه‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﻣﻮﺟﻮد در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ در ﻣﻘﻄﻊ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﻟﻮﻟﻪ اي رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ را ﭘﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﺎﻣﺘﻮازن‬

‫‪66‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮ ﻗﺮص ﻫﺎي ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‬

‫ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎز ﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي‬

‫ﺗﺨﻠﻴﻪ از ﻣﻴﺎن راﻛﺘﻮرﻫﺎي اﺻﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫• ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ دﻳﮕﺮ ﻃﺮح اﻳﻦ راﻛﺘﻮر زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻛﻮﺗﺎه راه اﻧﺪازي آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺎر ﻣﻌﻤﻮﻻًَ از‬

‫ﻣﻴﺎن ﻳﻚ اﻓﺸﺎﻧﻚ )‪ (ejector‬ﺑﻪ داﺧﻞ ﭘﻮﺳﺘﻪ راﻛﺘﻮر ﭘﺮ از آب ﻣﻲ رود و ﻣﻮﺟﺐ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ آب و ﮔﺮم ﺷﺪن ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي داﺧﻠﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﮔﺮم ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي راه‬

‫اﻧﺪازي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ,‬در ﺧﻼل ﺗﻮﻗﻒ ﻛﻮﺗﺎه واﺣﺪ ﺳﻨﺘﺰ راﻛﺘﻮر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬

‫ﺣﺘﻲ روي "وﺿﻌﻴﺖ ﺛﺎﺑﺘﻲ" در ﻓﺸﺎر و دﻣﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﻓﺸﺎﻧﻚ‬

‫ﺑﺨﺎر ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (7-3‬ﻃﺮح راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻔﺮد‬

‫‪67‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (8-3‬ﻃﺮح راﻛﺘﻮر دو ﺗﺎﺋﻲ‬

‫• اﮔﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاد ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﭘﻠﻨﺖ ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬آراﻳﺶ راﻛﺘﻮرﻫﺎي دوﺗﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬

‫ﻫﺮ ﻳﻚ ﻧﻴﻤﻲ از ﻣﻘﺪار ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺘﺎﻧﻮل را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ,‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار‬

‫ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫در ﺷﻜﻞ )‪ (8-3‬ﻃﺮح ﻳﻚ راﻛﺘﻮر دو ﺗﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﺑﺨﺎر آب را در ﺑﺎﻻ ﻧﻴﺎز‬

‫دارد‪ ,‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -2-2-5-3‬ﭼﺮﺧﻪ ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻪ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻋﺒﻮر از راﻛﺘﻮر ﻣﻨﻔﺮد‬

‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‪ ,‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ,‬ﮔﺎزﻫﺎي واﻛﻨﺶ ﻧﺪاده در ﻳﻚ ﭼﺮﺧﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬

‫‪68‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (9-3‬ﻳﻚ ﻃﺮح ﻛﻠﻲ از ﭼﺮﺧﻪ ﺳﻨﺘﺰ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ‬

‫دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻗﺴﻤﺖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ را ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 18bar‬ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و وارد ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﮔﺎز‬

‫ﺳﻨﺘﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﺎ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﺷﺎﻣﻞ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺖ و در‬
‫‪13‬‬
‫ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺗﺮاﻛﻢ در ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻻي ‪60‬‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻣﺒﺪل داﺧﻠﻲ و ﺗﻔﻜﻴﻚ ﮔﺮ ﻣﺎﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﺗﺎ‪ 80‬ﺑﺎر ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﺗﺎ دﻣﺎي ورودي راﻛﺘﻮر ﺑﻪ‬

‫ازاء ﺳﺮد ﺷﺪن ﮔﺎز داغ ﺧﺮوﺟﻲ راﻛﺘﻮر در ﻣﺒﺪل ﮔﺮم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً در راﻛﺘﻮر ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮام ﺑﺨﺎر ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ,‬اﻧﺠﺎم‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ ﮔﺎز داغ ﺧﺮوﺟﻲ راﻛﺘﻮر ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﺒﺎدل ﺣﺮارﺗﻲ را ﺑﺎ ﮔﺎز ورودي‬

‫راﻛﺘﻮر اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻣﺤﺼﻮل و ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﻧﻬﺎﻳﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻫﻮا اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و‬

‫ﺳﭙﺲ آب ﺳﺮد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت‪ ,‬ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﺮدن ‪ BFW‬در ﻳﻚ ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻲ‬

‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﻣﺒﺪل داﺧﻠﻲ و ﺳﺮد ﻛﻦ ﻫﻮا ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ روش ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺨﻠﻮط دو ﻓﺎ زي واﻛﻨﺶ از ﻗﺒﻞ ﺳﺮد ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎم راه‬

‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ‪ ,‬ﻣﺘﺎﻧﻮل‪ ,‬آب و ﮔﺎزﻫﺎي ﺣﻞ ﻧﺸﺪه از ﮔﺎزﻫﺎي واﻛﻨﺶ ﻧﺪاده ﺟﺪا‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺰء ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ واﺣﺪ ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺧﻮراﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺟﺰء ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر‬

‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ راه ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و در آﻧﺠﺎ ﻣﺠﺪداً ﻓﺸﺮده و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ و ﻫﻢ‬

‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﮔﺎز ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎً ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻫﺎي ﺑﺨﺎر ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫)‪(Candensate Seperator‬‬

‫‪69‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻗﺒﻞ از وارد ﺷﺪن ﺑﻪ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‪ ,‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ از ﮔﺎز واﻛﻨﺶ ﻧﺪاده از ﭼﺮﺧﻪ‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺟﺘﻨﺎب از ﺗﺠﻤﻊ ﮔﺎزﻫﺎي ﺑﻲ اﺛﺮ و ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﻴﺪروژن اﺿﺎﻓﻲ زداﻳﺶ‬

‫)‪ (Parge‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎز زداﻳﺶ ﺷﺪه‪ ,‬ارزش ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اي دارد و ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ‬

‫ﻋﻨﻮان ﺳﻮﺧﺖ در ﻗﺴﻤﺖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ آراﻳﺶ ﻫﺎي ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر و ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺎي ﭘﻠﻨﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ,‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ و ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻫﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮاي‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ و ﮔﺎز ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ روي ﻳﻚ ﻣﺤﻮر‬

‫ﭼﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻣﻨﻔﺮد ﻫﺪاﻳﺖ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -6-3‬واﺣﺪ ﺗﻘﻄﻴﺮ ﻣﺘﺎﻧﻮل‬

‫‪ -1-6-3‬ﭼﻜﻴﺪه‬

‫ﻣﻮاد ﺧﺎم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺷﺎﻣﻞ آب‪ ,‬ﮔﺎزﻫﺎي ﺣﻞ ﻧﺸﺪه و ﻳﻚ ﻣﻘﺪاري از‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﺮﻋﻲ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻧﻘﺎط ﺟﻮش ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﻫﻢ‬

‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﻣﺘﺎﻧﻮل را دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﺪف از واﺣﺪ ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺣﺬف ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ دﺳﺖ‬

‫آوردن ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺎ ﺧﻠﻮص دﻟﺨﻮاه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻬﻢ در ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﻧﺠﺎم‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫• ﮔﺎز زداﻳﻲ )‪(Dagessing‬‬

‫• ﺣﺬف ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﻲ ﺑﺎ ﻧﻘﻄﺔ ﺟﻮش ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫• ﺣﺬف ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﺮﻋﻲ ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﺑﺎﻻ‬

‫‪70‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﮔﺎزﻫﺎري ﺣﻞ ﺷﺪه ) ﻣﺜﻼً ‪ CH4 ,H2 ,Co2 ,Co‬و ‪ (N2‬از ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎم ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺗﺒﺨﻴﺮ‬

‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺳﺎده در ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ و در داﺧﻞ ﻣﺨﺰن اﻧﺒﺴﺎط ﮔﺎز ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺬف ﻣﻮاد ﺳﺒﻚ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺮج ) ﻣﺜﻼًَ ﻓﺮﻣﺎﺗﻬﺎ‪ ,‬ﻛﺘﻮﻧﻬﺎ‪ ,‬آﻟﺪﺋﻴﺪﻫﺎ و ﻏﻴﺮه( و ﮔﺎزﻫﺎي ﺣﻞ‬

‫ﻧﺸﺪه ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه در ﻳﻚ ﺑﺮج ﭘﻴﺶ راه اﻧﺪاز‪ 14‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺘﺎﻧﻮل از ﻣﻮاد‬

‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ) اﺗﺎﻧﻞ‪ ,‬آب‪ ,‬اﻟﻜﻞ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ( در ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﻄﻴﺮ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎﻟﺺ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻳﺎ دو‬

‫ﺳﺘﻮن ﺟﺪا ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (10-3‬ﺳﺘﻮن ﺗﻘﻄﻴﺮ ﻳﻚ ﭘﻠﻨﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل ‪1000 Mtpd‬‬

‫‪Prerun Tower 14‬‬

‫‪71‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (11-3‬ﺳﺘﻮن ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺳﻪ ﺗﺎﻳﻲ از ﭘﻠﻨﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل ‪2000 Mtpd‬‬

‫‪ Lurgi‬دو اﺻﻞ اﺳﺎﺳﻲ را ﺑﺮاي ﺗﻘﻄﻴﺮ اراﺋﻪ داده ﻛﻪ ﻫﺮ دو در ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﭘﻠﻨﺖ ﻫﺎي‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﺻﻠﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري دو ﺳﺘﻮن ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬و ﺑﻌﺪي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در‬

‫اﻧﺮژي از ﺳﻪ ﺳﺘﻮن ﺗﻘﻄﻴﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪72‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -2-6-3‬ﺷﺮح ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫‪ -1-2-6-3‬ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ‬

‫دو ﺑﺮج ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻧﺮژي ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻻزم‬

‫اﺳﺖ‪ ,‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﺳﺎده ﻓﺮض ﺷﻮد )ﺑﺪون ﻫﻴﭻ دي اﻛﺴﻴﺪ‬

‫ﻛﺮﺑﻨﻲ( ﻳﺎ اﮔﺮ ورود ﺑﺨﺎر آب ﺑﻪ دﻳﮓ ﻫﺎي ﺑﺨﺎر ﺳﺘﻮن اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬اﻳﻦ ﻃﺮح‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮج ﺗﻘﻄﻴﺮ دوﺗﺎﻳﻲ در ﺷﻜﻞ )‪ (12-3‬ﻧﺸﺎن داده‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ :(12-3‬واﺣﺪ ﺗﻘﻄﻴﺮ دو ﺑﺮﺟﻲ‬

‫‪73‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭼﺮﺧﻪ ﺳﻨﺘﺰ را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ,‬در داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﮔﺎز اﻧﺒﺴﺎط ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺳﺮﻳﻊ‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎزﻫﺎي ﺣﻞ ﻧﺸﺪه رﻫﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ و از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ داﺧﻞ ﺧﻂ ﮔﺎز‬

‫اﻧﺒﺴﺎط ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎم ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﺘﻮن ﭘﻴﺶ راه اﻧﺪاز ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﺮﻋﻲ ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ,‬ﺧﻮراﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮاد ﺳﺒﻜﺘﺮ ﺑﻪ‬

‫ﺑﺎﻻي ﺑﺮج ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از ﺑﺨﺎرات ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺎرات ﺑﺎﻻي ﺑﺮج‬

‫ﺑﻪ ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮر ﺳﺘﻮن ﭘﻴﺶ راه اﻧﺪاز ﻋﺒﻮر داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و در آﻧﺠﺎ ﻣﺎﻳﻊ ﻛﺮدن ﺑﺨﺎرات‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮل اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ )‪ (Reflux vessel‬ﻓﺮﺳﺘﺎده‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﺳﺒﻜﺘﺮ ﻣﺎﻳﻊ ﻧﺸﺪه از ﺑﺎﻻي ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﺳﺮد ﻛﻦ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﮔﺎز ﻛﻪ در آن ﻣﺎﻳﻊ‬

‫ﻛﺮدن ﺑﺨﺎرات ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺧﺎرج از ﮔﺎزﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﺷﺪه اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﻣﻨﺘﻘﻞ‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﺎﻳﻊ ﺷﺪه ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻛﻪ از آﻧﺠﺎ ﻣﻮاد ﺳﺒﻜﺘﺮ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ‬

‫ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ,‬ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻮاد ﺳﺒﻜﺘﺮ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﮔﺎز اﻧﺒﺴﺎط‪ ,‬ﻫﺮ دو ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آب و‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺷﺒﺎع ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﻴﺮون راه ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻲ ﺗﻮان از آﻧﻬﺎ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ از ﻣﺨﺰن ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد و از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻤﭗ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺳﺘﻮن‬

‫ﭘﻴﺶ راه اﻧﺪاز ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺳﺘﻮن از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﻮﺳﻂ دﻳﮓ ﻫﺎي ﺑﺨﺎر ﺗﺮﻣﻮﺳﻴﻔﻮن ﻛﻪ ﺑﺨﺎر‬

‫ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه را در ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ,‬ﮔﺮم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه ﺑﻪ‬

‫ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮل ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮج ﺑﻪ ﺳﺘﻮن ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎﻟﺺ ﺧﻮراﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺪف از ﻗﺮار دادن‬

‫ﺳﺘﻮن ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎﻟﺺ ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻣﺘﺎﻧﻮل از آب و دﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺎرات‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎﻻي ﺑﺮج در ﻳﻚ ﺳﺮد ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻮا‪ ,‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺳﭙﺲ در ﺳﺮد ﻛﻦ‬

‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺮد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و آﻧﮕﺎه در ﻣﺨﺰن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪74‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﺑﺮج ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﭘﻤﭗ ﻣﻲﺷﻮد‪ ,‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ‬

‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ذﺧﻴﺮه ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎﻟﺺ در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﺎدل ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آب ﻓﺮآﻳﻨﺪ از ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺳﺘﻮن‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎﻟﺺ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ آب ﻛﻨﺎر ﮔﺬر‪ ,‬ﻣﺘﺎﻧﻮل‪ ,‬اﺗﺎﻧﻮل و اﻟﻜﻞ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﺗﺨﻠﻴﻪ‬

‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ آب ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﭘﻤﭗ ﻣﻲ ﺷﻮد و درآﻧﺠﺎ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫ﺧﻮراك ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -2-2-6-3‬ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در اﻧﺮژي‬

‫ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺳﺘﻮن ﺑﺮاي ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در اﻧﺮژي ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از ‪ co2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و‬

‫ﻳﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺎي ﭘﻠﻨﺖ ﺑﺰرگ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ,‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮدار ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ از ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺑﺮج درﺷﻜﻞ )‪ (13-3‬ﻧﺸﺎن‬

‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ :(13-3‬ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺑﺮج‬

‫‪75‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫واﺣﺪ ﺗﻘﻄﻴﺮ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ ,‬اﻣﺎ ﺳﺘﻮن ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ دو ﺳﺘﻮن ﺟﺪا‬

‫از ﻫﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﻳﻜﻲ در ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و دﻳﮕﺮي در ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ‪.‬‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎﻟﺺ از ﺑﺎﻻي ﻫﺮ دو ﺳﺘﻮن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ اﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ دو ﺑﻴﻦ ‪ 40‬ﺗﺎ‬

‫‪ 60‬درﺻﺪ از ﻣﺤﺼﻮل را ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮم ﻛﻦ ﺳﺘﻮن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﺤﻴﻂ از ﮔﺮﻣﺎي‬

‫ﺑﺨﺎرات ﺑﺎﻻي ﺳﺘﻮن ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﻬﺮه ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﺎﻳﻊ ﻛﺮدن را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ در اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﮔﺮم ﻛﺮدن ﺳﺘﻮن ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎﻟﺺ ﺗﺎ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ‪%35‬‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -3-2-6-3‬روﺷﻬﺎي دﻳﮕﺮ‬

‫آب ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ,‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 0/5‬درﺻﺪ ﺟﺮﻣﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل و اﻟﻜﻞ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻧﺼﺐ ﻳﻚ ﮔﺎزي ﻛﻨﻨﺪه در ﺳﺘﻮن ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺧﺎﻟﺺ )ﺑﺎ ﻓﺸﺎر‬

‫اﺗﻤﺴﻔﺮي(‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 100 ppm‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪن ﻣﺘﺎﻧﻮل‪ ,‬اﺗﺎﻧﻮل و آب‪,‬‬

‫ﻏﻠﻈﺖ اﺗﺎﻧﻮل ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ در ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺳﺘﻮن ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﻴﻨﻲ‬

‫ﺧﻮراك و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮج اﺳﺖ‪ ,‬ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن زداﻳﺶ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻗﺴﻤﺖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺮاي‬

‫ﺳﻮﺧﺘﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺨﻠﻴﻪ آب ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ‪ 15‬ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪,‬‬

‫آن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻗﺴﻤﺖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﻣﺼﺮف ﺷﻮد‪.‬‬

‫آب ﻓﺮاﻳﻨﺪ در دﻳﮓ ﺑﺨﺎر اﺿﺎﻓﻲ ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد‪ ,‬ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ‬

‫ﺑﺨﺶ اﺻﻠﻲ ﺑﺨﺎر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ دﻳﮓ ﺑﺨﺎر آب ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ‬

‫‪waste water treatment 15‬‬

‫‪76‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻛﺎﻣﻼ در ﻗﺴﻤﺖ ﮔﺮﻣﺎي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه ﺑﻴﻦ ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﻦ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ,‬و ﭘﻴﺶ‬

‫ﮔﺮم ﻛﻦ ‪ BWF‬واﻗﻊ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -7-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺨﺎر آب و ﻣﻴﻌﺎن‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺨﺎر‪ ,‬ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﻠﻨﺖ‬

‫و زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ‪ ,‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺨﺎر ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﻠﻨﺖ ادﻏﺎﻣﻲ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‬

‫ﻳﻜﻲ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ ,‬در ﺷﻜﻞ )‪ (14-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻳﻨﺠﺎ ﺳﻪ ﺳﻄﺢ از ﺑﺨﺎر ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺎي ﭘﻠﻨﺖ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺎﻻي ‪300 Mtpol‬‬

‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ :(14-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺨﺎر‬

‫• ﺑﺨﺎر ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ )‪ 80 ) (HP‬ﺗﺎ ‪ 120‬ﺑﺎر (‬

‫• ﺑﺨﺎر ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ )‪ ) (MP‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 40‬ﺑﺎر (‬

‫‪77‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫• ﺑﺨﺎر ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ )‪ ) (LP‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 3/5‬ﺗﺎ ‪ 5‬ﺑﺎر (‬

‫ﺑﺨﺎر ورودي ﺑﻪ ﻛﻼﻫﻚ ﺑﺨﺎر در ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ از ﻗﺴﻤﺖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد و در آﻧﺠﺎ‬

‫ﭘﻴﺶ ﮔﺮم‪ ,‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻓﺮا داغ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻜﺎر ﺑﺮدن ﮔﺎز دودﻛﺶ و ﮔﺮﻣﺎي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﮔﺎز رﻓﺮم‬

‫ﺷﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺨﺎر ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﮔﺎز ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و ﮔﺎز‬

‫ﺳﻨﺘﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺎر ﺧﺮوﺟﻲ از ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ راه ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺎر‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ در رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺑﺨﺎر ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ در راﻛﺘﻮر ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه و ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻗﺴﻤﺖ ﮔﺮﻣﺎي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﮔﺎز‬

‫دود ﻛﺶ ﻓﺮا داغ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻼﻫﻚ ﺑﺨﺎر ‪ ,MP‬ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻫﺎي ﺑﺨﺎر ﻣﺘﻌﺪد و ﺑﺨﺎر ﻓﺮاﻳﻨﺪ را‬

‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺎر ﺧﺮوﺟﻲ از ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺨﺎر ‪ LP‬ﺗﻨﺰل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً در ﮔﺮم‬

‫ﻛﻦ ﻫﺎي ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺑﻪ ازاي ﮔﺮم ﻛﺮدن ﺳﺘﻮﻧﻬﺎ‪ ,‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬از ﻣﻴﺎن روﺷﻬﺎي‬

‫راهاﻧﺪازي‪ ,‬روﺷﻲ ﻛﻪ در آن دﻳﮓ ﺑﺨﺎر راه اﻧﺪاز ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻛﺎر ﺗﻬﻴﻪ ﺑﺨﺎر ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ‬

‫ﻫﻤﺎن ﺑﺨﺎر ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ درون ﻛﻼﻫﻚ اﺻﻠﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ,‬ﺑﻜﺎر ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﺨﺎر ﻣﺎﻳﻊ‬

‫ﺷﺪه در ﻣﺨﺰن ﺑﺨﺎر ﺧﻮراك دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺑﺎ آب ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺧﻮراك‬

‫دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﻫﻮا ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ﺑﺨﺎر ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻳﻚ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﻠﻨﺖ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻄﺮح ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺨﺎر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون ﻛﻼﻫﻚ ﺑﺨﺎر‬

‫‪ HP‬ﻃﺮاﺣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻤﺎم ﺑﺨﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ,‬از‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ و ﮔﺎز ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪78‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -8-3‬ﺧﺪﻣﺎت و واﺣﺪﻫﺎي ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ‬

‫ﭼﻨﺪﻳﻦ واﺣﺪ ﺧﺪﻣﺎت و واﺣﺪ ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ از واﺣﺪﻫﺎي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻮرد‬

‫ﻧﻴﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻮع ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﺑﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت و واﺣﺪﻫﺎي ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ دارد‪,‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﭘﻠﻨﺖ ﻫﺎي ﻣﻮﺳﻮم ﻣﺠﺰا ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ادﻏﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪ ,‬اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻨﺪﻳﻦ واﺣﺪ ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ و واﺣﺪ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ,‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬

‫ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺷﺮح داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ -1-8-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ آب ﺳﺮد‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺷﺒﻜﻪ ﭘﻠﻨﺖ و ﺑﺴﻴﺎري از زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ‬

‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ و ﻳﺎ آب درﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺮد ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻮا ﺑﺮاي ﻛﺎرﻫﺎي‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺸﻲ ﻧﺼﺐ ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﺎ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﻫﻢ ﻳﻚ‬

‫ﭼﺮﺧﻪ ﺑﺴﺘﻪ آب ﺳﺮد و ﻫﻢ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎز ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﺮﺧﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬آب ﮔﺮم در ﺣﺎل ﺳﺮد ﺷﺪن در آن ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و دوﺑﺎره در‬

‫ﺑﺮج ﺧﻨﻚ ﻛﻦ ﺳﺮد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎز ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ورودي ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎ آب درﻳﺎ ﻛﻼً در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺎز اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻫﺎ و ﺳﺮد‬

‫ﻛﻦﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮر ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮﺣﻴﺠﺎًَ ﺑﺮﺧﻲ از‬

‫‪79‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺳﺮدﻛﻦﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﭼﺮﺧﻪ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻫﻤﺮاه‬

‫ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﻜﺲ آب ﺳﺮد درﻳﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ,‬ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-8-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺎز ﺑﻲ اﺛﺮ‪ ,‬دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻣﻨﺒﻊ ﻫﻮاي ﭘﻠﻨﺖ‬

‫ﮔﺎز ﺑﻲ اﺛﺮ در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻠﻨﺖ در ﻫﺮ دو ﻣﻘﻴﺎس ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻣﺘﻨﺎوب اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﺎﻳﻊ ﻫﻤﻴﺸﻪ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ذﺧﻴﺮه ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺎ ﻳﻚ‬

‫اواﭘﺮاﺗﻮر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ,‬ﻳﻚ ﺟﺪاﺳﺎز ﻫﻮا ﻛﺮﻳﻮژﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺎز ﺑﻲ اﺛﺮ اﺳﺎﺳﺎًَ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ اﺳﺖ‪ .‬واﺣﺪﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻪ‬

‫ﻧﻴﺘﺮوژن در ﻣﺪت راه اﻧﺪازي و ﺗﻮﻗﻒ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎي وﻳﮋه ﻧﻴﺎز‬

‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﺪاوم ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻌﻠﻪ و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ )‪ (analyzers‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻂ ﺷﻌﻠﻪ اﺻﻠﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺑﺎ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻮﭼﻚ از ﻧﻴﺘﺮوژن ﺗﻤﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﺑﻪ ﻃﻮري‬

‫ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﻮده اﻧﻔﺠﺎري از ﮔﺎز ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﺧﻼل ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻋﺎدي‪ ,‬ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ دﺳﺘﮕﺎه و ﻫﻮاي ﭘﻠﻨﺖ از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﻫﻮا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻫﻮاي دﺳﺘﮕﺎه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﺮد ﻛﻦ ﻫﺎ و‬
‫‪17‬‬
‫و ﻳﻚ ﺧﺸﻚ‬ ‫ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﻨﻨﺪه ه‪16‬ا‪ ,‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﭘﻠﻨﺖ را از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﻣﻴﺎﻧﻲ‬

‫ﻛﻦ ﻫﻮا ﺑﺎ ژل ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻮا ﻛﺮﻳﻮژﻧﻴﻚ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﻫﻮاي ﭘﻠﻨﺖ و ﺗﺠﻬﻴﺰات از‬

‫ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻦ ﭘﻠﻨﺖ ﺗﺤﻮﻳﻞ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪Seperators 16‬‬
‫‪Surge drum 17‬‬

‫‪80‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -3-8-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺸﻌﻞ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺸﻌﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ داﺧﻠﻲ و ﻳﻚ ﻣﺸﻌﻞ داغ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺧﻼل راه‬

‫اﻧﺪازي واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻠﻨﺖ‪ ,‬وﻗﺘﻲ ﺷﻴﺮ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻳﺎ در ﺧﻼل ﻳﻚ ﺗﻮﻗﻒ‬

‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ‪ ,‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﮔﺎز ﺑﻪ ﻣﺸﻌﻞ ﺑﺮاي ﺳﻮزاﻧﺪن راه ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺎز ﺗﻤﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد ﮔﺎزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﻌﻞ ﻣﻲ روﻧﺪ‬

‫از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻮره ﻫﺎي ﭘﻴﺸﮕﺮ ﺳﻮزاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺧﻮراﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺸﻌﻞ در اﻧﺘﻬﺎي ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ورود ﻧﻴﺘﺮوژن اﻧﺠﺎم‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ از آﻧﺠﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي از ﮔﺎز ﻓﺮاﻳﻨﺪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﻣﺸﻌﻞ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻤﻊ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -4-8-3‬دﻳﮓ ﺑﺨﺎر راه اﻧﺪاز‬

‫ﻳﻚ دﻳﮓ ﺑﺨﺎر راه اﻧﺪاز ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺨﺎر ﻻزم در ﻣﺪت راه اﻧﺪازي واﺣﺪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر‬

‫ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ,‬ﺑﺮاي ﻋﻤﻞ ﺗﻘﻄﻴﺮ در ﺧﻼل ﺗﻮﻗﻒ واﺣﺪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ و واﺣﺪ ﺳﻨﺘﺰ‬

‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد‪ .‬در ﺧﻼل ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻋﺎدي ﭘﻠﻨﺖ‪ ,‬واﺣﺪ دﻳﮓ ﺑﺨﺎر در ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺟﺰﺋﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -5-8-3‬واﺣﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ آب‬

‫واﺣﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ آب ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﺪﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ آب ﺧﻮراك دﻳﮓ‬

‫ﺑﺨﺎر را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﻠﻨﺖ ﺗﻤﺎﺳﻲ ﺑﺎ ﺳﻨﺠﺶ ﺷﺒﻜﻪ آب ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﺗﺎ‬

‫‪81‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫اﻧﺪازه اي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ آب ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻴﭻ آب ﺧﺎم ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ,‬واﺣﺪ ﺗﻘﻄﻴﺮ آب درﻳﺎ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻓﻲ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺑﺮاي‬

‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ,‬ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -6-8-3‬ژﻧﺮاﺗﻮر ﻧﻴﺮو‬

‫ﻳﻚ ژﻧﺮاﺗﻮر ﻧﻴﺮو اﺿﻄﺮاري ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻧﻴﺮوي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻻزم را در ﺷﺮاﻳﻂ اﺧﺘﻼل‬

‫ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ژﻧﺮاﺗﻮر ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر دﻳﺰﻟﻲ و ﻳﻚ آﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻮر ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ آن ﻓﻠﻨﺞ‬

‫ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺎر اﺿﺎﻓﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻟﺨﻮاه در واﺣﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي‬

‫ﻫﺪاﻳﺖ ژﻧﺮاﺗﻮر ﺗﻄﺎﺑﻖ دﻫﻨﺪه ‪ (Ac Synchronous Generator) AC‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻮرﺑﻴﻦ‬

‫ﺑﺨﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻛﻞ ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺮوي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﭘﻠﻨﺖ و ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ را‬

‫ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪82‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪:‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻪ روش ‪ SMR‬و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز‬
‫ﺳﻨﺘﺰ]‪[9‬‬

‫‪ -1-4‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ روش ‪SMR‬‬

‫‪ -2-4‬ﺷﺮح ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫‪ -1-2-4‬رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮاﺗﻲ )ﻗﺴﻤﺖ ‪(100‬‬

‫‪ -2-2-4‬ﺗﻔﻜﻴﻚ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ )ﻗﺴﻤﺖ ‪(200‬‬

‫‪ -3-2-4‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻫﻴﺪروژن )ﻗﺴﻤﺖ ‪(300‬‬

‫‪ -3-4‬ﺷﺮح ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫‪ -4-4‬ﺑﺮآورد ﻫﺰﻳﻨﻪ‬

‫‪83‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -1-4‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ روش ‪SMR‬‬

‫ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰي )‪ (Syngas‬ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 2‬ﺑﻪ ‪ 1‬ﮔﺎز ‪ H2‬ﺑﻪ ‪ Co‬و از‬

‫ﻃﺮﻳﻖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻏﻨﻲ از ﻣﺘﺎن‪ ,‬ﻣﺤﺼﻮل ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰي را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬

‫وﻗﺘﻲ ﮔﺎز دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد و وارد ﭼﺮﺧﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﮔﺎز‬
‫‪H2 3‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﻳﺮ‪ ,‬اﺳﺘﻴﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي‬ ‫‪ H2‬و ‪ Co‬را ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪:‬‬
‫‪Co 1‬‬
‫ﻛﻞ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪CH 4 + H 2 o → Co + 3H 2‬‬ ‫)‪(1-4‬‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد اﺳﺘﻌﻤﺎل ﮔﺎزﻫﺎي ﺳﻨﺘﺰ ـ ﻧﻈﻴﺮ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻬﺎي ﺳﻨﺘﺰي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ ,(F-T) Fischer-Tropsch‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ‪ oxo‬اﻟﻜﻞ ﻫﺎ ﻳﺎ دﻳﮕﺮ واﻛﻨﺸﻬﺎي‬

‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻧﻮع ‪ C1‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 2‬ﺑﻪ ‪ 1‬ﮔﺎز ﻫﻴﺪروژن ﺑﻪ ‪ co‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ,‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ ,‬ﻛﻪ‬

‫اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ اﺻﻼح ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ دو روش ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫روش ﺳﺎده ﺗﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺟﺪاﺳﺎزي ﻫﻴﺪروژن ﻣﺎزاد از ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻏﻨﻲ از ﻫﻴﺪروژن ﺑﺎ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ 3‬ﺑﻪ ‪ 1‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻫﻴﺪروژن ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي‬

‫ﻣﺼﺎرف دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ,‬در ﻣﺤﻞ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻫﻴﺪروژن‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﻛﺎرﺑﺮد دﻳﮕﺮي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ,‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻌﻨﻮان ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪ .‬روش‬

‫دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺻﻼح اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪ ,‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺰرﻳﻖ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ‬

‫ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﻮل ﻣﺘﺎن ﻛﻪ رﻓﺮم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ,‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪3CH 4 + 2 H 2 O + Co2 → 4Co + 8H 2‬‬ ‫)‪(2-4‬‬

‫‪84‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻫﺮ دو روش ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺰرﻳﻖ دي‬

‫اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺎده در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ اي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﻌﺎدل ﺻﻔﺮ در‬

‫دﺳﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﺑﺴﻴﺎر اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺮ از ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدن ﻫﻴﺪروژن ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﻣﺎزاد ﺑﻪ‬

‫ﻋﻨﻮان ﺳﻮﺧﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﺑﺘﻮان دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺎزاد ﺗﻬﻴﻪ‬

‫ﻛﺮد ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻳﺎ ﻫﻴﺪروژن ﻫﻢ ﺟﻮار ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه اﺳﺘﺨﺮاج‬

‫دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ از ﮔﺎزﻫﺎي ﺳﻮﺧﺖ رﻓﺮﻣﺮ ) ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺬب در ﻳﻚ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﻧﻮاﺗﺎﻧﻞ آﻣﻴﻦ ( ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻋﻤﻠﻲ و دوام ﭘﺬﻳﺮي ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮاﻧﺘﺮ از ﺳﻮزاﻧﺪن‬

‫ﻫﻴﺪروژن ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻮﺧﺖ رﻓﺮﻣﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻫﻴﺪروژن ﻣﺎزاد را ﺑﺘﻮان ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﻣﺎده در آﻧﻬﺎ‬

‫ارزش ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ دارد‪ ,‬ﻫﻴﺪروژن ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺗﺰرﻳﻘﻲ‬

‫ارزان ﻗﻴﻤﺖ ) ﻳﺎ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ( ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺐ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎزﻫﺎي ﺳﻨﺘﺰي ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 2‬ﺑﻪ ‪ 1‬را ﺑﺎ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﮔﺎز‬

‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ روز ﻛﺮده و ﻓﺮض ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻫﻴﺪروژن ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روﺷﻲ ﺑﺮاي‬

‫اﺻﻼح ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻫﻴﺪروژن ﻣﺎ روﺷﻲ را‬

‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه اﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده از دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﻫﺎي ﻓﻴﺒﺮي ﺗﻮ ﺧﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻴﺸﺘﺮ‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﮔﺎزﻫﺎي ﺳﻨﺘﺰي ﺑﺮاﺳﺎس واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻧﻮع ‪ C1‬و در‬

‫ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺬﻛﻮر ﻋﻤﻠﻲ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ‪ ,‬ﻣﺴﺌﻠﻪ و ﻣﺸﻜﻞ ﻋﺎدي در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﻮدن دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ آزاد‬

‫‪85‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻴﺪروژن ﻣﺎزاد ﻧﺎﭼﺎراً ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻮﺧﺖ‬

‫ﺑﺴﻮزد‪ ,‬زﻳﺮا اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺧﺮوﺟﻴﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻫﻴﺪروژن ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻴﺪروژن ﺑﺎ ارزش ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎزﻫﺎي ﺳﻨﺘﺰي داراي ارزش اﻓﺰوده‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ارزﻳﺎﺑﻴﻬﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻗﺒﻠﻲ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛﻠﻲ ﻃﺮح ﺑﺮاي اﻳﻦ‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ روز ﺷﺪه در ﻣﻮارد ذﻳﻞ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪:‬‬

‫• دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺑﺎزده ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ) اﻧﺮژي ﻛﻤﺘﺮ را ﺑﻪ ﺟﻮ ﻳﺎ آﺑﻬﺎي ﺳﺮد اﻧﺘﻘﺎل‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ‪( .‬‬

‫• اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻴﻞ _ دي اﺗﺎﻧﻞ آﻣﻴﻦ ﻓﻌﺎل )‪ (MEDA‬ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ) ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﻮﻧﻮ اﺗﺎﻧﻞ آﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﺑﺎزده ﻛﻤﺘﺮ و ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬

‫ﮔﺮاﻧﺘﺮ ﻛﻪ در اواﻳﻞ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1980‬رواج داﺷﺘﻨﺪ‪( .‬‬

‫• اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻫﻴﺪروژن ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﻓﻴﺒﺮي‬

‫ﺗﻮ ﺧﺎﻟﻲ ) ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ و ﺑﻬﺒﻮدﻫﺎﻳﻲ را در ﻣﺮاﺣﻞ اﺟﺮاﺋﻲ و ﻛﺎراﻳﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ‬

‫ﺻﺮف ﺷﺪه اﻧﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪( .‬‬

‫در ﻗﺴﻤﺖ " ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ " ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار‬

‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪ .‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺟﺪاﺳﺎزي دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫ﻫﻴﺪورژن ﻣﺎ ﻣﺪﻳﻮن ‪ BASF‬و ‪ Permea‬و ‪ ...‬ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻬﻴﻪ داده ﻫﺎي‬

‫اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ,‬اﻳﻦ داده ﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻪ ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎري ‪ MEDA ) aMEDA‬ﻓﻌﺎل (‬

‫و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻬﺎي ‪ PRISM‬ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪86‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -2-4‬ﺷﺮح ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (1-4‬ﻳﻚ ﻓﻠﻮﺷﻴﺖ ﺗﻮﺿﻴﺤﻲ از ﻣﻔﻬﻮم ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎزﻫﺎي ﺳﻨﺘﺰي‬

‫)ﻧﺴﺒﺖ ‪ H2‬ﺑﻪ ‪ 2 , CO‬ﺑﻪ ‪ 1‬اﺳﺖ ( ﺑﻪ روش رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ,‬ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻏﻨﻲ از ﻣﺘﺎن اﺳﺖ‪ ) .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎًَ ﺷﺎﻣﻞ ‪49/5‬‬

‫درﺻﺪ ﺣﺠﻤﻲ از ﻣﺘﺎن (‬

‫ﺟﺪول )‪ (1-4‬اﺳﺎس ﻃﺮاﺣﻲ را ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮده و ﺟﺪاول )‪ (3-4) , (2-4‬و )‪ (4-4‬ﺑﻪ‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ دﺑﻲ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﺻﻠﻲ‪ ,‬اﻗﻼم ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺳﺎﺳﻲ و ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف و‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت ﺷﻬﺮي ) آب‪ ,‬ﮔﺎز‪ ,‬ﺑﺮق و ﺗﻠﻔﻦ ( را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺒﻨﺎ‬

‫ﺳﺎل‪ 70 Mscf/‬ﻣﻴﻠﻴﻮن اﺳﺖ‪ ) .‬ﺣﺪود ﺳﺎل‪ ( 1/875×10 6 Nm3 /‬ﻛﻪ اﻧﺪازه ﻫﺎي ﺑﺮﺧﻲ‬

‫از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ رﻓﺮﻣﺮﻫﺎي ﺑﺨﺎر در ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻛﻪ در ﻋﻤﻠﻴﺎت رواج زﻳﺎدي دارﻧﺪ را ﻧﺸﺎن‬

‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎم اﻗﻼم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ‪ 2500‬ﺗﻦ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن در‬

‫روز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪ را ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮده اﻳﻢ‪:‬‬

‫• رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارﺗﻲ ) ﻗﺴﻤﺖ ‪( 100‬‬

‫• ﺟﺪاﺳﺎزي دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ) ﻗﺴﻤﺖ ‪( 200‬‬

‫• ﺟﺪاﺳﺎزي ﻫﻴﺪروژن ) ﻗﺴﻤﺖ ‪( 300‬‬

‫‪87‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪H2 2‬‬
‫( از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﻳﻔﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر آب‬ ‫ﺟﺪول ) ‪ (1-4‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ) ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ =‬
‫‪CO 1‬‬

‫‪88‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ راﻛﺘﻮر‪ :‬ﻳﻚ راﻛﺘﻮر از ﻧﻮع ﻛﻮره اي ﺑﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﻛﻪ ﺟﺪاره ﻫﺎي آن‬

‫ﺳﻮزان اﺳﺖ و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻧﺎل دﻓﻊ ﮔﺎز ﺑﻨﺪ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ) ﺑﺎ اﻧﺪازه ‪ 0. 625‬اﻳﻨﭻ ( در ‪ 1344‬ﻟﻮﻟﻪ ) ﻫﺮ ﻛﺪام‬

‫‪ 40‬ﻓﻮت ﻃﻮل و ‪ 4‬اﻳﻨﭻ ﻗﻄﺮ داﺧﻠﻲ دارﻧﺪ (‪ ,‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ واﻗﻊ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮراك‪ :‬ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻏﻨﻲ از ﻣﺘﺎن ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ %49/5‬ﺣﺠﻤﻲ ﻣﺘﺎن اﺳﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ‬

‫ﻣﻘﺪار ﻋﻤﺪه اي از ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎي ﭘﺎراﻓﻴﻨﻲ ﺷﺎﻣﻞ ‪ C2‬و ‪( C4‬‬

‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ :‬ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺨﺎر آب‪ ,‬ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ و ‪ Co2‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ در‬

‫دﻣﺎي ‪ ( 1000oF ) 538oC‬و ﻓﺸﺎر ‪ 307psia‬ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﺑﺨﺎر ﺧﻮراك ‪ :‬ﻧﺴﺒﺖ ﻛﺮﺑﻦ‬
‫‪2.26‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در آن‬
‫‪1‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ‪ :‬ﻣﺸﺨﺼﺎً ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر ﻓﻠﺰ ﻧﻴﻜﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫درﺻﺪ ﻣﻮﻟﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺧﺸﻚ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺤﺼﻮل راﻛﺘﻮر‬

‫‪1/11‬‬ ‫‪CH4‬‬

‫‪20/34‬‬ ‫‪CO‬‬

‫‪18/11‬‬ ‫‪CO2‬‬

‫‪60/28‬‬ ‫‪H2‬‬

‫‪0/16‬‬ ‫‪N2‬‬

‫‪100‬‬

‫‪89‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻔﻜﻴﻚ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ‪:‬‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮج ﻫﺎي آﻛﻨﺪه ﺟﺬب‪ ,‬ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ‪ 1‬ﻣﻴﺎﻧﻲ و ﻣﺮاﺣﻞ ﻋﺎري‬

‫ﺳﺎزي‪ 2‬ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺧﻮراك ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ %18/1‬ﺣﺠﻤﻲ ‪ ) co2‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺧﺸﻚ ( اﺳﺖ‪ ,‬وارد‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﺟﺬب ﻛﻪ دﻣﺎﻳﺶ ‪ (120oF) 49oC‬و ﻓﺸﺎر آن ‪ psia 283‬اﺳﺖ‪ ,‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎز‬

‫ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه دﺳﺘﮕﺎه ﺟﺬب را در دﻣﺎي ‪ (120oF) 49oC‬و ﻓﺸﺎر ‪ psia 281‬ﺗﺮك ﻣﻲ‬

‫ﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ داراي ‪ Co2100ppm‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻫﻴﺪروژن‪ :‬اﺧﺘﺼﺎﺻﺎًَ ﺳﻴﺴﺘﻢ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻤﻲ از ﺟﻨﺲ ﻓﻴﺒﺮ ﺗﻮ ﺧﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ) ‪ CO2‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎًَ ﺧﺎﻟﺺ ( ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ‪ H2 : Co‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ‬

‫‪ 2/96 : 1‬در دﻣﺎي ‪ ( 129oF ) 54oC‬و ﻓﺸﺎر ‪ psia 280‬وارد ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫ﺷﺪه ﺑﺎ ‪ H2 : C0‬ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 2:1‬در ﻓﺸﺎر ‪ 253psia‬ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻴﺪروژﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ‬

‫وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺷﺎﻣﻞ ‪ %98. 3‬ﺣﺠﻤﻲ ﻫﻴﺪروژن اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻔﻮذي ﺟﺪا‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :1-2-4‬رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارﺗﻲ ) ﻗﺴﻤﺖ ‪(100‬‬

‫ﺧﻮراك ﺧﺎم ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر زدودن ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻮﻟﻔﻮري ) ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ‪ H2s‬اﺳﺖ ( از‬

‫آن‪ ,‬در ﻣﻘﺎدﻳﺮي ﻛﻤﺘﺮ از ﻛﺴﺮ ﺟﺰﺋﻲ ﻣﺎده در ﻣﻠﻴﻮن‪ ,‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮج آﻛﻨﺪه‪A , B ,‬‬

‫‪ C-101‬اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻓﺸﺎر ‪ psia 315‬و دﻣﺎي ‪ 38 oc‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎدي ﺑﻪ ﺳﻤﻴﺖ ﺳﻮﻟﻔﻮر ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪ ,‬ﺿﺮورت دارد ﻛﻪ‬

‫‪ -1‬ﻧﻮﻋﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺟﺪاﺳﺎزي ﻛﻪ در آن ﺟﺰء ﻓﺮار از ﻳﻚ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺎﻳﻊ در ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎزي ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪stripping :‬‬
‫‪ -2‬ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ‪ ) :‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﺨﻠﻮط ﮔﺎز ـ ﻣﺎﻳﻊ در ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ ( ‪flashing‬‬

‫‪90‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻣﻘﺪار اﺟﺰاء ﺳﻮﻟﻔﻮري را ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﻢ‪ .‬ﺳﺘﻮﻧﻬﺎي آﻛﻨﺪه دو ﻗﻠﻮ ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ زﻣﺎن ﻓﻘﻂ ﻳﻜﻲ از ﺑﺮج ﻫﺎ ﻓﻌﺎل ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ‬

‫ﺟﺎذب ﻣﺼﺮف ﺷﺪه در ﺑﺮج ﺑﺮاي اﺣﻴﺎي ﺑﻴﺮون از ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻋﺎري از ﮔﻮﮔﺮد ﺑﺎ ﺑﺨﺎر در ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ )‪ psia 310 (MP‬و دﻣﺎي ‪332oC‬‬

‫) ‪ ( 630oF‬و ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ‪ co2‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻛﻪ در ﻫﻤﺎن ﻓﺸﺎر و دﻣﺎي ‪ ( 241oF ) 116oC‬ﻫﺴﺖ‪,‬‬

‫ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺎر ﺑﺎ درﺟﻪ ‪ MP‬از ﻣﺠﺮاي ﺧﺮوج ﺑﺨﺎر در ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ‪ Co2‬در‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺘﻲ دﻓﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ‪ Co2‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻜﻞ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺨﻠﻮط ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺎر آب و ‪ Co2‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ‬

‫ﻛﻪ ﻫﻤﻪ در ﻓﺸﺎر ‪ 310 psia‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ,‬ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ داﺧﻞ ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﻦ ﺧﻮراك‪E- ,‬‬

‫‪ ,101‬وارد ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ دﻣﺎي ‪ ( 427 oF) 244oC‬ﻣﻲ رﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻫﺪاﻳﺖ ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ داﺧﻞ دودﻛﺶ‬

‫رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر ﺑﻨﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺨﻠﻮط ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﻌﺸﻊ رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر‪,F - 101 ,‬‬

‫ﺧﻮراﻧﺪه ﺷﻮد ﺗﺎ ‪ (1000oF ) 538oC‬ﮔﺮم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ در ﺟﺪول )‪ (4-1‬ﺷﺮح‬

‫داده ﺷﺪ‪ ,‬رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر ﻗﺴﻤﺘﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﺑﺎ ﺟﺪاره ﻫﺎي ﺳﻮزان دارد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ 1344‬ﻟﻮﻟﻪ‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻣﻌﻴﻦ ‪ 4690ft3‬ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﻧﻴﻜﻞ ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻄﺮ داﺧﻠﻲ ﻫﺮ‬

‫ﻟﻮﻟﻪ ‪ 4 cm‬و ﻃﻮل آن ‪ 4 ft‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻮﺧﺖ اﺣﺘﺮاق ﻛﻮره اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﺳﺎﻋﺖ‬

‫‪ 1160 MMBTU/‬اﻧﺮژي را در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺒﻨﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻳﻚ واﻛﻨﺶ‬

‫ﮔﺮﻣﺎﮔﻴﺮ و اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي ﮔﺎز رﻓﺮم ﺷﺪه ﺗﺎ ‪ ( 1625oF ) 885oC‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪91‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺳﻮﺧﺖ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ رﻓﺮﻣﺮ ) ﺟﺮﻳﺎن ‪ ,6‬ﺟﺪول )‪ ( (4-3‬ﺑﺎ ﻫﻮاي ﮔﺮم ﺷﺪه در ﻓﺸﺎر‬

‫‪ 16 psia‬و دﻣﺎي ‪ (593oC ) 312oF‬ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺠﺰا‪ ,‬ﺑﺮق ﻣﺎﺷﻴﻦ‬

‫ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻮژ را ﻛﻪ دﻣﻨﺪه ﻫﻮاي اﺣﺘﺮاق را در ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ,‬ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ وا ﻣﻲ دارد‪ .‬ﻫﻮاي‬

‫ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﺷﺪه در ﻟﻮﻟﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ E-103 A&B‬ﺑﻨﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ,‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‬

‫ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﻮره رﻓﺮﻣﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﻦ ﺧﻮراك رﻓﺮﻣﺮ و ﻫﻮاي اﺣﺘﺮاق‪ ,‬ﮔﺎزﻫﺎي دود ﻛﺶ ﻛﻪ در ﺣﺎل‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ از ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺨﺎر داغ )ﺳﻮﭘﺮﻫﻴﺖ( )‪(HP‬‬

‫ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ) ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺘﻲ ( از ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺣﺮارت‬

‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ E-102‬ﺑﻨﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ,‬ﻣﻲ ﮔﺬرد‪ .‬ﮔﺮﻣﺎ از ﮔﺎزﻫﺎي دود ﻛﺶ در ﻛﻤﺘﺮ از‬

‫‪ (300 oF) 149 oC‬ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺎرج ﻛﻨﻨﺪه ) اﮔﺰوز ( ﮔﺎز دودﻛﺶ‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻮژي ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮق ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‪ ,‬ﺗﺨﻠﻴﻪ‬

‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ,‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺣﺮارت از ﻣﺤﺼﻮل رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺎر ‪ HP‬در دﻣﺎي‬

‫‪ (680oF ) 360 oC‬و ﻓﺸﺎر ‪ psia 603‬در ‪ 104–E‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮل‬

‫رﻓﺮﻣﺮ ﺗﺎ ‪ (735 oF ) 391 oC‬ﺳﺮد ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﮔﺮﻣﺎي ﻣﺤﺼﻮل رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺮاي‬

‫ﺗﻬﻴﻪ اﻧﺮژي ﮔﺮم ﻛﻦ ﻋﺎري ﺳﺎز ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ ) در ‪ (E-204‬ودر ﮔﺮم ﻛﻦ ﺧﻮراك آب‬

‫دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ) در ‪ (E-105‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﺼﻮل رﻓﺮﻣﺮ در اﻳﻦ واﺣﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺎ‬

‫‪ (292 oF ) 144‬ﺑﺎ ﻣﺎﻳﻊ ﻛﺮدن ﻣﻘﺪار آﺑﻲ ﻛﻪ در ﺟﺮﻳﺎن آورده‬ ‫‪oC‬‬

‫‪ (319oF ) 159oC‬و‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ,‬ﺳﺮد ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺎﻳﻊ ﺷﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺨﺎزن ‪ V-102‬و ‪ V-103‬ﺟﺪا‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪92‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺤﺼﻮل رﻓﺮﻣﺮ ﺗﺎ ‪ (120 oF) 49oC‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮد ﺷﺪن آب در دو واﺣﺪ‬

‫ﻣﻮازي‪ ,E-106 A,B ,‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﻳﻊ‬

‫اﺿﺎﻓﻲ اﺳﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺨﺰن ‪ ,V-104‬ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﺼﻮل ﺳﺮد ﺷﺪه رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺮاي‬

‫واﺣﺪ ﺗﻔﻜﻴﻚ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ , 200‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ ,‬ﻃﺮح اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫)‪(R‬‬
‫‪ aMDEA‬ﻛﻪ اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﺮﻛﺖ ‪ BASF‬ﻗﺮار دارد‪,‬‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ در ﺑﺎﻻ ﺷﺮح داده ﺷﺪ ﺑﺨﺎر ‪ HP‬در ‪ E-102‬ﻓﺮاداغ ﻣﻲ ﮔﺮدد؛‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺨﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻋﺒﺎرت از ﻓﺸﺎر ‪ 600 psia‬و دﻣﺎي ‪ (770 oF ) 410oC‬اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺎر ‪ HP‬از ﻣﻴﺎن ﻣﺨﺰن ﺑﺨﺎر )‪ (V-101‬ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر‬

‫‪ Co2‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ )‪ (k-103‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬ﺑﺨﺎر ﻓﻮق از ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺨﺎر ‪ MP‬در دﻣﺎي‬

‫‪ (630oF ) 332oC‬و ﻓﺸﺎر ‪ 310 psia‬ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺎر ﺧﻮراك رﻓﺮﻣﺮ‪ ,‬ﺧﺎرج‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ‪ Co2‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ دارد‪ .‬واﺣﺪ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻮژ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻨﻔﺮد‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻣﺒﺮد ﻣﻴﺎﻧﻲ ﭘﻴﺶ از ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ‪ CO2‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻛﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺘﻲ ﻗﺴﻤﺖ ‪ 200‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬از ‪16‬‬

‫‪ psia‬ﺗﺎ ‪ psia310‬ﻓﺸﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ رﻓﺮﻣﺮ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎرم در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﻣﺎي‬

‫آن ﺗﺎ ‪ (241oF) 116 oC‬ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رود‪ ,‬ﺧﻮراﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺎﻳﻊ ﺷﺪه در ﻣﺒﺮدﻫﺎي‬

‫ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺨﺰن‪ V-105 ,‬ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺎﻳﻊ ﺷﺪه در‬

‫ﻣﺨﺎزن دﻳﮕﺮ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺷﺮح داده ﺷﺪ‪ ,‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از آن ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺼﻔﻴﻪ‬

‫ﺷﺪه ) ﺟﺮﻳﺎن ‪ ( 24‬از ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺎﻳﻊ ﺷﺪه ) ﺟﺮﻳﺎن ‪ ( 23‬ﺟﺪا ﺷﺪ‪ ,‬ﺑﺎ ﺧﻮراك آب ﺗﺎزه‬

‫دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺨﺎر ‪ HP‬ﺧﻮراﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪93‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -2-2-4‬ﺗﻔﻜﻴﻚ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ) ﻗﺴﻤﺖ ‪: (200‬‬

‫‪oF‬‬
‫‪ (120‬اﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل ﺳﺮد ﺷﺪه رﻓﺮﻣﺮ ﻛﻪ در ﻓﺸﺎر ‪ 283 psia‬و دﻣﺎي ‪) 49oC‬‬

‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻳﻚ ﺳﺘﻮن ﺟﺬب آﻛﻨﺪه‪ ,C-105 ,‬ﺧﻮارﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل رﻗﻴﻖ ‪MDEA‬‬

‫در ﺑﺮج ﻋﺎري ﺳﺎز‪ ,C-203 ,‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺳﭙﺲ از ‪ (176oF ) 80oC‬ﺗﺎ ‪ 49oC‬در‬

‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮔﺮم ﺷﺪن آب ﺳﺮد در ﻣﺒﺪل ‪ , E-201‬ﺳﺮد ﻣﻴﺸﻮد و ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﺳﺘﻮن ﺟﺬب آﻛﻨﺪه‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ از آب ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ) ﺟﺮﻳﺎن ‪ ( 21‬ﺧﻮراﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ از‬

‫ﺧﻮراك ﮔﺎز ﺗﺎ زﻳﺮ ‪ 100 ppm‬ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد و ﮔﺎز ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه را در ﻓﺸﺎر ‪ 281 psia‬و‬

‫در دﻣﺎﻳﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ دﻣﺎي ﺧﻮراك ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ CO2‬ﻏﻨﻲ از ﻣﺤﻠﻮل آﻣﻴﻦ ﻛﻪ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺮج ‪ C-201‬را در دﻣﺎي ‪ (175oF ) 80oC‬ﺗﺮك‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ از ﺟﺎذب ‪ co2‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻣﻴﺎﻧﻲ و ﻋﺎري ﺳﺎزي‪ ,‬در ﺑﺮج ﻫﺎي‬

‫آﻛﻨﺪه ‪ C-202‬و ‪ C-203‬ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺨﺎر در اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺮج ﻋﺎري ﺳﺎز ﻣﻲ آﻳﺪ‪,‬‬

‫در ﻣﺒﺪل ﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ‪ , E-202 A,B‬ﮔﺮم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺨﺎر از ﺑﺎﻻي ﺑﺮج ﻋﺎري ﺳﺎز ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺮج ﻓﻠﺶ‪ ,‬ﺧﻮراﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ Co2 .‬ﻋﺎري‬

‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎﻻي ﺑﺮج ﻓﻠﺶ را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ درﻛﻨﺪاﻧﺴﻮر ‪ E-203‬ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان اﻓﺖ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن آﻣﻴﻦ‪ ,‬ﺳﺮد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺮج ﻫﺎي ‪ C-202‬و ‪ C-203‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬

‫‪ ( 180oF ) 82oC‬و ‪ (232oF ) 111oC‬اﺳﺖ و ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﺑﺮج ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 17/6‬و‬

‫‪ psia 16/2‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﻫﺮ ﺑﺮج ﻛﻤﺘﺮ از ‪ psia 2‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ Co2‬ﻋﺎري ﺷﺪه از ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮر از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺨﺰن ﺟﺪا ﻛﻨﻨﻨﺪه ﺑﺨﺎر‪ ,V-201 ,18‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ‬

‫ﻣﺎﻳﻊ ﺷﺪن ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﺷﺪه ﺑﻪ ﺑﺮج ‪ ,C-202‬ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪(knockout Drum) 18‬‬

‫‪94‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ‪ co2‬ﻋﺎري ﺷﺪه ﺑﻪ رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﺷﻮد‪ ,‬ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه ﺧﻴﻠﻲ‬

‫ﻛﻮﭼﻚ و ﺧﺎﻟﺺ از ‪ co2‬ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ از ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪن اﺟﺰاء ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت دﻳﮕﺮ ‪ co2‬ﻛﻪ‬

‫ﺟﺬب ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ,‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﺣﺮارﺗﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺒﻨﺎ‬
‫‪MMBTU‬‬
‫‪ 335‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭘﻮﻧﺪ ﻣﻮل از ‪ co2‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ‪47500BTU‬‬
‫‪hr‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -3-2-4‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻫﻴﺪروژن ) ﻗﺴﻤﺖ ‪( 300‬‬

‫در ﻋﻤﻞ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻋﺎري از ‪ co2‬از ﻗﺴﻤﺖ ‪ ) 200‬ﺟﺮﻳﺎن ‪ 10‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪ psia 280‬و دﻣﺎي‬

‫‪ ((120oF ) 4oC‬ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ H2‬ﺑﻪ ‪ Co‬در آن ‪ 3‬ﺑﻪ ‪ 1‬اﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻫﻴﺪروژن‬

‫ﺧﻮراﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ واﺣﺪ آﻛﻨﺪه ‪ ,G- 301‬اﺳﺖ‪ ,‬ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻳﻚ‬

‫ﺑﺴﺘﺮ ﻟﻐﺰان ﻛﻪ در آن ﻣﻨﺸﻮري ﺑﺎ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﻓﻴﺒﺮي ﺗﻮ ﺧﺎﻟﻲ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه‪ ,‬ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺰﻳﻨﻪ و اﺟﺮاي ﻃﺮح ‪ SRI‬ﺑﺮاي واﺣﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺮﻣﺎ در دﺳﺘﺮس‬

‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ) ,‬ﻗﺒﻼًَ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻮﻧﺴﺎﻧﺘﻮ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺣﺎﻻ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‬

‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻫﻮاﻳﻲ (‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺮاﻛﻢ آب در ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ‪ ,‬ﮔﺎز‬

‫ﺧﻮراك ) در اﺑﺘﺪا ﺑﺎ آب اﺷﺒﺎع ﺷﺪه اﺳﺖ ( از ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﺗﻮري ﻛﺸﺒﺎف ﺑﺨﺎر ﮔﻴﺮ و ﻳﻚ‬

‫ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬رﻓﺮﻣﺮ ) ﺷﻜﻞ دﻫﻨﺪه ( ﻗﻄﺮات ﻣﺎﻳﻊ‬
‫‪oF‬‬
‫‪ (9‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي‬ ‫ورودي را ﺟﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻌﺪ دﻣﺎي ﺧﻮراك را ﺗﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ‪) 5oC‬‬

‫ﻣﺎﻳﻊ اﺷﺒﺎع اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺮد‪.‬‬

‫ﺗﻔﻜﻴﻚ ) در ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ‪ ( Prism‬ﺗﺎﺛﻴﺮ اﺳﺎﺳﻲ روي ﻧﻔﻮذ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﻫﻴﺪروژن از‬

‫دو ﺟﺰء اﺻﻠﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺘﺎن و ‪ co‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ,‬دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻔﻮذي در‬

‫‪95‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺣﺪود ‪ %98/3‬ﻣﻮﻟﻲ ﻫﻴﺪروژن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ,‬اﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﺎﻫﺶ اﺳﺎﺳﻲ ﻓﺸﺎر ﻛﻪ‬

‫آن را ﺑﻪ ‪ 65 Psia‬ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ ,‬ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻏﻴﺮ ﻧﻔﻮذي ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ H2‬و ‪ co‬ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز دو ﺑﻪ ﻳﻚ اﺳﺖ‪ ,‬ﻓﺸﺎر‬

‫‪ 253 psia‬و اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 27 psia‬را ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻟﻄﻔﺎً در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻫﻴﺪروژن ﻏﻨﻲ ﺷﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻤﻲ از اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ‬

‫) ﻛﻼً در ﺣﺪود ‪ %1‬ﻣﻮﻟﻲ ( اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺘﺎن ﺳﺎزي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﺒﻞ از‬

‫آﻧﻜﻪ آن را ﺑﺘﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ ,‬ﺑﺮاي ﻣﺼﺎرف ﺧﺎص ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻻزم ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻻزم را‬

‫در اﻧﺘﻬﺎي ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﺷﺮح داده اﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ) ‪ (1-4‬ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎﺗﻴﻜﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪PRISM‬‬

‫‪96‬‬
 ‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺟﺪول )‪ ) (2-4‬دﺑﻲ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن (‬

‫ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪625 :‬‬

‫‪H2 2‬‬ ‫‪3‬‬
‫(‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ :‬ﺳﺎل ‪ 70 Mscf /‬ﻣﻠﻴﻮن ) ‪ 1875‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ‪ ( Nm /‬ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ) =‬
‫‪Co 1‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺑﺨﺎر ‪0/9‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (3-4‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻬﻢ‬

‫ﺷﻤﺎره ﻫﺎي‬ ‫ﻧﺎم‬ ‫اﻧﺪازه‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻮاد‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﺎت‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫ﺑﺮج ﻫﺎ‬

‫ﻗﻄﺮ‬ ‫ارﺗﻔﺎع‬ ‫ﭘﻮﺳﺘﻪ‬ ‫آﻛﻨﺪه ﻫﺎ ‪ /‬ﺳﻴﻨﻲﻫﺎ‬

‫)‪(FT‬‬ ‫)‪(FT‬‬

‫‪C-101 A,B‬‬ ‫ﺟﺎذب ﻫﺎي ‪H2S‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪C.S‬‬ ‫اﻛﺴﻴﺪ روي‬ ‫‪ 16‬ﻓﻮت از آﻛﻨﺪه‬

‫‪C-201‬‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه ﺟﺬب‬ ‫‪C.S‬‬ ‫‪C.S‬‬ ‫آﻛﻨﺪه ﺣﻠﻘﻪ رﻳﺰ روي ﺑﺮج‬

‫ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫ﭘﺮﻛﻦ‬

‫‪C-202‬‬ ‫ﺑﺮج ﻓﻠﺶ‬ ‫‪C.S‬‬ ‫‪C.S‬‬ ‫آﻛﻨﺪه ﺣﻠﻘﻪ رﻳﺰ‬

‫‪C-203‬‬ ‫ﻋﺎري ﺳﺎز‬ ‫‪C.S‬‬ ‫‪C.S‬‬ ‫آﻛﻨﺪه ﺣﻠﻘﻪ رﻳﺰ‬

‫‪97‬‬
 ‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‬ ‫‪BHP‬‬

‫‪k-101‬‬ ‫دﻣﻨﺪه ﻫﻮا‬ ‫‪6100‬‬ ‫‪C.S‬‬ ‫‪ 4‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻮﻓﻴﻮژ‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﺮد ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ‬

‫‪k-102‬‬ ‫ﺧﺎرج ﻛﻨﻨﺪه ﮔﺎز از دود ﻛﺶ‬ ‫‪6200‬‬ ‫‪C.S‬‬

‫‪K-103‬‬ ‫دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ‬ ‫‪14500‬‬ ‫‪C.S‬‬

‫ﻣﺒﺪل ﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ‬

‫ﻣﺴﺎﺣﺖ‬ ‫ﺑﺎر ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ‬ ‫ﭘﻮﺳﺘﻪ‬ ‫ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‬

‫)ﻓﻮت ﻣﺮﺑﻊ(‬ ‫)ﺳﺎﻋﺖ‪(MMBTU/‬‬

‫‪E – 101‬‬ ‫ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﻦ ﺧﻮراك‬ ‫‪45000‬‬ ‫‪276‬‬ ‫ﻛﺎﻧﺎل دودﻛﺶ‬ ‫‪316s.s‬‬

‫‪E – 102‬‬ ‫ﻓﺮا داغ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺨﺎر‬ ‫‪10000‬‬ ‫‪131‬‬ ‫ﻛﺎﻧﺎل دود ﻛﺶ‬ ‫‪C.S‬‬

‫‪E-103A,B‬‬ ‫ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻫﻮا‬ ‫‪65000EA‬‬ ‫‪63EA‬‬ ‫ﻛﺎﻧﺎل دود ﻛﺶ‬ ‫‪C.S‬‬

‫‪E – 104‬‬ ‫ژﻧﺮاﺗﻮر ﺑﺨﺎر‬ ‫‪48000‬‬ ‫‪575‬‬ ‫‪C.S‬‬ ‫‪C.S‬‬

‫‪E – 105‬‬ ‫ﮔﺮم ﻛﻦ ‪BFW‬‬ ‫‪66000‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪316S.S‬‬ ‫‪316S.S‬‬

‫‪E-106A,B‬‬ ‫ﺳﺮد ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي رﻓﺮﻣﺮ‬ ‫‪53000EA‬‬ ‫‪125EA‬‬ ‫‪316S.S‬‬ ‫‪316S.S‬‬

‫‪E-107A-C‬‬ ‫‪CO2‬ﺳﺮدﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر‬ ‫‪1300EA‬‬ ‫‪15EA‬‬ ‫‪C.S‬‬ ‫‪316S.S‬‬

‫‪E – 201‬‬ ‫ﺳﺮد ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ‪MDEA‬‬ ‫‪60000‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪C.S‬‬ ‫‪316S.S‬‬

‫‪E-202A,B‬‬ ‫ﻣﺒﺪل ﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ‬ ‫‪67000EA‬‬ ‫‪75EA‬‬ ‫‪C.S‬‬ ‫‪316S.S‬‬

‫‪E – 203‬‬ ‫ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮر‬ ‫‪65000‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪C.S‬‬ ‫‪316S.S‬‬

‫‪98‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪E – 204‬‬ ‫ﻋﺎري ﺳﺎزي ‪CO2‬‬ ‫‪54000‬‬ ‫‪335‬‬ ‫‪C.S‬‬ ‫‪316S.S‬‬

‫‪ :‬ﻛﻮره ﻫﺎ‬ ‫)ﺳﺎﻋﺖ ‪ (MM BTU/‬ﺑﺎر ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ‬

‫‪F-101‬‬ ‫رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر‬ ‫‪1760‬‬ ‫ﻫﻴﭻ آﻟﻴﺎژي‬

‫ﺑﺎ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﻧﻴﻜﻞ ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‬ ‫‪ 1344‬ﻟﻮﻟﻪ‬

‫)ﻗﻄﺮ ‪ in 4‬و ﻃﻮل ‪ 40‬ﻓﻮت (‬

‫ﻇﺮوف ﻓﺸﺎر‬ ‫ﻣﺨﺰن‬ ‫ﺣﺠﻢ ) ﮔﺎﻟﻦ (‬

‫‪7 - 101‬‬ ‫ﺑﺨﺎر‬ ‫‪75000‬‬ ‫‪316 Ss‬‬

‫‪7 - 102‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ‪1‬‬ ‫‪21000‬‬ ‫‪316 Ss‬‬

‫‪7 - 103‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ‪2‬‬ ‫‪15000‬‬ ‫‪316 Ss‬‬

‫‪7 - 104‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ‪3‬‬ ‫‪22000‬‬ ‫‪316 Ss‬‬

‫‪7 -105‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه ‪4‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪316 Ss‬‬

‫‪7 - 201‬‬ ‫ﻣﺨﺰن ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪه ﮔﺎز‬ ‫‪8200‬‬ ‫‪316 Ss‬‬

‫واﺣﺪﻫﺎي‬

‫‪G - 301:‬‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪهﻫﺎ و ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﻦ ﺧﻮراك ‪ C.S‬ﻫﻴﺪروژن ﺳﺎل ‪ 25Mscf /‬ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﺨﺎر‬

‫) ﺷﻜﻞ ‪ 2-4‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮدار ﺗﺼﻮﻳﺮي (‬

‫‪99‬‬
 ‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺟﺪول )‪ ) (3-4‬ﻧﺘﻴﺠﻪ (‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻬﻢ‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ :‬ﺳﺎل ‪ 70 Mscf /‬ﻣﻠﻴﻮن ) ‪ 1875‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ‪( Nm3 /‬‬

‫‪H2 2‬‬
‫(‬ ‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ) =‬
‫‪Co 1‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺑﺨﺎر ‪0/9‬‬

‫ﺷﻤﺎره ﺗﺠﻬﻴﺰات‬ ‫ﻧﺎم‬ ‫اﻧﺪازه‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺎده‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﺎت‬

‫ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎ‬ ‫ﺣﺠﻢ ) ﮔﺎﻟﻦ (‬

‫‪T - 251‬‬ ‫‪MDEA‬‬ ‫‪10000000‬‬ ‫‪C.S‬‬ ‫ﻫﻴﭻ اﺛﺮي روي دﺑﻲ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﭘﻤﭗ ﻫﺎ‬

‫ﻗﺴﻤﺖ‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‬ ‫ﻳﺪﻛﻲ‬ ‫‪ BHP‬ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫‪100‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪786‬‬

‫‪200‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2294‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬اﻃﻼﻋﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺑﻌﻀﻲ از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺮي ﺑﻮدن و ﻟﺰوم ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺎ ﻣﻮﻟﻒ آورده ﻧﺸﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪100‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺟﺪول ) ‪( 4 -4‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ ﺑﺨﺶ ﺧﺪﻣﺎت‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 70‬ﻣﻠﻴﻮن ﺳﺎل ‪ 1875 ) Mscf /‬ﻣﻠﻴﻮن ﺳﺎل ‪(Nm3 /‬‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ) ﻧﺴﺒﺖ ‪ H2‬ﺑﻪ ‪ 2 , co‬ﺑﻪ ‪ 1‬اﺳﺖ (‬

‫ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺟﺮﻳﺎن ‪0.9 :‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﻣﺼﺎرف‬ ‫واﺣﺪﻫﺎ‬ ‫ﻛﻞ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ‬

‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺻﻠﻲ‬ ‫‪100‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪300‬‬

‫آب ﺳﺮد‬ ‫‪GP‬‬ ‫‪48400‬‬ ‫‪21000‬‬ ‫‪27400‬‬ ‫___‬

‫آب ﻋﻤﻠﻴﺎت‬ ‫‪GPM‬‬ ‫‪396‬‬ ‫‪380‬‬ ‫‪16‬‬ ‫___‬

‫‪LB‬‬
‫ﺑﺨﺎر‪psig 150 ,‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪3‬‬ ‫____‬ ‫___‬ ‫‪3‬‬
‫‪HR‬‬
‫‪LB‬‬
‫ﺑﺨﺎر‪psig 600 ,‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬ ‫____‬ ‫___‬
‫‪hr‬‬
‫ﺑﺮق‬ ‫‪Kw‬‬ ‫‪12700‬‬ ‫‪10800‬‬ ‫‪1900‬‬ ‫___‬

‫‪BTU‬‬
‫‪ MM‬ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬ ‫‪1800‬‬ ‫‪1800‬‬ ‫___‬ ‫___‬
‫‪hr‬‬

‫* ‪ psia600‬ﻓﺸﺎري ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﻻزم اﺳﺖ‪ ,‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬اﻣﺎ ‪ psia600‬ﻓﺸﺎر‬

‫ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻴﺎت درﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪101‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ -3-4‬ﺷﺮح ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮﻟﻔﻮر زداﺋﻲ ﻣﺎ ﻳﻚ ﺟﺎذب اﻛﺴﻴﺪ روي را ﺑﺠﺎي ﺑﺴﺘﺮﻛﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل ﻗﺎﺑﻞ‬

‫اﺣﻴﺎء اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﺧﺘﻼف ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻛﻢ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫اﻛﺴﻴﺪ روي از ﻟﺤﺎظ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮ اﺳﺖ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺑﻌﻀﻲ ﺟﺎﻫﺎ‬

‫ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ‪ H2s ,‬ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ) ,‬ﻣﺜﻼً در ﻃﻲ اﺣﻴﺎء ﻛﺮﺑﻦ‬

‫ﻓﻌﺎل ( و ﺟﺎذب روي ﻣﺼﺮف ﺷﺪه ) ﺣﺎﻻ ﺑﺎ ﺳﻮﻟﻔﺎت روي ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ( ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺠﺎم‬

‫اﺣﻴﺎء در ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ در آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ از‬

‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ,‬ﻫﻢ اﻛﻨﻮن اﻳﺠﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﺎذب اﻛﺴﻴﺪ روي ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم‬

‫اﺣﻴﺎء ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺳﻮﻟﻔﻮر ﻳﺎ ﺑﻌﻀﻲ از روﺷﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل دﻓﻊ ﺳﻮﻟﻔﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﻓﺸﺎر ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ رﻓﺮﻣﺮ را در ‪ ) 295 psia‬در ﺧﺮوﺟﻲ ( ﻗﺮار داده اﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ‬

‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﺮوش رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر آب ﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﺒﻨﺎي ﻛﺎر را ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺘﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﺸﺪه در ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻛﻢ ﻗﺮار داده اﻳﻢ ) ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ‬

‫اﻓﺖ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد (‪.‬‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ ﺷﺮح داده ﺷﺪ ﻟﻐﺰش ﻣﺘﺎن در ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﺴﻮس اﻓﺰاﻳﺶ‬

‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻲ داﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﺎﻳﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺎ ﺧﻠﻮص ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ در‬

‫ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻛﺜﺮ ﻣﺼﺎرف ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻪ آن اﺣﺘﻴﺎج‬

‫دارﻧﺪ‪ ,‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص‪ ,‬ﺧﻠﻮص ﺑﺎﻻﺗﺮ در ﺟﺎﻳﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎي ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ در‬

‫ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﺗﺒﺪﻳﻼت ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪه ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﺸﺪه ﺑﺮاي‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ راﻛﺘﻮر ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪102‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻣﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺨﺎر را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮده اﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﻮازن ﺑﻴﻦ ﻣﻮاد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه و‬

‫ﻣﺼﺮف ﺷﺪه ﺑﺮاي دو درﺟﻪ از ﺑﺨﺎري ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﺳﺖ‪ ,‬ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد و‬

‫ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﺠﻢ ﺑﺨﺎر ‪ HP‬و ﺷﺮاﻳﻂ )‪ (410oC – 600 psia‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻃﻮري اﻧﺘﺨﺎب‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﺮژي ﻻزم ﺑﺮاي ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ‪ Co2‬ﺑﺪون ﻣﺎﻳﻊ ﻛﺮدن ﻓﺮاﻫﻢ‬

‫ﺷﻮد‪ ,‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺨﺎر ‪ MP‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﺧﻮراك رﻓﺮﻣﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬

‫اﺳﺖ‪ ,‬ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اي ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺨﺎر در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر وﺟﻮد دارد و اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﺗﺮﻛﻴﺐ آن ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺘﻲ‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮح ﻣﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ MDEA‬ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬

‫ﺟﺬب ﺟﺪا اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺟﺬب دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ اﻧﺮژي ﺣﺮارﺗﻲ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري و ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ‬

‫ﻣﺼﺮف ﺑﺮق را در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ) .‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ اﻧﺘﺸﺎر آﻣﻴﻦ (‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ‪ BASF Aktiengesselschaft‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻧﺮژي ﺣﺮارﺗﻲ‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻋﺎري ﺳﺎز ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ‪ 56‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ,‬وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺬب‬

‫دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮ ﭼﻪ ﻃﺮح ﻣﺎ ﺑﺮاﺳﺎس‪ CO2 100ppm‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه در ﮔﺎز‬

‫ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺮاي اﻛﺜﺮ ﻣﺼﺎرف ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻛﺎﻓﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ,‬اﻣﺎ ﻣﺮاﻛﺰ ‪ BASF‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻋﻤﻴﻖ‬

‫ﺗﺮي زﻳﺮ ‪ 10ppm‬را ﺑﺎ ﻳﻚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺘﻌﺎدل در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ BASF‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎن داد ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺒﺨﻴﺮ آﻧﻲ و ﻋﺎري ﺳﺎزي را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻳﻚ ﺑﺮج‬

‫ﻣﻨﻔﺮد ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در ﻓﻀﺎ ادﻏﺎم ﻛﺮد‪ ,‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻓﻘﻂ اﺛﺮﻛﻤﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫ﮔﺬاري دارد‪.‬‬

‫‪103‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت اﺧﻴﺮ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ‪ Monsanto‬آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه‪ ,‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮده ﻛﻪ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﻓﻴﺒﺮ ﺗﻮ ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺸﺨﺼﺎً‬

‫ﺗﻮﺳﻂ از ﭘﻴﺶ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻛﺮدن ﺧﻮراك ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪Monsanto ,‬‬

‫ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ در ﻓﺸﺎر ‪ ) 750 psia‬ﺑﻪ ﺟﺎي ‪ psia 280‬ﻓﺸﺎر ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺎ (‪ ,‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ %65‬ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫ﮔﺬاري ﻛﻢ و ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺶ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻛﺮدن ﺧﻮراك ﻛﺎﻣﻼً اﺻﻼح ﺷﺪه ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ اﺳﺖ‬

‫واﻳﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫دﻳﺎﻓﺮاﮔﻤﻲ‪ ,‬ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ " ﺑﺮآورد ﻫﺰﻳﻨﻪ " آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ,‬ﻛﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺘﻲ در وﺿﻌﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ ,‬ﻣﺎ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ آن ) ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ( ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬وﻗﺘﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺮاﻛﻢ‬

‫ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻫﻴﺪروژن ﻣﺎزاد ﻛﻪ ﺑﻤﻮﺟﺐ آن ﺣﺠﻢ ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺮاﻛﻢ‬

‫ﺷﻮد ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻳﺪ‪ ,‬ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد؟‬

‫ﻣﺎ ﻓﺮض ﻛﺮده اﻳﻢ ﻛﻪ ﻓﻮﻻد زﻧﮓ ﻧﺰن ‪ 316‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده اي در ﺳﺎزه ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬ﺑﺮاي اﻛﺜﺮ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﻛﻪ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻓﺎز ﻣﺎﻳﻊ آﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺨﺰن ﻫﺎي ﻣﺎﻳﻊ ﻛﺮدن و ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻲ در ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻔﻜﻴﻚ ‪ co2‬ﻧﻴﺰ‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻛﻮره رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺨﺎر اﺳﺘﻔﺎده از آﻟﻴﺎژﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﻛﺮم ﻧﻴﻜﻞ ﻛﻪ‬

‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ) دﻣﺎﻫﺎ و ﻓﺸﺎرﻫﺎ ( ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ آن روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ‪ ,‬ﻣﻘﺎوم‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ,‬ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ آﻟﻴﺎژﻫﺎ ﻣﺎ آﻟﻴﺎژ ‪ Hk - 40‬را ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ %25‬ﻛﺮوم و‬

‫‪ %20‬ﻧﻴﻜﻞ اﺳﺖ‪ ,‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ آﻟﻴﺎژ ﻫﻢ آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺧﻮﺑﻲ را ﭘﺲ داده و ﻫﻢ‬

‫‪104‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻔﻴﺪي را ﺑﺮاي ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻻي ‪ 500 psia‬و دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺎﻻي ‪(1832oF ) 1000oC‬‬

‫ﺑﺮاي رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر آب دارد‪.‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺎ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺴﺘﻠﺰم دﻓﻊ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﭘﺴ‪Ĥ‬ب زاﺋﺪ زﻳﺮ‬

‫اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪105‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (5-4‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﭘﺴ‪Ĥ‬ب روش ‪SMR‬‬

‫روش دﻓﻊ‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺟﺮﻳﺎن‬

‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ‬ ‫ﻓﺎز ﮔﺎزي‪ ,‬ﻣﺨﻠﻮط ﮔﺎزﺧﺮوﺟﻲ از دودﻛﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻤﺪﺗﺎً ‪ Co2‬و‬ ‫‪8‬‬

‫‪ So2‬اﺳﺖ و اﻛﺴﻴﺪ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻫﻢ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻢ در ﺧﺮوﺟﻲ‬

‫دارد‪.‬‬

‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ‬ ‫ﻓﺎز ﮔﺎزي‪ ,‬ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺎﻟﺺ ‪co2‬‬ ‫‪12‬‬

‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ‬ ‫ﻓﺎز آﺑﻲ‪ ,‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﺎده ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺷﺪه از ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‬ ‫‪24‬‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج‬ ‫ﺳﺮد ﺷﺪه‪ ,‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﻫﻴﺪروژن ﺣﻞ ﻧﺸﺪه ﺑﺎ ﻣﺘﺎن‪,‬‬

‫‪ co‬و ‪ co2‬در آن وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫* ﺗﺮﻛﻴﺐ و ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺎﻻ در ﺟﺪول )‪ (3-4‬ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﺑﻲ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪,‬‬

‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪19‬‬
‫‪ -4-4‬ﺑﺮآورد ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺟﺪول )‪ (6-4‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري را ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 70‬ﻣﻠﻴﻮن ﺳﺎل‬

‫‪ ) Mscf/‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1875‬ﻣﻠﻴﻮن ﺳﺎل‪ (Nm3 /‬را اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺ ‪PEP 625‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ) ژوﺋﻦ ‪ ،(2003‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﺑﺨﺶ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺻﻠﻲ )‪189 (BLI‬‬

‫ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر و ﻛﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ )‪ 275/1 ,(TFC‬ﻣﻠﻴﻮن دﻻر اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول )‪(7-4‬‬

‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري را در ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺳﻬﻢ‬

‫‪Cost estimate 19‬‬

‫‪106‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻣﻘﺪار ‪ BLI‬ﺑﺮاي ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ ) %73/9 :‬رﻓﺮﻣﺮ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ‬

‫ﺣﺮارﺗﻲ(‪ ) %20/6 ,‬ﺗﻔﻜﻴﻚ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ( و ‪ ) %5/5‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻫﻴﺪروژن (‪ .‬ﻣﻘﺪار‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺧﺎرج از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي دﻳﮓ ﺑﺨﺎر ﺑﺎ درﺟﻪ ﺑﺨﺎر ‪ sp‬و ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫آب ﺳﺮد ﻛﻪ دو ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 56‬و ‪ 27‬درﺻﺪ از ﻛﻞ ﻣﻘﺪار‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺨﺎر ﺑﺎ درﺟﻪ ‪ sp‬را ‪ 1b hr 320000‬ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ‪ %50‬از‬

‫ﺑﺎر ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ از ﺑﺨﺎر ﻓﻘﻂ در زﻣﺎن راه اﻧﺪازي ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (8-4‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﺮاي ﺳﻪ ﻣﻘﻴﺎس ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫در ﻛﻨﺎر ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺒﻨﺎ‪ ,‬ﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮآورد ﻫﺰﻳﻨﻪاي را ﺑﺮاي ﻧﻴﻢ و دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺒﻨﺎ‬

‫اراﺋﻪ داده اﻳﻢ‪ ,‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﻢ ارز ‪ 35‬ﻣﻠﻴﻮن ﺳﺎل‪ ) Mscf/‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 937/5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن‬
‫‪Nm 3‬‬
‫( و ‪ 140‬ﻣﻠﻴﻮن ﺳﺎل‪ ) Mscf/‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 3750‬ﻣﻠﻴﻮن ﺳﺎل ‪ ( Nm3 /‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫‪yr‬‬
‫آﻧﭽﻪ در ﻧﻘﺎط اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي‪ ,‬در ﺟﺪاول )‪ (6-4‬و )‪ (7-4‬آورده ﺷﺪ‪ ,‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ‬

‫ﻣﺤﺪوده ﻳﻚ ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاي اﻛﺜﺮ اﻗﻼم ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮاي ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪$‬‬
‫‪ 0 / 97‬را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﻢ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺮاي ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪MMBTU‬‬
‫اﻳﺮان اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ در ﻣﺎه ﺷﻬﺮﻳﻮر ﺳﺎل ‪ ,1384‬ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫در ﻛﻞ ﺟﻬﺎن‪ ,‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﻪ در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﺎن ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ در آﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫‪$‬‬
‫‪ 9 / 8‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪[6].‬‬
‫‪MMBTU‬‬
‫⊄‬
‫‪65 / 14‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﻲ ﻫﻴﺪروژن )‪ 98/3‬درﺻﺪ از ﺟﺮﻳﺎن ( ﻳﻚ ارزش واﺣﺪ‬
‫‪Mscf‬‬
‫‪$‬‬
‫‪ 0 / 97‬ﺗﻄﺎﺑﻖ دارد‪) .‬رﺟﻮع ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ارزش‪ ,‬ﺳﻮﺧﺖ‬
‫‪MMBTU‬‬

‫‪107‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺷﻮد‪ (.‬در اﻳﻦ واﺣﺪ ﻛﻢ ارزش‪ ،‬ﻫﻴﺪروژن ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ارزﺷﻲ‬
‫⊄‬ ‫⊄‬
‫‪ 71 / 53‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ 21 / 95‬را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ,‬ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫ﻣﻌﺎدل‬
‫‪Mscf‬‬ ‫‪Mscf‬‬
‫⊄‬
‫‪ 6 / 4‬اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺎي ﻋﻤﺪه‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﺮق دارد ﻛﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ‬
‫‪Mscf‬‬
‫ﺑﺮق در دﻣﻨﺪه ﻫﻮا اﺣﺘﺮاق و دودﻛﺶ ﺧﺎرج ﻛﻨﻨﺪه ﮔﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺼﺮف اﺳﻤﻲ ﺑﺨﺎر ‪HP‬‬

‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه ) و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن ( ﺑﺮاي ﻓﻘﻂ راه اﻧﺪازي ﭘﻠﻨﺖ اﺳﺖ و ﺑﺎ‬

‫اﻧﺤﺮاف ‪ 1/5‬درﺻﺪي از ﻧﻴﺎز واﻗﻌﻲ ﺗﻄﺎﺑﻖ دارد‪.‬‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ در ﺑﺎﻻ ﺷﺮح داده ﺷﺪ‪ ,‬در ﻣﺪت ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻋﺎدي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺨﺎر ‪ ,HP‬اﻫﻤﻴﺖ‬

‫ﻧﺪارد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ از ‪ 150 psia‬ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر ‪ LP‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﺮدن‬

‫ﺧﻮراك ورودي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ‪ Prism‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫⊄‬
‫‪ 84 / 2‬ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫‪Mscf‬‬
‫⊄‬ ‫⊄‬
‫‪ 143 / 99‬اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻓﺮوش و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ‪ G&A‬را ‪11 / 48‬‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‬
‫‪Mscf‬‬ ‫‪Mscf‬‬
‫⊄‬
‫و‬ ‫ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ) .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ %4‬از ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ (‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪212 / 86‬‬
‫‪Mscf‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻧﻘﺪي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن ) ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎ اﺳﺘﻬﻼك ﻛﻤﺘﺮ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ (‬
‫⊄‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ %10‬و ‪ %20‬در ﺳﺎل از ‪ TFC‬ﺑﺮاي اﺳﺘﻬﻼك‬ ‫‪173 / 56‬‬
‫‪Mscf‬‬
‫⊄‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ) ﻗﺒﻞ از ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻫﺎ (‪315 / 46 ,‬‬
‫‪Mscf‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (2-4‬واﺑﺴﺘﮕﻲ ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮراك ﺧﺎم ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول )‪ ,(9-4‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ را در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ‬

‫دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﺿﻮح ارزش ﻓﺮض ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﻲ ﻫﻴﺪروژن ﻳﻚ ﺗﺎﺛﻴﺮ زﻳﺎدي را ﺑﺮ‬

‫روي ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ,‬زﻳﺮا آن ﺑﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪) %34‬ﺣﺠﻤﻲ( از ﻣﺤﺼﻮل ﻋﻤﺪه‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺰارش ﺷﻤﺎره ‪ ) PEP 90-3-3‬ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‬

‫‪108‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺟﺰﺋﻲ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ) ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ ,((2003‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲ داد ﻛﻪ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺟﺰﺋﻲ‬

‫از رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر آب اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺮ اﺳﺖ‪ ,‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﻲ ﻫﻴﺪروژن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺼﺮف ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﺪروژن را ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﻋﻨﻮان‬

‫ﻣﺎدهاي ﺑﺎ ارزش ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻓﺮوﺧﺖ‪ ,‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (3-4‬واﺑﺴﺘﮕﻲ ارزش‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺒﻨﺎ را ﺑﺎ ارزش اﻓﺰوده ﻫﻴﺪروژن ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﻳﻚ ارزش‬
‫⊄‬
‫‪ 343‬ﺑﺮاي ﻫﻴﺪروژن ) ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺒﻨﺎ ( ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ارزش ﻣﺤﺼﻮل ﻫﻴﺪروژن‬ ‫اﻓﺰوده‬
‫‪Mscf‬‬
‫در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﻛﻪ در ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ‪ 2003‬ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫⊄‬
‫‪ 227‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ارزش‬ ‫آﻣﺪه‪ ,‬ارزش ﻣﺤﺼﻮل ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫‪Mscf‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻫﻴﺪروژن ) ﺑﺎﻻ ( ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 19/5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل‪ Mscf/‬اﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﻌﺪادي از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن در ﺣﺎل ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑﺮاي ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﻫﻴﺪروژن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اي ﺑﺎﻻﺗﺮ از‬
‫‪$‬‬
‫‪ 4‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺪ‬
‫‪Mscf‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ در ﺑﺎﻻ ﺷﺮح داده ﺷﺪ‪ ,‬ﻫﻴﺪروژن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﺎ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ‬

‫ﻓﻴﺒﺮي ﺗﻮ ﺧﺎﻟﻲ ﻫﻨﻮز داراي ﻣﻘﺪاري ﻛﻢ از ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻲ اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ اﺳﺖ ) ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪%1‬‬

‫ﺣﺠﻤﻲ‪ ,‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺧﺸﻚ ( و در ﻳﻚ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪ psia 65‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪psia 220‬‬

‫ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ,‬ﻗﺮار دارد‪ .‬آن را ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ آورده‬

‫ﺷﺪه ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻴﻢ زﻳﺮا ﻛﻪ ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺘﺎن ﺳﺎزي و ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻛﺮدن آن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮآورد‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺘﺎن ﺳﺎزي و ﺗﺮاﻛﻢ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ در ﺣﺪود‬
‫⊄‬
‫‪ ) 21 / 8‬در ﻣﺒﻨﺎي ﺧﺸﻚ ( ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Mscf‬‬

‫‪109‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺖ ) ﺣﺪود ‪ ( %47‬از ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫ﮔﺬاري ﺑﺮاي دو ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻮق ) در ﺣﺪود ‪ 6/14‬ﻣﻠﻴﻮن دﻻر ( و ﻣﻴﺰان ) ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪( %53‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ) ﻋﻤﺪﺗﺎًَ ﺑﺮق ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺮاﻛﻢ ( اﺳﺖ‪.‬‬

‫درﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ارزش ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ $ Mscf 3 / 54‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﻲ‬

‫ﻫﻴﺪروژن )ﻛﻪ در ﺑﺎﻟﺖ ﺑﺪان اﺷﺎره ﺷﺪ(‪ ,‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول )‪( 6 – 4‬‬

‫‪H2 2‬‬ ‫‪3‬‬
‫(‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ :‬ﺳﺎل ‪ 70 Mscf /‬ﻣﻠﻴﻮن ) ‪ 1875‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ‪ ( Nm /‬ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ) =‬
‫‪Co 1‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺑﺨﺎر ‪0/9‬‬

‫ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺛﺎﺑﺖ‬

‫‪ ) : 625‬ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪ PEP‬در ﺳﺎل ‪ 2003‬ﻣﻴﻼدي (‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ) ‪( $ 1000‬‬ ‫ﺣﺪود ﻇﺮﻓﻴﺖ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺎﻻ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫اﺻﻠﻲ )ﻏﻴﺮ از اﻧﺒﺎر و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ(‬

‫ﺑﺮج ﻫﺎ‬ ‫‪1409‬‬ ‫‪0/93‬‬ ‫‪0/90‬‬

‫ﻣﺨﺎزن و ﺗﺎﻧﻚ ﻫﺎ‬ ‫‪2910‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪0/81‬‬

‫ﻣﺒﺪل ﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ‬ ‫‪15634‬‬ ‫‪0/91‬‬ ‫‪0/89‬‬

‫ﻛﻮره ﻫﺎ‬ ‫‪25700‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪0/85‬‬

‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‬ ‫‪9569‬‬ ‫‪0/87‬‬ ‫‪0/72‬‬

‫ﭘﻤﭙﻬﺎ‬ ‫‪2200‬‬ ‫‪0/93‬‬ ‫‪0/91‬‬

‫‪110‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻛﻞ‬ ‫‪57422‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪0/84‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﺼﺐ‬ ‫‪35731‬‬ ‫‪0/95‬‬ ‫‪0/84‬‬

‫ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻫﻴﺪروژن‬ ‫‪5400‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪0/85‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬ ‫‪35861‬‬ ‫‪0/87‬‬ ‫‪0/81‬‬

‫‪ ,%10‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﺎرج از ﻓﻬﺮﺳﺖ‬ ‫‪11720‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪0/83‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻧﺼﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺻﻠﻲ‬ ‫‪147854‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪0/83‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‪%25 ,‬‬ ‫‪36964‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪0/83‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻞ در ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت‬ ‫‪184818‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪0/83‬‬

‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺻﻠﻲ )ﻏﻴﺮ از اﻧﺒﺎر و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ و ‪(...‬‬

‫ﻧﺼﺐ در ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ اﺻﻠﻲ‬

‫آب ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه‬ ‫‪1541‬‬ ‫‪0/74‬‬ ‫‪0/74‬‬

‫آب ﺳﺮد‬ ‫‪7400‬‬ ‫‪0/95‬‬ ‫‪0/92‬‬

‫آب ﻋﻤﻠﻴﺎت‬ ‫‪940‬‬ ‫‪0/62‬‬ ‫‪0/63‬‬

‫آ ب ﺧﻮراك دﻳﮓ ﺑﺨﺎر‬ ‫‪2158‬‬ ‫‪0/43‬‬ ‫‪0/38‬‬

‫ﺑﺨﺎر آب‬ ‫‪15045‬‬ ‫‪0/82‬‬ ‫‪0/82‬‬

‫آب ﮔﻴﺮي‬ ‫‪2254‬‬ ‫‪0/65‬‬ ‫‪0/65‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ) آب و ﺑﺮق و‪ ( ...‬و ذﺧﻴﺮه ﺳﺎزي‬ ‫‪29338‬‬ ‫‪0/81‬‬ ‫‪0/78‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﻛﻠﻲ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ‬ ‫‪35438‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪0/82‬‬

‫دﻓﻊ ﺟﺮﻳﺎن زاﻳﺪ ) ﭘﺲ آب (‬ ‫‪7392‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪0/83‬‬

‫ﻛﻞ‬ ‫‪72168‬‬ ‫‪0/86‬‬ ‫‪0/81‬‬

‫‪111‬‬
 ‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪ ,%25‬ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‬ ‫‪18043‬‬ ‫‪0/86‬‬ ‫‪0/81‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ‬ ‫‪90210‬‬ ‫‪0/86‬‬ ‫‪0/81‬‬

‫ﻛﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪275025‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪0/82‬‬

‫ﺟﺪول ) ‪( 7 -4‬‬

‫‪H2 2‬‬ ‫‪3‬‬

‫(‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ :‬ﺳﺎل ‪ 70 Mscf /‬ﻣﻠﻴﻮن ) ‪ 1875‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ‪ ( Nm /‬ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ) =‬
‫‪Co 1‬‬

‫ﺑﺎ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺑﺨﺎر ‪0/9‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﺟﺪا ﺳﺎزي‬ ‫ﺗﻔﻜﻴﻚ دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ‬ ‫رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در‬

‫ﺣﺮارﺗﻲ‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬

‫ﺣﺪود ﻇﺮﻓﻴﺖ‬ ‫ﺣﺪود ﻇﺮﻓﻴﺖ‬ ‫ﺣﺪود ﻇﺮﻓﻴﺖ‬ ‫اﺻﻠﻲ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﺑﺎﻻ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﺑﺎﻻ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﺑﺎﻻ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫)‪($1000‬‬ ‫)‪($1000‬‬ ‫)‪($1000‬‬

‫__‬ ‫__‬ ‫___‬ ‫‪1172‬‬ ‫‪0/95‬‬ ‫‪0/93‬‬ ‫‪236‬‬ ‫‪0/84‬‬ ‫‪0/78‬‬ ‫ﺑﺮج ﻫﺎ‬

‫__‬ ‫__‬ ‫__‬ ‫‪67‬‬ ‫‪0/46‬‬ ‫‪0/38‬‬ ‫‪2840‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪0/82‬‬ ‫ﻣﺨﺎزن و ﺗﺎﻧﻜﻬﺎ‬

‫___‬ ‫__‬ ‫__‬ ‫‪6181‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪9453‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫ﻣﺒﺪلﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ‬

‫___‬ ‫__‬ ‫__‬ ‫___‬ ‫__‬ ‫___‬ ‫‪25700‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪0/85‬‬ ‫ﻛﻮره ﻫﺎ‬

‫___‬ ‫__‬ ‫___‬ ‫___‬ ‫___‬ ‫___‬ ‫‪9565‬‬ ‫‪0/87‬‬ ‫‪0/72‬‬ ‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‬

‫___‬ ‫__‬ ‫___‬ ‫‪1575‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪625‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪0/83‬‬ ‫ﭘﻤﭙﻬﺎ‬

‫___‬ ‫__‬ ‫___‬ ‫‪8998‬‬ ‫‪0/93‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪48445‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪0/83‬‬ ‫ﻛﻞ‬

‫___‬ ‫__‬ ‫___‬ ‫‪11368‬‬ ‫‪0/97‬‬ ‫‪0/91‬‬ ‫‪24362‬‬ ‫‪0/84‬‬ ‫‪0/81‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫ﻧﺼﺐ‬

‫‪5400‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪0/85‬‬ ‫___‬ ‫___‬ ‫___‬ ‫___‬ ‫___‬ ‫___‬ ‫ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻫﻴﺪروژن‬

‫‪1966‬‬ ‫‪0/85‬‬ ‫‪0/82‬‬ ‫‪7411‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪0/87‬‬ ‫‪26485‬‬ ‫‪0/86‬‬ ‫‪0/79‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي‬

‫ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫‪112‬‬
 ‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪10127‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪0/84‬‬ ‫‪38193‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪9927‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪0/81‬‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات‬ ‫‪%10‬ﺑﺎ‬

‫ﺧﺎرج ازﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪8102‬‬ ‫‪0/84‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪30555‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪105756‬‬ ‫‪0/81‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫ﻧﺼﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫اﺻﻠﻲ‬

‫‪2025‬‬ ‫‪0/84‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪7639‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪26474‬‬ ‫‪0/81‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪ ,%25‬ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ‬

‫اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‬

‫‪10127‬‬ ‫‪0/84‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪38193‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪136496‬‬ ‫‪0/81‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺻﻠﻲ‬

‫ﻧﺼﺐ واﺣﺪﻫﺎي‬

‫ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ‬

‫‪1‬‬ ‫‪inf‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪697‬‬ ‫‪0/74‬‬ ‫‪0/74‬‬ ‫‪834‬‬ ‫‪0/74‬‬ ‫‪0/74‬‬ ‫آب ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪه‬

‫__‬ ‫__‬ ‫__‬ ‫‪4190‬‬ ‫‪0/92‬‬ ‫‪0/95‬‬ ‫‪3211‬‬ ‫‪0/92‬‬ ‫‪0/95‬‬ ‫آب ﺳﺮد‬

‫__‬ ‫__‬ ‫__‬ ‫‪447‬‬ ‫‪0/62‬‬ ‫‪0/63‬‬ ‫‪492‬‬ ‫‪0/63‬‬ ‫‪0/62‬‬ ‫آب ﻓﺮاﻳﻨﺪ‬

‫‪658‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫__‬ ‫__‬ ‫__‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪0/58‬‬ ‫‪0/58‬‬ ‫آب ﺧﻮراك دﻳﮓ‬

‫ﺑﺨﺎر‬

‫‪1509‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫__‬ ‫__‬ ‫__‬ ‫‪13536‬‬ ‫‪0/95‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫ﺑﺨﺎر آب‬

‫___‬ ‫__‬ ‫__‬ ‫‪2254‬‬ ‫‪0/65‬‬ ‫‪0/65‬‬ ‫__‬ ‫__‬ ‫__‬ ‫آب ﮔﻴﺮي‬

‫)‪(Tankage‬‬
‫_______‬ ‫______‬ ‫______‬
‫‪2168‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪7588‬‬ ‫‪0/80‬‬ ‫‪0/83‬‬ ‫‪19582‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪0/87‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت و ذﺧﻴﺮه‬

‫ﺳﺎزي‬

‫‪113‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺟﺪول ) ‪( 8 – 4‬‬
‫‪H2 2‬‬ ‫‪3‬‬
‫(‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ :‬ﺳﺎل ‪ 70 Mscf /‬ﻣﻠﻴﻮن ) ‪ 1875‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ‪ ( Nm /‬ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ) =‬
‫‪Co 1‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺑﺨﺎر ‪0/9‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ) ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪( 625 :‬‬

‫⊄‬
‫ﻣﺼﺮف در ﻫﺮ ‪Mscf‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ واﺣﺪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫‪Mscf‬‬
‫ﻣﻮاد ﺧﺎم‬

‫‪$‬‬
‫‪34/47‬‬ ‫‪0/35443MMBTU‬‬ ‫‪0/97‬‬ ‫ﺧﻮراك ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫‪MMBTU‬‬
‫‪2‬‬ ‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎ و ﻏﻴﺮه‬

‫⊄‬
‫‪36/47‬‬ ‫‪65/14‬‬ ‫ﻣﻮاد ﺧﺎم ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‬
‫‪Mscf‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﺮﻋﻲ‬

‫‪- 21/95‬‬ ‫‪-0/3369Mscf‬‬ ‫ﻫﻴﺪروژن )‪( 98/ 3 %‬‬

‫⊄‬
‫ﻣﺼﺮف در ﻫﺮ ‪Nm3‬‬ ‫ﻣﺼﺮف در ﻫﺮ ‪Mscf‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ واﺣﺪ‬ ‫واﺣﺪﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت‬
‫‪Mscf‬‬
‫⊄‬
‫‪2/17‬‬ ‫‪2729 Liters‬‬ ‫‪327/1GAL‬‬ ‫‪6/64‬‬ ‫آب ﺳﺮد‬
‫‪MGAL‬‬
‫⊄‬
‫‪0/25‬‬ ‫‪22/3 Liters‬‬ ‫‪2/68 GAL‬‬ ‫‪0/93‬‬ ‫آب ﻓﺮاﻳﻨﺪ‬
‫‪MGAL‬‬
‫‪$‬‬
‫‪0/12‬‬ ‫‪0/338 kg‬‬ ‫‪0/338LB‬‬ ‫‪3/41‬‬ ‫ﺑﺨﺎر آب‪150 psig ,‬‬
‫‪MLB‬‬
‫‪$‬‬
‫‪0/44‬‬ ‫‪1/014 kg‬‬ ‫‪1/014 LB‬‬ ‫‪4/32‬‬ ‫ﺑﺨﺎر آب‪600 psig ,‬‬
‫‪MLB‬‬
‫⊄‬
‫‪5/58‬‬ ‫‪3/153 kwh‬‬ ‫‪1/43 Kwh‬‬ ‫‪3/9‬‬ ‫ﺑﺮق‬
‫‪MGAL‬‬
‫‪$‬‬
‫‪48/45‬‬ ‫‪112638KCAL‬‬ ‫‪202731BTU‬‬ ‫‪0/97‬‬ ‫ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫‪MMBTU‬‬
‫‪57/01‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻛﻞ‬

‫‪114‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﺪول ) ‪( 8 – 4‬‬

‫‪H2 2‬‬ ‫‪3‬‬
‫(‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ :‬ﺳﺎل ‪ 70 Mscf /‬ﻣﻠﻴﻮن ) ‪ 1875‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ‪ ( Nm /‬ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ) =‬
‫‪Co 1‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺑﺨﺎر ‪0/9‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ از ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر‬

‫ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪625 :‬‬

‫‪Mcsf‬‬
‫‪140‬‬ ‫‪70b‬‬ ‫‪35‬‬ ‫(‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ )‬
‫‪yr‬‬
‫‪346‬‬ ‫‪184/8‬‬ ‫‪103/8‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري )ﻣﻠﻴﻮن دﻻر(‬

‫‪163/5‬‬ ‫‪90/3‬‬ ‫‪57/2‬‬ ‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ‬

‫______‬ ‫_____‬ ‫_____‬

‫‪509/5‬‬ ‫‪275/1‬‬ ‫‪161‬‬ ‫ﻛﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ )‪(TFC‬‬

‫‪0/89‬‬ ‫‪0/83‬‬ ‫ﻧﻘﺎط اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي‬

‫⊄‬
‫(‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ )‬
‫‪Mscf‬‬
‫‪36/47‬‬ ‫‪36/47‬‬ ‫‪36/47‬‬ ‫ﻣﻮاد ﺧﺎم‬

‫‪-21/95‬‬ ‫‪-21/95‬‬ ‫‪-21/95‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﺮﻋﻲ‬

‫‪57/01‬‬ ‫‪57/01‬‬ ‫‪57/01‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺷﻬﺮي‬

‫_____‬ ‫______‬ ‫_____‬

‫‪71/53‬‬ ‫‪71/53‬‬ ‫‪71/53‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ‬

‫‪0/78‬‬ ‫‪1/56‬‬ ‫‪3/12‬‬ ‫دﺳﺘﻤﺰد ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻋﻤﻠﻴﺎت )‪ 4‬ﺷﻴﻔﺖ(‬

‫)ﺳﺎﻋﺖ‪(18.27 $/‬‬

‫‪3/7‬‬ ‫‪3/96‬‬ ‫‪4/45‬‬ ‫دﺳﺘﻤﺰد ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﺗﻌﻤﻴﺮاﺗﻲ )‪ %1/5‬در ﺳﺎل‬

‫‪115‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫از ‪(BLI‬‬

‫‪0/16‬‬ ‫‪0/31‬‬ ‫‪0/62‬‬ ‫دﺳﺘﻤﺰد ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻛﻨﺘﺮل آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه )‪%20‬‬

‫دﺳﺘﻤﺰد ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻋﻤﻠﻴﺎت(‬

‫____‬ ‫____‬ ‫___‬

‫‪4/64‬‬ ‫‪5/83‬‬ ‫‪8/19‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي دﺳﺘﻤﺰد‬

‫‪3/7‬‬ ‫‪3/96‬‬ ‫‪4/45‬‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺗﻌﻤﻴﺮات )‪ %1/5‬از ‪(BLI‬‬

‫‪0/08‬‬ ‫‪0/16‬‬ ‫‪0/03‬‬ ‫ﺗﺪارﻛﺎت ﻋﻤﻠﻴﺎت )‪ %10‬از دﺳﺘﻤﺰد ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت(‬

‫____‬ ‫____‬ ‫___‬

‫‪79/95‬‬ ‫‪81/48‬‬ ‫‪84/2‬‬ ‫ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫‪3/72‬‬ ‫‪4/66‬‬ ‫‪6/55‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ دﺳﺖ ﭘﻠﻨﺖ )‪ %80‬از ﻫﺰﻳﻨﻪ‬

‫ﻫﺎي دﺳﺘﻤﺰد(‬

‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻫﺎ و ﺑﻴﻤﻪ‬

‫‪7/28‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪8/87‬‬ ‫)‪ %2‬در ﺳﺎل از ‪(TFC‬‬

‫‪36/4‬‬ ‫‪39/3‬‬ ‫‪44/37‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺘﻬﻼك )‪ %10‬در ﺳﺎل از ‪(TFC‬‬

‫____‬ ‫____‬ ‫____‬

‫‪127/35‬‬ ‫‪132/94‬‬ ‫‪143/99‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﭘﻠﻨﺖ‬

‫‪11/48‬‬ ‫‪11/48‬‬ ‫‪11/48‬‬ ‫‪ ,G&A‬ﻓﺮوش‪ ,‬ﺗﺤﻘﻴﻖ‬

‫____‬ ‫____‬ ‫____‬

‫‪138/83‬‬ ‫‪144/42‬‬ ‫‪155/47‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫‪116‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫‪90/9‬‬ ‫‪98/25‬‬ ‫‪110/9‬‬ ‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻗﺒﻞ از درآﻣﺪ )ﺳﺎل‪ %20 /‬از ‪(TFC‬‬

‫____‬ ‫____‬ ‫____‬

‫‪229/73‬‬ ‫‪242/67‬‬ ‫‪266/37‬‬ ‫ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫)‪ ( H2 : Co = 2:1‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ‪a :‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺒﻨﺎ‪b :‬‬

‫‪117‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺟﺪول ) ‪( 9 – 4‬‬
‫‪H2 2‬‬ ‫‪3‬‬
‫(‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ :‬ﺳﺎل ‪ 70 Mscf /‬ﻣﻠﻴﻮن ) ‪ 1875‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ‪ ( Nm /‬ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ) =‬
‫‪Co 1‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺑﺨﺎر ‪0/9‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ )روز‪(1000$ /‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ‬ ‫ﻣﻮاد ﺧﺎم‬

‫‪300‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪100‬‬

‫___‬ ‫__‬ ‫‪24129‬‬ ‫ﺧﻮراك ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫‪70‬‬ ‫‪140‬‬ ‫‪1190‬‬ ‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎ و ﻏﻴﺮه‬

‫____‬ ‫____‬ ‫____‬

‫‪70‬‬ ‫‪140‬‬ ‫‪25319‬‬ ‫ﻛﻞ ﻣﻮاد ﺧﺎم‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﺮﻋﻲ‬

‫‪-17600‬‬ ‫____‬ ‫___‬ ‫ﻫﻴﺪروژن )‪ 98/3%‬ﺣﺠﻤﻲ(‬

‫______‬ ‫_____‬ ‫_____‬

‫‪-17600‬‬ ‫___‬ ‫___‬ ‫ﻛﻞ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﺮﻋﻲ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت‬

‫__‬ ‫‪988‬‬ ‫‪757‬‬ ‫آب ﺳﺮد‬

‫___‬ ‫‪8‬‬ ‫‪192‬‬ ‫آب ﻓﺮاﻳﻨﺪ‬

‫‪93‬‬ ‫__‬ ‫__‬ ‫ﺑﺨﺎر آب ‪150psig‬‬

‫__‬ ‫__‬ ‫‪352‬‬ ‫ﺑﺨﺎر آب ‪600psig‬‬

‫__‬ ‫‪979‬‬ ‫‪3809‬‬ ‫ﺑﺮق‬

‫‪118‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫__‬ ‫__‬ ‫‪33917‬‬ ‫ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫______‬ ‫______‬ ‫______‬

‫‪93‬‬ ‫‪1975‬‬ ‫‪39027‬‬ ‫ﻛﻞ ﺧﺪﻣﺎت‬

‫ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‬

‫‪273‬‬ ‫‪273‬‬ ‫‪545‬‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫‪151‬‬ ‫‪573‬‬ ‫‪2047‬‬ ‫ﺗﻌﻤﻴﺮات‬

‫‪52‬‬ ‫‪52‬‬ ‫‪100‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‬

‫_____‬ ‫______‬ ‫______‬

‫‪476‬‬ ‫‪898‬‬ ‫‪2692‬‬ ‫ﻛﻞ ﻧﻴﺮو ﻛﺎر‬

‫‪151‬‬ ‫‪573‬‬ ‫‪2047‬‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺗﻌﻤﻴﺮات‬

‫‪28‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪55‬‬ ‫ﺗﺪارﻛﺎت ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫_____‬ ‫______‬ ‫_____‬

‫‪-16782‬‬ ‫‪3614‬‬ ‫‪69140‬‬ ‫ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫‪119‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (2-4‬ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (2-4‬ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫‪120‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (3-4‬ارزش ﻣﺤﺼﻮل در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ارزش اﻓﺰوده ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﻲ ﻫﻴﺪروژن‬

‫‪121‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (4-4‬ﭘﻠﻨﺖ ﻛﻠﻲ واﺣﺪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺑﺨﺎر و ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﮔﺮﻣﺎ‬

‫‪122‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي و ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي‪:‬‬

‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺼﺎرف زﻳﺎدي در ﺻﻨﺎﻳﻊ دارد‪ ,‬ﻟﺬا ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ آن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ اوﻻً ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮاوان و ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ در اﺑﺘﺪا از ﻣﺨﻠﻮط ﻛﻚ‪ ,‬ﻫﻮا و ﺑﺨﺎر آب ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ و ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪ‬

‫ﺗﺮﻳﻦ روﺷﻲ ﻛﻪ از ﺳﺎل ‪ 1930‬ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ,‬رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ‬

‫ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺑﻴﻦ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎ ﻫﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻬﺎي ﺳﺒﻚ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫ﻣﺘﺪاول‪ ,‬ﺗﺠﺎري و ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﮔﺎز‬

‫ﻃﺒﻴﻌﻲ از ﻫﻤﻪ ﻣﺘﺪاول ﺗﺮ و ﭘﺮوﭘﺎن و ﺑﻮﺗﺎن در درﺟﻪ ﺑﻌﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎي‬

‫ﻣﺨﺼﻮص‪ ,‬اﻣﺮوزه اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻔﺘﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻮراك ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻳﻦ دﻻﻳﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮاﻳﻨﺪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده‬

‫از ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻬﺎي ﺳﺒﻚ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻮراك‪ ,‬ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ -1‬در ﺳﻪ دﻫﻪ اﺧﻴﺮ ﺑﻌﻠﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻚ و ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ,‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ‬

‫رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﮔﺎزي ﺷﻜﻞ ﻛﺮدن زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺗﺮ‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻲ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﮔﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻓﺮاﻳﻨﺪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ,‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻫﺎ ﺑﻌﻠﺖ وﺟﻮد ﻣﻮاد ﻣﺘﻌﺪد در ﺧﻮراك‪ ,‬ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻲ ﻫﺎ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -3‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ در واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﺑﺎ آن روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ,‬ﻣﺴﺎﻟﻪ‬

‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﺮﺑﻦ روي ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﻣﺸﻜﻼت‬

‫‪123‬‬
‫‪www.icheh.com‬‬

‫ﻋﺪﻳﺪهاي از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ‪ ,‬ﻛﺎﻫﺶ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ,‬اﻳﺠﺎد ﻧﻘﺎط داغ‬

‫روي راﻛﺘﻮر و در ﻧﺘﻴﺠﻪ وارد آﻣﺪن ﺻﺪﻣﺎت زﻳﺎد ﺑﻪ راﻛﺘﻮر‪ ,‬اﻳﺠﺎد ﮔﺮادﻳﺎن ﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ‬

‫درون راﻛﺘﻮر و در ﻧﺘﻴﺠﻪ وارد آﻣﺪن ﺧﺴﺎرات ﺑﻪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ و ﻏﻴﺮه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺗﺮ و ﻣﻌﻘﻮل ﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﺮﺑﻦ در آن ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ‬

‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در واﺣﺪﻫﺎي رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﺮﺑﻦ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ و ﺧﻮراك ﻣﺼﺮﻓﻲ‬

‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه‪ ,‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﺮﺑﻦ روي‬

‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﻧﻴﻜﻞ ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖ ﻣﺼﺮﻓﻲ در ﻓﺮاﻳﻨﺪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ,‬ﺑﻪ‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫> ‪Ethylene >> benzene , to Luene > n-hexane > cy clohexane‬‬

‫‪> trimethle , butane , n – butane > me thane‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻓﺮاﻳﻨﺪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ‪ ,‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﻮراﻛﻬﺎي‬

‫ﺳﺒﻜﺘﺮ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻣﺘﺎن‪ ,‬ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ ﭘﺮ وا ﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ رﻓﺮﻣﻴﻨﮓ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺟﻬﺖ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎز ﺳﻨﺘﺰ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺗﺮﻳﻦ روش اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ دﻻﻳﻞ وﻳﮋه اي ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ آﺳﺎن ﺑﻪ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ‪ ,‬ارزان ﺑﻮدن ﻳﻚ ﺧﻮراك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮراك دﻳﮕﺮ‪ ,‬ﺳﺎدﮔﻲ‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و ﻏﻴﺮه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ در اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫در آﺧﺮ ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ دﻻر ﺑﻪ رﻳﺎل ﺑﺮاي ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ اﻋﺪاد را‬

‫در ‪ 9000‬ﺿﺮب ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﺮاي اﻳﺮان ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ‪.‬‬

‫‪124‬‬
www.icheh.com

:‫ﺧﺬ‬Ĥ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣ‬
[1] D.J.Wilhelm , D.R.Simbeck , A.D.Karp , R.L.D.Dickenson :

technologies , issues pacific , Inc , 71 , (2001) , pp. 139-148

[2] Sebustain C.Reyes , John H.Sinfelt , and Jennifer S.Feely ,

Evolution of Processes For Systhesis Gas Production : Recent

Developments in an old Technology Ind . Eng . Chem . Res , vol 42 ,

No8 , (2003) , P.P. 1588-1592.

[3] Energy Information Administration : International Energy Outook

, (2003) , PP. 1-4.

[4] M-F.Chabreline , Gedingaz , France , Natural Gas The Fuel of

Ghoice For Deeades To Come , Hydrocarbon Reserves , OAPEC-IFP

Seminar , June 2003 , P.P. 28-30.

[5] John Dilworth , Refforming indicated type theories , British

Journal of Aesthetics , vol 45 , No.1 , (January 2005) , P.P. 11-31.

[6] www.WTRG.com [9]www.Sriconsulting.com

[7] www.TUdelft.com [10]www.iea.org/text base/work/2003/washington

[8] www.Lurgi.com [11]www.erche.com

[12]www.irandoc.com

،(1376) ،‫ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ اﻣﻴﺮ ﻛﺒﻴﺮ‬،‫ ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﻲ‬،‫[ دﻛﺘﺮ دﺑﻴﺮي اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ‬13]

.P.P.412-420

125